Stine Jensen Wat ben 1k NRC 13 juni 2009 Cc erlijk zeggen. Met wie zou je het liefste cen da- te willen, met de vrouw links of de vrouw rechts?” Ik leg een mannelijke vriend twee foto’s van mezelf voor. Op de foto links ben ik zonder make-up gefoto- grafeerd. Op rechts heeft een professio- nele fotoshopper mij bewerkt. w»Links natuutlijk”, haast de vriend zich te zeggen. ,Veel natuurlijker en- zo.” Een echte vriend dus, maar spreekt hij de waarheid? Als ik een vriendin vraag de foto’s voor te leggen aan een. paar van haar vrienden die ik niet ken, kiezen ze zonder meer voor de dame rechts. Oci. Uit een recent onderzock van Mijn Kind Online blijkt dat tieners die hun eigen foto’s bewerken tevredener over hun uiterlijk zijn dan hun niet-foto- shoppende leeftijdgenoten. Fotoshop- pende tieners lezen vaker glossy tijd- schriften en beseffen dat de foto's daar- in bewerkt zijn. Wie weet dat modellen mooier zijn gemaakt, kan zichzelf im- mers ook mooier maken. Tieners die niet weten dat foto’s in tijdschriften zijn geshopt, zijn minder tevreden over hun uiterlijk en wensen vaker een cosmetische operatic. ‘Twee jaar geleden was ik betrokken bij een manifest dat kritiek uitte op het eenzijdige, onnatuurlijke en geseksua- liseerde schoonheidsideaal in de me- dia. We stelden dat het bombardement aan ‘perfecte’ vrouwbeelden het zelf- beeld van meisjes op een negatieve ma- nier zou kunnen beinvloeden. We rie- pen de bladen op om onder gemanipu- leerde foto's teksten te plaatsen als ‘rimpelloos dankzij fotoshop’ of ‘dit model is digitaal smaller gemaakt en haar nek is opgerekt’. Sunny Bergman 4S 2 é Stine Jensen, links ‘naturel’, rechts gefotoshopt door fotografiebewerker Monique Bergen Henegouwen Foto Menon van de Zwaal initieerde als vervolg op haar docu- mentaire ‘Beperkt Houdbaar’ de logo- actie ‘Photoshop-vrij’. Ze ging langs bij tiener- en damesbladen en de Playboy en legde ze de keuze voor om daarop cen sticker te plakken met ‘Photoshop- vrij’ of ‘Gephotoshopr’, om zo mensen erop te attenderen hoe normaal het is dat foto’s bewerkt worden. Hebben we ons voor niets zorgen ge- maakt over de veronderstelde naiviteit van mediaconsumenten? Marion Dui- mel, voerde het onderzock ‘(On)be- werkt beroemd’ uit voor Mijn Kind On- line. Ze deed eerder onderzoek naar tieners en internet voor het Sociaal en Cultureel Planbureau. Een van haar conclusies: fotoshoppen krikt het zelf- vertrouwen op. Marion Duimel: ,Jon- geren bewerken hun foto's op vrien- densites op internet. Ze veranderen hun foto net zolang totdat ze gewenste reacties krijgen. Jongeren die compli- mentjes krijgen, hebben meer zelfver- trouwen.” Kinderen vragen op het internet vaak hulp bij het shoppen. ‘Crea Bea’ op Girlscene.nl schrijft: ,Hallo, ik heb een foto maar ik vind hem eigenlijk net iets te saai dus zou ik hem graag willen bewerken. Maar zelf kan ik dat hele- maal niet dus zijn er mensen die dat voor mij willen doen. X.” Wie weet dat modellen mooier zijn gemaakt, kan zichzelf ook mooier maken.mooi (gefotoshopt)! Chantal Koelewijn (17), links ‘naturel’, de foto rachts is naar eigen zeggen , flink bewerkt”, 2e veranderde haar haarkleur, nam. nepwimpers, spoot haar lippen op, egaliseerde haar huid, maakte iets meer kaaklijn en haar gezicht smaller Susan van Veen (19), links ‘naturel’, op de bewerkte foto rechts heeft 2) haer huids-en haarkleur veranderd, ogen groter gemaakt, tanden witter, oneffenheden weggewerkt, nepwimpers aangebracht en de wenkbrauwen bijgewerkt Mediawijze tieners NRC Weekblad vroeg drie leerlin: gen van de afdeling grafische vormgeving van het Mediacolle ge in Amsterdam om een foto van zichzelf te bewerken, Lezerszullen misschien zoeken naar de verschillen tussen de on- bewerkte en bewerkte foto's van Chantal Koelewijn (17), Susan van Veen (19) en Jodie Koldijk (23), maar zelf vinden ze dat ze nogel rigoureus te werk zijn ge- gaan. Chantal bewerkt vaker foto's van Zichzolf. Bijvoorbeeld voor bij haar Hyves-profiel op internet. wlkhad een leuke foto, maar vond wel dat ik een beetje kringen on- der mijn ogen had. Die heb ik toen weagewerkt. En ooknog wat puistjes. Als.ik die foto zie, krijg ik een goed gevoel. ‘Goh wat een leuke foto’, denk ik dan. Maar Chantal zal nooit iets aan de vorm van haer gezicht verande: ren. Op tvzagze ooit hoe een model voor een foto extra bonywas ge maakt, Dat gaat haar te ver. .-Tuurlijk, een vetkwabbetje weg- werken voor een foto in eentijd shrift, dat moet kunnen. Maar ie mand van maatje 36 naar maatje 32 shoppen, dat kan echt niet. Ik denk dat dat meisje nu wel van zichzelfzel denken dat ze dus blijkbaar te dik was voor de foto. De drie learlingen denken dat voor oudere vrouwen de schok bijhetzien van dit soortfoto’s nog groteris. .Omdatze niet we- ten wat fotoshoppenis”,zegt Chantal. Toch vindtze het geen goed idee om fotoshoppen als lespakket op middelbare schoo! aante bieden. , Dan lijkthet net alsof je kinderen toch aanspoort om zichzelf mooier te maken. Maar je mootwel uitleggen dat het bestaat.” Monique SnoeijenJodie Koldijk (23), boven ‘naturel’, op de door haar bewerkte foto onder egali seerde ze haar huid, maakte haar haar voller en roder, nam extra wimpers, maakte haar nek anger, versmalde haar neus en maakte de ogen helderder Stichting Mijn Kind online en Media wijzer.net hielden in het kader van de week ‘Lekker Beroemd’ een enquéte onder 500 kinderen van 11 tot en met. 17 jaar, Het onderzoek verkent de on- derlinge samenhang tussen de wens vantieners om beroemd tezijn, foto's maken en bewerken, en het zelfbeeld van tieners en hun media- consumptie. De belangrijkste resul taten op een rij + 61%vande 1 tot 17jarigen wil beroemd worden + hoemeermediaze zien, hoe meer tioners willen veranderen aan zich- zelf + ruim eenderde van de meisjes ‘Fotoshoppen’ het het zelfs al inde Van Dale, maar om foto's te bewer- ken heof u het betaalde programma Photoshop van Adobe niet per se no- dig. Er bestaan inmiddels talloze gra- tis alternatieven, die vaak wat min. der uitgebreidzijn, maar deardoor soms 00k eenvoudiger om mee te werken. Het populairste is Gimp, dat corspronkelijk niet voor Windows is Waar leggen kinderen precies de grens? Marion Duimel: ,.Mij verbaasde het eigenlijk hoe behouden ze erin ziin. De meerderheid vindt het alleen ‘goed om een foto van zichzelflichter of donkerder te maken, zwart wit, derge- lijke veranderingen. Jezelf dunner ma- ken, vindt 96 procent te ver gaan. 75% vindt de huid mooier maken al te ver gaan” Zouden we er goed aan doen om een cursusje fotoshoppen verplicht te ma- ken op middelbare scholen? Het zou mooi zijn om jongeren mediawijs te maken’, zegt Duimel. ,Dat leerlingen inzicht krijgen in hoe media werken. Dat ze begrijpen dat je eenzelfde situa- tic heel anders kan laten overkomen door keuzes te maken in wat je wel en niet laat zien. Of dat water via kranten, ty, internet bij je binnenkomt niet de waatheid hoeft te zijn. Met deopkomst van internet worden zulke lessen steeds belangrijker. Waar komt de in- formatie die ik zie vandaan, wie is de afzender, wat is diens bedoeling hier- mec enzovoort. Dat kan in een aparte mediales gegeven worden of in andere vakken geintegreerd worden.” De vraag blijft. Hebben wij - de on- dertekenaars van het “Beperkt Houd- bar manifest’ ons voor niets zorgen gemaakt? Duimel: Het is eigenlik on- gelooflijk dat het zo normaal is dat er geshopt wordt. Waarom moet iedereen et perfect uitzien? Toch beseft nog 38 procent van de jongeren niet dat er ge- shopt wordt of denkt dat slechts een deel geshopt is. Maar Alles is geshopt. Hoe jonger en hoe lagerhet opleidings- niveau, hoe groter de jongeren het aan- spreokt de wens uit dunnertezijn + tweederde is tevreden metzijn of haar uiterlijk + ruimde helit bewerkt zijn of haar eigen toto + 62% denkt dat bijna alle foto's in bladen en reclames zijn gefotoshopt + fotoshopvaardige tieners zijn zich bewuster van fotomanipulatie in de media + tieners met eon lager besef van fotoshoppen door de media zijn minder tevreden over hun uiterliiken willen vaker een operatie Het gehele onderzoekis te raad- plegen via www.mijnkindonline.nl gemeakt, maarinmiddels ook voor dit besturingssysteem beschikbaar is. Verder2ijn er zogeheten web- based editors, die niet gedownload hoeven worden: het bewerken van de foto's gebeurt online. Het popu: lairst in die categrorie is Picnik. Voor weblinks naar deze en meer gratis fo- tobewerkingsprogramma’s gaat u naar nre.nlnrcweekblad deel onbewerkte foto's in de media in- schat. En wat blijkr: juist die groepen willen vaker een operatic. Mediawijs- heid en mediavoorlichting blijven dus belangrijk.” En er is nog iets. Uit het onderzoek van Stichting Mijn Kind Online blijkt dat 61 procent van de 11 tot 17-jarigen beroemd wil worden. Jongeren worden daarin sterk beinvioed door de celebrity culture in programma’s als Idols, Hol- land's Next Top Model. Het onderzock geeft nogal rolbevestigende uitkom- sten. Bijvoorbeeld dat de meisjes voor- al beroemd willen worden als zangeres of actrice of fotomodel, en dat jongens grag willen uitblinken in sport en we- tenschap. Ook bewerken meisies veel vaker dan jongens hun foto’s ~ hun fixatie op ‘mooi’ gevonden willen wor- den is sterker. Ze gaan er kennelijk var uait dat het uiterlijk de weg naar erken- ning is. Is dat iets om ons zorgen over temaken? Marion Duimel: ,Uiterlijixis ou eenmaal meer een vrouwending, dat is niet nieuw of verontrustend lijkt me, Meiden willen vooral mooi op de foto inderdaad. Ik denk dat iedereen wel op zijn leukst op de foto wil staan. Jongens willen vooral stoer en cool op de foto, ook cen bekende eigenschap van mannen toch?” Ongetwijfeld. En toch: ik zou het leuk vinden als meisjes ook astronaut wilden worden. Of politica. En hun zelfvertrouwen niet alléén halen uit het aantal complimentjes op cen pro- fielfoto. Het wachten is op Holland’s Next Astronaut. Maar misschien kan dat weer leiden tot ontevredenheid over je intelligentie... <