สนทนากลุ่มครัง้ ที่ 4 กลุ่มผู้รู้ซ่ งึ เป็ นสมาชิกของช่มชนตำาบลตลิ่งชัน

วันที่จัดการสนทนา
17 สิงหาคม 2552

สถานที่จัดการสนทนา
มัสยิดในหมุ้บูาน หมุ้ที่ 4 ตำาบลตลิ่งชัน จังหวัดกระบี่

วัตถ่ประสงค์การสนทนา ทราบถึงวิถีชีวิต วัฒนธรรม ความเป็ นอยุ้ ความตระหนักในปั ญหาขอ

ความประทับใจในค่ณคุาของช่มชนตำาบลตลิ่งชัน

ดูวยวัตถ่ประสงค์ของการสนทนาที่ตูองการคลอบคล่มประเด็นตุางๆ ของช่มชน ดัง

นัน
้ การเก็บขูอม้ลจึงออกแบบใหูกลุ่มเปูาหมายที่เชิญมารุวมแสดงความคิดเห็นมีหลากหลาย ไดูแกุ
สมาชิกของหมุ้บูานที่เป็ นกลุ่มแมุบูาน กลุ่มผู้อาว่โส และกลุ่มผู้นำาทางธรรมชาติ โดยการออกแบบแนว
คำาถามจะอิงกับเรื่องราวที่เป็ นภ้มิหลังของช่มชน แรกเริ่มของกระบวนการใชูการพ้ดค่ยแบบกวูางๆ
เรื่องราวทัว
่ ไป เพื่อสรูางความคู่นเคยระหวุางกัน จากนัน
้ จึงนำ าเขูาสุ้ประเด็นคำาถามตุางๆ ทีเ่ ตรียมไวู
ตามที่ไดูกลุาวไปแลูวขูางตูน ขูอสร่ปจากการสนทนาสามารถจัดแบุงประเด็นไดู ดังนี้

ขูอม้ลช่มชนและสถานการณ์ทัว
่ ไป - ตำาบลตลิ่งชันมี 6 หมุ้บูาน และ 8 มัสยิด แตุกุอนการสัญจร

ลำาบากมากดูวยพื้นที่เป็ นเกาะ ทวุาตุอมาไดูงบประมาณการพัฒนาจากสุวนกลางจึงเดินทางสะดวกสบาย

ขึ้น เมื่อกลุาวถึงความเปลี่ยนแปลง ผู้สนทนากลุ่มไดูกลุาววุา โลกปั จจ่บันเปลี่ยนแปลงมากจนบางครัง้
รับรู้หรือรับมือไดูยาก เชุนกรณีการเปลี่ยนแปลงดูานเทคโนโลยีที่มากลูน ซึ่งแนุนอนวุาเป็ นปั จจัยหนึ่งที
กระทบตุอช่มชนทูองถิ่น ทวุาการดำารงชีวิตในพื้นที่เองก็จะพอรับไดู ดูวยกลุ่มคนตุางๆ ในพื้นที่ไดู
พยายามรุวมมือรุวมแรงใหูการพัฒนาเป็ นแบบคุอยเป็ นคุอยไป ไมุใหูรวดเร็วจนถึงกับพลิกจากดูานหนึ่ง
ไปเป็ นอีกดูานหนึ่ง ซึ่งกลุ่มคนที่รุวมมือรุวมแรงกันนี้กอปรดูวยกลุ่มตุางๆ อันหลากหลาย อาทิ กลุ่ม

ผู้นำาช่มชน/ทูองถิ่น กลุ่มแมุบูาน กลุ่มศาสนา กลุ่มอาสาสมัครตุางๆ โดยรุวมใจกัน ชุวยเหลือซึ่งกัน

และกัน ตัวอยุางเชุน การชุวยกันด้แลอน่รักษ์พ้ ืนที่ การชุวยกันตักเตือนเมื่อพบเห็นการกระทำาที่ไมุดี

ตุอช่มชน และการนำ าศาสนาอิสลามอันเป็ นศาสนาหลักของประชากรในพื้นที่เขูามาบ้รณาการสรูาง
ภ้มิคู่มกันในเรื่องตุางๆ ใหูกับชาวบูานในช่มชน โดยมุ่งกุอรากฐานการอยุ้อาศัยแบบพี่นูอง พึ่งพิงชุวย
เหลือเกื้อก้ล และหุวงใยกัน
ปั ญหาในพื้นที่ - แมูวุาการสนทนานัน
้ ตามโครงการออกแบบไวูใหูผู้สนทนามองในสิ่งดี

(Appreciative Inquiry) ของช่มชนโดยหลีกเลี่ยงการมองจากปั ญหา (Problem

Based) ทวุาจากขูอม้ลที่ไดูก็ไมุอาจหลีกเลี่ยงการกลุาวถึงปั ญหาไดู ซึ่งแมูในบางกรณีจะมองวุา

เป็ นปั ญหาที่นูอยก็ตาม ปั ญหาตุางๆ ที่ถ้กหยิบยกขึ้นมาระหวุางการสนทนา ตัวอยุางเชุน ก) ปั ญหา

ดูานยาเสพติดวุา กลุ่มผู้รู้ใหูขูอม้ลวุา แมูจะเป็ นปั ญหาที่มีแนวโนู มเพิ่มขึ้นส้งในประเทศ ณ ปั จจ่บัน

นัน
้ ทวุาในตำาบลตลิ่งชันกลับพบวุา มีอัตราสุวนนู อยมากเมื่อเปรียบเทียบสัดสุวนประชากรในพื้นที่
อยุางในหมุ้บูาน เทุาที่ทราบก็มีเพียงสองรายเทุานัน
้ ที่เสพติดยากระทุอม ซึ่งก็มีการตักเตือนและระวัง

ระไวอยุ้ ข) ปั ญหาครอบครัว เรื่องการหยุารูางระหวุางสามีภรรยา โดยกลุ่มผู้รู้ใหูขูอม้ลวุา มีบูาง

ประปราย ค) ปั ญหาเรื่องการลักขโมย จัดเป็ นปั ญหาที่ถ้กรูองท่กข์ผุานเครือขุายช่มชนประจำามัสยิด

มาก ง) ปั ญหาการดื่มเครื่องดื่มมึนเมา และการทะเลาะวิวาท ยังไมุพบ จ) ปั ญหาเรื่องพื้นที่ทำากินที่

ถ้กกวูานซื้อจากบ่คคลภายนอกช่มขน ทำาใหูปัจจ่บัน มีชาวบ้านที่ยังมีท่ีดน

ิ มีเพียงร้อยละ 30 นอกนั้นก็
เป็ นของนายทุนจากภายนอกและที่ดินประมาณร้อยละ 70 ที่อยู่ในมือของคนภายนอกนั้ นก็อยู่ในทำาเล ดี

ติดกับชายหาดที่สวยงาม ทรัพยากรอุดมสมบ่รณ์

ม่มดีเดุนของช่มชน - นอกจากการกลุาวถึงปั ญหาตามที่กลุาวไปในขูางตูนนี้แลูว ในสุวนที่เป็ นม่ม

มองดูานบวกของช่มชน กลุ่มผู้รู้ถุายทอดวุา ก) คนม่สลิมในพื้นที่ใหูเกียรติกันมาก จะเห็นไดูจากการ

ขับรถที่จะมีมารยาทและใหูทางแกุกัน ข) การมีน้ำ าอดนำ้ าทน แมูบางครัง้ คนอื่นโทษวุาผิด แตุก็จะหมัน

่

สรูางความดีงามดูวยความมานะอดทนโดยใหูกาลเวลาเป็ นเครื่องพิส้จน์วุาถึงความบริส่ทธิ์ ค) ความ

สมัครสมานสามัคคีกัน ซึ่งสะทูอนไดูจาก การกระช่มรุวมกันประจำาเดือนเพื่อเปิ ดพื้นที่ในการพ้ดค่ย

และการจัดกิจกรรมตุางๆ อาทิ การเฝู าระวังสถานการณ์ช่มชนรุวม การจัดกิจกรรมช่มชนของเยาวชน
ทัง้ ในดูานกีฬา เชุน การออกกำาลังกายตุางๆ และการละเลุนพื้นบูาน ซึ่งสุวนใหญุจะเป็ นการแสดงลำาตัด
อีกทัง้ ในยามเย็นชุวงเวลาวุางก็สุงเสริมใหูมีการปล้กผัก และนอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมสรูางเสริมส่ขภาพ

ช่มชนอื่นๆ อีกดูวย โดยเป็ นความรุวมมือระหวุาง อบต. ช่มชน และรัฐวิสาหกิจเชุนการไฟฟู าฝุ าย

ผลิตฯ ง) ความเชื่อมโยงกันฉันท์เครือญาติของคนในพื้ นที่ ทำาให้มีการกระจายขูาวสารถึงกันได้โดยงูาย

นอกจากนี้ ยังรักใครูปรองดองอยูางมาก ตัวอยูางที่เห็นได้ชัดคือ แม้วูาจะมีการแขูงขันกันอยูางดุเดือด

เชูนในชูวงการเลือกตั้ง ทวูาหลังจากนั้ นก็จะจับมือกันรักใครูปรองดองกันรูวมกันทำากิจกรรมชุมชนและ

กิจกรรมทางศาสนาเชูนเคย และ จ) ลักษณะโดดเดุนในชุวงเดือนรอมาดอน ชาวบูานในช่มชนรุวมใจ

กันอยุางเขูมขูน ดูวยเป็ นเดือนแหุงการถือศีลอด ดังนัน

้ จึงมีจิตที่แนุวแนุรุวมกันในการละเวูนจากการ
กิน การดื่ม การเสพ การสงวนวาจาที่ไมุไพเราะ รวมไปถึงการละเวูนจากการประพฤติที่ไมุดีทัง้ หลาย

เรื่องราวความทรงจำาและเรื่องจดจำาในใจ - กลูุมผ้่ร้่ท่ีเข้ารูวมการสนทนานั้ น จะมีอาชีพที่แตกตูางหลาก

หลายตามที่กลูาวไปแล้วในข้างต้นวูาเพื่อให้เป็ นไปตามวัตถุประสงค์การรวบรวมข้อม่ล ดังนั้ น เมื่อกลูาว

ถึงประสบการณ์ความทรงจำาตูอชุมชน ข้อม่ลที่ได้รบ
ั จึงกระจายคลอบคลุมไปในหลากหลายประเด็นตาม
พื้ นหลังและประสบการณ์ของแตูละทูาน ซึ่งอาจสรุปได้ดังนี้

- ความผ่กพันกับพื้ นที่ ด้วยมีการตั้งรากฐานมาตั้งแตูบรรพบุรุษ เชูน คุณพรรณี ผิวดี ที่ถูายทอด

วูา ปู ่กับยูาเป็ นคนกะลันตันที่มาตั้งรกรากที่นี่ มีพอ

ู และแมู ซึ่งทูานก็อยูท
่ ่ีนี่ ทำามาหากินที่นี่ นอกจาก
นี้ แล้วยังสร้างถูายทอดการเย็บจากจากรูุนสู่รูุน ทำาให้ล่กหลานในชุมชน สามารถเย็บจากเพื่อนำาไปใช้ใน
การมุงหลังคาบ้าน และประโยชน์อ่ ืนๆ และนำาไปขายสร้างรายได้ได้

- ความรูวมมือด้านการออมทรัพย์ มีสร้างรายได้ โดยรายได้สูวนนี้ เกิดขึ้นจากการรูวมกันเย็บจาก

สะสม สิบนาทีสิบห้านาทีเก็บไว้ จากหนึ่ ง สอง สาม สี่ตับ จนกระทัง่ ครบห้าสิบตับ จึงนำาเอาคูาจ้าง

ที่ได้ในสูวนนี้ เข้ากลูุม เป็ นสัจจะออมทรัพย์ของชุมชนรูวมกัน โดยมีการจดทะเบียนเป็ นกลูุมออมทรัพย์
จากการเย็บจากนี้ วูา “กลูุมสัจจะ อมานะ”

- สินทรัพย์ชม
ุ ชนที่เชื่อมโยงกับลักษณะภ่มิประเทศของพื้ นที่ กลูุมผ้่ร้่ถูายทอดวูา มีเรื่องหยอกล้อกัน

เสมอวูา คนตลิ่งชันนั้ นรำ่ารวย เพราะมีที่ทำากินมากมายมหาศาล ถ้าถามวูาที่ไหน? คำาตอบที่ทุกคนจะ

กลูาวพร้อมกับนิ้ วที่ช้ ีไปไกลวูา “ ก็ในทะเลไงลูะ! ” นั ่นหมายถึงวูา เมื่อออกเรือหาปลามาได้ ก็สามารถ

เอาปลาไปแลกกับข้าวอีกหมู่บ้านที่ไมูได้ทำาประมง

- การรักษาภ่มิปัญญาของบรรพบุรุษและชุมชน ยกตัวอยูางเชูน การจับป่ สมัยกูอนการหาป่ ไมูมี

อุปกรณ์ทันสมัยอะไร ก็ใช้ภ่มิปัญญาของบรรพบุรุษด้วยการไปสังเกตด่วูามีร่ป่อยู่ตรงไหน จากนั้ นจึงใช้ไม้

ตะขอลากเอาป่ออกมา หาได้ทีละมากมายหลายกระสอบ การถูายทอดสูวนผสมและกรรมวิธีทำาขนมจาก
รูุนสู่รูุน เชูน เปี ยกป่นที่ข้ ึนชื่อของคุณยูาคุณพรรณี ผิวดี ที่ยังคงทำาสูงขายตลอดตั้งแตูสมัยคุณยูาจนถึง
ทุกวันนี้

- ความเลื่องชื่อของสถานศึกษาในชุมชนเมื่อครั้งอดีต แตูเดิมโรงเรียนตลิ่งชันมีช่ ือเสี่ยงโดูงดังระดับ

ประเทศ มีชาวตูางชาติมาด่งาน มีเด็กนั กเรียน 300-400 คน มีการพัฒนาด้านตูางๆ อยูางมากมาย

จนได้รบ
ั การยอมรับ ผลงานที่เดูนมากคือ พอตโฟริโอของเด็กนั กเรียน (Portfolio) ทวูาความเสื่อม
ถอยเชื่อวูาเกิดขึ้นจากผ้่อำานวยการโรงเรียนทูานเดิมถ่กย้ายให้ไปพัฒนาที่อ่ น
ื เมื่อมีคนใหมูมาแทน การ
พัฒนาที่โดดเดูนก็เสื่อมทรุดลงเป็ นลำาดับ จำานวนนั กเรียนลดลงเหลือเพียง ร้อยกวูาคน ห้องเรียนวูาง
ไมูมน
ี ั กเรียนทั้งชั้นบน เหลือเพียงตึกเรียนชั้นลูางยังมีการเรียนการสอน นั กเรียนจากที่เคยเรียนตลิ่งชัน
ย้ายไปเรียนข้างนอกพื้ นที่หรือ ย้ายไปเรียนโรงเรียนเอกชนกันเป็ นสูวนใหญู เพราะความไมูมัน
่ ใจใน
คุณภาพของโรงเรียน ชาวบ้านคิดกันวูาหากได้ผ้่อำานวยการคนเดิมกลับมาสถานการณ์คงจะดีข้ ึน แตูก็ทำา
อะไรไมูได้ ได้แตูเฝ้ ารอด้วยความหวัง ซึ่งก็พอจะรับร้่ได้วูา คงเป็ นไปได้ยาก เป็ นความประทับใจใน
อดีตทวูาเศร้าใจในปั จจุบัน ผ้่ร้่ทูานหนึ่ งกลูาวทิ้งท้ายไว้วูา “ จากที่คนนอกพื้ นที่สูงล่กหลานเข้ามาเรียนใน
ตลิ่งชัน เดี๋ยวนี้ กลับกันคือคนทีน
่ ่ี สูงล่กหลานไปเรียนทีอ
่ ่ ืน ”

ความคาดหวังตูอชุมชนในอนาคต อาจสรุปเป็ นประเด็นตูางๆ ได้ดังนี้

ก) พบวูาชาวบ้านในหมู่บ้านมักไมูมีท่ีทำากินหรือไมูมีสวนยางอยูางพื้ นที่อ่ น
ื ทำาเฉพาะอาชีพประมง

เทูานั้ น จึงอยากให้มีการพัฒนา สนั บสนุ นในด้านการประมงพื้ นบ้านเป็ นหลัก ไมูวูาจะเป็ นเรื่องอุปกรณ์

หรือในด้านอื่นใดก็ตาม

ข) คาดหวังให้มีการสูงเสริมด้านการศึกษาศาสนาในกลูุมเด็กและวัยรูุน เพราะเกรงวูาตูอไปเด็กไมูความร้่

ความเข้าใจหรือความสนใจ ซึ่งจะทำาให้ขาดเครื่องยึดเหนี่ ยวจิตใจ โดยคาดหวังให้มีการสอนอยูางเต็มที่

และมีประสิทธิภาพ อาจจัดตั้งเป็ น “ศ่นย์อบรมจริยธรรมศาสนาอิสลาม” เป็ นต้น

ค) คาดหวังให้พัฒนาโรงเรียนในตลิ่งชันใหูมีค่ณภาพการศึกษาเป็ นที่ยอมรับเหมือนเมื่อครัง้ อดีต ซึ่ง

จะทำาใหูเด็กและเยาวชนในหมุ้บูานมีค่ณภาพ และไมุตูองออกไปเรียนนอกพื้นที่ นอกจากนี้แลูวยังคาด

หวังใหูมีวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยในช่มชนดูวย
ง) คาดหวังใหูมีการสนับสน่นผู้ที่เสียสละหรือาสาสมัครที่มาสอนเด็กและเยาวชนในช่มชน โดยหนูวย

งานราชการ หรือ อบต. ควรสนั บสนุ นงบประมาณ คูาตอบแทน คูาใช้จูายที่จำาเป็ นตูางๆ เชูน อุปกรณ์

ประกอบการเรียนการสอน เพื่อเป็ นแรงจ่งใจให้ทำางานตูอไป

จ) คาดหวังให้ชุมชนมีสูวนรูวมในการคจัดการศึกษาให้กับเด็กและเยาวชน โดยใช้ทุนทางสังคมและ

สินทรัพย์ของชุมชนเอง

ฉ) ตูองการให้มีการปรับเปลี่ยนคำาขวัญที่มีอยู่แตูเดิมของชุมชนที่ตลิ่งชันเสียใหมู จาก “เกูงดี มีสุข” ให้

กลายเป็ น “ดี เกูงและมีสุข” คือให้ “ดี”ขึ้นต้นกูอนที่จะ “เกูง” ถ้าให้ “เกูง” ขึ้นต้น มันเตลิดไปไกล
จาก “ดี” จนทำาร้ายประเทศชาติได้ดังเชูนที่เป็ นอยู่ในวงกว้างในปั จจุบัน หากเริม
่ ต้นจาก “ดี” ขึ้นต้น
“เกูง” ตามหลังแล้ว การเอารัดเอาเปรียบ แกูงแยูงแขูงขัน และเบียดเบียนกันจะลดน้อยลง ความเป็ น
ธรรม ความสงบ และสันติสุขก็จะตามมา

ช) อยากให้โครงการตูางๆ ที่จะเกิดขึ้นกับชุมชน เกิดจากการคิด การเขียนโครงการของชาวบ้านใน

ชุมชนเอง ไมูใชูโครงการประเภมสร้างตึก สร้างถนน หรือสิ่งปล่กสร้าง โดยเพิกเฉยตูอโครงการที่มูุง

รักษา สืบสาน และสร้างสำานึ กที่ดีงาม ทางด้านวัฒนธรรมและภ่มิปัญญาทอ้งถิ่น ซึ่งตรงนี้ จำาเป็ นต้องได้

รับความรูวมมือจากหนูวยงานรัฐตูางๆ รวมทั้ง อบต.

ซ) อยากจะเห็นการพัฒนาในหมู่บ้านชาวบ้านที่อยู่ในกรอบแหูงศีลธรรม ไมูมากทาง

วัตถุเกินไปจนกู่ไมูกลับ หรือไมูก้าวกระโดดจนเกินไปจนทำาอะไรที่ผิดศีลธรรม

ฌ) ปรารถนาให้ชุมชนมีรากฐานในการพัฒนาที่เริม
่ จากการพึ่งพาตนเอง ไมูหวัง

เพียงแตูการชูวยเหลือจากภายนอก ซึ่งจะเป็ นเติบโตการพัฒนาที่ยัง่ ยืน

จากการสนทนากลุ่ม จะเห็นไดูชัดวุา การศึกษาเป็ นประเด็นที่ไดูรับการเนู นยำ้าป็ นพิเศษ ดังจะเห็นไดู

จากขูอ ข) ค) ง) และ จ) ลูวนเกี่ยวขูองกับการศึกษาทัง้ สิ้น เป็ นภาพสะทูอนของกลุ่มสนทนา

กลุ่มที่ 4 หรือ กลุ่มผู้รู้ซ่ งึ เป็ นสมาชิกของช่มชนตำาบลตลิ่งชันวุา ใหูความตระหนักตุอการศึกษาเป็ นสิ่ง

สำาคัญอยุางมาก