You are on page 1of 8

‫بانةمةِرى ‪ 1390‬ى‬ ‫ذمارة ‪3‬‬

‫هةتاوى‬
‫‪2711‬ى‬

‫سمايلى شةريفزادة هيماى خؤَيندكارى كؤرد لة رؤذهةلت‬


‫رةحمان‬
‫ئةميرى‬
‫ثاش رووخانى كؤمارى ديمؤكراتى‬
‫كوردستان لة مةهاباد جؤريك بَيدةنطى‬
‫باَلى بة سةر بزووتنةوةى كؤرد لة‬
‫رؤذهةلتى كوردستاندا كَيشا‪ ،‬بزاظى‬
‫ئازاديخوازى كؤرد وةبةر ثةلمارى‬
‫بَيرؤحمانةى رَيذيمى داثَلؤسَينةرى‬
‫ثاشايةتى كةوت وبة سةدان كةس لة‬
‫ضالكظانان و خةباتكةران قؤَلبةست‬
‫ورةوانةى سياضاَلةكان كران و بة سةدان‬
‫كةسي تر ئاوارةى ناوضةكان و شارةكانى‬
‫ديكة بوون‪ .‬لة كاتَيدا بؤ ماوةيةكى زؤر لة‬
‫ثاش كؤمار غةمساردى سةرتاثاى‬
‫كؤردستانى رؤذهةلتى تةنيبووةوة‪،‬‬
‫كؤمةلَيك لة شؤرشطَيرانى كورد ثةريوةى‬
‫باشورى كوردستان لة سالنى ‪69 _68‬ز‬
‫ثةردةى بَيدةنطى دةدرن و شؤرشَيكى‬
‫ضةكدارى وةريَ دةخةن‪ .‬يةكَيك لة‬
‫رَيبةرانى ئةو شؤرشة خؤَيندكارَيكى كؤردة‬
‫بة ناوى سمايلى شةريفزادة كة لة كاتَيكدا‬
‫بيرى ضةث بة سةر هةموو زانكؤكان و‬
‫خؤَيندكاراندا كَيشابوو‪ ،‬ئةو بة هةَلطرتنى‬
‫بيرى ناسيؤناليستى وةك خؤَيندكارَيك‬
‫هزرَيكى نؤَيي هَينا ناو جوولنةوةى‬
‫كؤردستانةوة‪ .‬جوولنةوةى ‪69_68‬ز لة‬
‫كورد بة هيض شَيوةيةك دةست بةردارى مافةكانى‬ ‫رؤذهةلتى كوردستان كة بؤ ماوةى ‪18‬‬
‫خؤيان نابن و لة هةر دةرفةتَيك بؤيان برخسَيت نةداى‬ ‫مانط درَيذةى كَيشا‪ ،‬جارَيكى ديكة ئةو‬
‫ئازادى سةر دةدةن وداواى مافةكانى خؤيان دةكةن‪.‬‬ ‫راستيةى بؤ هةمووان سةلماند كة لوانى‬
‫هةر بؤية ئَيمة وةك خؤَيندكارانى رؤذهةلتى كوردستان‬

‫ئَيران بة ض‬ ‫ذن لة‬ ‫ئةزموونى‬


‫شَيوةيةك )‪(IP‬‬ ‫مَيذووى‬ ‫ديكتاتؤرى‬
‫كؤفي نَيتةكان ‪......‬‬ ‫ثاشايةتى‬ ‫و بيرى‬
‫‪........................‬لثةر‬ ‫‪........................‬لثةر‬ ‫نةتةوةيي‪........‬لثةرة‬
‫ة‪7‬‬ ‫ة‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫ئةزموونى ديكتاتؤرى و بيرى نةتةوةيي‬


‫رَيبوار‬
‫رؤذهةلتى‬

‫هؤنةرى‪ ،‬رؤذنامةطةرى هةتا بزووتنةوةى‬ ‫هةر وةك ئاطادرين لة ماوةى رابردوودا‬


‫مةدةنى‪ ،‬سياسي‪ ،‬هةستى نةتةويي خؤيان‬ ‫راثةرينَيكى جةماوةرى لة ناوضة عةرةبيةكانى‬
‫دةردةبرن‪ .‬لة دواى درووست بوونى كؤنطرةى‬ ‫ئَيران دةستى ثَيكردووة‪ ،‬لة ئةزموونى ضةندين‬
‫ل نزيك بوونةوة و لَيك‬ ‫نةتةوةكانى ئَيرانى فيدرا َ‬ ‫ساَلةى كؤمارى رةشي ئيسلميدا مافة كلتوورى‪،‬‬
‫تَيطةيشتن و كارى هاوبةش‪ ،‬لة ئاستى ناوخؤ و‬ ‫سياسي و نةتةوايةتيةكانى سةرجةم نةتةوةكانى‬
‫دةرةوة سةرةتايةكى نؤَيي دةستيثَيكرد‪ .‬لة‬ ‫ئَيران لة ليةن دةسةلت زةوتكراوة‪ .‬نة‬
‫دواى هةرةسهَينانى ديكتاتؤرةكان لة باكوورى‬ ‫عةرةبةكان بة زمانى خؤيان دةخؤَينن و نة‬
‫ئةفريقاو رؤذهةلتى ناوةراست و لة دايكبوونى‬ ‫كؤردةكانيش و هةروةها تؤرك و بةلووضيش‪.‬‬
‫ئاراستةى نؤيَ لة نةخشةى سياسي ئةو‬ ‫كةوابوو قةبووَلكردنى ثةيمانة نَيو دةوَلةتيةكان لة‬
‫ناوضةيةدا دؤستة ئيستراتيذيةكةى ئَيران لة‬ ‫مةرِ مافى ئازادى ِرا دربرين‪ ،‬كلتوورى وسياسي‬
‫ناوضةكةدا لة ذَير هةرةشةى رووخانداية‪.‬‬ ‫لة ليةن كؤمارى ئيسلمى جطة لة ضةواشةكارى‬
‫دوور نيية لة دواى سوورية ثلنى جيددى بؤ‬ ‫و درؤ هيضى ديكة نيية‪ .‬ضوونكة لة ئةمرى واقعدا‬
‫هةرةسهَينانى رَيذيمى ديكتاتؤرى ئَيران لة ئارا‬ ‫ي‪.‬‬
‫ثَيضةوانكةى دةبينر َ‬
‫دابَيت‪ .‬راى طشتى و هةلءمةرجى ناوخؤ‬ ‫نةتةوةكانى ئَيران بة درَيذايي مَيذوو دةسةلتة‬
‫ئامادةيي لة دايكبوونى سيستمَيكى نؤيَ لة‬ ‫يةك لة دواى يةكةكان بَيبةشيان كردوون‪ .‬ئةطةر‬
‫دةسةلتداية‪ .‬نةتةوةكانى ثشكى شَيريان لة‬ ‫لة رابردوودا شاهيدى زيندووى و جولنةوةى‬
‫خةبات دذى كؤمارى ئيسلمى بةردةكةوَيت‪،‬‬ ‫بةرينى ئةو نةتةوانة جطة لة كؤرد نةبووين‪ ،‬جطة‬
‫بةلم ئةوةى طرينطة بووذانةوةى بيرى‬ ‫لة هَيندة نؤخبةى رووناكبير كة بةرطريان لة دؤزى‬
‫نةتةوةيي لة ناو كؤمةلنى خةَلكة‪ ،‬كة‬ ‫نةتةوةكان كردووة‪ ،‬ئةمرؤ بزوتنةوةى جةماوةرى‬
‫ل كردنةوة كز كردنةوةى‬ ‫دةسةلت هةوَلى كا َ‬ ‫و هةموو ليةنةكان لة ناو نةتةوةكانى ئَيراندا خؤى‬
‫داوة‪ .‬ئةطةر لةو بواردةدا سةركةوتوو بين‪،‬‬ ‫رَيكدةخا‪ ،‬بة شَيوازى جياجيا لة كارى كلتوورى و‬
‫هؤنةرى سياسةت كردن بؤ وةدةستهَينانى‬
‫‪3‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫ذن لة مَيذووى‬
‫ثاشايةتى ئَيران‬
‫و‪ :‬رةحمان‬ ‫ن‪ :‬هايد مارى كةخ‬
‫ئةميرى‬
‫ثَيطةى ذن‬
‫زؤربةى بةَلطة مَيذووييةكان باس‬
‫لةوة دةكةن كة لة ئَيراندا ذن وثياو‬
‫ثَيكةوة كاريان كردووة‪ ،‬مافى وةكو‬
‫يةكيان وةرطرتووة‪ ،‬تةنانةت هَيندَيك‬
‫لة كارة قورسةكان ئةوان جَيبةجيان‬
‫لنى ‪1700‬ز لة نَيوان‬ ‫دةكرد‪ .‬لة سا َ‬
‫ئةو كؤيلنةى كة لة ليةن نوَينةرى‬
‫نةمساوة لة بازارةكانى‬
‫ئيمثراتؤرةكةى لة ئيستامبؤل‬
‫كريبووى و دواتر ئازادى كردبوون‪،‬‬
‫كؤمةلَيك ثةيكةر تاشى ذنيان تَيدا‬
‫بوون‪ .‬ئةمة ئةوةمان نيشان دةدا كة‬
‫ذن هةر لة سةرةتاوة سةرقاَلى‬
‫كارى قورس بووة‪ .‬ثيشةى زؤربةى‬
‫ذنانى تةختى جةمشيد دوورومانى‬
‫جل و بةرط بووة‪.‬هةر لة دوورينى‬
‫ي ئةوة بل ََين ذنان‬
‫كردنى ذنان لة نا وكؤشك وتةلرةكانى ثاشاكان دةب َ‬ ‫جل و بةرطى سادةو بطرة تا‬
‫سةرقاَلى كارى جل وبةرط دوورى و ثَيراطةيشتن بة ميوانانى‬ ‫دوورينى جل و بةرطى ثاشا و‬
‫كؤشكيان وة ئةستؤ بوو‪ .‬هةلَبةت لة لةحة قورينةكان بؤ كاروبارى‬ ‫كاربةدةستانى كؤشك‪ .‬كةرةستةكانى‬
‫حسابات كةَلكيان لة ذنان وةر نةطرتووة بةَلكوو زياتر ئةو كارةيان بة‬ ‫فَيركارى لة بوارة جياجياكان بؤ ذن و‬
‫ثياوانى شارةزا لةو بارةوة سثاردووة‪ .‬زياتر ذنان لة كؤشكةكاندا كارة‬ ‫ثياو يةكسان بووة لة سةردةمى‬
‫ي دةسثاردن‪ .‬لة ذنة بةناوبانط ودةست‬ ‫جَيطرةكانيان ث َ‬ ‫ئيمثراتؤرى داريوشى مةزن‪ ،‬ئةمة لة‬
‫رؤيشتووةكانى بنةماَلى ثاشايةتى دةتوانين ئاماذة بة ضوار ذن بة‬ ‫كاتَيك داية تةنانةت ئؤرووثاش تا‬
‫) ئاتوسا(‪) ،‬ئيرتيستونة(‪ ) ،‬رةتةبام(‪) ،‬ئاثاكيش( بكةين‪ .‬ئاتووسا‬ ‫سةدةى بيستةم نةطةيشتبووة ئةو‬
‫طةورةترين كضى كورشى مةزن و هاوسةرى داريوشى مةزن و‬ ‫ئاستة‪ .‬هةَلبةتة ئةبَيت ئةويش بل ََين‬
‫دايكى خةشايارشاية‪ .‬لة بةَلطةكان ئةوةمان بؤ دةردةكةوىَ ئةم ذنانة‬ ‫ذن جطة لة ئةنجامدانى كارى‬
‫لة دةرامةتةكان كة لة باج وخةراج بة دةست دةهات بةشيان هةبووة‬ ‫دةرةوة ئةركى بةخَيو كردن و‬
‫كة لة لةوحة قورينةكانى ئةو سةردةمة ئةومان بؤ دةردةخةن‪.‬‬ ‫راثةراندنى كاروبارى ناو مالَيشى وة‬
‫ئيرتيسونة لة زؤربةى ناوضةكان وةك )ورنتووش(‪) ،‬مدنة(‪) ،‬كوطنكا(‬ ‫ى ئاماذة بةوةش‬ ‫ئةستؤ بووة‪ .‬دةب َ‬
‫كؤشكى تايبةتيان هةبووة‪ .‬بة رَيكةوت لةحَيك دؤزراوةتةوة‪ ،‬كة باس‬ ‫بكةين ذنان لة كاتى دوو طيانى و‬
‫لة ديدارى شا لة كؤشكى كوطنكا لة ساَلى ‪ 498‬ث‪.‬ز دةكات‪ .‬وا بةر‬ ‫ل بووندا دةرماَليان بؤ بريبوونةوة‪،‬‬ ‫منا َ‬
‫ضاو دةكةوَيت مةلةكة بةردةوام سةركَيشى زةوى وزارةكانيان دةكرد‬ ‫َ‬
‫هةرضةند زؤر نةبوو بةلم لة هيض‬
‫و يان بو بينينى شا سةردانى شوش و تةختى جةمشيديان دةكرد‪ .‬لة‬ ‫ى ئةوة لةبير بكةين كة‬ ‫باشتر بوو‪ ،‬ناب َ‬
‫راستيدا ذنان تارادةيةكى زؤر سةربةستيان هةبووة‪.‬‬ ‫بة طوَيرةى ئةو نووسراوة قورينةكان‬
‫ئةو ذنانةى مناَلةكانيان كور بواية دوو‬
‫ذن لة هونةرى هةخامةنشيدا‬ ‫بةرابةر دةرماَليان وةردةطرت ئةمة‬
‫هةروةك دةزانين لة هيض يةك لة ثاشماوةكانى تةختى جةمشيد‬ ‫تةنيا بةَلطةيةكة لة جياوازى دانان لة‬
‫وشوش و ثاساطارد وَينةى ذنمان دةست ناكةوَيت‪ .‬شوَينةوارناسان‬ ‫نَيوان ذن وثياو لةو سةردةمةدا‪ .‬لة‬
‫لة خشتَيكى قوِرينى كة لة بابل دؤزيويانةتةوة‪ ،‬وَينةى سةرو ضاوى‬ ‫ل بووندا ذن‬ ‫ماوةى دووطيانى ومنا َ‬
‫ذَيكى تَيدا دةبينرىَ كة بة رةنطى سثى كَيشراوةتةوة‪ .‬تةنانةت لةو‬ ‫بؤى هةبوو بةو دةرماَلةى كة بؤى‬
‫ئاسةوارانةى كة لة شوش دؤزراوةتةوة لة وَينةيةك لة سةر خشتَيكى‬ ‫برابوةوة بؤ ماوةى ‪ 5‬مانط لة‬
‫قورين دةستى ذنَيكى تَيداية كة رمَيكى بة دةستةوةية‪ ،‬ئةمة ئةوةمان‬ ‫ل كار‬‫ماَلةوة بَيت‪ .‬لة ثَيوةندى لة طة َ‬
‫ثَينيشان دةدا ذنان بةشدارى كارى سةربازيشيان كردووة‪ .‬بة َ‬
‫لم‬
‫‪4‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫هَينديك لة مَيذوونووسان دذى ئةم بؤضوونةن كة‬


‫هؤكارةكانى ئاستى دابةزينى زانستى‬ ‫لم لة‬ ‫ى‪ .‬بة َ‬‫ذنان بةشداريان لة كارى سةربازى كردب َ‬
‫خؤَيندكار لة زانكؤ‬ ‫نَيوان ئاسةوارى هونةرى بضووك كة لة سةردةمى‬
‫ئؤمَيد ناسيح‬ ‫ئيمثراتؤرة مةزنةكانى ئيرانى جل و بةرطى ذنانى‬
‫ى كة‬‫ئيرانى سةرنجمان بؤ لى خؤى رادةكَيش َ‬
‫هةمان جلى ضين ضينى سةردةمى هةخامنشى ية‪.‬‬
‫طؤمان لةوة دا نيية كة‬ ‫شَيوةى ئارايشى ذنانى ئيرانى لة سةردةمانى كؤن‬
‫ثَيشكةوتن يان دوا كةوتنى‬
‫هةر ليةنَيك يان بوارَيكى‬
‫شَيوازَيكى تايبةتى هةبووة‪ ،‬ئةم شَيوازة لة سةرى‬
‫ذيان كؤمةل ََيك هؤكارى‬ ‫ثةيكةرى ذنَيك لة تةختى جةمشيد دةبينين‪ ،‬هةوةها‬
‫هةية‪ ،‬طةر هؤكارةكان‬ ‫سةرى ذنَيك كة لة بةردى ئاهةك دروست كراوة لة‬
‫ثاش كةوتن بَيت تاكوو‬
‫ضارةسةرى بؤ نةدؤزينةوة‬
‫تةختى سوليمان بةر ضاو دةكةوىَ و بة ئاشكرا‬
‫طةر ثلنيشى بؤ دابنَين‬ ‫شَيوةى ئارايشى ذنانى ئةو سةردةمةمان بؤ‬
‫ئةو ثلنة سةر كةوتوو‬ ‫دةردةكةوَيت‪ .‬لة سووريةش هةر ئةم شَيوازةيان‬
‫نابَيت‪ ،‬بة تايبةتى ليةنى‬
‫ثةيرةو كردووة‪ ،‬ئةوةيش لةو ثةيكةرة بضووكانةى‬
‫زانستى كاريطةرى لة سةر سةرجةم بوارةكانى ذياندا هةية لَيرةدا بة‬ ‫خواوةندةكانى ثةرةستطاى عةشتار دةردةكةوةَيت‪،‬‬
‫ثَيويستى دةزانم ضةند هؤكارَيك سةبارةت بة دابةزينى ئاستى زانستى‬ ‫كة تَيدا جل و بةرطى ضيندارى سةردةمى‬
‫خؤَيندكاران لة زانكؤ بخةمة روو‪:‬‬
‫‪ _1‬كةمءكؤرى لة ثرؤطرامى قؤناغةكانى خؤَيندنى بنةرةتى و ئامادةيي‬ ‫هةخامنشيان لة بةر داية‪ .‬لة نَيوان كةرةستةكانى‬
‫كة قؤتابي هؤشيارو شةيداى زانست بةرهةم ناهَينَيت‪ ،‬تةنانةت بةشى‬ ‫ئارايش كؤمةلَيك كلدان كة لة زيو دروست كراوة‬
‫زانستيش كة ثَيويستة بابةتةكانيان لة تاقيطةدا بة كردارى بيخؤَينن بةلم‬ ‫دةطةرَيتةوة بؤ ذنانى كؤشك و تةنانةت وَينةى‬
‫خؤَيندكار ناضار دةكرَيت كة وانة زانستيةكانيش لة بةر بكات‪.‬‬
‫‪ _2‬كاتَيك خؤَيندكار قؤناغةكانى بنةرةتى و ئامادةيي تةواو دةكات‬ ‫كؤمةلَيك ذنيشيشى بةو تايبةتمةنديانةى كة‬
‫ئارةزوومةند نيية لة هةَلبذاردنى كؤل ََيذو بةشةكةيدا‪ ،‬بةَلكوو وةرطرتنى‬ ‫ى‪.‬‬
‫ئاماذةمان ثَيدا دةبينر َ‬
‫قؤتابى لة سةر نمرة وةستاوة هةر بؤية قؤتابى لة قؤناغةكانى شةشةمى‬ ‫لتَيكى تايبةتيان هةبووة‬ ‫مةلةكة ئَيرانيةكان دةسة َ‬
‫ئامادةيدا ئةو ساَلة تةواوى تواناكانى دةخاتة طةر و ئةو قؤتابيةى لة‬
‫رووى ماددةيةوة بارى طؤزةرانيان باشة مامؤستاى تايبةت دةطرن بة‬ ‫لة كؤشكةكانى ثاشايةتيدا تةنانةت لة هَيندَيك لةو‬
‫ثارةيةكى زؤر و لة كؤتاييدا نمرةى باش دةهَينن و لة بةشَيكى بةرز‬ ‫نووسراوانةى كة ماونةتةوة باس لةوة دةكةن‬
‫ل توانا و حةزىشيدا نةيةتةوة‪ .‬طةرضى‬ ‫وةردةطيرَين كة رةنطة لة طة َ‬
‫مةلةكةكان سةرثةرةستى كارو بارى ثَيوةنديدار بة‬
‫بةشَيك لة منالنى خاوةن سةرمايةو دةست رؤيشتوو لة زانكو ئةهليةكان‬
‫وةردةطيرَين‪.‬‬ ‫ذنانيان وة ئةستؤ بووة‪ ،‬تةنانةت هَيندَيك لة‬
‫‪ _3‬نةبوونى ئابووريةكى سةربةخؤ يان بة مانيةكى ديكة كةم دةرامةتى‬ ‫مَيذوونووسان لةو باوةرةن ذنانى ناو كؤشك‬
‫ى تةواو‬‫و نةبوونى ثاَلثشتى ماددى بؤ زؤربةى خؤَيندكاران كة بتوان َ‬ ‫سةثةرةشتى كارطاو زةوى و زارةكانيان كردووة و‬
‫ي دابين بكات كة ثَيداويستيةكان بة دةر لة‬ ‫ثَيداويستسةكانيانى خؤى ث َ‬
‫توانا و حةزى خؤى سةرضاوةى زانستن‪.‬‬ ‫بةم جؤرة بةشَيك لة قورسايي كارى بةرَيوةبةري‬
‫‪ _4‬زوورى ذمارةى خؤَيندكاران لة هؤلةكانى خؤَيندكاران كة ئةمةش‬ ‫ثاشاكانيان سووك كردووةتةوة‪.‬لة زؤربةى‬
‫ى رؤذانة بةشدارى لة وانةكاندا‬ ‫لةمثةرة لة بةردةم قؤتابيدا كة ناتوان َ‬ ‫سةفةرةكانى ئيمثراتؤرةكان ذنان هاورَيتى‬
‫ي بة شَيوةيةكى تةواو كؤنترؤلى خؤَيندكاران‬ ‫بكات و مامؤستاش ناتوان َ‬
‫بكات‪.‬‬ ‫ئيمثراتؤيان دةكرد‪ .‬لة حةرةمى ثاشايةتى كؤمةلَيك‬
‫‪ _5‬نةزانينى زمان جطة لة زمانى كؤردى هؤكارَيكى ديكةية لة بةر‬ ‫لتى‬ ‫ذن بةر ضاو دةكةوَيت كة كاتَيك داريوش دةسة َ‬
‫ئةوةى بةشَيكى زؤر لة سةرضاوة دةرسيةكان بة زمانى ديكةن‪.‬‬ ‫طرتة دةست‪ ،‬بة طوَيرةى نةريتى ئةو كاتى‪ ،‬ذنانى‬
‫‪ _6‬درووست نةكردنى بيناى نؤيَ و هةروةها بالدةست بوونى حيزب‬
‫لة كاروبارةكانى زانكؤ و دابينكردنى ثَيداويستيةكانى زانكؤ بؤ تاقيطة و‬ ‫لتي ئةو كؤشكةيان بة‬ ‫دةربارى كةمبوجية دةسة َ‬
‫بةشة زانستيةكانى ديكة‪.‬‬ ‫دةستةوة بووة‪.‬‬
‫‪ _7‬نةخؤَيندنةوةى خؤَيندكار بةدةر لة مةلزةمةكانى بةر دةستى‬ ‫ئةمة هةنطاوَيكى طةورة بوو لة ثَيوةنديةكان لة‬
‫هؤكارَيكى ديكةى دابةزينى ئاستى زانستية‪ ،‬ضوونكة لة ئةنجامى‬
‫خؤَيندنةوةو تؤَيذينةوة مرؤظ دةبَيتة خاوةن سةرماييةكى مةزنى فكرى‬ ‫لتةكانة دةورووبةر بة جؤرَيك‬ ‫نَيوان كورش و و َ‬
‫هةر وةك "سامؤَيل ئادامز" ئةل ََيت‪ :‬خؤَيندنى دوَينة تؤيةكة كة‬ ‫ثَيوةندى ذن و ذنخوازى دةبووة هؤى ثتةوتر بوونى‬
‫بةرهةمةكةى بةيانى دروَينة دةكةيت‪.‬‬ ‫ثَيوةندية سياسى و ئابوورى و كؤمةليةتيةكان‪ .‬لة‬
‫‪ _8‬قؤثيكردنى خؤَيندكار لة كاتى تاقيكردنةوةدا كة زؤرينةى خاوةن‬
‫هؤنةرَيكى بالن لةم بوارةدا ئةمةش دةبَيتة هؤى ئةوة خؤَيندكار بةرى‬ ‫بةَلطة قورينةكان باس لة ذنانى جوتيار و ثيشةوةرى‬
‫ي هيوا‬
‫رةنجى هاورَيكةى بخوات ديارة ئةمةش كاريطةرى لة سةر ب َ‬ ‫سةربةخؤ دةكات كة مانطانة باجيان بة‬
‫بوونى خؤَيندكار دادةنَيت‪.‬‬ ‫لتداران داوة‪ ،‬ئةو بةَلطانة زياتر باس لة ذنانى‬ ‫دةسة َ‬
‫‪ _9‬حةق نةبَيذى‪ ،‬مةبةستمان لةم خاَلة ئةوةية كاتَيك خؤَيندكار هةستى‬
‫بة كةمءكؤرتى كرد لة وانةكانيدا ناتوانن حةق بل ََين و دةست لة سةر‬ ‫بابل و ميسر دةكات كة خاوةنى كةسايةتيةكى بة‬
‫خاَلة لوازةكان دابنَين‪ ،‬ديارة ئةمة ثَيوةندى بة رةفتارى مامؤستاكة ب َ‬
‫ي‬ ‫ى ئةوةيكة سروةت‬ ‫تةواوى سةربةخؤ‪.‬ئةم ذنانة بة ب َ‬
‫يان سيستمى زانكؤ يان كلتوورى كؤمةَلطا كة كةسانى شةرمن و ب َ‬
‫ي‬ ‫وسامانةكانيان لة دةست بدةن ويان زةوى و‬
‫ئيرادة بةرهةم دَينَيت‪.‬‬
‫‪ _10‬رةشبينى ودَلنيا نةبوون لة ضارةنووسي‪ ،‬ضوونكة خؤَيندكار ئةو‬ ‫لى‬ ‫زارةكانيان بكةوَيتة مةترسيةوة دةيانتوانى سكا َ‬
‫ي كة لة ثَيش خؤيدا خؤَيندنى تةواو كردووةوة دانةمةزراوة‪،‬‬ ‫كةسانة دةبين َ‬ ‫ياسايي تؤمار بكةن داواى مافى خؤيان بكةن و يان‬
‫كة ئةمةش دةبَيتة هؤى نا ئؤمَيدى خؤَيندكار‪ ،‬ضوونكة لة ولتانى ئَيمةدا‬ ‫ئةطةر بيانهةويستبا داواى جيا بوونةوة لة‬
‫‪5‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫وناند كةمتر‬ ‫ديارة جةختى لَيدةكرايةوة )كةبَيدةنطى تاجى سةرى ذنانة( وة ذن لةي َ‬
‫ويان نةبوو بضنة ئةو‬ ‫ونمونة ذنان ب َ‬ ‫ويلة مامةَلةى لةطةَلدةكرا ب َ‬ ‫لة ثياو نزيكتر لةك َ‬
‫ويان نةبوو بضنة نَيو بازاِرة‬ ‫شوَينانةى كةكاروبارى شارى تَيدا فَيرى خةَلك دةكرا وة ب َ‬
‫ورة تَيدةطةين ذن‬ ‫طشتيةكان‪ ،‬و لة دادطاكاندا نةيان دةتوانى ئامادةبن بةم ج َ‬
‫ونانى‬‫ونانيدا تاِرادةيةك بَيزراوبوو‪ ،‬هةروةك لة بةرهةمى شاعيرانى ي َ‬ ‫ومةَلطاى ي َ‬ ‫لةك َ‬
‫وى لةذن‬ ‫َ‬ ‫خ‬ ‫يزارى‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫ذياوة‬ ‫ز‬ ‫ث‬ ‫‪800‬‬ ‫كةلة‬ ‫ود(‬ ‫َ‬ ‫)هسي‬ ‫لةوانة‬ ‫داوةتةوة‬ ‫رةنطى‬ ‫ِ‬ ‫وندا‬ ‫ك َ‬
‫ى هيض ئازارَيك‬ ‫بةب‬ ‫هةبوو‬ ‫ثياو‬ ‫تةنها‬ ‫سةرةتادا‬ ‫لة‬ ‫ى‬ ‫ورة دةردةبرَِيت و دةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةمج‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ل دةركةوتنى يةكةم ذن بةناوى ثاندَورا ضارةِرةشى و ئازارى‬ ‫لم لةطة َ‬ ‫دةذيان‪ ،‬بة َ‬
‫وثياو‪ .‬وةك لَيرةدا‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫يهات‬ ‫َ‬ ‫ل‬ ‫ئةبةدى‬ ‫سزايةكى‬ ‫وةك‬ ‫ذن‬ ‫وة‬ ‫يكرد‬ ‫َ‬ ‫ث‬ ‫دةستى‬ ‫مرَوظ‬
‫دةردةكةوَيت تةنها بةثياو وتراوة مرَوظ‪ ،‬و ئةطر سةيرَيكى داستانى ئةليادةو‬
‫وميرَوس(بكةين دةبينين ئةطةرضى ذن بةكةمى قسةى لةسةر كراوة‬ ‫وديساى) ه َ‬ ‫ئ َ‬
‫لم ئةميش بةهةمان شَيوة كاتَيك سةبارةت بةذن دةدوَيت بةسةرضاوةى جةنط‬ ‫بة َ‬
‫و ئيرةى ثَيبردنيان دةزانَيت ياخود زَور بةكةم تةماشاى )ذن(دةكات و لة ِريزى‬ ‫هَيمن‬
‫وميرَوس( كاريطرى‬ ‫وضوونةى )ه َ‬ ‫وكارى ئةم ب َ‬ ‫ويلة دايان دةنَيت وةِرنطة ه َ‬ ‫لوك َ‬ ‫ئاذة َ‬ ‫محةممةد‬
‫ونانى و رِوََِلى)هيلين( بَيت لةهةَلطيرسانى جةنطى )تةروادة( وئةطةر لة‬ ‫َ‬ ‫ي‬ ‫كلتورى‬
‫وظان(ورد بينةوة دةبينين ذن زَورؤبةكةمى باسى‬ ‫وميديةكانى )ئةرست َ‬ ‫بةرهةمة ك َ‬
‫ويان‬ ‫لَيوةدةكرَيت وةكاتَيكيش لةنَيو نوسينةكانيدا باسيان لَيوةدةكات رِوِل ََيكى ئةوت َ‬
‫ل ثياو بةَلكو ثتر رِوِل ََيكى لوةكيان ثَيدةدات وةك‬ ‫ثَينادات كةيةكسان بَيت لةطة َ‬
‫روانينى‬ ‫وبةكةم سةيركردنيان‪ ،‬و ئةطةر سةيرى ئافرةت بكةين لة تي َِ‬ ‫ئاماذةيةك ب َ‬
‫ومان دةردةكةوَيت تاِرادةيةك نةرموو نيانتر بةرامبةر ذن‬ ‫وكرات(ةوة ئةوا ب َ‬ ‫)س َ‬
‫ى )ئةطةر ذنى شياوتان ديتةوة‬ ‫َ‬
‫وى سوكرات دةل َ‬ ‫دةدوَيت بةبةراورد بةوانةى ثَيش خ َ‬
‫ل بكةن ضونكة بةختةوةر دةبن ئةطةر نا وةك من دةبن‬ ‫ئةوا زةواجى لةطة َ‬
‫بةفةيلةسوف ( و بابةت طةلَيك لةنوسينةكانى ئةفلتون دا هةن ثيشاندةرى‬
‫ِروانطةى سوكراتين‪ ،‬سةبارةت بةجياوازى و يةكسانى نَيوان ذن و ثياو سوكرات‬
‫ل ثياو زاناو دادثةروةربن خاوةنى تايبةت‬ ‫ثَيواية بةمةرجَيك ذن يةكسان دةبَيت لةطة َ‬
‫مةندى باشبن‪،‬ئةطةرضى هةندَيك وتةى سوكرات لةنَيو بةرهةمةكانى ئةفلتون‬
‫وزى جياكردنةوةى‬ ‫وضوونة وَيك نايةتةوة ئةمةش بؤ ئال َ َ‬ ‫ل ئةم ب َ‬ ‫دةبينرَيت لةطة َ‬
‫روانينةكانى ئةفلتون‬ ‫وتةزكانى سوكرات لة ئةفلتون دةطةرِِيتةوة‪ ،‬و ئةطةر لةتي َِ‬
‫ورة لةذن‬ ‫ونان دادةنرَيت بةم ج َ‬ ‫وردبينةوة كةبةيةكَيك لةطةورةترين لةبيريارانى ي َ‬
‫وياساكان دةربار ذن‬ ‫ومارةوة ب َ‬ ‫دةِروانَيت ئةطةرضى بيرةكانى ئةفلتون لةكتَيبى ك َ‬
‫و‬
‫دةطوَرَِيت‪ ،‬ئةفلتون باس لة هةردوو ِرةطةزى مرَويى دةكات ئاماذة ب َ‬
‫ورة‬ ‫هةريةكَيكيان دةكات بةم ج َ‬
‫لترة كة)ثياوة(‬ ‫ِرطةزى يةكةم ِرةطةزَيكى طةورةترو با َ‬ ‫‪-1‬‬
‫رة لةهةوةس و ويست وةتَيكةَلة لةضَيذو ئازار وة‬ ‫ِرةطةزى دووةم ث ِ‬ ‫‪-2‬‬
‫تايبةت مةنديةكان ثَيضةوانةى رةطةزى يةكةمة و ثَيى دةوترَيت)ذن(‬
‫ثَيواية ِرةطةزى يةكةم سةرضاوةى خولقانةو ِرةطةزى دووةم لوازة‬
‫وماردا ئةفلتون‬ ‫رايةَلى ِرةطةزى يةكةم بَيت‪ ،‬لة كتَيبى ك َ‬ ‫ويةدةبَيت طوي َ ِ‬ ‫هةرب َ‬
‫ل( دةكاتة مولكى طشتى‬ ‫َ‬ ‫هاوسةرطيرى تايبةت هةَلدةوةشَينَيتةوة و )ذن و مندا َ‬
‫دةستة َ‬ ‫بَيطومان هةروةكوو دةزانرَيت مرَوظايةتى‬
‫وكى لة نَيوانياندا‪،‬‬ ‫وى دروست كردنى ناك َ‬ ‫لت داران بةو ثَييةى دةبَيتة ه َ‬ ‫لةدوو ِرةطةزى سةرةكى ثَيكدَيت ئةويش ذن و‬
‫وماردا ذنان بوَ دووبةش دابةش دةكات‬ ‫َ‬ ‫ك‬ ‫لة‬ ‫ئةفلتون‬
‫ذنانى ضينى سةرةوة ياخود دةستة َ‬ ‫ثياوة و هةردوو ِرةطةزةكةش تةواوكةرى‬
‫لت دار ستايشيان دةكات و ِرازية‬ ‫‪-1‬‬
‫بةوةى هاوبةشى ثياوان بكةن لةبةرَِيوة بردنى دةستة َ‬ ‫وكارى بةردةوامَيتى مرَوظايةتين‬ ‫يةكترين و ه َ‬
‫لتدا واتة بةوة قايل دةبَيت‬
‫ذنان لةضينى دةستة َ‬ ‫ئةوةى لَيرةدا طرنطة بةلى ئَيمةوة بريتية لة‬
‫وسةير كردنى ذنانى‬ ‫لت داربن و هيض ئاماذةيةك ب َ‬ ‫وية‬
‫ونانيةكاندا هةرب َ‬ ‫روانينى ي َ‬‫ثَيطةى ذن لة تي َ ِ‬
‫ل ثياودا‬ ‫ثارَيزةرناكات بةَلكو بةخاوةنى سروشتى هاوبةشيان دةزانَيت لةطة َ‬
‫لَيرةدا هةوَلدةدةين بةكورتى ديدى ي َ‬
‫ونانيةكان‬
‫وذنانى ضينى خوارةوةى‬ ‫لةليةكى ترةوة دةزطاى بنةماَلة دةثارَيزَيت ب َ‬ ‫‪-2‬‬
‫ى فةيلةسوف)سوكرات ‪،‬‬ ‫وةلةنَيوانياندا هةرس َ‬
‫ل و سامانى ثياوةوة ئيدى ئةمانة خاوةنى‬ ‫ويلةو ما َ‬ ‫ومةَلطا وةدةيانخاتة ِريزى ك َ‬ ‫ك َ‬ ‫و( سةبارةت بةذن بخينةِرو لةنَيو‬
‫ل ثياودا ‪.‬‬ ‫هيض مافَيكى هاوبةش نين لةطة َ‬ ‫ئةفلتون ‪،‬ئةرست َ‬
‫لم ئةطةر ضاوَيك بخشَينين بة كتَيبى ياساكاندا دةبينين ذنان بونةوةر‬ ‫بة َ‬ ‫وندا )ذنان( بةِرةطةزَيكى‬ ‫ونانى ك َ‬ ‫ومةَلطاى ي َ‬ ‫ك َ‬
‫وية زَورجار ثَيطةيان‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫سةيردةكران‬ ‫كةمتر لةثياو‬
‫طةلَيكن كةتوانايةكى كةمتر لة ثياويان هةية و بة دةست‬
‫وى نةبوو‬‫ويلةدا جياوازيةكى ئةوت َ‬ ‫لةطة َ‬
‫لك َ‬
‫وى سروشتة طةندةَلةكةيانةوة ذنان‬ ‫هَينانى مةزنايةتى و فةزيلةتدا وةدةل ََيت بةه َ‬ ‫ويلة خزمةتكردنى خاوةنةكةيةتى‬ ‫َ‬ ‫ك‬ ‫كارى‬ ‫ييةى‬ ‫بوث َ‬
‫لو‬ ‫دةبَيت بةدانسقةى و تايبةتى ثةروةردة بكرَين ئةفلتون ثَيواية ذنان طةندة َ‬
‫كارى ذنيش وةضةخستنةوةو كابانَيتى ماَلة وةكو‬
‫وية ثَيويستة لة شوَينَيكى داخراوى وةك‬ ‫طةندةَلى لة ناخياندا هَيلنةى كردووة هةر ب َ‬ ‫وئاسودةى ثياوة‪ .‬ذنان هةر‬
‫ضوارضَيوةى ماَلدا بمَيننةوة‪ .‬ئةفلتون لة ياساكاندا باوةِرى واية ئةوكارةى بةذنان‬ ‫ئامرازَيك ب َ‬
‫لةمنداَليةوة فَيرى ئةوة دةكران لةثياوان جيابن‬
‫ل بةخَيوكردنة‪ ،‬واتة كاكَلى قسةى ئةفلتون ئةوةية كة‬ ‫سثَيردراوة ماَلدارى و مندا َ‬
‫َ‬ ‫وية مانةوةيان لةضوارضَيوةى ماَلدا بةلوة‬ ‫هةرب َ‬
‫ذن بةشَيوةيةكى جةوهةرى مولكى ثياوة‪.‬‬
‫دذوارنةبوو ضونكة لةسةر ئةوكارة ِراهاتبون‪،‬‬
‫وى قوتابى ئةفلتون بكةين و بةدواى‬ ‫دواتر ئةطةر سةيرَيكى نوسينةكانى ئةرةست َ‬ ‫ذنان لة بةر سةركوت كردنى بةردةواميان نةيان‬
‫لو‬ ‫ومان دةردةكةوَيت ئةرستوَ رِوَ َ‬ ‫روانينةكانيدا سةبارةت بة ذن بطةرَِيين ئةوا ب َ‬ ‫تي َ ِ‬
‫مةزنَيتى ِرةطةزى ثياو دةدات بةسةر ذندا و ثياو بةِرةطةزَيكى با َ‬ ‫ريارداندا بةشداربن ئةمة سةربارى‬ ‫دةتوانى لةب ِ‬
‫لتر دادةنَيت‬
‫ئةوةى رَِيطةى وتوو وَيذو تةنانةت‬
‫وكاروبارى فةرمان ِرةوايةتى دابنَين و ذنانيش‬ ‫ويان ب َ‬ ‫وية ثَيواية ثَيويستة ثياوان خ َ‬ ‫هةرب َ‬ ‫بيركردنةوةشيان لَيطيرابوو هةروةك ئةم ِرستة‬
‫لترة لة‬ ‫وى سروشتةوة نَير با َ‬ ‫سةرقاَلى كاروبارى ماَلةوةبن‪ ،‬و ئةرستوَ ثَيواية بةه َ‬
‫ويلة واية‬ ‫مَيى نَير فةرمان ِرةوايةو فةرمان بةسةرداكراوة‪ ،‬واتة ذن وةك ك َ‬
‫ويدا هةر‬ ‫وئاغاكةى‪ ،‬و ثَيى واية ذن ئيرادةى بَيهَيزة و بَيتواناية لةسةر بةخوَ بوونى خ َ‬ ‫ب َ‬
‫‪6‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫شظان لؤقمان‬ ‫ميديتةيشن ضية؟‬


‫مرؤظ‪ ،‬كة دةمانطةيةنَيتة ثلةيةكى بةرز لة وزةو‬
‫بةختةوةرى كة ثَيشتر ثَيى نةطةيشتووين‪(3) .‬‬
‫زةينى ميديتى زةينَيكى بَيدةنطة‪ ،‬ئةو بَيدةنطية نية هزر بتوانَيت‬
‫بؤ ئةوةى ميديتةيشن ئةنجام بدةين ثَيويستة بة تةواوى‬
‫وَيناى بكات ) بَيدةنطى شةوَيكى ئارام( نية‪ ،‬بةَلكو كاتَيك بة تةواوى‬
‫دركمان بة جةوهةرى حةقيقى ميديتةيشن كردبَيت‪ ،‬بؤ‬
‫وَينةو ئيدراكةوة بةدى دَيت‪ ،‬هزر وةستانَيكى تةواو بوةستَيت‪ ،‬زةينى‬
‫تَيطةيشتن لةم حةقيقةتةش ثَيويستة سةرةتا ثرسيار‬
‫ميديتى) تَيراماو( زةينَيكى ديندارة‪ ،‬بة ماناى ئةو دينةى كةنيسةو‬
‫بكةين كة ضى بةشَيك لة بوونمان طرنطى بة‬
‫ثةرستطاو سرودةكان ذةهراويان نةكردووة‪ ،‬دوور بؤ ئةو نزيكة ئةم‬
‫ميديتةيشن)تَيرامان( دةدات ؟ ياخود بة ضى بةشَيك لة‬
‫زةينة هةذانى عةشقة‪ ،‬ئةو عةشقةية جودابوونةوة نازانَيت نة كةم نة‬
‫بونمان ئةنجامى دةدةين‪.‬‬
‫زياد‪ ،‬بةَلكو ئةو بارودؤخةية لة عةشق كة هةموو دابةشكاريةكى تَيدا‬
‫ئايا ئَيمة بة جةستة يان بة هزر يان بة هوشيارى تَيرامان‬
‫دةوةستَيت‪.‬‬
‫ئةنجام دةدةين‪.‬‬
‫ميديتةيشن وةكو جوانى وةهاية‪ ،‬مل بؤ دابةشكارى وشةكان نادات‪،‬‬
‫تةنها لةو بَيدةنطيةشةوة هزرى ميديتى كار دةكات‪.‬‬
‫ميديتةيشن يةكَيكة لة مةزنترين هونةرةكانى ذيان‪) ،‬لة تواناى هيض‬
‫كةسَيكيشدا نية لة كةسَيكى ديكةوة فَير بَيت( ئةمةش جوانيةكةيةتى‪،‬‬
‫هيض رَيطايةك ياخود بنكةيةكى نية‪ ،‬بةَلكو كاتَيك لة بارةى خؤتةوة‬
‫ون دةخؤيت‪ ،‬ضؤن دةرؤيت‪،‬‬ ‫فَير دةبيت‪ ،‬ضاودَيرى خؤت دةكةيت‪ ،‬ض َ‬
‫وشياري لة‬ ‫ضى دةل ََييت‪ ،‬ضةنةبازى ‪ ،‬رق‪ ،‬حةسودى‪ ،‬ئازار‪ ...‬ئةطةر ه َ‬
‫ى هيض هةَلبذاردنَيك‪،‬ئةوا‬ ‫بارةى هةموو ئةمانةوة هةبوو‪ ،‬بةب َ‬
‫ميديتةيشن روو دةدات‪،‬‬
‫دةشَيـت تَيرامان لة كاتى دانيشتن لة ثاسدا ياخود رَيكردن لة‬
‫دارستانَيكى ثرِ لة رووناكى و تاريكى يان طوَيطرتن لة ئاوازى‬
‫باَلندةيةك يان روانين لة نَيو ضاوى خَيزانةكةت يان منداَلةكةت روو‬
‫بدات‪(1).‬‬
‫ل و روح‬ ‫ميديتةيشن راهَينانَيكى طرنط و بةسودة بؤ جةستةو عةق َ‬
‫ئةطةر بة شَيوةيةكى تةواو ئةنجامت دا هةستَيكى تةواوى‬
‫حةوانةوةت ثَيدةبةخشَيت‪ ،‬ميديتةيشن دةبَيتة هؤى ثةيوةندى كردن بة‬
‫سروشتى خؤتةوة‪ ،‬جطة لةوةى دةتوانيت بة شَيوةيةكى تةواوتر‬
‫بيربكةيتةوة و شتى نوَيتر بهَينيتة ذيانتةوة‪،‬‬
‫لة دواى زياد ئةنجام دانى ميديتةيشن‪ ،‬هةست بة وشياريةكى‬
‫ناوةكى دةكةيت كة دةبَيتة هؤى ثةيوةنديةكى دةرونى و كاريطةرى‬
‫باشى دةبَيت بؤ طةشةى جةستةيى ‪(2).‬‬
‫ميديتةيشن) تَيرامان( ناونيشانى دؤخَيكة لة هوشيارى كة تَييدا‬
‫وشيارى ئَيمة جةوهةرى بوون و بناغةى‬ ‫ضالكيةكانى مَيشك دةوةستَيت‪ ،‬وةستانى مَيشكيش لة كاركردن‬
‫رامان بة جةستة و هزر‬ ‫قةوارةمان)كيان(ة‪ ،‬كةواتة تي َ ِ‬ ‫وشيارى نية‪ ..‬بةَلكو رَيطةدانة بة هاتنة ناوةوةى‬ ‫ماناى وةستانى ه َ‬
‫ئةنجام نادرَيت بةَلكو تةنها وشيارى ثَيويستة‪.‬‬ ‫ئيدراك بؤ جيهانى ناديار ‪ ،‬ئةمةش يةكةم هةنطاوة بؤ ضوونة ناو‬
‫لة ميديتةيشندا هيض جياوازيةك نية لة نَيوان ثياو و ذن‬ ‫بؤشايى ناوةوةى عةقَلى مرؤظ‪.‬‬
‫دا ‪ ..‬بةَلكو ميديتةيشن تايبةتة بة وشيارى‪ ..‬هوشياريش نة‬ ‫ئةوةى بة سةر حةوانةوةدا بسةثَيت بةسةر ميديتةيشن دا‬
‫ذنةو نة ثياو بةَلكو بةشَيكى تةواوة لة ئَيمة‪..‬‬ ‫دةسةثَيت‪ ،‬هةموو كةسَيكيش بارودؤخَيكى تايبةتى هةية بؤ طةيشتن‬
‫بؤية هيض ميديتةيشنَيكى جياواز بة ذن ياخود ثياو بوونى‬ ‫بةم حاَلةتة‪.‬‬
‫نية‪ ،‬ئةشَيت هةموو دينةكان ئينكارى تواناى ئافرةتيان‬ ‫خةَلكانَيك هةن لة رَيطاى تةركيز كردنة سةر شتَيكى ديارى كراو‬
‫كردبَيت لة طةشةى روحى دا‪ ،‬ضونكة جةستةى و‬ ‫دةطةنة تَيرامان‪ ،‬يان لة رَيطاى روانين بؤ وَينةيةكى جوان‪ ،‬يان‬
‫سروشتى زيندةيى جياوازة‪ ،‬لةبةر ئةوة ثَييان واية رؤحى‬ ‫درةختَيكى جوان‪ ،‬ياخود هةندَيك لة رَيطاى دانيشتن لة ذَير تاظطةيةك‬
‫ناتوانَيت بكرَيتةوة بؤ بينينى رووناكى‪.‬‬ ‫يان تةنانةت لة ذَير دوشى ئاوى طةرماوَيكدا‪.‬‬
‫بةَلم ميديتةيشن كارى جةستة نية‪ ،‬هةرضةندة جةستةى‬ ‫هةندَيك جار كةسانَيك تَيرامان و قوَلبوونةوة لة رَيطاى طوَيطرتن لة‬
‫نَيرينةو مَيينة جياوازن و سروشتَيكى جودايان هةية‪ ،‬بة َ‬
‫لم‬ ‫وسيقايةكةوة يان تةماشاكردنى ديمةنَيكةوة بة باش دةزانن‪،‬‬ ‫ثارضة م َ‬
‫هوشيارى لة هةمووماندا هةر يةكةو ئةم ثرؤسةيةش تةنها‬ ‫طرنط لةم دؤخةش ئةوةية كة )ميديتةيشن بؤضى ( ؟‬
‫لة رَيطاى هوشياريةوة ئةنجام دةدرَيت‪.‬‬ ‫ئةنجام دانى ئةم كردارة بؤ زياتر بينينى ناخمانة‪ ،‬ناخى خؤمان‪ ،‬تاكو‬
‫بةَلم ئةطةر قسة لةسةر يؤطا بكةين وةك نمونةيةك‪،‬‬ ‫بزانين حةقيقةتى ئَيمة ضية؟ ‪..‬ضيمان ئةوَيت ؟‪ ..‬وة بؤضى ‪..‬؟‬
‫ئةوا راستة كة لة يؤطادا ليةنى فيزيولوجى جةستة‬ ‫ميديتةيشن ئةمانطةيةنَيتة حاَلةتَيك لة طشتطيرى و فراوانى‪ ،‬دةبَيتة‬
‫رؤل ََيكى طةورةى هةية و ئةشَيت ضةندين جؤر يؤطاى‬ ‫هؤى ئةوةى بة شَيوةيةكى جياواز لةوانى ثَيشوو طوىَ لة خوِرةى‬
‫تايبةت بة ثياو يان ئافرةت هةبَيت‪ ،‬لةبةر ئةوة ئاسايية لة‬ ‫ل سروشتدا كاردانةوةيةكى‬ ‫ئاوَيك بطرين‪ ،‬ياخود كاردانةوةمان لةطة َ‬
‫يؤطادا جياوازى لة نَيوان ثياوو ئافرةتدا هةبَيت‪ ،‬بةَلم‬ ‫تةقليدى نةبَيت و نوىَ بَيت ‪ ،‬هةروةها ئاوازى مؤسيقايةكيش‬
‫ميديتةيشن كارى جةستة نيةو ناشَيت جياوازي لة نَيوان‬ ‫هةستَيكى ترى هةبَيت لة كاتى ميديتةيشندا‪ ،‬ئةم ثرؤسةية زؤر بة‬
‫ثياوو ئافرةتدا دروست بكات‪.‬‬ ‫سادةيى هةوَلى تةركيزكردنة سةر ماهيةتى شتةكان و ئازاد كردنى‬
‫ميديتةيشن بة هةمان شَيوة كارى هزر نية‪ ،‬بؤية دةشَيت‬ ‫جوانى و بةختةوةرية لة ناخدا‪ ،‬بةرةو بؤشايى دةرةوةى هؤشيارى‬
‫جياوازى لة سروشتى بيركردنةوةى ذن و ثياودا هةبَيت‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫ئَيران بة ض شَيوةيةك )‪ (IP‬كؤفي نَيتةكانء مــالن‬


‫رول دةكات؟!‬‫كونت ِ‬ ‫هةرةند رؤذهةلتي‬

‫هةك دةكرَين ضونكة ئةو بةرنامةية ئةوان‬


‫بة كاريان هَيناوةء لة ناوةندةوة دايانناوة بة‬
‫شَيوةي ئوتوماتيكي هةك دةكات‪.‬‬
‫لةم ماوةيةدا لة زؤربةي ولتاني‬
‫رؤذهةلتي ناوين خؤثَيشاندان كرا‪ ،‬ئةو‬
‫ولتانةي ثةيوةندييان لةطةل حكومةتي‬
‫ئَيراندا باشة سةرداني بةرثرساني ئَيرانيان‬
‫دةكرد‪ .‬لة ريزي ئةو ثَيشنيارانة كة ئَيران‬
‫رؤَلكردني )‪(IP‬ييةكان‬ ‫بةواني دةكرد كونت ِ‬
‫بوو لة كؤفي نَيتةكانء مالن كة ئةوةش لة‬
‫رَيطاي ناوةندي بلوكردنةوةي هي ََلة‬
‫ئينتةرنَيتيةكانةوةية‪ ،‬فيلتةركردني سايتي‬
‫بلوكردنةوةي هةوالء رؤشنكردنةوةي بيري‬
‫خةَلك‪ .‬تةفتيش كردني طيرفانء جانتاي‬
‫خوَيندكاراني دواناوةنديء زانكؤ بؤ ئةوةي‬

‫دَلنيا بن هيض جؤرة فلشَيكي ئينتةرنَيتي يان‬ ‫"كةي‪ -‬جي‪ -‬بي" رووسيا يةكَيكة لة كؤنترينء‬
‫موبايلي سورةيا بة كار ناهَينن‪.‬‬ ‫كارامةترين رَيكخراوة هةواَلطريةكاني جيهان كة‬
‫لة يةكةم رؤذي خؤثَيشاندةراني سوريا دذي‬ ‫هةنديَ لة ولتاني رؤذهةلتي لةويَ دةورةي تايبةتيان‬
‫حكومةتي بةشار ئةسةد‪ ،‬بةرثرساني حكومةتي‬ ‫ثَيدةوترَيتةوة وةكو حكومةتي ئَيران‪ .‬ئَيران لة بواري‬
‫ئيسلمي ئَيران ثةيوةندييان بة ئةسةدةوة طرتء‬ ‫تةكنولوجياي ناوةكيء ئةليكترؤنيء مانطي دةسكردء‬
‫رؤل‬ ‫ثَيشنياريان كرد كؤفي نَيتةكانء )‪(IP‬ييةكان كونت ِ‬ ‫ذَير دةريايي زؤر طرَيدراوي روسياية‪ .‬روسياش وةك‬
‫بكةن‪ .‬سايتةكان فيلتةر بكةن‪ .‬ئةو ثَيشنيارةيان‬ ‫بلؤكي شةرقي دةيةوَيت ئةمجؤر ولتانة بة خؤيةوة‬
‫بةلوة ثةسةند بوو بؤية خَيرا دةستيان بةو كارة كرد‪،‬‬ ‫طرَيبدات تا ديوارَيك بةرامبةر بة بلؤكي غةرب‬
‫بةلم بةوةشةوة نةيانتواني بةر بة ضالكي‬ ‫دروست بكات‪ .‬حكومةتي تاران بة بةردةوامي بؤ‬
‫خؤثَيشاندةران بطرن‪ .‬فيلتةرةكانيان شكاندء‬ ‫راوَيذي سياسي سةرداني روسيا دةكات بةتايبةتي‬
‫ثةيوةندييان بة ميدياء راطةياندنةكاني دةرةوة كرد‪،‬‬ ‫زؤر لة كاتي تةنطانةدا‪ .‬ثاش دوايين هةَلبذاردةكاني‬
‫لة سةر خؤثَيشاندانةكانيان بةردةوام بوونء‬ ‫سةرؤك كؤماري لة ئَيراندا‪ ،‬هَيشتا دةنطي‬
‫ي‬
‫نةترسان‪ .‬هةر ئةم ثَيشنيارةيان بة ولتاني دراوس َ‬ ‫سنووقةكان كؤ نةكرابووةوة كة ئةحمةدي نةذاد لة‬
‫كردووة بؤ سةركوتكردني خؤثَيشاندةران‪ ،‬بةلم لة‬ ‫مؤسكو ميواني مديديفء ثؤتين بوو‪ .‬حكومةتي تاران‬
‫راستيدا ئةو كارة وةلمَيكي نةرَيني بؤ حكومةتةكاني‬ ‫لةو طةشتانةي بؤ روسيا ضةندين دياريي جواني بؤ‬
‫لَيكةوتةوة ضونكة ئَيستا رَيطاكاني ثةيوةندي بؤ‬ ‫خةَلكةكةي هَينابووةوة‪ ،‬يةكَيك لةو ديارييانة ضؤنيةتي‬
‫دةرةوة لة رادةبةدةرة‪.‬‬ ‫رول كردني بةكارهَينةراني ئينتةرنَيتة لة ناوخؤي‬
‫كونت ِ‬
‫طةنجاني ئَيران لة بواري ‪ IT‬دا زؤر بةهَيزء‬ ‫ئَيراندا‪ .‬بؤ نموونة لة شاري تاران كة ‪ 20‬مةنتةقةية‪.‬‬
‫شارةزان‪ .‬تةنانةت ئةو فَيلنةي كة ئيستيخباراتة‬ ‫لة هةر مةنتةقةيةكدا ضةندين ناوةندي فرؤشتني‬
‫بةهَيزةكةي روسيا‪ ،‬هَيزةكاني حكومةتي ئيسلمي‬ ‫هي ََلي ئينتةرنَيتي هةية كة ئةو ناوةندة دةيداتة كؤفي‬
‫ي بةر بة هةوال ناردنة‬ ‫ي بةهَيز دةكات‪ ،‬ناتوان َ‬
‫ئَيراني ث َ‬ ‫نَيتةكان‪ .‬ض بة شَيوةي مؤدَيم يان فلش يان‬
‫ي‬
‫دةرةوةي طةنجاني ئَيران بطرَيت ضونكة جيلي نو َ‬ ‫وايةرلَيس‪ .‬ئةو بةكارهَينةرانةي لة كؤفي نَيتةكان كار‬
‫بة هيض شَيوةيةك ئةو حكومةتةي ل ثةسةند نية‪،‬‬ ‫دةكةن‪ ،‬لة ناوةندةوة )‪(IP‬ييةكان دةزانن‪ ،‬بةو‬
‫ئةوان ئَيستا دةل ََين‪" :‬كاتَيك حكومةتي ئيسلمي لة‬ ‫شَيوةية دةيانةويَ ئةو كةسانةي بةرامبةر بة‬
‫ئَيراندا هاتؤتة كايةء دةسةلتي طرتؤتة دةست‪ ،‬ئَيمة‬ ‫حكومةت ناِرازين‪ ،‬لةطةل كردنةوةي ئيمةيلةكانيان‬
‫تةنانةت لة دايك نةبووين‪ ،‬ئةو حكومةتة لة ليةن‬
‫‪8‬‬
‫ناميلكةيةكى خوَيندكاري ية‪ ،‬كؤميتةى سلَيمانيى يةكيةتيى خوَيندكارانى دَيموكراتى كوردستانى ئَيران دةرى دةكا‬

‫جةواد خةليل‬
‫ضاوخشاندنَيك بة سةر ضيرؤكى‬
‫كؤرديدا‬

‫لة ثاش ئةم ضيرؤكة )ئةحمةد مؤختار جاف( هةست بةم‬


‫لينة طرنطةى ئةدةب و كاريطةريةكةى دةكات لة سةر‬
‫ل و لة ) مةسةلةى ويذدان( دةخاتة ناو كتَيبخانةى‬ ‫كؤمة َ‬
‫كورديةوة‪ .‬لة كؤتايي سييةكانةوة تا سةرةتاى ثةنجاكان بة‬
‫هؤى دةرضوونى ضةند طؤظارَيك ورؤذنامةيةكى كوردى و‬
‫دامةزراندنى كؤمارى كوردستان لةو ماةيةدا هانى ضيرؤك‬
‫نووسانى دا تا كوو روو بكةنة ئةم ذانرة ئةدبيةو ئةسبى‬
‫خؤيان لةم بوارةدا تاو بدةن‪ .‬بؤية دةبينين هةر يةك لة‬
‫"علئةدينى سةجادى و قزَلجى و فايةق وَيوةر و‬
‫ثيرةمَيرد‪ "...‬دَينة مةيدانةكةوة‪ .‬راستة ئةمانة تايبةتمةندى‬ ‫ئةدةبياتى هؤنةرمةندَيك رةنطدانةوةى بارودؤخى‬
‫بوارةكة نةبوون بةلم دةسترةنطى و جَيي دةستيان ديارة‬ ‫كؤمةليةتى و كلتوورى و فيكرى و سياسى‪ ...‬ئةو‬
‫لة ضيرؤكى كؤرديدا هةر يةكة بة كارَيك توانيان ضيرؤكى‬ ‫ميللةتةية‪ ،‬لة هةمان كاتدا تواناو ئاستى ئةو ميللةتة‬
‫كؤردى بةرةو ثَيش ببةن‪.‬‬ ‫دةنرخَينَيت‪.‬‬
‫ديارة طؤظارى )ئةوشةفةق( و ئةو بلوكراوانةى ديكةى‬ ‫ي هيض دوو دَلييةك باس لة‬ ‫َ‬ ‫ب‬ ‫بة‬ ‫دةتوانين‬ ‫ئَيمة‬
‫سالنى ثةنجاو شةستةكان بواريان بؤ ضيرؤكى كؤردى‬ ‫هةبوونى ئةدةبياتى كؤردى بكةين‪ ،‬بةو مانايةى كة‬
‫رةخساند تا زياتر ئاورِ لةم ليةنة بدةنةوة )شاكر فةتاح( و‬ ‫ئَيمةش خاوةنى كؤمةَلة شاكارَيكى مةزنين‪ .‬ديارة لة‬
‫قزَلجى و ضةند كةسي ديكة بةردةوام بوون لة ثَيشخستنى‬ ‫كؤنةوة تاكى كؤرد ئاشنا بووة بة شَيعر‪ ،‬ئةم ئاشنا بوونة‬
‫زمان و ناوةرؤكى ضيرؤكةكانيان‪ .‬لة سالنى حةفتا كؤمةل ََيك‬ ‫زياتر لة هةر شتَيكى تر طرَيداوة بة سرووشتى‬
‫طؤرانكارى مةزن لة كوردستاندا هاتة ئاراوة و بارؤدؤخى‬ ‫دَلرةفَينةوة‪.‬‬
‫سياسي كاريطةرى لة سةر طشت ذانرة ئةدةبيةكان بة‬ ‫بةلم ئةوةى لة بارةى ضيرؤكةوة زانراوة‪ ،‬ئةوةية كة‬
‫جَيهَيشت‪ ،‬هةر بؤية دةبينين ضيرؤكى كورديش تا رادةيةك‬ ‫كؤرد بة ثَيضةوانةى شَيعرةوة كةمتر طرينطى بة‬
‫نزيك بووة لة ضيرؤكى جيهانيةوة‪ .‬لةو سةردةمةدا كؤمةلَيك‬ ‫ليةنةكانى ديكةى ئةدةبيات بة تايبةتى ضيرؤك داوة‪،‬‬
‫كةس وةك "ئةحمةد شاكلى‪ ،‬حؤسَين عارف‪ ،‬رئووف‬ ‫ئةوةَيش كة هةيبووة زياتر لة طيرانةوةى فةلكلؤر و‬
‫بَيطةرد‪ ،‬لةتيف حاميد بةرزةنجى" وةك دةنطَيكى جياواز‬ ‫ضيرؤكى ئاطرداندا )ئةفسانةى بة سةرهاتى ثَيشينيان(‬
‫دةركةوتن و باشتريش "مؤكرى‪ ،‬شَيرزاد حةسةن و مةهابدا‬ ‫جَيي كردوةوتةوة‪ .‬لة نووسينةكانى )مةل مةحموودى‬
‫قةرةداغى و جوان هيدايةت" هةنطاوى باشيان نا و توانيان‬ ‫بايزدى(يش هةر لةم سؤَينطةوة دةكرَيت لَيي بروانين‪،‬‬
‫كؤدةتايةك بة سةر ضيرؤكى كلسيك دا بكةن‪ ،‬بة تايبةت‬ ‫ضوونكة هيض مةرج وثَيوةدانطى تَيدا نيية‪ .‬راستة‬
‫هةر كاميان ثاشخانَيكى فيكرى طةورةيان هةَلطرتبوو‪.‬‬ ‫هَيندَيك نووسةر و توَيذةر هةوَليانداوة كة ئةم هةوَلةى‬
‫لة داوى راثةرينيش بة هؤى ئةو بارودؤخة راميارةيةى كة‬ ‫)مةل مةحموود( بة دةسثَيكى ضيرؤكى كؤردى دابنَيين‪،‬‬
‫هاتة طؤريَ كؤمةلَيك ضيرؤك نووس ديار دةركةوتن لةوانة‬ ‫بةلم ئةمة دةهاويشتةى كارو كؤششَيكى ئاكاديميانة‬
‫"ئارامى كاكةى فةلح و كاروان كاكة سوور و عةتا نةهايي و‬ ‫ى بنةماى بيركردنةوةى‬ ‫نيية‪ ،‬بةَلكوو زيادةرةوييةكى ب َ‬
‫ئارى عؤسمان و توانا ئةمين‪"...‬‬ ‫رةطةزييانةية‪ .‬لَيرةوةية شارةزايانى مَيذووى ئةدةبيات‬
‫جَيي خؤيةتى كؤمةل ََيك لة ضيرؤك نووسانى ثَيشوو لةم‬ ‫)جةميل سائَيب( وةكوو ثَيشرةوى ضيرؤك نووسانى‬
‫سةردةمةشدا درَيذة بة هةوَلة نوَيخوازيةكان دةدةن وةك‬ ‫كؤرد لة قةَلةم دةرَيت و بةرهةمى )لة خةومدا( وةكوو‬
‫نموونة دةتوانين ئاماذة بة "سةماى رؤذهةلت" بدةين‪،‬‬ ‫يةكةمين ضيرؤك لة مَيذووى كؤرد ناسراوة‪ .‬طرينطى‬
‫ل ئةويشدا بةرضاو روونيةكة بؤ عاشقانى ئةو‬ ‫بةلم لة طة َ‬ ‫ئةم ضيرؤكة ئةو كاتة دةردةكةوَيت كة تيشك دةخاتة‬
‫قؤناغة شيرينة‪ ،‬تا لةو تَيبطةن كة ئَيمةش خاوةنى ضيرؤكى‬ ‫سةر قؤناغَيكى ديارى كراو لة مَيذووى ميللةتةكةمان و‬
‫خؤمانين‪.‬‬ ‫شرؤظةى بؤ دةكات‪.‬‬

You might also like