ARCHETYPY I NIE WIADOMO ZBIOROWA PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA CARLA G.

JUNGA
NIE WIADOMO ZBIOROWA

2010

Zaproponowana przez Freuda koncepcja nie wiadomo ci okaza a si nadzwyczaj inspiruj ca dla badaczy, ktrzy zaj li si analiz snw, ba ni, jako no nikw ponadkulturowych znacze i przes ania o uniwersalnym charakterze. Carla Junga, my liciela, odznaczaj cego si niezwyk wyobra ni i kreatywno ci , zastanowi a zbie no symboliki u ywanej w r nych kr gach kulturowych. Analizuj c symbolik religijn , oraz t , obecn w mitach i ba niach, doszed do przekonania, e poza nie wiadomo ci indywidualn , istnieje tak e jeszcze g bsza warstwa NIE WIADOMO

ZBIOROWA stanowi ca skarbiec kulturowych do wiadcze cz owieka i przekazywanaz pokolenia na

pokolenie drog dziedziczenia. O nie wiadomo ci zbiorowej wiadczy wsplny ludziom sposb my lenia, odczuwania i pojmowania wiata. Nie wiadomo zbiorowa, mia aby by wynikiem wsplnego pochodzenia, zawiera bowiem skumulowane do wiadczenia poprzednich pokole , obrazuj c histori gatunku.

PODSTAWOWYMI ELEMENTAMI NIE WIADOMO CI ZBIOROWEJ S ARCHETYPY:

I. II. III. IV. V. VI. S to g wne komponenty natury cz owieka Nale do nie wiadomo ci zbiorowej S predyspozycjami do spostrzegania i interpretowania wiata wokre lony sposb Stanowi uniwersalne wzorce lub predyspozycje dla wiadomych i nie wiadomych zachowa oraz form przystosowania S wrodzone, a jednocze nie do pewnego stopnia plastyczne, gdy formuj do wiadczenie indywidualne cz owieka Wyst puj w ba niach, mitach, marzeniach, snach i wytworach psychotycznych, a tak e symbolach obecnych w r nych kulturach

ARCHETYPW JEST WIELE

ARCHETYP TO GOTOWA FORMA DO KTREJ WLEWAJ SI REALNA DO WIADCZENIA.

Archetyp Wielkiej Matki zawiera takie oto bogactwo znacze : od opieku czo ci, p odno ci,
pokarmu, po odrzucenie, oboj tno , niszcz ce wymagania. istnienie tego archetypu oznacza, e dziecko ma wrodzon predyspozycj rozumienia, czym jest matka i adekwatnego reagowania nani . o Kulturowe personifikacje WielkiejMatki, to na przyk ad: opiekunka, wr ka, wied ma, matka natura, matka-ojczyzna, matka-Ko ci , uczelnia, matka-ziemia, matka-natura

Archetyp Starego M drca to wcielenie dojrza o ci, m dro ci, zdolno ci do przewidywania, st d
w wielu kulturach wieszczy, m drcw i prorokw otaczano szczeglnym szacunkiem; Archetyp ten reprezentuj na przyk ad mitologiczny krl Edyp, Tejrezjasz, a wsp cze nie postaci takiej miary, jak Mahatma Gandhi.

Anima ukryta e ska cz m czyzny Animus ukryta m ska cz kobiety

ARCHETYPY I NIE WIADOMO ZBIOROWA PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA CARLA G. JUNGA

2010

o Posiadaj c w nie wiadomo ci prototypy kobieco ci i m sko ci, ludzie potrafi odpowiedni zachowa si wobec si osb p ci przeciwnej, ktre dzi ki temu nie s ju dla nich ca kowit niewiadom . o Anima dodaje m skiej naturze wra liwo , zdolno do empatii i ciep o uczuciowe. o Animus pomaga kobietom walczy o swe prawa, pokonywa przeszkody i d y do samorealizacji na polach innych ni macierzy stwo. o Anima przejawia si nie tylko we wzorach reprezentowanych przez s awne kobiety, jak Kleopatra, Mona Lisa, czy ksi na Diana, ale te w podziwianych kszta tach jachtw i samochodw. Animusa reprezentuj rozmaite wzorce m sko ci Odyseusz, Don Juan, Kmicic, James Bond a wi c m czyzna uwodziciel, m stanu, banita itd.

Cie jest archetypem sk adaj cym si z nieakceptowanych, zwierz cych si dzia aj cych w cz owieku.
To prawdziwie ciemna strona naszej natury, skrywaj ca wrodzone pragnienia i pop dowej impulsy, jak na przyk ad agresja. Obecnie w ba niach i mitach, diab y, bestie i wrogie si y wyra aj w anie ten Archetyp.

Maska (persona) jest przeciwie stwem cienia. Podobnie, jak w antycznym teatrze, gdzie aktorzy,
zak adaj c mask na twarz, ujawniali charakter odgrywanej roli, tak samo ka dy cz owiek ukazuje si otoczeniu w sposb, ktry umo liwia przyst osowanie i jednocze nie skrywa prywatne autentyczne ja . To, co najbardziej osobiste i wstydliwe lub wra liwe na urazy, wymaga odpowiedniej ochrony maski. Jako sposb autoprezentacji dostosowany do roli spo ecznej, maska jest najbardziej wiadomym i zindywidualizowanym z archetypw nadmierne rozbudowanie maski mo e prowadzi do zagubienia poczucia osobistej to samo ci.

k k k k

Archetypy reprezentuj wspln cz natury ludzkiej, cho nak adaj si na nie indywidualne do wiadczenia. Nie wiadomo jest, jak wida , bogata, dlatego te nie wiadoma motywacja nie mo e ogranicza si do pop dw seksu i agresji. Nie wiadomych si i czynnikw jest wiele. Nie wiadomo jest rezerwuarem twrczych si , ktre w odmienny sposb mog by u ywane na r nych etapach yca. i W ludzkie ycie wpisana jest zmiana, st d jest ono raczej szans na twrczy rozwj, ni nieustannym zmaganiem si z l kiem i wewn trznymi konfliktami.

ENERGIA PSYCHICZNA I ZASADA RWNOWA ENIA

i i

Libido, b d ce rd em energii psychicznej, zasilaszerok gam d e , obok potrzeb erotycznych, d enia do przyjemno ci, twrczo ci, kontaktu i innych. Libido kieruje si zasad rwnowa enia (ekwiwalencji): je li jakie pragnienie zostanie wyparte lub st umione, to w wiadomo ci i zachowaniu pojawia si z st pcza forma ekspresji. a

ARCHETYPY I NIE WIADOMO ZBIOROWA PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA CARLA G. JUNGA

I. II. III.

2010

Zasada zachowania energii obowi zuje. St umienie, a nawet wyparcie, niekoniecznie prowadzi do nerwicy (s lepsze po temu powody) Organizm dzia a jako system samoregulacji, znajduj c zast pcze sposoby wydatkowania energii.

i i i

Symbolicznymi formami transformacji energii psychicznej s rytua y i mity ukszta towane na przestrzeni historii cz owieka. Energia libido, ktra z powodw kulturowych nie mog a by wyra ona wprost lub by a ograniczona, znalaz a uj cie w obrz dach, wierzeniach i p. t DLACZEGO LUDZIE WIERZ W UFO?To, e wraz z UFO odwiedzaj nas przybysze z innej planety, ktrzy mog zagra a ca ej ludzko ci, symbolizuje uniwersalny charakter problemw le cych u pod o a l ku. To, e przybywaj z innego wiata, oznaczaoczekiwanie ponadnaturalnych i uniwersalnych rozwi za problemw trapi cych ludzko .

STRUKTURA OSOBOWO CI: POSTAWY I FUNKCJE

 Na poziomie indywidualnym energia psychiczna tworzy konstelacje powi zanych emocjonalnie nasyconych idei, inaczej mwi c koncentruje si wok pewnych tematw tak tworz si

kompleksy, czyli pewne ca o ci obejmuj ce my li, uczucia i zachowania, ktre dotycz na przyk ad matki albo ojca, pracy, nauki itp.  Kompleks nie oznacza motywowanej konfliktem aktywno ci
kompensacyjnej, ale koncentracj uwagi wok jakiej osoby lub aktywno ci.  Psychika wyra a si poprzez kompleksy, st d wiele naszych zachowa z nich w a nie wynika.  Kompleksy mog by wiadome, b d cz ciowo zanurzone w nie wiadomo ci. R nice mi dzy lud mi, wynikaj z do wi dcze indywidualnych, wyra aj cych si poprzez kompleksy oraz a skumulowanych w nie wiadomo ci (indywidualnej). W ramach naturalnych predyspozycji, uwarunkowanych biologicznie istnieje zr nicowanie typw osobowo ci.

TYPY OSOBOWO CI ZDETERMINOWANE S POSTAWAMI I FUNKCJAMI.

EKSTRAWERSJA orientacja ku zewn trznemu wiatu jej wyrazem s potrzeba wra e , aktywno zaanga owanie spo eczne. INTROWERSJA orientacja wewn trzna, wyra aj ca si refleksj , dociekliwo ci , sk onno ci do analizowania uczu i wewn trznych waha . FUNKCJE PSYCHICZNE TO:
My lenie Uczucie Percepcja Intuicja

Funkcje uk adaj si w dwa ortogonalne wymiary : o Jeden dotyczy odbioru informacji, a jego bieguny opisuj funkcje: PERCEPCJA I INTUICJA

ARCHETYPY I NIE WIADOMO ZBIOROWA PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA CARLA G. JUNGA

   o Drugi dotyczy warto ciowania informacji i opisuj go funkcje:UCZUCIE I MY LENIE U wi kszo ci osb jedna z funkcji jest bardziej rozwini ta i wiadoma, podczas gdy inna najmniej jest rozwini ta, podporz dkowana i zepchni ta do wiadomo ci. Podobnie jest z postawami dominuj ca postawa wraz z dominuj c funkcj okre laj typ osobowo ci. KOMBINACJA DWU POSTAW I CZTERECH FUNKCJI DAJE OSIEM PODSTAWOWYCH TYPW OSOBOWO CI GDY JEDNAK WE MIEMY POD UWAG FUNKCJ WSPIERAJ C , TYPW B DZIE 16.

2010

ZMIANY I ROZWJ OSOBOWO CI: INDYWIDUACJA

    Zmiany osobowo ci na przestrzeni ycia zmierzaj kuintegracji przeciwie stw. W przypadku funkcji i postaw, chodzi o swoist syntez funkcjidominuj cej i st umionej. Dzi ki temu cz owiek mo e korzysta np. zarwno z my lenia, jak i intuicji. Pe nia ludzkiego funkcjonowanie ujawnia si , gdy cz owiek potrafi otwiera si na wiat i d y do wewn trznej harmonii.

Integracja przeciwie stw jako proces rozwoju osobowo ci wymaga wiadomego wysi ku ka dy
cz owiek posiada wrodzon tendencj do wzrostu, doskona o ci i pe ni, niemniej jednak po przekroczeniu p metka staje wobec szczeglnego wyzwania.

Indywiduacja trwaj cy przez ca e ycie proces rozwojowy, ulega wwczas

nasileniu. Indywiduacja oznacza rozwj wszystkich aspektw osobowo ci, wiadomych i nie wiadomych, ich wywa on syntez i integracj . W ten sposb cz owiek wypracowuje osobowo rozumian jako ca o ciowa realizacja pe ni naszej istoty, idea , raczej kierunek ni cel rozwoju. Centralnym systemem osobowo ci jest JA , zapewniaj ca jedno stabilno przeciwie stw. i

Ja jest archetypem obejmuj cym osobow jedno i ca o cz owieka w jego wymiarze indywidualnym i zbiorowym, w przejawach ycia wiadomego i nie wiadomego archetypem pe ni. W tym sensie Ja jest docelow instancj rozwoju ego, wrodzon mo liwo ci . G wnym zadaniem cz owieka jest rozwj Ja ni poprzez integracj przeciwie stwi tworzenie z nich z o onej ca o ci, ktr obrazuje Archetyp mandali doskona a kulista ca o , integruj ca biegunowo odmienne elementy. Po owa ycia, to najwa niejszy okres, gdy zachodzi wtedy przemiana od zaanga owania w dzia anie w wiecie, ku autorefleksji i osobistej filozofii ycia. Mog nast powa przewarto ciowania, odej cie od warto ci ekspansji, erotyki i materialnych, a zwrcenia si ku warto ciom duchowym i kulturowym; wa na staje si religia, cz owiek szuka wewn trznej rwnowagi i harmonii, a zarazem pe nej ekspresji siebie. Wtedy w a nie mog ujawni si zaburzenia nerwicowe, b d ce sygna em zaniedbania mo liwo ci rozwoju cz owiek, ktry nie podejmuje trudu zmierzenia si z wyzwaniem bilansu m odo ci, przewarto ciowania i przeprogramowania ycia, ryzykuje zaburzenia nerwicow e. Nerwica nie musi by skutkiem wewn trznego konfliktu, ale efektem unikania refleksji.

KRYZYS PO OWY YCIA WED UG DANIELA LEVINSONA

ARCHETYPY I NIE WIADOMO ZBIOROWA PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA CARLA G. JUNGA

 Levinson, inspirowany my l Junga, opracowa wp ywow koncepcj kryzysu po owy ycia . Kryzys oznacza diametraln zmian sposobu my lenia, odczuwania, kontaktu z otoczeniem oraz programu na reszt ycia. Prze om taki ma miejsce w okresie wej cia w wiek redni, czyli ok. 40 roku ycia. Cz owiek staje wwczas wobec zadania integracji czterech par przeciwie stw: 1. M ODO -STARO podsumowanie m odo ci i po egnanie si z ni oraz konfrontacja z kwesti sko czono ci ycia wymusza zmian wzorca aktywno ci i relacji z otoczeniem, jednocze nie otwiera szans na po czenie w dzia aniach energii i zapa u z do wiadczeniem i m dro ci . DESTRUKCJA-TWRCZO silniej dochodz do g osu tendencje agresywno -destrukcyjne, st d si a do walki z przeszkodami i realizacji innowacyjnych rozwi za , ale tak e zwi kszona zdolno dzia ania na szkod innych; rozwi zaniem mo e by d enie do przemian w rodowisku i wykorzystanie energii do robienia rzeczy nowych i twrczych. M SKO -KOBIECO m czy ni staj si bardziej uczuciowi, a kobiety bardziej stanowcze, rosn ca wiadomo posiadania cech typowych dla p ci przeciwnej mo e by odbierana jako zagro enie, jednocze nie prowadzi po szerzenia potrzeb emocjonalnych i interpersonalnych odniesie . WI Z OTOCZENIEM-ODDZIELENIE troska o innych i wynikaj ca z niej aktywno zmierzaj ca do zmian w rodowisku zderza si z potrzeb spokoju i skupienia: akc nt na e autorefleksj wraz z potrzeb wi zi mo e prowadzi do pog bienia kontaktw interpersonalnych.

2010

2.

3.

4.

PODSUMOWANIE
Psychologia analityczna Junga to jedna z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych teorii, ktrej horyzont interpretacji znacznie wykracza poza dane empiryczne, a uoglnienia opieraj si na obserwacji i porwnywaniu kultur. Jednocze nie pewne jej elementy okaza y si bardzo przydatne dla teorii cech, jak np. koncepcja ekstrawersji i introwersji. My l Junga inspirowa a do poszukiwania biologi znych podstaw cech, a wi c genetycznych c uwarunkowa i markerw fizjologicznych w uj ciu Eysencka. Badania przy u yciu testu Myers-Briggs Type Indicator potwierdzi y trafno przynajmniej dziesi ciu typw osobowo ci okre lonych na podstawie teorii Junga, aklasyfikacja funkcji psychicznych sta a si owocn inspiracj bada nad typami umys u. Obok zasady zachowania energii i zasady rwnowa enia w teorii Junga funkcjonuje rwnie zasada polaryzacji, oznaczaj ca, e ka da w a ciwo psychiczna ma dwaprzeciwstawne bieguny, oraz zasada integracji przeciwie stw. Psychologia analityczna wywar a wp yw na sposb spojrzenia na mitologi , folklor, religi , sztuk , oglnie dziedzictwo kulturowe. Z jednej strony spostrzegana jest jako interesuj ca propozycja,akcentuj ca rozwj cz owieka w ci gu ycia i bogactwo osobowo ci wynikaj ce z integracji kontrastuj cych tre ci, z drugiej strony zapowiadane przez Junga przemiany psychologiczne i kulturowe oraz zainteresowania tematyk religijno-duchow uczyni y z niego guru ruchu New Age. W stosunku do klasycznego uj cia Freuda, psychologia analityczna ukazuje jeszcze jedn warstw nie wiadomo ci oraz przeciwstawia si supremacji pop dw na korzy , z jednej strony utrwalonych genetycznie wpisw kulturowych co daje si uzgodni ze wsp czesnymi pogl dami na temat koewolucji genetyczno-kulturowej oraz wiadomych procesw osobowo ci z drugiej.