You are on page 1of 5

Thứ Ba 07/09/2010 10:37

e-MANIFEST: Giải pháp hỗ trợ cải cách hành chính tại cảng biển
e-MANIFEST: Giải pháp hỗ trợ cải cách hành chính tại cảng biển
ThS.TRẦN THOANG
Ban cải cách hiện đại hóa Hải quan

Manifest và Manifest điện tử


Theo Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), Manifest hay Cargo Manifest là Bản lược khai
hàng hóa vận chuyển trên phương tiện vận tải. Manifest bao gồm các tiêu chí liên quan đến hàng
hóa như: Số vận tải đơn (B/L), tên người gửi hàng (Shipper/Consignor), tên người nhận hàng
(Consignee), ký mã hiệu; số hiệu hàng hóa, loại kiện, số lượng và mô tả hàng hóa.
Manifest điện tử (e-Manifest) là Manifest mà các thông tin của nó được lập dưới dạng dữ
liệu điện tử. Theo đó, người vận tải có thể nộp Manifest điện tử qua hệ thống trao đổi dữ liệu điện
tử (EDI) hoặc cổng dữ liệu của cơ quan Hải quan dựa trên website. Với hệ thống trao đổi dữ liệu
điện tử, người vận tải có thể sử dụng phần mềm EDI do doanh nghiệp mình tự phát triển hoặc sử
dụng ứng dụng của nhà cung cấp dịch vụ phần mềm để trao đổi dữ liệu Manifest với cơ quan Hải
quan. Người vận tải cũng có thể sử dụng bên thứ ba, ví dụ như đại lý khai thuê Hải quan, dịch vụ
mang giá trị gia tăng (VAN) hoặc người vận tải khác thay mặt họ gửi Manifest điện tử tới cơ
quan Hải quan. Hiện nay, một số nước tiên tiến đã xây dựng cổng điện tử (portal) để các hãng tàu
truyền dữ liệu đến và các cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành truy cập, xử lý thông tin.
Mục đích và ý nghĩa của Manifest trong vận tải và giao nhận hàng hóa
Manifest được gửi cho cơ quan Hải quan giúp ích không chỉ đối với người vận tải mà cả
với cơ quan Hải quan. Đối với hãng tàu hay đại lý hãng tàu Manifest giúp họ chủ động trong kế
hoạch xếp dỡ hàng tại cảng. Hàng sẽ được dỡ ngay căn cứ vào Manifest nên rút ngắn được thời
gian lưu tàu tại cảng, đáp ứng được tiến độ tàu chạy do không phải chờ đợi lâu để làm các thủ tục
hành chính hay chậm trễ do khâu xếp dỡ hàng hóa, góp phần giải phóng tàu nhanh.
Đối với doanh nghiệp cảng sẽ được hưởng lợi từ việc khai báo Manifest trước của các đại lý
hãng tàu. Nó giúp cho việc xếp dỡ, giao nhận hàng hóa đúng tiến độ, khai thác hiệu quả công
năng của cảng và nâng cao tần suất hoạt động của cảng, giảm thiểu tối đa ách tắc hàng hóa tại
cảng.
Manifest điện tử còn cho phép người vận tải gửi thông tin chi tiết các lô hàng đang vận
chuyển trên tàu tới hệ thống giao diện tự động của đại lý tại Việt Nam. Các dữ liệu này hỗ trợ
việc hài hòa và thống nhất Manifest với dữ liệu nhập của doanh nghiệp cảng nên tạo thuận lợi cho
việc xếp dỡ hàng hóa, giảm ách tắc tại cửa khẩu, giúp cho quá trình vận tải quốc tế được nhanh
chóng, hiệu quả đáp ứng yêu cầu đúng hạn về thời gian và rút ngắn độ trễ.
Quy trình thiết lập, nộp và luân chuyển Manifest
Manifest do người vận tải lập sau khi hàng đã được xếp lên tàu/máy bay và sau đó được nộp
cho cơ quan Hải quan ở nước nhập khẩu trước khi tàu biển/máy bay dỡ hàng để cơ quan Hải
quan kiểm tra, giám sát khi dỡ hàng xuống cảng. Manifest cũng hỗ trợ cho việc doanh nghiệp khai
thác cảng trong việc giao nhận hàng hóa tại cảng được chính xác, nhanh chóng.
Manifest hàng xuất khẩu được lập sau khi tàu đã xếp xong hàng lên tàu và nộp cho cơ quan
Hải quan trước khi tàu xuất cảnh, căn cứ số liệu khai báo trên Manifest, cơ quan hải quan xác
nhận số lượng hàng xuất khẩu thực tế ra khỏi lãnh thổ VN. Manifest được lập dưới dạng văn bản
giấy hoặc dưới dạng dữ liệu điện tử.
Tiêu chí của Manifest
Theo tập quán hàng hải, Manifest có các tiêu chí thông tin: Thông tin về tàu: Tên tàu, quốc
tịch, số hiệu/hô hiệu, số chuyến, tên thuyền trưởng, cảng xếp hàng, cảng dỡ hàng, cảng chuyển tải,
cảng đích. Thông tin về hàng hóa: Số vận đơn, tên người gửi hàng, tên người nhận
hàng, tên người thông báo (nếu có), tên hàng, loại hàng, phẩm chất, ký mã ký hiệu, số kiện,
trọng lượng hàng…
Tùy theo lộ trình vận tải hàng hóa mà Manifest được phân loại như sau: Manifest khai hàng
nhập (Inward Cargo Manifest) là bản lược khai hàng hóa đối với hàng nhập khẩu, Manifest hàng
xuất (Outward Cargo Manifest) là bản lược khai hàng hóa đối với hàng xuất khẩu và Manifest
hàng quá cảnh (In Transit Cargo Manifest) là bản lược khai hàng hóa vận chuyển quá cảnh qua
cảng để chuyển đến các nước khác.
Các quy định, chính sách và pháp luật liên quan đến Manifest
Tại Công văn 6115/VPCP-KTTH ngày 17/9/2008, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các hãng
vận tải phải gửi cho cơ quan Hải quan Bản lược khai hàng hóa 24 giờ trước khi tàu đến cảng,
các hãng hàng không phải cung cấp trước thông tin về hành khách, hàng hóa khi máy bay đến các
sân bay của Việt Nam.
Theo Nghị định 71/CP của Chính phủ quy định chậm nhất 02 giờ kể từ khi tàu đã vào neo
đậu an toàn tại vị trí theo chỉ định của Cảng vụ, đại lý hoặc chủ PTVT phải làm thủ tục nhập cảnh
và nộp Manifest cho cơ quan Hải quan. Trong vòng 1 giờ kể từ khi tiếp nhận Manifest và các hồ
sơ khác cơ quan Hải quan phải hoàn tất thủ tục nhập cảnh cho tàu.
Nghị định 154/CP quy định thuyền trưởng hoặc người đại diện khi làm thủ tục hải quan cho
phương tiện vận tải xuất nhập cảnh phải nộp cho cơ quan Hải quan bản khai hàng hóa
(Manifest).
Định dạng và các chỉ tiêu thông tin Manifest
Trong Nghị định 71/2006/NĐ-CP ngày 25/07/2006 của Chính phủ, mẫu này được quy định
là Mẫu số 4 với tên gọi là Bản khai hàng hóa.
Theo WCO, tất cả các loại hình vận chuyển và hàng hoá, Manifest cũng phải được nộp trước
khi phương tiện vận tải xuất cảnh và/hoặc nhập cảnh. Đối với hàng nhập khẩu, người vận tải hoặc
đại lý của người vận tải phải nộp trước Manifest cho cơ quan Hải quan của nơi xuất hay nơi
nhập bằng phương tiện điện tử. Đối với hàng hóa vận chuyển bằng đường biển và đóng trong
container Manifest điện tử có thể nộp trước khi hàng/container được xếp lên tàu…
Thực trạng nhận thức về Manifest
Thực tế, hiện nay, tại hầu hết các khâu nghiệp vụ chưa đánh giá hết tầm quan trọng của
thông tin Manifest. Trong khi đó, việc sử dụng nguồn thông tin Manifest để đánh giá rủi ro là yêu
cầu không thể thiếu trong quản lý hải quan hiện đại.
Hiện nay Manifest được các hãng tàu lập theo mẫu số 4 Nghị định 71/2006/NĐ-CP của
Chính phủ và nộp 1 bộ cho cơ quan Hải quan bằng bản giấy do đó việc sao chụp và lưu chuyển
trong nội bộ cơ quan hải quan theo đúng quy định là rất khó khăn vì 1 bộ Manifest, đặc biệt đối
với tàu container có khoảng 500-700 trang giấy, nên công chức hải quan không thể có đủ thời gian
sao chụp và luân chuyển trong nội bộ hải quan (Đội Kiểm soát và Bộ phận QLRR) đúng thời gian
được.
Mặt khác, theo mẫu số 4 Nghị định 71/2006/NĐ-CP không có thông tin “tên người gửi hàng”
và “ tên người nhận hàng”, do đó không phục vụ công tác quản lý rủi ro chỉ để phục vụ công tác
giám sát xếp dỡ hàng xuống cảng và thông quan hàng hóa.
Hầu hết Manifest sau khi được tiếp nhận thì chưa được đưa vào khai thác tối đa thông tin
trên Manifest, chưa có quy định cụ thể phương pháp khai thác thông tin Manifest và cũng chưa
quy định việc cập nhật các tiêu chí Manifest vào hệ thống đánh giá rủi ro hiện nay tại các Cục Hải
quan tỉnh, thành phố.
Thực trạng tiếp nhận Manifest của doanh nghiệp cảng
Khi làm thủ tục nhập chính thức cho tàu tại cơ quan cảng vụ hàng hải, thủ tục tàu tiếp nhận
Manifest hàng nhập khẩu (bản chính thức bằng bản giấy), đồng thời kiểm tra đối chiếu với bản
Manifest điện tử trước đó. Nếu có sự thay đổi thông tin, dữ liệu với bản Manifest điện tử thì kịp
thời thông báo và fax bản chính đến đội giám sát tàu- Kho bãi để theo dõi quản lý.
Mẫu Manifest vẫn dựa chủ yếu trên cơ sở mẫu số 4 Nghị định 71/CP nên thiếu thông tin để
đánh giá rủi ro hải quan. Các file Manifest được gửi tới Đội Thủ tục phương tiện vận tải qua
đường email dưới dạng Excell theo định dạng đã thống nhất với các hãng tàu. Sau khi nhận được
các file Manifest, Đội thủ tục PTVT gửi tiếp đến các đội: Giám sát xếp dỡ, Phòng QLRR, Đội
phòng chống ma túy để các Đội này thực hiện các nghiệp vụ tiếp theo. Bước đầu, cơ quan Hải
quan đã có thêm nguồn thông tin Manifest trước khi hàng đến cảng, các hãng tàu giảm chi phí,
giảm thời gian chờ đợi, cơ quan Hải quan cũng đã trao đổi trước thông tin về hàng hóa sẽ xếp dỡ
tại cảng với doanh nghiệp cảng.
Đánh giá chung về thực trạng tiếp nhận và xử lý thông tin Manifest tại cảng có thể thấy cơ
quan Hải quan có Manifest hàng nhập khi tàu cập cảng, chậm so với yêu cầu quản lý hải quan
hiện đại. Vì là văn bản giấy nên không xử lý trên hệ thống điện tử được, không luân chuyển
Manifest đến các bộ phận như QLRR, chống buôn lậu, chống ma túy. Đồng thời, CBCC Hải quan
chưa được trang bị nghiệp vụ và chưa có phương pháp xử lý thông tin Manifest. Hệ thống thông
tin giữa Manifest, máy soi, camera, cân điện tử, và hệ thống QLRR và thông quan chưa kết nối
với nhau.
Khuyến nghị của một số tổ chức quốc tế
Về xây dựng khung pháp lý: Công ước FAL 65, Công ước Kyoto, Khung tiêu chuẩn an ninh
và tạo thuận lợi thương mại của WCO khuyến nghị xây dụng khung pháp lý quy định khai báo
trước khi hàng đến cảng cho cơ quan Hải quan.
Đề xuất hệ thống các giải pháp tiếp nhận và xử lý e-MANIFEST
Giải pháp về CNTT
Sử dụng EDI, chuẩn Cuscar, PORTNET
Mục đích sử dụng thông điệp EDI là để truyền dữ liệu từ người vận tải đến cơ quan Hải
quan nhằm đáp ứng yêu cầu thông báo hàng hóa đang được vận chuyển trên PTVT.
Nguyên tắc gửi thông tin hàng hóa cho cơ quan Hải quan là theo từng lô hàng hoặc nhiều lô
hàng và gửi trước khi hàng đến, hoặc theo quy định của Luật quốc gia theo yêu cầu trước khi hàng
đến. Dữ liệu hàng hóa cung cấp cho cơ quan Hải quan sẽ được đối chiếu để xác định mức độ phù
hợp với tờ khai hải quan. Điều này cho phép cơ quan Hải quan thực hiện quá trình chọn lựa để
kiểm tra những lô hàng có mức độ rủi ro cao (hàng luồng đỏ), những lô hàng có độ rủi ro thấp
(hàng luồng xanh) sẽ được thông quan ngay khi tàu đến. Thông tin này cũng được sử dụng để báo
cáo hàng hóa quá cảnh, chuyển cảng, hàng hóa được vận chuyển từng phần, container rỗng, hàng
hóa XK/NK, mối quan hệ giữa vận đơn lẻ và vận đơn chủ (Master và House Bills).
Ưu điểm của phương pháp này là xử lý và phản hồi thông tin nhanh, đảm bảo an toàn dữ liệu,
phù hợp với yêu cầu quản lý hải quan hiện đại, có thể ứng dụng mô hình Portal của cảng biển.
Nhược điểm là đòi hỏi thời gian và chi phí đầu tư cao, cơ quan Hải quan cần thời gian để
công bố chuẩn dữ liệu.
Về ứng dụng CNTT để nộp Manifest theo mô hình một cửa: Khuyến nghị này được nhiều
nước trên thế giới áp dụng theo mô hình cổng điện từ (portal).
Portal là một trang Web cho phép các hãng tàu, đại lý hãng tàu, đại lý vận tải, doanh nghiệp
cảng, Hải quan và các cơ quan quản lý nhà nước tại cảng ta dễ dàng truy nhập để truyền và nhận
Manifest điện tử, tìm kiếm thông tin liên quan đến cảng, liên quan đến hoạt động của tàu biển
và hàng hóa ra vào cảng, v.v. Nhờ ứng dụng mang tính tổng hợp nhiều chức năng nên các web
portal này đã trở thành một đầu mối thông tin cho mọi đối tượng muốn khai thác thông tin về cảng
và PTVT, hàng hóa ra vào cảng.
Web portal còn là một công cụ cho các đối tượng sử dụng đều có thể tìm kiếm và khai thác
thông tin một cách dễ dàng qua một giao diện thống nhất. Chẳng hạn, thuyền trưởng hoăc đại lý
thuyền trưởng, đại lý hãng tàu có thể biết và thực hiện các yêu cầu thủ tục hành chính đối với tàu
ra vào cảng, thời gian và yêu cầu nộp Manifest điện tử...
Tuy nhiên, việc xây dựng một portal thực thụ là việc đòi hỏi thời gian, kinh phí và đặc biệt
là sự phối hợp thực hiện của các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.
Các yêu cầu tham gia của các hãng vận tải
Để các hãng vận tải có thể tham gia khai báo Manifest điện tử, cơ quan Hải quan cần xem
xét lại chính sách quy định liên quan đến việc thực hiện khai hải quan đối với các hãng vận tải
hoặc gia hạn thời gian mà theo đó các hãng vận tải có thể tiến hành tự động hoá được. Kinh
nghiệm cho thấy Hải quan không nên yêu cầu các hãng vận tải phải thực hiện tự khai hải quan
điện tử ngay, nhưng cho phép họ có sự lựa chọn việc tự động hoá. Thời gian cho phép các hãng
vận tải nộp Manifest bằng giấy một cách trực tiếp tới Hải quan sẽ hết hạn sau 1 năm thí điểm, sau
đó Hải quan sẽ tiến hành áp dụng khai Manifest điện tử.
Khung thời gian này sẽ không được gia hạn. Có một số lựa chọn tạm thời đối với các hãng
vận tải trong giai đoạn này nhằm cung cấp thông tin dưới khuôn dạng được tự động hoá tới Hải
quan. Các lựa chọn này bao gồm:
- Tận dụng tối đa nhà cung cấp dịch vụ C-VAN để họ nhập dữ liệu từ bản giấy vào hệ thống
Manifest, khai báo trực tiếp với Hải quan.
- Lựa chọn phát triển giao diện trực tiếp giữa hãng vận tải với Hải quan.
Tiếp đến là cần sớm ban hành các văn bản liên quan đến quy định khai báo trước Manifest
điện tử cho cơ quan Hải quan cũng như xác định các chỉ tiêu thông tin khai báo cho thống nhất.
Ngoài ra, cần tuyên truyền cho doanh nghiệp vận tải, Hiệp hội vận tải, Hiệp hội cảng biển,
Hiệp hội doanh nghiệp, Hiệp hội đại lý, Hiệp hội chủ tàu để họ thấy hết được của việc truyền dữ
liệu Manifest điện tử trước khi hàng đến cảng cho cơ quan Hải quan.
Cần đấy mạnh quan hệ chặt chẽ với các hãng tàu, đại lý hãng tàu, cơ quan QLNN tại cảng
để tạo sự phối hợp, thực hiện tốt nhiệm vụ và chức năng của các QLNN với doanh nghiệp làm
tiền đề để tiến tới thực hiện mô hình một của quốc gia.
Thiết kế chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức cho CBCC Hải quan về Manifest. Lựa
chọn địa điểm và mô hình để triển khai thí điểm trong thời gian khoảng 6 hoặc 1 năm. Cho phép
các Đại lý hải quan, các công ty VAN thực hiện khai báo Manifest điện tử cho các hãng tàu.
Cần quy định sử dụng các mẫu thống nhất phù hợp với tập quán vận tải hàng hải quốc tế.
Cần ban hành văn bản quy định để tàu được dỡ hàng ngay khi tàu cập cảng nếu Manifest đã
được khai báo trước bằng phương tiện điện tử để nhằm phục vụ cho việc thông quan tàu biển xuất
nhập cảnh và triển khai mở rộng thủ tục hải quan điện tử hiện nay.
Tóm lại, việc nghiên cứu áp dụng Manifest điện tử sẽ góp phần nâng cao hiệu qủa công tác
quản lý hải quan và tạo thuận lợi thương mại, tạo tiền đền cơ chế một cửa quốc gia để chia sẻ
thông tin với các bộ ngành trong quản lý PTVT xuất nhập cảnh và thông quan hàng hóa xuất nhập
khẩu.
Manifest điện tử sẽ là công cụ góp phần thực hiện tốt công tác thông quan tàu biển xuất
nhập cảnh dựa trên thông tin Manifest đã gửi trước cho cơ quan Hải quan. Đồng thời giúp cho
việc thông quan hàng hóa trước khi hàng đến cảng một cách nhanh chóng, thuận lợi. Ngoài ra, áp
dụng e- Manifest sẽ nâng cao trách nhiệm giám sát hải quan tại các cảng biển, tạo thuận lợi cho
việc giao nhận hàng hóa tại cảng nhanh chóng, đáp ứng yêu cầu trong triển khai thủ tục hải quan
điện tử, phục vụ đắc lực quá trình cải cách, hiện đại hóa hải quan góp phần thực hiện cải cách thủ
tục hành chính tại các cảng biển Việt Nam được hiệu quả hơn.

You might also like