Professional Documents
Culture Documents
Novembre 2 000 05
7 Hesshva n 5 76666
Anyo: II
Numero: 99
diversifiyo la seriya de sus produktos. la Afrika del Norte. La lingua es ba- rael kreo un Instituto Nasional para Los Judios en China
Oy en diya, en desparte de monedas zada sovre el Espanyol Kastilyano el Ladino i su Kultura, enkavesado
i medalyas, son ofresidos obyektos
de arte, de Judaika i de ornamentos
desinados por los mejores artistos de
del siglo 14 i 15, i kon tyempo se
adjustaron byervos del Arabo, grego,
turko, fransez, portugez i italyano.
por el Sr. Yitshak Navon, kon el
motivo de enkorajar i ayudar a la 14 Naim GÜLERYÜZ
K estyonaryo
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
Durante un largo tyempo, por diversas razones, uvo un dje- Vuestras repuestas pueden ser
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
proyektos de avenir.
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
Es en "Judeo-Espanyol" ke mu-
@
@
@
@
@
@
@
@
Es ke estash de akordo kon los linguistos ke dizen ke la de- @
@
@
@
@
@
@
@
zaparisyon de una lingua, kuala ke sea, mizmo si es muy poko av- remplasar provizoryamyente por
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
Pensash ke una lingua es solo un instrumento de komunikas-
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
mos es de no kedar indiferentes,
de partisipar, de darmos vuestro
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
has, egzorsizmos, ofemizmos, bendisyones ets …) es ke yeva en avizo, de diskutir todos endjuntos.
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
eya mizma la baza de una kultura?
@
@
@
@
@
@
@
@
Se trata de una kestyon ke mos in-
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
dos.
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
ro reelmente intenso i esto kavzo la kaji dezaparisyon de un vyejo
@
@
@
@
@
@
@
@
Kada idea es presyoza. De kada
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
Es ke el lavoro universitaryo es sufizyente? Kualo es, segun vo-
@
@
@
@
@
@
@
@
pasyo avyerto a todo modo de re-
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
yos, dichas, romansas ets ... @
@
@
@
@
@
@
@
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
Komo evaluash el lavoro echo aktualmente en el eskopo de
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@g
@g
@g
@g
@g
@g
@ ?@e @e? ?@
?@
?@
?@
?@
?@
?@
^ Ilustrasyon del livro por Esti Saul
@ ?@e @e? ?@
LAS TRADISYONES 9 Novembre 2005 3
EL MEZ DE MARHESHVAN este mez son berekyetliyas, luv-
yas de Beraha.
Sea por sola esta razon, me
Al kontraryo del mez pasado "Heshvan". Es posivle por ke no No savemos por ke razon de- parese tornar i yamar a este mez
de Tishri, yeno de fyestas, el mos gusta el byervo "mar", ke en sidyo el rey de estrenar el templo kon boka yena "MarHeshvan", ke
mez de Marheshvan keda solo ebreo sinyifika "amargo". solo 1 2 mezes despues, en el sinyifika, tambien en ebreo,
kon los kuatro o sinko diyas de En la Biblya se yama el mez mez de Tishri. "Senyor Heshvan".
Shabat para resfolgar un poko. de Bul, i en este mez akavó el Aun ke todo, este mez es
Indemas, el puevlo uza akurtar el rey Shelomo la fragua del Bet muy importante en la agrikultu- Yehuda HATSVI /Tel Aviv
nombre de este mez i yamarlo aMikdash. ra, i las luvyas ke resivimos en hatsvi@netvision.net.il
I YA Ladinokomunita
Un Re ku e rd o i u n a Fa n t e ziya A PO
EZ http://groups.yahoo.com/group/Ladinokomunita
UN Mesaje No: 13310
El prinsipyo del siglo XX… Epoka del ka- esta okazyon, se aze mismo una fyesta: EL
zamyento de mis avuelos…
Munchos anyos despues, me akodro, yo
ESPOZORYO.
Ma antes de esto, los padres se arrekojen
K azamyentos D iferentes
una ijika de 10-12 anyos, demandando a mi para solver – la famoza kestyon de DOTA. Ay En los romansos ay deskripsyones de los amores,
nona, komo konosyo a mi nono, su marido. Me en vezes un trato duro. Por egzempyo, si el fu- Munchos biven kon la esperansa d'estas savores,
respondyo, kon una sonriza: "Te va pareser turo novyo, apenas eskapo el servisyo militar, Se bazan a amistades i sakrifisyos echos,
inkreivle, yo lo vide de serka solo el diya ke puede ser ke no tenga una buena situasyon. Iluzyonan una vida oroza, sin despechos.
mos kazimos. Su padre (Bohor) i el miyo eran Bueno, al lado de la DOTA, se demanda MEZA Se kazan kon la enfluensa d'estos sintimyentos.
primos leshanos, i biviyan en sivdades diferen- FRANKA. (Antes 40-50 anyos, era muy ko- Despues de anyos syenten unos arepintimyentos.
tes en Trakya. En muestra sivdad, una vez al mun.) Pasa un poko de tyempo, los paryentes Kon esta difikultad de vida los diyas pasan,
mez, se organizava un panayir (feria), ande vi- se arrekojen de muevo. Kale dechidar la data Kuando kon bezos, kuando kon revoltas se amasan.
niya Bohor kon sus produktos. Me vido a mi i de la BODA, para pueder topar diya en la sina- Komediyas entre la djente, en sus kazas dramo,
le disho a mi padre, ke iva ser yo muy minasup goga. Esto se yama HATIMA DE BODA. No se syente mas dizir "Tu me amas, yo te amo".
(konvenivle) para su ijo. A la otra venida, lo I si por azardo, el padre de la novya izo espo- Los dos son syempre yenos de furya a grande doza,
trusho i al ijo; lo prezento a mi padre, ke zoryo, se syente el derecho de egzijar seleb- S'entosigan aleshandosen de vida ermoza.
disho tambien ‘d’akordo’… rasyon en un salon. Ke diskusyones i Karesas artifisyales, kon bezos hipokritos,
Entremyentes, tuvimos la ke ravyas kavza esta kestyon!
Syertos diyas ensultos akompanyados de gritos.
shans, las okazyones, de ver- Munchos ya la konosen. Ma to-
Los tribunales por sus divorsos es la salvasyon,
mos unos momentos, el do ya se arranja antes del
mansevo i yo, ma de KAZAMYENTO SIVIL, o ko-
Deshando sus kriaturas yorar kon abatisyon.
leshos, sin avlar… I esto mo uzamos dezir: KAZAR
fue todo. Los padres ya POR LA MERI.
aviyan dechidado por Syertos uzos, me pa-
muestro avenir…" rese ke aktualmente, se
Este rekuerdo vyejo alevantaron. No estan
Ay ot r os ke par t aj an sus vidas, sus egzist ensyas,
de syen anyos, apartye- al orden del diya, komo
ne a la epoka del Im- antes 40-50 anyos.
S us puer pos, sus r ikezas i t odo lo de sus sensyas.
peryo Otomano. Las ko- Uzos komo el BANYO Bushkan a bivir una vida mas de sus mer it os,
munidades Judiyas bivi- DE NOVYA o el APARAR S e r espekt an en las pensadas i nunka ay gr it os.
yan serradas, kaji sin EL ASHUGAR. Si syertos Ganan ener j iya kon el plazer de sus f amiyas,
kontaktos kon los otros. uzos se abandonaron, las Muy glor yozos de sus vidas, alegr es en sus diyas..
Tomavan ijas, davan ijas tradisyones, no… Komo la Una vida ent er a son haver es a las ansyas,
entre eyos, afilu entre paryen- KETUBA. Ay otras ke entran al Haver es a alegr iyas, haver es a ganansyas.
tes. Oy en diya, se ven las trasas DINIM, sujetos ke no pretendo
Or ozos son akeyos kuples kon est e dest ino,
de estos matrimonyos entre serkanos. konoser al fondo. No kero mensyonar
En akeyos tyempos, KAZAMENTERAS para no azer yerros. (por eg: LA TEVILA.)
De pasar una vida ent er a kon amor f ino.
profesyonales organizavan una grande parte de Fina agora, provi de azer una fanteziya sov- S us kr iat ur as engr andesidas d' af eksyon pur a,
los kazamyentos. Aktualmente, se puede ver, re la terminolojiya sefaradi de los kazamyentos, Pasar an or ozos diyas, sin t ener vida dur a.
portanto ralamente, unyones por PROPOZIS- la majorita por propozisyon. No se puede afir-
YON. Naturalmente, no se trata mas de profes- mar ke oy tambyen no ayga este "sistema". Ma
yonales, solamente de konosidos – o amigos de la manseves aktual tyene mas muncho inisya-
famiya. Estas damas (porke en jeneral son las tiva. Estan salyendo, flörtando, se estan konos-
mujeres a ken plaze azer kazamenteriyas), ko- yendo de parte a parte i estan konosyendo el
nosyendo las dos famiyas, reushen a arranjar romantizmo. En kurto, keren dechidar eyos
un randevu, una ENTREVISTA. Los futuros mizmos, sus avenir.
kos.huegros, novyos, se dan a konoser. Si ay al-
guna senteya (agora es moda dezir "elektrisi- Coya DELEVI/Estambol
ta"), el joven demanda permisyon de salir unas P.S.- Este artikolo es el rezume de un lavoro
kuantas vezes kon la muchacha. Si todo kami- ke ize djuntos kon un grupo de la Universidad < Ketuba
na derecho, SE APALAVRAN. Kon tyempo, Ben Gurion de Beer-Sheva en los diyas 1-15
dechidan de metersen LA VARYETA (aniyo). A Septembre 2005. Haim Vitali SADACCA /Montreal
4 9 Novembre 2005 LA BOZ DEL PASADO
Korfu ketuba de 1 8 7 4
Esta ketuba es del kazamiento de Joshua Ebr symoikia
Raphael Eliasoff i Hannah Belleli “Seder Tefillot” de Korfu, 1 8 8 5 , publikado por Shlomo Nachmali i kon traduksyon en Vista de la Juderiya de Korfu
Grego por Joseph Nachmali
Entre sus ijos ilustres, Korfu konta
tambien un buen numero de djidios. Una vez el diploma en la mano, el akademias i los klubes sientifikos evro-
Uno de los mas selebres es Lazar de djoven doktor ritorno a su patria ande peos demandavan su kolaborasyon.
Mordo aparteniendo a una de las mijo- no tadro a ganarse una fama Es djustamente a ra-
res familyas dela sivdad. muy grande entre sus kolegas zon de estas grandes
Lazar Mordo nasyo a Korfu en el an- de todo el pais, komo el mas kualidades intelektuales i
yo 1744. Desde su mas chika edad el entendido de entre eyos. El morales ke Mordo fue ya-
tinia un grande plazer i embezava kon era tambien muy djenerozo lo mado el Maimonide de la
mucha fasilidad las linguas estranieras. ke lo rendyo ilustre. Grecha.
Es de este modo ke el konosia a per- En 1805 Mordo fue nomi- El doktor Mordo puvli-
feksyon el grego, el latino, el lashon ha- nado profesor del selebre Ins- ko muchos livros i tuvo la
kodesh i el italyano. A la edad de 15 an- tituto Nasyonal, la mas gran- grande i rara ventura de
yos el era un savyo. Su nono Eliezer i su de institusyon de Grecha. En ver ke estos livros fueron
padre Shabtai viendo la intelidjensa de 1814 el fue nominado doktor trezladados de dos gran-
sus ijo a estudyar la melezina, sus prime- en kapo dela sivdad de Korfu. des ombres: Renan el se-
ros estudyos fueron echos en Grecha. De Es el ke ayudo el afamado lebre eskrividor franses i
ayi se rendio en Italya ande frekuento Kapodistria a fondar el famo- Franklin el selebre sienti-
las universitas de Venezia i Pavia. zo klub medikal de Korfu se- fiko amerikano. Korfu ketuba de 3 Heshvan,
En poko tiempo el djovene Lazar lebre en todo el mundo. I es El doktor Mordo 5 5 7 3 (1 8 1 2 )
Mordo se izo distingir i amar de sus pro- grasyas a el tambien ke des- eskrivyo tambien muchos Las ketubot de Korfu se distingen por aver dos
fesores kon los kualos estuvo despues de el 1806 en este klub fue Korfu Mujer Judiya livros biblikos en segito a datas: Una desde la kreasyon (5573) i la sigun-
da desde la destruksion del Templo (1745)
siempre en relasyones. apartado una seksyon de estos lavoros el fue nomi-
ashlamas. Mordo fue tambien uno de- nado gran rabino onoraryo dela komunita re sudjetos diferentes.
los miembros los mas aktivos de esta djudia de Korfu. Kaje todos sus estudyos fueron
seksyon ande rendyo imensos servisyos El desho muchos livros sientifikos eskritos en lingua italyana. Ma desho
ala umanidad. El fue tambien miembro de los kualos se sierven ainda oy los tambien ovrajes en latino i en grego.
de la akademia.de Korfu. Todas las savyos modernos i muchos ovrajes sov- Su istorya naturala sovre la izla de
Korfu ande se topa de todas las kozas
siensia, politika, artes, echetre es un
monumento ke non se destrue nunka.
El metyo 22 anyos para eskaparla.
Este bravo sivdadino este grande fi-
lantrofo muryo el 24 avril 1823 yeno de
glorya i de onor.
Los korfiotes lo veneran ainda oy, i
su tomba es un lugar de pelerinaje por
todos los sivdadinos i admiradores sin
distinksyon de rasa ni de relijion..
Charles Voulgarakis
Transliterado por:
Eichal Scuola Greca Christine H. Lochow Drüke
sanktuario de la Sinagoga habazeleth@yahoo.com
Ultimo Gran Rabino de Korfu, Rav Iakov Nechama
“Scuola Greca” de Korfu
EL KANTON DE MOfiE 9 Novembre 2005 5
rason. Esto keriya dizir ke ya se aviya
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
Katz me disho :
der el gozo de esta ermuzura.
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
pyedra. Tu va i embezate el koste. Me
yendo la redaksyon de la traduksyon
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@
@
@
@
yan dicho kuatro mil liras. Avli kon la
Judia". Un enverano entero me oku-
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@g ?@
@g ?@
Kontamos ken es ‹zel Rozental. kon Jak Kori ke me pusharon a la karika- te eskrivano no aksepto esta misyon. I el sentido de grafik. Segun mi, los albu-
Nasi en Estambol en 1951. Desde tura. Es verdad ke en mi chikes i en mi mismo Jak Kori, puede ser para salvarse mes "Güle güle Istanbul" i "Kapadok-
1991, desino karikaturas editoryales en la manseves, ya desinava karikaturas i los la alma, disho a la Direksyon del jurnal ya" de Semih Balc›o¤lu son ovras ma-
gazeta fialom. Me plaze viajar i djugar aziya publikar en revistas. Ma kuando me de meter karikaturas al lugar de fotogra- estras ke deven tomar lugar en la istor-
"bridge". En el estranjero, mis karikaturas kazi i tuve kreaturas, me rendi kuento ke fiyas. Es ansina ke en pushandome a de- ya mundiyal de la karikatura.
fueron publikadas en varyas revistas de azer karikaturas no mantiene una fami- sinar mi primera karikatura politika ke Si miramos al mundo, Plantu, el
bridge i relatos umoristikos de mis viajes ya. I yo, komo kada Judyo meoyudo, en me izo entrar en este "kampo de batalya" karikaturista de la primera pajina de
fueron reunidos en livros. En el fialom, de- sin piadad ke es la Prensa. No puedo Le Monde, es el ke me plaze lo mas. El
sini munchas karikaturas konsernando su- nyegar ke, en vyendo la primera karikatu- reprezenta lo ke deve ser un karikatu-
jetos de politika global i el Oriyente Medyo. ra desinada de mi mano, emprimada en rista editoryal. Realiza el jurnalizmo
Mis ovras fueron ekspozadas en diferentes el jurnal, fui emosyonado. De akel diya verdadero kon la karikatura. Investiga
aktividades internasyonales. Avri munchas endelantre, no deshi el kanton miyo. el sujeto en su sityo, se informa, i des-
ekspozisyones personales en muestro pa- pues difuza a las masas lo ke observa
yis i en el estranjero. So myembro de la Or- Ke es el sujeto ke te enteresa lo mas
ganizasyon “Türk Karikatürcüler Derne¤i” i en el arte de karikatura?
so el vise-prezidente de Turkiya de la Orga- Es natural ke la karikatura politika i
nizasyon FECO "Federasyon de Karikatu- editoryal en la ke me meskli por ovligo, es
ristas de Evropa". Asta oy, 5 albumes de lo ke me enteresa lo mas. Lo ke syempre
mis karikaturas, 4 livros umoristikos i mun- kero es pueder kritikar sin burlar, kon una
chos artikolos miyos sovre la karikatura fu- umor fina i profonda, sin ser superfisyal.
eron publikados. So myembro del Konsilyo Kuando el sujeto es la politika, el "chal-
de Administrasyon de la komunidad Ash- lenge" se aze mas atirante. En vezes
kenazi i so uno de los fondatores del Sent- > 2 0 0 5 fialom kuando algunos me dizen ke no en-
ro Artistiko Schneidertempel. So kazado tendyeron una de mis karikaturas i me
desde 30 anyos i tengo 2 ijos. primero me okupi de negosyo i despues demandan eksplikasyones, les respondo:
de industriya. Solo teniya un chiko prob- "Ni yo no la entendi!". En dizyendo esto,
lem: En las reunyones de echo, mi atens- no so snob, so sinsero, porke la politika es
Ke es lo ke te pushó al arte de
yon se perdiya i me metiya a desinar ka- tan kompleksa, inkomprensivle i entrifi-
karikatura?
rikaturas de los ke estavan enfrente de kada, ke de vez en kuando yo mizmo me
mi. Komo no sintiya la nesesidad de es- olvido porke lo desini i no la entyendo
konder lo ke aziya, despues de la reun- mas...komo uno ke no puede meldar su
yon, los ke konosiyan mi manya, miravan propya eskriturya. Es por esto ke la kari-
de obtener lo ke aviya desinado. > 2 0 0 1 fialom
katura politika me fasina.
Era un diya despues de la okupasyon i syente. Plantu es un buen amigo mi-
de Kuveyt por Saddam. La Gerra del Gol- Ken son los karikaturistas de Turkiya yo i me ambezi muncho de el.
fo de Kuveyt estava en punto de empe- Entre mis kontamporaneos me
i del mundo ke te plazen lo mas?
sar. Saddam estava menasando Israel i plaze tambyen el Israelyano Michel
En Turkiya, el defunto Ali Ulvi era
el mundo entero. Estava menasando Tel Kichka. Tyene muncho esprito, va en
mi karikaturista preferado porke teniya
Aviv de echar fuzes SKUD. En akeyos derecho al buto. De los de mas an-
una vizyon global i entelektual sovre la
tyempos, el jurnal fialom estava en un tes, puedo mensyonar Saul Stein-
karikatura politika i editoryal. Tan Oral
progreso. Un ekipo de mansevos i volun- berg, Bosc, Reiser, Mose, Chaval, To-
es para mi un buen amigo, kolega, ma-
taryos aviyan renovado el semanal komp- por, André François, i munchos mas
estro i kompanyero. Me plazen munc-
letamente. Ma dainda teniyan unas ko- de esta kategoriya.
ho su desen i su sentido de umor. De
zas ke les mankavan. Por egzempyo teni-
la jenerasyon de los anyos sinkuenta,
yan difikultad en topar un korresponden- ‹zel Rozental, mersi muncho por aver
Turhan Selçuk i el defunto Ferruh Do¤an
te voluntaryo para mandar al kampo de kompartido tus ideas kon mozotros.
> 2 0 0 4 fialom son artistas ke admiro por sus linyas i
batalya para fotografiyar i eskrivir la Ger-
8 9 Novembre 2005 EL DOSYE DEL MEZ
DIASPORA:
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@ ?@e @e? ?@
@ ?@e @e? ?@
@f6X? ?W2@f
@f)X W&@f
@ @f @1 7@ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f6X? ?W2@f @f @f
@f)X W&@f @f @f
@ @f @1 7@ @f @ @f @f
@ @f @ @ @f @ @f6X W2@f
@ @f @ @ @f @ @f, *@f
@ @f @ @ @f @ @ W@(Y V'@X @
@f @f @ ?W&@(Y ?V'@)X @
@f @f @ W&@(Y V'@)X @
@f @f @ ?O&@(Y ?V'@)K @
@f @f @(Y V'@
@f @f @(Y? ?V'@
@f @f @(Y V'@
@f @f @f0Y? ?V4@f
@f @f @f @fhg
@f6X W2@f @f @fhg @f6X? ?W2@f
@f, *@f @f @fhg @f)X W&@f
@ W@(Y V'@X @ @f @fhg @ @f @1 7@ @f @
@ ?W&@(Y ?V'@)X @ @f6X W2@f @ @f @ @ @f @
@ W&@(Y V'@)X @ @f, *@f @ @f @ @ @f @
@ ?O&@(Y ?V'@)K @ @hf? W@(Y V'@X ?@fh @ @f @ @ @f @
@(Y V'@ @hf? ?W&@(Y ?V'@)X ?@fh @f @f
@(Y? ?V'@ @hf? W&@(Y V'@)X ?@fh @f @f
@(Y V'@ @f? ?O&@(Y ?V'@)K ?@f @f @f
@f0Y? ?V4@f @f(Y V'@f @f @f
@f @fhg @f(Y? ?V'@f @f @f
@f @fhg @f(Y V'@f @f @f
@f @fhg @f0Y? ?V4@f @f @f
@f @fhg @f @f @f @f
@f6X W2@f @f @f @f6X W2@f
@f, *@f @f @f @f, *@f
@hf? W@(Y V'@X ?@fh @f @f @ W@(Y V'@X @
@hf? ?W&@(Y ?V'@)X ?@fh @f @f @ ?W&@(Y ?V'@)X @
@hf? W&@(Y V'@)X ?@fh @f @f @ W&@(Y V'@)X @
@f? ?O&@(Y ?V'@)K ?@f @f @f @ ?O&@(Y ?V'@)K @
@f(Y V'@f @f @f @(Y V'@
@f(Y? ?V'@f @f @f @(Y? ?V'@
@f(Y V'@f @f @f @(Y V'@
@f0Y? ?V4@f @f @f @f0Y? ?V4@f
@f @f @fe?J5 3@L?ef @f @fhg
@f @f @feW&(Y V'@)Xef @f @fhg
@f @f @f?W&(Y ?V'@)Xf @f @fhg
@f @f @fW&(Y V'@)Xf @f @fhg
@f @f @f(Y? ?V'@f @f6X W2@f
@f @f @f(Y V'@f @f, *@f
@f @f @f(Y? ?V'@f @hf? W@(Y V'@X ?@fh
@f @f @f3(Y V'@5f @hf? ?W&@(Y ?V'@)X ?@fh
@f @f @fV+Y? ?V+Yf@ @hf? W&@(Y V'@)X ?@fh
@f @f @f @f @f? ?O&@(Y ?V'@)K ?@f
@f @f @f @f @f(Y V'@f
@fe?J5 3@L?ef @f @f @f(Y? ?V'@f
@feW&(Y V'@)Xef @f @f @f(Y V'@f
@f?W&(Y ?V'@)Xf @f @f @f0Y? ?V4@f
@fW&(Y V'@)Xf @f @f @f @f
@f(Y? ?V'@f @f @f @f @f
@f(Y V'@f @f @f @f @f
@f(Y? ?V'@f @f @f @f @f
@f3(Y V'@5f @f @f @f @f
@fV+Y? ?V+Yf@ @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @fe?J5 3@L?ef @f @f
@f @f @feW&(Y V'@)Xef @f @f
@f @f @f?W&(Y ?V'@)Xf @f @f
@f @f @fW&(Y V'@)Xf @fe?J5 3@L?ef
@f @f @f(Y? ?V'@f @feW&(Y V'@)Xef
@f @f @f(Y V'@f @f?W&(Y ?V'@)Xf
@f @f @f(Y? ?V'@f @fW&(Y V'@)Xf
@f @f @f3(Y V'@5f @f(Y? ?V'@f
@f @f @fV+Y? ?V+Yf@ @f(Y V'@f
@f @f @f @f @f(Y? ?V'@f
@f @f @f @f @f3(Y V'@5f
@fe?J5 3@L?ef @f @f @fV+Y? ?V+Yf@
@feW&(Y V'@)Xef @f @f @f @f
@f?W&(Y ?V'@)Xf @f @f @f @f
@fW&(Y V'@)Xf @f @f @f @f
@f(Y? ?V'@f @f @f @f @f
@f(Y V'@f @f @f @f @f
@f(Y? ?V'@f @f @f @f @f
@f3(Y V'@5f @f @f @f @f
@fV+Y? ?V+Yf@ @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @fe?J5 3@L?ef
@f @f @f @f @feW&(Y V'@)Xef
@f @f @f @f @f?W&(Y ?V'@)Xf
@f @f @f @f @fW&(Y V'@)Xf
@f @f @f @f @f(Y? ?V'@f
@f @f @f @f @f(Y V'@f
@f @f @f @f @f(Y? ?V'@f
@f @f @f @f @f3(Y V'@5f
@f @f @f @f @fV+Y? ?V+Yf@
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @f @f @f @f
@f @f @ @ @f @f
@f @f @ @ @f @f
@f @f 3@ @5 @f @f
@f @f V4@ @0Y @f @f
@f @f I4@ @0Me @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@ @ @f @f
@ @ @f @f
3@ @5 @f @f
V4@ @0Y @f @f
I4@ @0Me @f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @
@ @
3@ @5
V4@ @0Y
I4@ @0Me
O2@ @6Ke
W2@ @6X
7@ @1
@ @
@ @
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
O2@ @6Ke @f @f
W2@ @6X @f @f
7@ @1 @f @f
@ @ @f @f
@ @ @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f O2@ @6Ke
@f @f W2@ @6X
@f @f @f @f
@f @f 7@ @1
@f @f @ @
@f @f @f @f
@f @f @ @
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@fW-X? ?W-Xf@ @f @f
@f @f @f7)X W&@1f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f @f @f)X W&@f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f @f @fV')X W&@(Yf
@f @f @f @f
@f?V')X ?W&@(Yf @f @f
@f @f @feV')X W&@(Yef
@f @f @f @f
@fe?N1 7@H?ef @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@f @f @f @f
@fW-X? ?W-Xf@ @f @f
@f7)X W&@1f @f @f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f)X W&@f @f @f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@fV')X W&@(Yf @f @f
@f @f @f @f
@f?V')X ?W&@(Yf @f @f
@feV')X W&@(Yef @f @f
@f @f @f @f
@fe?N1 7@H?ef @f @f
@f @f @f @f
@fW-X? ?W-Xf@ @f @f
@f @f @f7)X W&@1f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f @f @f)X W&@f
@f @f @fW-X? ?W-Xf@
@f)X? ?W&@f @f7)X W&@1f
@f @f @fV')X W&@(Yf
@f @f @f)X? ?W&@f
@f?V')X ?W&@(Yf @f)X W&@f
@f @f @feV')X W&@(Yef
@f @f @f)X? ?W&@f
@fe?N1 7@H?ef @fV')X W&@(Yf
@f @f @f @f
@f @f @f?V')X ?W&@(Yf
@f @f @feV')X W&@(Yef
@f @f @f @f
@f @f @fe?N1 7@H?ef
@f @f @f @f
@fW-X? ?W-Xf@ @f @f
@f7)X W&@1f @f @f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f)X W&@f @f @f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@fV')X W&@(Yf @f @f
@f @f @f @f
@f?V')X ?W&@(Yf @f @f
@feV')X W&@(Yef @f @f
@f6X? ?W2@f @f @f
@fe?N1 7@H?ef @f)X W&@f
@f @f @f @f
@f)X? ?W&@f @f @f
@f @f @f)X W&@f
@f @f @f @f
@f? ?I'@)X ?W&@(M ?@f @f @f
@f @f @hf? V'@)X W&@(Y ?@fh
@f @f @fW-X? ?W-Xf@
@hf? ?V'@)X ?W&@(Y ?@fh @f7)X W&@1f
@f @f @hf? V@)X W&@Y ?@fh
@f @f @f)X? ?W&@f
@f, *@f @f)X W&@f
@f @f @f0Y V4@f
@f @f @f)X? ?W&@f
@f @fhg @fV')X W&@(Yf
@f @f @f @fhg
@f @f @f?V')X ?W&@(Yf
@f @fhg @feV')X W&@(Yef
@f6X? ?W2@f @f @fhg
@f)X W&@f @fe?N1 7@H?ef
@f6X? ?W2@f @f @f
@f)X? ?W&@f @)X W&@
@f)X W&@f @f @f
@)X? ?W&@ @f @f
@f? ?I'@)X ?W&@(M ?@f @)X W&@
@hf? V'@)X W&@(Y ?@fh @f @f
@ ?I'@)X ?W&@(M @ @f @f
@hf? ?V'@)X ?W&@(Y ?@fh @ V'@)X W&@(Y @
@hf? V@)X W&@Y ?@fh @f @f
@ ?V'@)X ?W&@(Y @ @f @f
@f, *@f @ V@)X W&@Y @
@f0Y V4@f @f @f
@f, *@f @f @f
@f @fhg @f0Y V4@f
@f @fhg @f @f
@f @f @f @f
@f @fhg @f @f
@f @fhg @f6X? ?W2@f
@f @f @f)X W&@f
@f6X? ?W2@f @f @f
@)X W&@ @f)X? ?W&@f
@f @f @f)X W&@f
@)X? ?W&@ @f @f
@)X W&@ @f? ?I'@)X ?W&@(M ?@f
@f @f @hf? V'@)X W&@(Y ?@fh
@ ?I'@)X ?W&@(M @ @f @f
@ V'@)X W&@(Y @ @hf? ?V'@)X ?W&@(Y ?@fh
@ @f @ @ @f @ @hf? V@)X W&@Y ?@fh
@ ?V'@)X ?W&@(Y @ @ @f @ @ @f @
@ V@)X W&@Y @ @f, *@f
@ @f @ @ @f @ @f0Y V4@f
@f, *@f @ @f @5 3@ @f @
@f0Y V4@f @f @fhg
@f(Y V'@f @f @fhg
@f @f @f0Y? ?V4@f
@f @f @f @fhg
@f @f @f @fhg
@f @f @f6X? ?W2@f
@f @f @)X W&@
@f @f @)X? ?W&@
@f @f @)X W&@
@f @f @ ?I'@)X ?W&@(M @
@ @f @ @ @f @ @ V'@)X W&@(Y @
@ @f @ @ @f @ @ ?V'@)X ?W&@(Y @
@ @f @ @ @f @ @ V@)X W&@Y @
@ @f @5 3@ @f @ @f, *@f
@f(Y V'@f @f0Y V4@f
@f0Y? ?V4@f @f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @5 3@ @f @
@f(Y V'@f
@f0Y? ?V4@f
valores judias poko a poko. Kon el de Kaifeng keriyan ver renaser gai respondió a las demandas de deles a sus erensia i pratikan or-
tiempo la situasion se izo peor. sus relijion. Ma sus esperansas se ayudo de la kolektividad de Ka- golyozamente sus tradisyon espi-
Los judios de Kaifeng, malgrado vieron destruidas kuando en ifeng asta ke en 1 9 1 1 empesó la ritual i relijioza.
sus antika istoria en China, eran 1 8 9 8 , kon la Rebelión Bokser, revolusión.
konsiderados estranjeros, sufriyan nasió un movimento anti-estran- La situasión mundial izo ke las
diskriminasiones, i el Emperador jero, anti-oksidental, ke izo ke los sirkunstansias difísiles, muchiguó I PUBLIKADO EN Tribuna Israelita
Trezladado al djudeo-espanyol por Liliana
no aziya nada. judios tuvieron de eskonder sus la imigrasion judiya a China. Por
TCHUKRAN de BENVENISTE
Malgrado las penas, los judios orijin para salvar sus vidas. egzemplo, lo ke Hong Kong kon- lili@benveniste.com.ar
La komunidad judiya de Shan- sedió a Ingletierra, trusho kon si
10 9 Novembre 2005 REKUERDOS
@ @
ZIYA
@ @
@ @
@ @
UNA P OE
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
E l I nyorante i el S avyo a uno de sus amigos le dize: “Se- topava byervos komo rengrasyar al @
@
@
@
@
@
@
@
KE NO KEDE EN SUENYO
@
@
@
@
@
@
@
@
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
@
@ Vide un suenyo… @
@
@
@
@
no. “Yo metere ayi todo loke yo se i randesyo vuestra famiya”. Sin ezitar la dama apanya la mano @
@
@
@
@
@
@
@
Ni mas djente en lagrimas.
@
@
@
@
@
@
@
@
@ @
@ @
@ @
J☺ J☺ J☺
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
J☺ J☺ J☺
@ @
@ @
@ @
a la
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
U n A ntisemita
@ @
@ @
@ @
gerra!
@ @
@ @
@ @
J☺ J☺ J☺ @
@
@
@
@
@
@
@
@
@
zia al selebro eskrivano djudyo Bert- se mostraron anojados i no se adre- L a M adre i l a K riatura @
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
@
salud. Yo no amo alos djudyos, ma vino el akordador del piano. La chika fortaleza tu rompites el vaso pres-
@
@
@
@
@
@
@
@
No tambyen, boz de terrorizmo… @
@
@
@
@
@
@
@
@ @
@ @
De induljensya…
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@
@
@
U n K urnaz P ol is
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
J☺ J☺ J☺
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
D justa R epuesta a un
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
A migo
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
@ @
Mihalevy@aol.com
@ @
@ @
@ @
@ @
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@g ?@
@ ?@e ?@
@ ?@e ?@
MOS AMBEZAREMOS EL ALFABETO RASHI En esta pajina vos damos otras doz letras
del alfabeto rashi: La letra “pe” ke se
melda komo “p”; i la letra “fe” ke se mel-
da komo “f”. Todas las dos letras tienen
< k/h < i/e <h <z <a < ch/dj <v <a
otras formas para la pozisyon final del
<l biervo, de sorte ke tenesh ke ambezarvos
< k/h < u/o <d <b
<y <t <j <g
final kuatro letras este mez.
< oda < vava < bovo < bogo < djugo
< uzo < vazo < oja < hag < djoha
< meza < haham < hanuma < ningun < mano
Ladinokomunita
http://groups.yahoo.com/group/Ladinokomunita/
Mesaje No. 11112
Leche de Azno
Asigun lo ke me konta- Ansina, i yo konsiderava
Abonamiento: abone@salom.com.tr
Artikolos publikados en El Amaneser refletan las opinyones personales de sus otor, i son enteramente i solamente a su responsabilidad.
Redaktora : Karen GERSON fiARHON
La reproduksyon total o parsyal de estos artikolos es permetida kon la kondisyon de mensyonar su manadero i el nombre del otor.
Koordinadora : Güler ORGUN
Konsilyo de Redaksyon : Christine H. LOCHOW DRÜKE, Gad NASS‹, Roz KOHEN DROHOBYCZER
PARA ABONARSE ➨ posta elektronika: elamaneser@gmail.com
LA LINGUA 9 Novembre 2005 13
Se Aserka el Primer Enkontro Istoriko-Kultural Ispano-Turko-Sefaradi
"El Primer Enkontro Istóriko-Kultural El akto será inaugurado por el Rektor yektos de investigasion en el kampo is-
Ispano-Turko-Sefaradi" es un proyekto de la Universidad de Ankara i el Emba- tóriko-kultural i artistiko entre los tres
de la Asosiasión Kultural i de Amistad sador de Espanya en esta sivdad. El pri- mundos; el Ispano, el Turko i el Sefara-
Ibero-Amerikana apoyado por la Univer- mer día avlarán: Halil Inalc›k, ‹lber Or- di, ansi ke la nesesidad del estudio de
sidad de Ankara, la Embasada de Es- tayl›, Vidal Sephiha, Muzaffer Ar›kan, este ultimo i la lingua judeoespanyola a
panya en esta mizma sivdad i el Institu- Pablo Martin Asuero i Naim Güleryüz nivel akadémiko.
to Cervantes de Estambol. Tendrá lugar ansí ke los investigadores espanyoles ko- El Simpozyum se repetirá kada dos
los días 28-29-30 de Noviembre 2005 mo Miguel Angel Motis i Silvia Planas i anyos. Kon esto se propoza akseder al
en la Fakultad de Letras, Jeografía i Is- se eskapará kon la projeksión del doku- mundo sefaradí, de grande interes i im-
toria de la dicha Universidad, partisipan- Literatura, Filosofía, Kultura, Folklore mental "El último Sefardi" ke kontará portansia tanto del punto de vista istóri-
do más de sesenta akadémikos, investi- i Artes. Las ponensias sovre Istoria al- kon la prezensia de su autor, Miguel An- ko ke kultural i artístiko.
gadores i artistas de diversos paises ko- kansaran un ancho eskopo ke se eks- gel Nieto. Paralelo a este enkontro, se Asociación Cultural y de Amistad
mo Turkía, Espanya, Israel, Fransia, Ale- tenderá asta la leshana Arjentina, inaugurará la ekspozisión retrospektiva Ibero-Americana. ACAI-A
mania, Portugal, Arjentina, Brazil. reprezentada por José Menascé, fun- de Esti Saul.
El programa del Simpozyum kon- dador del Sentro de Investigasión i El último día se realizará una meza Mukadder YAYCIO⁄ LU
sisterá de Istoria, Lingua, Lingüístika, Difuzión de la Kultura Sefaradí. redonda en la ke se debatirá sovre pro- Prezidenta
Yamada para Ponensias: goga de Bevis Marks, la mas antigua sinagoga ke Alojam›ento
La Konferensya Britanika sovre Estudios de Ju- dainda funksiona en Ingletierra. Rezervimos kamaretas de una persona en el
deo-Espanyol es un forum eskolar para profesores i Las ponensias puedran ser meldadas en Judeo-Es- kampus, en un edifisio ke se avrio en 2004. Kada
investigadores akademikos lavorando sovre Estudios panyol, Espanyol, Inglez o Fransez. No deven ser pub- kamareta tiene un pupitre, un frijider i una dush en-
de Judeo-Espanyol i invita ponensias tambien de es- likadas o prezentadas en otro lugar i no deven depa- suite. Las kamaretas son dispozadas en grupos de
kolares eminentes, komo de prinsipiantes de estu- sar vente minutos. Por favor, mandad vuestros rezu- sesh, kon una kuzina komun, ande se puede prepa-
dios doktorales. Nuestro enfasis es sovre la Lingua i menes, (200 palavras maksimum) komo anekso, a: rar te o kafe. Seriya muy bien si puedesh avizar ke
la Literatura en Judeo-Espanyol. Hilarypomeroy@aol.com. keresh kedarvos en el kampus, en mandando un e-
Invitamos rezumenes para la Konferensia venidera, La oja de la ponensia deve kontenir las informa- mail a: Sizen Yiacoup: sizen.yiacoup@ kcl.ac.uk
ke retornara a Queen Mary University of London en el siones sigientes: (sin dinguna ovligasion).
East End de Londra (Mile End Road London E1). Pu- Titulo (Profesor, Dr., ets.) Kom›te de la Konferens›a
ede interesarvos de notar ke sera en kontinuasion del Nombre kompleto
• Dr. Hilary Pomeroy, University College London
Kolokio de Bushkedades Ispanikas de la Edad Media, Adreso de kaza
Afiliasion de universidad/akademika (Prezidente)
el Jueves 22 de Junio i el Viernes 23 de Junio 2006
Telefono de kaza / de lavoro • Professor Michael Alpert, Kings College Lon-
(informasion: j.l.whetnall@qmul.ac.uk)
No. de Faks don
Queen Mary es muy apropriado para esta Konfe-
Adreso de e-mail • Ms. Annette Benaim, School of Oriental and
rensia, porke el anyo 2006 marka el aniversario de
African Studies London
trezientos i sinkuenta anyos del Reestablesimiento La ultima data para prezentar rezumenes es el
• Professor Ralph Penny, Queen Mary University
de los Judios en Ingletierra i munchos de los Sefara- 31 de Desembre 2005. El Komite de Seleksion avi-
of London
dim ke emigraron a la Ingletierra se aresentaron en zara su desizion poko despues.
• Ms. Sizen Yiacoup, Kings College London
esta rejion. El program inkluira una vijita a la sina-
@f6X? ?W2@f
@f)X W&@f
@ @f @1 7@ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f6X W2@f
@f, *@f
@ W@(Y V'@X @
@ ?W&@(Y ?V'@)X @
@ W&@(Y V'@)X @
@ ?O&@(Y ?V'@)K @
@(Y V'@
@(Y? ?V'@
@(Y V'@
@f0Y? ?V4@f
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f6X W2@f
@f, *@f
@hf? W@(Y V'@X ?@fh
@hf? ?W&@(Y ?V'@)X ?@fh
@hf? W&@(Y V'@)X ?@fh
@f? ?O&@(Y ?V'@)K ?@f
@f(Y V'@f
@f(Y? ?V'@f
@f(Y V'@f
@f0Y? ?V4@f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@fe?J5 3@L?ef
@feW&(Y V'@)Xef
@f?W&(Y ?V'@)Xf
@fW&(Y V'@)Xf
@f(Y? ?V'@f
@f(Y V'@f
@f(Y? ?V'@f
@f3(Y V'@5f
@fV+Y? ?V+Yf@
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@fe?J5 3@L?ef
@feW&(Y V'@)Xef
@f?W&(Y ?V'@)Xf
@fW&(Y V'@)Xf
@f(Y? ?V'@f
@f(Y V'@f
@f(Y? ?V'@f
@f3(Y V'@5f
@fV+Y? ?V+Yf@
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
Vos keremos anunsiar ke diando en otras partes del yol: en proza, Klara Perahya; i ke ya son una tradision en la
en el prezente semestre de mundo djudio, es ainda poko en poeziya: Margalit Matitiahu, Universita Libre de Berlin.
invierno (2 0 0 5 -2 0 0 6 ) el Pro- analizado en el konteksto sefa- Clarisse Nikoidsky z"l, ets… Todo esto es posivle grasias
fesor Winfried Busse i yo esta- radi. Mozotros vamos a uzar los Para mozos, lo mas plazien- al esforso del Prof. Busse ken
mos ofresiendo dos kursos – tekstos de la literatura sefaradi, te es ke para este proyekto desde 15 anyos esta luchando
un seminario i unas praktikas en judeo-espanyol, para ver en fuimos estimulados no solo de i lavorando en Almanya para
de lektura de tekstos - sovre ke kolores son pintados los muestro respekto i apresiasion azer konoser esta ermoza lin-
"La imajen de la mujer en la portretos de las mujeres ke de esta lingua i literatura, ama gua a los estudiantes de la Uni-
literatura i la kultura sefaradi" aparesen ayi. I keremos amost- i por el sukseso de kursos ante- versita i a los meldadores de la W2@
7@
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
O2@ @6Ke
@6X
@1
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@fW-X? ?W-Xf@
@f7)X W&@1f
@f)X? ?W&@f
@f)X W&@f
@f)X? ?W&@f
@fV')X W&@(Yf
@f?V')X ?W&@(Yf
@feV')X W&@(Yef
@fe?N1 7@H?ef
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
en el Instituto de Filolojiya rar a muestros estudiantes ke riores, siendo ke los elevos al- koleksyon Judenspanish.
@f @f
@f @f
@fW-X? ?W-Xf@
@f7)X W&@1f
@f)X? ?W&@f
@f)X W&@f
@f)X? ?W&@f
@fV')X W&@(Yf
@f?V')X ?W&@(Yf
@feV')X W&@(Yef
@fe?N1 7@H?ef
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f6X? ?W2@f
@f)X W&@f
@f)X? ?W&@f
@f)X W&@f
@f? ?I'@)X ?W&@(M ?@f
@hf? V'@)X W&@(Y ?@fh
@hf? ?V'@)X ?W&@(Y ?@fh
@hf? V@)X W&@Y ?@fh
@f, *@f
@f0Y V4@f
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f6X? ?W2@f
@)X W&@
@)X? ?W&@
@)X W&@
@ ?I'@)X ?W&@(M @
@ V'@)X W&@(Y @
@ ?V'@)X ?W&@(Y @
@ V@)X W&@Y @
@f, *@f
@f0Y V4@f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @5 3@ @f @
@f(Y V'@f
@f0Y? ?V4@f
Romanika de la Universita son las mujeres ke transmeti- manes – la mayoridad ni dju- A la mujer djudiya. Una konferensya
Libre de Berlin. eron la literatura oral i ke asta dios ni espanyoles- amostran Amor AYALA, Universita de de David Fresko (Estambol,1929),
Konsideramos ke el sujeto oy kontinuan a produzir sin ke- muncho intereso i partisipan Barselona/Universita Libre de uno de los tekstos sovre los ke
vamos a lavorar
de la mujer, ke ya se esta estu- dar literatura en judeo-espan- intensivamente a estos kursos Berlin amor.ayala@gmx.de
14 9 Novembre 2005 ARTIKOLOS
Una Medalya por el Judeo-Espanyol (Ladino) ❚ kontinuando de paj.1 El Proyekto de Istorya Oral,
En una facha de la me-
dalya estan engravados los
Tehilim: "Ashrei yoshvei beite-
ha......." ke kere dizir "Orozos
naryos) kon un teksto ekspli-
kativo i el timbro postal rezer-
Centropa Empeso en Salonika
byervos "Ladino" en letras
Latinas i Rashi, ansi ke un
son los ke biven en Tu kaza i vado al Ladino.
Para toda otra informasyon
(www.centropa.org) ❚ kontinuando de paj.1
verso del poema en Ladino i para deskuvrir el mundo de Karen GERSON fiARHON Estambol). Rena Molho i su eki-
(en letras Rashi) "Ir me kero la Moneda de Israel, konsul- sephardiccenter@salom.com.tr po de mansevos akademikos es-
madre a Yerushalayim", ke tar: www.isragift.co.il tan muy entuziasmados de poder
Salonika tiene una istoriana
eksprima el dezeyo de los o kontaktar: dokumentar la istoria oral de los
muy valoroza ke konosimos dos
Djudyos Sefaradis de retornar Rivka Tolédano surviventes de una komunidad
El Amaneser antes, la Dra. Rena
a la Sivdad santa de Ye- L'Office Gouvernemental de 65 000 almas, donde oy ke-
Molho. Kuando eya aksepto de
rushalayim. Los byervos (Lin- des Monnaies et Médailles daron solo 600!!! Esta komuni-
gua de los Djudyos Sefaradis) d'Israël, dad ke era la alma de la erensia
en Ingles i en Ebreo tambyen P. O. Box 7900, sefaradi dezaparesio en unos
figuran sovre esta facha de la Jerusalem 91078, Israel kuantos anyos. La Sigunda Ger-
medalya. Dekorasyones de la Tel. 972-2-560-0133 ra Mundial no mato solo a milar-
Sinagoga de Toledo ermoze- ke syempre dizen tus alavasyo- Fax 972-2-563-4496 yas de personas, ma tambien
nes" i el verso "Mizmo el email: rivkat@coins.co.il destruyo una grande parte de
pasharo topo su kaza i el pas- muestra erensia i kultura ke bivi-
hariko chiko su nido" ke es en ya en el seno de Salonika. El eki-
^ Edward Serotta i Rena Molho
Ebreo "Gam tsipor matsa bayit estudiando una foto vieja
ve dror ken la", lo ke eksplika
empesar el proyekto en Saloni-
el amor de los Djudyos por sus
ka, Edward Serotta solisito el
kaza i sinagoga.
ayudo de la embasada Almana i
Desinado por el artisto
el Instituto Goethe para el finan-
Ben-Zion Nahmias, la medalya
samiento de un seminaryo de
fue imprimida sovre oro de 14
instruksion.
karates, en plata sterling i en ^ Una surviviente de los kampos i
El seminaryo tuvo lugar entre
bronza. El tiraje en oro es limi- su pasado perdido
el 21 i el 24 Oktubre 2005 en el
tado a 180 i de plata en 800 po esta muy konsiente ke kale
Instituto Goethe de Salonika i el
an el fondo de esta medalya. unidades. La medalya de plata salvar lo ke se puede del olvido.
kurso fue dado por Edward Se-
En la facha de detras estan es prezentada igualmente en Tradusido i embiyado por: Les suetamos reushita buena i
rotta (prezidente de Centropa) i
las ventanas de la Sinagoga de un estuche filateliko-numis- Selim AMADO/Israel esperamos meldar sus istorias no
Karen Gerson fiarhon (koordina-
Toledo i los versos del Livro de matiko (komo para koleksyo- pharmki@zahav.net.il muy orozas en muy serka tiempo.
dora del proyekto Centropa en
ARTIKOLOS 9 Novembre 2005 15
DARIO MORENO
La Boz Izmirliya de Fransa
Bu¤ra POYRAZ / Izmir
bugrapoyraz@yahoo.com
¥
kuando Dario era dainda chiko, se fueron
DENIZ VE MEHTAP,
a Meksika i Dario eskapo sus estudios ayi. SORDULAR SENI
La segunda teoriya es ke MADAM ROZA, la NEREDESIN?
3
preferas azer lo ke keres i no lo ke Yo se ke tu estudiates en una livro de kuentos. Ademas, tengo ke
demandan de ti?.. Ke es fasil kuan- eskola katolika franseza. Ser dizir ke Haldun Taner era mi profe-
do keres avlar de tu istoria?.. un judio, biviendo en Turkiya, sor en la universidad. A kada vez ke
un pais a 9 9 % muzulmano i me akodro de el, me orgulyo de ser
Ke son las diferensias entre tu i los
tomar una edukasion kristiana… su elevo. Malorozamente este Pre-
otros eskritores muzulmanos tur-
Algunos pueden dizir ke esto mio fue metido en su memoria, des-
kos, por egzempio en lo ke konser- pues ke se murio. Ke azer?.. Esto era
krea una kriz de identidad tra-
na el tema de tus livros, los karak- la regla del djugo.
umatika. Tu sos del mizmo avi-
teres, los evenimientos ets.?
Kuando empesi a eskrivir, komo zo o no? Puedes eksplikarmos Mario, tu agora ensenyas en la
W2@
7@
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fW-X?
@f7)X
@f)X?
@f)X
@f)X?
@fV')X
@f?V')X
@feV')X
@fe?N1
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fW-X?
@f7)X
@f)X?
@f)X
@f)X?
@fV')X
@f?V')X
@feV')X
@fe?N1
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f6X?
@f)X
@f)X?
@f)X
@f?
@hf?
@hf?
@hf?
@f,
@f0Y
@f6X?
@)X
@)X?
@)X
@
O2@
@f
@f
@f
@f
?I'@)X
V'@)X
?V'@)X
V@)X
?I'@)X ?W&@(M
?W&@
W&@
?W2@f
W&@
?W&@(Y
W&@Y
*@f
V4@f
?W&@(M
W&@(Y
?W&@f
W&@f
?W2@f
W&@f
?W&@(Yf
W&@(Yef
7@H?ef
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fhg
@fhg
@fhg
@fhg
?W&@f
W&@(Yf
?W&@f
W&@f
?W-Xf@
W&@1f
?W&@(Yf
W&@(Yef
7@H?ef
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
?@f
?@fh
?@fh
?@fh
?W&@f
W&@(Yf
?W&@f
W&@f
?W-Xf@
W&@1f
@6Ke
@6X
@1
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@
kada eskritor, de ke keriya avlar i este fenomeno: kriza de identi- Universidad de Yeditepe. Mos
@ V'@)X W&@(Y @
@ ?V'@)X ?W&@(Y @
@ V@)X W&@Y @
@f, *@f
@f0Y V4@f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @5 3@ @f @
@f(Y V'@f
@f0Y? ?V4@f
kontar. Teniya klaramente de eskri- dad o rikeza kultural? puedes kontar un poko ke ensen-
Karen GERSON fiARHON /Estambol vir en Turko, por los Turkos, i por los No puedo dizir ke sufriyi muncho yas? Te plaze ensenyar? Deke?
sephardiccenter@salom.com.tr
ke podiyan meldar en Turko. En la de una kriza de identidad. Kada Aze mueve anyos ke ensenyo en
Literatura Turka, munchos eskrito- identidad teniya su valor i su lugar. esta Universidad. Ensenyo prinsipal-
Ay kaji 25 anyos ke konosi a Ma- Penso agora ke todas estas kulturas
res Muzulmanos, o a lo menos de mente lo ke se dize ‘Creative Writing’
rio Levi, oy un famozo eskritor ke fueron mis rikezas. El Turko, el Fran-
orijen Muzulmana ke konsidarava en Inglez. Tengo tambien klasas de
sus ovras azen parte de la literatura sez i el Ladino fueron mis linguas
komo mis maestros, aviyan kontado Publisidad. No puedo dizir solamen-
turka. Konosi a Mario en el klub de maternales. Me konsidero komo
las vidas i los sentimientos de las mi- te ke esta profesyon me plaze. Me si-
mansevos djudios ke se yama Dost- aver tenido muncha suerte kuando
noridades, espesialmente la de los ento agora en una profesyon en la
luk i endjuntos tuvimos el plazer de me akodro de esta realidad. Esto
Judyos. Me di kuento ke yo viniya de kuala topi mi personalidad. Te lo di-
partajar la shena de la piesa de te- mizmo seguro ke estas linguas i kul- go porke asta oy tuve ke azer mun-
atro ke se yama "Kula ‘930", la pi-
chas profesyones ke aborresiya. Es-
esa de teatro onde muestra jenera-
to era mi lucha por la vida. Tomi rizi-
sion se ennamoro del Judeo-Espan-
kos i agora esto aki. Es puede ser por
yol i ande mos ambezimos la lingua
esta razon ke mis relasyones kon
para djugar mijor. Aki vos prezento
mis elevos son muy buenas. Penso
lo ke mos konto Mario kon sus
ke esta sera mi ultima profesyon.
propias palavras en Judeo-Espanyol.
Ke son tus planos para el futuro i
Mario, kontamos un poko komo
ke konsejos puedes dar a manse-
es ke te izites eskritor. Ke aziyas
vos ke keren azer parte del mun-
antes i komo desidates de deshar
do literaryo?
todo i meterte a eskrivir?
Espero kontinuar a eskrivir. El en-
Teniya dizimueve anyos. Estava
senyamiento no lo se asta kuando lo
estudiando en la primera klasa de la
vo kontinuar. Ma tengo la fuerte kon-
universidad. Me plaziya meldar, ma
fiyensia ke la profesyon de eskritor la
por dizir la verdad, no pensava a ser
kontinuare asta mi ultimo soplo. La
eskritor. Un diya, un amigo de ken
profesion de eskritor se ambeza kon-
me ambezi muncho de la Literatura
tinualmente. En mizmo tiempo tengo
Turka, me akonsejo de eskrivir
turas influensaron no solamente mi ke dizir agora ke ser eskritor no es so-
kuentos. No estava muy seguro de akeyas vidas. Teniya no solamente la
mundo literaryo, ma mi stilo i mi Tur- lamente una profesion para mi. Es mi
mi. Me mankava empesar. Ma konosensya de ser Judyo, ma el sen-
ko tambien. vida, mi egzistensia. Kuantos de los
kuando empesi, vide ke teniya timiento tambien. I me meti a eskri-
mansevos ke keren azer parte de es-
munchas kozas de kontar. Despues vir tomando los rizikos. Dizen ke re- Mos puedes dizir ke premios to- te mundo, estan prontos de pensar
no pude kedar!.. I vinimos agora a ushi. I es por esto ke munchos kriti- mates ganates para tus livros i ke ansi?.. No lo se. Les akonsejo ke se
estos diyas. No fue fasil. Ma ke es fa- kos dizen agora ke fui el primer importansa tienen estos premios demanden esta kestion. Ma kada
sil en la vida kuando tienes ke bush- eskritor a deklarar su identidad Judi- en el mundo literario? uno tiene su vida. Esto es mi vida i no
kar tu realidad i las profonduras de ya en la Literatura Turka. No me pla- Obtuve dos premios literaryos as- tengo a kesharme de bivir ansi. El
tu personalidad?.. Ke es fasil kuando ze muncho perteneser solamente a ta oy. En 1990 el Premio Haldun Ta- mas importante konsejo puede ser el
esta identidad. Porke yo so antes de ner por el Kuento, i en el anyo 2000 sigiente: pueden eskrivir todo lo ke
@f6X?
@f)X
@
@
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f6X
@f,
@
@
@
@
@(Y
@(Y?
@(Y
@f0Y?
@f6X
@f,
@hf?
@hf?
@hf?
@f?
@f(Y
@f(Y?
@f(Y
@f0Y?
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fe?J5
@feW&(Y
@f?W&(Y
@fW&(Y
@f(Y?
@f(Y
@f(Y?
@f3(Y
@fV+Y?
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
?O&@(Y
?W&@(Y
W&@(Y
W@(Y
?O&@(Y
?W&@(Y
W&@(Y
W@(Y
@1
@
@
@
?W2@f
W&@f
7@
@
@
@
@f
@f
@f
@f
W2@f
*@f
V'@X
?V'@)X
V'@)X
?V'@)K
V'@
?V'@
V'@
?V4@f
W2@f
*@f
V'@X
?V'@)X
V'@)X
?V'@)K
V'@f
?V'@f
V'@f
?V4@f
@f
@f
@f
@f
@fhg
@fhg
@fhg
@fhg
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
3@L?ef
V'@)Xef
?V'@)Xf
V'@)Xf
?V'@f
V'@f
?V'@f
V'@5f
?V+Yf@
@f
@f
@f
@f
?@fh
?@fh
?@fh
?@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@
@
@
@
@
@
@
@
todo un eskritor i tengo tambien ot- el Premio Yunus Nadi por el Roman- keren sin olvidar de bushkar i de
@f @f
@f @f
@f @f
@fe?J5 3@L?ef
@feW&(Y V'@)Xef
@f?W&(Y ?V'@)Xf
@fW&(Y V'@)Xf
@f(Y? ?V'@f
@f(Y V'@f
@f(Y? ?V'@f
@f3(Y V'@5f
@fV+Y? ?V+Yf@
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @
@ @
3@ @5
V4@ @0Y
I4@ @0Me
ros sujetos a abordar. I esto penso so. Son dos premios ke se konside- kontar su propia personalidad. La li-
ke ya lo ize asta oy. Mi identidad ran komo muy importantes en la Li- teratura demanda antes de todo la
Judya es solamente una parte de mi teratura Turka. El Premio Haldun sinseridad.
identidad. Ma esta identidad fue i es Taner fue sovre todo muy importan-
tambien una de mis mas importan- te para mi. Kon el, obtuve la oportu- Te sueto un gran sukseso para el
tes diferensias en este mundo de la nidad de azerme konoser a un gran- futuro. Ke el andjelo de inspirasion
W2@
7@
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fW-X?
@f7)X
@f)X?
@f)X
@f)X?
@fV')X
@f?V')X
@feV')X
@fe?N1
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@fW-X?
@f7)X
@f)X?
@f)X
@f)X?
@fV')X
@f?V')X
@feV')X
@fe?N1
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
O2@
?W&@(Yf
W&@(Yef
7@H?ef
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
?W&@f
W&@(Yf
?W&@f
W&@f
?W-Xf@
W&@1f
?W&@(Yf
W&@(Yef
7@H?ef
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
?W&@f
W&@(Yf
?W&@f
W&@f
?W-Xf@
W&@1f
@6Ke
@6X
@1
@
@
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
@f
Literatura Turka. de publiko i de publikar mi primer nunka te abandone.
@f @f
@f6X? ?W2@f
@f)X W&@f
@f)X? ?W&@f
@f)X W&@f
@f? ?I'@)X ?W&@(M ?@f
@hf? V'@)X W&@(Y ?@fh
@hf? ?V'@)X ?W&@(Y ?@fh
@hf? V@)X W&@Y ?@fh
@f, *@f
@f0Y V4@f
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f @fhg
@f6X? ?W2@f
@)X W&@
@)X? ?W&@
@)X W&@
@ ?I'@)X ?W&@(M @
@ V'@)X W&@(Y @
@ ?V'@)X ?W&@(Y @
@ V@)X W&@Y @
@f, *@f
@f0Y V4@f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@f @f
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @ @ @f @
@ @f @5 3@ @f @
@f(Y V'@f
@f0Y? ?V4@f