Connexions module: m20827 1

Om te kan verduidelik dat alle

materie ruimte beslaan en volume
en massa besit ∗

Helen Saayman
This work is produced by The Connexions Project and licensed under the
Creative Commons Attribution License †

1 NATUURWETENSKAPPE

2 Materie, Meting en Reaksies

3 Materie en Meting

4 OPVOEDER AFDELING

5 Memorandum

Opdrag 4:
1. Nee
2. Nee

• Dit sal styg, want die klein visse beslaan die ruimte van die water en dan moet die water `n ander
ruimte inneem.
• Eksperiment: aanvaar enige beplanning wat sin maak, byvoorbeeld `n etspomp waarvan die stang nie
heeltemal ingedruk kan word nie as die uitlaatopening toegedruk word.

Massa teenoor gewig: massa gee `n aanduiding van die hoeveelheid materie, terwyl gewig aandui hoe sterk die
aarde die voorwerp aantrek. Massa bly dus onveranderd terwyl gewig deur die plek op die aarde beïnvloed
word  bv. ver op in die atmosfeer is dit minder.

6 LEERDER AFDELING

7 Inhoud

7.1 AKTIWITEIT: Om te kan verduidelik dat alle materie ruimte beslaan en volume en massa
besit [LU 1.1, LU 2.3]

Opdrag 4
Materie beslaan ruimte
∗ Version 1.1: Mar 23, 2009 6:15 am GMT-5
† http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/

http://cnx.org/content/m20827/1.1/
Connexions module: m20827 2

Bestudeer die volgende sketse en beantwoord dan die vrae wat volg:

Figure 1

1. Kan twee voorwerpe op dieselfde tyd dieselfde ruimte beslaan? (Ja / Nee)
____________________________________________________________________
2. Kyk na die skets van die vis in die akwarium:
____________________________________________________________________

• Beslaan die vis en die water dieselfde ruimte?

_____________________________________________________________________

• Wat sou met die watervlak gebeur as die vis kleintjies kry?

_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Wanneer ons die bostaande sketse bestudeer, is dit duidelik dat geen voorwerpe op dieselfde tyd dieselfde
ruimte kan beslaan nie. Die rede is heel eenvoudig: elke voorwerp het sy eie ruimte nodig. 'n Ander
aeiding wat ons kan maak, is dat wanneer materie deur 'n ander stof verplaas word, die verplaaste stof
ander beskikbare ruimte inneem.
Materie besit volume en massa
As jy 'n blikkie koeldrank opdrink, is die blikkie nie leeg nie. Waar die inhoud van die blikkie eers
koeldrank was, is dit nou lug! Dieselfde spasie word dus nou deur 'n ander vorm van materie in beslag

http://cnx.org/content/m20827/1.1/
Connexions module: m20827 3

geneem! Somtyds praat ons van die inhoud van die blikkie wat verwys na die materie wat in die blikkie is.
Die ruimte wat in die blikkie deur die materie (in hierdie geval lug óf koeldrank) beslaan word, word die
volume genoem. In 'n sekere sin is volume en inhoud dus sinonieme.
Beplan `n eksperiment om te bewys dat lug ruimte beslaan.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Die sewende, hersiene uitgawe van die Nasionale Woordeboek denieer massa soos volg:
"... die hoeveelheid materie waaruit 'n liggaam bestaan, gemeet in kilogram..."
As ek dus sê dat ek 55 kg weeg, bedoel ek dat die hoeveelheid materie waaruit my liggaam bestaan, 55
kg is.
Die massa van 'n voorwerp gee dus 'n aanduiding van die hoeveelheid materie wat die voorwerp bevat.
Die term gewig se denisie lui weer soos volg:
"... die krag waarmee die aarde of 'n ander hemelliggaam 'n voorwerp aantrek..."
Dit is ook belangrik om te weet dat alle vorme van materie (vastestowwe, vloeistowwe en gasse) massa
het.
Skryf in jou eie woorde neer wat die verskil tussen massa en gewig is.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

http://cnx.org/content/m20827/1.1/
Connexions module: m20827 4

8 Assessering

Leeruitkomste 1: Die leerder is in staat om met selfvertroue op weetgierigheid oor natuurlike verskynsels
te reageer, en om binne die konteks van wetenskap, tegnologie en die omgewing verbande te ondersoek en
probleme op te los.
Assesseringstandaard 1.1: Dit is duidelik wanneer die leerder ondersoeke beplan: beplan eenvoudige
toetse en vergelykings en bedink hoe om dit deeglik uit te voer.
Leeruitkomste 2: Die leerder ken, interpreteer en pas wetenskaplike, tegnologiese en omgewingskennis
toe.
Assesseringstandaard 2.3: Dit is duidelik wanneer die leerder inligting interpreteer: identiseer
kernidees in die teks, vind patrone in aangetekende data en maak gevolgtrekkings uit inligting in verskeie
vorme (prente, diagramme, ens.).

http://cnx.org/content/m20827/1.1/