Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

TERMOKIMIA

1. PETA KONSEP

EKSOTERMIK ENDOTERMIK
Jenis tindak balas

TERMOKIMIA

Jenis haba tindak balas

HABA HABA
PENEUTRALAN PEMENDAKAN

HABA HABA
PEMBAKARAN PENYESARAN

2. Tindak balas eksotermik :

2.1. Definasi: Tindak balas kimia yang membebas haba.

2.2. Contoh tindak balas eksotermik

(a) tindak balas peneutralan

(i)

(ii)

(iii)

(b) tindak balas logam dengan asid

(i)

(ii)

(iii)

(c) tindak balas logam karbonat dengan asid

(i)
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(ii)

(iii)

(d) tindak balas pemendakan

(i)

(ii)

(iii)

(e) tindak balas penyesaran

(i)

(ii)

(iii)

(f) pembakaran sebatian organik.

(i)

(ii)

(iii)

3. Tindak balas endotermik

3.1. Definasi: Tindak balas kimia yang menyerap haba dari persekitaran.

3.2. Contoh tindak balas endotermik:

(i) Pemelarutan garam ammonium seperti ammonium klorida,

ammonium sulfat, ammonium nitrat.
+ -
(a) NH4Cl(p) + H O
2 NH (ak)
4 + Cl (ak)

(b) ……………………………………………………….

(c) ………………………………………………………
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(ii) Penguraian terma logam karbonat

(a)

(b)

(c)

(iii) Penguraian terma logam nitrat

(a)

(b)

(c)

4. Haba tindak balas

a) Haba tindak balas ialah haba terbebas atau terserap apabila 1 mol bahan tindak balas
bertindak balas atau 1 mol hasil tindak balas terbentuk.

b) Unit tenaga ialah Joule

c) Satu Joule ditakrif sebagai tenaga yang diperlukan untuk menaikkan suhu satu gram
air sebanyak 0.219K.

d) Haba tindak balas ditandakan dengan simbol ∆ H.

: ∆ H adalah negatif untuk tindak balas …………………………

: ∆ H adalah positif untuk tindak balas …………………………..

e) Haba tindak balas ∆ H ditunjukkan selepas sesuatu persamaan tindak balas:

Contoh:

(i) NaOH + HCl NaCl + H2O ∆ H= -57.2 kJmol-1

(ii) CaCO3 CaO + CO2 ∆ H= +585 kJmol-1

(iii) CH3OH + 3
2 O2 CO2 + 2H2O ∆ H= -723 kJmol-1
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

e) Tulis dua contoh persamaan tindak balas bagi setiap jenis haba tindak balas berikut:

(i) haba peneutralan,

(ii) haba pembakaran,

(iii)haba pemendakan dan

(iv) haba penyesaran

5. Dari Manakah Datangnya Tenaga Haba ?

a) Untuk memecahkan ikatan, tenaga diperlukan. Maka pemecahan ikatan

menyerap haba.

b) Sebaliknya apabila ikatan dibentukkan, tenaga haba akan dibebaskan. Maka

pembentukan ikatan membebaskan haba.

c) Apabila tindak balas berlaku ia melibatkan pemecahan ikatan dan pembentukan

ikatan.

d) Jika semasa tindak balas berlaku, haba yang dibebaskan semasa pembentukan
ikatan adalah kurang daripada haba yang diserap semasa pemecahan ikatan, maka
tindak balas ini adalah tindak balas endotermik.

e) Sebaliknya, jika semasa tindak balas berlaku, haba yang dibebaskan semasa
pembentukan ikatan adalah lebih daripada haba yang diserap semasa pemecahan
ikatan, maka tindak balas itu adalah eksotermik.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

6. Gambar rajah aras tenaga

a) Perubahan tenaga dalam sesuatu tindak balas boleh ditunjukkan dengan gambar rajah
aras tenaga.

b) Bagi tindak balas eksotermik, aras tenaga bahan tindak balas adalah lebih tinggi
daripada aras tenaga hasil tindak balas.

tenaga

Bahan tindak balas

∆ H = nilai negatif dalam kJ mol -1

Hasil tindak balas

Aktiviti: Lukis gambar rajah aras tenaga tindak balas kimia berikut:

(a) NaOH + HCl NaCl + H2O ∆ H = -57.2 kJmol-1

(b) Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu ∆ H= -190 kJmol-1

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(c) C2H 5OH + 3O 2 2CO2 + 3H2O ∆ H= -1366 kJmol-1

c) Bagi tindak balas endotermik, aras tenaga bahan tindak balas adalah lebih rendah
daripada aras tenaga hasil tindak balas.

Tenaga
Hasil tindak balas

∆ H= nilai positif dalam kJmol -1

Bahan tindak balas

Aktiviti: Lukiskan gambar rajah aras tenaga berikut:

-1
(a) CaCO3(p) CaO(p) + CO2(g) ∆ H= +585 kJmol

+ - -1
(b) NH4Cl(p) + air NH 4(ak) + Cl (ak) ∆ H= +21 kJmol
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

8. Pengiraan Perubahan Haba.

a) Muatan haba tentu sesuatu bahan ialah haba yang diperlukan untuk menaikkan satu
garam bahan itu sebanyank 1oC. Unitnya ialah Jg -1oC-1

b) Untuk menaikkan satu gram air sebanyak 1oC, 4.2 J haba diperlukan. Maka muatan
haba tentu air ialah 4.2 Jg-1oC-1

c) Jumlah perubahan haba = mcθ

Dimana m = jisim larutan

c = muatan haba tentu larutan
θ = perubahan suhu

d) Anggapan:

Ketumpatan larutan ialah 1 gram cm-3 dan muatan haba tentu sama dengan muatan
haba tentu air iaitu 4.2 Jg-1oC-1

e) Aktiviti Pengiraan:

(i) Kirakan haba yang diperlukan untuk menaikkan 500 cm3air sebanyak 4 C.
o

(ii) 50cm3asid hidroklorik dicampur kepada 50 cm larutan

3
natrium hidroksida.Jika
suhu awal ialah 30oC dan suhu akhir ialah 37 oC , hitungkan perubahan haba
tindak balas ini.

(iii) Apabila 56gram ammonium klorida dilarut dalam 300cm 3air . Perubahan
suhunya ialah dari 30oC kepada 23 oC. Hitungkan perubahan haba tindak balas ini.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(iv) 38g serbuk zink dicampur kedalam 250cm3asid sulfurik 0.2 mol dm .-3
Suhu awal asid ialah 28oC dan suhu akhir tindak balas ialah 43 oC. Hitungkan
perubahan haba tindak balas ini.

9. Jenis Haba Tindak Balas.

A. HABA PEMENDAKAN

1. Takrifan: Haba pemendakan ialah haba yang dibebaskan apabila 1 mol mendakan
dibentukkan daripada ion ion dalam larutannya.

2. Contoh:
(i) Apabila larutan argentum nitrat yang tak berwarna dicampurkan kepada
larutan natrium klorida, mendakan putih argentum klorida terbentuk dan haba
dibebaskan. Tulis persamaan tindak balasnya.

(ii) Larutan plumbum(II) nitrat dicampurkan kepada larutan kalium iodida,

mendakan kuning plumbum(II) iodida terbentuk dan haba dibebaskan.
Tulis persamaan tindak balasnya:

3. Eksperimen: Menentukan haba pemendakan argentum klorida.

Aktiviti: Huraikan eksperimen untuk menentukan haba pemendakan 25cm30.5 mol dm -3

larutan argentum nitrat dan 25 cm30.5 mol dm -3 larutan natrium klorida.

(a) cara kerja

(i)

(ii)

(iii)
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(iv)

(b) Keputusan:

Suhu awal larutan argentum nitrat =

Suhu awal larutan natrium klorida =

Purata suhu awal larutan =

Suhu akhir tertinggi yang diperoleh =

(c) Pengiraan:

Jumlah isipadu larutan =

Jisim larutan =

Haba yang terbebas =

Bilangan mol argentum nitrat =

Bilangan mol natrium klorida =

………….mol AgNO 3bertindak balas dengan

………… mol NaCl membebaskan haba ………

1 mol argentum nitrat bertindak balas dengan satu mol natrium klorida membebaskan

Haba pemendakan = ∆H = ………………….kJ mol -1

Catatan: Cawan plastik digunakan kerana ia adalah penebat haba.

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

Aktiviti pengiraan:

1. Dalam satu eksperimen 25 cm30.50 mol dm -3 larutan argentum nitrat

dicampurkan ke dalam 25 cm30.50 mol dm -3 larutan natrium klorida, didapati
suhu berubah dari 30.3oC kepada 34.2 oC. Kirakan haba pemendakan dan lukiskan
gambar rajah aras tenaga . [ Haba muatan tentu air = 4.2 J g-1 oC-1 ]

2. Apabila 50 cm3larutan plumbum nitrat 0.5 mol dm -3 dicampur dengan 50 cm3

larutan natrium sulfat 0.5 mol dm-3, suhu naik daripada 29.0 C
o o
kepada 31.2 C.
Hitungkan haba pemendakan dan lukiskan gambar rajah aras tenaga.
[ Haba muatan tentu air = 4.2 J g-1 oC-1 ]

3. Apabila 25cm3larutan barium nitrat 1.0 mol dm -3 dicampur dengan 25cm3larutan

natrium sulfat 1.0 mol dm-3, suhu berubah daripada 27 C
o o
kepada 32 C. Hitungkan
haba pemendakan dan lukiskan gambar rajah aras tenaga.
[ Haba muatan tentu air = 4.2 J g-1 oC-1 ]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

4. Tenaga
Pb(NO3) 2(ak) + 2KI(ak)

∆H = - 42.0 kJ mol-1

PbI2(p) + 2KNO (ak)

3

Satu experimen dijalankan dengan mencampurkan 50cm3larutan plumbum(II)

nitrat 0.5 mol dm-3 dengan 50 cm3larutan kalium iodida 0.5 mol dm .-3Gambar
rajah aras tenaga bagi tindak balas larutan plumbum(II) nitrat dan larutan kalium
iodida ditunjukkan dalam rajah di atas. Hitungkan perubahan suhu eksperimen ini.
[ Haba muatan tentu air = 4.2 J g-1 oC-1 ]

B. HABA PENYESARAN

1. Takrif : Haba yang terbebas apabila satu mol logam yang lebih elektropositif
menyesarkan satu logam yang kurang elektropositif daripada larutan
ionya.

2. Contoh tindak balas penyesaran:

(a) Campuran serbuk zink dengan larutan kuprum(II) sulfat

(b) Campuran serbuk magnesium dengan larutan argentum nitrat.

(c) Campuran serbuk kuprum dengan larutan argentum nitrat.

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

3. Aktiviti: Huraikan eksperimen untuk menentukan haba penyesaran antara 2.0g

serbuk zink dan 25cm3larutan kuprum(II) sulfat 1.0 mol dm .-3

(a)Gambar rajah:

(b)Kaedah:

(i)

(ii)

(iii)

(iv)

(v)

(c) Keputusan:

Suhu awal larutan:…………………

Suhu akhir tertinggi : ……………..

Kenaikan suhu : …………………………..

Jisim larutan: ………………………………

Muatan haba tentu air: 4.2 J g-1 oC-1

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(d) Pengiraan:

™ Perubahan haba = mcθ

™ Persamaan tindak balas:

™ Bilangan mol zink:

™ Bilangan mol kuprum(II) sulfat:

™ Namakan bahan tindak balas yang berlebihan:……………… …

™ ……………. mol larutan kuprum(II) sulfat bertindak balas dengan

zink membebaskan haba ………………...kJ.

™ Haba penyesaran, ∆H = ………………….

4. Aktiviti : Pengiraan haba penyesaran.

(a) Dalam satu eksperimen, 25 cm30.2 mol dm -3 larutan kuprum(II) sulfat

dicampurkan dengan 0.5 gram zink berlebihan. Suhu berubah dari 29.0oC
kepada 38.5oC. Kira haba penyesaran dan lukiskan gambar rajah aras
tenaga bagi tindak balas ini.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(b) Apabila 1.0g serbuk kuprum berlebihan dicampur dengan 50cm30.5 mol
dm-3 larutan argentum nitrat , suhu berubah dari 30.0oC kepada 31.3 oC.
Kirakan haba penyesaran dan lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi
tindak balas ini.

(c) Tenaga
Mg(p) + FeCl2(ak)

∆H = -201.6 kJ mol-1

MgCl2(ak) + Fe(p)

Satu eksperimen dijalankan dengan mencampurkan serbuk magnesium

berlebihan ke dalam 50 cm3larutan ferum(II) klorida 0.25 mol dm .-3
Gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas magnesium dengan larutan
ferum(II) klorida ditunjukkan dalam rajah di atas. Apakah perubahan suhu
yang dijangkakan dalam eksperimen ini?
[ Muatan haba tentu air = 4.2 J g-1oC-1 ]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(d) Satu eksperimen dijalankan dalam makmal untuk menentukan haba

penyesaran bagi tindak balas antara larutan kuprum(II) sulfat dengan
serbuk zink berlebihan. 50.0 cm3larutan kuprum(II) sulfat 0.5 mol dm -3
dimasukkan ke dalam sebuah cawan plastic dan suhu awal larutan dicatat.
Serbuk zink berlebihan dicampurkan ke dalam cawan plastic yang sama.
Campuran dikacau perlahan-lahan dan suhu tertinggi dicatatkan.

Data-data berikut diperoleh:

Suhu awal larutan kuprum(II) sulfat = 29.5 oC

Suhu tertinggi campuran = 34.5oC

[ Jisim atom relatif : Cu,64; S,32; O,16; Zn,65 :

Muatan haba tentu air = 4.2 Jg-1oC-1 ]

(i) Apakah maksud haba penyesaran berdasarkan eksperimen itu?

[1 markah]
(ii) Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam
eksperimen itu?

[1 markah]
(iii) Nyatakan dua pemerhatian yang didapati daripada eksperimen itu.

(a)……………………………………………………………..

(b)……………………………………………………………

[2 markah]
(iv) Bagi eksperimen itu hitungkan,
(a) haba yang dibebaskan

[1 markah]
(b) bilangan mol kuprum(II) sulfat yang bertindak balas, dan

[1 markah]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(c) haba penyesaran tindak balas.

[2 markah]
(v) Mengapa zink dalam bentuk sebuk digunakan dalam eksperimen itu?

[1 markah]
(vi) Lukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas dalam eksperimen
itu.

[2 markah]

C. HABA PEMBAKARAN

1. Takrif: Haba yang terbebas apabila satu mol unsur atau sebatian dibakar dengan
lengkapnya dalam oksigen berlebihan.

2. Contoh tindak balas pembakaran.. Tuliskan persamaan kimia untuk tindak balas
berikut:
(d) pembakaran metana, CH4.

(e) Pembakaran etana, C2H 6

(f) Pembakaran propana, C3H 8

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(g) Pembakaran etanol, C2H 5OH

(h) Pembakaran propanol, C 3H 7OH

(i) Pembakaran butanol, C 4H 9OH

3. Aktiviti : Huraikan eksperimen untuk menentukan haba pembakaran etanol

(a) Gambar rajah:

(b) Kaedah:

(i)

(ii)

(iii)

(iv)

(v)

(vi)
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(c) Keputusan:

Jisim awal pelita dan etanol :………………….

Jisim akhir pelita dan etanol : …………………

Suhu awal air: …………………………………

Suhu tertinggi air: ……………………………..

Isipadu air : ………………………………….

(d) Pengiraan:

Jisim etanol yang terbakar : ………………………………

Kenaikan suhu : ………………………………………….

Haba yang terbebas = mcθ

………….g etanol terbakar membebaskan haba sebanyak………….

Jisim molekul relatif etanol, C2H 5OH = …………………………..

Haba pembakaran , ∆H =

4. Aktiviti pengiraan:

(a) Dalam satu eksperimen 0.23 gram etanol dibakar untuk memanaskan
100 cm3air dalam satu bekas kuprum . Suhu naik daripada 29.0 C
o
kepada
45.0 oC. Hitungkan haba pembakaran etanol dan lukiskan gambar rajah
aras tenaganya.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(b) Apabila O.37 g butanol, C4H 9OH dibakar untuk memanaskan 100 cm 3air
dalam bekas kuprum, suhu naik daripada 29.0oC kepada 60.0 oC.
Hitungkan haba pembakaran butanol dan lukiskan gambar rajah aras
tenaganya. [Jisim atom relatif: H,1; C,12; O,16: Muatan haba tentu air =
4.2 Jg-1oC-1]

(c) 1.28 g methanol, CH3OH terbakar menaikkan suhu 200 cm 3air sebanyak
toC. Jika haba pembakaran metanol ialah -723 kJ mol-1, hitungkan nilai
suhu toC. [ Jisim atom relatif: H,1; C,12; O,16:
Muatan haba tentu air = 4.2 Jg-1oC-1]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

D. HABA PENEUTRALAN

1. Takrif: Haba peneutralan ditakrif sebagai haba dibebaskan apabila satu mol ion
hidrogen dari asid berpadu dengan satu mol ion hidroksida dari alkali untuk
membentuk satu mol air.

2. Contoh tindak balas peneutralan. Tulis persamaan kimia untuk tindak balas
berikut:

(i) natrium hidroksida + asid hidroklorik natrium klorida + air

(ii)natrium hidroksida + asid sulfurik natrium sulfat + air

(iii) kalium hidroksida + asid etanoik kalium etanoat + air

(iv) barium hidroksida + asid nitrik barium nitrat + air

3. Tindak balas peneutralan adalah eksotermik.

Haba peneutralan untuk tindak balas asid kuat dan bes kuat ialah
∆H = -57.3kJ mol-1.

Dengan menggunakan persamaan tindak balas, beri satu contoh yang sesuai

……………………………………………………………………….

4. Aktiviti: Menentukan haba peneutralan bagi tindaka balas antara 25 cm3asid

hidroklorik 1.0 mol dm-3 dengan 25 cm3larutan natrium hidroksida 1.0 mol dm .-3

(a) Gambar rajah:

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(b) Kaedah:

(i)

(ii)

(iii)

(iv)

(v)

(c) Keputusan

Suhu awal asid hidroklorik =

Suhu awal larutan natrium hidroksida =

Suhu tertinggi campuran =

Jumlah isipadu larutan =

(d) Penghitungan

(i) persamaan tindak balas:

(ii) perubahan suhu.

(iii) perubahan haba = mcθ

Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(iv) bilangan mol asid hidroklorik.:

(v) Bilangan mol natrium hidroksida.:

(vi) …………….mol asid hidroklorik bertindak balas dengan …………mol

larutan natrium hidroksida membebaskan haba sebanyak ……………….. J.

Haba peneutralan, ∆H =

(e) Contoh haba peneutralan.

(i) Asid kuat dan bes kuat, haba peneutralan ialah 57.3 kJ mol-1.
Namakan asid kuat dan bes kuat dalam ruang yang disediakan:

Asid kuat Bes kuat

(ii) Asid kuat dan bes lemah atau asid lemah dan bes kuat, haba peneutralan
adalah kurang daripada 57.3 kJ mol-1.
Beri 2 contoh dalam bentuk persamaan tindak balas:

(a)

(b)

Sebab:
Ini adalah kerana tenaga haba diperlukan untuk memecahkan ikatan dalam
molekulnya untuk mengion secara lengkap.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

5. Aktiviti pengiraan:

(i) 50 cm3asid hidroklorik 1.0 mol dm -3 dicampurkan ke dalam 50 cm3larutan

natrium hidroksida 1.0 mol dm-3. Didapati suhu campuran naik daripada 30.0 C
o

kepada 36.7oC. Hitungkan haba peneutralan dan lukis gambar rajah aras tenaga
tindak balas tersebut.[ Muatan haba tentu air = 4.2 J g-1oC-1 ]

(ii) 30 cm3asid nitrat 2.0 dicampurkan ke dalam 70 cm larutan

3
kalium hidroksida 1.0
. Didapati suhu campuran naik sebanyak 7.2oC. Hitungkan haba peneutralan
tindak balas tersebut. Lukis gambar rajah aras tenaga tindak balas ini.
[ haba muatan air = 4.2 J g-1oC-1 ]

(iii) 50 cm3asid sulfurik cair 1.0 mo dm -3 dicampurkan kepada 150 cm3larutan

natrium hidroksida 0.5 mol dm-3. Suhu campuran didapati naik sebanyak 6.8 C.o

Hitungkan haba peneutralan dan lukis gambar rajah aras tenaga tindak balas ini.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

Soalan Pengukuhan:

1. Suhu awal 100 cm3larutan natrium klorida 1.0 mol dm -3 dan 100 cm3larutan
argentum nitrat 1.0 mol dm-3 ialah 29.0oC. Kemudian kedua-dua larutan itu dicampur
serta dikacau dan suhu tertinggi dicatat. Berikut adalah keputusan eksperimen.
Suhu awal kedua-dua larutan = 29.0 oC
Suhu tertinggi campuran = 37.0 oC

(a) Apakah yang diperhatikan apabila larutan natrium klorida dan larutan argentum
nitrat dicampurkan?

(b) Tuliskan persamaan ion yang menunjukkan tindak balas antara larutan natrium
klorida dan larutan argentum nitrat.

(c) Hitungkan haba yang dibebaskan dalam tindak balas ini. [ Muatan haba tentu
larutan = 4.2 Jg-1oC-1]

(d) Hitungkan bilangan mol argentum nitrat yang digunakan dalam eksperimen ini.

(e) Hitungkan haba pemendakannya.

(f) Lukis gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas ini.
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

2. Aras tenaga
CaO(p) + CO2(g)

∆H= -176kJmol-1

CaCO3(p)

Soalan-soalan berikut adalah berdasarkan kepada gambar rajah aras tenaga dalam rajah di
atas.

(a) Adakah tindak balas ini eksotermik atau endotermik?

[1 markah]
(b) Secara ringkas , huraikan bagaimanakah gas terbebas diujikan.

[2 markah]
(c) Hitungkan perubahan haba apabila 20g kalsium karbonat diuraikan.
[JAR C,12; O,16; Ca,40 ]

[3 markah]

(d) Hitungkan isipadu gas yang terbebas pada suhu bilik apabila 20 g kalsium karbonat
diuraikan.[ 1 mol gas menempati isipadu 24 dm3pada suhu bilik].

[2 markah]
(e) Kalsium karbonat boleh bertindak balas dengan asid hidroklorik cair membebaskan
gas. Tuliskan persamaan tindak balas dan nyatakan jenis gas terbebas.

[2 markah]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

3. 100 cm3larutan kuprum(II) sulfat 1.0 mol dm -3 dicampurkan dengan serbuk zink
berlebihan. Suhu larutan meningkat sebanyak 5.6oC.

(a) Apakah perubahan warna larutan yang diperhatikan.?

[1 markah]
(b) Mengapakan zink digunakan dalam bentuk serbuk?

[1 markah]
(c) Tukiskan persamaan tindak balasnya

[1 markah]
(d) Hitungkan perubahan haba bagi tindak balas ini.
[ Muatan haba larutan = 4.2 Jg-1oC-1]

[2 markah]
(e) Hitungkan bilangan mol kuprum(II) sulfat yang digunakan dalam eksperimen ini.

[1 markah]
(f) Hitungkan haba penyesaran bagi tindak balas ini.

[2 markah]
(g) Lukis gambar rajah aras tenaganya.

[2 markah]
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

TERMOKIMIA

JAWAPAN:

2.2.(a) (i) NaOH + HCl NaCl + H 2O

(ii) NaOH + HNO 3 NaNO3+ H O 2
(iii) 2KOH + H 2SO 4 K2SO 4+ 2H O
2

(b) (i) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2

(ii) Mg + 2HNO 3 Mg(NO3) 2 + H2
(iii) Mg + H 2SO 4 MgSO4 + H2

(c) (i) CaCO3 + 2HCl CaCl2 + H2O + CO 2

(ii) ZnCO3 + 2HNO3 Zn(NO3) 2 + H2O + CO 2
(iii) CuCO3 + H2SO 4 CuSO4 + H2O + CO 2

(d) (i) AgNO 3+ NaCl AgCl + NaNO3

(ii) Pb(NO3) 2 + Na2SO 4 PbSO4 + NaNO3
(iii) BaCl2 + Na2SO 4 BaSO4 + 2NaCl

(e) (i) Zn + CuSO4 ZnSO4 + Cu

(ii) Mg + FeCl2 MgCl2 + Fe
(iii) Cu + 2AgNO3 Cu(NO3) 2 + 2Ag

(f) (i) 2C2H 6 + 7O2 4CO2 + 6H2O

(ii) C2H 5OH + 3O 2 2CO2 + 3H2O
(iii) C3H 8 + 5O2 3CO2 + 4H2O

+
3. 2(i) (b) NH 4NO 3(p) + H 2O(c) NH (ak)
4 + NO 3-
+ 2-
(c) (NH4) 2SO 4(p) + H 2O(c) 2NH (ak)
4 + SO 4

(ii) (a) CaCO3 CaO + CO2

(b) CuCO3 CuO + CO 2
(c) ZnCO3 ZnO + CO 2

(iii) (a) Zn(NO3) 2 ZnO + 2NO 2 + 1

2 O2
(b) Pb(NO3) 2 PbO + 2NO2 + 1
2 O2
(c) Cu(NO3) 2 CuO + 2NO2 + 1
2 O
4(d) eksotermik
endotermik
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(e) rujuk kepada persamaan tindak balas di bahagian 2.2.

6. Aktiviti : Gambar rajah aras tenaga untuk tindak balas eksotermik

(a) tenaga

NaOH + HCl

∆H= – 57.2 kJmol -1

NaCl + H 2O

(b) Tenaga

Zn + CuSO4

∆H = -190 kJmol-1

ZnSO4 + Cu

(c) Tenaga

C2H 5OH + 3O 2

∆H = -1366 kJmol-1

2CO2 + 3H2O
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

6. Aktiviti: gambar rajah aras tenaga tindak balas endotermik

(a) tenaga
CaO(p) + CO2(g)

∆H = + 585 kJmol-1

CaCO3(p)

+ -
(b) tenaga NH4(ak) + Cl (ak)

∆H = +21 kJmol-1

NH4Cl(p)

8.(e) (i) Perubahan haba = 500 x 4.2 x 4 = 8400 J

(ii) Perubahan haba = 100 x 4.2 x (37-30 )

= 2940 J

(iii) Perubahan haba = 300 x 4.2 x (30-23)

= 8820 J
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(iv) Perubahan haba = 250 x 4.2 x (43-28)

= 15750J

= 15.75 kJ

9. A. Haba pemendakan:

(a) (i) 25 cm3larutan argentum nitrat disukat dengan selinder penyukat dan di
masukkan ke dalam sebuah cawan plastik. 2M

(ii) suhu awal larutan argentum nitrat di direkodkan.

(iii) 25 cm3larutan natrium klorida disukat dengan selinder penyukat yang

lain dan suhu awalnya direkodkan. 1M

(iv) larutan natrium klorida dicampurkan ke dalam larutan argentum nitrat dan
dikacau dengan termometer. 2M

(v) suhu tertinggi dicatatkan. 1M

(b) Suhu awal larutan argentum nitrat = a oC

Suhu awal larutan natrium klorida = b oC

Purata suhu larutan awal = a + b = t Co

2
(c) jumlah isipadu larutan = 50 cm
Jisim larutan = 50g

Haba yang terbebas = mct

= 50 x 4.2 x θ = 210θ t J

bilangan mol argentum nitrat = MV/1000 = 25 x 0.5

1000
= 0.0125 mol

bilangan mol natrium klorida = MV/1000 = 25 x 0.5

1000
= 0.0125 mol
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

0.0125 mol argentums nitrat bertindak balas dengan 0.0125 mol natrium
klorida membebaskan haba 210t J

Haba pemendakan, ∆H = - 210t / 0.0125 J mol -1

Bahagian A

1. Jadual 1 menunjukkan nombor proton dan nombor nukleon bagi unsur Q, R, T dan U

Unsur Nombor proton Nombor nukleon

Q3 7
R 11 23
T 13 27
W 17 35
JADUAL 1

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan nombor nukleon?

………………………………………………………………………………………
[ 1 markah] / R
(b) Hitung bilangan neutron bagi unsur R.

[ 1 markah ] / R
(c) Nyatakan unsur yang mempunyai saiz atom yang paling besar.

………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / S
(d) Nyatakan dua unsur yang terletak dalam kumpulan yang sama dalam Jadual
Berkala.

………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / R
(e) Unsur T boleh bertindak balas dengan oksigen membentuk satu sebatian oksida T.
(i) Apakah jenis ikatan dalam sebatian yang terbentuk?

………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ] / S
(ii) Lukiskan susunan elektron dalam sebatian yang terbentuk di (e) (i).
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

[ 2 markah ] / T
(iii) Nyatakan satu sifat bagi sebatian oksida T.

…………………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / R
12
(f) Unsur W boleh bertindak balas dengan 6 C membentuk satu sebatian
(i) Tuliskan formula bagi sebatian yang terbentuk.

…………………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / S
(ii) Lukiskan susunan elektron dalam sebatian yang terbentuk di (f)(i)

[ 2 markah ] / T

2. Rajah 1 menunjukkan pembentukan garam plumbum(II) karbonat dan

perubahannya kepada bahan kimia lain.

I
Larutan J + Larutan Kalium karbonat Plumbum(II) karbonat

II
panaskan

Pepejal L + Gas M

RAJAH 1

(a) Namakan larutan J

……………………………………………………………………………………….
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

[ 1 markah ] / S
(b) Namakan jenis tindak balas penukaran I

……………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ] / R
(c) Pemanasan plumbum(II) karbonat dalam tindak balas penukaran II menghasilkan
pepejal L dan gas M
(i) Lukiskan gambar rajah susunan radas bagi eksperimen penukaran II

[ 2 markah ] / T
(ii) Nyatakan satu pemerhatian pada pepejal L

..………………………………………………………………………………...
[ 1 markah ] / R
(iii) Berikan satu ujian untuk mengenali gas M

…………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………….
[ 2 markah ] / R
(iv) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas penukaran II

………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ] / T
(d) Sekiranya plumbum(II) karbonat yang terhasil daripada tindak balas penukaran I
ditambah dengan asid nitrik cair,
(i) Tuliskan persamaan ion bagi tindak balas ini

………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ] / T
(ii) Namakan hasil yang terbentuk daripada tindak balas ini.

………………………………………………………………………………….
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

[ 1 markah ] / S
3. Rajah 2 menunjukkan susunan radas bagi eksperimen mengkaji pemindahan
elektron pada satu jarak.

Elektrod karbon Elektrod karbon

X Y

Larutan Air
Kalium iodida bromin

Asid sulfurik cair

RAJAH 2

(a) Apakah fungsi asid sulfurik cair?

………………………………………………………………………………...
[ 1 markah ] / R
(b) Tunjukkan arah pengaliran elektron dengan anak panah pada rajah 2
[ 1 markah ] / S
(c) Namakan jenis tindak balas yang berlaku pada lengan X tiub U

…………………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / R
(d) (i) Apakah peranan yang dimainkan oleh air bromin dalam eksperimen
ini?

……………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / S
(ii) Berikan satu sebab bagi jawapan anda di (b) (i)

……………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / R
(e) Nyatakan perubahan nombor pengoksidaan yang dialami oleh iodin dalam
larutan kalium iodida

…………………………………………………………………………………
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

[ 1 markah ] / S
(f) Selepas beberapa ketika sedikit larutan pada lengan X tiub U dicampurkan
dengan cecair tetraklorometana dan digoncang.
(i) Apakah warna lapisan tetraklorometana selepas campuran digoncang?

……………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / S
(ii) Tuliskan persamaan ion bagi mewakili pembentukan bahan yang
memberi warna pada lapisan tetraklorometana

……………………………………………………………………………
[ 1 markah ] / T
(g) Namakan satu bahan yang boleh menggantikan air bromin dalam
eksperimen ini.

……………………………………………………………………………….
[ 1 markah ] / S
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

Bahagian B

1. Sebatian organik R dalam rajah 1 mempunyai komposisi 52.2 % karbon, 13.0 %

hidrogen dan 34.8 % oksigen. Jisim molekul relatif sebatian R ialah 46.

Pendehidratan Pengoksidaan
Etena R S

RAJAH 1

(a) Tentukan formula molekul sebatian R dan lukiskan formula strukturnya.

[ Jisim atom relatif: H,1; C, 12; O, 16 ]
[ 6 markah ] / S
(b) Sebatian R boleh dioksidakan menjadi sebatian S. Sebatian R juga boleh
bertindak balas dengan sebatian S membentuk ester T. Huraikan satu
eksperimen menyediakan ester T daripada sebatian R dan S
[ 6 markah ] / T

(c) (i) Etena boleh disediakan daripada sebatian R melalui tindak balas
pendehidratan sebatian R. Dengan bantuan gambar rajah berlabel,
huraikan bagaimana etena disediakan dan diuji.
(ii) Huraikan satu tindak balas di mana etena ditukarkan semula menjadi
sebatian R
[ 8 markah ] / T
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

SKEMA JAWAPAN

Markah
Bahagian A
1. (a) Jumlah bilangan proton dan bilangan neutron 1
(b) 23-11 = 12 1
(c) R 1
(d) Q dan R 1
(e) (i) Ikatan ion 1
(ii)
3+ 2-
X
X X
X X 2
T 3 O
2
X X
X

(iii) Amfoterik 1
(f) (i) CW 4 1
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(ii) 2

C
W W

10
2. (a) Plumbum(II) nitrat 1
(b) Tindak balas penguraian ganda dua 1
Soalan Set 1 | Jawapan Set 1 | Soalan Set 2 | Jawapan Set 2 |

(c) (i)
Plumbum(II) karbonat 2

Panaskan

--
--

(ii) Perang semasa panas dan kuning apabila sejuk 1

(iii) Alirkan gas ke dalam air kapur dan air kapur keruh 1
Gas karbon dioksida 1
(iv) PbCO3 → PbO + CO 2 1
(d) (i) PbCO 3 + 2H+ → Pb2+ + CO2 + H2O 1
(ii) Plumbum(II) nitrat , karbon dioksida dan air 1

10

3. (a) Membenarkan pemindahan ion melaluinya 1

(b) Elektrod pada lengan X ke Y melalui wayar luar 1
(c) Tindak balas pengoksidaan 1
(d) (i) Agen pengoksidaan 1
(ii) Mengoksidakan ion iodide kepada iodin 1
(e) -1 kepada 0 1
(f) (i) ungu 1
(ii) 2I- → I2 + 2e 1
(g) Air klorin 1