Tbait Tenab teik Uab Metô

Edisi 03, 9 Funboës 2010 Funan Nua Npoi Haefes

Publikasi Gratis neik Uab Metô neu Kit Ok-okê a-nbi Format PDF
A’úbmepu : Yohanes Manhitu, Yogyakarta. Email: ymanhitu@yahoo.com

Bnoko Tamkesi, TTU. Foto: Herisandy Umbu Deta

♦ Panat Uab Kuatuaf Nane Neu Sâ? (Artikel)

Tuis neu ♦ Álvaro Cunqueiro Mora ma Uab Galisia (Profil)
Edisi i ♦ Feisbúk (1), Lîfeto Amasat (2) (Puisi)
♦ Tmeup Onlê Ate (Uabatlekâ)

Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com

Panat Uab Kuatuaf Nane Neu Sâ?
NBI era moderen i, neis-neis a-nbi
tonnatun i, atoni lof natoit, nansâ
es hit musti tpolin oras he tpaek
uab kuatuaf sin a-nbi molok ma/aî
tuis (lulat). Atoni humaf i of
naneöp nak naomatas (progress)
nane namnés nok tapnikan tain
sâ-sâ lê ném nâko era (oras)
ahunut, natámnok uab kuatuaf,
onlê Uab Metô, Tetun-Belu, mhb.
Neöp humaf i nmoê atoni namfau
nkios neu uab kuatuaf sin on lasi
neno unû ini lê (mapaksa he) na-
bala nok neno unû, kaisâ mam-
neikî neu neno amnemat, lê musti
nâló nâko moët tradisional alekê.
Fun neöp onlê i msâ, atoni nane
lof nabai sekaumsekau es a-
nsinmák he nmeup he npanat uab
kuatuaf on atoni lê ka nmuî fa
mepu, aî naktapâ/nâpapû mepu
neu in aon.
Masi neöp humaf nane lo
nmuî, munî i nbi pah namfafau
atoni nek’amonit sin namin lalan
piuta he npanat sini ‘maus budaya
he kaisâ namneuk, ma nane
natámnok uab—nete neu teab
neöp a-nbi suku-es in monit. Lem-
baga PBB, onlê Unesco, ntulun he
tpanat uab ok-okê a-nbi pah-pinan
i, fun nane ‘maus lê musti nmoin
piuta nbi to(b) in monit neno-neno.
Natuin maneö, mepu panat uab
nane ka amolok sin taes-sutaise
nmés fa, nane msâ anaäplenat ini,
Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
Artikel
onlê matuï ben es konstitusi
nak negara nfe garansi neu
uab kuatuaf sin monit masi
nmuî uab bian es mapilî ben
on uab resmi ma uab na-
sional. Me kasian, haef nam-
fau hit ka tahín fa, aî hit ka
tloim fa he tahín, tak on amo-
lok, hit es-es musti tok ma
tatuin he tpanat hiti ‘maus
budaya nane henait in kaisâ
namneuk.
Sejara aî historia natonan
kit, nak haef namfau ben a-
“Pah lê ka nmuî fa uab,
nane pah lê ka nmuî fa
smanan .”
nbi negara-es in nanan, a-
nmuî politik linguistik lê a-nfe
baelsonâ neu uab-es he
nmoin namlia, me naëkâ uab
bian he kaisâ mapakê, he
nanao in namneuk nu-nfin.
Neu, in manosê, lablaba aî
babaun, nâko pah-pinan in
human, onlê lahi nbi atoni
human benan aî leke nbi kar-
pet tunan. Lasi humaf i unû a-
npoi nbi Prancis, Timor, Se-
landia Feü, nbi nane dialek aî
logat kuatuaf ka napein fa
baelsonâ he mapakê a-nbi
publik/matâ-matâ (skól,
Halaman 2
Kuatuaf-sin nâko Biboki, TTU
Foto: Herisandy Umbu Deta
uem’onen, mhb), somak a-nbi
umenanan, elaf, lele, ‘nonô, nasi
nanan, aî baelkoti bian. Moët
kaälekot onlê i naëkâ liänâ-sin he
kaisâ natutan beï-naï sin molok lê,
natuin maneö, musti mapanat. Nbi
Selandia Feü, nmuî batan-es lê
matekâ nak “batan amnekut” (Ing:
lost generation; Prt: geração per-
dida), fun sin ka nahín fa molok
Maori (te reo Maori). Sekau es
naäkâ he namolok uab kuatuaf
nane napein siksa (kastigu) aof
mâfenâ, onlê tepos-bisot aî tikas-
pasat. Me atoin-Maori sin lo nnek
sin uab ma namin lalan piuta he
npanat. Fun mepu kaäsnasat
nane, neno i hit tít uab Maori ma-
pakê es mé-mé, neu tivi, radio,
ma koran a-nbi Selandia Feü masi
uab Inglés lo fê naheun media tuis
ma urusan humâ-humâ.
Munî i nbi pisâ namfafau nbi
pah-pinan in nanan, neno-neno
nmuî uab (molok) lê alakleö he
 Edisi 03, 9 Funboës 2010
>>
namneuk nain fun mapnikanen. Fakta i npoi es
Papua. Nbi nae, uab an-anâ fauk alakleö he ka
mamolok fa ben. Onlê kolo, maunfui, metan,
‘maukâ, ma muït humaf bian, uabe ka napein fa
bale ben he naneô bebas. Kalu neno-neno hit ta-
poi(ta)n loit nifun-natun namfau he thao ma tpanat
muït abitin lelmuîfui (kebun binatang) nanan a-nbi
kota tnanan he atoinkota-sin nabeî nahín sin,
nansâ es hit ka tapoi(ta)n fa loit he tpainoet uab
humâ-humâ lê alakleö he namnekunen. Ka nparlú
fa he tmoê paän (oöf) he taikan uab-es nâko in
amolok-sin, me tmoë he in a-nmoin nabala nbi to
(be) tnanan. Henait mepu i nabeï manaob,
anaäplenat on amuî kuasa konstitusional ma to(b)
on amuîmolok musti nmeup nabuan nekaf mesê
ma ansaof mesê he npanat uab, fun nane pahe ini
‘maus.
Lalan Alekot Fauk neu Panat Uab
Nmuî lalan fauk lê nabeî mapakê he tpanat ma
tamliab uab kuatuaf. Henait tapein hasil alekot a-
nbi mepu i, hit nabeï tpaek tabuab lalan ok-okê
natuin hit parlút. Kombinasi alekot nâko lalan hu-
maf fauk i nabeî neik kit hasil alekot.
A. Tafeitin liänâ he namolok uab kuatuaf
Lalan i nabeî matekâ nak lalan natural, fun liänâ-
sin nabeî na’ét (nail) natuin ainaf-amaf ma npaek
molok nane neno-neno nbi umenanan ma nbi bale
bian. Fun umenanan eslê unit an-anleüf a-nbi ko-
munitas nanan, sâ-sâ lê naleok ma namás nabeî
ma musti naübon a-nbi umenanan. Liänâ mé lê
biasa npaek uab kuatuaf a-nbi umenanan lof a-
ntak ma namolok uab nane piuta talantea nânae,
fun napein lekat ma ‘noinâ budaya nbi ume. Es
onnane, umenanan musti njail sentral budaya
(sentrum kultural) neu amnasit ma liänâ ok-okê.
Kalu ka ta’úb alekot nâko umenanan, lof susar he
in naübon a-nbi monê.
Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
Halaman 3
B. Tpaek uab kuatuaf on media ‘noinâ a-nbi skól
(skolâ)
Nbi ‘benâ (klas) ahunut (± 1-3) a-nbi skól dasar,
uab kuatuaf nabeî mapakê he tânoinâ liänâ-sin.
Fun, onlê Unesco nlekan nalali, ‘noinâ a-nbi skól
lof masimô lekleok kalu mateab neik uab lê liänâ-
sin nahine lekleok. Ntea ‘benâ (klas) amnanut sin,
uab resmi nabeî mapakê. Ma kalu nmuî materi
namfau ben lê matuï neik uab kuatuaf, in musti
mânoinâ on matapelajaran es kun a-nbi skól. Lê i
ka feü fa, neis-neis a-nbi Indonesia, fun uab fauk
mapakê ben ma njail matapelajaran es kun a-nbi
skól. Nbi Jawa, uab Jawa mânoinâ talantea SMA,
nbi Jawa Barat msâ onnane. Problem ânaet a-nbi
Timor eslê fêka nmuî fa materi namfau neu sâ lê
matenâ nak “Buku Pelajaran Bahasa Dawan” aî
neu uab bian. Hit tahín, tak buku humaf i ka nmouf
ném fa nokaskeken nâko neno-tnanan.
C. Tanoab meuptuis teik uab kuatuaf
Lalan i in otan eslê he ttui (tlul) teik uab kuatuaf.
Musti nmuî tuaf lê nateab in neöp ma rasa piuta
neik uab kuatuaf henait uab nane nâmau nok sas-
tra tuis, ka ala fa molok natuin fefak, lê ka njail nít
fa tuis. Sâ-sâ lê mateab neik tuis nane lof nabeï
ntean tuaf namfau ma nkononfin neu bale-bale—
nabeï njail aléklalan neu meuptuis neik uab kua-
tuaf. Mepu i naleok ma npenting he manaob, me
haef-haef ekat ânaet eslê baelsonâ he tapoi(ta)n
mepu nane he njail buku. Ka mânafâ fa he tapein
tulun finansial henait tuis neik uab kuatuaf nabeî
mapublikasi ma mabatî neu bale-bale on sumber
sastra. Ntomneu lalan humaf i, hit musti tpules
mepu ‘naek lê Ajip Rosidi—ameupsastra ‘naek uab
Sunda ini—na’úb ma nanaob talantea neno i. Ajib
lo ‘takaf alekot neu sastra Sunda. Ka tít fa tuaf lê
napnikan he ntek Ajib in kanan kalu tuaf nane
namolok a-ntomneu sastra Sunda ini.
D. Tasoin (tatlakab) tuis nâko uab bian neu kuatuaf
 Edisi 02, 9 Funfanû 2010
>>
Nabeï tapaek lalan amasat i he tâmaub uab kua-
tuaf teik sastra nâko pah bian, onlê tasoin tuis
nâko uab Inglés neu Uab Metô. Natuin lalan i hit
nabeî taätî uab kuatuaf in kanan ma hanan, msâ
tatonan (talilê) in masan neu pah-pinan. Uab kua-
tuaf a-njail nete (tlakâ) amaneot neu neöp feü nâko
bale bian lê namuin nabeî mapakê he tâmaub ka
ala fa uab nane in sastra tuis, me amolok-sin neöp
a-msâ. Mepu humaf i ka feü fa nbi Pah Timor, fun
un-unû pendeta ma pastor sin (Groothuis, 1915;
Middelkoop, ± 1950; Lechovic, 1966) a-nmepun he
nasoin Sulat Kninô nâko uab bian (Ibrani, Yunani,
Latín, mhb) neu Uab Metô. Munî i hit, batan amu-
nit, nabeî tatutan mepu alekot i teik sonit nâko
mepu religius (laistoes) ma sekuler sin. Haefes hit
tanaob mepu alekot i ma tproduksi buku namfau
teik uab kuatuf, mataf-mataf lof natfei neu uab kua-
tuaf in manenun ma masan.
E. Tahakeb lembaga (institusi) he nbakal ma nam-
liab uab kuatuaf
Lalan amunit i lo naleok fun hit nabeî tanaob
“kuasa” he tmoê mepu humâ-humâ ntomneu bakal
ma mliab molok natuin institusi, lê nabuab ahínmo-
lok namfau he nmeup nabuan. Lembaga nane na-
beî nanaob program humâ-humâ he ntulun molok
kuatuaf mapakê a-nbi bale-bale, neis-neis a-nbi
komunitas amolok uab nane. Ameput es-es a-nbi
lembaga nane napein tugas ma nanaob misi he
nmoê buku aî produk humaf bian neu mliab molok.
Produk onlê bukhanfuaf (kamus), buku ‘noinâ,
buku gramatika ma humaf bian nabeî mapublikasi
he tpanat uab kuatuaf nane in stabilitas a-nbi pah-
pinan i.
He tahakeb institusi humaf i ka urusan mânafâ
fa. Haef namfafau, nbi bale namfafau, uab kuatuaf
sin ka napeinin fa baelsonâ he nmuïn institusi, aî
masi alaha klub aî pukan amolok es, fun sin ka
nmuïn fa sâ lê matekâ nak “posisi lomî-
upaf” (bargaining position). Biasa uab-es he nmuî
Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
Halaman 4
in institusi apanat-anonot onlê i, musti nmuî moti-
vasi mâtanê nâko apaekmolok-sin ma anaäplenat,
lê na’úp molok in monit. Me ka haef-haef, faktor
ekonomi (msâ politik) es mapakê he tafék tak uabe
npalú lembaga aî kahâ. Ate tkios, institusi linguistik
fê mahakeb a-nbi Dili, Timor Neonsaet, oras a-
nmuî nalail fekat nak uab Tetun he njail uab resmi
ma nasional ahunut. Lê i ntomneu motivasi politik.
Neu kalu susar he tahakeb institusi neu uab
kuatuaf es-es, umenanan (nok ainaf-amaf ma
anah sin on tuaf) musti njail institusi alekôsekê.
Institusi an-anâ i namuin nabeï nsounû in “rasul”-
sin he neik ma nateab “hanaf alekot” neu monê ma
pah amanuat.
Kleö ntomneu kongres uab kuatuaf
Nmalút nok panat uab kuatuaf, haef namfau ben a-
nmuî kongres uab a-nbi bale-bale, lê nabuab nain
kanan ahínmolok aî ahli sin he nateab sin tenab
ma produk a-ntomneu uab kuatuaf sin neu forum
amanuat, masi atuinas ka namfau fa piuta. Aktivi-
tas onlê i mapules fun ném nâko lomit ma sin-
makat panat uab ini. Me kanan mepu—lê ofmasit
nah energi, loit, ma oras namfau—musti ntulun
maneö-maneö he uab nane napein naomatas,
nane nak kongres es-es namuin musti nfe bukti
konkrit neu panat uab, kaisâ in hasil ala njail arsip
mafauban neu ahínmolok-sin kun ma ala namasab
uembuku (bibliotek). Masi hit lo ttui namás a-
ntomneu uab kuatuaf es (teik uab bian), hiti msâ
musti tsobal nai he ttui teik uab kuatuaf nane.
Nane nak teori musti nanonbon lekleok ma nmatau
nok praktek.
He usoup tuis i, mauthe au uteab neu abaca, ak
uab namfau namneuk onlê kolo amasat humaf
fauk lê namneâ’in nâko nasi nanan a-nbi tonnan-
tun es-es. Masi nasi (‘lamu) ka nmanua fa ben fun
atoni nöet hau ka npaek fa soït alekot, mauthe hit
tait ma tpanat fini he tsen hau pukan namfau
henait kolo natpén (naplél) nabala nbín. Uab kua-
 Edisi 02, 9 Funfanû 2010 Halaman 5

>>
tuaf es-es lof napein bale ma nmoin nabala kalu hit Profil: Apanat Uab Galisia
teik nekak nok nanak tasonâ ma tfene bale nbi hit
umenanan, nbi hit kuan-ma-bale. Uabe nak, “hit
pah, nane hit aok; hit uab, nane hiti smanak.”
Hanaf mesê nok lasi i, ntomneu pah in lutas-ma-
talus nok in uab, Garbhan MacAoidh, atuis-es
nâko Pah Skotlandia, haefes nasoup in artikel uab
Esperanto lê majudul Lingva diverseco (Uab Metô: Foto: Nâko Internet
Uab In Humhuman, npoi nbi majala Monato, hala-
man 21, edisi Funfanû-Funsiô 2007) neik kalimat Álvaro Cunqueiro Mora (Mondoñeno, 22 Fun-
uab Keltik, nak, “Tír gun chánan, tír gun boësamnuâ, 1911-Vigo, 28 Funtenû, 1981), nane
anam” (Pah lê ka nmuî fa uab, nane pah lê ka unû utuis nâko Pah Galisia (pah-es npaumak nok
nmuî fa smanan). Pah Portugal ma sin uabe alakleö he namnés nok
uab Portugés). In napoin tuis namfau neik uab Gal-
isia ma Spanyol. Ini msâ nok nahakeb Asosiasi
Yogyakarta, 24 Funfanû 2010
Atuis Galisia. In tuis-es eslê Mil primaveras máis
(Tabu haunasuin naef niufnes a-ntein).
Alat Musik : Bijól ma ‘Heö
———————————————
Álvaro Cunqueiro In Teks

Eu quixen e quero que a fala galega durase e con-

tinuase, porque a duración da fala é a única posibili-
dade de que nós duremos como pobo. Eu quixen que
Galicia continuase e, ao lado da patria terrenal, da
patria que son a terra e os mortos, haxa estoutra pa-
tria que é a fala nosa. Se de min algún día, despois
de morto, se quixese facer un eloxio, e eu estivese
dando herba na terra nosa, podería dicir a miña
lápida: "aquí xace alguén que coa súa obra fixo que
Galicia durase mil primaveras máis".
Bijól (’Pisû) ma ‘Heö.
Foto: Nâko Internet Tlakab neu Uab Metô (Yohanes Manhitu)

Au nâko unû ‘loim ma fê ‘loim he uab Galisia nabala ma

nmoin piuta, fun hit uabe in monit abalbalat eslê lalan
mesleko neu kit he tmoin tabala on to(b). Nâko unû au
‘loim piuta he Pah Galisia nmoin nabala ma, nabua nok
hit pah-ma-nifu, pah-ma-nifu abít pah-pinan ma amates
sini, musti nmuî pah-ma-nifu bian, eslê hit molok. Kalu
nbi neno mesê, oras au ‘maet ulail, atoin-amfautin he
npules kau, oras au umliab hun a-nbi hit pah, au niutnatê
nabeî matuï nak: “Nbi bale i nabelkon tuafes lê natuin in
mepu nmoê Pah Galisia nmoin nabala talantea tabu
haunasuin haef niufnes a-ntein”.

Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
 Varia : Humâ-Humâ Ntomneu Uab Metô Halaman 6

Anekdot*

Foto nâko:
http://2.bp.blogspot.com/_6g6li3v-8CA/SKxWCEXvYlI/AAAAAAAAAhk/qePanTYSHqg/s1600-h/GGGG.jpg

Yohanes Manhitu es a-npiô nafanî

Haef namfafau Baï Lius ‘nnen atoni npaek hanfuaf ‘motivasi’, me in ka nahín fa in arti sâ. Oras
mahasiswa sin neman nâko Kupang neu kuan he natuinan KKN, in naëuk nok sin haefes he natoit sin
neu lê lasi i. In nak, “Ana kulia dong, tolong kasi tau beta dó itu kata ‘motivasi’ dia-pung arti apa, te be
dengár orang dong ada pake tarús-tarús.” (Akuliatin, tulun he mitón man kau hanfuaf ‘motivasi’ in arti sâ,
fun haef namfafau au ‘nen tuafe npake.) Mahasiswa es natae, nak, “Kata ‘motivasi’ tu dia-pung arti
‘mendorong’.” (Hanfuaf ‘motivasi’ nane in arti ‘ttitê’). Baï Lius namlilê fun neno nane in nahín hanfuaf feü
es in arti. Ma in a-npao lekâ tabu ntea lekleok he npaek hanfuaf feü nane.

Nbatâ funan es onnane, ‘naef i nok neu Tanó (Tenau) he nasain in anmone he nnao neu Surabaya.
Ma oras in fê a-nmahó nalail nok anmone ma he nasaitan bnaotasi onnane-te, tuaf asaet sin a-nsetul
neiki ma alakleö nluin. Natô nâsek’on, in nateutbon ma natoit tuaf abitin nane, nak, “Hoe! Nene moyang
sapa yang tadi motivasi sang beta?" (In he nak, “Hoe! Ainfe ‘nakan-nuin sekau es lelo ntitê kau?)

* Anekdot nak eutlaün. Es onnane etus i neu he tmain; ka neu fa he tamenab atoni in nekan.

Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
 Sastra : Puisi ma Uabatlekâ
Puisi
Feisbúk
Nâko: Yohanes Manhitu
Munî i sâ lê un-unû nâló
ma bute nbi atoni in tenab
naheun monit neno-neno
ma njail parlút kamafinib.
Onlê biasa, lof nâko Neontés
sâ-sâ lê feü nemantean kit
ma hit tataime nbi Neonsaet
masi tapnikan he tmoê namnés.
Ton fauk afinit i hit fê tapein
humaf feü es kanan Feisbúk
ma hit mesê-mesê aî tapúk,
taheun bale he kaisâ luman.
Nenô-fai tuis ma foto npoin,
masekal natuin tuaf in lomit.
Tuafes a-ntui, sin bian nataen;
es-es a-nmoê natuin sinmakat.
Me ‘nakaf es-es nok kun in nesan,
mansian es-es nok kun in salit.
Es nabai Feisbúk on halinat in lalan,
biane naëte nak maufinu in alat.
Onlê besi he mapakê neu mepu
me hit teiki he tapapab tuafes,
teknologi ka nneis fa nâko nipu
kalu hit taim ini mleün nmés.
Yogyakarta, Funsiô [September] 2010
Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com
Halaman 7
Facebook
Karya: Yohanes Manhitu
Dewasa ini apa yang dahulu jauh
dan asing dalam pikiran orang
mengisi kehidupan sehari-hari
dan jadi kebutuhan tak terlewatkan.
Seperti biasanya, ‘kan dari Barat
menjangkau kita apa yang baru
dan kita menyambutnya di Timur.
Walau lupa ‘tuk ciptakan yang sama.
Beberapa tahun silam kita baru peroleh
wujud baru yang disebut Facebook
dan sendiri-sendiri atau berkelompok
kita mengisi ruang agar tak kosong.
Siang-malam muncul tulisan dan foto
yang diganti menurut hasrat si pemilik.
Satu orang menulis, yang lain membalas;
masing-masing berbuat seturut minatnya.
Namun tiap kepala punya isinya sendiri,
tiap manusia dengan maksudnya sendiri.
Satu menganggap Facebook jalan rahmat,
yang lain melihatnya sebagai alat kejahatan.
Ibarat pisau yang mestinya ‘tuk bekerja
tapi digunakan ‘tuk mencederai orang,
teknologi tidak lebih daripada kabut,
bila kita mencari keburukannya saja.
 Sastra : Puisi ma Uabatlekâ Halaman 8

Puisi
Lîfeto Amasat

Nâko: Yohanes Manhitu

Fini au ít ko nbi fesat aramê;

fini au ‘huk ho ‘nimam amaëkit;
fini au ‘kios ho matam akninô;
fini ho msai kau nbi nanait.

Lîfeto amasat…
lîfeto amaëkit…
Me, ho sekau ko?
Mutón man kau ho kanam,
koé feot-anâ afútnekaf.

Au upnikan ho kanam amasat;

au he ‘huk ho ‘nimam amaëkit;
au he ‘sai ho ‘nakam afomenit;
au he ‘pal ho smanam amonit.

Mnao-aum nai meu au ‘nimak nanan;

maen laba nai meu au nekak ameitis;
mtam nai meu au monit abalbalat;
mho nai ma kaisâ mufeitin kau
onlê au lof usaitan ko mabê i.

Yogyakarta, Funmesê 2003

———————
* Mamnaitî nâko buku “Nenomatne Nbolen, Puisi
Uab Metô Sin Lê Mabuab” (2009)

Uabatlekâ
Tmeup onlê ate, tah onlê usif.
Artinya: “bekerjalah seperti budak, makanlah laksana raja”.
Setiap orang yang ingin mencapai kesuksesan atau kemakmuran harus bekerja keras dan bersikap rendah hati.
(Yohanes Manhitu es nabuab)

Neu totis ma komentar ntomneu media i, msounû email neu

ymanhitu@yahoo.com

Tbait Tenab teik Uab Metô Edisi 03, 9 Funboës 2010☼Tkoenoktém teu Blog Uab Metô http://uabmeto.blogspot.com