2.

BUZULLAR
Kutup blgeleri ve da lar n yksek kesimlerinde s cakl n d k olmas nedeniyle ya lar kar eklindedir. Bu blgelerde d en kar, y ll k ortalama s cakl k 0C'nin zerine kmad iin tamamen erimez. Erimeyen bu karlara tokta an kar ya da kal c kar denir. Kal c karlar n ba lad ykseltiye ise kal c kar s n r ya da tokta an kar s n r denir. Bu ykseklik enleme gre de i ir.

 DNYADA KALICI KAR SINIRI

Her y l d en kar st ste birikerek kal n tabakalar olu turur ve a rl yla altta kalan karlar s k t r r. Yksek bas n etkisinde kalan karlar kristalli buz hline gelir. Bu ekilde olu an buz tabakalar na buzul denir. Buzullar n byk bir blm kutup evresindedir. Kuzey kutup dairesi iinde Grnland'da 2 milyon km2 ve Gney kutup dairesi iinde Antarktika'da 13 milyon km2 alan kaplayan rt buzullar bulunur. Bunun d ndaki buzullar da lar n ykseklerinde bulunur; Vadilere yerle mi olan buzullara vadi buzulu, ukur ya da anaklara yerle mi buzullara sirk buzulu, Da lar n zirvelerini kaplayanlara ise takke buzulu ad verilir.

 Buzullar hareket eder. Bu hareketin h z , buzulun bykl ne ve yerle ti i alan n e imine gre de i ir.  Binlerce metre kal nl nda ve milyonlarca ton a rl ndaki rt buzullar , y lda 6-9 metre aras nda yer de i tirir. Buna kar n vadi buzullar ndaki hareket h z rt buzullar na gre ok daha fazlad r.  Vadi buzullar , beslenme havzalar nda biriken buzullar n artmas yla e im do rultusunda kayar.  Kayan buzullar getikleri araziyi a nd rarak grnmn de i tirir. Vadilerden denizlere sarkan kal n buzullar, deniz alt nda da a nd rma ve biriktirme yapar.

Trkiye'de Buzullar ve Olu turdu u Yer ekilleri

4. Jeolojik Zaman'da, gnmzdeki iklim ko ullar ndan daha s cak ve nemli, az ya l ve so uk dnemler birbirini izlemi tir. So uk ve az ya l dnemlere buzul dnemi, s cak ve ya l dnemlere buzul sonras dnem ad verilir. zellikle son buzul dneminde lkemizdeki yksek da lar buzullarla kaplanm t r. K y ya yak n da larda 2000 - 2200 m civar nda ba layan buzulla ma s n r , i blgelerdeki da larda 2500 m.nin zerine km t r. Bunun nedenlerinden biri k y ya yak n yksek kesimlerin daha fazla ya almas d r.

Buzullar n Olu turdu u A nd rma ekilleri

Buzullar hareketleri s ras nda getikleri araziyi a nd r r. Buzul a nd rmas sonucu "U" ya da tekne vadiler ve sirk denilen ukurlar olu ur. Buzullar, sert kayalar trpleyerek hrg kaya denilen ekilleri meydana getirir. Ayr ca ak llar srterek izer ve cilalar. Bylece izikli ve cill kaya yzeyleri olu ur

Buzullar n Olu turdu u Biriktirme ekilleri

S cakl n 0C'nin zerine kt yerde buzullar erir. Buzullar getikleri yerlerden kopard klar kum, ak l ve ta lar , erimenin oldu u yerde biriktirir. Buzullar n ta d malzemeye moren denir.  Morenler k elidir ve yzeyleri cill d r. Buzullar n erimesiyle olu an moren y nlar na moren seti, Buzullardan kaynaklanan akarsular n biriktirmesi sonucu olu an dzlklere sander denir.

BUZUL VAD S

VAD BUZULU

RT BUZULU

MOREN SET

TAKKE BUZULU

S RK GL