‫‪ -‬ﻤﺎره ‪٧٨‬‬ ‫ﻊ ‪ :‬ﺮ ﯾﺪه ﺪ‬ ‫ﺖ و ﻮم ‪٨٧/٣/١١‬‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ داد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬آﺧﺮ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺗﺎن دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻛﺮدن ﺑﺎ آﻟﺰاﻳﻤﺮ ﺑﻮد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻣﻐﺰ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي‬
‫اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ در ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ وﻳﻠﻮن ﺳﻞ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺗﺮدﺳﺘﻲ‬
‫و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﺎري‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن ﺑﺎ زﺑﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ راﻧﺪن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﮔﺴﺘﺮش و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻗﻮي ﺗﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻐﺰ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺮﻛﺘﻲ و ﺟﻬﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ در ﻣﻐﺰ ﺧﻮد ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎي ارادي ﻫﻮﺷﻴﺎراﻧﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻐﺰ ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪.‬‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶ اﺧﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻮﻳﺮﺑﺮداري ﻫﻢ زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪،‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻛﻨﺘﺮل ارادي‬
‫ﺑﺨﺶ ﻧﻮﻛﻲ ﻗﺸﺮ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪي ﻗﺪاﻣﻲ ) ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﻐﺰ ﻛﻪ در ﻓﺮاﻳﻨﺪ درد‬
‫درﮔﻴﺮ اﺳﺖ( اﺣﺴﺎس درد را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫دارد اﻓﺮاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ درد را ﺑﺪون دارو و از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎزﺧﻮر ﻋﺼﺒﻲ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎ در ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ذﻫﻦ ﺷﻤﺎ در ‪ 60‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻫﻤﭙﺎي ‪ 25‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺘﻔﻜﺮاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻘﺮاط‪ ،‬ﻛﻮﭘﺮﻧﻴﻚ و ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ ﻛﻪ دﻫﻪ ﻫﺎي ﺷﺸﻢ و‬
‫ﻫﻔﺘﻢ زﻧﺪﮔﻲ در اوج ﻗﺪرت ذﻫﻨﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ ﺧﺒﺮ ﺟﺪﻳﺪ و ﻋﺠﻴﺒﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آن ﻫﺎ و اﻓﺮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﻬﻮدي درك ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎري ذﻫﻨﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﺑﺮازش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫)‪ (cognitive fitness‬ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻴﻢ و ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ اﺳﺘﺪﻻل‪،‬‬
‫ﻳﺎدآوري‪ ،‬ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﺳﺎزﮔﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان آن را ﺑﺎ‬
‫ﻧﮕﺮش و رﻓﺘﺎر ﺧﺎص‪ ،‬روش زﻧﺪﮔﻲ و ورزش ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪر از‬
‫ﻧﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮازﻧﺪه ﺗﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت‬
‫را ﺣﻞ ﻛﺮده و ﺑﺎ اﺳﺘﺮس و ﺗﻐﻴﻴﺮات روﺑﻪ رو ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮازش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻮ‬ ‫ﻮد‪ ،‬ازش ﻨﺎ ﯽ‬ ‫ﻮ ﻮع ‪ :‬ﺪ‬ ‫م آ ﻮزش‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺼﻮر ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب‬
‫ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻫﻴﭻ درﻣﺎن اﺛﺒﺎت ﺷﺪه اي ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻐﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﻛﻮدﻛﻲ و ژﻧﺘﻴﻚ‬
‫اﻣﺎ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎزﺗﺎﺑﻨﺪه ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻠﻲ ﺳﻼﻣﺖ ذﻫﻦ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﺮه در دﻫﻪ ‪ ) 1990‬ﻛﻪ‬ ‫ﮔﻴﻠﻜﻲ و ﻛﻠﻴﺘﺰ‪ ،‬اﺳﺎﺗﻴﺪ داﻧﺸﻜﺪه ﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ا‪‬ﻣﻮري ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎخ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻫﻪ ﻣﻐﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ ﺗﺎ آﮔﺎﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺑﺎره‬ ‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان از آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﻣﻐﺰ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ( ﺗﻌﺪاد ﺑﻲ ﺷﻤﺎري از‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮد را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮده و از ﺿﻌﻒ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎ و آﻣﻮزش ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺟﺎاﻓﺘﺎده درﺑﺎره ﻣﻐﺰ را ﻛﺎﻣﻼ‬ ‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫زﻳﺮورو ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آن ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺣﺘﻤﻲ ذﻫﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫از ﻧﻈﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬دود ﻛﺮدن ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺮگ و ﺧﻮردن‬
‫ﺳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻫﺎي اﻟﻜﻠﻲ )ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﻌﺪ و ﺣﻴﻦ ﻏﺬا و ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﻤﻜﻦ دﻳﮕﺮ( ﻛﺎري‬
‫اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎﻋﺚ ﻗﺪرت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻐﺰ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ‬ ‫واﺟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬وي از ﻧﻈﺮ ذﻫﻨﻲ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ﻓﻌﺎل ﺑﻮد و ﺑﻪ‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﻐﺰ ﻛﻪ در ﻗﺪرت‬ ‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻮرﺧﺎن ﺗﺎ ﻧﻮدﺳﺎﻟﮕﻲ ﻋﻤﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ و ﺣﺎﻓﻈﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري درﺑﺎره اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دارد ﻛﻪ اﻣﺮوزه درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺛﺮﮔﺬاري ﻣﻐﺰ‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﺧﻮد را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﺮ ﺑﺪن ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻋﺼﺐ زاﻳﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺪﻳﺮان اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎري ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺮﭼﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺿﻌﻴﻔﻲ را ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ روزاﻓﺰون اﻣﻴﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺗﻼش‬
‫ﻫﺪف از ﻃﺮح ﻣﻮارد ﻓﻮق ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻠﻮل ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻋﻤﺮي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺎﺛﺮ از روش زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺮ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ و‬ ‫ﺗﺎزه ﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد اﻧﺠﻤﻦ ﻗﻠﺐ اﻣﺮﻳﻜﺎ اﻧﺠﺎم ﺳﻲ دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺮﻣﺶ ﻣﻼﻳﻢ در‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف‬ ‫ﭘﻨﺞ روز ﻫﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوزه اﻏﻠﺐ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي‬
‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪﺗﺮ و ﻛﺎراﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ذﻫﻦ ﺷﻤﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﺜﺒﺖ و‬ ‫ﺑﺰرگ ﻋﻀﻮﻳﺖ در اﻧﺠﻤﻦ ﺳﻼﻣﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺰاﻳﺎي ﺧﻮد اﻋﻼم ﻛﺮده و‬
‫ﻣﻨﻔﻲ دوران ﻛﻮدﻛﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘﻴﻚ وراﺛﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ و‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از آن ﻫﺎ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺳﺎﻟﻦ ورزﺷﻲ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻘﺶ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺮ ﻟﻴﻮان‬ ‫در ﻃﻮل ﺳﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ در اﻛﺜﺮ ﻫﺘﻞ ﻫﺎ ﺳﺎﻟﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮوﻳﺪ و ﻃﺮﻓﺪاراﻧﺶ در ﻋﻠﻮم اﻋﺼﺎب ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫اﻧﺪام و ﺑﺪن ﺳﺎزي وﺟﻮد دارد و ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﻮﻳﺪ ﺟﻬﺖ‬
‫رواﻧﻲ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ﻫﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ رﺷﺪ ﻣﻐﺰي در ﻛﻮدﻛﻲ ﻳﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﻜﺎﻧﺎت آن ﻫﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻮﺑﺖ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫اواﻳﻞ ﺑﻠﻮغ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ دوران از ﻧﻈﺮ رﺷﺪ ﻋﺼﺒﻲ‬ ‫اﻣﺎ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧﺮ ﻫﻴﭻ راﻫﻨﻤﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ را دارد‪ ،‬اﻣﺎ اﻛﻨﻮن ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ رژﻳﻤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬ ‫ذﻫﻦ ﻳﺎ ورزﺷﻲ ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎي ﻗﺪرت ذﻫﻦ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮاﻋﺎت آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﻫﻨﻲ را ﺣﻔﻆ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ‬ ‫ﻗﺪرت ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺿﻌﻒ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در‬
 ‫‪ -‬ﻤﺎره ‪٧٨‬‬ ‫ﻊ ‪ :‬ﺮ ﯾﺪه ﺪ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ اي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺣﺮﻓﻪ اي‬
‫ﮔﻠﻒ ﻃﺮز ﺻﺤﻴﺢ اﻳﺴﺘﺎدن و ﺿﺮﺑﻪ زدن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ از آن‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺻﺒﻲ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ذﺧﻴﺮه ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ ﺣﺮﻛﺎت ﺻﺤﻴﺢ‪ ،‬از ﺗﺠﺮﺑﻪ او ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﻪ روﺷﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ وﻳﮋه اي‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻻت ﺻﻮرت‪ ،‬ﺣﺮﻛﺎت و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻼﻳﻢ را ﻣﻨﻌﻜﺲ‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﻨﺶ و ﺳﺨﻨﺎن اﻓﺮاد ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫اﻧﻄﺒﺎق آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ ﻫﺎي دروﻧﻲ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ )ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﺎزﺳﺎزي‬
‫ﻧﺤﻮه ﺿﺮﺑﻪ زدن ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﺣﺮﻓﻪ اي ﮔﻠﻒ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ( روش‬
‫ﺖ و ﻮم ‪٨٧/٣/١١‬‬ ‫ﻮ‬ ‫ﻮد‪ ،‬ازش ﻨﺎ ﯽ‬ ‫ﻮ ﻮع ‪ :‬ﺪ‬ ‫م آ ﻮزش‬
‫دﻳﮕﺮي را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺪون ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻗﺮار داد‪ .‬در‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺬﻳﺮاي اﻳﺪه ﻫﺎي ﻧﻮ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻜﺎﻓﻲ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻣﻐﺰ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻗﺮار‬ ‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺪف ﻫﺎي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ داراي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﻧﺘﺎﻳﺞ آن را ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﻴﺪ و در آﺧﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻴﻦ و ﺷﻴﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ اوﻟﻴﻦ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺛﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﺮدي ﺑﺴﻴﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻳﺪ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺮي را ﺳﺎل ﻫﺎ‬
‫و آﻣﻮزش ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻐﺰ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ اي‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و ﺣﺘﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از ﺷﻐﻞ دوﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﺤﺚ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ دﺳﺘﻲ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻧﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮازﻧﺪه ﺷﻮﻳﺪ؟ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آن وﻳﻮﻟﻦ ﺳﻞ ﻣﻲ ﻧﻮازﻳﻢ در اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻧﻮاﺧﺘﻦ را در‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن روﺑﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي اﺛﺒﺎت‬
‫ﺳﺎل ﻫﺎي اﺑﺘﺪاﻳﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد آﻣﻮﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻳﺮﺗﺮ‬ ‫ﺷﺪه روان ﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮزه ﻫﺎي ﺳﻼﻣﺖ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺮوع ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﺷﻜﻲ‬
‫از زﻣﺎن ﻃﺮح اﺛﺮ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﻠﻢ اﻋﺼﺎب‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺑﻮده و در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﺪاﺧﻞ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫اﺧﻴﺮا ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻐﺰ در واﻗﻊ ﺗﺠﺮﺑﻪ را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻛﺪﺑﻨﺪي‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎور ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ )رودرﻳﻚ ﮔﻴﻠﻜﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر‬

‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻳﺎدﮔﻴﺮي و ﻛﺴﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪،‬‬ ‫ﻳﺎدﮔﻴﺮي و اﻳﺠﺎد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻋﻤﻠﻲ ﭘﺮدازش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺸﻒ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﮔﻮﻳﺰوﺋﺘﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻮري و‬
‫اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﺑﺨﺶ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه اﻣﻮري‪ ،‬و‬
‫ورزﺷﻜﺎران ﺣﺮﻓﻪ اي اﻏﻠﺐ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺧﻮد را دﻳﺪن ﺗﻮپ و‬ ‫ﻋﺼﺒﻲ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ اﺷﻴﺎ‪ ،‬اﻓﺮاد و ﻛﻨﺶ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﻛﻠﻴﻨﺖ ﻛﻠﻴﺘﺰ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﺑﺨﺶ رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ‪ (.‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ آن ﻗﺒﻞ از ﺿﺮﺑﻪ زدن ﻳﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي از ﺳﺎزوﻛﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻫﻢ ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﻠﻴﺪي ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري از‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﻐﺰ در ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻣﻮردي زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ و دﻗﺖ درك ﻣﺎ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ذﻫﻨﻲ آﻣﺎده و ﺧﻼق را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردي ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ذﻫﻨﻲ اﺷﻴﺎ و ﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاﻓﻤﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎم اول ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﺤﻮه اﺛﺮﮔﺬاري ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﻣﻐﺰ ‪:‬‬
‫ﻋﻨﻮان اﺑﺰار‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎي راﻫﺒﺮدي ﺧﻮد را ارﺗﻘﺎ دﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﻧﻪ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺤﻮر ﺳﻼﻣﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪت ﻫﺎﺳﺖ ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ روش ﻫﺎي اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ دﻧﻴﺎي ﺑﻴﺮون را در درون ﺧﻮد ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻬﺸﻲ ﺑﺰرگ‬
‫روان ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اواﻳﻞ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬روان ﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺟﻬﺖ درك اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺸﺮ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﺧﻮد را‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻛﻤﻚ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﺧﻮد ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎرﻛﺮد را ﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬اﺛﺮي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﺮ ﻣﻐﺰ دارد‪ .‬در اواﺧﺮ ﻗﺮن‬
‫ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ آﻧﺎﺗﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم وﻳﻨﭽﻨﺰو ﻣﺎﻻﻛﺎرﻧﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ اﻓﺮاد ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺮﻳﻦ )ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻣﺸﻬﻮر از آزﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه روي ﺳﮓ ﻫﺎ و ﮔﺮﺑﻪ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫وي ﻧﻮزادان ﺟﺎﻧﻮران را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻔﺖ ﺟﻔﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و در ﻃﻮل‬
‫‪ ...‬اداﻣﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﺷﻤﺎره آﻳﻨﺪه‬ ‫ﺣﻀﻮر ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻣﺪت ﺧﺎﺻﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻮزادان ﻫﺮ ﺟﻔﺖ را ﻣﻮرد ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺷﺪﻳﺪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ و‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪.‬‬