‫ﺑﺮرﺳﻰ راﻩهﺎى ﺟﺬب ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ‬

‫ﺳﻴﺪ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﺟﻌﻔﺮىﻧﮋاد‬

‫ﭼﻜﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻣﺮوز وﺟﻮد ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬهﺒﻰ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬
‫رواﻧﻰ‬
‫را در اﻓﺮاد ﮔﺰارش ﻣﻰدهﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ دﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزهﺎى ﺁﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﻪ ﺁن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮان‪ ،‬در ﭘﻰ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﻨﺸﻰ‬
‫ﭘﻮﻳﺎ ﻣﺘﺤﻮل و ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺮاى دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﺪان هﺮ ﺗﻼﺷﻰ را ﭘﺬﻳﺮا‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا اﮔﺮ در ﻣﺴﻴﺮ زﻧﺪﮔﻰاش ﺑﺎ روﻳﻜﺮدى اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻰ‬
‫ﺁن را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد و دروﻧﻰ ﻣﻰﺳﺎزد‪ .‬از ﺁن ﺟﺎ آﻪ ﻣﺤﻴﻄﻰ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﻮان اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫ﻣﻌﻨﻮى‬
‫ﺧﻮد را در ﺁن ﺑﺮوز دهﺪ هﻤﺎﻧﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط اﺳﺘﻤﺮار و ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺧﺎﻧﻮادﻩ در ﺷﺮآﺖ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫در ﻣﺴﺎﺟﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮام ﺑﺎ هﻤﺪﻟﻰ و درك ذهﻦ و ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮان اﻧﻌﻄﺎف و ﺻﺒﻮرى‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫اﺋﻤﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺟﻮان‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز‪ ،‬اهﻤﻴﺖ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻰ و ﺟﻮانﭘﺴﻨﺪ‬
‫ﺑﻮدن‬
‫و ﺁراﺳﺘﮕﻰ ﻣﺴﺎﺟﺪ از هﻤﺎن ﺳﺮ درب ﺗﺎ درون ﻣﺴﺠﺪ )ﺻﺤﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺮاب‪ ،‬ﻓﻀﺎى‬
‫دﻳﻮارهﺎ‬
‫و‪ (...‬ﺑﺎﺷﺪ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺎذﺑﻪهﺎى هﻨﺮى‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎى زﻳﺒﺎ و ﺟﺬاب در‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺎآﻴﺰﮔﻰ‪ ،‬ﻃﺮاوت و زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻣﺴﺠﺪ و ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﭼﻮن‬
‫اﻣﻜﺎﻧﺎت‬
‫هﻨﺮى‪ ،‬ورزﺷﻰ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ‪ ،‬آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻧﻮ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻰ در ﺟﺬب ﺟﻮاﻧﺎن‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﭘﮋوهﺶهﺎى رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﻴﻦ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬهﺒﻰ و‬
‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬
 ‫رواﻧﻰ در اﻓﺮاد را ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻰ‪ ،‬ﺗﺰﻟﺰل روﺣﻰ و اﻧﺤﻄﺎط اﺧﻼﻗﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻳﮋﮔﻰ‬
‫ﺑﺎرز‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬درد و ﺑﻴﻤﺎرى ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩاى اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺳﺎلهﺎ‬
‫ذهﻦ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان و ﻣﺼﻠﺤﺎن ﺟﻮاﻣﻊ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ دردﻧﺎآﺘﺮ از ﺁن ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﺴﺎﻳﻞ و ﻣﺸﻜﻼﺗﻰ اﺳﺖ آﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻪ ادﻳﺎن‬
‫و ﻣﻜﺎﺗﺐ اﻟﻬﻰ در زﻣﻴﻨﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺑﻪ اﻣﺎآﻦ ﻣﻘﺪس ﻣﺬهﺒﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻠﻴﺴﺎهﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ و‪...‬‬
‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫دو ﻣﺆﻟﻔﻪ اﺣﺴﺎس هﻤﻨﻮاﻳﻰ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن )در ﺗﺴﺒﻴﺢ ﭘﺮوردﮔﺎر( و اﺣﺴﺎس‬
‫ﻋﺒﻮدﻳﺖ در‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬هﻤﭽﻮن دارﺑﺴﺖ ﻣﺤﻜﻤﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻌﺎدل ﺁدﻣﻰ را در ﺑﺮاﺑﺮ دﻧﻴﺎى‬
‫ﭘﺮ ﺗﻼﻃﻢ ﺣﻔﻆ و ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮان‪ ،‬در ﭘﻰ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺸﻰ ﭘﻮﻳﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻮل و ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ‬
‫ﺑﻮدﻩ‬
‫و ﺑﺮاى دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﺪان هﺮ ﺗﻼﺷﻰ را ﭘﺬﻳﺮا ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا اﮔﺮ در ﻣﺴﻴﺮ زﻧﺪﮔﻰاش ﺑﺎ‬
‫روﻳﻜﺮدى‬
‫اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﻰ ﺁن را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد و دروﻧﻰ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺁرى اﮔﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ آﻪ دﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزهﺎى ﺁﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﻪ ﺁن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ؛ زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻮﻳﺶ و ﺟﻬﺎن‬
‫هﺴﺘﻰ را‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ و ﺁن را ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﺒﻴﻴﻦ آﻨﺪ آﻪ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺁن اﻟﻔﺖ و اﻧﺲ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ هﺴﺘﻰ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﺣﺴﺎس هﻤﺪﻣﻰ‪ ،‬هﻤﺪﻟﻰ و هﻢﺻﺤﺒﺘﻰ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﺑﻴﺮون از وﺟﻮد‬
‫ﺁدﻣﻰ‪،‬‬
‫ﺟﻮان را ارﺿﺎ ﻣﻰآﻨﺪ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺣﺴﺎس ﻏﺮﺑﺖ‪ ،‬ﮔﻢﮔﺸﺘﮕﻰ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ‪،‬‬
‫دروﻧﺶ را ﻣﻰﻓﺸﺎرد و او را ﻣﻰﺁزارد‪.‬‬
‫ﺟﻮان در ﻣﺤﻴﻄﻰ آﻪ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺧﻮاﺳﺖ ﻓﻄﺮى ﺧﻮد‪ ،‬اﻟﮕﻮهﺎﻳﻰ‬
‫ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ و ﻋﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺟﻮ ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺁن‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‪ ،‬درك ﻣﻜﺘﺐ و ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺁن ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ دورﻩهﺎ‬
‫در‬
‫زﻧﺪﮔﻰ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاى وى ﺿﺮورت دارد و او آﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ آﺎر ﺷﺨﺼﻰ اﻋﻼم وﺟﻮد‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻴﺎز اﺳﺎﺳﻰ ﺧﻮد را وارد ﺻﺤﻨﻪ اﻳﻤﺎن و‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻋﺮﺻﻪاى ﻣﻬﻴﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﻰ آﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺟﻮان اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻌﻨﻮى ﺧﻮد را در ﺁن ﺑﺮوز دهﺪ‪ ،‬هﻤﺎﻧﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪاى‬
‫آﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫رو دارﻳﺪ ﻣﻰآﻮﺷﺪ ﻋﻮاﻣﻞ و راهﻬﺎى ﺟﺬب ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ و اهﻤﻴﺖ ﺁن در ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫دﻳﻨﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ ﻗﺮار دهﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪ ارﺗﺒﺎط ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬دو ﻣﻜﺎﻧﻰ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ داﻧﺶ ﺁﻣﻮزان اآﺜﺮ‬
‫اوﻗﺎت‬
‫ﺟﻮاﻧﻰﺷﺎن را در ﺁن ﻣﻰﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭼﻮن ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺪرﺳﻪ و ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاى داﻧﺶ ﺁﻣﻮز‬
‫هﻢ از‬
‫ﻟﺤﺎط ﺳﻨﻰ و هﻢ ﻣﻜﺎﻧﻰ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻠﻘﻪاى ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﻜﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ آﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاى ﻋﺰﻳﺰان و ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺳﺎزان ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬روﺣﻴﻪاى ﻗﻮى و ﺑﺎ ﺛﺒﺎت اﻳﺠﺎد‬
‫آﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى آﻪ ﺁﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬اﺳﺘﻮار و ﺑﺮ هﺪاﻳﺖ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻜﺎﻧﻰ آﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ اﺳﺖ و در ﺗﻤﺎﻣﻰ دوران‬
‫و ﺷﺮاﻳﻂ زاﻳﻞ آﻨﻨﺪﻩ اﻧﺤﺮاﻓﺎت و ﻣﻮﺟﺐ هﺪاﻳﺖ و ﺳﻌﺎدت ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺒﺎرك ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺪرﺳﻪ در واﻗﻊ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺘﻮاﻧﻪهﺎى ﻣﻨﻄﻘﻰ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺪان ﺗﻮﺟﻬﻰ در ﺧﻮر ﻣﺒﺬول ﺷﻮد‪ .‬در ﺁن‬
‫ﺻﻮرت‬
‫هﻤﻪ ﻓﻀﺎهﺎ ﺷﻜﻞ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزﻩ هﻤﺎن اﻧﺪازﻩ آﻪ راﺑﻄﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺿﺮورت دارد‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺿﺮورى اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪون ﻣﺴﺠﺪ اﻟﮕﻮى ﺳﺎﻟﻢ اراﻳﻪ ﻣﻰدهﺪ و ﻧﻪ ﻣﺪرﺳﻪ‬
‫ﺑﺪون‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ!‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﻞ ﺳﺠﺪﻩﮔﺎﻩ و ﻣﺮآﺰ ﻋﺒﺎدت و ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺳﺎزﻧﺪﻩ و ﻧﮕﻪدارﻧﺪﻩ روح‬
‫ﺳﺎﻟﻢ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ رو ارﺗﺒﺎط ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ در واﻗﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻗﺮﺁن‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬
‫و ﺗﻤﺎم ارزشهﺎى اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺷﻌﺎع اﻧﻮار دﻳﻦ و ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و اﺧﻼص و‬
‫ﻓﻬﻢ‬
‫و ﺷﻌﻮر از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ آﻪ در راﺳﺘﺎى اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰرﺳﺪ‪،‬ﺑﺨﺸﻰ ازﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎى ﻻزم در اﻧﺘﻘﺎل ارزشهﺎى ﻣﻘﺪس و اﻧﺴﺎن ﺳﺎز‬
‫ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ‬
‫وﻟﻰ آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪرﺳﻪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﺑﺎﻃﻨﻰ را در داﻧﺶ ﺁﻣﻮزان ﺑﺎ‬
‫ﺣﻀﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ در درون ﻣﺴﺎﺟﺪ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎ هﻴﭽﮕﺎﻩ ﺟﺎى ﻣﺴﺠﺪ را ﻧﻤﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫و اﮔﺮ‬
‫ﻣﻼك ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و هﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺘﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﻰ ﺑﺮ ﺟﺎى ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ و‬
‫هﻴﭻ‬
 ‫ﮔﺎﻩ ﺑﻪ هﺪف ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎ ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﺨﻮاهﻴﻢ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻧﻤﺎزﺧﺎﻧﻪهﺎى ﻣﺪرﺳﻪهﺎ ﮔﺎم ﺑﻠﻨﺪ و ارزﺷﻤﻨﺪى در ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ‬
‫و ﻣﻘﺪﺳﺎت واﻻى ﺁن هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺗﻼش ﻣﺪﻳﺮان آﻞ و ﺟﺰء دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﻰ ـ ﻧﻪ ﻇﺎهﺮى ـ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ واﻟﺪﻳﻦ و در‬
‫ﻣﺪرﺳﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺪﻳﺮان و ﻣﺮﺑﻴﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻴﺰ در ﺑﻌﺪ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و وﻗﺘﻰ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ هﻢ ﭘﻴﻮﺳﺖ و‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﺷﺪ‪،‬‬
‫هﻢ ﺧﺎﻧﻪ از ﻓﻀﺎى اﺳﻼم و ارزشهﺎى ﻣﻌﻨﻮى ﺁآﻨﺪﻩ ﻣﻰﮔﺮدد و هﻢ ﻣﺪرﺳﻪ از ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫اﻟﮕﻮ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻰﺳﺎﻟﻢ و ﺳﺎزﻧﺪﻩ و هﺪاﻳﺖﮔﺮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﻓﻀﺎى ﻣﻌﻨﻮى ﺣﺎآﻢ‬
‫و اﺻﻮل ارزﺷﻬﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪرﺳﻪ و ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎن و ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬در ﺁن‬
‫ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎ آﺎهﺶ اﺻﻄﻜﺎك اﻟﮕﻮهﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاهﻴﻢ ﺑﻮد!‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺠﺪ در هﺪاﻳﺖ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان‬

‫اﻣﺮوز اﻓﺮاد ﺑﺴﻴﺎرى در ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰهﺎى ﺧﻮد از ﻓﺎﺻﻠﻪ و ﮔﺴﺴﺖ ﺑﻴﻦ ﻧﺴﻞ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ‬
‫و ﻗﺪﻳﻢ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ! اﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻰهﺎ ﺑﻰﺟﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﮕﺮاﻧﻰ و اﺿﻄﺮاب‬
‫ﺻﺮف‬
‫و اﺣﻴﺎﻧﺎ اﻳﺠﺎد ﻳﺄس و ﻧﺎاﻣﻴﺪى آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖهﺎ را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﺬﺷﺘﻪ آﻨﺪ و اهﺘﻤﺎم و ﺟﺪﻳﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﭼﺎرﻩ اﻧﺪﻳﺸﻰهﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫دهﺪ‬
‫و ﻋﺰم راﺳﺦ و ﺟﺪى ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در ﻣﺴﺌﻮﻻن هﺪاﻳﺖ و راهﺒﺮى ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳﺠﺎد آﻨﺪ‪.‬‬
‫اآﻨﻮن اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻬﻢ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﺷﻮد آﻪ ﭼﻪ اﻓﺮادى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‬
‫و ﭼﺎرﻩاﻧﺪﻳﺸﻰ آﻨﻨﺪ؟ وﻗﺘﻰ از دﻳﻦ ﮔﺮﻳﺰى ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺁﻳﺎ‬
‫آﺴﻰ ﺟﺰ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻻن و ﻋﻠﻤﺎى دﻳﻨﻰ آﻪ آﺎر هﺪاﻳﺘﮕﺮى ﻧﺴﻞ ﺟﻮان را ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻓﻀﺎهﺎى ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﺣﺲ دﻳﻨﻰ ﺟﻮاﻧﺎن را ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﻗﺮار داد‬
‫ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ ﻓﺮاهﻢ ﺁﻳﺪ آﻪ ﻣﺘﺮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺤﻴﻂ‪،‬‬
‫ﺑﺮاى ﭘﺮورش دﻳﻦ ﺑﺎورى و ﺗﻘﻴّﺪ ﺑﻪ اﺣﻜﺎم ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاى هﺪاﻳﺖ ﺁﻧﺎن‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﺁﻳﺪ‪ .‬از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻓﻀﺎهﺎ ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ . ١‬ﭘﺮورش ﺣﺲ دﻳﻨﻰ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ از ﺁن ﺟﻬﺖ آﻪ ﻣﻜﺎن ﭘﺮورش ﻓﻄﺮت و روح ﻣﺬهﺒﻰ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺤﻴﻄﻰﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﺣﺲدﻳﻨﻰﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اهﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬اهﻤﻴﺖ‬
‫وﻳﮋﻩ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻜﺎن از ﺁن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ آﻪ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﻔﻜّﺮ ﻋﻴﻨﻰ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ اﺣﺴﺎس‬
‫و ﺗﻤﺎﻳﻼت و ﮔﺮاﻳﺶهﺎى ﻣﺬهﺒﻰ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﮔﺮاﻳﺶهﺎى ﻣﺬهﺒﻰ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ‬
‫را در‬
‫ﺁﻧﺎن ﻣﺘﺠﻠّﻰ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻨﺖ و ﺗﻮﺻﻴﻪهﺎى اﻟﻬﻰ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻨﻰ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻳﻦ و ﻣﺬهﺐ در‬
‫هﻤﻪ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻨﻰ ﺻﻮرت ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ و در هﻴﭻ زﻣﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺗﻌﻄﻴﻞ و ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﺨﻮاهﺪ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺁدﻣﻰ را ﺑﻪ دﻳﻦ‪ ،‬اﻟﮕﻮ و ﺷﺨﺼﻴﺖهﺎى دﻳﻨﻰ‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ آﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد؛ زﻳﺮا در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻔﻠﻰ اﺳﺖ‬
‫آﻪ‬
‫ﺻﺤﻨﻪهﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ دﻳﻦ ﺁﺷﻜﺎر ﺷﺪﻩ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻰ و ﮔﺮاﻳﺶ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮزهﺎى‬
‫ﻋﻘﻴﺪﺗﻰ‬
‫ﺗﺬآّﺮ دادﻩ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻨﺪﮔﻰ دوﺳﺖ‪ ،‬ﺁﮔﺎهﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰﺁﻳﺪ و در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﭘﺮ از رﻧﺞ‬
‫و دﺷﻮار ﺣﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬اﻳﺜﺎر و ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﻤﻮدهﺎى ﻋﺎﻟﻰ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻰ آﻪ‬
‫در وراى ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺬهﺒﻰ اﻟﮕﻮهﺎ وﺟﻮد دارد در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﺎور ﺁدﻣﻴﺎن ﺗﺠﻠّﻰ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺴﺠﺪ از ﺁن ﺟﻬﺖ ﻓﻀﺎى ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮاى ﭘﺮورش ﺣﺲ دﻳﻨﻰ اﺳﺖ آﻪ‪:‬‬
‫‪ . ١‬روح ﺗﻮاﺿﻊ را ﺟﻼ ﻣﻰدهﺪ‪ ،‬آﺒﺮ و ﻏﺮور را ﻣﻰزداﻳﺪ و ﺑﺮاﺑﺮى و ﺑﺮادرى را‬
‫در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪى و ﺗﻤﻜّﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ . ٢‬اﻧﺲ و ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ و زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎزدﻳﺪ‬
‫روزاﻧﻪ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ را از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻓﺮاهﻢ ﻣﻰآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ . ٣‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﻰ‪ ،‬ﻣﺬهﺒﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﻳﺖ‬
‫اﺗﺤﺎد‬
‫ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ در ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۴‬اﻧﺴﺎن آﻔﻮر و ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎر را ﺑﻪ ﻟﺰوم ﻋﺒﻮدﻳﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺗﺬآّﺮ دادﻩ و او را‬
‫ﺗﺤﺖ‬
‫ﺿﺎﺑﻄﻪاى ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﺗﺤﺖ رهﺒﺮى ﻓﺮدى ﺁﮔﺎﻩ و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ در ﻣﺴﻴﺮ آﻤﺎل ﺣﺮآﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬اﺳﻮﻩهﺎى دﻳﻦ‪ ،‬دﻳﺎﻧﺖ و دﻳﻦﺑﺎورى در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂهﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن و‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬
 ‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ و اﻟﮕﻮى رﻓﺘﺎرى ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮاى ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ ﻓﺮاهﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۶‬در ﺁن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻌﻨﻮى‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪىهﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﺧﻼص و ﻗﺪرت ﻋﻤﻞ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ رﻓﻴﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺼﺎﻳﺼﻰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟّﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاهﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٧‬ﻣﺤﻞ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺁزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ دﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺧﻮد‬
‫را‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺧﻼص ﺑﺴﻨﺠﻨﺪ و ﻣﺮزهﺎى اﻳﺜﺎر و ﻓﺪاآﺎرى ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ . ٢‬ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺳﺎزﻧﺪﮔﻰ اﺧﻼﻗﻰ‬

‫ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺮهﺎى درﻣﺎن و ﮔﻠﺴﺘﺎن روحاﻓﺰاى ﻋﺎﺷﻘﺎن اﻟﻠّﻪ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫و ﺁراﻣﺶ ﻗﻠﺐ را ﺑﺮاى اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻰﺁورﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﺎﺑﺪ در ﺣﻠﻘﻪ ﺣﻀﻮر دوﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪاى ﻗﻮى و ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ را ﺑﺎور ﻣﻰآﻨﺪ و از ﻃﺮﻓﻰ اﻧﻌﻜﺎس واﻗﻌﻴﺖهﺎى‬
‫هﺴﺘﻰ‪،‬‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ رهﺮوﻳﻰ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮﺑﻰ‪ ،‬دوﺳﺘﻰ‪ ،‬ﻧﺠﺎت از ﭘﺴﺘﻰ و ﻋﻼج‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﻰ‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ و درﻣﺎن را از اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺁن آﻪ ﭘﺮورش دهﻨﺪﻩ ﺣﺲ دﻳﻨﻰ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻗﺪاﺳﺖ ﻻزم‬
‫و آﺎﻓﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﺎنهﺎﻳﻰ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖهﺎى هﺪاﻳﺘﻰ زﻳﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد‬
‫ﻣﻰﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪ . ١‬ﺣﻀﻮر ﻗﻠﺐ و ﺗﻤﺮآﺰ ﻓﻜﺮ و ﺗﻮﺟّﻪ ﻋﻤﻴﻖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻮدن‬
‫ﺁنﭼﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٢‬درﻳﺎﻓﺖ ﻟﻄﺎﻳﻒ اﻟﻬﻰ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت اﻧﺴﺎن ﺑﺮاى ﺣﺮآﺖ ﺗﻜﺎﻣﻠﻰ‪.‬‬
‫‪ . ٣‬ﻋﺒﺮت و ﺁﮔﺎهﻰ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻪ و ﺑﻴﺪارى‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﻴﻖ اﺋﻤﻪ از ﺟﻬﺖ هﺪف‬
‫ﻗﻴﺎم‬
‫و ﺷﻬﺎدت‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻰ اﻟﻬﺎمﺑﺨﺶ ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ و ﺣﺮآﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻜﺎﻣﻞ روﺣﻰ‬
‫اﻧﺴﺎن‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ . ۴‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻌﺎد و ﻋﺎﻟﻢ ﭘﺲ از ﻣﺮگ در ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‬
‫و ﺗﻮﺟّﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻴﺎت واﻗﻌﻰ و ﺟﺎوﻳﺪ زﻣﻴﻨﻪﺳﺎز ﻓﻬﻢ و اﻳﺠﺎد ﺁﻣﺎدﮔﻰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﺧﻮاهﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬آﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪن از ﺣﻼوت و ﺷﻴﺮﻳﻨﻰ آﺎﻻهﺎى دﻧﻴﻮى در اﻳﻦ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ﻣﻴﺴّﺮ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ . ۶‬ﻓﺮهﻨﮓ ارزﺷﻤﻨﺪ دﻳﻨﻰ در ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺟﻮاﻧﺎن ﻋﺰﻳﺰ‬
‫را‬
 ‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٧‬اﻣﻴﺪوارى ﺑﻪ آﺮم و ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺷﻬﺪا‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺘﻘﺎد‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺎرت‬
‫وﻳﮋﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل اﻧﺴﺎن ﻋﺠﻴﻦ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ و ﭼﻨﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪاى‪ ،‬ﺳﺒﺐ‬
‫آﻨﺘﺮل‬
‫رﻓﺘﺎرهﺎى ﺁدﻣﻰ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذآﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ وﺿﻌﻴﺖ دﻳﻨﺪارى از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻔﺎهﻴﻢ ﻧﮕﺮان آﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﻮدﻩ وﻟﻰ در ﭼﻨﺪ دهﻪ اﺧﻴﺮ دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮل ﺟﺪى ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮى‬
‫آﻪ هﻢ‬
‫اآﻨﻮن ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ دﻳﻨﻰ ﻣﺤﺴﻮس ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺴﻴﺎرى‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت را ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوزى‬
‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻼشهﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﺁﻣﻮزﺷﻰ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻧﻈﺎم‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ‪،‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻣﺮوز آﺸﻮر را ﺑﻪ ﺳﻮى اﻣﻮر ﻣﺬهﺒﻰ هﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑُﺮوز‬
‫و ﻇﻬﻮر رﻓﺘﺎرى ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ارزﺷﻬﺎ و هﻨﺠﺎرهﺎى ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ در اﺟﺘﻤﺎع ﻣﻨﺠﺮ ﮔﺮدد و‬
‫در‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ وﺻﻮل ﺑﻪ آﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب و ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎرى را ﺑﺮاى اﻓﺮاد ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﭘﺮورﺷﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ ﺧﻮاهﺎن اﺻﻼح رﻓﺘﺎر و ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺻﺎﻟﺢ‬
‫و ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ارزشهﺎى ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ دﻳﻨﻰ از ﺟﻮاﻧﺎن هﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﻚ ﺳﻮ‬
‫ﺑﻪ اﺻﻼح ﻣﻨﺸﺄ رﻓﺘﺎر ﺁﻧﺎن و از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار و ﺳﺎزﻧﺪﻩ هﻮﻳﺖ و اﻓﻜﺎر‬
‫و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻗﺸﺮ ﺟﻮان ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ هﻤﺎرﻩ ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ آﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺁن ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰآﻨﻨﺪ آﻪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪاﻣﺮوز ﺑﻪﺻﻮرتهﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪،‬ازﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﺳﻨﺖهﺎ‪ ،‬ﺁداب و‬
‫ارزشهﺎى‬
‫ﺧﻮدى‪ ،‬ﺑﻰهﻮﻳﺘﻰ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﺑﺘﺬال‪ ،‬اﻟﮕﻮﭘﺬﻳﺮى از اﻟﮕﻮهﺎى ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و‪ ...‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ‬
‫ﻣﻰآﻨﻴﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ اﻓﻜﺎر و اﻧﺪﻳﺸﻪهﺎى ﭘﻮچ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫و ﻣﺎدى ﻏﺮب و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻨﻰ و روﺣﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫اﺻﻼح اﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدهﺎى ﻋﻴﻨﻰ و ذهﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎهﺪاﻳﺖ ﺁﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ آﻪ در ﺁن ﻓﻄﺮتهﺎى ﺣﻖ‬
‫ﮔﺮا‬
‫و آﻤﺎلﻃﻠﺐ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎور دروﻧﻰ ﻣﻰرﺳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و هﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاى از‬
‫ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدن ﻧﺎهﻨﺠﺎرىهﺎ و ﺳﻨﺖ ﺷﻜﻨﻰهﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ‬
‫اﺻﻼح‬
‫ﻇﺎهﺮى و ﻏﻔﻠﺖ از ﭘﺎك ﻧﻤﻮدن ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺟﻮﺷﺎن ﺁدﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺑﺎ دﻗﺖ در ﻣﻨﺸﺄ و ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎﻩ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﻰ و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﻏﺮﻳﺰﻩ و ﻓﻄﺮت ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻰ‬
‫ﻣﻰﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ آﻪ درﻳﭽﻪ و روزﻧﻪهﺎى رﺧﻨﻪ و ﻧﻔﻮذ اﺳﺘﻜﺒﺎر و ﺷﺒﻴﺨﻮن ﻓﺮهﻨﮕﻰ در‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ و درون ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﻏﺮﻳﺰﻩ ﺟﻨﺴﻰ و ﺑﻌﺪ ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ و‬
‫ﺷﻬﻮاﻧﻰ از‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮ و ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮدن ﻓﻄﺮت ﺧﺪاﺟﻮى ﺁﻧﺎن ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻩ و هﺮزﮔﻰ از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر و اﺳﺘﻜﺒﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺳّﻞ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮاﻧﺪازى اﻧﻘﻼﺑﻬﺎ ﻧﻈﻴﺮ‪:‬‬
‫ﺟﻨﮓ‪،‬‬
‫ﻓﺸﺎرهﺎى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻗﻮﻣﻰ‪ ،‬ﻧﮋادى و ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺣﺮآﺖهﺎى ﺧﺰﻧﺪﻩ دﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺁزﻣﻮن ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ و ﺑﻰﺛﻤﺮى را در ﻃﻮل ﺣﻴﺎت ﭘﺮﺑﺎر اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ روﻳﻜﺮدى ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪهﺎى ﻣﻮﻓّﻖ و ﻣﺆﺛّﺮ در اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻟﺠﺰاﻳﺮ و ﺳﻘﻮط‬
‫اﻧﺪﻟﺲ را در ﻣﻮرد اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻰ و ﻧﺴﻞ ﺳﻮم اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪهﺎى‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‬
‫اﻧﻘﻼب‪ ،‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻓﺮهﻨﮕﻰ در رأس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖهﺎى ﺷﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار‬
‫داد‪.‬‬
‫ﺁن ﭼﻪ ﺑﻴﺶ از هﺮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ در ﺟﻨﮓ و هﺠﻮم ﻓﺮهﻨﮕﻰ دﺷﻤﻦ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ‬
‫ﻣﻰآﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮق دادن ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى اﺑﺘﺬال‪ ،‬هﺮزﮔﻰ و ﺑﻰهﻮﻳﺘﻰ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﻏﺮاﻳﺰ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﻰ و ﺷﻬﻮاﻧﻰ‪ ،‬ﺁن هﻢ در ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ دوران ﺟﻮاﻧﻰ )دورﻩ ﺑﻠﻮغ و رﺷﺪ(‬
‫و ﺧﺸﻜﺎﻧﻴﺪن رﻳﺸﻪهﺎى آﻤﺎل ﺟﻮﻳﻰ و ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﻰ )ﻓﻄﺮت(‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ اﻣﻴﺪى‬
‫اﺳﺖ آﻪ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮاى اﻧﺤﺮاف و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻘﻮط اﻧﻘﻼب ارزﺷﻰ اﺳﻼم ﺑﺪان ﭼﺸﻢ اﻣﻴﺪ‬
‫دوﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﻓﺮهﻨﮕﻰ ﻏﺮب و ﻧﺠﺎت ﻧﺴﻞ ﺳﻮم اﻧﻘﻼب از ﺁﻓﺎت و‬
‫اﺛﺮات‬
‫وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﺗﻤﺪّن ﻏﺮب‪ ،‬راهﻜﺎرهﺎ و ﻧﻈﺮات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ از ﺳﻮى ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان‬
‫و دﻟﺴﻮزان اﻧﻘﻼب هﻤﭽﻮن ﭘﺮ آﺮدن اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ‬
‫و ﺗﻤﺪن اﺳﻼﻣﻰ اﻳﺮاﻧﻰ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮّع‬
‫و ﺟﺬّاﺑﻴﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﻓﺮهﻨﮕﻰ و هﻨﺮى‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺑﺰارهﺎى هﻨﺮى‪ ،‬ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻰ‬
‫ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و‪ ...‬اراﻳﻪ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارى راهﻜﺎرهﺎى ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪﻩ را ﺑﻪ‬
‫آﻠﻰ‬
‫اﻧﻜﺎر آﺮد و ﺁﻧﻬﺎ را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎ دﻗﺖ و اﻣﻌﺎن ﻧﻈﺮ در ﺗﺠﺮﺑﻪهﺎى ﺣﺎﺻﻠﻪ از‬
‫اﻣﻮر‬
‫ﻳﺎد ﺷﺪﻩ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺁن ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ آﻨﻮﻧﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان و ﮔﺮاﻳﺶ روزاﻓﺰون دﺧﺘﺮان و‬
‫ﭘﺴﺮان‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﺒﺘﺬل ﻏﺮب و ﺑﻰاﻋﺘﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻓﺮهﻨﮓ ﺧﻮدى‪ ،‬ﻋﻠﻰ رﻏﻢ ﺗﻼﺷﻬﺎى‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰان‬
 ‫و ﻣﺒﻠّﻐﺎن اﻣﻮر دﻳﻨﻰ‪ ،‬در ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﻢ آﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣُﺴﻜﱢﻨﻰ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ دردهﺎ‪،‬‬
‫ﺁراﻣﺶ ﻣﻮﻗّﺖ‬
‫و زودﮔﺬر ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ و هﺮﮔﺰ رﻳﺸﻪ دردهﺎ را ﻧﺨﺸﻜﺎﻧﻴﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻧﺴﺎنهﺎﻳﻰ ﺧﺪا ﺗﺮس‪ ،‬ﻣﺘﻘﻰ و ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ رﺿﺎى ﺣﻖ و ﻣﻌﺒﻮد‬
‫واﻗﻌﻰ‬
‫)ﺧﺪا( در ﺳﺎﻳﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻰ و ﻣﺬهﺒﻰ آﻪ هﻢ ﻣﻘﺘﻀﺎى ﻓﻄﺮت اﺳﺖ و هﻢ آﻨﺘﺮل‬
‫آﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﻏﺮﻳﺰﻩ و هﻮاى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ‪ ،‬از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ روﺷﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺳﻴﻞ ﺑﻨﻴﺎنآﻦ و وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﻓﺮهﻨﮓ ﻓﺎﺳﺪ ﻏﺮب ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ آﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﻏﺮاﻳﺰ و هﻮاى ﻧﻔﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ هﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﻠﻢهﺎ‪ ،‬ﻧﻮارهﺎى ﻣﺒﺘﺬل‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻬﺠﻦ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﻰ و‪ ...‬ﺑﻪ ﺁن داﻣﻦ زدﻩ ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﺠﺎت ﻧﺴﻞ ﺟﻮان از ﺧﻄﺮ‬
‫ﺳﻘﻮط در‬
‫ﻣﻨﺠﻼب ﮔﻨﺎﻩ و ﺁﻟﻮدﮔﻰهﺎى ﻧﺎﺷﻰ از ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻏﺮﻳﺰﻩ ﺟﻨﺴﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﺎآﻢ آﺮدن‬
‫ﻧﻴﺮوى‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪﻩ و آﻨﺘﺮل آﻨﻨﺪﻩاى ﭼﻮن ﻣﺴﺠﺪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁرى ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻔﺖ و ﭘﺎآﺪاﻣﻨﻰ را ﺑﺮاى ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ارﻣﻐﺎن‬
‫ﺑﻴﺎورد در ﺻﻮرﺗﻰ آﻪ از ﺁن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮدارى ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ . ٣‬ﺗﺤﻜﻴﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‬

‫ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻞ اﻧﺲ و ﻣﺆاﻧﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺑﺎزدﻳﺪ روزاﻧﻪ ﺁﻧﺎن‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﺑﺮاى اﻃﻼعﮔﻴﺮى و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻋﻤﻮم و زﻣﻴﻨﻪاى ﺑﺮاى ﭘﻨﺪ و اﻧﺪرز‪،‬‬
‫وﻋﻆ‬
‫و ﺧﻄﺎﺑﻪ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻣﺤﻞ دﻟﺴﭙﺎرى ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و دل آﻨﺪن از اﻏﻴﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻰ اﺳﺖ آﻪ روح را ﻣﺘﻮاﺿﻊ ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬آﺒﺮ و ﻏﺮور را ﻓﺮو‬
‫ﻣﻰرﻳﺰد‬
‫و هﻤﻪ را از هﺮ ﻃﺒﻘﻪ و ﻣﻜﺎﻧﻰ در ﺻﻔﻮﻓﻰ ﻣﺴﺎوى و ﻣﺘﺤﺪ ﺗﺤﺖ رهﺒﺮى اﻣﺎﻣﻰ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻰدهﺪ‬
‫آﻪ رداى دﻳﻦ و دﻳﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻤﻮدﻩ و اﺳﻮﻩ ﺗﻌﺒﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮا و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﺻﻔﺎ و ارزﺷﻤﻨﺪى آﻪ ﺑﻪ اآﺜﺮ ﻧﻴﺎزهﺎى ﺁدﻣﻰ ﺗﻮﺟّﻪ ﻣﻰﺷﻮد و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻰ را‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰﺁورد آﻪ روح و ﺣﺲ ﻣﺬهﺒﻰ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ و ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ را ﺳﺮ ﻟﻮﺣﻪ اﺟﺘﻤﺎع و‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻗﺮار ﻣﻰدهﺪ و در ﻳﻚ آﻼم‪ ،‬ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ اﺳﺖ ﺑﺎ هﺪف ﻣﻘﺪس؛‬
‫ﺑﺮاى‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪن و ﺑﻨﺪﮔﻰ ﺣﻖ ﻧﻤﻮدن؛ ﻣﺴﻴﺮى اﺳﺖ ﺑﺮاى رهﭙﻮﻳﻰ در راﻩ‬
‫ﺧﻴﺮ؛‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﺑﺮاى اﺣﺘﺮام ﮔﺬارى ﺑﻪ آﺴﺎﻧﻰ آﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫اﻧﺴﺎنهﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪.‬‬
 ‫از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺁﺛﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺣﻀﻮر در ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖهﺎى زﻧﺪﮔﻰ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﻣﺄﻧﻮس و ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر‪ ،‬ﻋﻠﺖ‬
‫ﻏﻴﺒﺖ‬
‫و ﻣﺸﻜﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ هﺮ ﻓﺮد ﻓﻮرا ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ‪ ،‬دﻟﻬﺎى ﻣﺸﺘﺎﻗﻰ ﺑﺮاى ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﺑﺮادر‬
‫و هﻤﻜﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺴﻴﺞ ﺧﻮاهﻨﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺁن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﻓﺮد ﺗﻨﻬﺎ و ﺑﺪون‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﺣﺪى ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ اآﻴﺪ‬
‫ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻦ‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺣﺘﻤﻰ ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ در ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺗﻜﺎﻳﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﻣﺆﻣﻨﻴﻦ در‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫‪٢‬‬
‫را ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺰوا و ﺷﻜﺎﻳﺖ اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻣﻘﺪس از ﺁﻧﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮورت اﺣﻴﺎى ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺟﺬب ﺟﻮاﻧﺎن‬

‫ﻋﺪم ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد در ﻋﺮﺻﻪهﺎى ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ آﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در‬
‫ﺳﻨﻴﻦ‬
‫ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻨﻰ ﺧﺎص اﻳﻦ دوران ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ دورﻩهﺎﺳﺖ و ﺑﺮ هﻢ‬
‫زدن ﻧﻈﻢ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻜﻨﻰ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬از اﻣﻮرى اﺳﺖ آﻪ‬
‫هﻤﻮارﻩ‬
‫دلﻣﺸﻐﻮﻟﻰ و ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻰ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎرﻩ و درﻣﺎن ﺁن‪ ،‬اهﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫اﺳﺖ؛‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻎ و زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزى ﺑﺮاى ﺟﺬب اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻗﺸﺮ ﺟﻮان ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ و‬
‫ﺗﺪاوم‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﺣﻀﻮر و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﻨﺒﻪهﺎى ﻓﻄﺮى و ﻣﻌﻨﻮى ﺁﻧﺎن‪ ،‬در دورن ﻣﺴﺠﺪ ﮔﺮﭼﻪ‬
‫هﻤﺎرﻩ ﻣﻬﻢ و ﺿﺮورى ﺑﻮدﻩ‪ ،‬وﻟﻰ در دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﺑﺮاى ﻧﺴﻞ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺿﺮورىﺗﺮ و از‬
‫اهﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ زﻳﺮا‪:‬‬
‫‪ . ١‬ﺟﺮاﻳﻢ در ﺟﻬﺎن ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎر رﺳﻤﻰ ﺗﻨﻬﺎ در آﺸﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎل‬
‫اﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫‪ ١٧۶٠‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و در آﺸﻮرهﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ وﺿﻊ از ﺁن ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬هﭽﻨﺎن در‬
‫ﺣﺎل‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٢‬اﻋﺘﻴﺎد ﺑﻪ ﺻﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ هﻤﭽﻮن اﺳﺘﻌﻤﺎل هﺮوﻳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮرﻓﻴﻦ‪ ،‬ﺣﺸﻴﺶ و‪...‬‬
‫آﻪ‬

‫‪1‬‬
‫‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ج ‪ ،٣‬آﺘﺎب اﻟﺼﻠﻮة‪ ،‬ﺑﺎب اﺳﺘﺤﺒﺎب اﻻﺧﺘﻼف اﱃ اﳌﺴﺠﺪ و‪، ...‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ‪. ١‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬آﺘﺎب اﻟﺼﻠﻮة‪ ،‬ﺑﺎب اﺳﺘﺤﺒﺎب اﻟﺼﻼة ﰱ اﳌﺴﺠﺪ اﻟﺬى ﻻﻳﺼﻠﻰ ﻓﻴﻪ‬
‫اهﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ‪. ١‬‬
 ‫ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻦ هﻤﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖهﺎ و آﻨﺘﺮل در آﺸﻮرهﺎ و ﺣﺘﻰ در ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﻄﺮى‬
‫هﻤﭽﻨﺎن‬
‫رو ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٣‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت وﺳﻴﻊ دﺷﻤﻦ در ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻬﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﻓﺎﺳﺪ آﺮدن ﻧﺴﻞ ﺟﻮان در‬
‫ﺗﻼش‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﺮاى ﺑﻰرﻳﺸﻪ آﺮدن ﺟﻮاﻧﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮآﻮﺑﻰ اﺳﻼم و ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺗﺸﻴﻊ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت روز‬
‫اﻓﺰون ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺑﺰار هﻨﺮى هﻤﭽﻨﺎن رو ﺑﻪ ﺗﺼﺎﻋﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ۴‬ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﺬهﺐﭘﺬﻳﺮى ﻣﺮدم و اﻟﻘﺎﺋﺎت واروﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻜﺘﺐهﺎ‬
‫و ﻓﻠﺴﻔﻪهﺎى ﺧﻄﺮ ﺁﻓﺮﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﮕﻰ ﮔﺴﺘﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ۵‬وﺟﻮد دو راهﻰهﺎ و ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺬهﺐ آﻪ از ﺧﺼﺎﻳﺺ دوران‬
‫ﺟﻮاﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ را ﺑﺮاى اﻧﺤﺮاف ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰﺁورد‪.‬‬
‫‪ . ۶‬وﺟﻮد زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاى دﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﺑﻰﻗﻴﺪىهﺎ و اﺣﺴﺎس رهﺎﻳﻰ در ﺟﻮان‬
‫آﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪاى ﺑﺮاى ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدﻩ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ . ٧‬ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻰهﺎ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺪارىهﺎ و ﺧﻮدﻣﺤﻮرىهﺎ آﻪ در ﺳﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫آﻮدآﻰ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﻰ ﺑﺮوز ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪ و آﻨﺘﺮل ﺑﺮاى اﻋﻤﺎل هﻮاى ﻧﻔﺲ‪،‬‬
‫ﺷﺮور و ﻣﻄﺎﻣﻊ در هﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﻴﺎت ﺑﻪ وﻳﮋﻩ در دوران ﺟﻮاﻧﻰ آﻪ از اﺷﺘﻐﺎل‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮى‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﺎز و ﺿﺮورت اﺳﺎﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . ٨‬ﺳﺎدﮔﻰ‪ ،‬زود ﺑﺎورى و ﺑﻰﺗﺠﺮﺑﮕﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان در ﻣﻮاردى ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺘﺎدن‬
‫در‬
‫ﮔﺮداب ﺷﺮارت را ﻓﺮاهﻢ ﻣﻰﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ . ٩‬ﺗﻮﺟّﻪ اﺳﺎﺳﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ آﻪ ﺷﻌﻠﻪ ﻏﺮاﻳﺰ‪ ،‬ﭼﻮﻧﺎن ﺁﺗﺶ اﺳﺖ اﮔﺮ در‬
‫ﺟﺎى ﺧﻮد‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﮔﺮم ﻣﻰآﻨﺪ وﻟﻰ اﮔﺮ در ﻣﺤﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻰآﻨﺪ و‬
‫ﺧﺮﻣﻦ‬
‫هﺴﺘﻰ ﻓﺮدى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را در آﺎم ﺧﻮد ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ . ١٠‬ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺑﻪ ﭘﻨﺎهﮕﺎهﻰ اﻣﻦ و ﻣﻄﻤﺌﻦ آﻪ در ﺗﻨﮕﻨﺎهﺎ و ﺗﺼﺎدﻣﺎت‬
‫رواﻧﻰ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻰ و ﺣﺘﻰ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﺑﺪان ﺗﻤﺴﻚ ﺟﻮﻳﺪ و در ﺁن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ذآﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮورى اﺳﺖ آﻪ هﻨﻮز ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻰ در‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ دارد و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮى ﻗﺒﻞ از هﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺗﺒﻠﻴﻎ ارزشهﺎى اﺳﻼﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻃﻮرى در‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد آﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و هﻨﺠﺎرهﺎى ﺧﺎﻧﻮادﮔﻰ و دﻳﻨﻰ را از ﺁنِ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ و‬
‫در‬
 ‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻓﺮاوان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ واﻟﺪﻳﻦ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺗﺤﻜّﻢ و ﻣﺠﺒﻮر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ارزشهﺎى دﻳﻨﻰ و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﺁﺷﻨﺎ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎﻧﻮادﻩ ﺑﺎ‬
‫وﻗﻮف‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎس ﺧﻮد و ﺑﺎ اﻃﻼع از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎى ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ ﻋﻤﻞ‬
‫آﻨﺪ آﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻰ و ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﺟﻮان‪ ،‬هﻤﺎهﻨﮕﻰ دﻗﻴﻖ ﺑﺮ ﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪى و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در هﺪاﻳﺖ آﺮدن‪ ،‬ﻧﺼﻴﺤﺖ آﺮدن و ﮔﺸﻮدن ﺑﺎب ﻣﻮﻋﻈﻪهﺎى‬
‫آﺶدار‬
‫و ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ در هﻤﺪﻟﻰ ﻧﻪ؛ و ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﻴﻠﻰ زود ﭘﻞهﺎى ارﺗﺒﺎﻃﻰ‬
‫را‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ و ﺗﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬارى را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺟﻮان اﺣﺴﺎس آﻨﺪ در‬
‫ﻣﻮﺿﻊ‬
‫ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﻢ و ﺗﻨﻬﺎ از او »ﮔﻮش« اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻧﺎم »ﭘﺬﻳﺮش و‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ«‬
‫اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺗﻮﻓﻴﻖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ »هﻤﺪﻟﻰ« رﺳﻴﺪ و هﻤﺪﻟﻰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ . ١‬درك ذهﻦ و ﺿﻤﻴﺮ ﺟﻮان هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ اﻧﻌﻄﺎف و ﺻﺒﻮرى‬

‫درك ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ روﺣﻰ و رواﻧﻰ ﺟﻮان و ﺷﺮاﻳﻄﻰ آﻪ ﺟﻮان در ﺁن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ اﻧﻌﻄﺎف ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻗﺮﺁﻧﻰ »ﺗﻨﺰّل« از دﻧﻴﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ دﻧﻴﺎى ﺟﻮان و ﺻﺒﻮرى‬
‫در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎر او‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻄﻰ ﻓﺮاهﻢ ﺧﻮاهﺪ ﺳﺎﺧﺖ آﻪ ﺟﻮان ﻗﻠﺒﺶ را ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد و در‬
‫ﭘﻰ ﺁن ذهﻦ و اﻧﺪﻳﺸﻪ وى ﻧﻴﺰ آﺎﻣﻼً ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺎت را در اﻳﻦ ﻧﺬآﺎر ﻗﺮﺁﻧﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﺧﻼﺻﻪ آﺮد آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‬
‫‪٣‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻨﺪ و ﺧﺸﻦ ﺑﻮدى هﻤﻪ از دور و ﺑﺮت ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻮان از ﺟﻮان ﺑﻬﺘﺮ و زودﺗﺮ ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﻟﺤﻦ ﺟﻮان‪ ،‬هﻴﺌﺖ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺟﻮان‬
‫و ﻣﻬﻢﺗﺮ از هﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮدن ﺟﻬﺎن اﺣﺴﺎﺳﻰ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﻰ‪ ،‬و روﻳّﻪ دو ﺟﻮان‪،‬‬
‫ﺗﻔﻬﻴﻢ و ﺗﻔﺎهﻢ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪ .‬اﺋﻤﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎرى از ﻣﺴﺎﺟﺪ ﭘﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫دﻧﻴﺎى‬

‫‪3‬‬
‫ﺳﻮرﻩ ﺁلﻋﻤﺮان‪ ،‬ﺁﻳﻪ ‪. ١۵٩‬‬ ‫‪.‬‬
 ‫ﺟﻮان ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ .‬هﺮ ﭼﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺮان ﺧﻮشاﻧﺪﻳﺶ و ﺧﻮﺷﺮو و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺟﻮانﮔﺮاﻳﻰ دﺳﺖ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ ،‬آﺎرا و ﮔﺮﻩ ﮔﺸﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد؛ ﻣﺜﻼً ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻧﺴﻞهﺎ‪،‬‬
‫آﻨﺪى رﻓﺘﺎر و ﻃﻮﻻﻧﻰ آﺮدن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻃﺮح ﻣﺴﺎﻳﻠﻰ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻓﻀﺎى اﻣﺮوز‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣﺨﺎﻃﺐ‬
‫و ﮔﻮﻳﻨﺪﻩ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻰاﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻰ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺷﺪن ﻧﻤﺎز و ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺋﻤﻪ ﺟﻤﺎﻋﺎت‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ را‬
‫دﻟﻴﻞ اﺟﺘﻨﺎب از ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻇﺎهﺮى و ﺁراﺳﺘﮕﻰ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻰﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻃﺮح و ﺗﺬآﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ آﻪ اﺋﻤﻪ ﺟﻤﺎﻋﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻰ‬
‫و رواﻧﻰ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ . ٢‬ﻓﺮﺻﺖﺷﻨﺎﺳﻰ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻓﺮﺻﺖهﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮﺻﺖﺳﺎزى‬

‫ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮى از زﻣﺎنهﺎﻳﻰ ﺧﺎص ﺑﺮاى ارﺗﺒﺎط ﻋﺎﻃﻔﻰ ﻣﻴﺎن ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﺴﺠﺪ از‬
‫ﻳﻚ ﺳﻮ و ارﺗﺒﺎط ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺴﺠﺪ از ﺳﻮﻳﻰ دﻳﮕﺮ در ﺟﺬب و ﺟﻠﺐ ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎ و ﺑﻪوﻳﮋﻩ‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺆﺛّﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺳﺎﺧﺖ آﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﺎﻧﻮن هﻤﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖهﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺤﺼﺎر ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺧﻼف ﺳﻨﺖ و ﺳﻴﺮﻩ اﺳﻼﻣﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﺼﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ»ﺻﻠﻰاﷲﻋﻠﻴﻪوﺁﻟﻪ« ﻧﺸﺎن ﻣﻰدهﺪ آﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺮآﺰ هﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ؛ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻓﺮهﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫و ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮى اﻣﻮر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻰ و‪ ....‬ﺑﺎﻳﺪ هﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫اﻣﻜﺎﻧﺎت هﻨﺮى‪ ،‬ورزﺷﻰ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻰ‪ ،‬آﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﻩهﺎى ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ در آﻨﺎر ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫ﺟﺰﻳﻰ از ﭘﻴﻜﺮﻩ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎآﻴﺰﮔﻰ‪ ،‬ﻃﺮاوت و زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻬﻤﻰ اﺳﺖ؛ ﻣﺴﺎﺟﺪ از‬
‫هﻤﺎن ﺳﺮ در‬
‫ﺗﺎ درون ﻣﺴﺠﺪ؛ ﺻﺤﻦ‪ ،‬ﻣﺤﺮاب‪ ،‬ﻓﻀﺎى دﻳﻮارهﺎ و‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁراﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ و‬
‫ﺟﻮانﭘﺴﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ازﺟﺎذﺑﻪهﺎى هﻨﺮى‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮهﺎ و ﻧﻮﺷﺘﻪهﺎى زﻳﺒﺎ و ﺟﺬاب ﻧﻴﺰ در ﻣﺴﺎﺟﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺬآﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ آﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﺣﺴﺎس و زود ﺷﻜﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رؤﻳﺖ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﮔﻔﺘﻦ و ﺑﻮدن در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ رﻣﻴﺪن ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ آﻤﺘﺮ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
 ‫ﻋﻤﻴﻖ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ و ﻣﺮز ﻣﻴﺎن رهﺮوان ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﻣﻨﺘﺴﺒﺎن ﺑﻪ »راﻩ« را در ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫اﺳﺎس‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ هﻴﭻ آﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﺁﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ آﻪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ دﻳﻦ و اﻧﻘﻼﺑﻨﺪ وﻟﻰ ﺑﺎ آﺞروى‬
‫و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻣﻰآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼم در ﭘﻰ ﺁن ﮔﻮﻧﻪ دﻳﻨﺪارى اﺳﺖ آﻪ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻜﺘﺐ ﺑﺴﺎزد و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺁن‬
‫رواﻳﺖ‬
‫ﻣﺸﻬﻮر‪ ،‬اﻧﺴﺎن را »زﻳﻨﺖ« دﻳﻦ و رهﺒﺮان ﺁن آﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ »ﺷﻴﻦ و ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪﮔﻰ«‬
‫دﻳﻦ‬
‫‪٤‬‬
‫و رهﺒﺮاﻧﺶ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺂﺧﺬ‬
‫ـ ﺟﺰوﻩ درﺳﻰ اﻧﺴﺎنﺷﻨﺎﺳﻰ در اﺳﻼم‪ ،‬دآﺘﺮ ﺳﻴﺪﻋﻠﻰاآﺒﺮ ﺣﺴﻴﻨﻰ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﺑﻌﺜﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ‬
‫اول‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪.١٣٧٠ ،‬‬
‫ـ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ اﺳﻼﻣﻰ‪ ،‬ﻋﻠﻰ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪارى‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻬﻀﺖ زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪. ١٣۶۴ ،‬‬
‫ـ روﻳﻜﺮدى ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ آﺮﻳﻤﻰ‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻗﺪﻳﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪. ١٣٧۴ ،‬‬

‫‪4‬‬
‫‪» :‬آﻮﻧﻮا ﻟﻨﺎ زﻳﻨﺎ و ﻻﺗﻜﻮﻧﻮا ﻋﻠﻴﻨﺎ ﺷﻴﻨﺎ«؛ ﲝـﺎر‪ ،‬ج‬ ‫»ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم«‬ ‫‪ .‬ﻗﺎل اﻟﺼﺎدق‬
‫‪ ، ٨٦‬ص ‪. ١٥١‬‬