You are on page 1of 85

DISSERTAGAO

CA,DEII{A DE; CL,[NICA PS'YCI~IIA1'RICA



C'8DR1ct8.aGu CiyU 6,oS alCBOlislas

'PIROPOS ICOES

u· -

\J

THESE

.~res'erJjtuda a Faeuldade de M,edicina e de Pharmaeia do Rio de Janeiro no dia 1,5, de Outubro de 1.894"

e perante ella sustentada no dia 15 de Janeiro .

. de18~l5

P'ELO

..

Filho legitimo de Bernardo Jose da Nova e Raph,ae,f,a

Bande f1"'Q' da Nova

RlO DE ,JANELRO

O,-,'IU,,' VlIDO"\Q NB 12 E 1,t

Typ. MON'I'BNEGRO~1RAVE'SSA no 'U & n

DlRECTOR-DI' .. H ,ino l!oddS'u s d Al~aI"Emga,

"leE-DB ECTOR -Dr. Joa? Plzaz;-I."O Qablls.o. .

SE,CR,t'TAI r _ ~DI". Ai'lL 1110 d - MelJo Mul1tl2'; Malta.

1_.I~rwTES Vl,,1(1,DED'11. - ''11 I CO,S

DRS. :

J oao 1\,iar~i f]JS Te,ixeir'll., ..... , ... , ..... AugU .. to Ferr j:t'~do ·J!.n~05" •.. ", •.•.• Joii.o Joaqlum ~IZarr'(~L",:,,,,,."' .. "'"

EI"1'H3SW de F'.r.el~a:s Crl' LUma ·

Edu.~u·do hapos PI": vos.t " .

Domingos Jose Fr€;:l.re: " " . , .

Joiio Paulo de CI:t1'va,lho., .. " " .,"

Jos M,lri,a T Ixeira ' , .. , .. , .

P dJ'O !S€lV'eI'iano delag~dJhae .. , , ,

,H>'nl'iqaB.Ladishio de SOQZGL Lopes ..

AUjIlu 10 Bran] Pa s Lerna.,',. : ' .

Mar' as Bezt'ra; Caval ·anti.. .. , ..

;5 ~ • • =Ii '. ~ •• i " ii i, • • • • I !II ! .. ;0 ." '" • 'II! • ;j t! • jj ;;; • '" • i •

ypl~hlllO de SOIJ'za Freitas. ,'" . , ....

Al~h19' Bodrigues ,~~ Ah,:.t,[· nga., .. , ..

LUlZ cia, unha Fel]6 JUDwr , .

Aua t.nho Jo t de Souza Lima '

Benjamin Antonio aa Rocha Faria ..

CarJ, s Hod!~.igues de Vasconcellos ..

Jo:lo da C:ostii Lima- Castro , .

Jo'-o Pizarro Gabiso , , , , .

F,'8,u isco de CaS~l'O ., .

O"'C31' Ad61plw de Bulhoes Ribeiro .. Erico I\hl,dntw da Gama Coelho .. ' ...

...... 11; i"" ".·~'''L'·lI!tl!l''iIi. +F!I' .iI~I;." •• ,~ .. ill ;!ii''!';e ~!IIi

Jo, e B nicio de Abreu .. + ••••• .," •• JO'loaJ:'!o Teixeira Brandao... . ..

Candido Barata Ribeiro .. " ...•.. ' .. , ... '.

Nune d- e' .. .I.·nd- rade -

:Jt.. ,II,~ 1I1!1;~."I!'liIi.""" ••• '.'I.

Pby~~c ; !I1 df a." . '

Chim icr inorgaruca med lea"

B<nllilic' 11' zoologiu medle: '.

A~:atomi~ des Tiptiva. .

Hustolo.n'Hl 1,1,1EMJne:'i. e prat rea,

Ch i.r ica organi 'a -.) biologrea, Phy.siologia. theoriea e~xpel.'im~ntal Ph~.l,r'mn,c~lo~ia '.,rtlS de formular Patholoaie .. eH~1J rgtca.

Chim ica ana ly tica ,e toxi 'oiogiea. Anatomia medlco-elrurmca e c,OI11r. a-

rada.

o.J).erac6 . -.. e .,a.l~l?ar.el bos . Patholoaia medica.

Anatolpia. ,e ph.ysiologia pathologi as , Mater-ia medica e thera ieutica. - Obsteu-rciu.

Medieina legal ..

Hyg'iene ,e!Tifes(l)ogia"

J>atluologia geral e historia da medicina. Clinica cir'urgica -.211 cadeira.

Cl i,n ~;cu dl:lrnulLolog::i a e syphHigraphi'~ Clinica propedeutiea.

Cl] nica 'cit'urgi(:a~ 1" cadelra.

Oliuica obstetrica e gynecologtca, Cllniea ophthalmoloafea.

Cliotca niedica.-211 eadeira. Clinicapsychlatrica ede reolestias ner-

vcsss.

Clinica pediatcioa,

Clinlca medica-~ln cadetra.

1 ~ . sec,cao......,....................

2~. »),

'!),.

00 ~,

;II III, Iii! 'I! ..... !II • 'Il iii • Ij '.' ••• '. ill • iii .. Iii .... ., ..

4",

),

Drs. ;

• -'II ~ • ~ III .... 'I • III' • i!iii ., ,. i< • ill" + iI ••• ' ... ~ •• I! II. Ie , • "I !! oil,

Antonio Maria Teixeira-

Genu lno Marques Mancebo e Luil Antonio da SUva: Santos,

Phllogcnio Lopes Utingu,ass;u e Luiz Ribeiro de ~ouza Fontes,

Ernesto do Nascimen to Silva, Domingos de Goes e Vasconcellos.

Francisco de Paula Valladares .

Au toa io Augusto de AZiwedo 80drc 'e

Bernardo Alves Pereu a , Augusto de Souza BI·and~10. Francisco Simoes COI~r'la .. Joaquim Xs vier Pereica da Cunha. Luiz da Costa Chaves ['aria .

• ...... II .. " ....... Iii .. III !II • • , 'I I .. .. • • I ." , • II i .. I ..... '.

51. 6'.

••• 111 ... ~ 'I' jIo io 'I t; '!; "I .. III • oj '"' '! , ....... " tI .. 'II ...

" III .. 'I •• ' .. , .. 'II ..... " ~

1'.

111 .... ·'.'~.'111.'.'.'.1 j •• !fjlil!ii •• _ ••

• ' •• iii II

• '" Ii II ;!; .. , io i It .' •• ' ..... !II 'I; II, Ito • i ... ;I '! i ..

12'.

• " ..... ' •• "''' ~ III I-oji!lll,!!. ill ,"", ... 1 itt iII~.

t!lli:~+'+ 'i , ..,L .L'A..' .f··I~t..:I~~Pk:~I' .. :.,.:;L: L! ··!-·I-~I'.1~_IL.~_I.!:'!<~.I!; ~_I,:!£! :M="I'.'~Il!!!'Wl'_I~::.u>ll::u.;.h:~ ' .

:'I"i. . "1'",- t, I~ ~ •. , ~;;.I;;.",;J, •• ,.I ,I .j~. <fi.r-;F.r;:;'r,,;;'I~.'J>';;r.1I A":lR;1 'J~;>Jl;71:~~

*

~ como Jicamos 1I0S, os teus ftlbos dilectos, ao ~ i part ires : =: como a solidtLo da noite que i

~ desceo sabre as iuas palpebras, abo11~donados .~ . ~ : como 0' leu sepulchro n'esse cbao do cemiterio. .~

~ ~

; Mas em quanta eu me lemora« de ti, 0 que ~

i' equiuale a di{e1~ em quanto eu '11:£-10 fur dormir i • I ~ 00 lett ludo, nao clreixard de me soar aDS ouui- .~

:+. - - . ~

i dos a 1nelodi'a des tells conselbos que 11Ze inci- ~

~ javlt.o a lutar com lealdade. comgem e altiuei. i

~ .. ' E assim bei-de-IutarJ! p'orq.·,.ue esses conselhos, q' 2U:, ;

~* ! me dovas entre logrimas de iernura e sorrisos

! de esperanfa, eu as guardo tlto clares.uu: nitim dos CO:nlO a i1npressllo da ultima caricia que I me ji{este e do ultimo beijo que imprimi jd

1"1:,0 marmot e bronco da tua face ,enregelada.

5 de Janeiro de 1895.

~ f

~ i

_,ift!~':'))"-". ~ ;*,.,!III'.,·I·,·.··.

: n .• ~ ~~.- .-:.1J~\ .

• ~4_ *l

~ a~~

~ ~

~ ~

'! i

$ ."

~'L.J..:....t '..I,;_j,(.L:...L • ..L L 1_ 'I·'_.I .. " ~,:_!.,j~L:~.~I· ... I.;1~;~.;j .. I~:kH~iPI~+ *Hi~;·h·k·!~;'t:~~**~,*~~iIr~ . . .

~JT·"T"I·T'T .... r'I,~T!'.~.Ii~:'t.7L.I~;w:""~"'1' "". " .,', ., " • '" . .

A ti qu,e di'{er boje? Como agradecer-t« as sacrijicios quefueste, 0 p'ra{l/;r e 0 atdor , com que os dese:;npenhasie? A grat£dao, canto as coisas tuysteriosas, nao se exprime na lil1,guag:e1'121nendiga dos bomens .: ,para compr ehendel~a e necessano conbecer a lingu.a cDluplicada que a cora~ao [alla no seu vibrar mcessanie, essa que di{e11'~ os lemmas do Ideal-no seu ancear _ vago e eteruo.Si, p,'or palavfasj eu 11cio posse , 'agradecer~te, para que rememoraressas lutas insensatas em qu.e ntmca sonbe: 17,0 remanso do nosso la« pa,cijicQ" '11,0 dace dco11,chego materno, entre os cuidados carinbosos das ttossas irmas queridas, e em que sempre m« omparaste C0111 ~~ () Il,ligor intense do ieu braco e ,c071t 0 escudo z:n-

.~

, : vencive] dos ieus conselbos l Demais, isso PD-

t d~r~a magoar-~e: bent conbeco a = susce~ti- 8>

. . btlulade. Assim, consents que, 1Z um ai» aco ~

<t~ estreit« em q~e; ponb~' toda a minb' alma, eu .. ~~.

~ te cbame lrmno, Atnlgo, r«. • -,

~ -

<-~~~, .J de .J.aneiN) de t 8 9.5. . ~

~"".""' • .,. ~_'!l ;,'1:).,', >~." ~ ... ',." M'''t,'''Ii'"W, ~.!,,'\o;;O:~ \fC"l", {i'''" ~..rfl"',' :~~ •• ~"/~'~ ~~!!f1' ~

'. ~"~, ~~ ." t;:~~tJ,,'~:'lit1i~~J1;'" n ~ ~ '". " .'(.~ ~'~i r ~ "

. . ~~ ,rfi "fYV/ '()1 '~' 'V'

~,~~, .~

~.. . s-~. JY.[" .. E- - .. -. ·U--··· S.· .

_ . •. '. II. . .... ~.. '. . .' . , r_.:_ ~.~ . - -.~.-

, . . -

A,a,- .. _'. _-_ '.- I __ __:_~ .~- ~~-~

~~--~~.~~~~~~

I

• reliminaF

•.••.•. u·· •..• -._ .-,...

Ern tempos ides, nn quadra saudosa da rninha segunda infancia.-, tive do uma vez que desenvolver urn therna que aos alu,mnos, clara urn professor de cerro collegio allemao, na capital de men estado natal, onde eu fazia entao as minhas primeiras armas ~ o thema era umv ,el110 proloquio allemao :

,

Vorgeth,an und naehbedaeht

Hat sehon. manches Leui .g,ebrac'h:t

~e quer dizer ,: a pratica antecipada de umaaceao, e 0 facto de s6 reflectir n'ella depois do consummada, pezares innumeros tern trr)ZidO 80S homens, e devia ser explicado por meio die uma narraQ80 qualquer, real ou imaginaria.propria ou alheia, euja moralidade a deduzir fosseaquelle mesmo proverbio.

Sern maier detenca puzmjtos a obra, e eomecei por contar a campanha da Russia que eu dizia emprehendida por Napoleao ern plena inverno e eoroad j, de insuecesso u uieamente palo facto de nao ter aquelle general, por impaciencia, esperado 0 ve,rlo para iuicial-a, Ao meu vel' era 0 gelo, que eu suppunha t.,er eahido desde que, sa pozorao em marcha aa Jegioes fr.a,ncezas, 0 unieo

responsaval do, mao exito da campanha, .

o professor, ao let" essa meada arregalou os olhos e fallon : «provam,ais cabal nao so pode dar da verdade 'q U6 s,e conten n'esset"iflo ': bastava tar Iolheado 0 primeiro Iivro de His e~"ontra,sse, a mao para nao dizer tan 1,8, tollce ». E pa

dlssab "Jr de, tar uma nota rna.

A liQao,. com ser tAo viva, aprovoitou-me, ,8 d'ahi para ee, n~o tonho rnais soffrido as consequenoias de aetos irretlecndos nils nun has OCCUpra<~oes. de estudante,

- x ,_

'. ao sa al;trihua, pois, a irll:eflexao a class ~fica,cuo crest tra balho na cadeira de clini ,a 1 sychiatrica~ pois . 01 rigor elle caboria mr-lhor na de medlcina 1eO"01.

E", bvio 0 ruotivo que me it dusic a. isso.

o auctores da actualidade queescrevem Iiv lOS ou tra tades da uHiul d',8IClueUa disciplinas tam plOUCO a pouco abandonade os estudos referentes ,1}0 estado mental sob 00 ponte de '\ i. Ita modico-Iegal, porque este fazem ja objecto de uma esp cialidade dHfi,cil e cujos problemas, multiples e eompli ados) II ' emprcstao exsraordinaria vastidao. eria uma utopma irrealizavel exigir do medico-Iegiste C01110 de qualquer outre, UJl) encyclopediamo meeiculoso e complete ; a solucao das questoes que decorrem propriamente da sua competencia basta por si s6 para. absorver UU1.a existen ht. Int ira. N'estas circumstancias, creio cstar com a boa de utrina c mmettendo aos psychiatras a j ncu mbencia de decidir do estado mental dos alcoolistas e de indicar a lei clue Illes con, em de accordo corn esse criterio.

Nao se supponhe ainda que isto ,e UUl estudo bascado nas antiga ... legislacoes. Os juristas, hoje em dia, quando procurao a solucao de qualquer problema que affecte a vida civil la 'ao paciente 6 convencidamente sacudir as jraeas dos ,\, elhos textos, e so. depois de urn sern nurnero dt~ eitacoes abstrusas e interpretaOoes sibyllinas '6 que chegao a conolusoes, as quaes, a seu turno estao as mais das vezes em compteta oppoeicao com os principios inabafaveia ftrmadoe pela seiencia e com as tendencias livres da nossa phase historica. Descanceo leiter paciente : deixei em pa.z no esplendor do sen passado 00 Corpus Juris Ci,virlif5 Romanerum e o Codigo dos W isiqodo« ..

Aereditando com !\{ax Nordau que a. humanidade sera mais feliz quando viver de aecordo COll1 as leis da natueeza, e nio envoha, COII10 agora, no seu pesado manto de rot,inas e preconceitos, tr'.atei per iSSQ (uma vez que .tenho de dis,cutir situacao de hormens) detomar por norma do meu raeiocinio a nattt1'ali'-, dade.~ '0bf'H1rVando na concatenaeao 0 criterio dos seus reque-

~ $, e colloeando-o nag, conclusoes sob 0 imperio inadiavel '~ s

.uas necessidades. il f

81 0 conscgui n,[j) sci; outros que 0 dlgiLo.

.J. J. del Nova.

_ .... XI ~

• I ~ ! !I! • II! t. II II! !II • ,. I, I' !i! I ~ '. ,~ Ii! Iii ~ Ii 'i!! ~ 'Ii i, '!!, t ,~ j III ~ EI' i, • i 'I 'I! fi

me faHe a.gol'a o corf'lQao., E' uma gostosa :~~fi~~~Q' d~" · ,

l't)('onhtlcimenl.oa illutre !lIlrnilia em cuja companhia tive a iQr:'~': de viver dois ,ann~s e vnn a obter a sagracao de. minha pro'fissao

alIlllejadS!. . -

AI Exrna. Bra. D., Francisca Eiras, t,ypo complete de Cornelia mM dos Gracchos para quem os fillies sao as unicas jeias ]Jreciosas que jarnai I ossuio beijo as unitos catinhosas, essas mesnla,111aOS que tanto file enchJel'",ao de favores eme cercarso de cuidados. .os eus dig nos filhos pharmaceutico Jose Carlos Fernandes Eira '8 especi almente ao meu prezado mestre Dr. Carlos E'ir,as,a cujo cabedal scientifieo muito de, ,0 na confeecao d'ests trabalho e cuj )1'· eouselhos tanto tenl orientado a minha ,eduCia~:aoprofis.:sionaI,h}d!ll" 'is veras, todos os protes tos de uma graudao qu.e

sd ha~de~nlorrer commigo.

E111fiIn-UDl ultimo tribute. Este, si fosse possivel, deveria ser cseripto pelo 11111SCulo vi:CTilante ,que guardo dentro do peito. R",firo-1U'l3 ao meu collega F!rancisco Eiras COUl quem ultinlamente tenho vivido sob 0 U1CS1110 tecto partido 0 mesmopso e res.pirado o D1e51110 ar. A cada passe ao in .. u lade, sempre Il1isturando com o. ffi'I1IUS os seus pezares, os seus sorriscs com as minhas alegria8, {, mais do que um amigo: e 11m irmao. Ao deixal-», Sil1~O que urn pedaco d'alma me flea; mas ospero em breve rehavel-o: as

decep<;ues ahi "\ em e sem elle eu nao sei soPfrel-as .

P'ART'E PRIIIE,IRA

CAPITULO I

Sob esta el~igraphe querernos ~igniflcar'toda$ a:s desordens

l '~ 'a. eo 1,::1 que' s-ao Ievados pelo ordinarioaquelles individuos que,

psyeruc G'~ , ' " "_.'" •. " '_ " ' , " .-~ ., '" , , . ,'., ", "

ten1poraria ousuetud~narlarn~Tlte)t~Jrr. soffrido !? env~nE\n.anlento

_palos Iicores alcooliccs. ~ao e, po.rtanto, nO,SS,Q Il1.tenIQaQ. disaertar sobre 0 alC()OUS1nU" termo generlco creado pelo medico sueco

, Magnus H uss paraexprimir Q complexo doe etieitos do ,21.10001 sebre ,0 o rgan i S111 ,0, humano.

Dsixando a pathologia medica 0 estudo das m ultiplas

CAftecgoes oriundas do alocol que se assestao ern todos os apparelhos docorpo que nao 0 cerebro, cingiremosesta dissertacao, attenta a natureza do nosso objective, pura e eimplesmente, as pcrturbacoes da intelligencia que reconhecem 'C011!10 causa 0 envenenamento alcoolieo, desde a simples embriaguez ate a demeneia paralytica.

o aleool, sob .a forma de bebidas espirituosae, como se dia no commereio, e tun dos factores que mais eontribue pa.,ra 0 augrnento da cifra estatistica d081'ecolhhnentlQS de alienados, Este aphorismo.. a cuja deduc~laiQn6s fOll10S levado no flm dos primeiros tempos do nosso tirocinio elinieo na casa de saudl~ em que trabalhamos s sem haver ainda recebidn 0 influxo dOB mestres, ,~ urna verdade trivial, cm:npl'ovadla. todos os dias pelos hornens que escrevern sabre tal

assumpto. .

_ ' Par,a, reforear essa assercao, oucamos os seguintes dados

t0111.ados ao livre de Peeters, r Alcool .

_ Em 31 de Deze.nlbrode 1876 existiao na Belgica 7440 alie-

nados COntra 38.41 na m esma data do anno de 185,2.0 Dr. Barella

no 8eu.livro Me l"'d'~' db' , " J"

. '. ,I.a a,Uc8Bg . uoeur«, lea aleools, tcdoooliema, apre-

clando estes o:I·l.l,')"'''rl·s' Co '. I ] . - , d ·

, . '."~ ,0[.1.- - mos, aena que ta aocrescr mo nao po e provlr

~o a,ugmento depopulav~o que experimentou aqnelle paiz em tal apso de tempo, porquanto taes dados nao guardao omro si a manor

~4-

rel ~('a.o le con"eniencia" Indlagando,. pOlre.n1, do eonsurnmo ;'ldco~'lk'o em egual periodc, conelue a.queUe. n~e~ico; conl. raz~o . -I.. 1·- r.:IC· ha em' p'l~imeir,a linha na eholoD'u.\ do crasc.unento que Q .a coo sc·~ hi.. -- --

extraord~n31'i() rna eifra d,eaJtenados. .. . eO". .•

OuiElart. no sen Rapport des ,eta/JlU'gg,elu,en.ts d/alr-ene3 du.

t'OI apni;. e.se:~eyeu que na Belgica a rel3!:~o de alcooHstas para 0 );(!n1ero do alienados era em 1° de Janeiro de 181'6 de ~ ~h(j para 0'"'

1 .. 1o:::!· e .. 9' I "l"'-U'U as HI ulb eres no .p .. asso que enfJ! 81 de D ezemoeo

lOl'lle[ ~ '!J .L • (10 ,~..,., - . _. - - .li .: - -

domesmo anna ella su bira a " if~o para os pnmeiros e. 24ho para

as segundas ,. Ern lI_j ,,""3.'n\~, no anne d~ 1861) 0. numero ~e alienados por couta do alcool era de 10,,22 '°111>. ~a Inglaterra ,13 P3iZ de GaUes

o nl.1111erO de alienad.os Ioi, em 1'70 de: 21 3' para os homens e ~ 1 para asmu lheres sabre ,0, cifra total dos cases de alienacao ·

Xa Russia onde e,I)1 face do frio intense se ancontra 0 povo arnarrado 3.0 j ugo dos Czare'S:.o alcool pa:eece contribuir paraum duple fini ': attenuar 0 primelro e esqueeer 0. ultimo d'estes [n.a~~i· D'ahi a suo. contribuiQao riotavel no. movimento dos hOSplClOS~

facto que torna la ainda mais tristonha a vida, cuja nota dominante

e I, miseria.

E' pr€ciSanlen~)e a €leta miseria vt~lga.r para a qual coneorre

poderosamente 0 alcool que muitos eriticos attribuem amelancoha que se ooa atrsvez de tedas as paginas d05 rnmaneistas slaves.

Mas aquelle Iicor toxico na.o e somente urn agcnte de psychopathiaa agudas on chronieas ; elle e ainda um perigoso instrumento dJ,e degeneracao, isto e,«: ene crea, C(ln1.O diz Dagonet, umadisposicao particular e:n virtnde da qual 0 doente perde a raz,ao e pee-se a delirar pelas causas mais banaes, ali menoros cornrariedades, e as melestias mais insigniflcantee . )l) Esta degeaeracao ~ que e s8,mpre ta.]:"dia~ e;(HU porta 08 rnesmos caracteres clinicos que a degeaeracao mental prirni ti va.,

Mas quaes sa,a as desordens que Q a1(:.001 oceaslona a mentaIidade do individuo que d'elleahusa t

. . . Est~dem().t-a~ prime-ira, no individuo que se suppoesao,. e d6P01S no hereditario e no degenerado.

Admittem geralmente os psychiatras varias forrnas elinieas de ir1"t~xic.a-ca.o alcoolica ,as quaes sao deseriptas na seguinte ordem ~ emb,..ta(Jue~, loueura oleooliea, com as variedades aguda, sub-« gada e Bupcr-aguda; demeneia ateoot lea simples e fi nalmen te

- 5 ..,_,

I . • at aleoolica ~ fin,' Ba 11 ua e: 'cola. n I,InlJ (::1. chama

1Ulra y. ra /7 1 I'

I, raly, sia q(,f'al atcoo i·ea.

1'/$ u« O-P(~ '. '. " ..:1, d

n .~ '1 1 S i~'''1 oid a m "ut ' essas \,('H'1(~H'" ea.

, s ' \ (, (~~'Il'

J.\ lubri:J.gucz ~ a modal ida le mai frequento da inf xicacao

p1elo alcool- ~ n I, '. tlL . ar Liga. orno <0 "i111 0, e ~OI' isso ,~ eonheci~

di irna a. ucees: r 0 ,10 P' .riodos quo a C01l1 poem ,. -0 bservacao vuIn'a,r reconhe e-Ul tre ~ erio los que ·8.0 descripto ern phl"ascs po ~lares, con10pOl' ex~nlpl'o n I seguinte acla;::;i,o. napolitano :08 prirneiros I ali es do ·in!lo d[", sangue ~'- cordeiro. 0 eg.lllodos sa,ngue d tigr , e os rerceiro gangue ie poreo que .e refocilla na lama . Os especiaHstas. d§.o geralrnentc 0 seu a senti 111eniO a essa divisao de :p sriodos nn em briaguez, e ao prirneir ham ("0 periotic de e;x'cUcu;llO. E ~o ... e traduz plor animacao da face e dos olhos, h)p,'tellS1.;O arterial, segnida naturalmente de augrnento de transpiraeao e de excrecao ourinaria, experirnentando '0 individuo UIl sentimento geral de bern-estar ClUB se manifesta por Ioquacidade e tendencias ex! ,fU SiV8S. ~ quelles que tern, omo dizern os francezes, le vi n gai, mostr ao-sa em taes oecasioes de urn hun or ismo inexgottavel e de grande presenca de espiei 0 e aquelles que UHn le oin. trisie, mostrtio-se abatidos, ohorao som motive e fazem :todos confldenses das uas infelicidades. Alguns tomao-se ainda benevolentes ternos, affectuosos e dados ao ~erotislno, e finalmente outre mostrao .... , e iracix €lis, exacerbao-se pOl" uma questao de nOI ada, com ten Iencia extraordinaria it disputa, ao pugilato e it luta ;.1 mao armada. Neste periodo ainda existajtma meia consciencia, no emtanto, como :diz legis, j,a. se:encontra Ulna especie de .a.nesthesi· . moral. E' entao que tern applicaeso .0 velho proloquio :om~no in oino eeritae de~~ que 08 b ·bados.=~ tirAo grande partido .na justi fjea~ao do seu vioio.

o segnl1cl0 periodo B 0 chamado ebrioso, terrno tirado do antig: direito romano, 0 qual disringuia 0 hornem ebriosus do hOf:~1om ebrius , que maz-cava 0 mais profundo grao de embriaguez. Ahl as portuxba(}o,es silo mais prcnunciadas . alemda exaltaoao ha

} . , ,

(CSValra:rnonto da intslligencia : as id ;as torntto ... se conlusas e

arias como 0 espelho das aguas, 0 disc irso C incohorente, a

~6-

lingua pesada~ a palavra d.inlc.i.~" a impotencia., ~~L~it~l ordinariaut.ente eornpleta, a marcha vacillante e a seneibilidade obtusa. As p,ertUl'bSLQues sensoriaes ~,ambenl_se razell~ sentie s[nuhane~n~~nte: ~, dipk~lJiaj a eonfusao visual, a~ lliUu8~~e~ do go~to e d.~ sBns:blhdade ge.rat e outraa vezes yel'd~d€nro deliria com impulsoes sao faetos

eorren too no curse da embriaguez,

o tereeiro periodo e 0 denominado corn.a.tostJ, porque 0 in~

dividuo cahe a dormir tao profundamente que se parece C0111 um objeoto inanimado ; elle constitue BIn taes casoa aquillo a que os fr,~,ncezes ehamao iore-mart . Ao despertar lila rual-estar ~reral~ c6pb,alalgia intensa, bocca secca e uma sede de febricitante.

Tal ea embriagusz elassiea. Cumpre, porem notal' que outras formas tern side observadas : haja vista a embriagusz (~,an .... l)u.l$:r.ca a que esta ligadc I) nome de Parcy a embriaguez amneeic« e a embriaguez apopleetiea: Para explical-as ,e ueoessario tomar '13111 considler,acao a natureza do liq uido absorvido.

Cada especie del aloool exeree uma aCQ,ao electiva na esphera da motilidade, da eensibilidade e da intelligencia .. c( Assirn, o allool ethylico, diz Legrain, reage sabre essas ures espheeas simultaneamente com modiflcacoes reaceiouarias :8111 relacao eom 0 factor predisposicao'<individu,al; 0 alcool amylieo possue aecao mais deprirnente, e e provavelrnente ·at causa habitual da embriagues c()matosa 13" apoplec.tica ; e, finalmente, e absintho exeree a sua aceao sobre a esphera niotora produaindoasaques epilepticos; ellee sem duvida urn dos agentes pecductores da ernbriaguea c.ofl/vul3-irJC[') ~

E'Deal conhecida a experiencia die Laborde que poe f6rft. de duvida essas affirnulgoes: tres oties do. mesmo peso, da mesma resisteneia physiologies sao injoxicados, 0 primeiro com um VO~ Iume determtnado de alcool ethylico introduzido nas veias ; 0 segundo corn. 0 mesmo volume d,J alcool aniy]ioo .. e 0 terceiro com egual volume de essencia de absinthe. Eis o resultado : 0 numero 1 aprosentatodss 08 phenorneuos da embriaguea eommum : 0 numere 2, nao tarda a cahir ern C:Oln,3., com paraplegia previa dos membros posteriores, depois ern collapso profundo com perda dos reflexes e por flm murre, si a dose fOt" sufftciunte. 0 nnmero 3 vat-sa exeit 1n(10 aos poueos e de repents cahe e1:11 ataque do epilepsia classieo, precedido OUt seguido de uma phase de delirio com aHucinacues aterradoras,

I I tl C l ,rr'n do B 11 n nos, Magu an '0 Laborde Hzar u,o estudos ddn Uwrlos sobre 0 furfu["ol OIU aldehyde pyrom icico, denn0J18trando tal1a.t)('rn a aua propricdad8 epileptisante ..

Love R.A ALCOOLIc;'A

A [oucura aleoolica pode-sa upresentar sob d uaa f6rn:U1S clinicas : a f6rn1a maniaca e a f61"J1131 melaneoliea .. Tendo em vista a sua il]te.nsid.ade, distinguem-ee tres graos: o .aece~$O $uo-a,gtt.ao, o aceesso agudo e 0 aeceeso sup erl).gudo , Magnan, em suas memoraveis IEcoes professadas no asylo de Sant' Anna, pr.efer'0 no estudo do delirio aleoolico a divisso das suas f6rlnaseu1 trag sspedes; maniaea,melancolica e sit ipida .. Este methode e POI" ventura mais clinico, po:rque, em verdade, na pratica e di6fitcil maroar as fronteiras em que termina 0 accesso sub-agudo .. quasi constantsmente de forma melaneolica, e onde eomeea .0 accesso agudo que. affeeta a IT1BSma t6rnla. Todavia, pal.~a maier clareza CIa descripcao, adostaremos a primeira divisao.

a) Lotte ura5tltb~aguda. Affec tandoqua s i constan temente a forma .m:.e.lanrC'oli,ea" a ]OUCUl".a sub-aguda atravessa geralmente como urn episodio passageiro 0 CUi'SO doenvenenamento aleoolico chronice. Lasegue, c uj as pala vras vamos r esum ir, ,cliz que a al tel"8caO do somno rnarca sempre o inieio do accesso, e ,que 0 delirio alcoolico l1ao e mais do que um sonho em vigilia ou de dial que se segue ao 80n11.o em somno au de noits, e com elle 88 continua nao 86 so b 0 pon to -de vista psyehico como tam bern chronologico.

Duas sao as notas dorriinautes n'esses sonhos, como de resto em todas as allucinacoes dos alcooliatae: a auseneia de prazer e a roo ... dilidadc, O paciente 11ao gOS8l como 0. megalornano de sensaeoes deleitaveis; pelocontrario, todas elias ,sao nimiamente penosas e tortur ntes, Alem d'isso, homens, COUS81S" anirnaes, emfim tudo quanto constitue objecto das suas alluoinacoes, 50 1110Ve e se desloca; d'ahi a rapidez caracteris tica das ideas e dos actos do alc,oolista, que, quor so mostre inquieto, amedrontado, ancioso, suppli~ante ou aggr'cssivo,sc.rnpre exerce 0 seu papel da maneira mais activa. "

Ern HIll dadc momcnto esses sonhos se prolOl1gao pelo dia a dentro, e 6 precisamente ossa continuacao do sonho durante a vigilia quo conatitu» 0 deliria alcoolico . E esse dospertar doloroso

pbd r ultur U I urn x os: <0 I a.gitar,/" _; , p1 lovada a r~ s limit s, 1 mp 111 e' 'In' urn pesadcllo violento a possihilidade d dormir. OB enl110 de t1111 incidcute qualquer, A tL'ans~cilo ,10 delirio

'H1, Hl110 1 ara 0 delirio ace rdado ~ dl.;} todo inscnsivel. s con-

cep ;Des per p' es dellrantes t· 111 b 1'11 effectuao a S:1. pas aaem do In smo modo : q uer li7.0il' q ue 0 delirio contin ua as mesmas id · as d spertada'" em sonho::ao os Ine'""lTIOS quadros phanta ticos, as rue ~nla seenas 6 herr I' tumultuo a ' ,_ varia ..

No deliri I como no sonh . a 11 rcinacoes oisuaes qu,e COll... Istern sobr b .. rdo 61n apparieao de animaes, ladr- es assassinos, batalhas in endio stc. representao ~ In I apel I apiu 1 e existem COIl1 exclusao de quaesq uer outras. Assim, as ' llucina oes a. uiiiico»

e reduzem geralrnent impr s oes m is confusas, CO! ro sejam

ruido de las os au de golpe ~ grito abafados e algl.un· s phrases. j u terjec ti 'V as .,

Como ul timo aracter commurn ao sonho e ao delirio

alcoolico, citemos a poss ibilidade de suspender brusoa e I assageiramente qualquer d'esses dois estados quando se saccde corn f'ol'Q,a . 0 doente. inoitando-o 30 D1eS1110 tempo com palavras eneI'gica~ ..

Baseando-se sobre estas particularidades foi que Lasegue veio a dizer que 0 delirio alcoo lice sub-agudo nao ,e urn delirio, porern U111 sonho ..

Ao lado d'es cs .symptomas psychico ' a que se pode ajuntar pela sua frequeneia a tendencia ao suicidlo, obsers ao-se tarnbem 08 syrnptomas sornaticos [ elassicos da intoxicacao alcooliea e que v 'In a ser ::: tremor geueralizado, Iormigamcntos, perturbacoes dyspeptieas;;. al1alge.sias" hyperesthc ias d.o~ mom bros, etc ..

b) Loucura aguda.-A Ioueura aguda pede indifferentenlente affeetar a forma melaneoliea ou a forma maniaca:

. . A forma melancoliea disti ngue-se cia precedents somente

pela maior i nteneidads dos seus s"j mptomas, .

Prodrolno,s taes como rnal-estar .. cephalalgia e portuabaooes gastricas, sao muitas vezes observados.

A insomnia e mais rebeldo do que 1 0 typo sub-agudo, e as all ucinacoes sao. rnais aterradoras : 0 doento aCGU a luna verdadeira anophobia.

Je mais, at este estado all ucinatorio aj un t'l~se urn delirio que gy r u erntorno do ideas bypocondC'iacas e sobretudo doperseguicao,

-9-

dOt~n!.- snppa -se nbert do bichns podre, scm estomago " acredita .. ·xhahlf de si urn .hetro nauseante ; _ ua mul her engana-o ';. na rua cr:'H3g'UOI l-BO, nee 1 5,o~no de pederastia, roubo ,. assa: siriato ; em oasa 50 DS poHcl.aes que vern prendel-o, . ortura]-o.es,pin_ O'ardebd-o, etc. E" n'e te ca _ '" quando exist m ideas de perseguicao" qu a ~ aJlucinacl-,os de ouvido sao mais au menos perfoitas, A tend0llCi' _ ac suicidio ~ geralnlen(,'B eonstante, e quasi ssrnpre sa manife ttl. por uma tentatix a ubita 0 nao premeditada, Nao faltao a es~C) en: 0 os S,) mptornas '- omatico: do. caso precedente.

r. f'l~ 11.a maniaca: _' a mais co m OI urnmente] ch: .111ada deli-· rium. trems . ine e a que algu) ' ; auctores denorniuao alcoolismo j).'?Ychico (lgudo . .L 'eetsr 1 no. seu bello livre i'Alcool impugns esta ultima d_ nominacao poe aehar que a Vrn1a maniac I nunca se observ ' em con ... e.juencia de Ulna intoxicaeao bru ca e ingular. Esta raz!o parece-nos ponderosa. porquanto 0 tleliriam. tremens e sempre uma manifestacao agud da inzoxicscao chronica,

A forma maniacs CO] reca por insomnia, incoherencia d'ideas

e "heaOnlJIlU geraes di versos. ...f\. excitacao apparece dentro em' pOIJCJ e toma togo grande vulto , 0 doento apresenta entao rubor intense na face, olhcs brilhantes, pulse frequ nte snores 'profuse , temperatura ub-febril e sede vi'\ a. As, allucioacoes e as illusoes .. entrao em accao enl t dos 08 sentidos do individuo : e assim qu.e \ . elle toma niu objecto por uma pessoa, uma janella por uma porta, urn animal por urn inovcl '; tudo lane: de si urn cheiro extranho, .. os alime 11 I as te.n saber muito diverse do yard ideiro ; ernfim .asapparicoes phantasticas de animaes tambern existem, mas naa sao tao ~U.Jl''I'adoras. como na form 1 melaneolica. Por vexes sao seenas Iubricas qua sa desenvolvern aos seus olhos : e entaD que sa observa

o pobre doente proferir obcenidados que nem 0 calao baixo dos bordeis as ga.st tria. Ao rnes.no tempo a agitacao auinge ao auge : ells grita, vocife"'cl, corre sern detenea .. 0 tremor e tao forte e generalizado que POL' ai deu 0 nOnl€) a esta variedade de loucura elcoolica .. ,

I od ~-·se t:a.cilnl(}nte eonstatar 0 mcvimento vibratorio que vai dos pes a cabeca, collocando as maos sobre os hombres do doell1e.

A lingua tamben, participa d'esse tr omor intense, a ponte de sen, as vezes, atirada convulsivam .mte para fOl"a da bocca. Muitas c. 2,

- I

, .. ez R ell ~ nteress-i s Iabios ,9 OS I.DUSCt los, vocaes prod uzi.ndo om-

arar ,fort ,it articulacao de. palavra . Pode . xis, i" ain 1 a desegualda _ I upillar- t_.,. Ii equeill tie. no alcocl i tUO chrorri 0, bern com' as perturbacoes habituaes da intoxicaeao alcoolica nas funecoe .. orgarncas.

, ) Loucura super-aouda, -·N'e: ta v ri dad de delirro 0 ae ess.o attinge 3:0 mai ele -.ado, 'l',~i.o de acuidade.

Tratando-s da 1" rrna melancolica, tem-se a descrever urn vardadeiro C.,ISO e tup 11'. mmovcis, corn 111 ra expres: aOo estupid

o olhar amortecido, tombao os doer ie. na mais funda pro tr <;/ ; parecendo assi til" a seer a' aterradoras, nao sahem d'es E) abatiment enso para realizar algurna tentativa d suicidio , E' n' '.1'1 casov segundc R ;gis~ quo lles gua.,l·dao tuna it:. Iongiriqua d ,.' u acces 0 e tudo (llI21.nto virao, todas as scenas ern que tiVef'ftO 0 U papel lhe .apparecem como sonho 1 erdi los.

Na f61"1 ia maniaca a agita(~aQ chega a,o maximo offereeendo- e entao 0 cortejo syrnptomatico do delirio agudo por i. 0

tamb - n se chama a esta fomra deliria aguclo aleoolieo . Oi

Os docntes apresentao ordinariamente n este caso elex a('" 0 consideravcl de temperatura, (Lm e 41 gr~l,OS)" symptorna t phicos taes COU10 SllOI 08 prof l~ os, fuligem nos lentes, sobresaltos ten Ii- . n080S, pequen z do pul 0 '6 adynamia. j.~ 1110rte ' geralmente ,,1, terminacao obrigada do quadro descripto ,

lE;\1lENCIA ALCOOLIGA

,A in toxicacao reiterada e an tiga pelo alcool checa mnitas vezes a deterrninar uma decadencia progressive do individuo tanto sob I) ponte de vista intellectual como moral e, physico. N'esta ultima esphera 0 tremor, a dyspr ea, a aphonia, as convulsocs epileptiforrnes, as 'pertlu'ba~o~es' oClJlo-palpebraes" a degle- . I C'ra~£i,p gordurosa 08 vomisos biliosos, etc. sao as reaccoes mai

· notavei que 31 resenta 0 alcoolista demente

Na esphera intellectual, {3S perda 'de, memoria, 0 juizo m ~ U8 8. gl ro incapa idado de Iiscernir, a imaginacao apagada, a associaotlo d, ideas m lita onfraqnecida o por 11n1 a scnibiHdnd ~

moral rn nito em botad i,Il.

- II -

_ • • . .:1' I'f'Dl,o'l te 0 alccclis a que jiL attinge ~1,S raias

t\ ,. fuco I.nuJU9 .. ,~ } . ~

.._ 1'1 . _ h m uidado 110str<l para. COl. asrgo 111 as.- U10, nao

d· Ierne 111 W" 1 a,nU . - , ,J.. " . ~ " . l'd d

l • ", .,t nes anllorOsas q, ue a tOC'Ul at. persona l' a e pen-

l11 q uW lLCO .;::I' C -. " . •

~onh ee a -da ,l f~Ul'.dlia,· 8111fi111 0 a baixarnento de nivel u telle-

sante ae Ol a a . . .. . . ,,_

,.,,' .. '_ , d ·11- faz joguete dos appe.tltes insnncnvo " aeompa-

t Hit ~ qu - e e :0 - . d d

c l , ._' d _ ,Olnp-leta demoral e pOl' con equencia ' OS, ever

nhado da Iper. a c., .. ,I ." •

,. 1 '1/:ll1'1te.S cada ludlvldno.

lfl 191 OJ", !G> • ,,' .. .' 1

- egundo Reais , os i yn l~tol']a - r~cJon~es. ~le mn.al~ arncu ar-

~-toris;~o a dem DC] alcoolica sao a ln8om.n1:Q. e as allu-:

lllente CBI ac 0 G ,'. ' . . . . .. .'~'

" ' -, _. quaes podende ser ob 9x'vadasconst,antenlente, affectao

'In(U_;Oes, a _' - .

',1. ol-"d'l'n~"~"i,o' 0 t\ p,o intBl"lnlttenta.

pe .0 .' .c-w" oJ ' ,_ ,. " _ ,.. ' . "

De degr da.(,B1o em degra.dagao, chega 0 mI'9rO demonte as

onting:encias das prim iras edadcs .da vida, ai e que ,0 .111araSmo au um asaque apoj)leetico venhao por terme aos seus aocidentados

soifrinlentos.

ARALYSIA ERAL ALGOOLICA

E.I este urn dos artigos mais discutidos modernamente em .P yohiatria., Ainda ern 18'9'1" no segundo congresso de medicina mental reunido em Lyon; a primeira. questao ag'itad:a Ioi saber-so qual 0 papel do. alcoolismo na ettologia da paralysis. geral, e nos debates" em que tomarao parte Rousset, Magnan, Regis, P',. Marie ,8 outros, pareceo-nos mais justa a doutrina de Magnan, a qual

estabelece que as peeudo-paealysias geraes alcoolicas sao rejeitadas pela clinica e que 0 aleoolismo chronico conduz ora a demencia, ora .a paralysia geral . classics.

Bousset, na sua communicaeao a essie congresso, ro busteceo

.a theorsa €Ie- Magnan, affirmando que a paralysia geral e subordilL~ad.a a pradisposigao) e nao consequencia habitual dog, abuses alcoo- . licos .. ~ Adduzio em apoie da sua afflrmaeao consideracoes ethnogra,phicas por allele se ve que os povos do norte da Europa, q us ,13 0

ponto do planeta ern que maier quantidade de alcool se ,cons,ome,

apr'esentao trace dizimo de paralyticos geraes. -

Examinemos rapidamente os factos em que apoia .Magnan a

. sua doutrilla.. .

. Nos seus accurados escudos anatomo-patholcgioos sobre 0 ~alcoolIsnlo notou aquelle eminente professor a indentidade perfeita

- )2-

dos PI"OCOSSOS d0gerHElrt1\t[vOs~stefitose e sclerose-no horuern 0 lUG e.f1O quo soffrerao a intoxicacao lcnta e di latada pelo aleool. Assirn, no cao elle conseatou a existencia de placas leitosas no pericardia,

spessamenec e opacidade da areehnolde, da pia-mater e sclerose dos C8rdoes posteriores da medulla .. E' isso, COin effeito, uma c6pi t completa d'aquillo ~lule offecere ~l antopsia 0 cadaver do alcoolista inveterado ; n'elle 0 aleoolismo se inscrevec 13111 oaraeteres indeleveis, pcr meio do eompromeuimento da trama oonjunctiva e do I .. iareuchyrna dos orgao~ .a 0 figado, >0 coracao, oe rins offerecem todos os graos de degeneracso go rdu L'"O s a., 0 cere- 1!)1"() offerece "Th,S vczes, om periodos adiant .dos lacunas nos centres opto-su-iados; outras vezes, foeos hernorrhagiecse amollecirnentos 1l1131JS extensos.

Tal 6 0 processo dsgenerati vo que careeterisa a dernencia. Est:LbeIccid ~t assi m a identidade dJ lesoes no hornem e no cao, n:'~o cessao os observadores de assigu alar, -n'uro e n'cutro case urn facto multo interessante quantoa desh-ibuicao da steatoae '6 da sclerose diffusa des orgaos I e a inflarnmacso cbronica dos ~vollorios 'e. tecido~nter3t.iciaI. Ora eU111acirrhose hepatica, ora e uma nephrite intersticial que sa eneontra; u'u In caso ~ um~. invasso

--·{las meninges pela inflamrnacao que domina 0 scena, ri'outro eo ·0 compromcuimonto do pericardia, e assirr, POll" deante,

P(H}qU) razao, pois.: esta sclerose diffusa veioenn certos

individuos a. 8), installar n'um so org.ao, ao passe que em outros -comprometteo a muitos simuhaneamente l' E' que ha Ol'g.ao fraco, (3 0 loeo minoris reeisteneice ,e urna consequencia da predispssicao, que., COnlQ diz Reussec, e sempro 0 principal Iactor que d~tBrmir\l~, a irrupcao da paralysia geral. Que ha, pois, de ,extr.anilo ,ern admittsr que UDl indi viduo Jr.\. apresents para I)) cerehro maier,aptidao do que pa~'a qualquer cutro orgao em soffrer 0 proeesso degenerative de sclerose, isto e, que seja d'esta rnaneira qUle QUe corresponda as 8olicHf:tcoes, do alcool ~ Neill pOl" isso elle deixara de ter uma parulysia geral Iegitiraa,classica; apenas reagio de modo diverso por que; reage 0 gcral dos homens, mas foi 8,6 d'esse modo que as eneegias do seu orgauismo consenrirao em selnelhantc l'oaec;ao. Pois nao 6: urn facto CO.l!'ran1H3I3Jnl pathologia geral que calla organlsiuo attende as sollcitacoes morbidas, nao eo mo pro~ teude a pathologia medica comas SlUtS descrip~'ljes mcticulosas,

mas j,flo so man te como quercm as suas aptidt)es ecngen itas OU

adqnil'idas? '. ..' .. ,.. . _

Veiamos, porem, 0 que nos ensma a elinica em r'ela<:ao ~LS

pret,endid:'ts pseudo-pareLly.sias geraes, ,

igamos 0 caso mars commum: aquelle em que I) alcoolisLa chronico oaln~nha gradualrnente para a demsnoia ,

1\0 cabo de alguns annes de abuses :dcoolicos,. comej~.a elle a eX'periluentat diminuicao da memoria, a imaginaQao vai-se-Ihe extinguindoaos poucos, e as faculdades rnoraes e affeotivas acabao-se ernbotando cOlnpletamente: torna-ss apathieo, indifferense, excepso no que toea a satisfaQBo des seus appetites instinctivos. Poressa cpocha apparecem forrnigeunentos} dormencias e caimbras nos mernbros, passageiras crises ap.oplectiformes 011 epileptiformcs acompanhadas, ora de paresia fugaz de urn brace ou de II rna perna, ora de impotencia ou diffic:nldade na articulacao da palavrs, desegualdade pupilla!'} etc. Si n'essas condieoes 0 doente der er.trada n'um asylo, cornprehende-sea difficuldaae do diagnestico, Effectivaments trata-se de urn, alcoolista chronico ernbucado no manto de 11m paralyticogeral; mas no tim de algum tempo desapparecem os syrnptornas sub-agudos em r&tz§.o cia supprcssao ella excitante alcoolico, e entao some-sa 0 manto que 0 disfareava; elle apresenta-se tal qual e : urn alcoolista chronico vulgar.

Urn segundo grupo de alcoolistas chronicos nao msnos numeroso e aquelle quo segue 0 oarninho da paralysia geral, .0 doente, depois de ingestoes ulcoolicas copiosas por longos mezes ,e apos alguns outrosmezes de deliria seguido de cura.acabaporapresentar, em seguida it desapparicao dos accidentes sub-agudos, modificacoes 'physicas e psychicas muito notaveis .. Baixarao as faculdades inteHectoaes: a me,moria e infiel, erros, esquecimentos se suoeedem a. cada passe. Si nOVDS excessos so brevierem esses phenomenes aCc8ntual'-se-ao e darao ao individuo as apparencias de uma paraIysia geral ndiantada, quando, ella est! apenas no comeco.

Que f-j,uccedora nos casas d'este generor Ordinariamente a rnolestia segue a sua marcha progrsssiva; mas, por vezes, exaetamente como no primeii-o periodo da paralysia geral, ha uma melhora soba iuflu6uciado regimen do asyloe da hygieneindividual, de sorte

]4: -

que em. rerms [10 mas n - 0 curado ella pede ser re tituidoa familia. Tal melhora e apens S urn estacionamento na marcha da moleatia, nao havendo, portanto fundamento para attrilbuir ao doente urna pseudo-paralysi,B .!Tcel"al alcoolica em Iogae de uma paralysia geral ver-dadeira.

Em uma terceira ordern de factcs, as reeahidas sao por tal C6rma frequentes que sa contao pop dezenas a entradas dos rnssmos doentes nos asyloa.sem que caminhern, no smtanto, como os precsdentes nem para a demeneia. nem para a paralysia gera . Nos mesnio . pela natureza da funccao que exercernos n'um recolhimente de alienados, poderian os, ai fossa necessario, adduair uma

..-- ierie de 03S0S comprobatorios d'essa verdade.

Que sa deve pois, pensar de semelhantes alcoolistas, que! s.ao precisamente aquslles que derao rnargem a qW3 appareeessem ern seiencia as pseudo-paralysias gerass, al oolica ? HUes sao como ensina IVlagnan., hereditarios, dsgenerados. N'esta categoria de doentes 0 .a.100'01 tern uma accso toda espeoial : e uma verdadcira pedra do toque, como dis Fare ~ A cada recahida eorprehende-sego medico por presencear urn deliria muito pronunciado ao lado die pertur"baco8,spOUCo apparentes damotilidade ~

- oe doentes desta terceira ordem pareee haver urn desdobrarnsnto do systema nervoso; tudo quanto pertenee a erdern intellectuale de U111B. impressionsbilidade excessiva, tudo 'quanta. diz respeito .Et ordem physics funeciona normalmente ; ha, pois, uma instabilidade exquesita na esphera intellectual, e basta uma dose. insignifieante do veneno para impressional-a vivamente ..

Em taesoasos sob 8, influeacia de repetidos excesses, irrompe sernpre urn delirio que, em geral, se distingue palo seu caracter polymorpho; sao ideas ambiciosas mysticas, de perseguicao que se observao simultaneameme. Algumas vezes esses doentes ap·r·e-senrao cena difflculdads naemissao cia palavra, outras muitas dese.t; ualdads pu pillar.

Demais, em todos os actos d'esses doentes ha urn desequilibrio que. impressiona; e assim que sa sabe que, urn bello dia, rlepois de curados, forao presos, porque nla poderao pagar 0 earro que alugarao ou porque nao Illes foi possivel satisfaser a importan cia do jantar que saborearao , Taes phenomenes, que 9,0 distinguam pela anarchia na sua ooexisteneia, dao idea de paralysia

, uul, . '0] 10 a. melhora d- pois de tratamento severo e coisa 'OUlnnnn) 11- ea ... SOB1 di~,gnostiear pseudo-parulysia geral, quando n:" _ e t"'_'t "Ienao de uma degeneracao mental posta] em evidencia

pe10 estimulaute alcoolico, _

: jl 3\11] n;{~SE)tI9, tries frupos de Iactos, dois nos quaes, em

• r1J 'e uencia de eXC8SSOS alcoolieos.jndividuos affeetados de mo-

Iestia I muito differentes podem apresentar symptomas em apparen -ia semelhante ao da paraJysia,geral e frazer por elles "rands. embaraco ao diaano tieo, N,ao devemos, portanto, reeorrer a pseudo ... paraly ia geral para expliear taes faetos : esse procedimanto assignala a mudanca' d ~I scenario que se observa.mas nao na explica.

«( Em res umo conclue Magnan, podemos dizer que as ] eudo-paralysias geraeaalcoolieas sao repellidas pela clinic! e ~ue 0 aleoolismo chronicoconduz, geralmente, a demencis, e, as "ezf.}s, a paralysia geral )~ I

C· ITUIO II

it barrios d.e e tud .. ar a accao do alcool sabre a . t. 1"

• c ... , .". 1 .. , , .,. ~ .. '. . .. . - . . - luen :a Idade

o g,elaI dos )Olllens., deacrevernos as formas clinicas . di ."

- • . . C~..;) Of, lnar13.-

1I10nt observt das e tidas por todo os teat!' distas como m 'f

- 1·' . d '. .. ". ,... 'I • . am es-

Uu~6es e as"lcas . a mtoxicacao alcoolica. Facamcs a.O".O·I'a· • t. •

• , _. ~ b ,,111 ervi r

o factor ..... · heranea ; tOffi.C1110:S en} c.onta a g'enea]oO"ia dos alcoole t

, tI . (J". v ·1:8 as

o aq uella symptomatologia elasaica sera Inodifiead:.t· de milrna-

nairas, quando. es ~ve~rno: em ,presenca de urn indiyiduo que, sendo a. reproduccao. do semelhs nte pelo sernclhante, opreslente heranca directa ou indirecta de uma predisposieao morbida de natureza nervosa, on que" nao 0 sendo, apresente a~l eranca chamada

I -or transforrnaeao ou par diss8lnelhanca,.a qual consiste na modiflcacao da influencia hereditaria ao passar de urn ao outre dos S'BUS antepassados, ja pels aceentuacao dos mesrnos defeitos, ja pela confluencia de novas predisposicoes, Esse individuo sera no prirneiro caso urn hereditario simples, no segundo um degenerado ,

Mas de tudo que acabamos de dizer l:}ao se conclua que todos os degenerados sejao degenerados em virtude de influencia hereditaria ; contra semelhante afflrmacao protestariao as degeneracoes adq iiridas, cuja existeneia nao ha negar. Es.tas sao as que sUCCedJID a. evolucao de molestias agudas ou chronicas, as quaes, depois de haverern damniftoado de mil maneiras os eentros nervosos, imprimem-lhes Iesoes e'111 tudo oomparaveis as que se encontrao nas degeneracoes herdadas. 0 alcool, reagindo sobre esse terrene de degeneracno adquirida, provocara os mesmos pheno-

rnenos quo occasion a nos degencrados oongenitos.. _

Disse Fere, e com elle rapetem .todos os psychlatras, que 0

I 1 d '1- ibri d '"' func~oes cerdbraes.

a coo C a pecra de toque do e jui I' rio as '¥. _

. . . d' . ~d' de sabida (3 demotl-

sta proposicno gosa hoje de foros 0 vel '1~·. .. . . b 1

' . .' .' tif 0 sa deve a n1a' ca a

strada. Legrai n, a cujo crtterio Belen I C i vro . t.r d' 't,: et

dd . 0 seu 11 vro J.~ ere t c;;

demonstracao d'aquelle theorema, a uz 11· .'

, .' a. 1 . '3 se vo n[1.0 SO que 0

lcoolisme U I na serre do observaooes pe as q nae c, 8

:JIJc.ooI oum elemensc Iudtcative daheranca nervosa, COIDO tarnbcm que o.seu abusoe na maioria dos casus determinado por eS5a mesma heJ"@.njl(;~a, de modo qlt€l,as mais das vezes., 0 individuo que faz excessos fal-os ell') virtude de uma fcu',ga oeculta, Isto '13,. por ser um hcreditar'io DU urn degeuerado, e uma vez que delirar pora 'em relevo todos os traces da sua peedisposi<;-ao, da sue tara nervosa ,

Tratemos de fundamentar taes asserQoes.

A EM13RIAG1UEZ no Pl~;.ELOISPOSTO

0' alcool exeree so bre 0. hornem Ulna ,accao que varia ao Inflnito. e de um modo geral se po de diser que BaO ha duas eln-· bria,guezesperfei tamen te eguaes,

To(laa geute esta habituada a Vel' que tal individun tern, a embriaguez triste, outro a embriaguez alegre.

}\ clinica . per sen Iado 'l3sta a 11108t1"21,r-nos diariamente que uns bebedcres apresentac symptomas gastriccs primitives, isto e1 logo apes a ingestao copiosa de bebidas, outros rnanifestae taes symptornas t,aL·dm.,a 1118 I] te, que se revelao ja sob a forma de gastrite, ja sob a forma Ie dyspepsia, ;anguU$ sao acomrnettidos, por 6cc.a-· siao dog. seus excesses, de congeatao para 0 cerebro, para 0. pulmao, etc,

A que ae devern taes differencas ~ As, causes $.ao 'Bern duvida cernplexas ; d'sntre ellas, porem, dis:tinglJ1l.e.m.-s,e as preponderan tes J< dignas de Bl.ttenQEto ; as demais g,aG secnndarias. Aquellas que merecem mais demorado exarne sao: a) a naiuresa. daB bebides, b) a predlspogif}ao in,di,rJidMat.

a) Naturesa das 6ebitCla~.~·No capitulo precede ute, quando nos oecupa I11JOS das diversas formas de emhriaguez denominadas convulsiva, amnesiea oapoplectlca, dissemos que 08 respeotivos symptornas deviao ROI· imputados a natureza. das bebidas iugeridas. Tratandn-so da embriaguez do predisposto, tal factor 0[0 dave 8er· desprczarlo, pois torna-se necessario distinguir aquilla quo corre

- 19-

. ··."1 tedade do alcoo] daquiflo que acha a sua i~,azao do

'por (}OU ta da v .. l,r~ ...

I'edi sPOS~(la"~.

SOl" ns p , . 'to d <" C s u~~'"':lanoias q .. 1181 eonsfituero as bebidas ordi-

D - , IIp.H1C· . ~ .. u..... ~

, ,0 eQ~. ""'''''ida::; polo eornmer-cio ao conaumo das pop'tl1acues ..

. u'lanlente JOl nov . .• _ ~ .. . ."

n J - ~ , ,'_ corpos pertcnee oJesa sa ['[8 aleoo] J q ue Sao p or

destac;;to-se os, ~ I • I . A· 1. l' ~

- " _", . c· uc1"'o da sua Kwcao physic ogH~a. ana., ySle C~lllnlC a

8581.11] d~Z10.rd. ~ 1:11'e8;a.s bebidas alcm de alcool ethylico, a pr'esenca

tern rJveav ' . ,'. _'. , , '

dos aJcooes amy lice, Inethyhc;J~ p~~~ pylico, ~bUL~ lieo ,~t~.q ue. ora

.,', ., 1.· , ~ 1,'"1''''0£ pr.:>d uctos do ferrnensacdo, ora sao n ellas ill troduzides

sao leg! ~II ,!,.. . _ . • •

. .. '.",ed;"""cia a urn movel ganancu'}so.

em Ov'<vJl.l ' ....,.

D 'ani as differentes especies de em briaguez ; am:y liea, me-

thyHca, propyIioa 0 butylioa.

A ombriaguez msihylica ~p!'esemta dais psriodos principaes : tun de ,excHa,cao .outro de depres.s.aio. 0 que, porem, caraeter-isa a illtox.icacAo por essa variedade .aleoolica e ,:31 sua e_urta clllr,acao ... 'embriaguez que se segue a illgesta,o do aleool propylico, da cxeil,aCio passageira faz passar logo i. resolueao muscular e ao collapso,

I s alcooes IJI'Opylico re butylico, alem de exigirem rnais tempo para a evolucao dos seus periodos de Intoxio,a~ao, deaf) particularments origem a aeeessos epileptiformes,

Quanfo aog~l'ao de toxidez dos differentas alcooes, elle e auftlrido pela seguinte lei estabelecida pOL'" meio dos trabalhos experimentass dos physiologistas; a toxidez des a lcooes cresco na razao directa do SSt] grao drs atomicidade.

Drag'onet aUribueao vinho brancopropt~iedade8 epileptisantes, e apoia-se para susrentar rasa ern uma observacao elinica. Legrain nega valor a essa observaQ,ao .. visso como 0 doente ern questao era fllho de urns alienada e iumao de uma epileptiea. Em taleaso, por~anto, as crises epilepruiformes devem ser explicadas pela propensao a neVI-OSB em virtude da carga hcreditarla do deente ,

b)P'redispo8iyao indioiduat. -E' facto corrente na cllnica dOB

n1anicomi JS .. "Ii..' d

_ " us que a emut"utguez sempre se revela domesrno rno .0

om urn detel'"111inado individuo: este sera sempra tornado de alegria,

aCluDlle de ·tr'l·otn·za -1 te E' I _. id

. '-_' ~'V, velernen e.· Cdlro que nao sao mgeriuas

sen J pI'e as raesm as be bill as; ni ngu 8 m faz excesses i n varia vel ru ,e n te

da Ineslna bebids n,· ,·t- • ' , • • • di id

- . .,.' - ,. . 1 ["£)t ,alhO e pree.lSO procurar no proprIO In IVIU __ --.

a raz,ao de ser d'ess '-;:'f. I _ . I . d ~nN

. .. ... ' a ao.;·a,o Uluorluemente pnysiorogrcarr '<tl!IC.

_' '20-

IYlr, ntcs a[ ooticos - supper qu elles todosvom bl ocoy reagen de

modo tal que a natur Zfl. inti! na d'esse irrdividuo se revels. .

E' verdade qlHI ha 113dh iduos alegr- quo ten] uma embrl&guezu'lste ,e·ice- crsa: rnais Isso e excepcao a, regra, e do mesn,,~ modo que rotas as, peia da inte] I igencia en) quanto 0< 0.10001 ex rce a ua a Qao toxiea.todos os ebr-ios e eanearao a nudcz dos sens vicios €I Ita biros con trahidos, t m bern o orgull o.a vaidade, a ternurn, ,3. gro seria, emflm o traeo di rinctivo da sua personalidade tomar-a maior c. lorido;, de modoa nos I orrnittir fm .. mular un juizo seguro sobre 0 sou C~,1"a. ter e oe seus pel dore .natura a, Egualmente tratando-sle de predi posicao hereditar ia, e sobretudo quando, sta prod! posiCau e de natureza morbid I, a sua revelacao ,e senstve] : assirn 0 heredi tario de um melancolicc tara quasi infalli velmeu La ern briagu cz triste : nao nos deve admirar que elle falle 81TI morte

que a, procure ate. .

Urn des caracteres mais salientes da heranca e a susc eptibilidade que apresentao certas pessoas palo alcocl; todos conheeem a, facllldade com quo se smbriagao os nervosos, os nevropatha ,~ E'! ,,:l'iS50 q U.6 deeorre a expressao vulgar sempre repetida pelos que oe cercao : « tSIO a cabeca fraca »), « tun d edal de "\ inho Ihe Babe Jog08. cabeca.» 0 organisrno do predisposto e n' esse particular comparnvel ao a creanea, que, segundo as observacoes archivadas JUt scieneia, com extrema facilidade apresentao os symptomas espeeificos do qualquer vcneno e principalmente do aleool.

~bl'a doterreno- pathologico sao b011} conhccidos os facto que dernonstrao 0 apparecimento mais intense de qualquer predisposicao hereditaria durante a embriaguez , Byron ,e um exernplo vlgoroso d'essa verdads, e os seus imitadores aqui no Brazil, em meiados d'este seculo, seguiao-lhe as pisadas n'esss 'particular. }lo1f~nallu, 0 ingen te artista allemao, 0 creador do, genero phan .... ta tico ern Iitteratura, ia proeurar na taverna 0 incentive para H,'" suas creal,coes, e era sempre entre urn copo de aguardente e uma bafora.da de oachimbo que elle achava as mais bellas concepcoes da sua obra pllantastica.

Nota-so ainda naspalavra,s ecezos dos obrios a Iorca da sua carga heredi tal ia, e conforme esses actos e palavras trazem um fundo exagerado de depressao ou agitaJiao, a ernbriaguez tomara os noines do melancoliea e maniaca: .A primeira ,e 0 typo mais

- 21 ~"-

j' d da embria.guez u-iste , a segunda da embl'ia.gu...;z (lD'i-

3, I ontua " ' ' I:)

ulda.. - l' ,. d

. .!. a on] bris go z melaneo "ea aasa to- ao c es rn- lar d urn

de D11"'1""110.01ia de ou rts duraeao : a i nfeklz .... rictirna ]·uhl'a-se

aCOElSSO '.... ... G<o' - '. 'J

"'OHlpJ.etaroent,e, p,e:rd.ida; ~r a ~11l. ~re1"d(;lde!roanl. squinha nento

para si : '.~ infa:me-e illdlgna de vrver e nao mercce 0'S euid ldos qua 1J11J dispensao os seus, s6. a mo~'te ~ral>a 0 remedio a tautos ,~a.le. E' pOl' isso que n'e ssas crises sao t'lo cornmuns os ea GS de s'u,icidioc . .00111.0 aoorescun de allucinacoese com uma eyoluvao long, nos ach rianl ,S ernface de um verdadeiro deli rio ~elancolic,o. Na en1,bri8"O'uez tristoas col as nao V:"',O a este ponto : ,eiltao 0 doel1.te apenas pro trade, gem e 'tj eonjenta ern ver tud atravez de lentes

nearas.

i a embt-iaguez maniaca 8,[0 os tra mites deseneontrados,

antil1IOn1JOOS, incoherentes da mania aguda qU.J compoern ,:1 scans. : tudo quaneo affecsa as s sntidos de sperta ums. irnagan1 no C :H~ebro que, acto contiuno, e traduzida por palavras ou actos, de sorte que o d.unte agita-se todo n'um phrenes: arden e.n'uma dancarnaoahra die ideas que sa succedem eo [11 a rapidez do. vente, n'uma desordem infrene de actos que Iliio guardao a menor ligacao, que ate .. pelo contrario, e repellent e se coutradiaem. E', pais, Uln quadro diverse d 'aquelle que caracter.isa a emb I'iaguez agitada, cujo earactsn principal ,e a alegria I'm tOdJ8 os assumptos que 00 doente aborda .~ n'esra especie de ern briaguez a logica sa cohereneia de ideas na.o

desapparecern de todo nos primeiros periodos; demais 0 orgulho e a vaidade inherentes 81.0 proprio individuo a quem tudo se antolha cor de rosa, se. expandem Jivrernente.

Prendem-se a e ta e.11 briaguez aquella de que falla Parcy sob a den01l1irHtQao de, embriaguez convulsiva, ern que 0 aecesso, caraeterisado por convulse -s cl.micas, e levado asraias do furor maniaco, e aquella a que 0:8 Allemaes dao 0 nome de mania transitoria,

o syndrome -amnesia, qUI' e coustante n'estas duns variedades, desperta bern a ide,a de epilepsia e absinthismo, os unicos cs~ado~ que clinicamen te se mostrao aeompunhados de inconscrcncra.

Ale, 1 dos caS08 que acaba mos de descrever, muitos outros ha que 86 par si fazein muitas vezcs conhecer que 0 smbriagndo C urn hereditario. Dissemos a cima que a predisposieao heredi-

,_ 22-

t~,l"itl); s' bretudo quando tro.zia UII) cunho morbido , se revelav u. sen- ivalrn snto em 1 Te enca doaleocl. E; effectiYan:lente, . SSilU "_ Todo 0 hercditai-io 0 sculta urn impul iva, e a impulsao, ordinariamenre reI ell ida, m face d'aquel la exeita: te n:"'o cncontra mais diqus ' it impe] ucsidad da sua corrent ) e, pass' udo do estadc de tcndencia ao estado Ie acto irresi tivel, l.fl - e v i ella traduzir ora por xhibicoe '\ eraonhosas de in, h1CtOS e appetites, ora pOI' actos de violen ia que conduzen ao as assinato, ,8.00 roubo e ao uicidio. Nas variadas ob 0rVaCUCg de Legrain , muitas "' e encontrao qUH pUW11 fora 'e duvida essa afflrmaoao : e assim qu i Ja 8,8 ve urn p'(1a que tern conducts erotica deante _ de. filha, tun desgracado que se onanisa ern publico, urn filho qua esbordoa os 1 aes I elo motive mai futil, urn infeliz que tenta

uucidnr-se sempre que esta sob a accao do alcool. ernbora acaricie e ... sa i, ea (que no emtam ,nao procura executar) quando born .

. ao de, ernos omi ttir COU10 caracterisando a embriaguez do heredi t,tl rio 0 . iymptomas que evidenoiao a predisposicao a certa forma clinicas de psych os e, . predisp~sic;.ao ji~ representada nOja-, ssado do doente e que" sob a lnfluencia da bebida, reappareee com 0 rue lTIO cortejo de delirio eystematlsado , Tale 0 assumpto de urn relatorio medico-legal confeccionado por Magnan que. 58 refere a UlTI in . Ividuo que Sj stematicamente apresentax 'R ideas do perseguiCao nn cmbriaguez, as quaes erao seguidas de vias de facto.

No epilepti co tam bent a 8:n briaguez se caracterisa de modo a nao deixar du vida. sobre a natureza do terrene eln ,que evolue, No cstado habitual a net rose se traduz por ataques convulsivos, impulsoes e delirio ; na embriaguez 0 quadro clinico pede-sa compliear de qualquer d'esses S) mptomas ou dos tres a urn tempo. E' sobretudo notorio que n este estado augrnenta o numero de ataques e que as impuls Des s"ao inconscientes. Entretanto.sendo 0 epileptico um impulsivo pela nevrose e pelo seu estado mental, cases ha ern que as irnpulsoes nao sao seguidas de an nesia, Emfim, nje·SS6S doentes a e01 briaguez delirante reproduz traeo PQr traco 0 q uadro do furor maniaco. 0 absinthismo e a epilepsia podern ooexistir ; n'oste caso 6 irn possi vel distinguir que parte toea a cada um , Verdade e que sj urn epilopticc comeca aabusnr do absintho, '\ e-se logo augmentar 0 uumero de ataques que se seguern de deliria e impulsoes, ao passe que isso tudo diminue corn a supprossao d'aquelle texico.

o DELn~JO ALGOCH.ICO ])0 P REDFSPOiiTO

',d' ari a BInbriA)Y'nez tern, pols, , os seus caracteres

No be.re, ItauO ,'" , 'C'b- ,', ' '~. ","!-', ' _

., . '",' ," "ndividuo que apl"esenta sal mtoxicacao ag1i.l!da

disUnctrvos, mas 0 ru" " - ", _ " ' ,".' '" , _

, " ... 1,,' ' r.a ndidato a manlfestagoe:s mats graves dQS seus

e sem dllVlu& um v,_

abUSOsurna.v,ez q uepersist~i,O as oausas que ~ leva~"ao '~ ernbria-

1_; P ['~I' 'I"f'i t:>'; ~H" vez e qUB n enh u I112l. m odi fi cacao s, ,al, a levadi

gsr-se p,e a ',UJ, ... ,L ~ a. ' " .' , ',' , , 'eo, " , , _ ,,', " _ _

J.., as cc di (>"O-,as' ordi ~'1' arias de vida, e clar ,0 ,que a eln, briaenez se

~S silas con ~",''''' ',.H" ",' " , '-" •

repetin\ inC68~anten1ente ate que 0 exagerado accun~u.lo do tO~lCO

no organisnlo desvende a quadro variado do dehrlo. alc~ohco.

Aqui 0 nosso estudo so vai de aIgum modo simpliflcar , pois nao nos oe,ct1paren10s.. como no estudo da, em briaguez, cia qualidade do alcool quando exarninarmos as modificacoes apresentadas palo typo normal do delirio. V ~j,anJjos porque

o deliria e sernpre, C01110 atraz dissernos, urna manifestacao tarcl.ia do envenenamento chronico , Ora, 0 que a clinica nos ensina 6 que nao ha urn so. alcoolista que tenha sempre feito 1150 invaria vel de Ulna determinada bebida, de sorte que, si tom: .... rmos em consideracao 00 eonj uncto des excesses comrnettidos por varies doentes, estaremos auctorisados a, comparal-os entre si, c 08 resultados S8 poaerao perfeitarnente superpor. Si fosse possivel tel' a rara felieidade de eneontrar doentes que houvessem feito usa invariavol de uma so casta de bebida, poderiarnos estabelecer leis. Par~ isso deveriumos it ndagar da co mposicao chimica de tal b.ebld~al' dosar a quantida:de ingerida, inquerir dos intervallos das hbacoes, questoes todas praticamente insoluveis. E nao sa diga que a expu:riencia de laboratorio proj ectaria intensa Iuz sobro 0

assurnptn P o ""Ql'l t:, t "'e!t d 1 b .

• , ' ," Jl ... U [" amos e gente nervosa e no ,a oratorio ex-

perlmentarlalnos eln ~ ""1" , "'" E ". \ 'd

, ,. . '. an maes saO,s. "~,ssas experlenClas tem 81 0

tentadas. por Magnan, Laborde, Audige, Dujurdiue Beaumeta:

mas os resuUado t6 ' ... 1 '

S 111 sino urucamense referidos aos phenomenes

,_ 24-

dz . "t' l'dild" e da 'aJopiHoaQiloJ, - ue sen-undo. S8 I o~s~ato\.l 'I so

a lUO 1 J I' ., ",', t af,' -ma do dehr'lo parece

apr "el1tt~,o modincsdae, e 11110 tocan~ 0_ '. ~'" ~ ,,', -" ,_,' _ .,,', _

I -" d-I' ' aeif 0 f.uanto a Inliu6nelQ de tal ou tal alcool ,

na da naver _,e espem Ie "1!'" I _ '.- - " ," ,_ ", ,,., ,

o delirio alcoellco nos, hel'edit:trloS apr-esenta ret mas e:xtrem~-

_ ' , .' • J -, "" "eo di f!t" ':N~'n('a' A'U® so obs,erv;l.o durante a. evolucao

mente t arMtC~nSJ Q'tQ, W ' .... '1L ,- d " -d

d',elle sa 1'19- aUio, nao s6 pels. mod5ficaciio de duraQao.os per~o .os

.lI si , ,'b - ,- , stad .... a re lVreSS"LO eomo &1 n da palo oolorido das ideaa

UL,e ,Hlcn acao- e""~~L v' OJ '"'0' L - -.' _'" ""

dehrantes. A D)odHlc3I'Cio' do periodos iudica 0 gran de degeneracao

d,o doenie: ,I) p,o]oJido do delirio re ela a naturezada sua pre~bspo-

s.icao. .

Examineinos um pOl" urn aquelles p,Grlodos.

Quando este periodo e .uscept,iyel de uma d'esorip'9ao elinica, esta eonsiste princi palmente em modiflcacees do earacter e _em 'P' erturbacoe dos seneidos. Os doenees tornao-se irasciveis , irrita ...

. . ~.

veis, dill inue .... se-Ihe a-aptidao intellectual, medem Ide peior

modo ectcs e palax ras, ,colupromettenl seus negocios, emfim mantern uma conducta ern tudo harmeniea corn a modifica~a,o soffri,d1a palo e p~rito. Comocso entao a tomar vulto as perturbacoes seusoriaes, e 0 sen apparecimento e mais a ,e.xac.erba.Q,ao noeturna que a presentao .. constituem 0 caracser pathognomonico da intoxi ... oacio .. l\ llyperesthesia auditiva, as modificacoes da sensibihdade nosmembros sao origem die iUu,Sijre,S; ao mesmo tempo -0 soran 0 desappal"e:ce ou diminue, 'e oQS 80n1105 maos, os pesadellos, 0 despertal" e:JU sobresalto proporeionno ao infe1iz doente as noires mais p'6nosa8 ..

o er.etlldslllQ sempre creseense da casca cerebral traz as allucinacoes;, porern ellas DaocDn.st:i tuern ainda por ai so'S 0 delirlo: (} n,ecessariO que 0 individuo, perdendo a consciencia, comece por 3Junt,al" £e ,au taes pertnrbaco"es sensoriaes.

_, ~I P~~iodo .d,e incubacao n8.0 comporta t11 simplicidade quando

uma, predIspoSI'Vao nervosa e inh,erento ao terrene em que elle se

lnanlfesca-, 11e dois 'd' , ' 'd ' '

, ,,- - ~ . _. ' ",~, ,18 1110 os sa po;O cpresentar en tao esse elemento pa-

t,hogefu~D: ou repf'es,en'~andoo principal papel, isto e, sa salientando dos eile.ltos do nlcool, ou reprJ,sentando urn papel secundario sendo npenas urn complem nto, uma pequena parte em meio dos effeito



V'''''.I·'"". mos, 1_)OmS~ 0 que sa pl'oduzl'1l.o pet-iododa 1 ncl1t-

..J' "0 "'·-ico. o:.~ "" ~

u esse t -"

b,1t~g·o ;

d . I) 15hfoo,aJ e u rna aim pI,es causa ocoaaion al , facto que

a) qua~.]~,.o "I"" E1>.,....P'~""~~ao ~ ,detern"tincu;ii.o ateooiica; pOl'que

. - 'lOS p,&.nd ' ... ~1>- _L "' .

des1gn.:1-I'en.. .,,~ por assin dizer (;I a~c.ool apenas 0 que fa1tava p&l'a

_ t'le<S c.asas eL . m _ - •

am '- '. 'rlp!ura. do equHJ:br~o eerebral preexteteute ; e

determuuu: a l. .. "I <;;

, . __ de 0 elle e ;)CfLU5!-1 principal d'easa rnptut'fI.. ;\.quit.o nu-

b)quan.· .... .'. . . . . '. .'" ,

.JI. ..·.-"""sn$ f..anl urna u1np.ortaocaa capital, esend.o ,e.l'li.tao .a raea

J'i'1J' ['J U ,13 exo .... t'i _. . .' . •

- _'.- dO., ,,/, 01""""'8·' 010 quo Or alcool e no casu precedente, desigriaeemcs

lwre .1 val .I.,a· ,,!.Lv '.' .... -.' ..r ..' "

.. ' .. so c. S'~'·I·m.. pela denm)l i n.a~.1io-dgte"f'n,inCU;ao beredisaru»,

0,0:: casOS a·",,· .,-,.,"" ~

a) Deierm :na~aoaleo()'lica. _ EHa.e observada nos il~dividuos

degenerados c.on1pJetos". isto e, n'aquelles em quem se notao os stygmas physicos e psyobicos da degeneeac·(1.o. S.end.o ell os aptos a delirar pelo motive mais banal, 6 alcool representa Or mesmo papel 111 taes casog que muitas outras eausas ooeasionaesv como s,lejao, a menopause, a pnberdade, ate. Per consequencia, 0 que se deve o~el'va:-r Ie a irruFH;,~ao da predjsposicao, ea I'e;!lre~,a,cao do estado mental 'l3111 segtmidaa urn pequeno 11il.Jl'!11'erO de exeessos ..

Legrain dtvide os doentes ern que, observou a determinaeao alcoolica em duas ca'teg:orias: na prilnErira esta,o ineluides ,€MIUeHes que sao indemnes de delirar em u Ina deterrninada dirlBccao; na segunda sa cncontrao aquelles qua tiv,e~""io manifastamente 31,gunlas: d'estas tendeneias.

E' clare, pais" que aqui se encontraeao todas 'as foernas delirantes eonheeidas, e de talmodo, que urn de~terlninado individuo PQdera anarchicamense apresentar delirio ambicioso, melaneolieo, de pel"seguic;ao,8:tc.., emsumma urn' deliria polymorpho, ou 'entaa apreseutar qualquer d'essas forma.s seguindo systematicamente a mareha que lhe t(~: peeul iar. N'esta casta de doentes todos cs t~a.90S caracl,Bristieos do estado mental, que sob Ulna boa hygrene fi,carHio indeflnldaments adormecidos, 8.16 aVQ1UIUaO e appare cern ahu: do ilia por pouco que 0 alcool tenha aido lernbrado, e podonf1o'-nos, certifiear da veracirlade d 'esse facto sujeitando-os ~

see uestraef;iio· (1.. i . . '1 bi I'

j • ~cl '.,,/(''_.,[enl.>ro ern POlJCO recobra» a sua saude 13. 'ltLV: ~

)UI.nal,), .e,nl taes casos nunca falta a revelacao classica d'aquelle loxico: In8omnias, pesadellos, zoopsia.

c 4:

b) lJete,.,nin((.tpJio lu!r,editaria,- Nos caaoa Ie dot.Ct'lUj ru;u,f"lJD :,'I,~._ 'c'.1olicn, , como 'wabmnos de vel", nao exiate prcpriamente 0 pedodQ prodd'i;'anto,o qno naO dove ad rntrn I', ~isto~'()~O urn pequeno l1UnM91'O do eXC0SS0S accceda Iog-,oa. pr-ed lSPOSl!Ji.l.Q oocultn , scm qne 11~_n,b:n ll'ol:vido tempo de se I rocessar 0 delirto alcool! co.

Examin01110s agor.i os cases ern que, se produz urn deliria

o~"'p"ecitieo, procedido de urn periodc de incubaQ80 e plo~s:uindo "aractCl'.BS bern deterrninados. 0 numer-o de excessos nqui s,er[t multo rnais e~ov,ado do que no caso cia detePlnina'r;,[tO alcoolica, e 3,comp&nhando-J'hes a mnrcha, ve-se quo ora predorninao os s)Jnpto:1Hl:S vesanicos, ora as .qne s,ao puramenLe, toxicos ; por6rn) si lorenl cortsideraclos ern COnjtIJ1C~O tcdos os accidentes, aquelles que sao de origoul toxie.1, su perpor-sc-ao escurecendo ou apagando os de o.rigmu vcsaniea. ·0 periodo do Incubacao em taes casas nao SIl revela s6 por modi ricac~o de caracter e perturbaeoes sensoriaes, mas ainda por Qutroselenlentos.

Virnos atraz, quando fallsmos do periodo predelirante no. alcoolista simples, que a consciencia velava sempre ate as ra.s do delirio deelarvido, e. que a passage111 para este era marcada palo desapparecirnento d'essa consclenoia. Mas no predisposto tal periodo e diverso : pelo fucro da presenea de ideas delirantes, a conse.encia soffre repetides desmaios, lacunas frequerates.

Nos alcoolistas, om geral, .QS perturbacces lntellectuaes sao de natureza martyrisante ; ellas consistem, como vimos, ern sonhos In,aOS" pesadcllos, rnodHicEtQo,es do caracter no seutido depressivo. No eaeo que DOS ,oceup'f.!". as ideas delirantes appostas serao, na grande maiorin, de carac tel' melancolico, ,Q e m ado que a phase predelirante do deliria alcoolieo s.e:ra nos degenerados particulnrmente de natureza depressiva. RUes se mostrao eC1UlO retrahidos, so.nbrios, e creao ideas de porsegoic;.ao procurando intcrprestr os seus aymptomas psychiccs e somaticos. Assim, para uns seus pesadellos saomandadas pOT inimigos imaginaries, a hyperesthesia do ou vido, que os faz ouvir ruidos continuos, e a ttribuida em sans effJikJs n outros tantos desaffectos que os g\1ra.rao com 0 Ilm oxpresso de roubar-lhes 0 somnc ; para outros as alt·:.rac:oes .le sensrbiHdad,J (dormcucia, formigamento) S[O, CO I'll 0 nas observacoes de Legrnin, doscargas electrloas 0 injeccoes de morphina ministradas nn i Illen~'ao do rnatal-os.

-27'-

I'" I' '''II'''' r ,QCI"I'uiu l'.l;:::;, h]C'l&S," dl£;}PCl'Se:gLd c;.:l.O ~ I n !tis fn.lq,ucnk~

'von~tl .. ". ,,,,," J .1;:". •

, , d " .tes ~ao aqueUas pelas quaes elles se JH~giio pIEH'8e-

nuSSQS th..)If,,J, . ," " _ "

, ,~ ,in lMO' ""!'I'",j'L as po licines Ja CJllBg;J., para !lotel-og; nil.

'1'111((0-,1')" I ........ <. " .__ •

b ,. - ."'I'toa sOCJf'e~as qUia lhes andao na Plfjt~ll:, GLlkos, IJOl:'6JU

1'1'1.'1 S;H' <lgv .i!. " • • ' ~ t

l"I'llt:)l'lo- . .,: eue J;lefe'f"€l1 .0 auctor citado, dol'; qUl"I.,OS, urn aCCllSa.va 0

( c' nl 0 tll_jl' d;;> ( • ~j ", , •

olcro de de!:nd ill' SBUS: perrsamentos G outre se defend La contra ()8

'ornaes que 0 acoirnava.o de gaJuno} apresentao um sys] ema rnais

J . _ .

orfl'anjs~iclD de p'orseglHC<I,O.

o Freq l1enfelJ'ltJn ce se obser-vao mementos de excitoQtlo separaclos pOl' mrcrvallos de eal.ua e Iucidez c;o:npI0ta~. N'esses nlOlnOl1tos, c uo nada tenl de commum com n embr-iaguez., os doentes sa

~ ",i;,

1110St£,,;io Icquazes, gI'nssetros~ onarustas. etc .. I porem cons~f"raLldo

sernpre aUitude t,.ristonha.

Nos epilepticos assisre-soao recrudescimento dos ataqucs e da;s verugens, que se acompauhao de actos inconscieutes e muitas vexes reprehensiveis.

Alem das ideas delirantes ora deseriptas., merecem toda no a,ftenCio, na symptomarologia do. periodo predelirante do delirio aleoolico, as allucinacees que OCCOIT'eITI em todos os sentidoa. As do ouvido g,aO as rnais frequentes, as da vista ordinariamonte sose observao no delirio deelar<:'ldo,en1bora Legraiucite um facto singular ern eo 11 Itl'ario. En1 seguida, vern as allucinacoes do olfaeto e do gosto : os doontes se julgao -envenenados por toxicos e pen" cheiros incorporados ,800.,8 alimentos.

Esses phonomencs sao lusts ou menos accentuados segundo os cases, porern raramente formao tun delirio continuo. Apresentando 0. eunho classico da Lristt)z.at, elles se achao ligados POt urn caraleter comluunl ~ a mobilidads.; 0 que, porem, 08 distingue d'aquelles des,cl']ptos sob aepigraphe «( determinaeno alcooliea l~ e a sua eoincidoneia nos periedns de calma com 11111il lueidez pOl'feita" A p!'edoln~:nancLu do caractertriste e 0 indicio pathognoulnnico da orig')Ul alcoolica, como a sua apparicao cedo favela 0 tOiTono da predisposi<;~o.

Os syrnptOHa::ts scmntiens nao dovcm ser desprezados, porque O,S ph.61t()lnOIlOS de gasll'i.tc, tremor e pituita vern, por assim dizer, ~:IIIOCIJ()Jla,· 0 juizo quo aUribuio ao ulcool 0 apparecimonto do '~Hadro (·Jinico quo acabUtllos de ostudai .•

F:u;nlUQH, porolll, agora duns rostriccoes. Dissemos que a tris-

- 2H -~

texa era. 0 carncter cornm um a todos os syrnptemas observndca u.a phase pr .. .'d,elirantodo delir-io alcoollco.Mas, tun tr-ataudo de dcg_cll:rados, lu10 S0ra pnra extranhar q ue a quelles synl.ptomas 1'8V1StbtO tun aracterexpausivo. POll' vezes , la se va su.rgir uma id6~"L, nmbiciosa ; mas essa mesma sempre vern mergulhada n'urn complexo symptom» tieo de natureza tdste,. qu 1, en) ultima anatysere 8'0111 pre n. nota princip-i L A Dutra restriccao refero-se a mobili ] ade , PQ.d~~1r'.~e-a observer, mas muito rar-amense, urn qu.id do systcma denuuciado rr'uma forma dehrante que irrompeo. Forca, porern, e ccnfeasar que eases casos nao sao ben) nitidos, e sempre darao margem a que sa possa Inquerir ai oalcool sabre urn terrene dcbil naoagio pot' via de doterlnina.(8,o.

A duracao do periodo prcdelirante varia muito, Nas ObS81'ya(,-u8S de Legr.iin sILl, Y8.i de alguns mezes a alguns alH1.0S, e depende sernpre de duas caUS8lS: a grao de rcststeucia pessoal ea continu.idade: rnais on menos iuterrorupida dos excesses. Esta ultima e eapaz de retardar osphenornenos agudos, e explica por ei amobiwdade clog; phenomenos delirantes e os periodos de calma completa..

SEGUNDO .PBRIOUO au PERlODO DE: E,s'I'ADO

Conhecidos nssun os phenomenos intellecroaes peculiares ,8. phase preparatoria do delirio alcoolico, supponhamos agora, que todo 0 corteje symptomatieo descripto va g.radualmente tomando incremento o que ao mesmo tempo se aggravem os sigriaes physieos cia. intoxlcaoao : seromos Ievadosaasirn a observer 0 doente em, plene delirlo alcoolico .. N'esta phase do envenenamento teremos ainda 210 nosso alcance urna serie de symptomas que nos habihtarao a dizer si o jerreno ell} que se desenrolao as novas peripecias do alcoolis 1110 e normal OU si uma earga hereditaria pesa sobee

ella. .

So b o ponto (113 vista somatico, nunca deixao de ser obser-vadas as rnodificacoes· conhecidas. Assim, rnuitas vezes, nos casos rnenos scnsivois.em logar deapresentarern urn tremor que os agite dos pes u cabeca, as doentes manifestso apenas ligeiro tremor fibrillar dos dedos '13 da lingua. Isto quer dizer que 0 quadro morbido que so nos, antolha, nao e consccutivo a grandes excesses, isto

\qu ale 01 .-,.ind,a nrto ·llvn.~iO ,y: te~ll: n rvoso em. 0"( as as suas

• , Cl'l'le!ocl"-' cer bro d ascs II Ilviduos GOlnO que encampon

m:r Ulll- '"'">.... , • _ ~

d .. , ... c,..n:o· d· 1eteria do tOX.IC , e III razuo da g 13. raeuor resis-.

t:o 11 n .. " 'V..., Jl " ..,

t n 'J"1 l' -ea zio ex:elusivarnente.

lei ,'L ' .... 0', _

As ideas d olirantes tarnbem e apresontae mod ifica,das.

ElIas .. n:, t8.0 dois typos: 0 rn.elan.eoUc~ e 0 ambieioso, An1bos enos, i'ndicios de urna p.r' dispo 'ic;ao her-editaria, correspcndsm 30S dais typ@s de ~rn ol":iagtll.;,z . ~ue deSC!"eY0rnOS-', rne~alloolico e maniaco. Por outre lado"eHe estao ob a dopendencia direeta do aecesso de delirio alcoolico: com elle surgem ,a, scena e com elle desappareoem;

nao' ha, pois, ideas delirantes ad Iicionadas como na primeira phase da intoxicacao .

Typo melancolico . ~ 0' trace distinctive d 'este typo {~ fornecido por eoncepcoes de natureza melancolica, cujo caracter es]:eciaJ destaca no meio das situacoes ja, tristes creadas polo dWirio alcoolico, 0 quadro e muito diverso d aquelle em que actua a determinactio alcoolica em face de uma psychose laterite on conflrrnada, pois n'este caso 0 delirio especiflco sera sobrepujado pelos symptomas melanc.ilicos, embora conservem elles a sua independencia, ao passe que no caso JaJ que nos referimos os S-YIDptomas especificos sao mais salientea ~

As xmcepeoes a que a eima alludimos sa traduzern por ideas de morte, accusacoes imaginarias, ideas e ten tati vas de suicidio, Legraiu cita 0 caso de' um individuo que CID, pleno delirium tremens fallava do assassinate del um volho, de roubos de roupa a dinheiro que Ihe erao attribuidos. N'este caso 0 apparelho symptornatico era por assim dizer constituido pela intoxicacao alcoolica ; as ideas melancolicas estavso mergulhadas n'urn numero multo euperior de symptomas especificos porem havia n'ellas urn ca-

racter especial que as distinguia do delirio melancolico : e que o doente" em logar de possuir a conviccao dos crimes que lhe or,ao attribuido8, como faria qualquer delirante melancolico, most~ava .. se prirneiro persuadido, logo apos entrava a du idar e POIfim negava para recomecar a mesrna serie de hesitacoes. Este e urn caso ty pieo no gonero.

a suicidio e urn syndroma que irrompe ordinariam nte em pleno delirio, si be 11 ue os a ser t ntudo m smo le ado eff ito

~ 30 _.

no period J rudclirnnte. Ern tacs fI.SO'S elte ,6 s mpre synTptom,ati, 0 de urn Pl'OC€S80 III ~, n " Iico em via d ev lucao, quer 'sse PI'OCCS 0 tc nlia si lo provocado per det rlll1.inac,ao alcooliea, qu .r,pree:xisU.ndo, en h, 1 • ld ,aggl'<.t' :ldopel0 alcool de 1110do que 0 suicidio ,e 0

HI Uh).l" judicio d'essa aggra acao, d'essa phas de a th ldade ern q no 1'0 i r-ojado JH'OCf;lS 0 morbido. No delirio ccnfirrnado ao surcidio 'abe in terpr ItU{".30 diver-sa.

Drouet divide . a] oolistas suicidas em u-es categorias :11.a pri meh-a 0 .. tao inch idos nquelles que agems ,b '0 iruper-i d impui ,(les iu tinctivas ubi tas que lhes roubao a j U6 ta apreciaeao das coisa do mundo real; na ; 'eg mda esta aquelles que possuindo

. "

dJ Io nga data .aHraoC:"lo pelo suicidlo, a qual, no emtanto, sempre

1'13- ist.irao soba egide da razao, sao por efleito do texico despojados d'esea poderosa 1 ro I',eooao ; €I flnalmente, na terceira so 'encon~r~o zodos q U6 desperado. 'CORl 0,6, martyries que Illes occasionao as perseguiCG>BS aterradoras, quizerao achar na morte 0 lenitivopara as suas de .... gr· cas. Portanto, este acto como diz Legrain , e passive] de varius interprctacoes.pois 00 alcoolistas se suicidao por res motivof .:

1" accidentalmente; e 0 que prova a interessante experiencia de Magnan: urn can allucinado fog aos horrores que preseneeia ,. n13S, em logar do ahir pela porta, salta pela janella , A queda, que foi forte occasiona-lhe a rnorte,

o n18SnlO se c1ll corn 0 homem que) fugindo as sccnas horra .... 1'0 as. que 0 eubjeetivisrno do seu cerebro 1110 proporeiona, cahe Ie u ma janella elevada, de Un13. ponte, 'etc.

Outras vezes essa rnorta accidental e Ulna consequencia da luta en) que BHa se empenha quando. tentando rcsistir 80 soffrimento de que ,e victirna, com uma energia du plicada pe 10 terror" roja-se COin impetuosidade contra os individuos :. uppostos causadores B contra os obstaculos que se lhe antepoern .

2,0 Por preferirem a morte a tortures airoses .. Elles raciocinso : 6 prefcrivel morrer par uma punhalada, urn tiro de revolver ,t\ suffrer 0 supplicio das chammas, do cadafalso, etc. E' entao fJ'oquonte matarem os suicidas pessoas que lhes sao caras para furtal-as ao mesrno martyrio .

0$ dois caS08 precedentes sao os de suicidio alcoolico propriaU 1 C II to d i to .

_...1", " ':;'0 """ela'l.colic,a,. Do 1.1111 modo sam,' ',elho.nt,.;: ao

3[' lor p:r"IJrr,tRp03t.i}"" iI'" ,,' '-, _ , ," _ ~ • , _, "

,n .... rub .. iacues os loon.tes que !:100 s\uclclao SeIU 0

que S6 pnssa fh,o;;> ,,) '_<-i 0 - '-'.', _",' "

..J _ 'UULl ei -cum stauota que pareca acanrotar logw,uuente

concurso tlC l '" "I -' ,., " - rduvi d -

~, _ '')- :isL) e ISm! aUuclllaQoes panophoblC·1..S, sao sern ~vl_a

(.:,S:;;;€l act!..,:' 1"'-1.",c"o'l;c'os 110)1,~.""Alitarios cuja prl!clis~'1Iosic.,:£io ou J3. 58

afgLuna 11113 i:;!iI '-' '. " ,V,,"-"JOU ' " , "'" "_ ,," "t' ,

~ r ~' ·'I"'~"J .. ,"'r..,[~,t"'" nos asoendente:s QUJ,';l. ngu["o,u noseu passado

reVI3!OU ::>~nllhLI ," 0" Q - , ",' ," ".. ,

sob a f(.Jl·I1'l!:l de se: Ide-net·, l'llola.nc,ohca au de d.'ChI·to oCQns1,1 tUlll 0 .

Cotno dissel,}108 a pr·op.Jsito da embrjagu ez simples, 0 alcool _ -'" , sernp 'I"'" 0 ","I'lP" 'tnl~']-' ,c]o ,eq'1uilibl"io, cerl.Gb," rat, desatandc todo

ocoaSlon~,o l . '~IU U J.. .. :'-U'" -' , ,

a pl:edisposh;ao contida pela ft:u"Ca phrenadora da l~azao. A' primeirn

~dsltel ern ,l~azao do oolorido n-iste do delirio pareceria Iogico que o d08nie fosse sempre Ievado ,0;,0 auicidio ; no emtanto asaim n[o aoonteee e e curioso constatat, observacoes ern ulao, que ua maioria dos eases 0' suicidio ,e indicio revelador do urna predispo~iC8..o melancolica espceial que se revela pOl'" signaes cortes. E este faeto e Hio ver-dadeiro que aLeooHstas ha :que fuzem a sua tcntativa de suicidio a cada reeahida que soffrem ; out I.'OS repetern essas h3!ta.tivas~ eom rvarios -dias de intervallo, Mas elles nao proeedem na :realizacao do Sian. fim COR10 os alcoolistaa vulgares" porem agenl como vsrdadeiros melancolieos.

«( 0 suioidio do alcoolista, diz Lasegue .. na.o trara a enscenacao da premeditacao Ienta; nunca sera precedido d'essas Iongas horas em que se accumulao as confidencias, as narrativas emphaticas ; o acto e simples, os preparatix os nullos ': urn 1e[1(;oJ urn galho darvore, 0 rio" a janella aberta, a taca, tudo quanto, d'uma e'xe~ cuoao poueo corn plicada, corresponde .a press» que solicits act uelle infeliz, E' tal ,e a sua [aHa de geito Ique muitas vezes ficao burlados El'I3US in ten tos» .

o contrario d'isso succede OOU1 0 alcoolista predisposto, e

quando 0 suicidio apparece.iem ra.zao dos excessos alcoolicos, elle js DaO e rnais inlputavel a aecao do toxico, nao e mais 0 suicidio al~ooHco que descrevs Lascgue: 0 doente ,6 entao pausado e vagaroso ate, para morrer,

. Eo: resume, 0 suicidio nas pcrturbacoes mentaes do alcoolismo ~(Jd~ uccorrer no periodo predeliran to e no delirio oonfirrnado : no prtll1e.lfO caso, qua ndo 0 alcool servindo de causa determi-

nante Iuz appurece d 1" .'

, '''. . r urn a trIo tristo abafado enl epocas normaes

(n um hcredital'l·O de In 1 li d · di id .r: • )

e anco leo au e urn 111 1 VI uo que roi me-

Ianco lico, p: r excm plo) ou f'lll,lilo "Juan 100 8,· us ,ED"CC sos coinci, m om 0 cur 0 de urne psychose melancollca. exoi anelo-a e Iazendo-a ,n.h'at' 111 phase de actividad ;, no aeguridc 3,' 0 oC,QUl con €l'quen·ia rias alhroiuaco ou de uma predispoai; S,(} mclancolica especial.

J:UPo arnbiei'o8o.-Pa;t"ec r~ Ulna col: a . xquesita a toda g nte que' ~,f6i: poueohabitus cia .observar alec Hstas,o appareciu ent ,

de ideae ambiciosas en plano d Iit-io al ooheo . idea ll1e sa faz

d ', .ste genero do doente e que - He. vivem aterrortsados deante d cspoctaculo bizarre das suas visoes pharuastieas e que 113.0 Pn1l po'r consoquencia a minirna ill tteul';ao "111 igo. p' ro, que 0 orgulho sa in,cite e appareca a servir de base . 0 pedestal ern ue so ostenta agora a sua personahdadev altiva e sobranceira a tudo quanta a rodeia . No emsanto assim nao e. Thomeuf citado POl'- Legrain affirml:l\ nunca ter observado em Char enton ideas de natureza alegre nos aleooiistas; este ultimo auctor que diz Sa.I verdadcira de UHl modo geral essa assercao afflrma, baseado 8111 observacoes colhi~ das no asylo de Sanr'Anna, que as Ideasembieiosas. cujo fundo e _e, identernente a16g1~13 sao mais cornmuns do cJue se SU.,PR913 cerahnen te , G na sua estatistica os doentes qneas apresentara;

auingerna eifra de 2,4°/a• '

Nao e simples ccexistencia o facto do apparecimento.de ideas ambiciosas no periodo que nos oecupa; ellas Iazem parte de urn verdadeiro . delirio alcoolico, que evoluemas Cl.ne evolue anormalJuent ',," ern l~azao da existencia d' elias proprias. Urn elemento di e1'80 do alcool intervern para Ihe dar um colorido especial: esse elernento e 0 terrene em que nasceo 0 d(}lirio : 0 dcentee um da-

d .

genera 0. congemto ou nao,

Dig,3;l110S 6L11 poueas palavras 0 que diz a observaeao dos factos . obre a pathogenia geral das Ideasamblcicsas.

Pode-se afftrmar que a existeneia do ideas' ambiciesas em qualquer psyehopasha e' sernpre signal indicativo de inferioridade de nivel intellectual. .

Ex.enlplifiquen)os. '

Nos paralytieos geraes as ideas ambiciosas estso implaniadas n'um fundo de demencia ; estas 'ideas sa observac ainda I os doentes senis, etc. Nos degenerados constituem apanagio do.r; POLl os do espirito ; no deliria chronico de Magnan ou lOllCU1'( systerntiasada progrossiva do Regis 0 periodo :1Il"lbi-

. . conn fl. rn p]IODO pe.riodc de dernencln, per-que <clle

'JO~ ,s en. , Iid ~I

" .. ,. !.l'Ml 1'01 mElOa-a- da personan aoe . or-tanto, t s sendo

J'l ruai ca a Co d' ]. .. bi .

<. en} gil ob erv: 0 e 11'1 - am lClOSO. 6 claeo se

os :l S - . ...l . .. l' III

~ -'0 Irrir que clle trartuz seI1pr urn nn-e intelectnal

pod 1 . 0 . d' . 'd' (. 1- . • d

. q ial ou foi ac qua'l-a _eYOiugao pi-ogre siva . e urna

tJ:J.llX 1'" Dnf-l~"'quecin]ento po£' 010 estia . .hronica) on e 011 equen-

1 sv 1]088, v .... t;" •

.. ,

in de 11eranca.. .

Ota. e natura] que os antigo bebcdores 0 ulccclistas ChI Q-

nice apl~entern ideas de grandeze, ~orqt ,anto elle: :sao - nfraquecidos de intelHg·.sl1cia· ,apresentEio Ieso S circumscraptas no cerebro

I Of' atherorna,ia d08Yi3S0 ; qu~.i saO o~j,a sao den'lcn_tes. {as 0 aleoo.]ista 1110qO, istoe, aquelle cujas nrterras 8, encontrao em bCH11 e.'todo. tarnbem pede apro ntar delirio de grandeza ; <8, si formos eXcul1i;1ar 0 seu estado mental, coucluiremo: que eUe deve ficar compl'.eJ1endido no r '1 do .... predispostos; sera ,a fortiori urn heredi-

tario ou um ~.egenerado.

Mas COD19 s apresenta esse delirio aleoolicoan1bicio~o

'~nic8n1ente ,

Dois sao os seus traces caracteristioos : a rapidez , a

mobilidade propria do alcoolista ordinario e 0 exagero pueril proprio do paralytico geL'at As concepcoes destes doentes S,[O antes incoherentes do que systematisadas. .

Enfrentando com UIU doente n'essas oondicocs seria possivelao pratico confundil-o COOl urn paralytico geral, corn urn delirante degenerado ou e0111 U]U easo da mania congestiva die Baillarger 81 11.ao £0'8818n1 estes caracteres proprios obser vados :: etc.) ao lado €los signaes physicos (tremor dos dedos, da lingua, ha sempre uma marcha especial; pois 0 sen apparecimento " brusco e seguidc de forte excitaeao intellectual .. que dentro de poueosdias cahe e sa extingue completamente ..

Legrain maroa de 8. a 15 dias 0 prazo para a extinccao

»mpleta do delirio arnbiciosc ; mas, como se trata de degenerados, nao e para admirar que succedao anomalies. A curs e a tennin,a·cao constaute d'esse deliria arnbicioso. Concolnitantemente com tal delirio, surgem sempre os signaes care braes da intoxicacso alcoolica, isto e, as allucinaeoes aterradoras, as illusoes, as perturh:l(:,ue~ sensoriaes, etc. que vern ainda mais esclarecer a causa (1IcHo. Pods, no erntanto, dar-se 0 caso de que a symptomatologia

o. u

espeoiBca Itl.he de todo, e que s6 se llltanHes~eI"n os l~ryl1."l!ptllm:as ambiciosos : entae ao en vez de tesrtI31ltlunhal::m.QsQ' de-lido aleooljeo ambicroso enl que a beranca nezvosa s,6, inter't<elu par,a lhe dar um colorldo especial, estar-ernos ern fr'en~o de. 1.111.1. aceesso de nlegaJonlania par.a cujo appar-ecirnento QOnCOI'll'eo 0 alcool como causa occasional. .Aguia. attitude, ,c:10 doente sera urn PQUC.~ diifs1'I:mte; menosexcitado, rnerios movel nas auas id,eas, apresenta;rtt;, urn delirio maw's coherente, mais sy~ten"lati8adoe suscept,ive! d.e B-.;rol'lJyao mais Ienta e rlur'adoura. E' ,porenl~ 0 case de ulname:galQ,_ mania perfeitarnante curnvel, urna vez que seja supprimido 0 factor dererminan te, e que as suas d,evastacoes inteUectuaes n.1io 56lao. rnuito sensiveis.

Em r-esumo, de tres Iorrnas differentss se encontrao icleas arnbiciosss nos alcoollstas degenerados :

1. e e 0 caso do delirio cuja causa determinants foi 0 a1000l ; 2:. G e 0 accesso do delirio alcoolico ambicioso proprianlente diso: e

,

3 'd °d' T·,' • I 11' •

:. s, ,_. 0 caso cas iueas amnrciosas nos a coottstas chro-

nlCOS.

Em todas ellas 0 elemento alcool e capital sobo ponte de vista do diagnostico. No 1 .. 0 caso, 0 caso da determinacao alcooliea, 0, aleoo! represenea papel secundario, e nunca devernos esquecer que o mesrno rosultado poderia ser occasionado par qualquer outra causa morbida contingente da ITII@)S[Ila intensidade que actuasse SObl'I8 esse terrene predisposto. Porem, quando maier interesse desperta ac pratico 0 deliria ambicioso, e por oecasiao de surgir nos casas agudos: e entao necossario fermularo diagnostico dHferenciaL

Tres sao as especies de doentes que podem apresental-o, manifestando simultaneamente violenta excita~ao cerebral, ,9 vern a ser : os paralyticos geraes, osdegene,raaos quando tornados de accesso rnaniaco corn ideas de grandeza, e os aleoolietcs agudos am bici 0808,.

0' PctT"al!ltico qerat naoapresenta ordinariamente 0 rD.'8S1no grao de agita'lao dos alcoolistas, e quando isso sa da sao postos ern evidencla outros syrnptornas somaticos graves, taes .0°.0:° perturbaQoes congestivas, phenomenes que lernbrao 0, delirio agudo. Nunca ou quasi nunca ha allucinacoes '. Emflm, abstra-

~ ,~."~ d"'" .l"'li~·io® cxarninD.lldo-se 0 es,tHlo, n .. '1teut~l enrCon~ra.~se-").

-0('ao Jeh,a ,v' U.... ' ,

iii. @Il fl~.;;l qU€C id 0" 'I ,. , "," "' ,"

- Fi.o:!"urf!I1WS flgOJ',o 0 CllSO de lH1J. pa1.·aJ~l~eo ge ral que telllha

, ._::. 0$,08 de bebida. A.qui 0 dbtgnost1iCO ,e 'embari\~Os.o c

j,elto e:.;:u(}"" .] • . ~

" ' : vezes se 0 deve gu,arda.r para c epois d.e 0bs,er·v;:.tr.:{.'H~,S,

III u: tas Col l' d .. "

~ .', ' S, "111, 0']' 1""='<:;0 <Ct U B o CJ1,;t n.10 (H9i ,Bluenma p'rO'::H'lO do

CoIAteil·'~o:re. 1:-"" .... ~. ',1 ' . ".t

l, 1',-1.;,.., o· e .e-"'''''~' deve sel~ .p~l'oQlu·ad~) com ouidado, si se achai-

para J't....... •. ",,~l ." , , . " , , , ' , "

.o,~n:1pUc.ado por Ull"ulLat:~itt,d.e .n.:lanittca e am biciosa devida, effeeti~

Y.1J1]tmte., aaqueUa causa toxica.

'Quanta ao deg,eneraciu duas hypotheses sa podem ,dar:

.Q[I U o ,e'stado m miaeo 011 ,6 0 deli.rio arnbicioso quedon'l~na..

'r {~ 0 pl'lrl1eiroJ moetra-sc entao. mais pronunciado 0 q uadro cla ll:w.nia ordinaria do que 0 di.l maniaalcoolica ; as ~111ucina95e.s s5.o lJOUC~S ou rrullas .. e niLo tern carac~,eI' penoso. Si e 0 seguntlo, entso elle se mostra 11lUitO menos inceherente do que o do deli.rio alceolico, e TIl-enos puerjl do que 0 do paralytieo, acompanha-se de allueinacoes auditmvasagrada veis, a pp.arec{~ de chofre e n.ao ha si,naes sornaticos da intoxieacao alcoclica ..

Finalmenee, 0 deliria aleoolieo ombieioso sa distingue dos cases preoedentes pelos seus quatro sjgnaes parhognomonicos : a) m:is~ lura de ideas delirantes de natureza triste com ideas amblciosas, oj presenea de aHueinacoes aserradoras, sobretudo da vista, r.) existencia 008 signaes S:OD1SJ,tiCQS de intoxicavlLo e d) ausencia de aU ucrnaQoes agradaveis,

Quanto aos alcoelistasehronlces.muito se approximao dos paralyticQs geraes palo, aeanhamento e incoherencia das ideas ambicicsas .. Todavia, e born notar que elles apresentao urn caracter com n:um-o enfr'aquecimerrt;o das faculdades, e que, como diz Magnan, 81 os alcoolistas inveterados SAo candidates a demencia polo atherOR'lU, tambefll a. sao en'} certos casos ,8, paralysia geral progressiva ,

. A marcha do delirio confirmado e muito irregular nos. pre-

dispostos. Pede dar-,s.e .0 easo de amainarern em poucos dias os phenomenosagudos ; mas geralmente isto da-se par'a elles reapparcoerem~e novo. 'Quar' tenhio as doentesapresentado urn deliria rnl~l~nco.hco au ambir,io,so ou se teuhno distinguido por qualquor orJgrnahdade.,. nao sera em poueos dias que sa vorao dssembaracades (FeU~. Nas rnelhores condicoes, ao cabo de algumas semanas ell.es sao ainda presas de allucinaooes, illusoes, pesadellos, sonhos maos J parern a cura se da em definitiva,

.35

r-------------------------~~~_'Ol--~------------------- __

Vimos IJLO precedents artigo qu -! en qualquer P'€H lodo do deIirto alcooli 0 sempre sera po eivel reconbecer, por rneio do uma S) mpjornatologla especial, si 0 Individuo qu sexaminamos t-. or nao Ul11 pI edisposto, R.e8ta-OOSE:lgqrn irnlagar 10 'ea" icteres COUl que distiriguireu 0 ~ 0 alcoolista degeuerado ja ern periodn Ie regn~Ssjio .

Nos caSDS erdlnarios e bern simples est- periodo: eUa e marcado pela rchabilitacao gradual da in, elligencia, t ie se vai processando ao IT1,eSrrlQ tempo que 0:, scntido '\ ao perdendo a ,excit.a'c;~l que os agitava e as iHu oes succedern as allueinacces, que, depois de diurnns e nocturnas. eornao- e simplesrnente 11 octurnas, para

desappareeerem en} seguida. eappareee em Hio a consciencia, a eujo tribu _ al comecao a ser ubuiertidas todas as ensacoes e reduaidas ao "eu ju ,tOY lor; a inanidade das ooncepcoes dclirantes e logo re~ conhecida pelo doente qu ) eseutando a palavra lo medico, acaba par at; ribuil-a a sua causa, erda ieira.-o alcool. Desvanecendo-se as perturbacoes sornaticas, a cura sera completa 01,1 algumas. sf-mana- .. l!~Ias ,0 muilo di erso d'Isto o QU'8 succo le com os hereditarios : n este cas 0 quando a eura so d'B\"8 dar, surge, na sua inarcha tortuo a e lenta ima s irie de ineidentes revela (Ire da carga hereditaria.

~ .. differenea re: ide na duracao do periodo de regressao, que ,e muito mats longo no predisposto . Pede attir gil' a II_ uitos Il1eZeS, duran e os q uaes ai uda sao observ adas allucina oes penosas e outras ideas, delirantes 0 que nao signifies 'In,_. a inccnseiencia propria do perio ,0 de e tado persista ainda, E' que 0 alcool poz a casca cere braI n'urn estado de erethismo constante, 0 qual se perpetua ern rnzao da pr di posicao, da susceptibilidade especial que apre e. t10 taes doente .. E nao se diga que essas allucinacoes sao

yI rptornaricas do inicio de uma vesania por via de tran fonuacao ; l1ao, en ;_, penetrao 0 cam po da conseiencia, ao outras tanta obsessces conscientes que 0 doentc aprecia, critica 0 procura repellir.

e to ;.l-espoito e rnuitissimo curiosa a obse acao que

Legrain estampa .. TIo .eu livro, e que Coi escripta pelo p oprio b

do doente : tratava- e de urn homern muito intelligente p

a ef foi facil. L' se ~ q UQ ella sentia e di ell 1 a

n.tl\~()·~ do u: ida. ern Ioaar de Iimitai--se a oflrel-as , I'llas s6 c ditto coin al mudai (:a d moio isto - ,. quan io 0 dcei to . iahra do

Lt, ylo' a 01.

Tal I.' 0 q we 88 obs r a no periodo de regressao ... Mas e'sses

Ioantas, 01110. prcdi posto que ,ao, podem pOl' si orear ideas delirant . e rnodifloar 0 seu delirio : assiste-se enEio ~'_ teanSfOl'lnac;aO pr . rre siva do deliria alcoolico . 0 periodo de regreseuo nao sera, u:'e re caso, s enao UI periodo le transicao entre 0 deliria. alcoolieo e a psychose con .ecutiva, poisque 08 sympton a proprio da into ... xicaoao dee' appareeern, e emergent OIn toda a I itidez da sua autonon ia 0 - [ue constituem 0 novo delirio . Este nunca denuneiara un ia vesauia pura como a mar ia, a melaucolia. maa sera semprs poiyrnorpho . nunca obedeceraa urna evolucao systematica ': sera sern] re 0 que ern psychiatria 813 cl ama deliria dog deqeneradoe. N os do ntes a' isim. quando 0. d li rio faz remissao, a cura S prompta . Postos entao ern Iiberdade, novo exce -sos suscitarao 0 1116Sft10 delirio ; es '_~B a vida de muitos hereditarios.

• I rn certo ca os a vesania, depois die ha er soffrid.i varias

propulsoe {3 remissoes acaba, m urn accesso final, pOT conduzil-es a d mencia ,

'0 delii io n t psychos e tr msformada consecutix aao delirio aicoolico podera em muitos cases ser creado completarneute palo doente : ordinariamente, I orern, fara lembrar as ideas do periodo predelirante . Todas as vezes rue n'U1l1 ace SSG de delirio alcoolico o individuo predispo: to aI resentar ao lado de urna incubacno muito I )nga.- ideas delirantes variadas, 0 periodo de regressao sera uma copia fiel de toda as ideas delirantes que forao observadas n aqlleUe priu eiro periodo,

Fin~.l uente, essa psychose consecutiva ao delirio alcoolico podeJ'il deixar de .er transformada, sendo entao continuacao do dQJil'io~ que forao descriptos sob as formas melancolica e amblc,Of • ~,\~ id "us quo 1 ho emprestao urn colorido especial, j salientos durante a phase de estado, se incrementAo depoi crj.~;

'ontinu( 0 sua mar .ha fora d a influenci do to ioo rig nu occu. 'iOI alm nte,

§ III

DE:GENKRACA() ADQUIRIDA

Ate aqui temos cstudado os effeitos do alcool no individuo euja tara nervosa e perfeitarnente apreeiavel : vejarnos, por(,liTl, o que se passa n'aquelle euja prediepceicao sendo 111enOf, sua vi ia, exarninada em bloco, e uma sorie de reincidencias nos abuses e portanto, nas crises delirantes.

Dissemos, ao iniciar 0 nosso rrabalho, que a. alcool nao era so UDI factor de psychopathias agudas e chronicas perfeitamente deflnidas mas ainda um agente serio do degeneracso da nossa especie , E, effectivamente, e a esse estado que conduzem as <crises successtvas que ohrigao a internar aquelles doentes cuja tara nao 'e muito grande dez , doze e quinze vczcs n'um asylo ante'S dasua

installacao deftnitiva ahi n'esae Iogar. ~

As prirneiras crises S'B estabeleeem difficilmente; medeia, ,as vezes.en tre elias intervallo de annes, E' que ocerebro ainda conserva hastante for9~1 de resistancia para sa oppor as depredacoes ido alcool, Mas, a medida que taes crises se repstem, as periodos intUf'(},alares. vao aendo cada VHZ menores, ate qua.poe flm, n9.o. chega a rnanifestar-se 0 delirio alcoolico confirmado i e um .0.13"7'" j irio polymorpho que surge, os doentes delirao como 08 degenerados ..

Assim, pois, os doentes e111 Cl.uelTI e pouco sensivel a preuisposioao herdada chegao, it custa de. repetidas crises, a adquirir um estado mental em tudo eomparavel ao dos mais profun,(lamente degenerados, de modo que, ja. nas ultimas, 0 alcool representa 0 papel de determinacao, e pede pot" em evideneia d elirios polyrnorphos : ideas rnelancolicas, de perseguicao, de g,"andeza, etc.

Essa degeneracao adquirida nao e muito commum; e mais Ircquente observar-se a queda gradual, 0 enfraquecimento oresf:onte das faouldades do cerehro , E' sobretudo nos fllhos dos individuos d'esta categoria que u degoneracao sa revela pelos seus stygmas caracteristicos,

§ IV

A IMPULS!O A BEBER

A questao do alcoolisrno ,8111 relacao CCH1Jl a hera,nca nervos:a tomol-a ate 0. presente encarade PQl·todas as faces. lit deflnirnos 0 alcoolista hereditar io quanto a~ua ascendencht jil.vhnos C01110eUe 8e oomporta quendo s:e embrig'B' - "'" , ..... 0. rr '

- '"Ii. . _- 1;11!, Q v • H)

delira quando 0 alcool 0 conduz a iseo r resta-nos, agora 'fallar da

forma perfeita doalcoolismc hereditario-> a imp[l.,l-Biio a bebel'-e consideral-a en) suss duas modalidades : (f. teruleneia d difJ80- l"nan~a on dipeomaniefuls« e a dip80 '?lania vt!f'dadeiT"'(t" Antes d'isso, d uas palavras so brea impulsao.

A impulsao e a expressao mais alta e. mais ca.ra.o:teris.tica. da degeneracao mental ;, 30 redor d'ella gravit,[l,otudos os aetos dos degenerados, como emtorno da obsessao todos os seus pensaln~n tos, EUa se caracterisa nos hereditarios par duas quuHdades essenciass :. eirresistivel ee consciente, E' por isso que 08 misercs doentes, ern plena conhecimento da forca pathologica que os domin a, i mpelli ndo-os a praticas que lhes repugnao, 1 urao e Iutao de modo insensate contra essa Iorca extranha que acaba por vencel-os ., Clinica e psycologicamente a impulsao e rnais completa nos heredltartos do que nos epilepticos. Estes, que silo cegOB e inconscientes na execucso dos actos impulsivos, nan tern. que sa ernpenhar ern luta alguma neal que soflrer pelo f~lcto de se submetterem. A luta n'aquelles e aoompanhada de terri vel agcnia intima, torrnentoso martyrio ern tudo comparavel a anciedade que experimeutao eertos melancolicos, a qual se vai refloc~ir sabre 0 sea estado physico, pOT' meio da oppressao precordial o sentimento de constriccao ao nivel da garganta e do esto. vago ,

A irnpulsao dos degenerados, .a_que Magnan cia 0 nome de syndroma episodioo, foi pOl' elle ca.ractel'is,udo physio}ogiml.mente Discemindo de um modo mais philosophiCQ do qu~ 08 d . cl w·t beleeeo est-a psy ehiatra

.emal$ auctores que 0 pr€lce er-ao" ,es -a~ ll'ovvY ... . "

. II . ~I '" idi d "{'eI"1I1. senlp'lI'8 da exmLa- ,

que as irnpulsoes n'aquel as 111ulVl( uos . eCJ: ".L ...• . .. ,.C

... ~flO de um determinado ccnu-opsychico. scnsitrve ou PS)Ch()~lnO <t

-

::t I l

1~8( modo de ver resume sob urna ntidad n orbida.uni 'n <0 oxplica perfeitallente toda a enorrne 'erie de monornanius que Hio gran e v ga tiverr 0 quan ,;} acobertadas com '0 Donie de Esquirol, Po 'tanto 0 onomatornano, opyrornano, o kleptomano,o dipsornano ere. nao sao Jl ais do que degenerados cujos centres cerebraes superexcitados reclamao a v Ita de r- rna sensacao ja conhecida.

-os degenerado os centro nervosos sao sujeitos, a eada pa SD" [t cspecies d paroxysmos de excir ,0[00, que se traduzsm por irnpulsocs, ob essoes ou aoce so.~' deliranees ; Inns, qualquer que soja esse centro, 0. que esta e tal eleeido e que a actividade de cada urn d'elles na,o se podera exereer senso em virtude da falta das 'ynergia funccionaes existindo na diversas circum cripcoe do

\

.~ rstema nerve o.

'"

Tendeocia dipsomaniaea, Os doentes d"et categoric na,Q

Ba os bebados vu lgares, nem os alcool istas cujos caracteres e - I eeiaes temos ate aqui estudado e que sao vierimas da indole, de UI11 habito eontrahido ou do meio eD1 que vivem , Elles sao perfeitamente lucido eonscientes ; mas $,ao os desfalleeimentos '1la vontade que consti tuen1 0 nucleo do seu estado psychico, estes

,[i.o a nota dominante entre as signaes do seu desequilibrio.

Quasi todos os livros que se occupao d'esse assumpto trazem [;1 ,to'S onde e bern fl .. isante a proposieao que avancamos ; alguns ate, como 0 de Legrain, traaam citaeoes Iongas das proprias palavra dos doran te ' que se maldizem da propria fraqueza, porque 1.110. sa poderao cooter, apez'· rdos mil protestos que fizer,ao. 0 auctor citado falla de urn 110111e111 que chegou a. suicidar-se para 'pur seus haveres a, coberto d.e urn naufragio oerto, em razao das ropetidas Iibacocs na ten, orna a que nao resistia, oomprome.tU~nd0 por essa f6rlna 0 futuro de urn filho que muito amava , E' precise, pram; nao confundir esses pa,rOx.YSl110S com a dipsomania pura.

Em ambos 0,3 casos a molestia pro-cede par aceessos ; 00 doente (', consciente, inflige asi rnesmo arnargas censurase n'isto parae as semclhancas. Nos casas paroxysticos, quando se Inicia 0 accesso. dos.faHecc a consciencia, 0 indix iduo bebe com; avidez brutalmente, P rque u'e sa pha e morbida a ernbriaguez, corn 0 seu cortejo d CX:C SSOR,U 0 ~ agradavel. Trata-se aqui de Ulna omhriaguez bestial,

nas olio de urn. accesso de dipsomania.

No emtanto, quando, segundo a expressao :ulgarJ nao tem

e • di .,'1""'.';"'0 no bolso 0 111.i$c1'o ebrio interrompe as libapue-=-

Ina 18 lI:q ..... u· . , " ~ ~

1" ,'" 1'1"1 (elH een cia 0 btusa da po r todo 0." tern po que du rou a. i n-

l'CCo,vra <;ll.o- '" . .0 . . .' _. . .'" .

. , '''0 '"",....,t·l,d-"',. () rscomeca nas scenas do sen [ll,a'rt'\T)O lnter10r

10:1:108(0' no GI • "~." •

~ } .. '. '~,',"""S vertidas- 8!S Ce.nSlU'n.'S violeutas i1.0 pro, ced.,une.nto con-

~'l'~ a cr:i1J_UClt·, _ _

d;~11n~'n~d e os con1promissos, . s:olel:1nes d.e. n~o re.inci~h~', pal~ecern , , ' .'. tar .... ,c- ··jnle e fazar-Ihe resfolegar iii. eonscu::nCla. opnrin1ttla

l'e<::O"ak'1' v .it _. !I:

pel; renl0rso. ,~'or espaco dos di~s _ ,~"ue jU.l~a esta re~abi~itficttO do. -ensf!Yia ,·o]ul1tan8L,. mostra-se satisfeito e feliz .. nlas ai i d'olle 1 Por

v . . ''''

rnais que faC:8., por HUUS. smeeras que sejao as suas 'PI'Orne8Sas~

clubora 3 mais fagueira esperance. lhe inunde a alma, a pdu1eir.a ocellsHlo e a oeeasiao propicia, porque, nos doente d'esta categoria., a enlbriagt"H:~Z e uma questao de occasiao. D'esse lutar incessanta

origina-se um estado moral que Iembra 0 que sa da na dipsomama e que justiflea plenamento a catagoria de ti-ansicao attribuida a tendencis a beber.

Os doentes asstm sao candidates a futures episodios do

alcoolismo '; d'ahi precede a sua eequeetraoao repetida. Nos asylos jo"lf& ~nd~,'ao:\ enlo1-o~ senl~re. cabishaixos"e.n~ergonhados da propria situacao, 011 entao sarisfeitos corn 11 pI'ISaO por poderem fugil' ao seu triste fadariorN'estas circumstancias quando 86 Ihes aununcia proxima a sahida, mostrao-se timoratos em gosar de luna liberdade a que nao darao boa applicacao. E 0 sen presen ... timento ee realiza, e latornao a voltar ao reoelhimento .. Elles :C:2l0 verdadeiros pensionistas assignantes doe asylos, e tantas sf to as reincidencias. que 0. sen cerebro, de queda ern queda, val-se apreatando para a demcncia precoce por atheroma que e,' muitas vezes, 0 quadro final de todo esse drama Intimo entre a intelligencia e a vonsade.

Dtp80.1nania pU/?'.(J. A categoria dos doentes que acabamos de ex.aulinay nao e aquella a que pertencem os bebados vulgares; cUes sao senli-in1pu]sivos; mas e precise observar que elles na.o IJcbenl ainda como os vverdadeiros di psomanos de que passamos a tratar ,

. Deixando de parte 08 differentes trabalhos que sa tern pu-

hh.ca(~o sabre a dipso1l1ania depois que Salvatori a descreveo em pl'lnclpios d'estc seculo, e as opinioes mais controvertidas sobre o rnodo de interca.lar aquella molestia no extenso capitulo da

o 6

di

\1:1\

'-s' -:ain a fUi1l ie-

3

- 4 -

, jI Ii I i LWill1 nut U egetlO I', do, toro m os dessa 1 a 11011'<1 ,~ ,ICUI'J11I.Q!';

!':llllieiUlto'~ P ,I'.t d tOt',lIinar a natureza da mole tia,

\. pori llicid.de nf~D [6dJ ier tomada carne clemente ca.ru-

'\I:I'i stico da dil sOUlaniu" porqlllc, si S8 eneontrlic dipsemauos quo [1m III rosont· do varies aCCJSS.o, em compen '8IQao outros muitos ~U · In ap'8SBl1t91do um ern todo 0 iecurso da vida, Demais, d \ I'ope~icao d'cHes nunca G podora eoncluir 'L nscessidade da P6PLO-

1i~iJ.a e auento 0 beLl) de so tri tar de um degeneradoe, portanto d@ urn torron<J lllUiIO'Us,c~ptivel a cada - asso prompto a fazer germinal' uma impulsao .. \. volt do accesses dipsomaniac-os nao pOdlllll tel' maier signilica60 num degenerado do que as l'epetiQoes dos WCZOlllllLS no. al'thriLicQ. c 101' abce sos ganglion11:l'es nos extru-

,

11: osos.

Em ultima am I. so 0 dipsom:u 0 e 0 mcsmo doente queo

pyroluano, 0 kleptomano, 0 agol'aphobo, isto e, todos os affec.tados das mnncmanias de ESLuirol : 0 mesmo estsdo mental preexisto, e tanto o3tssim que urn memo doente pede aprasenktr successivanfante os quadros C1tl'acterisLicos d'esses estados morbidos .Logicamen a somes lovados a rcpetir com Magnan: «a dipsomania II umn das attitude do alie.indo hel'edital'io e degcnel'ado». .

· PITULO I

D.a.~eSPO~SAJ)IU~'d~,d~e. J,1l0~al_ se;;lIDdo :a I.ettra d!.,s eGdllJos ... ~1.£SpODS'Rbtu,(Ia.dle.crb'':IiJlal e r'cspOJlSI"Jdlidad,e ea.,·il; os. rUD~

da,IDel1t,os do. sua ,appUc:a,-;ao"". .

\ comprehensao da palavrz responsabilidade raria segundo .0 criteria philosophic 0 00111 que ee encara este termo .. A' l~z do e pirituali 'IUO a norao de re I on - ahilidade esta intirnaments 11- gada a theoria do livreiarbi Ilia; ella ,e para os philosophos que d ,ad'11itteln, a guards a garantia da liberdade de arbitrio,.Mas 0 proce 80 do Iix re arbitrio esta feito : basta observar que e uma dou Tina que nao assen ta em base positiv a que nenhum facto experimental jamais veio ern soccorro do seu enfatuado orgulho que, apoiado n'uma pharr asia son had , quer-se collocar sobranoeiro ,3.0 imperio. ineluctax el das Ieisphysicas.

ara os doutrinarios espirltualists 8, e UID.a simples questao de querer pratica de uma accao sublime au a consumrnacao do mais nefando attentado ; e pela forca rniraculosa da vontade que uma entidadopensan e pede vir a ser Platno ou Procusto, Lucrecia Borgia ou Santa Theresa de Jesus.

Ntio asaim 0 determinismo biologico. Deflnindo a vontade como a resultarrte obrigada da actividade reciproca entre a intelligencia e 0. sentimento, proclarnao os dsterministas, de accerdo om a. analyse experimental, que Dutra aCQao nao exists sobre '1 von Lade senao .a accao des motives, 18 que no memento da decisao e 0. mais forte que a determina,

Tal e 0 deterrninismo natural; aquelle que a natureza estabcleceo. IVIas ,30 lado d'esse deterrninismo brute, ha outre ttpOl'r icoado T)(310 homern e rnelhor, do nleS1110 modo que ao lado das 1 ~is physi 'as, cuja aoC'fl.o:so oxerce .rigoro:salnente existem modiIi('a,(~ ~l, [ue lhes imprime a Socia ncia hu mana oppondo tuna a outra

it I ibercl,ldo.' d l) h0l11C'l'n nao eon, isLe no f'lCtO<:;;:in1 ples de {I" uo n

". '. • " '. <:. ~ " . I .~ .. '1 'J {1m, rno-

t.1',O mars . f~'aco 0 del,crrrunrJ sobre urn mais forto, isto 6 impossi vel "

~dla .. :,ui8Aste ern ang-mental" 0 numero de n1.o~,i:vos no espirito cl~ l'I~[h.vJdl~O! de sorte que 0 seu conflicto 0 escla :I.'eca, e aile 119.0 seja ".lCtnna irnbeiledo urn s \ motivo. IQuanto mais baixo esta urn i=i,!r "1 vo na escala zooiog:ic::t, qnanto mais l"lIdillnn.ental' € um S'I:H' hUlnano nu eseala psychica, tanto 11:1EnLOS m")tiv0S ter~l no seu alcanco e eanto mais e.xposto estara a so COI:1l.Vel'tel' ern presa passivn de urn )Sil. que, si rOl" mao, arl'asl,aI-o~a a toda a casta de males.

~4' vi ta cYcssa comprehonsao positiva dos t=lhenornerms da vontade, claro esta que a rasponsabHid.!SI.de,e coisa multo variavol , o, procedendo CHit do livre exerciclo das func<;6,es cercbraes, 'p6cill~ 813.1' definida ~ a poseibilid, de de modificara conducta a pl'oporQao (jU8 sobre 0 espirito nctuao novas. causas e UCfVO:S motivos deaccao.

Nos eodigos de todas as nacoes OUH~lS da actualidade " GIn nome da responsabilidads moral que as peuas t0111 a sua. applicacao, e taes sao as incoherenciae que resnltao d'essa pratica que n:[lo 1)08 pOdEH110S furtar ao desejo de Iazer algumas eousideracoas a tal respeito,

Yivendo de trunsnccocs oonstantes entre 0 espirltuallsmo e a psychologia positi va.de que resulta urn absurdo eclectismo, aquelles codigcs acabno pJf adrniuir dais sen tides completamente oppostes da pnlavra responsabilidade, e eenao vejamos 0 QUA3 Ii s,e tern 0111 UILra COIn a applicncao das differentes penas : ternporaria, perpetua

(' capital. . .

Cornmiua ndo peuas ternporarias e cerreceionaes, uois ob~ jectivos tern a lei = 11) a erncndn do criminoso, 2° a ilJ,tiluiduQao d'aquelles a quem chega a notfcia de. suaappllcacao 'Em qualquer des dois C:l!SOS, estamosern pleno dominic do determinismo. Q~lar1do ae suppoe que, iazBudo eahir 0 peso. cia ~;ei sabre UIn criminoso, este, depois de cumprida a sentencatemporaria, podera de novo S,BI' churnado 'a comrnunhao social 'porque tornou-se bom de [118.0 q'I:.H~ I,;["£I! aeredita-se simultaneemente que :a. sua vontade e, variavel .. , j....;to e, q ue se o~rerecendo nova occasiao para tornar-se crimiaoso, II' III mot] vo mais forte~a lembranca da pena, trlumphara sobre um innis fJ·~lco,_.a tondennia ao delicto. DQ nlOSt110 modo, suppor qne a in Li IJl i dn.€,;'u.o dos dcmais hOI tens a quaIll chega anoticia da appli(',;'u.~tto do urua pella" ttHU I) poder de dosviar a muitos d'olles da

~ 47--

pI"",ti a de tun ~ccao In!'l, · ndlmH&ir qu s ~ t)ti 'inn it sabre a

v I I;~ I 00.111 0" ncur's Io f ,r(Ja.s PS3cho~l!!'l'i~as, !UJ": 1:'- It

,~ U • _l to.

pode SO.f det,erJ.ninada ante ipa h'1I11J.1:,EH:l't,.

~f" s ao lado d'e sasIeis que vi ao o coree .tivo d leHnqu nte,

neont C·"'._s ern muitos odiaos a. pena capital. ern O'ltt"OS, as I srpo,tu "" l!)eOl todos as de Ionga dura ~.,.o, ql:ll , rec.ahi ndo C mo or-dinaris mente ,t'WO 11 tece, sobre um irid.ivi it 0 que ~i.\ ~ Uingio :10 p riodo medic da "ida, tom 0 :n18SD10 effeito das per'p'etua~, AppH-

cad1 tne' panas ern nome cia Iesponsa\biHdncle moral" ,eUo.s prc:suppulll a Iiberdado espir-itualista isto 'e" aquella que ,estabelees que si urn homern se toruou delinquente foi porquo muito Iivre 13' espontanean:ih't8nte 0 q1lliz ..

o Iivre arbi trio e hoje luna theoria mumifle a ia ( eja.-l1o" permittida a. expressao) no ediflcio sornbrio da pI ilesophia; e em tudo identica a outras quo, decorrendo da cerebracao humana tida como obra divina. ja reeeberao 0 tiro 10 honra do ~ ab r positi vo, .0 qual incorporando 0 ostudo elias pl enomenos cerebraes a pl siologia, d'elles fez uma sciencia de laborator io 0> incinerou POl' CO~l1J luto as neb 110 as concepcocs da velha psychologia,

Nao perderemos, pois, .0 tempo ern rerl1.t,a~oes aolivre arbitrio, no erntanto ija,~nosHcito observer qU? a scciologia, acieucia creada por AU.f. Comte c:onfl a descoberta da lei des tres e itados, e no.dizer de Spencer urn protesto solemne contra a liberdade psyohologiea, pois como dsmonstr OoU aq ielle philosopho, a previ uos historians suppoom cao hornern uma actividade condicionada e submettida a, leis.

Nao para aqui a. inconsequencia dos codigos,

Em virtude dox 01110 aphorismo juridico summum fus summa iniu(,l~a, todos adrnittem circum uancias aggravautes, attenuantes t .. justificativas,. Mas estas circumstancias attenuantes, como muito judiciosarnants observa Herzen, consideradas pelo lado p ycho-

logico nao ; ao senao urn'} parte das causae fa motives efficientes do acto praticado, .0 que, em fundo, contradiz 0 livre arbitrio porque .. acceitando csta doutrina da attenuarao e fazcndo d 'olla, como sa Iaz, Iarga a pplicaeao na pratica tem-se tacitam nte ·llinliUido quo a vo itade foi ccnstrungida,

Urna vez que rejeitamcs a rosponsahilidado mor.rl como criterio d[ applicacao das penns, '0 justo que so nos 11 rgunt m

oue $,8 d,ever.ii basear- aeruelhanto applicacao. Achan:""os c ,

'"1 _, ,,.'_' _ ' ",; ".I~ .'" .. .L.l • 01"00 pr() ....

elan);]); a escola.onn1l1nal lta, liana, q~,~e '0 fundaruenjo da p" '. .s

a ., _, _ , . ,~enaea

defesa social, e essa ccndueta e perfeitaruente consentan ea

_ , - •• . - _<. a,.~"" corn os

d j etames d a ].1 atureze.

Dis Ferri que ests sentimento de ,defesa, atodo 0 i.ustante ',_ lJlhisnlado pelos jurist:~s e. philosophos, existro selupre claros~a alma popular) e asooiologia nos sens progresses incessantes nfio faz sena,o conf.i.r111EU" q ue a def~sa social e 0 fundameuro nfio so, das penas, como de, todos os [11e108 empregados directa 0\1 indil'eC'ba~ 1110nce contra os actos dos delinquentes ,.

Estabeiece a soelologia que a soeiedade e urn organismo vivo POSSUil~do oI',ga,os e :unC(~5~S ~ ~ant~ Hlais, especiaHsadas I3J_tHU1tO rnais slevado e 0 gr,ao de civilieacao, portanto se podora dizel" no d'ella 0 que se observa no conjuncto de phenomenos que constitue a vida. ,E' assim que ellapossue urn movimento dU'PI'~, de assimi- 1303.0 e desassin'l1na'cao~ que sa tradllZ pelos nascimentos, pelas 11]0.[>&138; pela immigracao e smigraoao (Ferri) ; ella se reproduz em gerac;o"es successivae, que, como diz Aug. C0111te, sao. Iigadas pelo eloda tradicao fa differenciadas pela lei immanente do progres!o; e finalmente, se defends dos inimigos congeneres per rneio das guerras, e d'aquelles que surgern no seu proprio seio oollocando-cs ern custodia e segregando-os de simesma.

Tratando-se, P )rtanto" de urn, organismo vivo, e natural que, se proceda na dcstruicao dos males que 0 afflige m do mesrno 1110do i:ror'que 0 medice precede junto do leito do enfermc, istoe, imitando por meio de processes artiflciaes as processos que a natureza enlpeeg'a para libertar-se dos agentes destruidores do equilibrio das suas funccees .

Aquslles processes p6d,anl pertencer on it ordem prophylaetica on it ordem propriarnente penal, f} r-eduzem-se a quatro categorias : preventi vos, reparadores, repressivos e slimmadorcs. .

A~ primeira categoria pertencern a. policia, cuja Iunccac prln-

ci pal e evitar -0 delicto, e todos os n1810s que tem p-Dl' fim afastar as causas crimogenas residentes no proprio indiv iduo e fora d'elle. Para com hater as primeiras cxistem as gar~ntias. 't.8ndenta~ no :1 perfeicoamento da saude do corpo e da saude do eSpll"lto par via dn ed ucacao ; a hygiene e a sa poli tica III inistrno os rCCLU'S'OS para t}on,l-

ba tel' as segundns, tarnbem ohauiadas e,1'trir:U"$e~as" c Il\.~o so dividem, segundo a sua origem, en} cOSlniea8 (n1Llltlllo, clima, etc.)

-49 ~.

e 8oei'cues (cJ,erll,sidad,e de mJOpll~a~ao, .. ' '1M ' •

, _, '.,. . ",. '. ,. ~'"' ." .. ". ' .. ,. ". '>1 • ] ThqUf.:za. PU.bhea ~. ,.,,' .

J lU3 tu;a, ~stadQ I. e~lgruoso, P~'htH;m~ esc.j ~ (estl JUU1QaO de

A segu nd a c'ate2"oJrI3c·"S· ~a;.' n fi-'l" d. .

~ 'IJ" • ... 1(,. V' I ia asa. .

qu.o ,~cn1 pOI' flrn nao. so indernnisar ",""' , c sd s. pcna .. s plec.unia1("i3~

• " I .- au as taLI() das £'J' , 'd' " >

a qu e 0 obnga a seguranQ.a pulJ~ic:aco, "._ .. a a,ran .. es(lesTH3zas

- • I ~n'h() aU1Ga a 'V:~lef "1 .

Ao grupo dos 111.'13108 repre.$,slivQS p'.:rtc. .UlUru. f 01 erHne.,

~]05 cOd.iGfoS actu aea n uo ob 1"1" ,a ... .:l...r. s; P M>': .. _'.' .. eneel11. ... as pen .. as lexaradas

1:''-' 1. " . • ~i!. .. ". 'tl .... ._,' <;)~ . Jlc18ao l ao cx"ilio local ate

J:'lnall,rnente, a quarta cateO'oria pert., ".. .... ) ' .. '.

pl·j sao perpett.la e 0 abandono e 'nlt>I'''~'I"W.''LO- ·8 .. · .... ~n.-l·c ... ern .. a .[.3. ena capita]) a

. ..' .. ... _ ... " . Vb '_o::':l o<:Ie vagens.

A -que indicacao deVel'~lllOS nos t'ecor're.r cl· " de

lll' " '.. '.' .e 111011 0 ,;)1, poc.lo r ma .'

co l"ocar. a.s penas en'll.1 eomple la c.ol"reSpon"",lQ, n., is ." .... _ .... . .1. S

,.'. ' .. ' ' .. _ ..',. ,,' '. ";'h.Jhcaa COrn 0 crlm(:~; ~

Essa indicaoao sera atemibilidade·. Je'~ll' '1.'."" /. . , .

..... ~ .• ~ .. :, .. '. ,". ," '.. . J' '.. ~, .l a c evera estar em

;[ ,r.;lz8:o.dnredcta corna pena. E assam que a06 em' ." .' '." r.... '

",,' . " .,.. . . '. .lm'llL10SOSortultQS

('.ube, tao as penas repressa vas ao passo ouo ""0""" crimi

'. ,,_" . ' '1.' '-' u .'o..J vu J~~ nosos nates

de Lornbroso,aos habituaas e ,aos [OUCJ8 eabl:!l""'~o 'l,p elirn c' ... AI.. .

'. , .' , . . - - .!Q~ Cob <;<10.:;;) ..... !II, 1 na\,.loras.

!'\,ias aqut tJlltOS fcrido lun ponte deliea .. do, IJoisq;ue esta a saltar a .

baila o argurnento corn que pretends a grey dos ~netaphysicos gor{Jear de rnorte a_ moderna escola criminal. Dizem eUes : applicar uma pena a urn, individuo cuja respousabilidads l'llOl\al precede Cia, Ioucura e um clamorosa i~jlt18tica.

A isso respoaderemcs por partes .. "

Ern prirneiro Iogar a concepcao poeitiva da palavra pena nao en volve absolutamente a. idea de castigo mais ou menos infamante nem de proeesso de correccao : ,aUa e urn meio die defesa que, para ser justo, deve ser exereldo sem adios nem raneeres .

'I'odavia este oaracter de vinganca ja foi 0 ,attributo principal da pena quando a, hurnanidade ainda seachava na Intancin Ilia civilisZtca(). Littre, n'u rn bello artigo publieado na Reeue dttsdeu;c M ondes, 6111 1870, e no. qual os t uda .at. avol ncaa Ienta OJ lJr13 smffr'8o a justica na marchs regular a compassada dos s~culosJ corneea por

. sseveraraquella ,q uahdade primitiva da ~e~~~lidade.. ...._

• . , , J:. -, bsti f'1';II'd~·· p .. or 1~,Jn.lpemsaca.o,

Entre as Grezos a vlng'an~a. v SU. ~ l>Ul. Q ,- . .

-- . 0_ . . ~' , .~'. 1', raldo termo om-

que seaundo aquelle auctor, e a t.l aduccso lUe_ - "". d cr _

. J • 0 , ..' . -'..-. Ill', d . haver AclnUes 8010

pregado por Homero q uando eouta na .' Ul. a.. '.' I.!'" ~ .. " fa' pe~o

. . . . '. . tJens.sLcao e'stalileleCll .

Judo doze [ovens troyal1o.s como eOo.ru" I • , " .' ,,1, ."'0 affir'Jua

• .• . . .. ' iO D' •. ,. mesme pa aVI(.A,J

assassinate do sou anugo Helto. '1.. ossa - " ... ,tOl"1 ~Oas exigidas

.. ,. . , '.~ - d ' " . do relata a~ sa I.S !:AQ'

ainda Littre se serve Hero 0,,0 quarn , ,,:10 os seus

, . c· or ha yoro ruassass I nRl .

por Xer-xes aos Atherucns6s, p. c.7

_. 50-

.3rautos, contra todos os p,l"eeeifi>4:),S ex ~ r,es· .. . ,~,,',

,re~s0 bern })O[' 3111 . .. .. d. .' '- .. P sos .. do d.,lr. 0. ~to. das gent'es.

. . eOIUO a ](iea de eOfll':"Ie· ... &: ., .', '

paUll ;' era justa ... ue ..... \,.1 .~ ... " .... ,. . I= 11S<1Q 0 se pas"sa a (la.-

'.' q. os 1;. t.l.l EH11 e nses ;r'8'1Oa' rassem este .."

soff~' . .. .. . ji" C1J, '0;,>:;> H..~'~, .... ' Cl'1111'('!, e

, ressem per ].880. algum damno. ,}\.._ id4. d e." ...•. ,'., • ..

" .. ~f-" .... ..~. - ",as: J USt10a. contInua IlL se •

apelelGOa.r entre os G:rego.s com 0 nrocrres'"" "1.. co.

d '..'.. ~.- . - - it" -:0 <::).0 (lOS acontelClmentos e

as InS~Hlncoesc)e a compOSH;:;ao cede is t..... 1, ",.. . '.' ...:

,I. . ,,"" .. AI ... ' ... , . • n ao ogar a l.iU1:l3; adminia-

1) .. f! . .a.Q.~l..O .U .. e J r u,st. 1<;a, e.n.'l.' 'q. ue 0 .. casuec era 0 1': n tuito ,..... .." ' ... 1

.' • • ..t:), . . "-'" .... 'Ull 'p:rllJ]"elpa e a in-

denll'l1SacaO da viclliJ!ll3 0 objectivo secundario. _.. --

DoZ'.e see. ulos depois de Hornero J~!:' C1"1""'" d 0 ... "'.' "" ,..~.t'A. . .••

. .. .. '. .." v, o. ... ~ au·,~ .... 0 .:'lH.ur:Ulas CIVl-

hS,a!onrs dO~_,?1·ego8.~1.,at'ria,o shl,o. aeceltaspelos l=tGrnano~~ e~s ~\H7

su . .r ~/3 eom as tes o tTl an de confl ~,,'" to d os 'G erma '10.· o.. i .' d-

.. ,. , • E) .. ,.....l.,hv~, . 0.;1 .j .L. ... JL o;;o,!._ .'0, OCHlIleCl .Q na

Historia sob a denominacao (( invasa,o Cl~8' barb .. aros ,,- 0'0' .". l.'

. . • . . ¥ -- - v. nJi; (;~. ."" u. '. ·m granne

escandaJ~ do direito rO~lallo, va-se operar-se emtodoe os codigos

um . conde?1i1aveI .movimento dJ3 retrogradiamo, ea oonlpos1Q.ao.

apparece n elles 1301110 d'antes. -

Si os an tigos I .. Iellenos ja, se tinbao elevado por si ;1, cirna da eoinposicso, as populaoces romanas e christas devise escapar a ie8"i81a.r;a~ que a sua eondieao historica repeliia , Comecon en teoum trabalho ineessante de eliminacao e .0 principio ela penalidade, nao da indcmnisaeao, aeaba 'pOl' prevalecer e01 todo 0 Occidente comprehendida n'ells a propria Germania. Principlar pela com- . posieao e acabar pela penalidade, tal eaevol ucao historica da justica,

Mas nus primitivas epoeas da civilisacao, quando 0. crime era considerado como uma questao de composicao, rep::u·agao e indemuisacae, estes actos, em que consistia a [ustica d!aqueUas eras, nao erao Blais do qUB marrifestacao radical do ego.it:;nlo. Do, egoismo originou-sea vinganea, e 3,0 roubo, ae incendio, ao homicidio correspondiilo as represalias de egual teor, quo, as vezes ate, se prolongavao indefinidamente de pa,es a fllhos. Par outro lade, 0 a ltruismo nao podia flcar inactivo ; e, comn a sua assencia reside em suscitar UUl scntimento de desprezo par tude que po'Ssa offendel-o, at idea de offensa a moral foi introduzida no crime 0 Q cJ c repressao 1110ral na repressno do crime. E', po rtanto , corn este caracter moral quo a pena deve ser applicat3a, e, co~'no 0

1- .ic t' I ,... rn lil~ ( a subotdinaf"'uo do ecroi:snlo ao ,aiLrUl$IUO,

Ol)jCC tva ( a sa rUJ"u, . '~. .. .'1 - 0 I

• . j, de .. ' n ~)'an"n devo set' COlll P IJ-

clare csta que ua pona 0 caraCilOI . G VI ·o( v I •

•• . _. 'I I ..' l' ero i ntuito dofensi VOl a

tamente abatitlo, e t!ue 0111}Jl'Ogil( a CHIn u

~ 51 '",_ tJieclade poles fraeos e inlpotentes de,ve

eali en te, - s,ar Q seua,ttl' lou to, ,. _.

mals

ReaLando, o flo da nossa discu;ssao cr,

.loga~,~1ao precede ~ argumento que aC~h~,::o~que:~ el'nsegun1d(}

sellcIo irresponsaveis nao so os cr-im i .' e refll~ar !pot'q\l~

" .. ,' ,. .... _ .. ' ." ,lmlnosos lOllCOS l' '. i Inst~neL1YO.s B osbabltuaes affectados d . _, .cr.,' l'las. alllda as

d ,'.)] ....., . ·e l.mbeClbdade COO"'l . ~ .

-a .. qt1ruPl(~a procedendo as eegas, per irn " 1 '"'_ "... ,lloEnu.ta 01.,1

' ..• ' _., ',.~. .'" -'. •· ..... lOU .sues, e ObVll3 '.' ..

vezadmrttidn. come Justa a colloeacao des pri ' ... '" ." que, u .. rna

.. ' ,1 . ', .. {', ... '. . ," - '-.' - .. 1rneuosforadiJ .. o'b·t

pena 11 Zp:80 .J etC to 'fUll Ide n twas Clr'0U ms tancia ' d . _. . - t 1 '1!,

'segundos. N'este easo 0< emnrerro ri0'0~O~O' c'l~S("t,r~i·t'.v .. e~ ·dse.r postas os

• , • 1 '., .' ,~ do .. . .Lv '"" erio a irre ' .

'sablbdade moral levae-nos-ia fatalmentoa d '1·'. _, ~., . e~,t?I):lt-

; . I '. '.' , .. ' •..• '... . 1 - _ "-" xar lmp'lln~s )usta-

[Dente os mars pet 19O5OS., aq uellesqus sae un\~ emeacs .. .'

J .' . ·ca continua

para a orCt!3lTl SOCU:lJ. .

Fi n,B! 1111 el.lte e.' rn terceiro legar nso eex '1" ,(I> If·O' .. C. O. mo .. .:.. n. '~. . l

• .' ., . . .. . ..., 'li. • V W ,.. n . ' ~ ..... r re "on c e-

Incu~Cat~ na objecoao cf:oflnulada palos U"}BtapbYf5icos,qlle a loueur~ c~n,tnde:rada nos codigos actuaes COffin causa dirimsnte do. crime ,deixe realmente .impune 0 delinquents. EUe e sbsolvido para se~ ~guardado administrativamente; n'este case 0 que se Iaz e transieril-(), pca' abuse, para a auetoridade adrninistrativa, em euja aleada so ee deveriao en00nt.ral" comprehendidcs 08 meios prev"entivos, ficando OS repressivos '8 eliminadorea dependentes da auctoeidadc judicia].

De resto, como estatue a moderna escola, a cada ac,t;ao offen ..

'siva devendo corresponder Ulna reaceao defensive lirnitada palos -earacteres de teD}ihilidade do delinquente, ~ pena que lhe cO,nviri.a na hypothese de loucura devia ser a reclusso n'um manlco.mlo criminal, estabelecimento do estado qnefuI1ccionasse como prlsao polo lade da seguranca If} como hospicio pelo Ia~.o dos reeursos

therapeuticos devidos aos individuos n'elle re~Ol~ldQs. . .' ,.. .. m E nao se i norepe de d eshumana. aJu:sltlca[~uesob:et:da

allenado faca ineldir tal p'ena palo facto de trazer e a, com

¥ • - . d'- mad - - Que res-

:.a p' ena inevitavet soffi'lmentJ para 0 con. ernna . o. . ., ..

1 '. • _ ••••. ' 1 • i_ .. -, ecompensa, promsm,

ponda Ferri !' (A 8ocH~:dade, assam c~~or _ -., . . .r, tade

• . .' .. ' . ". ,.'. 1 ~d des Independ,entes da "on

<08 estlma OS homens pOor qUB.!.L a as , - s , .' . ti 0 oas

-" .,. ". ,.',: .' " ,., saJ'lo 0 geruo poe Ie .

e heredltarlam,9nte I ecelndas,coroo ..' . _ . . attenc1.0

. . .' . _ _. _. . , {.. m tarnbem pune sem· ..

aptldoe.s seientificas e arhshcas, a~sl", .. ..' . rsrna da proprIa.

ilid d . , .p' or necess1da.d.e sup - E

da culpabl 1 . a e,. mas .' .... _ .'. das 3c,Qoei humanas,. ..

existencia OJ eff·ditos p1srturbadores ..

asairn proced ndo, ella nao cz seriao scgu ie uma Ici rratu.ra], e extensivel ao mundo ph~ sica ))"

Todas as vezea, portanto, que so houv esse de jlJlgat' urn criminoao 0 que con vir-la indagar era, nao d·Qac.to em sua essencia, mas da mentalidade delle individ uo, ,e procurar saber s.i ,eUe tern 0 cerebra permeavel a accao das causa'S e moti vas que tern pOl flm a modificaoao da conducta. A questao da penalidade ser:iaen:.~,o ieve da para 0 seu verdadeirc terrene ~ 0 do diagnosrieo ..

Si par urn lado esse crieea Io precisa ser adquirido sernpre que urn individuo .s·s encontrar ern conflicto COL'll. 0 direito das gentes) per ousro lado d elle na podemos prescindir todas as veze que senhamos de -ajuizar de qualquer acto S'€l·U que suggira complieaQoes na vida civil.

A vida, civil consisje nas relacoes existenb .... s entre 0 hornern ea familia e entre 0 hom em e· o0S derm is homens, e eltas todas se eneontrao regulameutadas nos codigos das diUerentes na~(I'i~s. Ahi se exige sernpre para a. pratlea de semelhantes relacces q_ hsjaeompleea integridade do funcoi )nalliisrno cerebral ; s6 entao e que se diz que 0 individuo e responsavel palos seus actos civis .. que elle gosa, en'} summa, da sua, capacidad e civil.

A' sociedade do. uiesmo modo que incumbe de apoiar ega. ... ranur as rela oes de hornem a homem todas as vezes que a ellas. preside a harmonia de uma mentalidade perfeita, assim tambem



com maier razao~ ella dE!vIBr.a assumir um papel protector e tutellar

quando aquella harmonia esti ver rota, afastanWo d'esse modo as ganancias dn D Inbilcao, O'S effeitos illici 0$ do dolo e 0 desperdicio de. haveres en} que assenta 0 bern-estar da familia. Dutro nao fai 0 firn que tiverao 01n visti os legisladore dies naeoes cultas inserindo nos codigos a interd.lCr;ao I 0 conseihn jtuiieiario e 0 eon.eeliu: de familia, a cujos alvitres se recorre para protegee as pessoas e os bens de quem nao possue 0. equilibria dam'ent,alidad1e. E' ainda em norne da responsabilidade moral qua todos os 00- digosapplicao aquelles rneios coercitivos e protectorcs. Mas aqui tarn bern existern n'elles inconsequencias.

U rna vez qua a irresponsabilidade moral imp rrta a rE:ieic;ao da pena, deveria ipso facto importar a nullidada de todos os actos da vida ci vi). Nao (; possi vel, ao monos com seriednde, afflrmar qua UUl



ind.:iv[duo e irresponsavel n .... . .. " .

. l .. ' .., 0 e:xercmlQ dos .. ,,_,

sav~~a.o mesmo ten,p" 0 p,A" , acr-i 8. seu. S &i(1tQS mvis o T'esn

_ .... ",,[ 'Om crlme q co, -l"'()n~

No erntanto, na culta l' ,c/l. ., rue co,mmettol).. '

.' " . . 1 ' . " ~ ,nc::; aterra e cxactar . .

vl3: .' as ,0,lS Inglezas m~ecus:c e su b, " " : ' . ' . a, m. "ente, 1158;0 0 n.ne "'r.. -" "" _ .au SU I trahu~ ," , , . .. ' . . "1 "''''

[ndjvidoo a que~n negao COIll 1, ; '.' ,aaC.CtbL_O cla len. penalum

, dir !. ,.. 'lltetarnenteap'Lld"'''' ,'.' .

gens I Ire]tos eIVIS. Eln, F"'l"~' ", , ' ., ..... '" pa.r-a exercel' 08

. - , .... nc3. . as'sa t ',' .. -

01.,. mesmo arngo docodigo se ' ' 1' (Q.lIl.tT'lna n.aa prevalec'eQ) e

Todavia. os m.aJ:'listrado", f "e a~plCa. aos actos civis e cl'h~'l.inaes.

, ". ..." r ancezles seau fi:!t ' ··')m' • '

mesrno suceede "" tre nos \.' ~". ~l 0., CO a .... ;um, a Fall"0t, (,e. 0

, ... _ J H~,aon )_,ecem tad .' d' .' '. ,

ern testam .. entos '.de individuos. In' c~' ,.', ~'. ~$. os.' lEl.s,.,a,h,dade

• " 'I f'" " _i,me, :,:!n. por tuna l'azao de 0 'd

erlDUn(1IL" ossen) levados a bar ra ,0.0 t' t " ',1 .' .'" " . . . r. Cl.11 ..J, ]'. -e d " '.. , " '. ..,. . n :H.lfial~ sendO acto eonunuo

u,13C ar a as l.rrespo.nsaVeIs., Outras '~,',' cl~1 ' ... ', .

. ~ . " ..,., .. vez,es e les mtardizem e no-

me.so conselhos judiciacios a T)TOoi'O"o'""" d··,· d

,,_ • . .,' '. ~ J" ":0 0 que .. ~ rno 0 IJenhuHl

serrao HT'8S oonsa vets Sl: to mba sse ,1"'1"'11 ... a rc.c] 0':> d ."

1t' ' .. " ;;;o,'UOI.1-1(l. ID,tV '0 crunc

. . D'onde provira sernelhame inconsequenciat Ao· 00880 ,·C\'

en~.,eu~na ,r~8ultarde Iogica do,criterio ereoneo adoptado pelos ccdigos p~ra J ulgar as accoes dos a Iienados-ca irrssponsaeilidade. Til crltermo nso corresponde a realidade dos 'factos pO'l:~ isso que

enos lcasos aponrados, ora negado .ora alfir~nado '.' .

Rejeitando-o) continuarnnsaaffirmar mutati» mutandis 0 que dissemcs a respeito da applicacao des penas nos aetas criminaes, isto B., que ,e em nomeda deJesa do individuo, da familia, do capital e cia propriedade que se deve lancar lllaO dos recu:rsos Iegaes que nos codigos flgurao corn 0 nome de iuterdie<:ao, con-

selho judlieiariQ, etc:

E como nos deverianlos guiar, de modo qne 0 meio de

I . • .' ,t '. Clolestia GIU"

dcfesa estivesse ern correspondencaa exacta com a IT. ,; '. ", v

o roclama! Sern duvidapel0 grao de inteusidade d'osta; aSSlffi. ao

• • . " c'. ~,.' ... Ilevado de (la'fesa, ao que 0

.m,a,iS doente correspOnderlQ urn gl R0_111 alb e . C , .' , '

. .'. .' . ~ .", ~ " 1,' ao abena-do. conrpleto

fosse 111)(9nOS menor grao. POI eXBo.1P 0 . . . c, " .' T.~,,' .. ,),

. ,', ',' ,.r., ',' "d" a '. (COIllO se faz enl r la.nCa

applicar-ee-ta a In terdlccao" ao pr. a igo « "-." d " e SOffl'C

" .,..' 'b" ,.,' e urn tndlVl 110 qu .

o conselho ]Udlcla.rlo, e 3.10 e rIO" qu~ , , . 'onl It lucide'Z

• _ '" . , . I tro maio cons611taneo c . 'I'

alienacoes epherneras, urn ou .. ' " .' '. ,.,,'\'I~CJ. '.'''1 cobCl"to no

. . 1 r 'que :Q pObliLVI> .:;t.

intervallar das orises atcoo icas, e. "." 1, seu irrcsi~tivcl

, . f' st .. ,ons.equenow,s (0

rnesrno tempo das unes as c. "

pender.

" "ep'ort~!lmdo~nos ao que ficou'es~abelecido no capitul, ' _

t 1 Ior, e f61',a de duvids q?e ,at sociedade compete 0 dever de def~n~no honl~m alienado na vida civil das ciladas Ida an.ibir;aQ e de tOd~~ os meres de destruicao a que elte seria fatalments conduzido 'i p'ern'l~necesse expostcas queda-s suceessivas da 'Sua Grr.ganisa,~a~ morbida, do mesmo mcdoque sa Ihe nao p6de recirsar 0 direito de defender-so a si mesma das pertnrbacoes que elle e 0 oriminoso

possao promover 110 seu seio. A, ·transicio de alienadoe a bebedores nao e grande"oonlo veremos COl breve estudando 0 estado mental cF.st'ss ultimos ;, pois, quer se trato de. bebedores conseientes, luer se trate debebedorss inconscientes, S';H~pre se 18.m em face individuo' 'que perderao a sua autonomia e a quem, portanto, e necessario soccorrer,

Tratando-se das intoxicacoes alcoolicas em que ha alienacao e 01 ir o que taes casas entrao no caso geral, isto e, elles devem ser tratado civilmenta de aceordo com. a lSlttra dos eodigos qne se refere aos alienados ;porem 0 mesmo nao succede quando se trata dos bebados oommuns 0; Estes nao :sao propriamente alienados ou POt' outra, elles apresentao alieru e,a,es ephetutras que -0 dnrao o tempo qu 0 veneno emprega para ,desappareee1'" palos enluncto:ios naturaes .. E', por consequencia, Justo que eHes nao 8Iej.:10 abrangldo. pelas mesmas disposicoes Iegaes que se .applicao 80S alienados. E o que, discutiremcs mais tarde. .. ,

Muito se tern escripto a raspeito da inflllelloia deleterul. do

1 1 1 d . d...:11 - de -,' S· egundo Lombroso ell

a coo, 1,},3.; 111al"Ci1a . a socieuane U10 ern.a .. I 1 ',_;' , , '. - I

.' ... . I' o. d -ime pois, muitas vezes,

esta ern prrmeira plana na eno Ogla, I 0 or 1', , .'_ <» .• ,., .

. d ' 1· ,,1:' t, ,. "'" ]'a,..1rI"10 ·e 0 assas~uno, e 0

antes, de ser aliena 07 0 It'OOOds·a e v ' U <. - ". ,',',' d" _

•• , C - d i '-, 'l'a·' Relatnralnente ao ' as

coveiro da honra e d.o bem-estar '0. anl1 1 . . , d - d·

- .. • _,' _, ~'" "'queza eeonOIlllCa . os 1-

perdicio de energras preciosas pat a ,a r,L. " ,1' - pO!'-

• '-C . ,,- ,." ,0 d dresconhecer 0 paps Inl

versos paizes da Europa, nao se po e c 'c 8

- 50

~n.l]tl.~sinw dell :110001,. P:n'uc so fa,..", w;' u mu :hh'~a ,1tt~ ~)( '1"lia~ OnUI''Il:lIJH. qua a "Rr'l'()t~l 00 SQII 01( IlSUUH11(}, hfLst.a. nita'!' 0 eulculo rle 1,!!Wel yOI'l,lm.riV,.LJUumte l" [n,g,llllm'J'a, oude ()~ PI' _It':l,pi,, !"t, ~i I·OHullt.ia'H~lull~ no, !ISO (r,"j\(llloJlu ~i!lUido. p,J,d dilo no. espi1.~.~o tIe, .... 0 nUIH1,!;l; c.'(HnlH~t\.I' Lnd,a.""t ,a~ iudustl"i"1S mall ulhcLu['oiras do quo 8110 s~ n:.!l)l~,~ ,n.3~,uI~lniloM.

I s to tu,lo ,j IlS tin ~a pl ElIU1-1 non t'li'l 0 rnov li rn on l,o CPOS iI n t _ 'l~ \1.1;) Ot'U.

"U observa n I, velho rnuudo no seutido dIJ I1PQstut' Q::S innis otUc:Tt'l:lJH1 rocursos de a,.'SshJ,tol1i·i~l acs n.lcoolistas, jfil l~epl'imhlllo, O~ :tbl1$'l1K 'I~O alcool, jit soccorrerr 'I " as vi 'L!LtltU; d'elle.

Esi)()CenlOS rapirlamouto 0 ostado [11. r.rktl dos bebf)dOl es comm UHS para apro siarmos [JOt q ue p rocnsao p!'i. yel \ 0,] o.gl en e It ug:'"'t(~ olle It $0 >C01l8~ti,~Hil" ,tii,Q OCll,'I(IS elementos ~Jo mol o aocial,

,

COl [J CQfU"(lnJ os por lavl"fu;o 1\ 06S0 P ro ~e'!Sto Iorn utI 00 t! Ll':\ n

volha formula de Lns,'0SlIO «( nEl,a bebe quenll qllOI' )0 a 0t ini,Cto dG Veri turi ni que oorrobort~Q dizer l'e n~\pL'oeill!lU\ ndo q uo 0 .siu)) ples facto de prceurar UIIl i w:!. ivirl uo urn excitanto para 0. 'S'IJU systema nervoso d urn signal intallrvel de dege,rH~~"acao meutul , E' muito absolute esse juizo, 0 co 11 ~r,a elle protest ~ urn sem nUrYl&t·o de cases quo preseneeamos todos 0$ dias na nossa vida. ccmmum,

"'" .. .

i qu evideneia'a existsneia dacategoriados alcoollstaa inconsciontes.

Nm.o ,e rare, quando pI'onigfU1r10g com GU€H':g'ia 0- "L1.S0 diario do alcool, queas nossas palavras soja,a aoolhi Lts COil) a'S mostras mais extranhas de admirneao . Para. os individuos que assim rle~ jeru.tao a nossa aJflrrull,cau de q ue . lles ,2,0 GlYVIOllOl1ri,()~ muito mai at' 1'a,101' 'le,nl os proconceitcs que invadirao todas as classes sooiaes ! os habiros contrah idos eaoonselharlos por trC\(U,cao oral, La, p-orqu0 coahecerso certa pcssoa que aulngio feliz a idade avancada e para a qual era urn religiose dever ingor if tcdas -as manhas regubu' dose de aguardeuts para ellos este liquido assume assim 0- caracter

_ ,

do elixir de long,Gt vida, 0 naotrepidi'to ern affirmar que, rai devido ~\.s

~ .uas ml1agrosas. propriedades qua aquellu cxiSL,clJciacorr'Bo tao longa e, bonancosa ..... , ..

Ao Iado d'estes ineonscieutes colloquemos I.S vietirnns foHns f!Ol" elles coin porniciosa propa.ganda.w. UU} oulicexiuho pcla lJlanh& faz hem ; aquece 0 pei to ),) 6 a pittoresca oxprc~sao lit q ll(~ flJ.Zf.Hfl U:)O 0 corn que vaO prepurand» a ruinu aof.! 1J'~I)it'itos tit boi~.

Ou tras VIJZO!$ s,a,1.} medico que', pouco es -"bu~~',uido~ sobro Uli fu ncstos effcitos do alcuol accnsclh ftc) aos NUllS rlountos, COl U U lit

i nt rito th r"J eutico, 0 U. 0 diario d'aq re ll - t xico " ., I .'

- ., ,-.',... ",. ~, u.c ' (J ,e at que

doses pequenas ll! .ada por· dl!atadoteltl, 0 t~nl prod " 11 " •

, ,_ ~' . ," ' UZLI ,10 ,e~leltQS

rn ntaes que re 1., mao a loternacao" Legrain refer ' '

, ", " , . " . . 0 c,~so ~rum

indivi d 1110, que ObSCl von em plena, delieio alC0oHco pel" ,i'

~ _ . _ . 'I. , "", to. tacto de

usar, de dois annes a. a:lueUa epoca de 25 a 3·0 ara mmos d' "

• • I' ' J' - '0 f;, •.•• ,'.;;;> 1 ilrles de

tn ctitra de urrnca .

Accresce aindn que factos 1 a de idosao nOS~'Q ~"I d "-1

' ",.~ G. la 0. SQCla

in perfeito qne multo concon-ern para I ersu:1-clir da inoeu.id.ad ' d

'" 1 'l 1\,f ' ' " . IS 0 arcooi. ~u!ta gell e a. quemse oriuca 0 .0' habitos de beber diz : si 0

alcool e realm ente UUl veneno, por que l'azao se 0 expoe 3.0 cousu m mo publico ern tan~ t profusao t Este modo de retlectir, seja dito e um poderosc argurnsute ern Iax or da regUllam.'8tltac;.ao legal do 0.00- sumrno alcoolico, e ao raesrno tempo encerra en ai a critien mais judiciosa feita a tolerancia systematica coni que os ~ vernos beneficia ' aQS industriaes pOt.1CO escru pule ,s que president 3.0 cnvenenameuto das ruassas.

Nos grandes eentros as especies de alcoolistas inconsci,entes que acabamos de citar nao 8,8,0 realrneate D1U[tOS. cornmuus. N'uma cidade como' 0 Rio de J aneiro nao se tolera facilmente a ignoraneia a respeito da aceao deleteria do aloool, pais ,e essa uma q uestno que tern sido amplamente dlscujida pela imprensa, como suocedeo, ha poucos annos, com 0 celebre debate em que se ernpenharao 0 emerlto professor Domingos Freire e 0 i ntelligente clinico Dr. Camposda Paz contra conhecidos falsificadores d'esta capital ~

Mas aquelle liquido tern invadido os recantos :de todos os paizes, e e pOI' isso que Legrain escrex e «0 alcool tornou-se urn veneno ethnieo» .. J os povoados ruraes, onde chega ja muito amortecidaa Iuz das cidades, quantos infelizes ha que procurao nit emhriaguez g080S passageiros, descuidosos eigll!Orantes dos males que 08 esperao]

Existe ainda Dutra categoria de incollsc=ent.es que nao devemos omittir. Referimo'<os a aquelles bebedore que, enl. coohecin enio perfeito dos effeitos do texico que ingerem acredlUio qu: uma peq leila dose, 0 uso moderado.nao pode t~'CJl:er eQnSeql.lGl~Cl~8 funestas eo introduzirao 0 nos seus u~os, chn,l'IOs: Ba I~l~~(da.~:s

, . ,.' de faul ilias de uOua os,

creancas quo nasc ~ das on creadas no SOlO e '. d

onde ·s.ao postos ,{t maraem as preceitos nmis 1'.Udllllontl_~[·~S .

l:) OLl al Iisades peres ex-

moral, nao podem de rno 10 alaum SCI' resp 1. I

cessos a que so entregno multo ·odo. to. 8

paixoes. - . .

Pertenoern a esta categoria os bebadoe prapriamente ditos, casta de homensque sa caracteeisa p,ela ausenoia c.otnpLeta.dlo re~·' speito para comsigo e para com os demais, is que nne guards at menor reserva dos seus prazBfes grosseiros, poisconside~a taes excesses como a satisfat;ao legitima de urna precisao natural. ES88S indivtduoa ,Sl8: encontrao ern todos 08 graos da esoala social ~ e na.o rare ao Iado dopobre d'espirito so encontra 0 h0111em intelligente e erudite.

S'(3YUl1,(jO grupo. -0 trace carecteristioo destc grllpn e a ,a,no-

malia de pendor, O~ indi viduos n' elle com prehendidos se distinguem pelo cnfraquecimento da vontade , Nao ha aqui ausencia de sense moral, mas luna exquesita susceptibilldade peloa excitantes queimpressionem seu organismo, de l~lOdo que, luna vez provadcs, difficHmente ,s,e,[~~l"O abandonados .. U 118 8[\0 levados a usar das bebidas por gosto;,outros em virtude do mao exemplo, Do uso passao ao abuse de dois modes : ou por satisfazer urn desejo irresistivel da volta ,8, sensacao cxperimentada, on par achar no alcool urn poderoso exeitante intellectual. Da-se entao 0 mesmo que succ~de aos,morphinomanos: a exeitacao e seguidal.le depressao que reclama imperiosamente a ernprego do 1l1.eSlno. excitante, cassim, successivamente, so prolougao essas nJtSl'HU.ttV.aS

n'urn verdadeiro circulo vicioso,

- 58-

. Estes sao os bebedores Inconscientes ; mas nilQ sao os-

u.n~c:os. fIa os c?nscient€ls, aquelles que sa emb:riagaG 'C\Op,1. conhecunenro plena do que fazem e dos pedgos at. que os expoe a. internperanea. Esta €lSpeCi8 e multo mais nurnerosa do 'que a l::u"eeeden,te) e os bebedores l'l'eUai nchaidos dividil-os-emos emu varies g rupos , de accordc COUl 0 processc p~yehologico que aeempanha os sem'!?;' excesaos. ·E' a" estes que tem applicacao a. formula de Lasgue e Venrurini,

Primeiro tJrupo.-EmIe e earaorerisado pela auseucia completa de sense morai; os iridi viduos que n'elle sa i nel.uem sao verdadeiros lO'UC08 moraes. A insslnctividadee a nota dcminante na sua cerebI'a'Qllo ; todas as faculdades docerebi 0 esrao sujeitas aos instinctos. E-' raro que seja 0 alcool o vunico objecto des seus excesses ; alles se entfBglto a- toda ,(1 especie de dlesr8~r,an1'entos besnahnenee ; ouHivao e gosao com vardor jodo onloV'el das suas

59 ~

Pe.l''I,en ce a este "" _ . _

dos d· '.. ., rupo em pn,rnelt"o loga;r a ~.,:t -

. egencrai)o.s que f"e lor -_ 'f:i - - '" '.. _ c .. · .... nQe c~e.

"0" " , .J - - na.... ]gu~ ohfigadas no

~f'.Ul!~.le 1111Jmero die veze U -1·· ~'3.s,·los. urn

. . . rna vez so 109 e:'"'"''''"nd- ~

ral"ramenfe dJi., ,- ,. ~ ......... i;lQ~e~m_

. _, .,' ' p.:S .03£ m3.1_3, fOJ'tl"laes pro,mes~as rei!. _ " 'PO'

al prOfJf'jQ com eiencia. );0 emtanto tuA,·, ",",. a: P€!~an\e.

~ ~ ~. • '!.II uO lS~O t! em Yao "

aosllc[ HcnC1Q' 11"'1,&- ('r'", . ,- ~ e tlS

r S a, e,1 :=;;uCccdem-5e. os mesmos des

de Ou'(r'of'~J., ',. b'- "," . ",["e~"amentos

ill .' ~. luC lIcaao pOl" eonduzll~os de riovo Zlomc~ .

lnJrrl~n to. - .... mo reoo-

'II' ,Em, se ui~m. ,8, e res, [lO~,i.O-8C aquelles que be,oem or in-

nUOllm<1 do rnero em que VltY'6n1. • ·,a.o os que hebe,l1 ",',

I1lledo d,m p,ilheda mordas dirhrida .a santidcut» d- ". m co. m

• ' .• 0. _. t"""'u..... '" a. sua 'conducta.

que bebem pOE' irmtacao, poP .Ias,er' como GI'S Otttpos .

o~ quel sao vicrirnas de " elhos habitos pron.ss-ionaes. R~te: nao ae podem fursar 3!J() trago doprimeil'o inl'er'VaUo de 'folO-8; I~ 118 lhes propof,ciona 0 trabalho e este ;simplestrago e a po~t~ d~~lnh:ada a futuras degradacoes , lmp.re$,siona.veis como, sao, e n elles que sa observa maier numero de curas ,por simples eon-

'e'll selho medico.

Finalmente, observao-se n'este segundo grupo aqu'eUes que a.erecHtando em falsos preeonceitos a respeito de, virtudes des,co--nhecidas do alcool, comeg,ao por US8.:r d'elle 'Com eertamodera~~i1o, e por fim a.cahaovicUim.as das tyrannias do. habito, Esclarecidos quanto a suacond1cao, procurao justHiear-se; discutem e explicao victoricsameute a sua sitllaQao. l\·Iais ta,rde preferem ja ,0 mal que occasiona 13. bebida a romperem com urn velho habiro tao mveterado ..

Terceiro g'pu'po. -Esb~ grupo e formado por indivlduos affea tad os de dipsomania. Nio ha, como no primeiro grnpo, perversao de instincto nemenfraqueeimento cia vontads, eOU1Q no segundo ; mas a vontade tern syncopes, desmaios que surgem por ac.cessos.N .08 in tervallos es tes infelizes professao a mais complete 'reptl!gnancia. pelas bebidas alcoolicas, e 8.0 chegar Q aecesso UD1,a luta ingensese trava no. proprio individuo para rflsistir, Depots de, passado, nao e 0 facto da ombriaguez .que 0 contrista ~ prostl'"~: e 0 facto de ter sido vencido no eombate em-

penh ado.. ,

Em resume, os processes psychologicc~s que des,tlngu~m

os tres grupos que aca bamos de 'menoiona,:r podem ser assrm

appl'l~,ximadog: nos doenses do prirneirc grupa l1lU1Ca ha Iuta ;, nos. do segundo hal eru bor'a fraca., devido a inlel'l()ridacle da ~'ol1tade" e, flnalrne.nte, 110S do tereeiro, hasern.pre U111Jl. luta msensata queae,aba pela ,dc~oria da im pu1s,ao '; de $Orte que os grupos diser iminados podem ser assim c1'Gsrtri,buitlos : o 1 Q' comprehendendo os a] coolietas instinetivcs, 0 211 01'$ que aprc8enUio anoma.Iia de pender eo 3" osalcoolistas jr'resistiveis,.,

Tornaudo agora em bloce os tres grup(}s estudadcs, percebemos facibne'nte que um laco cornmum os ~pl?roxhna estreitamen t'e: e que todos ellce 8f10' constituidos \J'Of hereditarios 1, degene~ rados e mal equilibrados. Assim, os aleoo1ist~ls do primeiro grupo quasi nHn~a sao 816 bebado.s : sao levados sernpro a rcalizar os mais grosseiros impulses dos sens instinctos .A.rrt1hatac10s, violentes, homicides muitas vezes, se cl,eixaio conduzir 3.0 roube, ora com 0' insrineto manifesto de fazer lila}, ora com in~.enQao de satisfazer 'Dutro instincto=-a gula. En tre os do s,egnnd0 gr~Hpo, notamos rnais gerahncnte os pobres de espirito, os d'egenerados inferiores , individuos ,quetenl also couceito da proprlu ipGs8oa",argulh3lS0;:=',,'· valdosos, preoccupando-sc sempre em -evitnr as, farpasdo ridiculo c reservsndo a n13.xirnacopia de euidados ao respeito humano. ' Emflm, no ultirno grupo s,Ao erH)(Hltraclosaq,ueUes que

apeesentao syncopes passageiras da 'Vont'9,de~. e que, depeis de m ui to co m bater, assis Le III in co n solavo is as e xh i b igoes c1 a i 11lplllsao. Muitas vezes os indi viduos d'este grupo apresDntao outras tend~ncj,as~~periodicas, e nao rare ye~se, 0 clipsonlano transformar~se successivamente ern pyrorna.no, ern 1deptornano, etc .

. Aj vista de tudo quanta acabamos de expor, Be, pode eOl~~

cluir quo oxistern duas orrlens de bebedores sob 0 ponte de vista psychologico -: bebedores couscientes e bebedores inconseientes, e,

quern'urn caso, q uer n'outro, todos elles nao sao" homcns 110fmaes ~ os dcstallectmeatos frequEHltes da J:.azao coUocao-n:os em

- a.d - h·... t D'aln 0 de -

condicoes ~ de serem ,·ictimas 00 dolo, -' a anl,~HtaOJ e C. . ._-

. .. _.' _ . ~ ( 1\ C Sf~O

ver de protegel-os, s,elvagt.1ardando os seus interesses '1 r :

os mes m os d a fam i lia ..

PeJo que ate azora temos ...:I1.Co· ." .'. t ....l •.

'- c, .t .... ,.,.... . ~'. . . ,UVQ' ~~\.;~,e,[,lp:'O e estudado, {le{luz~se (1ue

ha aleoolis .. as die varias especics sob 0 pont do"" "}"; {

,,:>, , ... 1~. l!.... ' • .' _ .'. '. '.. ' .0 e '\ ista C U1d2.0. Uns

sao os bebados communSj outrcs 08 ddirantes" ,e outros fi, ,1,,'. ',',

_' - .. I"'· d ' . .., ,-UChmente

sao os ale n n .. 05 'IJOr\':'ia A t;l> dete fi''''''' -tn' AI' t;. 0·' al "'.·"0 .. o 1·'." , f'<.'.. _ , ..... ~

. '. . !. '. u.... . C'l.,~ "",,~ .... ~' ".' .h ... viva. '!;"'·OU1 estas

d uas u I tunas esp ecies 11 ada tCHI! 06 que nos. nee u par , porq \''1.:8 en traa

no numerodos easos de,aliena<;fi,Q para 08 quaes existe legi1S,titC~O expressa,

Nao assirn coin OS bebedores.

Ladarne, no ()()l1{}ress() dOG In~dic()8 alienietes e neu,rolO[fi~fa;~ .cl~ Zinrlua·frrtnceza reunido este anno em C~erll'aont-Fer(·a.nd! reie-

. rmdo-ae aos meios de que se dave lancar mao na luta contra '0 alcoolismo, estabeiece urn preceito que tern por ftm resolver 0 problema que nos oecupa. DJz aquelle unedico =. ~( A supprcssae da auctoridade paterna a interdiecao dos bebedores e a sua colloeacao em curatejla saomedl:id~s efflcazes e neeessarias, mas que, geralmente, nno devem ser usadas antes da installacao dos ebrios ern urn asylo destinado ao seu tratamento ou a sua cura». Sendo a interdiccao luna medirla que conduz necessariamenta a dais resultados ::.a) a ahertura da tutella e b) ,a, abscluta Incapacidade, elaro esta que. a sequestracao podera ser empregada sempre que for julgada necessaria. Interdicto 0 ebrio, elle estars ipsofaao sujei to a seques trali[o" Mas 10 que nno percebemos e 0 moti vo por que Ladsme s6 encontra efficaci» na interdiccao quando ella seguir a installacao do ebrio ern urn astabelecimento apropriado ao seu tratamento

on .a sua cnra.

E" precise observar que a jn terdiccao e uma garantia. qlle ,3

"I ,0 ,I, r •. t d' ° ,"" p' essoa e os bens do mcanaz

,e1 estaueteee para par ern eus oJi la (.t , "v,~,~ .' " ~ . i;;) ,!{J .~ . '. ' • r

.' . ' c t, ·d·· .' ~, onfel"ffildade. wt no.

e que nada tern aver' C0111 0> tratamen I'll , .3. SUa. v '. '.' • . ' .

. .' .' --- c] ," - . , meSlno ftm que a.

hypothese de eoncorrer aquello a .vitre para 0,,.. _I' I."' ., rl

- ,.' d' . .,,' , .', 'iO 0 I'll enderi 'LO ,a,s palav hll:; de

therapcutica Clllpre,gfl _11" e quee COlnpI ~~i!;! - . L

< ada . e. Demais adn i(Lind que o ebnio seja mpl (~U .eute in :up ,2; par.aa vida civil ,tanto se U'U::l deve proteger a pe 8'03., e a [O'"m'hlTla. quando elle se ach 1,1 ern t.l.",aitalnento n'um asylo, como quando se enconjrar no borborinho do mui do.

'fa : 1it it terdi.co:1'"o ,e urn ]118io exces ivamente rigorceopara ser usad.ocontra osebrios, e In reliznnen~e 'entre nos ,e a ella que se tern recorrido, sob 0 pretexto fallaz de prcteger aquelles inlelizes. Ainda ha poueo tempo, 0 llOSSO prezadc mestre e amiao Dr, arlo 5 Eiras figuroucorno perito 1:1\1.111 exan e de sanidade em que foi pa .... , eiente urn negociante d'esta p!«Ga} dado a embriaguez e contra 0 qual havia side in tituida a 111ai ' violenta e desl umaria euratella .

. ~. sabido que aqui, COnlQ ern muito dos paizes mais adiantado da

~Ul"0f 8, nenhuma lei especial exist no sentido d, cercear aos ebrlo os seus direitos eh is ; mas 0 case q' e referimos aehou no animo de j uizes indifferentes '6 de medicos extranhos a. eases assumj to disH .. cades base e justifieativa para. a insti'tui9,ao da .curatella, aUI face das velhas e ernpoada dispoeicoes das O,,.den.a~oe8' do ,Reillo

zelativas a alienados. -

Asaimilar os ebrios aos aliena-dog soh 0 ponto de vista 1e,1)'81 e extender as leis a q uern ellas nao eompetem, e .8.0 mesmo tempo coUocar~s.e, fora. das ,indic8lQoes ministradas pels sciencia , ConIOrIl1e vimos, a formula de Lasegue «nao bebe quem quer» -faltio os requesitos de uma verdade scientifiea, pois a mod, rna observacso clinica ja tem posto em evidencia <0 ,absoluthuoagerado d'esse aphoriamo. A e ristencia dos bebedores inconscientes invallda por certo aquella opiniao 'de Lasegue ; mas 1'r16' lTIO no case do in Hviduo ser forcadc, a despeito da sua vontade, a. beber, nao ha Iogica possivel que demonstee a Iegitimidade do acto que 0 despojs vio .. lentamente da direccao da sua pessoa e bens.

o codigo cit H francez, q ie no tocante a alienadcs e dos mai completes do mundo.senao 0 mais oompleto, roconheco dois grupos d'ell : 10 aquelles que s"ao cornpletamente privados do l'uzao, e, portanto, incapaze - de todo de dirigl r sua pe .soa e adrninistrar seu bens: 2°' aq uelles que nao sao nern corn pletamente destltu idos do ra.zao para serern in limine pri vades do seus direi t05, no III sufllci II t, - mente silos: de espirito para gosareIll da plenitude da vida ivil . i cssa rljstlncr.rao 6 dosde tanto t tTl,PO reconhacid.i1 potajtl.rispl·u I ncin por que motive idcnf ticur ju ridicamento os ali iados cu. rpleu mont

pri:ados de" razio (para usarmos a cxp:rJS i.o do coigo) aos e~no que, lnG~nt'e tavslmente, posauem Iucido os momentos da vida en] sua, n1310r parte 1

~l,s, adduzamos outras cons.i.dlerac,oes no sentido de Irisar mais a Incooaeuencia do acto que a cirna relatamos e 'que diz res~'ei.to a ~nte,rdicc-;iio .. lancada sobre urn ebrio habitual , ' i a pobre vicnma houvesse side Ievada ao tribunal por haver eommeltido urn furjo on um hornicidio, nada eproveitaria ern sell benefieio a allega,cao do vicio da embriaguez visto como pela Iettra do nos so eodizro penalva embriaguez 11ao. dirtme sempreo crime. No emu nto, esses mesrnos juizes 'que '0 ccudernnariao ern taes eireurnatancias , mterdizsndo .. o; riaoobrigados a absolvel 0 no caso Bgura,doiD~esta sorte o indiv iduo interdicto poderia consum mar 05 rnaiores attentados, .il1eJushre 0 de matar 0 proprio curador sciente de que nada Ihe succederia.

-~ q iantos males conduziria semelhante pratiea de supprimir

a re ponsabilidade a quem deve tel-a toda i teira l .

.' Nao somos eompletamente infensosa mterdiceao prouuneiada

contra alienados; 11.3.0 vamos, como H. de Castelnau a proper a su ppressso d essa medida dos codigo modernos, mas, applicada aos ebrios, ella e de, todo deshurnana, extraordinariamente severa. E' forcoso admittir que 0 ebrio habitual ., nos interv alloa da sua embriaguez, umhomem de cerebraeao normal ou quasi normal, e que, guardando assim a justa nocao das eoisas, elle devera sentir per feitam en te 0 que ha de 11 umilhan te nas rnedidas tomadas contra si. Tendo a sua instituicao todo 0 apparato da publieidade, todo 0 ceremonial do proce '0 que, em ferir um cidadao de morte civil, ella irnpressiona desagr adavelmente a opiniao, fere suscep,tibilidades honrosas, e,. par fim , 0 infeliz bebedor, lange de guardar no peito a gratidao de un} acto tu tellar, tera soflrido uma especie de d esl ustre m oral .

'Como Legrand du Sauna" pensamos que a. interdi()c;ao ~e~e. . er rnantida nos codigos.ma que antes de tudo sa a dave l"estrJn~ll' aos unico casas em que a sua urgencia decorre da natureza da alienac;,a.o mental, e (an que iuteresses m . aiores oxigern inlperios,arnente a, sua applicacao. Linas, citado por Legrand du .aull l'.lpoe nrna ref rrna ao julgamento da interdiccao quo (Jonha' di po-

iyoes rla lei mais em h· 1~1 Ionia COil 0 progresse da scicnoiamedica

e com as te:l.d ncia.s da nossa 'BE oca, que aln a menos IU' rgem a

cr iminoans tantativa ... da cobica, que offeveca g. r ntias mais etllaz-ao interesses r-eaes do inter icto , onserve-Ihe 0 bens e 0 mteiro d;.l' c ,U8,S rendas, assegure-Ihe a sati fa'~,;io dos legiumoa de ejos, irnpedindo inteirarnenta 0 compromettimento le saude e fortuna 1) 10 actos de uma vida de, ordcnada., contribua emfim para suavisar-Hro a tris~~ sitluH;ao, ecalme-Iha os soflrirnentos e

aooelere-Ihe a cura- 0 CIllO SB: deve applaudir ardente.uonta '"

Ernbora 0 curador nao~'o.se da mais ab soluta auctoridadc sobre 0 interdicto, ernbora a lei capecifique os actos inteiranlente defesos ao curador, e iuconteetavel que .0 S'~U poder e por deII ais ample f- eta quo. infeliamente, pode dar loga: a delapida oes vergcnhosas dos intere ses do pobre doente.

Muitos medicos ~eln referido d'essas accoes condemnavei que laeuHa a inserdlccao, e no livro de Legrand du S' ulle l'lnterdl tion dB'S .L lienee se eneontrso .muitas d'ellas narr adas n urna serie die ·08S0 colleccionados par Sierra d'e Boismont _ Em geral, 0 que 'Su-,f'I ccede e Ser0I113.S reudas doalienado entesoirada ,- '6, SOl quanto ella

orne 0 pao negro da pobreza n'uma classe inferior de qualquer asylo, os parantes manccmmunados conn 0. curadorbanqueteac-ss corn aquella .obras ou empeegao-ri'a . em translQ,oes dictadas pe la mais sordida co biea,

Pensa Renaudin e com ello Legrand du Saulle que '0 juizo clue prefere a intcrdlccao deveria ao 1l1ljSn10 temp legislar sobre '0 enlpr ... -;go que ,;con vi ria. dar aos ran limentos do iuterdlcto». Alem d'isso, este ultimo auctor aecrescenta «que .. e deveria ncolhcr corn a maier circunrspeceao todo os requerim ntos d iuterdiccao, abrir 0' mais rigoroso inqueritos sobre as razoes eUI que forern baseados, mostrar severi Iade inflexivel na escolha das proves e adrnissa: das testemunhas, e appellar sempre p:lra a luzes ell) urn rned :CIJ capaz e digno de dasempenhar tal incumbencia». Con tans recursos, acha Legrand du .aulle, os tr'ibllnae8-~)nseguirHll na pratica obviar os effeito . d: Iegislacao e no me uno tern po atastar O,~ abuses (!UO tern dado logar a tao injustas e xag rndas criticas.

To avia UT11a coisa 6 pr I -is stab lee _It', porquo lln l utu

ponto du doutriua, '. sobre cllu quo dC\'0 asseut.u' quulqu 'l' rOsonvolviurento lo p:tp,,_'l do nu:

- 64-

6·~

- :>-

.Iegis't,a~ qu CRl! todo,~ OS c~ oa devo ser _ou\"ldo e 'ru't'neeel' ao mesnl') te.mpoas con .ideracoes em que Sire deve f mdar o it quecit

juridic,a.

- No eodigo francez , alem d'este recurso da inter lc~ao a.ind;,

se encorrtra QrU tro para sal vaguard ar 0 i n tere ses d' aq Henes erue ]')I,ao sando cotnpletamcnte destituidos de razao para: erem ~es~ pojados: dos 5 sus dlrertos, nao tern tambem inteirr 'anidade de esp.iritD p,ar,a, praencherem os unistere da vida civil. E' se rneio re 0 eharnado eonselho judicia,..i'r,~ 'q ue se appliea ao pobre de €spi,.ito e an pr'odig,o segundo a Iettra ex pressa da Iei, mas que os trib~u aes ten1 tornado extensive aos era os de ernbriaguez habitual.

o eonselho judiciari differe da interdicgao: e uma medida mais branda dO' que esta ultima. 0 individuo interdicto nao pode de .modoalgum dirigir sua pessoa e bens, ao passe que o conselho judiciario s6 pede ter inftueneia sobre 0. bens do individuo em quem one recahe. As im, quem lor provide de 1(Qn .. elho judiciario podera, por exemplo, mudar de dornicilio, contractar casamento, reconhecer UIU fllho natural, emfim praticar 1;0008 os aetos que Ihe forern essencialmente pes oaes. Alem d'isso, esse indi viduo gosaea dos seus direitos politicos como gosara de todos os seus direitos de familia.

No individuo provide de conselho [udiciario a capacidade se acha ail da muito restricta.por isso que 0 codigo francea determina ,: e Pede SI9r defeso aos prcdigosvperante os trihunaes, transigir, Ievanear emprestimo, receber urn capital movel ou dar quitacao d'elle alienar on hypothecar sern assistencia de, urn conselho que lhes eo nomesdo pelo tribunal »,

Vej.amos como esta assistenoia devers ser dada.

,sera necessario que 0 conselho esteja sempre presente ao acto prasicado pelo prodigo ou bastara que elle 0 auctorize a Iazel-o I Pelo espirito e lettra da lei, 0 eonselho judiciario de, e · empre estar presente it negociacao, no emtanto para obx iar as difftculdades da pratica tern-se admittido que 0 conselho Quctorize o prodigo a agir n'urn caso particular isolado, eorntanto que este acto determine e precise 0 _ caracter da op,sraQao a fazer ; .nlas .. como diz Legrand du SauUe, nao . e deve ir mais long' 0 e nece: sario decidir que 0 conhecimento que 0 con elho judi iari tevc da operacso e 0 consentirnento que ella doo postoriorOlonto)O

u.9

_ nao pOdJI8lil erpOl' effeito terrial-a "yalida porquanto este eon.sfnltiri,~lel1 to nao e ou ra coisa rnais do que uma ratif car [to que 118.0 p6d,eser onsentida senao palo pobre ~18 .e~I ,i~ito ou palo prodigo com assi .tencia do seu conselho judiciari », ? ,con slho jl1diciario deve, portanto, frgurar no. acto e consentir n'alle simuhanlearoente com 0 prodigo . A sua 3;s'Sistencia e especial, e, par cons'equencia nao pode ser gera], iato 43, nao sa pode applicar' a, urna saris de actos ; d'onde S'1j eonclue a prohibicao de ser negocia.llte 0 individuo ou eontractar uma ocicdad comrnercial a menos que 00 eonselho 11110 eonsinta ern assiatil-o ern eada urn dos aetas do sen comrnercio. Esta disposicao nos parece sensata, porque, sendo no commercia onde se observa mai r attrito de interesses, e claro que 0 pobre de espieito e 0 prodigo se,riao nece;ssarianlEHlle sacriflcadcs, i a lei nao '''\ iesse em'S6U soocorro .. A severidade e" como S6 ve, excessiv a"

Do exposto ooncluiremos qua nam a interdiccao, nern 0 eonselho judiciario deverao ser applicados aos ebries habituaes, a menos que 0 estado de rneia ernbriaguez ou embriaguez e0t11plelii. nao durasse indeflnidamente. Mas a ebrio, come vimos, 'e alguma coisa ou ra que urn alienado. Comprehende-se q'ulie a urn indivjduo embriagado seja faeil Illudir e roubar ;mas admittir que es e hoh1oem no sell estado normal deixe, por U.D18 culpavel inaccao, que urn tereeiro se apodere dos seus haveres seria um verdadeiro absurdo . . Por conseguinte, nada justificaria a applicacao d aquellas dna nle~ didas ao'S aleoolistas eommuns ..

Que, fazer en1a.o~? perguntar--se-a. Deixar Cjt'U3 a, embriagues eampeio ,e progrida com todo 0 seu cortejo de consequencias funestas para os bens do individuo, para a seguranca e tranquillidade da sua familia, C0010 consignamos nos capitulos antecedentes 1 Nao, sem dux ida; tnas Ulna vez que n.ao 'exists, para oohibir asses males, uma lei que corresponda aos progres os de, nossa epoca, sera necessarlo fa,zel-a., €l fazel-a, nao com phan tasia de, poeta mas de aecordo corn a corrente do pensamento scientiflco lUOderno ,

Assirn, antes do tudo devera ella ser humana : nem a Iiberdade a solta, nem a negaeso completa do criterio individual 1 ara os pobres ebrios, porque este, a despeito das decisce solemu s da toga, existe sernprc que desapparece 0. ,en i to do noci vo licor .

1 p is d - v, !'ft, ,.1 ti" 11 -S I 1 u plo 1 t 'L, do Ls'llfit:,. 'r uti 1 isto

.. . lin ~ do _ . 1 :a,ds p. Ia s ien in. pal",

"'ur~u' on luaUl rar ,'V] 10; sor Jill 'h't lItsLo e, ,ga,l"Ll;n th 0. In.:Ll,:,~'

uumero possi\·el me cHreitos que asatstem ao ! obre vi i' do COI.nO

cidad"10.

i roc rdarmo ,0 que disaerno 10 apitulo I crestrt s gut Ott

part a -espeil do valor q,][e .e deve dati alavra 'V, utado vorer os que i ISO ',qu a. 1 ~ HO'1 shos nlota,phy~i sos I, l,aulao

r. uldade d'ah aa nad. r rais io que a r eultat te do connie 0 d ,dilI'orentcs forca paz b adas no. dominic da r'az,ao e da sensibilidade. N'estas condiQues;.o in, Iividuo que hebe nao 0 faz pela n e Ina raz~o porque podia deixar ie beber : I', sempee um concurso. especial de circurnstancias qu,a 0 induz - sem lhanto pratica, e is 0 -fioou plenamet .e esta elecido uocaj lit 110 anterior, quando es udamos 0 ' atado I rental dos bebedores. Logo a lei a que alludtmos sera, prineipalrnente, uma lei medica porque 'e foita par.i] doentes (pois o bebado comoo morphinomano, oetheromano, e _ '0n1 dllH ida urn doente) '6, portanto, a ua situacao civ ll sera estabe ... Iecida segundo as necessidades do. seu estado morbido, Ora, a sci neia eurcpea nas suas lncessantes investigace c apresentadns

.8.0. criterio dos congresses, ten'} reccnhecido que a ba edo tr,' tan161, ,Q, da embriaguea habitual repousa no reeolhimento do doente ern asylos espeolaes ; mas, como. 0 recolhimento do individuo a luna casa d'essa ordem im portaria a sua se{lue,str'a~ao couclue-se que '8, .. ua e de absoluta nee. ssidade. E paramos aqui ; na devemos iralenl:: majora' - medidas no seutido de ercear a tiberdade mdividual stU"',ao "\ rdade,iro luxo de cuidados Iniquos . Pols, n.ao ' verdade que, passado 0 paid do da ambriaguez, o ebrlo habitual e per assim dizer um homem normalI Para que prival-o, pois, da sua auctoridade paterna, au extorqllir~lhe 0 di ... reito de admit istrar os ben quando elle 0 lara com maior interesse e conhecimento do que 0 extranhos J Facil lhe 1'1' n'um asylo executar as suas determlru coals ,: .0 tabaUFi.o 0011 .0

seu protoecllo eis tudo para que 'e11-'18 se [leali,:tH3In. _

A seq u,les'tea~,ao~ repu tada, p'orbnto~ inlpresclUdivel, ~,e,~ l'{'11 8'8m duvida alguma acarretar 0 cOl'npro[TIe'tLimnellto I" ~IJI to~ d~l'Oltos relaL]vo8 a propria pessoa : asairu, por :\:01111 10. 0 dir 1tO de casar fiC31'a uaturulmente suspenso alias" n ~ questrae 0 u' aeria uma realidade.

.. E qU.1I seria 0 meio pratieo de realizal-a V Je prenw; ,tnon

luen tel OU ie le treuoe escreveoalgures ~·{olif' re, e, fazendc nose, ~s suas palavrasv nno temos mais do' que compulsar G codigo francez para daI'n10S g,oluQ.ao a questao proposta,

Chama ... se ]b, C07uN3'lho .d,e familia a assembl !)flI de lJarentea. eon, oeada e presidids palo juiz de paz para deliberar sabre

0< qne se refere aos interessss de Ul11 luana!" au para emittir opiniao sobre 0. estado die uma pessca para quem se requereo interdlccan. '1 inslituicao d esse conselho entre nos seria como acontece em Franca, urn poderoso re'CUISO para impedir qualquer injus ica ou exrorsao possii el, visto COD10, ie urn modo geral, as pessoas da farniha zelarao melber palo oem-estar e interesses dos seus do que 0.. extranhos. Ora) uma vez (lue urn parent .. , qualquer houvesse requerido i,,·eque::.t['aJt~O de urn ebrio, esta seria deferida depois de tel' 0 conselho de· familia dado 0 sell assontimento. Logo. apos, 0 doente ins tallar .. ,se .... ia n'um as) 10 especial onde continuaria no uso do'" eus direitos civis, exceptuados aquelles gtH3 fossem incompativeis corr a sequestracae. Na falta de parentes tude isso seria exercido pelo ministerio publico,

D'esse H10do teriamos creado UI11& lei logica na sua origem,

segura nos, meios de que sa serve e soientific: e liberal na sua

applieaeso .. ,



t

ic n ou

it '

H

In

" •

or xe U ncia .

..

I

.nito ante da unda~aQ . a ph sica te-8

.

It -

-l

. d rr .himic s.

II

: _'~r .. , trsb Iho .... lorn avfio uma sciencia chimerica em ,"'_."""

I.rin ·jpi," lh rias a que dava 0 nome de alchimi ·

In

'on titulo- com a leis pas par Lavoisier e nco 0 v - io occupar 0 quarto logar na esphera

h uma &.&1.1'0

.. '" cllimi' - -u cerusm r

dos mh im n

[

A donornina'cao de chimica doutdna do vntaHsnlQ.

om:';&ranica esta 11· gada ll.,

._. .... ..'IIi 0. velha

n

'E~,s,'ta IJrofes,sa v (:1, 'quo a S 11 bs tan cia or, ... a,'al1i,r·a' I ;,1 0V~ ()I

_ _ ~ "" Ui.'Q ,lQ. a sua

existencia a uma mysteriosa forca chamada fOl"c;.a vHa~" e que, ,Portanto, ao homem era im possi vela sua syntn ese.

HI

OS tra,b,alhos "de Wcehler mostcarao a. in.aniciLade d'essa asserQao .'

V'adeira de 'pl!lys,iolo5ia la:li,eor,i'ca e ex,leip,illlental I

A vida 811ft si Ie attrtbuida a uma propriedade da materia. 11

,A physiologia nuuca podera ir alern; qualquer supposicao :SlEu;'a gratuita.

Hl

o methode por excellenoia d'esta seiencia e a ccmperacao ..

Cade:i."a de a,.atoDlia 'e p11fS'i,oloa'ia l.athGlo;l!;icBs, I

Tumor ,e toda a neoplasia com, tendenciaa psrsistir au a -crescer,

II

Em eli nica esta signifiea'C1ilo e restricsa.

III

A, genese dostumores Ell ainda diseutida,

- 74 ~

C_d -.".T d P 1,lb.Ollo~i - l;reri __ 1 e Isi,uria da, edi:lelna I

ulminante a,phiio oprua medica e que a 'pflI,tlibaurn, alt :rlliOaO das p,:rolpriedad'e5 nocmaes d!as

n

~'st- . 0 - ntro ,(1: nUt '_ ~aO a medicina 0. -\tim,QI sy ... Jem~ 3 QU - ell p. de attin ir,

In

\dqui:rido e f·, pcnto d, ,-,'m ;';0 lh r,a-' deeers ree s mo-

l- tia ' 1 ,"'kin ." 1-

I

'sproce", s toxieologicos d ,-";nado a peqtUz,a, dos .

nen .. os me.'fan~C05 s '. reduzem a dois methodes.

n

o P,J. imeir u tilisa to ~o. 0 nil Oil IU

I.' sa undo utilisa ag. nt b i micos Elf: er ieos - OIlS euau-

xiliado pella ealor .

'e d 'il"'& de p'atbro,)'05'i'3 iDle'Ploa I

II I orrha'5l _ reb -t e - ua i sempr devida ' .ruptura

de urn ' a miliae.

II

lil" . cao das mor -hagias cerebraes e a,

ha 0, no _,-"pa._ comprehendido entre ea ula exrema .

III

di ere _cia! f1SlS hemorrhagias enoonlra gr,' des e :hu~· jmen"Q na his ria p're'oressa do doente.

'-75 .......

(Ja.e:ira (I,e p'atbolo5la e~te,,"a !

Otetano e urna das COJln.p1ic,a,coles das f'erida.s,. n

o tetanico tern grande supr,erexcitabHidad:,e, ~n,eduUar" HI

No tratamento do tetano eumpre evitar toda a c ausa Q,' t .

- . . ' .. -' Q,~>;;;, L i>X:1erlor

de exont:Eu;:,ao,. . . - - '-

Cade:i:ra I(le P-, II:arm3'eol,o,i2",i,a e -,H4'e- d,- P.or--- I

EiJ .. ' QO.-.'" . ,~: 11.1 , DIU ,aI"'

]

o tempo balsamieo de Van Helmont n.iopod'eria ser fixado de uma maneira precisa,

II

BIle varia segundo as differentes especies de vegetaes; varia ainda para eada uma d'ellas sob a influeneia de circumstaacias .aceidentaee '.

In

Estas cireumstancias sao ae modiflcacoss que soffrem os vegetaes pela edade, e, pelaa ueooes multiplas que resultsc do elima, da natureza do solo e da eultar« '.

I

o estudo minucioso d'esta materia e a unica base solid a. -da cirurgia.

II

Foi elle que subtrahio a clrurgla ,3.. velha doutrina empirios doe p'focessos operatorios ..

111

E' do estado da regiao e do seu conhecimento fo.rnac:ido

" .' - ,'. I....' reo 0 proceseo

I torni d 1, - q.'-UI6 s e .. deduz ura sempr -

pe a anatorma 131 reJl,(1ICOeS

operatorio.

A prineipal condlcao a que dave-in aUGI d.e1" as opera 'lues e a. eonservacao .

11

As, ~lue. ,50 .e.ffectuii.o nos 08,805 deVe111 potlpal"' 0 niiQl1:$ possive] 0 periosteo.

HI

o periosteo, soDretudonas cr,eanc;as, e 0 mais soltda ga~ rantia da reprod uccao oasea,

]

o ecleetismo domina na Cheral::H3:utica da actualidade , ..

II

As' conquistas de Pasteur ampliarao muitissirno 0 dominic eta therapensica.

UI

A therapeutics pathogenies e a therapcutica(lo futuro.

1

A fusa,oCto sI)ernUtto2omde com 0 ovuln eonstitue a ecndicaosi'ne qltct da coucepeao ..

H

Em certos animaes inferioree essa condicao nao ,e nocessaria, pOl" isso que S·{~ observe 0 phenomeuo dap u-thenogenosc.

HI

EI) prir cipalmente baseado n'esse phenomeno que 0 Dr. Audiffrem jnstiflca 0 sonho irrealizavel do sell mestre - a utopia da virgom-ma! ..

77

I

IE

Ilt

1

o alccol ocoupa papal salients na bromatologia. n

0, menos texico dos alcooes nas bebidss fermentadas, e 0 a16001 €,Ith y lico.

III

A hyglene oondemna 0 uso ordinario do slcoot.

.I

Laennec creon a auscultaeao e deixou-a quasi eomo esta. n

E,' urn poderoso reeurso de exptoraQAo ..

III

• 0. _ .•.. .' rne ';t maier iInpor-

A auscultacao rnediata .01.1 lfl1Inedul!.ta aSSlll . C I .' _ , '"

JO'. - - _ d· .. seu1 aros e pul mcnaree

tancia l1a diagnose das afl"ec<j.oes car IO-Va., . ~ .. -

A syphilis ment-al ..

IE

Em 95 'I. dos cases a syphilis 13, causa da paralysia garal, HI

Firmado n'Isso 6 que I' oUr'nieraeo118elha que se pl"oced.a sempre em face d"'tLlqueUes cases 1.0 tratamsnto al1ti-syphiUUco .

. 2." (Jailleira tie el:iuie,a 'il.drnrgie:a

I

Aarteria.poplitea 6 uma das que mais frequentemente sa. torna sede de aneurismas ,.

n if'l

Alern doephcncmonos que oonstituem a symptomatologia g~.raJ dos aneurismas, as ectasias da popli"tea epreeentao symptomas especiaes dependentes de dlspcsicoes particulsres da regiao~

III

.A ligadura a oima dotumor ,e omethodo detratamento mais elinioo.

1~· 'tJad.etr. •• ell·n.iea el.r'Kr.lle,_ I

_ .A [!thQ~hripsia de Bigelow ea operaeao de escolha no tra-

tamento dos calculos da bexiga ...

n

.EUa consiste no 'esmagamento da pedra e a:spiracao d,<)s Iragm,entos em uma s,6 Stl:ssao.

HI

~Ua e, as veaes.coruea ... Indicada, quer pelo estado lin bex:iga quer pelo tamanho ou dureza do calcnlo,

·'. (:10,. e,I ... 41e cUDle. _,e4l11ie:.

I

. Desitfngue-se .. ern gera.l~ a, 'pl:eurhda era prhtli~il'va e ~'ec;un.. J on rcia sendo a pr-imelra multo mais rap,a do qU0 eo:mmtlmrn~'n''''" "

~~ , "" " ) , , ". "', , I~,:;; sa

JH3:nsa:.

]I

AScla 1L1SaS, occasio n~EM3:S mais eitadas da pleur~~lia pri mitiv'a sio os resf.riameot,os e os traumatismoe .

I1J

A p,j'8urisia secundaria resulta :ere-quante'mente. da communicacao dir-ecta a pleura de urn processc inflammatorio de orgao '·s~n].:1o S.,,· .• u ~ .. " f6rma mais imp' ','ortante, e a pleurisia tuber ... ul .... rsa ,'.

"'1'..1\ "J,.'., U. v lLuo

1.~' tjal'b~il",a (Ie ,eH.icaBl~et1,ie,B I

A. aphasia e uma amnesia parcial,

n

o estudo das perturbacoes aphasicas da palavra tern esclareeido mnitos pontos de physiologia cerebral,"

HI

Cada uma das formas de aphasi a eorresponde Ell uma lasso Q'tlJ3 se assesta n'um determinado pcnto.

'1J,.de:ipa d,eclinj'ea· .,.s,'t,olrle,a e uneclol .• 'l'iea 1

Pel vimetria e ,0, meio de que lanea mao (]I parteiro p,ara ter conheeirnento exaeto dOB diametrcs da bacia ..

n

Ella pede ser externa 011 interne ..

IU

Para ambos oscasos tom-se imo,ginado um grande numero de in.s'trumentos.,

I

As nleeras da ocrnea tern Inarcba lenta., n

ELIas provoaaJo photophobia e lalcrimejamellto cnnsta.nte ..

III

-

Enl tallieS cases cutnpre evita.r' aproduclcao das synechias 3.11- .

teriores da iris

I

,A coque]ucbe e u.ma molestia especiJ-lca que, ataca de 'pre:[ereneia as crean cas ..

n

A sua especifi{~idade eainda obscura.

III

Suas compUcacoes mais in1pOf)tantes 83wO as quetem por sede os pulmdes,

I

Oalcool e urn dos rnaiores c mtribuidores da es.tatistica dos hospicios,

n

Elle cccasionapsyehopathias agudas e chronicas.

III

Quando elle Iaz delirar um predisposto, n sua predispos;[;no fie revela por uma syrnptomatologia especial.

HypPOeH~ TIS APHOR1'SMI

i

(Sect. II. ,ApX~L 2).

][

_ Ars !on~~1!.~Yita brevis oceasio prce eps experientia [nllax; judicium difflcile .



III

In aeutis rnorbis sxtremarum refrigeratio, mal tun.

(Sect 'II. Aph , 1)..

IV

Natura corporis est in medicine principium studii,

(He,ot Ill. A ph. '7),.

,

Gihus, potus, venus, omnia moderets sint.

(Se,<ct. IlL Aph. 2).,

VI

Ad extremes morbus exf;l'EHll3 remedia exquisite optirne" (Sect., I. Aph. 2).

Visto ;-Secreta ria da Facu ldsde do Mod ici na G de Pha.l·lntH!'l,n. do Rio de Janeiro em 1,5 de Outubro de 11394,-.0 H,el..n'olurio" 01',

A. M. Mun.i$ Maia.

You might also like