Istatistik I

Baz Matematik Kavramlarnn Gozden

Gecirilmesi
H useyin Tastan

Agustos 13, 2006

Icindekiler
1 Toplama

Islemcisi 2
2 C arpm

Islemcisi 6
3 T urev 7
3.1 T urev Kurallar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3.1.1 Sabit Fonksiyon Kural . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3.1.2

Usl u Fonksiyonlarn T urevi . . . . . . . . . . . . . . . 8
3.1.3 Toplam Kural . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.1.4 C arpm Kural . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.1.5 Oran Kural . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.1.6 Zincir Kural . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
3.2

Ikinci ve Daha Y uksek Dereceden T urev . . . . . . . . . . . . 12
3.3 Ksmi T urev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Yrd. Doc. Dr., Yldz Teknik

Universitesi,

Iktisat Bol um u.
Mail: H useyin Tastan

Iktisat Bol um u
Yldz Teknik

Universitesi
Yldz Kamp us u, Besiktas,

Istanbul Turkey
e-mail: tastan@yildiz.edu.tr
Web-site: http://www.yildiz.edu.tr/tastan/
c 2005-6, Huseyin Tastan
1
4

Integral 14
4.1 Belirsiz

Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
4.1.1

Integral Kurallar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
4.1.2 Ksmi

Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
4.1.3

Ikameli

Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
4.2 Belirli

Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
4.2.1 Belirli

Integral Kurallar . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1 Toplama

Islemcisi
Uzun toplama islemlerini ksa yoldan gostermek icin toplama,

(Yunan
alfabesinden b uy uk harf Sigma), notasyonu kullanlabilir.

Ornegin x
i
nin
i = 1den 5e kadar toplamn s oyle yazabiliriz:
x
1
+ x
2
+ x
3
+ x
4
+ x
5
=
5

i=1
x
i
Burada i sadece tamsay degerler alabilen toplama indeksidir. Yukardaki
ornekte 1den 5e kadar degerler almaktadr. x
i
toplama isleminin uygu-
lanacag ksmdr ve aslnda inin bir fonksiyonu olarak d us un ulebilir.
Asagdaki orneklerde gor ulece gi gibi toplama indeksi icin farkl harer
kullanlabilir. Ayrca toplama indeksinin sonu ack ya da kapal olabilir.

Ornek 1.1 xin 1den ne kadar toplam

n

i=1
x
i
= x
1
+ x
2
+ x
3
+ . . . + x
n

Ornek 1.2 ynin 0dan a kadar toplam

k=0
y
k
= y
0
+ y
1
+ y
2
+ . . .

Ozellik 1.1 a herhangi bir sabit say olmak uzere,

5

i=1
ax
i
= ax
1
+ ax
2
+ ax
3
+ ax
4
+ ax
5
= a(x
1
+ x
2
+ x
3
+ x
4
+ x
5
)
= a
5

i=1
x
i
2
Bu katsay toplama islemiyle indekslenmis de olabilir:
5

i=1
a
i
x
i
= a
1
x
1
+ a
2
x
2
+ a
3
x
3
+ a
4
x
4
+ a
5
x
5
Toplama notasyonu usl u islemler icin de kullanlabilir.
n

j=1
a
j
x
j
= a
1
x
1
+ a
2
x
2
+ a
3
x
3
+ . . . + a
n
x
n

Ozellik 1.2 Toplanan terimlerde sabit bir say eklenebilir ya da ckarlabilir:

5

i=1
(x
i
+ c) = (x
1
+ c) + (x
2
+ c) + (x
3
+ c) + (x
4
+ c) + (x
5
+ c)
= x
1
+ x
2
+ x
3
+ x
4
+ x
5
+ 5c
=
5

i=1
x
i
+ 5c
Yukardaki ornekte esitligin sol tarafndaki c sabitinin toplama isleminin
icinde, en sondaki 5c teriminin ise toplama isleminin dsnda yer aldgna
dikkat ediniz. Asagda buna benzer baska bir ornek verilmektedir:

Ornek 1.3
n

i=1
(x
i
) = (x
1
) + (x
2
) + (x
3
) + . . . + (x
n
)
= x
1
+ x
2
+ x
3
+ . . . + x
n
n
=
n

i=1
x
i
n
Yukardaki ornekte n artk toplama isleminin dsndadr.

Ozellik 1.3
n

t=1
(X
t
+ Y
t
) =

t=1
X
t

t=1
Y
t

Ornek 1.4

Ozellik 1.1, 1.2 ve 1.3 u kullanarak asagdaki esitligi yazabiliriz:
n

i=1
(ax
i
+ by
i
c) = (ax
1
+ by
1
c) + (ax
2
+ by
2
c) + . . . + (ax
n
+ by
n
c)
= a(x
1
+ x
2
+ x
3
+ . . . + x
n
) + b(y
1
+ y
2
+ y
3
+ . . . + y
n
) nc
=

a
n

i=1
x
i

b
n

i=1
y
i

nc
3

Ornek 1.5 Ortalamas olan ve b uy ukl ug u N olan bir anak utlenin gozlem
degerlerini x
1
, x
2
, x
3
, . . . , x
n
ile gosterelim. k herhangi bir sabit say olsun.
Buna gore
N

i=1
(x
i
k)
2
=
N

i=1
(x
i
)
2
+ N(k )
2
oldugunu ispatlayn.
Cevap: Toplam terimlerine anak utle ortalamasn ekleyip ckarrsak
N

i=1
(x
i
k + )
2
=
N

i=1
((x
i
) + ( k))
2
olur. Parantez icindeki terimlerin binom aclmna toplama islemcisinin ku-
rallar uygulanrsa
N

i=1
((x
i
) + ( k))
2
=
N

i=1

(x
i
)
2
+ 2(x
i
)( k) + ( k)
2

=
N

i=1
(x
i
)
2
+ 2( k)
N

i=1
(x
i
) + N( k)
2
=
N

i=1
(x
i
)
2
+ N(k )
2
bulunur. Burada anak utle ortalamasn gosterdiginden ortalamadan sap-
malarn toplamnn 0 olmasndan faydalanld. Yani
N

i=1
(x
i
) =
N

i=1
x
i
N =
N

i=1
x
i
N
1
N
N

i=1
x
i
= 0.
Baz durumlarda gosterimde basitlik amacyla toplama islemi

i
x
i
ya da

x
i
seklinde de yazlabilir. Boyle durumlarda genellikle toplama indeksinin nerede
baslayp nerede bittigi kontekst icinde anlaslr.

Ornegin N gozlemli bir
anak utlenin ortalamas
=
1
N

i
x
i
=
1
N

x
i
olarak yazlabilir. Burada toplama isleminin i = 1den i = Nye kadar oldugu
acktr.
4
Cift toplama islemi

Ornek 1.6
2

i=1
3

j=1
x
i
y
j
= (x
1
y
1
) + (x
2
y
1
) + (x
1
y
2
) + (x
2
y
2
) + (x
1
y
3
) + (x
2
y
3
)
Bu ornek genellestirilebilir:
n

i=1
m

j=1
x
i
y
j
= (x
1
+ x
2
+ . . . + x
n
)(y
1
+ y
2
+ . . . + y
m
)
= (x
1
+ x
2
+ . . . + x
n
)

j=1
y
j

= x
1

j=1
y
j

+ x
2

j=1
y
j

+ . . . + x
n

j=1
y
j

=
m

j=1
x
1
y
j
+
m

j=1
x
2
y
j
+ . . . +
m

j=1
x
n
y
j
=
n

i=1
m

j=1
x
i
y
j
Yukardaki islemde toplama indeksinin srasnn bir onemi yoktur:
n

i=1
m

j=1
x
i
y
j
=
m

j=1
n

i=1
x
i
y
j
Bundan hareketle n tane xin toplamnn karesi

i=1
x
i

2
= (x
1
+ x
2
+ . . . + x
n
)
2
=
n

i=1
n

j=1
x
i
x
j
olarak yazlabilir.

Ornek 1.7
2

i=1
3

j=1
(x
i
+y
j
) = (x
1
+y
1
)+(x
2
+y
1
)+(x
1
+y
2
)+(x
2
+y
2
)+(x
1
+y
3
)+(x
2
+y
3
)
5
Alstrma 1.1
N

i=1
M

j=1

x
i
N
+
y
j
M

M
N
N

i=1
x
i

N
M
M

j=1
y
j

oldugunu gosteriniz.
Alstrma 1.2 X ve Y ortalamalar srasyla
x
ve
y
olan iki anak utleyi
temsil etsin. Bu anak utledeki gozlem degerlerini x
1
, x
2
, . . . , x
N
ve y
1
, y
2
, . . . , y
N
ile gosterelim. Buna gore
1
N
N

i=1
(x
i

x
)(y
i

y
) =
1
N
N

i=1
x
i
y
i

y
oldugunu gosteriniz.
2 C arpm

Islemcisi
C ok miktarda saynn birbirleriyle carpmn ksa yolda gostermek istersek
carpm notasyonunu kullanabiliriz:
x
1
x
2
x
3
x
4
x
5
=
5

i=1
x
i
Daha genel olarak,
n

i=1
x
i
= x
1
x
2
x
3
. . . x
n

Ozellik 2.1 a herhangi bir sabit say olmak uzere,

n

i=1
ax
i
= ax
1
ax
2
ax
3
. . . ax
4
= a
n
x
1
x
2
x
3
. . . x
n
= a
n
n

i=1
x
i

Ozellik 2.2 C herhangi bir sabit say olmak uzere,

n

i=1
C
x
i
= C
x
1
C
x
2
C
x
3
. . . C
x
n
= C
x
1
+x
2
+x
3
+...+x
n
= C

n
i=1
x
i
6

Ornek 2.1
n

i=1
e
x
i
= e
x
1
e
x
2
e
x
3
. . . e
x
n
= e
x
1
+x
2
+x
3
+...+x
n
= e

n
i=1
x
i

Ozellik 2.3 ln dogal logaritma olmak uzere,

ln

i=1
e
x
i

= ln (e
x
1
e
x
2
e
x
3
. . . e
x
n
)
= ln

n
i=1
x
i

=
n

i=1
x
i

Ozellik 2.4 a bir sabit olmak uzere,

n

i=1
ae
x
i
= e
x
1
e
x
2
e
x
3
. . . e
x
n
= a
n
e
x
1
+x
2
+x
3
+...+x
n
= a
n
e

n
i=1
x
i

Ozellik 2.5 ln dogal logaritma ve a bir sabit olmak uzere,

ln

i=1
ae
x
i

= nln a +
n

i=1
x
i
Alstrma 2.1 Yukardaki ozelligi ispatlaynz.
Alstrma 2.2 a, b, ve c sabit saylar olmak uzere
ln

j=1
1

a
e
b(x
i
c)

=
n
2
ln(a) b
n

i=1
(x
i
c)
oldugunu ispatlaynz.
3 T urev
y = f(x) olarak verilen bir fonksiyonun t urevi
f

=
dy
dx
= lim
x0
f(x + x) f(x)
x
olarak tanmlanr. x xteki degisim ifade etmektedir.
7
3.1 T urev Kurallar
3.1.1 Sabit Fonksiyon Kural
y = f(x) = k seklinde tanmlanan bir sabit fonksiyonun t urevi 0dr:
f

=
dy
dx
= 0
3.1.2

Usl u Fonksiyonlarn T urevi
y = f(x) = x
n
ise
dy
dx
= nx
n1

Ornek 3.1 y = x
5
in t urevi
dy
dx
= 5x
4
dir.
Bu kural genellestirilebilir. c bir sabit say olmak uzere y = cx
n
in t urevi
dy
dx
= cnx
n1
olur.

Ornek 3.2 y = 3x
2
nin t urevi
dy
dx
= 6x
dir.

Ornek 3.3 y = 4x
3
un t urevi
dy
dx
= 12x
4
dir.
e tabanna gore usl u fonksiyonlarn t urevi: ornegin y = e
x
ise
dy
dx
= e
x
y = e
ax
ise
dy
dx
= ae
ax
8

Ornek 3.4 y = 2e
3x
in t urevi
dy
dx
= 6e
3x
dir.
y = a
x
ise bunun y = e
ln(a
x
)
= e
(ln a)x
olarak yazlabilece ginden hareketle
dy
dx
= ln ae
(lna)x
= (ln a)a
x
olur.

Ornek 3.5 y = 2
x
in t urevi
dy
dx
= ln 2e
ln 2x
= 2
x
ln 2
dir.
3.1.3 Toplam Kural
u ve v xin t urevleri alnabilen iki fonksiyonu olmak uzere y = u +v verilsin.
Bu durumda ynin xe gore t urevi
dy
dx
=
d
dx
(u + v) =
du
dx
+
dv
dx
olur.

Ornek 3.6 y = x
3
+ 7x
2
5x + 4 veriliyor.
dy
dx
i bulun.
dy
dx
=
d
dx
(x
3
) +
d
dx
(7x
2
)
d
dx
(5x) +
d
dx
(4)
= 3x
2
+ 14x 5
3.1.4 C arpm Kural
u ve v xin t urevleri alnabilen iki fonksiyonu olmak uzere y = uv seklinde
tanmlanan bir fonksiyonun t urevi
dy
dx
=
d
dx
(uv) = u
dv
dx
+ v
du
dx
9

Ornek 3.7 y = (x
2
+ 1)(x
3
+ 3) un t urevini bulun.
dy
dx
= (x
2
+ 1)
d
dx
(x
3
+ 3) + (x
3
+ 3)
d
dx
(x
2
+ 1)
= (x
2
+ 1)(3x
2
) + (x
3
+ 3)(2x)
= 5x
4
+ 3x
2
+ 6x
Bu kural t umevarmla genellestirilebilir.

Ornegin y = uvwnun t urevi
d
dx
(uvw) = (uvw)

= u

vw + v

uw + w

uv
olur.
Yine u xin t urevlenebilir bir fonksiyonu olmak uzere y = u
n
seklinde
yazlan bir fonksiyonun t urevi
d
dx
(u
n
) = nu
n1
du
dx

Ornek 3.8 y = (x
2
3x + 5)
5
ise
dy
dx
= 5(x
2
3x + 5)
4
(2x 3)
olur.

Ornek 3.9 y = (x
2
+ 1)
3
(x
3
1)
2
ise
dy
dx
= 3(x
2
+ 1)
2
(2x)(x
3
1)
2
+ 2(x
3
1)(3x
2
)(x
2
+ 1)
3
olur.
3.1.5 Oran Kural
y =
u
v
nin xe gore t urevi
dy
dx
=
y
dx

u
v

=
v
du
dx
u
dv
dx
v
2
dir.

Ornek 3.10 y =
x
2
+1
x
2
1
in t urevini bulun.
dy
dx
=
(2x)(x
2
1) (x
2
+ 1)(2x)
(x
2
1)
2
=
4x
(x
2
1)
2
10
3.1.6 Zincir Kural
y = g(x) ve x = f(t) verilsin. Burada y = g(f(t)) yazlabilece gine dikkat
ediniz. Bu durumda ynin tye gore t urevi
dy
dt
=
dy
dx
dx
dt
olur.

Ornek 3.11 y = x
3
+ 5x 4, x = t
2
+ t veriliyor.
dy
dt
nin t = 1deki
degerini bulun.
dy
dt

t=1
= (3x
2
+ 5)(2t + 1)

t=1
= 5.
Alstrma 3.1 Asagdaki fonksiyonlarn t urevlerini bulun.
1
y = (x
2
+ 1)
5
2
y =
2x + 5
3x 2
3
y =
3
(2x 2)
3
4
y =
2x + 1
x2 1
5
y = (1 x
2
)

1
3
6
y =
1

2x 1
7
y = x
2

(1 x
2
)
Alstrma 3.2 Asagdaki fonksiyonlarda ynin tye gore t urevlerini bulun.
1
y = x
2
, x = 2t 5
11
2
y = x
4
, x =
3

t
3
y = x
1
, x = t
2
3t + 8
4
y = 5x
1/2
, x = 2t
2
3t
1
+ 1
3.2

Ikinci ve Daha Y uksek Dereceden T urev
y = f(x) verilsin. ynin 1. t urevi
f

=
dy
dx
ikinci t urevi,
f

=
d
dx

dy
dx

=
d
2
y
dx
2
uc unc u t urevi,
f

=
d
dx

d
2
y
dx
2

=
d
3
y
dx
3
olarak tanmlanr. Benzer sekilde daha y uksek dereceden t urevler de tanmlanabilir.

Ornek 3.12
y = x
4
2x
3
+ 3x
2
+ 1
Yukarda verilen fonksiyonun 1. t urevi
f

=
dy
dx
= 4x
3
6x
2
+ 6x
2. t urevi,
f

=
d
2
y
dx
2
= 12x
2
12x + 6
3. t urevi,
f

=
d
3
y
dx
3
= 36x 12
ve 4. t urevi
f

=
d
4
y
dx
4
= 36
olur.
12
3.3 Ksmi T urev
Asa gdaki gibi birden fazla bagmsz degiskenden olusan bir fonksiyonu d us unelim:
y = f(x
1
, x
2
, x
3
, . . . , x
n
)
Bu fonksiyonun herhangi bir degiskene gore t urevi, diger degiskenler sabitken,
asa gdaki gibi tanmlanr:
f
1

y
x
1
= lim
x
1
0
f(x
1
+ x
1
, x
2
, . . . , x
n
) f(x
1
, x
2
, . . . , x
n
)
x
1
Ksmi t urev alrken simdiye kadar gozden gecirdigimiz t urev kurallar uygu-
lanabilir. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, bir degiskene gore t urev
alnrken diger degiskenlerin sabit kabul edilmesidir.

Ornek 3.13
y = f(x
1
, x
2
) = 2x
3
1
+ 3x
1
x
2
+ 4x
3
2
Yukarda verilen fonksiyonun ksmi t urevlerini bulun.
Cevap:
f
1
=
y
x
1
= 6x
2
1
+ 3x
2
f
2
=
y
x
2
= 3x
1
+ 12x
2
2
Ksmi t urevlerin de ikinci ya da daha y uksek dereceden t urevleri tanmlanabilir.
Yukardaki ornekte verilen fonksiyonun ikinci t urevlerini alalm.

Ornek 3.14 2. t urev:

f
11
=

2
y
x
2
1
= 12x
1
f
12
=

2
y
x
1
x
2
= 3
f
22
=

2
y
x
2
2
= 24x
2
f
21
=

2
y
x
2
x
1
= 3
13
4

Integral
4.1 Belirsiz

Integral
T urevi
dy
dx
= f(x)
olan bir fonksiyunun belirsiz integrali y = F(x) olarak tanmlanr. Belirsiz
integral f(x)in primitif fonksiyonu ya da antit urevi olarak da tanmlanabilir.
Herhangi bir sabit say c icin
d
dx
F(x) =
d
dx
[F(x) + c]
= f(x)
oldugundan, f(x)in belirsiz integrali

f(x)dx = F(x) + c
olarak yazlr.
Belirsiz integralin t urevi integrali alnan fonksiyona esittir:
d
dx

f(x)dx = f(x)
Benzer sekilde

d
dx
F(x)dx = F(x) + c
4.1.1

Integral Kurallar
k sabit bir say olmak uzere

kf(x)dx = k

f(x)dx

Iki fonksiyonun toplamnn xe gore integrali

[f(x) + g(x)]dx =

f(x)dx +

g(x)dx
k
1
, k
2
, . . . , k
n
sabit saylar olmak uzere daha genel olarak

[k
1
f
1
(x)+k
2
f
2
(x)+ +k
n
f
n
(x)]dx = k
1

f
1
(x)dx+k
2

f
2
(x)dx+ +k
n

f
n
(x)dx
Baz onemli integral alma kurallar sunlardr:
14
1. k 1e esit olmayan sabit bir say olmak uzere

x
k
dx =
1
k + 1
x
k+1
+ c
2. k = 1 durumunda:

1
x
dx = ln |x| + c
3.

e
kx
dx =
1
k
e
kx
+ c
4.

k
x
dx =
1
ln k
k
x
+ c
4.1.2 Ksmi

Integral
u ve v xin t urevleri alnabilen iki fonksiyonu olmak uzere y = uv seklinde
tanmlanan bir fonksiyonun t urevinin
dy
dx
=
d
dx
(uv) = u
dv
dx
+ v
du
dx
oldugunu biliyoruz. Bunun gibi iki fonksiyonun carpm seklinde yazlabilen
fonksiyonlarn da integrallerini almak gerekebilir. C arpmlarn t urevi t urevlerin
carpmna esit olmadg gibi, carpmlarn integrali de integrallerinin carpmna
esit olmayabilir.
Yukardaki t urevi diferansiyel formda yazarsak
d(uv) = udv + vdu
buluruz. Buradan
udv = d(uv) vdu

Oyleyse

udv = uv

vdu
dir.

Ornek 4.1 Bulun:

xe
x
dx
u = x ve dv = e
x
dx dersek du = dx ve v = e
x
olur. Buradan

xe
x
dx = xe
x

e
x
dx
= xe
x
e
x
+ c
= e
x
(x 1) + c.
15
Alstrma 4.1

x
2
e
x
dx =?
Alstrma 4.2

xe
x
dx =?
Alstrma 4.3

x ln xdx =?
Alstrma 4.4

x
3
e
x
dx =?
4.1.3

Ikameli

Integral

f(u)
du
dx
dx =

f(u)du = F(u) + c

Ornek 4.2

2x(x
2
+ 1)
99
dx integralini bulalm.
u = x
2
+ 1 dersek
du
dx
= 2x ve du = 2xdx olur. Buradan

2x(x
2
+ 1)
99
dx =

u
99
du =
1
100
u
100
+ c
=
1
100
(x
2
+ 1)
100
+ c.
bulunur.

Ornek 4.3

xe
x
2
dx integralini bulalm. u = 2x
2
olsun. 1. t urevden
du = 4xdx olur, buradan da

xe
x
2
dx =

1
4
e
u
du =
1
4
e
u
+ c
=
1
4
e
2x
2
+ c.
bulunur.
Alstrma 4.5

ln x
x
dx =?
16
Alstrma 4.6

1
2
ye
y
2
dy =?
Alstrma 4.7

1
x
3
e
1/x
2
dx =?
4.2 Belirli

Integral
f(x) ve F(x) fonksiyonlarnn [a, b] aralgnda tanml, s urekli olduklarn ve
F(x) fonksiyonunun birinci t urevinin f(x) oldugunu d us unelim:
d
dx
F(x) =
f(x). Bu durumda f(x)in belirli integrali s oyle tanmlanr:

b
a
f(x)dx = F(x)|
b
a
= F(b) F(a)
Yukardaki tanm integral hesaplamasnn birinci temel teoremi olarak da
isimlendirilir.

Ikinci temel teorem soyle yazlr:
F(x) =

x
a
f(t)dt
Ayrca,
d
dx
F(x) = f(x) =
d
dx

x
a
f(t)dt
dr. Bu iliskiler s urekli rassal degiskenlerin daglmlarnda sklkla kullanlmaktadr.
4.2.1 Belirli

Integral Kurallar
1. k bir sabit say olmak uzere,

b
a
kf(x)dx = k

b
a
f(x)dx
2.

b
a
[f(x) g(x)]dx =

b
a
f(x)dx

b
a
g(x)dx
3. Eger [a, b] aralgnda f(x) 0 ise

b
a
f(x)dx 0
17
4. Eger [a, b] aralgnda f(x) g(x) ise

b
a
f(x)dx

b
a
g(x)dx
5. a b c olmak uzere

b
a
f(x)dx +

c
b
f(x)dx =

c
a
f(x)dx
6.

b
a
f(x)dx =

a
b
f(x)dx
7. a = b ise

b
a
f(x)dx =

a
a
f(x)dx = 0
8.

a
f(x)dx = lim
b

b
a
f(x)dx ve

f(x)dx = lim
a

b
a
f(x)dx
9.

e
x
2
dx =

Ornek 4.4

2
0
(x
2
5x)dx =?

2
0
(x
2
5x)dx =
x
3
3

2
0

5
2
x
2

2
0
=
22
3
.

Ornek 4.5

1
0
2xe
x
2
dx integralini bulalm.
u = x
2
dersek, du = 2xdx olur, buradan integral kolayca hesaplanabilir.

1
0
2xe
x
2
dx =

1
0
e
u
du
= e
x
2

1
0
= e 1.
18

Ornek 4.6 Asagda tanmlanan fonksiyonun reel saylar dogrusu uzerindeki

integralinin 1 oldugunu gosterin.
f(x) =
1
b

2
e

1
2b
2
(xa)
2

Ikameli integral yontemini kullanarak u =

(xa)
b

2
tanmlayalm. Buradan du =
1
b

2
dx bulunur. Yerine koyarsak:

1
b

2
e

1
2b
2
(xa)
2
dx =
1

e
u
2
du
=
1

= 1
buluruz (bkz. 8 nolu kural).
Alstrma 4.8

xe
ax
2
dx =?
Alstrma 4.9

0
xae
ax
dx =?
19