‫ﺑﺎﺳﻤﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬

‫وﺑﻼگ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬اﺑﺰاری ﻧﻮﯾﻦ در ﺧﺪﻣﺖ آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی‬

‫ﯾﺤﯿﯽ ﻃﺎﻟﺒﯽ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎزﻧﺪران‪ ،‬ﮔﺮوه رﯾﺎﺿﯽ‪talebi@umz.ac.ir ،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯽ ﻓﺮ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎزﻧﺪران‪ ،‬ﮔﺮوه رﯾﺎﺿﯽ‪iranmath@gmail.com ،‬‬

‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪی‪ :‬وﺑﻼگ رﯾﺎﺿﯽ – آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ – آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫از اﺧﺘﺮاع راﯾﺎﻧﻪ و اﺑﺪاع اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﻘﻼﺑﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ ﻋﻠﻢ ﯾﺎد ﻣﯽ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺎ رواج ﻫﺮﭼـﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ راﯾﺎﻧﻪ در ﺟﺰﺋﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ روزﻣﺮه‪ ،‬ﻧﻘﺶ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آن در اﻣﺮ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿـﯽ واﺿـﺢ ﺗـﺮ از‬
‫ﻗﺒﻞ اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﭘﺪﯾﺪه ای ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺟﺎاﻓﺘـﺎده‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ در ﺑـﯿﻦ داﻧﺸـﺠﻮﯾﺎن و داﻧـﺶ‬
‫آﻣﻮزان ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا درﻣﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ‪ ،‬روﯾﮑﺮدی ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻣﯿﺎن ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻮﯾﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ آﻣﻮزش اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﯾﻌﻨﯽ وﺑﻼگ ﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﮐـﻪ ﺣﺎﺻـﻞ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﯾﮏ ﺳﺎﻟﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن در دﭘﺎرﺗﻤﺎن رﯾﺎﺿﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎزﻧﺪران اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﻣﺨﺘﺼﺮی از‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﺟﺎﯾﮕﺎه و اﻫﻤﯿﺖ وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿـﯽ ﻣـﯽ ﭘـﺮدازﯾﻢ‪ .‬در‬
‫اداﻣﻪ روﺷﻬﺎی اراﺋﻪ ﻣﻄﻠﺐ در اﯾﻦ ﻧﻮع وﺑﻼﮔﻬﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﻧﻤـﺎﯾﯿﻢ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ ﻣـﺪﻟﯽ ﻫﺮﭼﻨـﺪ‬
‫اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻟﺰوم و اﻫﻤﯿﺖ وﺑﻼگ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ رﯾﺎﺿﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻌﺎﯾﺐ و ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﻮﺟـﻮد ﻣـﯽ‬
‫ﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاﺳﺎس اﺻﻮل ﻣﻄﺮوﺣﻪ ﺑﻪ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﺒﺎﺣﺚ اﻗﺪام ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی روز اﻓﺰون ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی راﯾﺎﻧﻪ ای و ﺑﻪ ﻣﻮازات آن اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺠﺎزی‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ روز ﺑﻪ روز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوزه ﻓﻘﻂ ﮐﺘﺎب اﺑـﺰار آﻣﻮزﺷـﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ آﯾﺪ و ﻣﻌﻠﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻮﻟﯽ آﻣﻮزش ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ اﮐﻨﻮن و در دﻧﯿﺎی اﻣﺮوزی‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﻧﻔﻮذ ﺑﺎﻻی ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﻣﺠﺎزی در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪ ،‬ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻨﮕﻮﻧـﻪ ﻓﻨـﺎوری ﻫـﺎ در اﻣـﺮ‬
‫آﻣﻮزش ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎز و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن وﺑﻼﮔﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ دور از دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎی ﺟﻮ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮای ﺑﯿﺎن‬
‫اﯾﺪه ﻫﺎ و ﺗﺼﻮرات و ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﺷﺨﺼﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻔﺎ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻄـﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺖ و در آن ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺠﺎزی ﺑﻪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﻧﺤـﻮ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻣﯽ ﺗﻮان آن را وﺳﯿﻠﻪ ای داﻧﺴﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ روزﻣﺮه را ﺑﻪ داﻧﺶ ﺳﯿﺴـﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﻣﺒـﺪل ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ وﺑﻼگ ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﻄﻮر ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪی آن ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ اﻓﺮادی‬

‫‪١‬‬
‫در اﯾﺮان و ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮش ﭘﯿﺪا ﮐﺮد از ﺣﯿﻄﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ واﻗﻌﯿﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫آﻣﺎر و ارﻗﺎم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه )ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ (2004‬در ﻫﺮ ‪ 8,7‬ﺛﺎﻧﯿﻪ‪ ،‬ﯾﮏ وﺑﻼگ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ وﺑﻼﮔﻬـﺎی دﻧﯿـﺎ اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮج ﻋﺠﯿﺒﯽ از اﯾﻦ اﻧﻔﺠﺎر ﺣﺪود ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ رﺳﯿﺪ و ﻣـﺮدم ﻣـﺎ آرام آرام ﺑـﺎ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻧﻮ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ و آن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻇﻬـﻮر ﭘﺪﯾـﺪه وﺑـﻼگ ﻧﻮﯾﺴـﯽ‪،‬‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻧﯿﺰ ﭘﺎ ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﯾﮑـﻪ‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﺎﻣﻞ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اداﻣﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدی ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺳـﻌﯽ در ﻧﺸـﺎن‬
‫دادن زواﯾﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی وﺑﻼﮔﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی آﻣﻮزش ﻣﺠـﺎزی در دروس رﯾﺎﺿـﯽ‬
‫دارﯾﻢ‪.‬‬

‫وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫وﺑﻼگ آﻣﻮزﺷﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺟﺎری داﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮان را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬در ﺗﻮﺻﯿﻒ وﺑﻼگ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ آﻧﭽﻪ ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿـﺖ اﺳـﺖ ﮐﺎرﺑﺮدﻫـﺎ و ﺗﻌـﺎﻣﻼت‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در اﺑﺰارﻫﺎی اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺳﺮاغ دارﯾﻢ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮش وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺮﺣﻠﻪ ای از‬
‫رﺷﺪ وﺑﻼﮔﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺮ دوش اﻓﺮادی ﻧﻬﺎده ﺷﺪه ﮐﻪ در ﺣـﻮزه ﻋﻠـﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻤﺎﯾﻞ دارﻧﺪ ﺑﺪﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﺷﺎن از ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎن‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻣﯿﻨﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺮوز اﯾـﻦ ﭘﺪﯾـﺪه را ﺟـﺪا ﺷـﺪن‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎ از ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺗﻔﮑﺮات ﺷﺨﺼﯽ ﺗﺼﻮر ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺤﻘـﻖ وﺑﻼﮔﻬـﺎی‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ در واﻗﻊ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻔﮑﺮات ﻋﺎﻟﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﻢ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﺎری روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ اﻓﮑﺎر ﺷﺨﺺ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دارد‪.‬‬
‫از وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮای وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از روﺷـﻬﺎی ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﺑـﻪ ﻓـﺮد‬
‫وﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺧﺎص ﺑﺮای اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣـﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨـﺪه ﻃـﺮز ﺗﻔﮑـﺮ ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪه‬
‫وﺑﻼگ در ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی روﺷﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮ وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن اﺳﺖ ﻧﮕـﺎﻫﯽ آﺳـﺎن و آزاد در اﯾـﻦ وﺑﻼﮔﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﺤﺚ ﻫﺎی داغ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬در واﻗﻊ ﻣـﯽ ﺗـﻮان اﯾـﻦ‬
‫وﯾﮋﮔﯽ را ﻣﺰﯾﺖ آﻣﻮزش ﻫﺎی ﻣﺠﺎزی از ﻃﺮﯾﻖ وﺑﻼگ در ﺑﺮاﺑﺮ روﺷﻬﺎی ﺳﻨﺘﯽ داﻧﺴﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫وﺑﻼﮔﻬـــﺎ ﺑـــﻪ ﮐﻨﻔـــﺮاﻧﺲ ﻏﯿـــﺮ ﻫﻤﺰﻣـــﺎن ﺗﺒـــﺪﯾﻞ ﻣـــﯽ ﺷـــﻮﻧﺪ ﮐـــﻪ ﻫـــﺮ ﻓـــﺮد اﺟـــﺎزه‬
‫ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﻧﻈﺮش را در ﻗﺒﺎل ﻧﻈﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اراﺋﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ دارای ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨـﯽ‬
‫دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎدرﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دﯾـﺪﮔﺎه ﻋﻠﻤـﯽ ﺧـﻮد را‬
‫ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻈﺮات ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺮ ﻧﻈﺮات ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ رﻓـﻊ ﻧﻘـﺺ ﺗﻔﮑـﺮات ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪه‬
‫ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه و اﻃﻼع از ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻠﻤﯽ و ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪی ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻋﻨـﻮان ﺷـﺪه‬
‫در آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی وﺑﻼگ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫• دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ :‬ﺑﺮﺧﻼف ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻋﻠﻤﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن ﺧـﺎص ﺧـﻮد را‬
‫دارد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن وﺑﻼگ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ و اﯾﻦ ﺗﻨﻮع ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺳـﻮی ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﮔﺮاﯾﺶ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎی ﻋﻠﻤـﯽ ﮔﻮﻧـﺎﮔﻮن ﺣﺘـﯽ از‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫• ﻧﻘﺪﭘﺬﯾﺮی ﺑﺎﻻ‪ :‬وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮﺧﻼف ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﻧﺸﺮ ﮐﺎﻏﺬی اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪون ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر و درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻘﺪ و ﻧﻈﺮ دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﻈـﻪ اﻓﮑـﺎر‬
‫ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﻧﻘﺪ دﯾﮕﺮان ﻗﺮار داده و ﮔﺎﻣﯽ در ﺟﻬﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺧﻮد ﺑﺮدارﯾﻢ‪.‬‬
‫• ﺣﻔﻆ اﻧﺪﯾﺸﻪ‪ :‬اﻓﮑﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﯿﭽﮕﺎه راﻫﯽ ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر و اراﺋـﻪ آن ﻧﯿﺎﻓﺘـﻪ اﯾـﻢ را ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﺪون دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻧﮕﺎرش ﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ در وﺑﻼگ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ اﻣـﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﯽ ﺷـﻮد‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻓﮑﺮی ﺧﻮد را از ﻣﻌﺮض ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ دور ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪.‬‬
‫• دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺋﻢ‪ :‬در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ و ﻓﺎرغ از ﻣﮑﺎن ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺧـﻮد ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻣـﺪ ﻧﻈﺮﺗـﺎن را ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧﯿـﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﯿﺪ و ﺗﻨﻬﺎ اﺑﺰار ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای اﯾﻨﮑﺎر اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ :‬از دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎ و ﻣﺸﮑﻼت داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن ﺗﺤﺼﯿﻼت ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ در ﻋﺪم ﻋﺎدت ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﺠﺎد وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﻓﺮد ﻋﺎدت ﺑﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻦ‬
‫را در ﺧﻮد ﭘﺮورش ﻣﯿﺪﻫﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ذﻫﻦ دارد اﺑﺘﺪا در وﺑﻼگ ﺧـﻮد ﺑﯿـﺎن ﮐﻨـﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ارزﯾﺎﺑﯽ و ﭘﺮداﺧﺖ آن ﺑﺎ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫• ذﺧﯿﺮه و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ اﻃﻼﻋﺎت‪ :‬ﻫﺮ وﺑﻼگ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪه ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺧـﻮد را‬
‫آرﺷﯿﻮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﮔﺮدآوری ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ :‬از ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎی ﻣﻬﻢ وﺑﻼگ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی زﺑﺎن ﻟﯿﻨﮑﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از زﺑﺎن ﻟﯿﻨﮏ ﻫﻤﺎن‬
‫اﺷﺎرات ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﻣﺘﻮن ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎص ﺗﻮﺳﻂ ﻟﯿﻨﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در وﻗـﺖ و ﻋـﺪم‬
‫ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ ﺑﺮای اﻓﺮادی ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﻮزه ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ‪ -‬آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺎ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه وﺑﻼگ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﺑﻪ روز ﺑﻮدن‪ :‬وﺟﻮد وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ در واﻗﻊ ﻧﻤﻮد اﻋﺘـﺮاض ﺑـﻪ روش ﻫـﺎی ﺳـﻨﺘﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﯾـﻦ ﻧـﻮع وﺑﻼﮔﻬـﺎ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﯽ در ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺮوز دارﻧﺪ‪.‬‬

‫وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی اﻣﮑﺎن "ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﯾﺖ زﻣﺎﻧﯽ" را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ زﻣـﺎن‬
‫و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿﻬﺎ و ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﯿﻮه‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﻮه آﻣﻮزﺷـﯽ ﻣﻌﻤـﻮل‪ ،‬ﮐـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ را در زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬راﻫﮑﺎری اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬از ﺳـﻮی‬
‫دﯾﮕﺮ در آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻋﻠـﻢ ﭘﺎﯾـﻪ‪ ،‬وﻗـﺖ زﯾـﺎدی ﺻـﺮف اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﯿﺎز ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻪ ﻧﮑﺎت و ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ آﻣﻮزﺷـﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻣﺮﺗﻔـﻊ‬

‫‪٣‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺣﻀﻮر و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﻣﺠﺎزی آﻣﻮزش ﻫﻤﭽﻮن وﺑﻼﮔﻬﺎ در اﯾﻦ رﺷـﺘﻪ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﺟﺘﻨﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ روﯾﮑﺮدی ﭼﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺎﻫﺪ ﻇﻬﻮر و ﺗﻮﻟﺪ وﺑﻼگ ﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺑـﺎ دﯾـﺪﮔﺎه ﻫـﺎی ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی زﯾﺎدی را ﻣﯽ ﺗـﻮان ﺑـﺮای وﺑﻼﮔﻬـﺎی رﯾﺎﺿـﯽ ﻋـﻼوه ﺑﺮآﻧﭽـﻪ ﮐـﻪ ﺑـﺮای‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺷﻤﺮد ﮐﻪ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻮارد ذﯾﻞ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫• ﻋﺪم ﻣﺤﺪودﯾﺖ در ﺗﯿﺮاژ ﺑﺮﺧﻼف ﮐﺘﺐ و ﻣﺠﻼت رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﻫﺎی ﺑﺼﺮی ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﻨﻮع و اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﮕﯿﺰه در ﻣﺨﺎﻃﺐ‬
‫• ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺸﺮده ﮐﺘﺐ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• ﺑﯿﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎرﯾﺦ و ﻓﻠﺴﻔﻪ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺧﻼ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺘﺐ درﺳﯽ‬
‫• ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎزی رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• اراﺋﻪ اﺧﺒﺎر و روﯾﺪادﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺣﻮل ﻣﺤﻮر رﯾﺎﺿﯽ‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﮔﺴﺘﺮش وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ آﻣﺎری از اﯾﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎ‬
‫و ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺑﺮان آﻧﻬﺎ اراﺋﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﻋﺪم وﺟﻮد ﻣﻨﺒﻌـﯽ آﻣـﺎری ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺷﺪه ﮐﻪ آﻣﺎر دﻗﯿﻘﯽ از وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻃﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺑﯿﺶ از ﺻﺪ وﺑﻼگ رﯾﺎﺿﯽ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﻗﺎﺑـﻞ ذﮐـﺮ ﻣﯿﺒﺎﺷـﺪ‪ .‬از ﻣﯿـﺎن وﺑﻼﮔﻬـﺎی رﯾﺎﺿـﯽ‬
‫ﻣﯿﺘﻮان از وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎت زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬رﯾﺎﺿﯽ ﭘﻮﯾﺎ و ‪ ...‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﺨﺴـﺘﯿﻦ وﺑﻼﮔﻬـﺎی رﯾﺎﺿـﯽ و از‬
‫وﺑﻼگ ﻟﺒﺨﻨﺪ رﯾﺎﺿﯽ)وﺑﻼگ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن( ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ﯾﮑﺴﺎل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و ﺣﺪود ‪ 70000‬ﺑﺎزدﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﺮﺑﯿﻨﻨﺪه ﺗﺮﯾﻦ وﺑﻼگ رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎد ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﮐﻠﻤﺎت ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه از رﯾﺎﺿـﯽ و‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﯽ از ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺟﺴﺘﺠﻮ را وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﻣـﯽ‬
‫دﻫﻨﺪ و ﮔﺎﻫﺎ ﺳﺎﯾﺖ ﻫﺎی رﺳﻤﯽ در زﻣﯿﻨﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت در ﺳﻄﻮح ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮی از ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﻣﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﯾﻦ ﻧﻮع وﺑﻼﮔﻬﺎ در ﻣﯿﺎن ﻣﻌﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﻫـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻤﺎ‬
‫ﺑﺮ وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ رﯾﺎﺿﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﻫﻤﭽـﻮن ﺳـﺎﯾﺮ ﭘﺪﯾـﺪه ﻫـﺎ در‬
‫ﺣﺎل ﻃﯽ ﮐﺮدن ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪ ﻫﻨﺠﺎر ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﻣﻌﻤـﻮﻻ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﭘﺪﯾـﺪه ﻫـﺎی‬
‫ﺟﺪﯾﺪ آﻣﻮزﺷﯽ واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﭼﻨـﯿﻦ ﻧﻈـﺮی ﻧـﻮع ﺑﺮﺧـﻮرد ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﺑـﺎ‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزﺷﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی زﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ (1‬ﻧﻮآور ﻫﺎ‪ :‬اﻓﺮادی ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از وﺑﻼﮔﻬﺎ را وارد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (2‬زودﭘﺬﯾﺮﻫﺎ‪ :‬ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪه وﺑﻼگ را ﭘﺲ از ﻧﻮآورﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬اﮐﺜﺮﯾﺖ زود‪ :‬ﻋﺪه ﻧﺴﺒﺘﺎ زﯾﺎدی از ﻣﻌﻠﻤﺎن در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻗـﺮار ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ و از ﻧـﻮآوری ﻫـﺎی‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺑﻼﮔﻬﺎ زود اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬اﮐﺜﺮﯾﺖ دﯾﺮ‪ :‬ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از وﺑﻼﮔﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﺑـﺰار آﻣﻮزﺷـﯽ ﺗﺎﻣـﻞ ﻧﺴـﺒﺘﺎ‬
‫زﯾﺎدی ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ (5‬دﯾﺮﭘﺬﯾﺮﻫﺎ‪ :‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﻗﺪﯾﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﻣﺎﯾﻠﻨﺪ از آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٤‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻓﻮق ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﻧﺘﺸﺎر و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﯾﮏ ﭘﺪﯾـﺪه ﺑـﻪ ﻫﻨﺠـﺎر ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺑﺎ ﭘﺬﯾﺮش اﻣﺮ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﺗﻮﺳـﻂ دﺳـﺘﻪ زودﭘـﺬﯾﺮ اﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻢ اﮐﻨﻮن ﺣﺮﮐﺖ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﺳـﻤﺖ ﺑﺴـﯿﺎر ﮐﻨـﺪ ﺻـﻮرت ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد و‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻨﺤﻨﯽ اﻧﺘﺸﺎر‪ ،‬وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮآورﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﯿﻮه ﻫﺎی اراﺋﻪ ﻣﻄﻠﺐ در وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﻗﺒﻞ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ﺷـﯿﻮه ﻫـﺎی ﺑﮑـﺎر رﻓﺘـﻪ در اراﺋـﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﯾﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎ را ﮐﻪ ﻧﺸﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺧﻮاص وﺑﻼﮔﻬﺎﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﺑﮕﺬراﻧﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اراﺋﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﭼﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را ﺑﻪ ﻓﺮد ﯾﺎ اﻓﺮادی اراﺋـﻪ ﻣـﯽ ﮐﻨـﯿﻢ در واﻗـﻊ ﻣـﯽ ﺧـﻮاﻫﯿﻢ آن را از ذﻫـﻦ ﯾـﺎ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﺑﻪ ذﻫﻦ ﯾﺎ اﺣﺴﺎس دﯾﮕﺮی ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را در ﺑﺮدارد‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ و درﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺷﻨﺎﺧﺖ در درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨـﺪه آن‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽ ﺷﻮد و در اﺻﻄﻼح ﻓﻀﺎی ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺷﯿﻮه اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﭼﻨـﺪ دﺳـﺘﻪ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ﮐـﻪ از‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﮐﺘﺒﯽ و ﺷﻔﺎﻫﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬اراﺋﻪ ﮐﺘﺒﯽ ﻧﻮﻋﯽ از اراﺋﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫آن ﭘﯿﺎم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﮑﺘﻮب ﺑﺮ روی رﺳﺎﻧﻪ ﻣﺘﺪاول اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ زﺑﺎن ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اراﺋﻪ ﺷﻔﺎﻫﯽ ﻧﻮﻋﯽ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﺎﻧﻪ اﺻﻠﯽ آن زﺑﺎن ﻣﻠﻔﻮظ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ دو ﺗﻌﺮﯾﻒ در وﻫﻠﻪ اول‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎ از ﺷﯿﻮه اراﺋﻪ ﮐﺘﺒﯽ ﺑﻬـﺮه ﻣـﯽ‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﯾﺎ ﺑﺮاﺳﺘﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه در وﺑﻼﮔﻬﺎ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اراﺋﻪ ﮐﺘﺒﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﺑﺮﻧـﺪ و در اﯾـﻦ‬
‫دﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﮔﻨﺠﻨﺪ؟ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻮال ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﺷﯿﻮه ﮐﺘﺒﯽ از ﭼﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻫـﺎی ﺑﺮﺧـﻮدار اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اراﺋﻪ ﮐﺘﺒﯽ ذﮐﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺎﺳﺎ آن را ﻧﻮﻋﯽ اراﺋﻪ ﯾﮏ ﻃﺮﻓﻪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻏﯿﺎﺑﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اراﺋﻪ ﮐﺘﺒﯽ ﺑﻪ اﺻﻮل و ﺿﻮاﺑﻂ ﺧـﺎص ﮐﺘﺎﺑـﺖ و ﻧﮕـﺎرش ﻧﯿـﺎز‬

‫‪٥‬‬
‫دارد و ﭼﻮن ﯾﮑﺴﻮﯾﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮی ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺗﻬﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯿﺴـﺖ‬
‫ﮐﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ وﺑﻼگ ﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ دو ﻃﺮﻓﻪ اﻧﺪ و از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻃﺮح ﺷﺪه در‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺤﺚ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در وﺑﻼﮔﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع رﯾﺎﺿﯽ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺗﺎﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی از ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن ﺟﺰو ﻻﯾﻨﻔﮏ اﯾﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﭽﻪ ﮐـﻪ ﻫـﻢ‬
‫اﮐﻨﻮن در ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﺟﺪاﺷﺪن از اﺳـﻠﻮب ﻫـﺎی ﻧﮕـﺎرش رﯾﺎﺿـﯽ و‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﻧﮕﺎرش ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﺘﺒﯽ داﻧﺴـﺘﻦ‬
‫ﺷﯿﻮه اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ در وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﮐﻤﯽ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎری ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺷﻔﺎﻫﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﯿﻮه ﻫـﺎی‬
‫وﺑﻼگ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻧﻮﯾﺴـﻨﺪﮔﺎن وﺑـﻼگ از ﻧﻈـﺮ‬
‫آراﯾﺶ و ﺳﺒﮏ ﺑﯿﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺿﻮاﺑﻄﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاری ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺳـﺮﯾﻊ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ‬
‫ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ درﯾﺎﻓﺖ آن واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داده و ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫را در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آن ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﺗﺒﺎدل ﻧﻈـﺮ ﺑـﯿﻦ اراﺋـﻪ ﮐﻨﻨـﺪه و ﻣﺨﺎﻃـﺐ وﺟـﻮد دارد و اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫اﻃﻼﻋﺎت دوﺳﻮﯾﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻫﺪف ﻣﺎ را در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﺑﯿﺎن اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﻮه اراﺋـﻪ ﻣﻄﻠـﺐ در‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ از دو ﺷﯿﻮه ﮐﺘﺒﯽ و ﺷﻔﺎﻫﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی اﺑﺰارﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﮑﺲ‪ ،‬اﻧﯿﻤﯿﺸﻦ و ‪ ...‬داﻣﻨﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آن ﺑـﻪ ﺳـﺎﯾﺮ ﺷـﯿﻮه ﻫـﺎی اراﺋـﻪ‬
‫ﮐﺸﺎﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ وﺑﻼگ ﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﻫﻢ اﮐﻨﻮن وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ رﯾﺎﺿﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪن دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﮐـﺎری ﻋﺒـﺚ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـﯽ‬
‫رﺳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در آﯾﻨﺪه وﺟﻮد ﯾﮏ ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮات آﻣﻮزﺷﯽ وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎن ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮ آﻧﭽـﻪ‬
‫ﮐﻪ از وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت زﯾﺮ از ﺳﻮی ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﺑـﺮای دﺳـﺘﻪ ﺑﻨـﺪی‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ (1‬وﺑﻼﮔﻬﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ رﯾﺎﺿﯽ؛ در اﮐﺜﺮ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﺷﺎﻫﺪ اراﺋﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎرﯾﺨﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺑـﺎزی‬
‫و ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﮐﻤﺘﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺘﻮن ﺗﺨﺼﺼـﯽ رﯾﺎﺿـﯽ در آﻧﻬـﺎ ﻫﺴـﺘﯿﻢ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫دﺳﺘﻪ از وﺑﻼﮔﻬﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﻠﯽ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ رﯾﺎﺿﯽ و ﻏﯿﺮرﯾﺎﺿﯽ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ (2‬وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ؛ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺳـﻌﯽ در‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ روش ﻫـﺎی ﺧـﻮد ﺑـﺎ روش ﻫـﺎی دﯾﮕـﺮ آﻣﻮزﺷـﯽ دارﻧـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ وﺑﻼﮔﻬـﺎ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ و ﺗﺎﺛﯿﺮ آن در ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﯾﺎددﻫﯽ‪ -‬ﯾـﺎدﮔﯿﺮی‪ ،‬ارزﺷـﯿﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫روﺷﻬﺎی ارﺗﻘﺎء ﺳﻮاد رﯾﺎﺿﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﺤﻮه ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آﻣﻮزﺷﻬﺎی ﻣﺠﺎزی ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺳـﻬﻢ‬
‫را در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
‫‪ (3‬وﺑﻼﮔﻬﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ رﯾﺎﺿﯽ؛ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از وﺑﻼﮔﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ از ﻧﺎﻣﺸﺎن ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ‬
‫ﻧﮑﺎت و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ رﯾﺎﺿﯽ را در ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺑﯿـﺎن ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻣﺨﺎﻃـﺐ اﯾـﻦ‬
‫وﺑﻼﮔﻬﺎ اﻓﺮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺣﺮﻓﻪ ای در رﯾﺎﺿﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺗﺌﻮری ﺗﺎ ﻋﻤﻞ راه درازی در ﭘﯿﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮورت ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮏ ﻣـﺪل‬
‫ﺑﻪ وﺿﻮح ﺣﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ﯾﮏ ﻣﻌﻠﻢ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﻫﺮﮐﻼس رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮد داﻧﺶ آﻣﻮزان را ﮔﺮوه ﺑﻨﺪی ﻧﻤﺎﯾـﺪ و از ﻫـﺮ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺧﻼﺻﻪ ای ﻣﻔﯿﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﺮوﻫـﯽ ﺷـﺎن را ﺑـﺮای ﻫـﺮ درس در‬
‫وﺑﻼﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه درج ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻇﯿﻔﻪ ای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﮔﺮوه ﻣﺤﻮل ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﻣﻮزﺷـﯽ و ﺣﺘـﯽ ﺷـﺮاﯾﻂ‬
‫ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﺘﻔﺎوت از ﭼﯿﺰی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﺪم ﻧﻈﺎرت ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮ ﯾﮏ ﻃﺮح ﯾﺎ ﻣـﺪل‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ اﯾﺮاد ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺣﻀﻮر ﻣﻌﻠﻢ در اﯾـﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻢ در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺑﻼﮔﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﯽ رﺳـﺪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ راه ﻣﻤﮑـﻦ اﯾﺠـﺎد ﯾـﮏ‬
‫وﺑﻼگ ﺑﺮای ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد در آن ﻧﮑﺘﻪ ﻫﺎی درﺳﯽ را اراﺋﻪ ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﮔﺰارﺷـﯽ از‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﮐﻼﺳﯽ و ﮔﺮوه ﻫﺎی وﺑﻼگ ﻧﻮﯾﺲ را در آن ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺟـﺪای از ﺟﻨﺒـﻪ‬
‫ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻬﺖ ﺑﺨﺸﯽ و ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﮐﺮدن وﻇﺎﯾﻒ آﻣﻮزﺷﯽ داﻧﺶ آﻣـﻮزان ﻣـﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬از ﻃﺮﻓـﯽ‬
‫وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ وﺑﻼﮔﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺑﺎﻻﺑﺮدن ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد ﻣﻌﻠـﻢ دارد‪ .‬زﯾـﺮا ﺗﺤـﺖ اﯾـﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﻌﻠﻢ اﻓﮑﺎر آﻣﻮزﺷﯽ ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻔﮑﺮ اﻧﺘﻘﺎدی دﯾﮕﺮان ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ازﯾﻦ رو ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺣﺎوی ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻫﻤﮕﺎم ﺗﺮ ﺑﺎ روﺷﻬﺎی ﻧﻮﯾﻦ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺪل ﻓﻮق ﯾﮏ ﻣﺪل ﮐﺎﻣﻼ اﺑﺘﺪاﯾﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﭘﺎﯾﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺪﻟﻬﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﭙﺮدازﯾﻢ و ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﻢ راﻫﮑﺎرﻫـﺎﯾﯽ را‬
‫در ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻧﻮاﻗﺺ آن ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﻮﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی‬

‫• اﯾﺠﺎد ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮔﺮوﻫﯽ در ﮐﻼس در راﺳﺘﺎی ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﻧﻬﺎدن ﻋﻠﻢ و ﻋﻤـﻞ داﻧـﺶ آﻣـﻮزان و‬
‫ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻌﺎﻣﻞ آﻣﻮزﺷﯽ در ﺣﯿﻄﻪ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺮدن ﮐﻼس در راﺳﺘﺎی ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺧﻮد دارای ﻣﺰاﯾﺎی زﯾﺮ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﯾﺎدﮔﯿﺮی‬
‫‪ .2‬اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط آﻣﻮزﺷﯽ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ‬
‫‪ .3‬ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼت اﻧﻀﺒﺎﻃﯽ‬
‫‪ .4‬ﮐﯿﻔﯿﺖ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮ‬
‫• اﯾﺠﺎد رﻗﺎﺑﺖ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﯿﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎی وﺑﻼگ ﻧﻮﯾﺲ‬

‫‪٧‬‬
 ‫• ﭘﺮورش ﻗﻮه ﺗﻔﮑﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ از ﺳﻪ روش اﺻﻠﯽ زﯾﺮ‪:‬‬
‫‪ .1‬روش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻓﺮدی و ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ‬
‫‪ .2‬روش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ درک ﻋﻤﯿﻖ و دﻗﯿﻖ از ﻣﻮﺿﻮع ﯾﺎدﮔﯿﺮی‬
‫‪ .3‬روش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﺐ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﻣﻮﺛﺮ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫• اﯾﺠﺎد ﺗﻌﺎﻣﻞ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﻣﻌﻠﻤﺎن رﯾﺎﺿﯽ از ﻃﺮﯾﻖ وﺑﻼگ ﺷﺨﺼـﯽ ﻣﻌﻠـﻢ ﮐـﻪ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫• اﯾﺠﺎد ﺟﺰوات آﻣﻮزﺷﯽ آﻧﻼﯾﻦ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻫﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧـﻮدی ﺧـﻮد ﻣﻮﺟـﺐ ﻏﻨـﯽ‬
‫ﺳﺎزی داده ﻫﺎی ﻓﺎرﺳﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ از ﻣﺘﻮن رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺒـﻊ ﺧـﻮﺑﯽ ﺑـﺮای‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﮔﺴﺘﺮش ﺳﻮاد ‪ IT‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﻪ ﻣﻮازات آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی راﯾﺎﻧﻪ‬
‫و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در اﯾﻦ ﻣﺪل‪.‬‬
‫• ﭘﺮورش روﺣﯿﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ و ﭘﺮﺳﺸﮕﺮی و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﺮﻏﯿﺐ داﻧﺶ آﻣـﻮز ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫• ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺲ رﯾﺎﺿﯽ ﮔﺮﯾﺰی ﺑﺎ ﺗﻠﻔﯿﻖ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ و ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﻮﺟـﻮد در اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫راﯾﺎﻧﻪ‬
‫• ارﺗﻘﺎی ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎری داﻧﺶ آﻣﻮز و اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺘﻮن رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻣﺤﺘﻮای آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎی درﺳﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ و اﺳﺘﻌﺪاد ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻓﺮدی ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫• ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻃﺮح ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی رﯾﺎﺿﯿﺎﺗﯽ ﺧﺎرج از ﻣﺤﺪوده ﮐـﻼس و ﻣﺪرﺳـﻪ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﯿﻦ وﺑﻼگ ﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬
‫• ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﻌﻠﻢ از اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪه اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪه ﯾﺎدﮔﯿﺮی‬
‫• اﺻﻼح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن‬
‫• اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﺶ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎی داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ داﻧﺶ آﻣﻮزان‬
‫• اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای رﻓﻊ اﺷﮑﺎل ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬
‫• ﺑﮑﺎر ﺑﺴﺘﻦ ﺳﻪ اﺻﻞ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﭘﻮﻟﯿﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ در اﯾﻦ ﻣﺪل ﺑﺮوز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬اﺻﻞ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻓﻌﺎل؛ ﺑﺎ وادار ﮐﺮدن داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫـﺎی ﺷﺨﺼـﯽ از درس و‬
‫اراﺋﻪ آن در وﺑﻼگ‬
‫‪ .2‬اﺻﻞ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰه؛ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﺟﺬاﺑﯿﺘﻬﺎی راﯾﺎﻧـﻪ و وﺑـﻼگ ﻧﻮﯾﺴـﯽ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺤـﺮک‬
‫اﻧﮕﯿﺰه‬
‫‪ .3‬اﺻﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮی؛ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن ﺑﺮای ﮐﺴﺐ آﮔﺎﻫﯽ و ﺳﭙﺲ ﺗﻤـﺮﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﮔﺎﻫﯽ ﻫﺎی ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬

‫‪٨‬‬
 ‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی‬
‫ﻫﺮ ﻣﺪل در ﻋﯿﻦ ﮐﺎرآﻣﺪی دارای ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪن آن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺑـﻪ ﻫـﺪر‬
‫رﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﯾﺠﺎد ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨـﺎ اﯾـﻦ ﻧﮑﺘـﻪ در ﻣـﺪل ﻫـﺎی‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮﺗﺮ و دارای اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪل ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫ذﯾﻞ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫• ﮐﻤﺒﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺘﻔﺎده از راﯾﺎﻧـﻪ و اﯾﻨﺘﺮﻧـﺖ در ﺳـﻄﺢ ﻣـﺪارس‬
‫ﮐﺸﻮر‬
‫• ﻋﺪم آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎ راﯾﺎﻧﻪ و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن وﺑﻼگ‬
‫• ﻧﺒﻮد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﺎﯾﭗ رﯾﺎﺿﯽ در ﺳﺮوﯾﺲ دﻫﻨﺪه ﻫﺎی وﺑﻼگ‬
‫• ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﻮدن اﻃﻼﻋﺎت داﻧﺶ آﻣﻮزان در ﺣﻮزه ‪IT‬‬
‫• اﻓﺖ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ داﻧﺶ آﻣﻮزان در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻮازن در اﺟﺮا و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﺪل‬

‫راﻫﮑﺎرﻫﺎ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﺪل ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﻮدن ﻣﻌﺎﯾﺐ آن در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ راﻫﮑﺎرﻫﺎی زﯾﺮ ﺿﺮوری ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ (1‬اوﻟﯿﻦ ﻗﺪم ﺑﺮای ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﻮدن ﻣﻌﺎﯾﺐ ﭘﯿﺶ رو ﻓـﺮاﻫﻢ آوردن ﺗﺠﻬﯿـﺰات ﺳـﺨﺖ اﻓـﺰاری ﻻزم‬
‫ﺑﺮای ﻣﺪارس اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ اﺟﺮای اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺪﻟﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﻈـﺎرت ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ ﻣـﺪارس‬
‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد از ﻗﺒﯿﻞ اﺧﺘﺼﺎص ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺑـﻪ ‪ 60‬داﻧـﺶ آﻣـﻮز ﻣﻤﮑـﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻨﺠﺎ ذﮐﺮ ﮔﺮدد اﯾﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻓـﺮاﻫﻢ ﻧﻤـﻮدن اﻣﮑﺎﻧـﺎت و‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺳﺨﺖ اﻓﺰاری ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻮﺟـﺐ ﮔﺴـﺘﺮش ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی اﺑﺰارﻫـﺎی ﻧـﻮﯾﻦ آﻣﻮزﺷـﯽ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن وﺑﻼگ ﻫﺎ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺎرز آن اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻫﺮﺳـﺎﻟﻪ در آﻣﺮﯾﮑـﺎ از ﻣﺤـﻞ ﮐـﻞ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﮐﺎرﺑﺮان ﺗﻠﻔﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد دو ﻣﯿﻠﯿـﺎرد دﻻر ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﯿـﺰ ﻣـﺪارس دوﻟﺘـﯽ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﻣﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺣـﺎﮐﻢ ﺑـﺮ ﮐـﻼس درس ﻣـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و راﯾﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻤﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از دﮐﻮر ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدﯾﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﯽ رﺳـﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ای‬
‫ﻣﺪون ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (2‬ﺟﺪی ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﮔﺴﺘﺮش اﺟﺮای ﻃﺮح ﺿﻤﻦ ﺧـﺪﻣﺖ آﻣـﻮزش ﮐـﺎرﺑﺮی ﮐـﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﻮاد راﯾﺎﻧﻪ ای ﻣﻌﻠﻤﺎن را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ و ﮐﻤـﮏ ﺷـﺎﯾﺎﻧﯽ در اﺟـﺮای ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫ﻣﺪل ﻣﺬﮐﻮر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ آﻣﻮزش ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺮاﺣﺘﯽ از راﯾﺎﻧﻪ و اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ اﺑﺰارﻫﺎی آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ دوره ﻫﺎی ﺿﻤﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻮل ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﯽ ﭼﻮن آﻣـﻮزش ﻣﺠـﺎزی‪ ،‬ﻓﻨـﺎوری ﻫـﺎی‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ و ‪ ...‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی دﻏﺪﻏﻪ ﻫـﺎی ﻣﻌﻠﻤـﯿﻦ در ﻗﺒـﺎل ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی‬
‫اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ روش ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻄﻠـﺐ ﻗﺒـﻞ آﺷـﻨﺎ ﺑـﻮدن ﺗﻨﻬـﺎ ‪ 30‬درﺻـﺪ از دﺑﯿـﺮان دوره‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی راﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺪل ﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
‫‪ (3‬در اﻣﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻂ اﻣﻦ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷـﯽ داﻧـﺶ آﻣـﻮزان‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ روش‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی اﯾﻨﺘﺮاﻧﺘﯽ آﻣﻮزش ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻨﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺒﮑﻪ ﻫـﺎ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻻزم ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻌﺒﯿـﻪ اﻣﮑـﺎن ﺗﺎﯾـﭗ ﻣﺘـﻮن رﯾﺎﺿـﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻗﺮارﮔﯿﺮی آﻣﻮزش راﯾﺎﻧﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﯽ دوره ﻫﺎی راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‬
‫و ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﯾﮏ راه ﺣﻞ ﺳﺎده ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی داﻧﺶ آﻣـﻮزان در ﺣـﻮزه ‪IT‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺟﻬﺖ دﻫﯽ و ﺳﻮق دادن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻣﻌﻠﻤـﺎن رﯾﺎﺿـﯽ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده از وﺑـﻼگ‬
‫رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻮﺷﯿﺪ ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻓﻮاﯾـﺪ ﻣﻮﺟـﻮد در ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی آن ﺟﻠـﺐ ﮐـﺮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻮﺟﻮد و اراﺋﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻤﯿﻦ ﺣﯿـﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ (5‬ﺗﻬﯿﻪ دﯾﺪن ﺳﺎز و ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺸﻨﻮاره وﺑﻼﮔﻬﺎی آﻣﻮزش رﯾﺎﺿـﯽ ﺑـﺮای ﺗﺒـﺎدل‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی‬
‫ﻇﻬﻮر اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻋﺪﯾﺪه ای ﺑـﺮ ﻋﻠـﻮم و ﻓﻨـﻮن‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺬارد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺮﺻﻪ آﻣـﻮزش اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮی ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪ آﻣﻮزش از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻇﻬـﻮر ﻣﺤـﯿﻂ‬
‫ﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺟﺪﯾﺪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ,‬ﺿﺮورت اﻟﮕﻮﻫﺎ‪ ,‬روش ﻫﺎ‪ ,‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی‬
‫ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺮای آﻣﻮزش ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان وﺑﻼﮔﻬﺎ را ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ و ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮﯾﻦ اﺑـﺰار‬
‫آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﺑﮑـﺎرﮔﯿﺮی آﻧﻬـﺎ زﻣﯿﻨـﻪ ﺳـﺎز ﺣﻀـﻮری ﻣﻮﻓـﻖ در ﺳﯿﺴـﺘﻢ ﻫـﺎی‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ آﯾﻨﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮی در ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺗﺪرﯾﺲ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎدر ﻋﻠﻮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻣﺜﺒﺘﯽ را در ﯾﺎدﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از وﺑﻼﮔﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﯿﻮه ای ﻣﺠﺎزی ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻀﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ در ﺻﻮرت اﯾﺠﺎد زﯾﺮﺳـﺎﺧﺖ ﻫـﺎی ﻣﻨﺎﺳـﺐ‪ ،‬ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ آﻣﻮزش رﯾﺎﺿﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ .1‬ﮐﺮﯾﻤﯽ ﻓﺮدﯾﻦ ﭘﻮر‪ ،‬ﯾﻮﻧﺲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در ﮐﻼس درس اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷـﯽ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬دی ‪84‬‬
‫‪ .2‬رﺿﻮی‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1‬ﻣﻬﺮ ‪84‬‬
‫‪ .3‬ﻓﯿﺎض‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻢ و آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺎل ﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻤﺎره دﻫﻢ‬
‫‪ .4‬زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺸﺮت‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ درﮐﻼﺳﻬﺎی ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،2‬آﺑﺎن ‪84‬‬
‫‪ .5‬رﺿﻮی‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﻣﻔﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺳﻨﺘﯽ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷـﯽ‪ ،‬ﺷـﻤﺎره ‪ ،3‬آذر‬
‫‪84‬‬
‫‪ .6‬ﻧﺤﻮی‪ ،‬ارﺳﻄﻮ‪ ،‬از آﻣﻮزش ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ای ﺗﺎ آﻣﻮزش ﻣﺠﺎزی‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،5‬ﺑﻬﻤﻦ ‪84‬‬

‫‪١٠‬‬
 ‫‪ .7‬ﮐﺮﻣﯽ ﭘﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ‪ ،‬راﻫﺒﺮد ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺮدن ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺑﺰرگ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،5‬ﺑﻬﻤﻦ ‪84‬‬
‫‪ .8‬ﻣﻮﺳﻮﯾﺎن‪ ،‬ﻣﯿﺮﻋﺒﺎس‪ ،‬آﻣﻮزش اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،6‬اﺳﻔﻨﺪ ‪84‬‬
‫‪ .9‬زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯽ ﺑﯽ ﻋﺸﺮت‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ آﻣﻮزﺷﯽ در داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎی ﻣﺠﺎزی‪ ،‬ﭼﮑﯿﺪه ﻣﻘﺎﻻت دوﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻓﻨﺎوری آﻣﻮزﺷﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‬
‫‪.10‬رﺣﯿﻤﯽ دوﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻮدک راﯾﺎﻧﻪ و ﯾﺎدﮔﯿﺮی‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪85‬‬
‫‪ .11‬رﺋﯿﺲ داﻧﺎ‪ ،‬ﻓﺮخ ﻟﻘﺎ‪ ،‬ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺗﻔﮑﺮ ﻣﺤﻮر‪ ،‬رﺷﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی آﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،9‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪85‬‬
‫‪ .12‬اﺻﻨﺎﻓﯽ‪ ،‬اﻣﯿﺮرﺿﺎ و ﺣﻤﯿـﺪی‪ ،‬ﻋﻠـﯽ‪ ،‬ﻧﻘـﺶ ﻓﻨـﺎوری اﻃﻼﻋـﺎت و ارﺗﺒﺎﻃـﺎت در ﺗﻮﺳـﻌﻪ آﻣـﻮزش و داﻧـﺶ‪ ،‬ﻣﺠﻠـﻪ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺮﮐﺰ اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺪارک ﻋﻠﻤﯽ اﯾﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره دوم‪ ،‬دوره ﺳﻮم‬
‫‪ .13‬ﺣﯿﺪری‪ ،‬ﺑﻬﺮوز‪ ،‬ﻧﺸﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ :‬ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ دور ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬دوره ‪ ،19‬ﯾﻬﺎر‬
‫و ﺗﺎﯾﺴﺘﺎن ‪83‬‬
‫‪ .14‬آزدر‪ ،‬اﻧﺎم‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزی‪ ،‬ﭼﺎپ اول‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات راﯾﺎﻧﻪ ﺻﻨﻌﺖ‪1384 ،‬‬
‫‪ .15‬روﺣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻮه اراﺋﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻠﻮه‪1380 ،‬‬

‫‪16. Mills, G.E. (2003). Action research: A guide for the teacher researcher. Upper Saddle‬‬
‫‪River, NJ: Merrill/Prentice Hall.‬‬
‫‪17. Selingo, J. (2004, August 19). In the classroom, web logs are the new discussion‬‬
‫‪boards. The New York Times. March 30, 2005, from http://www.nytimes.com/.‬‬
‫‪18. West, R. E., Wright, G. A., Graham, C. R., Blogs, Wikis, and Aggregators: A New‬‬
‫‪Vocabulary for Promoting Reflection and Collaboration in a Preservice Technology‬‬
‫‪Integration Course.‬‬
‫‪19. Tileston, Donna walker, What Every Teacher Should Know about Media and‬‬
‫‪Technology, Corwin press‬‬
‫‪20. Farmer, Lesley, Information Literacy: a whole school reform approach, from‬‬
‫‪http://www.ifla.org/IV/ifla67/papers/019-106e.pdf‬‬
‫‪21. Polya G, On Learning Teaching, And Learning, Amer Math, Monthly 70: 605-619‬‬

‫‪١١‬‬