Matična ploča

► Izradio:
► Marin Suton

► Prezentacijske vještine
 O matičnoj ploči
► Matična ploča poznata kao i osnovna
ploča (engleski motherboard, mainboard) je
centralni dio hardvera u računalu. Na nju se
ugrađuje (priključuje) sav hardver u
računalu, na primjer: grafička kartica,
mrežna kartica, zvučna kartica, modem,
tvrdi disk, RAM itd. preko rubnih spojnika.
Osnovne komponente matične ploče
su:
► northbridge i southbridge kao odvojene
cjeline ili integrirane u jedan čip
► rubni spojnici koji služe za umetanja raznih
kartica za proširenje ili za priključivanje
raznih perifernih jedinica, ulazno/izlaznim
jedinicama, masovnim spremištima
podataka.
Ostale komponente na matičnoj ploči
mogu biti:
► visoko integrirani krugovi tzv. čip set koji
obnašaju mnoge funkcije koje su obično
funkcija kartica za proširenje (tako se na
većini modernih matičnih ploča može naći
integrirana zvučna kartica i mrežna kartica,
a neki modeli sadrže i grafičku karticu)
 Kako radi matična ploča?
► Jedan od najvažnijih dijelova matične ploče je sabirnica. Preko
sabirnice idu svi podaci, te tako komponente međusobno komuniciraju.
Brzina sabirnice se mjeri u MHz-ima (megahercima). Što je veća brzina
to se više podataka istovremeno može prenijeti. Najbitnija sabirnica je
FSB sabirnica, koja povezuje Northbridge i CPU, a kako memorija ide
preko Northbridge-a FSB-ova brzina može dramatično povećati
performanse računara. Osim FSB-a, postoje i druge sabirnice:
► Memorijska sabirnica spaja Northbridge sa memorijom
► IDE sabirnica spaja Southbridge sa hard diskovima ili CD/DVD
uređajima
► AGP sabirnica spaja grafičku kartu sa memorijom i CPU
► PCI sabirnica spaja PCI slotove sa Southbridge-om, također PCI
sabirnicu koristi novi PCI Express (koji se nameće kao zamjena za PCI
i AGP)
Dijelovi matične ploče
 Dijelovi matične ploče
► Čipset: Glavni dio koji veže sve ostale dijelove sa procesorom, te šalje glavnom procesoru (CPU)
informacije ostalim dijelovima. Sastoji se od dva dijela:
 NorthBridge: NorthBridge je direktno povezan sa procesorom preko FSB-a (en. Front Side Bus ili sabirnica)
što omogućava brzu dostupnost podataka iz memorije i grafičke kartice. Od njega najviše zavise performanse
matične ploče. Integrisan je na matičnu ploču što znači da se ne može mijenjati, ali njegova voltaža i
performanse se mogu mijenjati kroz BIOS ili softverski.
 Southbridge: Southbridge je sporiji od Northbridge-a te sve informacije iz procesor-a idu prvo preko
Northbridge-a pa tek onda na Southbridge koji je sabirnicama spojen na PCI, USB, zvučni čip, SATA i PATA
konektore itd.
► Socket: Socket određuje koji procesor se može ugraditi u matičnu ploču. Nemoguće je staviti AMD
procesor u matičnu ploču koja podržava Intel socket (i čipset). Najkorišteniji socketi danas su:
 Socket 478 - Stariji Pentium i Celeron procesori
 Socket LGA775 - Novi Intel Pentium 4 procesori
 Socket A - Stari AMD Athlon procesori
 Socket 754 - AMD Sempron i neki AMD Athlon procesori
 Socket 939 - Brzi i jako korišteni AMD Athlon 64-bitni procesori
 Socket AM2 - Zamjena za socket 754 i 939, koristi DDR2 memoriju
► BIOS: Basic Input/Output System (BIOS) kontroliše osnovne funkcije računara i svaki put provjerava
svoje stanje prilikom paljenja računara.
► Memorijski slotovi: Služe kao dom za RAM memoriju, obično ih ima više.
► PCI utor: PCI (en. Peripheral Component Interconnect) konektori za zvučne, TV, mrežne, i nekada i
grafičke karte.
 Dijelovi matične ploče (2.dio)
► AGP utor: en. Accelerated Graphics Port (AGP), konektor isključivo namijenjen za grafičke karte,
karakteriše ga veća brzina od PCI-a.
► IDE konektori: en. Integrated Drive Electronics (IDE), služi za spajanje PATA hard diskova, optičkih
uređaja (DVD/CD-ROM/RW); obično se nalaze dva konektora.
► SATA konektori: en. Serial Advanced Technology Attachment (SATA) je nešto novijeg datuma nego
PATA, služi za konektovanje SATA hard diskova i logično donosi bolje mogućnosti; sam konektor je
nešto manji i praktičniji.
► USB priključci: en. Universal Serial Bus (USB) služi za priključivanje vanjskih uređaja ( printera,
memorijskih stickova itd.). Najnoviji standard je USB 2.0, koji je mnogo brži od starog USB 1.1.
► Legacy konektori: Riječ je o prevaziđenim konektorima (serijskom i paralelnom), ali su još uvijek tu
radi podrške starim uređajima iako se sve manje koriste. Odlikuje ih mala brzina.
► Konektori za periferije: Konektori za miš i tastaturu su također veoma stari i nisu se previše
mijenjali. Danas se miševi i tastature (rjeđe) sve više proizvode za USB standard.
► CMOS baterija: Pamti neke vitalne i osnovne postavke. U sebi sadrži i sistemski sat koji pamti tačno
vrijeme i kada je računar ugašen.
► Integrisani dijelovi: Većina ploča danas ima već ugrađene zvučne, mrežne pa i grafičke čipove.
► Naponski konektor: Preko njega matična ploča dobiva struju (od napojne jedinice), te je
raspodjeljuje ostalim dijelovima na matičnoj ploči.
 Oblici matičnih ploča
► Vremenom su se pojavljivali razni standardi za
matične ploče, odnosno Form Factor koji određuje
oblik i veličinu matične ploče, te njen način
funkcionisanja i mogućnosti. Danas je uobičajen
ATX standard, dok imamo i njegovu mikro
varijantu mATX za ploče namijenjene manjim
kućištima, dok je obična ATX ploča nešto veća.
Također, postoji stari AT standard koji je osnova
ATX-a, ali se danas više ne proizvode matične
ploče za taj standard. Najnoviji standard je Intelov
BTX format matičnih ploča.
 Standardne veličine matičnih ploča
su:
Format Dimenzije Utori

ATX 305 mm x 244 mm AGP / 6 PCI

microATX 244 mm x 244 mm AGP / 3 PCI

Mini ATX 284 mm x 208 mm AGP / 4 PCI

Mini ITX 170 mm x 170 mm 1 PCI

Nano ITX 120 mm x 120 mm 1 MiniPCI

BTX 325 mm x 267 mm 7

microBTX 264 mm x 267 mm 4

picoBTX 203 mm x 267 mm 1

FlexATX 229 mm x 191 mm AGP / 2 PCI

 Kako razlikovati matične ploče?
► Matične ploče razvijene su većinom za
računala koja koriste otvorenu arhitekturu
kao recimo Apple II ili IBM PC.
► Glavna svojstva razlikovanja matičnih ploča
su vrste procesorskog socketa,
grafičkog sučelja, te različite standardizirane
veličine matičnih ploča.
Matične ploče nikad dosta =)
Nadam se da ste uživali

1.F Ekonomska škola

Split