MN: LCH S BO CH TH GII bi: Cc xu hng pht trin ca bo ch th gii

Ging vin : Th.S Bi Tin Dng

H Ni, 5/2008

MC LC
KHI QUT CHUNG..........................................................................................................................2 CHNG II XU HNG C TH VI TNG LOI HNH.....................................................29 TI LIU THAM KHO...................................................................................................................89 DANH SCH NHM 6 LP K50 BO CH H KHXHNV........................................................90

KHI QUT CHUNG Theo t in ting Vit (Vin khoa hc x hi Vit Nam nm 1992 - trang 1135), Xu hng c ngha l xu th thin v mt chiu no . S thin v nhng hot ng no nhm mt mc tiu c ngha i vi bn thn trong mt thi gian lu di. T nh ngha , ta c th hiu Xu hng bo ch l xu th thin v mt chiu hng no ca bo ch, c mc tiu, ngha v nh hng trong thi gian di. Tc ng n h thng bo ch ca th gii. Bo ch t ngy u ra i lin tc c nhng thay i tin xa hn. T t bo ch l nhng bn chp tay ri n nhng bn bo in u tin v pht trin cho ti a phng tin nh ngy nay, tt c iu u l kt qu ca qu trnh pht trin lu di vi nhiu thch thc. Ty theo iu kin lch s v xu hng ca cng chng, h thng bo ch c nhng bc i ring ca mnh p ng li nhng iu . Trong bi cnh ton cu ha, bo ch cng chu phn no nh hng. Vic nghin cu cc xu hng ca bo ch th gii s gp phn hiu r hn c im, thc trng ca nn bo ch ton cu hin nay. Qua c cch thc, gii php cho ph hp vi tnh hnh chung. c giao tm hiu v cc xu hng pht trin ca bo ch th gii, nhm 6 pht trin ti theo hng tm hiu chung v cc xu hng ang din ra trn th gii, ri i c th vo tng loi hnh bo ch. Trong qu trnh tm hiu, nhm c gng l gii nguyn nhn v iu kin dn ti cc xu hng v d on hng pht trin trong tng lai. So snh cc xu hng vi thc ti nn bo ch Vit Nam. Trong qu trnh tm hiu s khng trnh khi nhng thiu xt, mong nhn c s gp ca thy v cc bn.

CHNG I XU HNG CHUNG CA BO CH TH GII 1. Ton cu ha thng tin Ton cu ha l khi nim dng miu t cc thay i trong x hi v trong nn kinh t th gii, to ra bi mi lin kt v trao i ngy cng tng gia cc quc gia, cc t chc hay cc c nhn gc vn ho, kinh t, v.v. trn quy m ton cu. Ton cu ha thng tin l qu trnh thng tin khp mi ni trn th gii c truyn ti lin tc, nhiu chiu v d dng ti cho cng chng. Ngy nay, bt k u bn cng u c th nm bt c ton b thng tin ca th gii trong ngy qua. l kt qu ca qu trnh ton cu ha thng tin. Thng tin ti mi ngc ngch ca tri t c cc hng truyn thng cung cp mt cch nhanh chng v chnh xc ti cho mi cng dn. Bn ang ngi nh v c th theo di tnh hnh ang din ra Iraq hay M, hay nh tnh hnh gi xng du trn th gii hin nay iu s nh hng ti cuc sng ca bn 1.1 iu kin hnh thnh ton cu ha thng tin Nhng thnh tu ca cuc cch mng khoa hc k thut trong cc lnh vc ng ti, in n tp ch, bo, s pht trin cc cng ngh pht thanh truyn hnh v c bit l internet cho php nhng thng tin t mt quc gia c th c bit n trn ton th gii. Qu trnh ton cu ha thng tin c gn vi nhng thnh tu mi nht trong k thut thng tin lin lc v in t. Thng tin trong khonh khc c truyn ti tc thi ti cho ngi xem v ngi c. iu cho php hng triu ngi c chng kin v tham gia vo cc s kin. Mng internet bao ph ton cu, nh m ngi s dng c kh nng nhn c thng tin cn thit t cc hng tin mt cch d dng. S xm nhp ca tin b khoa hc k thut vo cc hot ng bo ch l iu r rng v d nhn thy. Vic p dng rng ri k thut in t, truyn ti d liu xuyn bin gii, vic hnh thnh mng li thng tin ton cu gp phn a tin tc nhanh chng ti cng chng. iu l cn thit cho mt x hi ang pht trin nhanh.

Mt iu kin thc y qu trnh ton cu ha na l nhu cu thng tin ca cng chng ngy mt gia tng. Cc c quan bo ch mun p ng nhu cu th cn phi y mnh vic khai thc s a dng ca thng tin, khng th b hp thng tin trong phm vi mt quc gia hay mt khu vc. 1.2 Biu hin ca ton cu ha thng tin Biu hin r nht l vic hnh thnh rt nhiu hng thng tn, hng tin chuyn khai thc tin tc trn khp th gii ri bn li cho cc c quan thng tn trn th gii. Vi s chuyn bit ny, cc c quan bo ch ch cn mua li tin t cc hng thng tn l c th c tin tc trn th gii cung cp cho cng chng ca mnh. Biu hin th hai l thng tin mi ni c cp nht lin tc v nhiu chiu. Nu nh trc kia, ch nhng thng tin quan trng v c nh hng ln mi c cp, th ngy nay nhng thng tin v nhng con ngi bnh thng mi ni u c th c nhc ti. Thng tin v nhng nhn vt ni ting khng cn ch l thng tin ring ca mt quc gia m tr nn ngun tin nng cho nhng ngi quan tm trn th gii. Tuy nhin mt vn t ra l liu cc thng tin c ton cu ha liu c trung thc? Cc chuyn gia nhn xt, quc gia no lm ch c thng tin th quc gia s ginh chin thng. Khng ai dm chc nhng thng tin m cc hng tin a ra khng mang mu sc chnh tr, phc v cho mt ng phi, mt nn chnh tr no . iu l d hiu trong thi i thng tin c vai tr quan trng nh ngy nay. Cc chnh ph phi iu tit cc dng thng tin trong tm kim sot ca h, a ra nhng tin tc c li v theo nhng mu chnh tr c tnh ton k. Khng th ph nhn nhng thnh tu ca cng cuc ton cu ha thng tin em li. Truyn hnh, pht thanh, internet, bo ch v ang tc ng v tnh cm, t tng ca cng chng tip nhn thng tin, bt k khong cch t h ti ngun thng tin l bao nhiu. S kt hp gia thng tin ton cu v li ch khu vc lm cho hot ng ca cc phng tin thng tin i chng tr nn hu hiu hn nu xt t gc c hnh thnh v thao tng cng lun.
4

2. Quc t ha bo ch Trong bi cnh thng tin ton cu ang pht trin, cc tp on truyn thng, cc c quan bo ch u mun y mnh nh hng ca mnh t cc quc gia khc. Chnh v vy m h c gng a t bo ca mnh ra khi khun kh ca mt quc gia. Quc t ha bo ch l hnh thc m mt t bo, n phm bo ch c pht hnh nhiu quc gia, hoc pht hnh quc gia ny nhng c bn quc gia khc. 2.1 Biu hin ca quc t ha trong lnh vc bo in

Bo ch in n nc ny, nhng li c pht hnh nhiu nc trn th gii. Bo ch in n nhiu nc cng mt lc (th d Nhn dn Nht bo ca Trung quc, tp ch Tuyn tp (Readers Digest) Hai nc lin kt vi nhau xut bn mt s bo C quan bo ch m nhiu chi nhnh nc ngoi Cc tp on bo ch pht trin nhng t bo cho khu vc ring vi ngn ng ca khu vc .
2.2 Biu hin ca quc t ha bo ch trong lnh vc pht thanh

Biu hin ln nht trong lnh vc pht thanh l xu hng pht sng ra nc ngoi ca cc t hp truyn thng. C tng s: 80 i pht thanh ra nc ngoi, pht thanh ti 20.000 gi trong tun, bng 48 th ting, ph sng ton cu. Mt s i tiu biu nh : - VOA ca M pht 2001 gi/ tun vi 40 th ting - BBC ca Anh pht khong 120 gi/ ngy vi 38 th ting - Ln sng c pht 100 gi/ ngy, vi 40 th ting - i CRI (Trung quc) pht sng 680 gi/ngy vi 43 th ting

Nhng im cn ch v ni dung:

- i pht thanh ra nc ngoi ca cc nc khng c li cho nc ch nh v mt kinh t nhng quan trng v mt chnh tr nn c nh nc quan tm - V c cu t chc c nt c bit (c phng PR - nghin cu nhu cu cng chng, ban dy ting nc ngoi) - Nhng ni dung cn ch trong thng tin ca cc nc t bn qua i pht thanh:

M t cc nc t bn giu c thanh bnh, l m hnh ca nhiu nc vn ti. Khng a ra y nhng mt tri, mt tiu cc ca xh TBCN cng chng ph phn ng nht mc tiu ch t bn ch ngha vi ch ngha cng sn Ph phn ch ngha Mc , chng ph cc nc XHCN, tng cng cc chin lc din bin ha bnh
2.3 Biu hin quc t ha bo ch trong lnh vc truyn hnh

Li th ca thng tin trong lnh vc truyn hnh l s dng hnh nh Xu th nhiu i truyn hnh trn th gii pht cc chng trnh truyn hnh i ngoi Tng cng cc chng trnh pht hnh gn vi lng ting hoc c ch dch hin trn mn hnh Hnh thnh nhiu i truyn hnh ca khu vc, i truyn hnh cho chu lc, hoc i ca cc tp on bo ch dnh ring cho khu vc.
2.4 Biu hin ca quc t ha bo ch trong lnh vc thng tn

Thu thp thng tin nc ngoi y , chnh xc l ngha v v trch nhim ca cc hng thng tn a dng ha cc loi hnh thng tin: hnh nh, m thanh, cc vn bn... S lng n phm bo nh cng ngy cng pht trin Lin kt cc hng thng tn quc t
2.5 Biu hin ca quc t ha bo ch trong lnh vc bo mng

Hnh thnh nhng trang web ca cc c quan bo ch.

6

Cc phin bn ca bo in c cp nht thng tin nhanh chng Hnh thnh nhng dch v thng tin mi nh chat, th in t, in thoi qua mng Thng tin nhanh chng, vt qua mi tr ngi v khng gian v thi gian, Cn c trnh cao c th loi b thng tin nhiu, thng tin khng c tin cy, thng tin rc ri. 3. Thng mi ha bo ch Khi nim thng mi ha bo ch hin nay vn cn c nhiu tranh ci. C nhiu ngi cho rng khng nn dng t thng mi ha i vi bo ch, v iu c th gy hiu sai l cc t bo ang l ci ha Tuy nhin nhm cng xin t a ra cch hiu ca mnh v thng mi ha bo ch. l mt qu trnh m cc c quan bo ch tm cch tng thu nhp cho mnh bng cc hot ng kinh t khc bn cnh vic kinh doanh cc loi hnh bo ch thng thng. c th l cc hot ng qung co cho cc sn phm, thu tm cc khu trong qu trnh lm bo: in n, pht hnh pht trin thm cc dch v gi tr gia tng trn t bo hoc cng c th tham gia v cc lnh vc kinh t khc. 3.1 iu kin hnh thnh thng mi ha bo ch Sau cuc cch mng thng mi nhng nm 1830 1840, cc phng tin thng tin i chng tr thnh nhng doanh nghip t bn sinh li, v vy bn thn chng cng chu s tc ng ca tt c cc quy lut ca hot ng kinh doanh: cnh tranh v hn ch cnh tranh, tp trung ha, c quyn ha v nhng lut l khc. Tt c nhng iu li du n trong hot ng bo ch hng ngy v hot ng ca nhng t chc hu quan. Chnh v sau cuc cch mng thng mi, nhng ngun thu ca bo ch nh k ch yu n t qung co ch khng phi t s lng pht hnh nn nhng t chc t in qung co bt u hng n nhng n phm c s lng pht hnh cao nht. iu lm cho cc nh bo phi thay i ni dung v cch trnh by n phm.

Trong lnh vc kinh t th trng v trong bi cnh tng mi ha ton cu, hu nh mi lnh vc ngh nghip u chu nh hng ca li ch v qung co v thng mi. H nhn ra vai tr ca qung co trn bo ch i vi t duy ca khch hng. Bo ch cng nhn ra iu . Nh ti phit truyn thng nh Rupert Murdoch cho chng ta thy kinh doanh t cc loi hnh truyn thng em li li nhun khng l nh th no. Hot ng t chc ca mi phng tin thng tin i chng u nhm t c hiu qu cao v phng din kinh t - ti chnh, cng nh cc phng din t tng. Nu ch xt v phng din kinh t ca vn th cn nu r rng t c mc sinh li cao khu qun l cc bo v tp ch, cc i pht thanh truyn hnh cng phi c xy dng theo nhng nguyn tc ging nh nhng nguyn tc trong iu hnh cc doanh nghip. 3.2 Biu hin ca thng mi ha bo ch Hin nay nhng ngun thu ch yu ca mi n phm u gm: - Nhng khon thu ti chnh t qung co
-

Nhng khon thu nh bn bo, pht sng

- Nhng khon thu t cc hot ng thng mi di cc hnh thc khc - Nhng khon tin ng gp t bn ngoi. V nn tng cho nhng khon thu bng tin ny l khon thu t qung co em li. T khi khai sinh, mc ch thng mi ca bo in rt r rng. T Anzeiger (ngi qung co) xut bn Dresden (c) nm 1730, theo nh nghin cu Anthony Smith, t cho mnh l phc v tt c nhng ai trong hay ngoi thnh ph mun mua bn, cho thu hay i thu, cho vay hay i vay. M, trong thi gian thuc a, thng mi l mt yu t tin quyt ca bo ch. Nhu cu v bun bn hng ha tiu dng, c bit thng tin v nhng tuyn tu ch hng t bn kia i dng li kt qu l cc t bo ban u hu ht gn vi t ngi qung co (Advertiser) trn vi-nht.

Bt k mt t bo no, mt tp ch hoc mt n phm nin gim no cng dnh mt vi trang cho qung co. Hin chnh qung co l ngun thu ch yu ca n phm. Ty thuc vo iu kin pht hnh, truyn thng dn tc v tnh hnh kinh t, tng nc cc khon thu t qung co ca cc phng tin thng tin i chng c khc nhau. Ty Ban Nha l khong 80%, M l 75% v Php l khong 60% Sc p v kinh t buc cc c quan bo ch bc vo cuc cnh tranh d di thu ht c gi, thay i trong cch thu ht qung co. Nhiu c quan tin hnh hng lot chin lc thng mi ha su xa hn ngnh cng nghip ny, khin cho cc mi quan tm thng mi ngang vi hoc quan trng hn cht lng ca x lun hay trch nhim vi x hi. Ring ngnh cng nghip bo in M: thu nhp tng t 12,2 ty la M vo nm 1975 ln 54,4 t la nm 2000. Ni cch khc, bo in thu nhp tng gp 2,5 ln t qung co nm 2000 so vi nm 1950. Trong vng 30 nm qua, lng ni dung qung co trong bo in M vt trn 60% (Bo ch & tuyn truyn 6/2006 trang 43) Vic cc t bo hin nay coi trng tin tc thng mi hn v ph thuc vo qung co tng thu nhp khin cho tin cy vo cc tin bi b gim xung, s tin cy ca cng chng vi cc nh bo b tn hi nhiu. Th tng Vajpayee ca n , trong cuc phng vn vi BBC nm 2003 ni ln mi lo ngi v s gia tng tnh thng mi v tnh git gn trong bo ch. ng nhn mnh cc loi hnh bo ch phi th vai tr quan trng ca mnh bng tnh c t tng v gi tr: Nu khng c l tng, bo ch s tr thnh hng ha v khng th tc ng n suy ngh ca c gi na. i Loan, gio s bo ch Kuan ChungHsiang, i hc Shih Hsin tin on rng trong tng lai gn cc loi hnh bo ch i Loan s tip tc xung cp v nh hng ca cc nhm li ch chnh tr v thng mi. c, khi cc nh bo mi b coi l ngi kinh doanh nh hiu qu ang cung cp sn phm ca h cho ngi dn, nh nghin cu Katrina Mandy Oakham tin vo s i thay ln m cc nh bo khng cn l ngi gim st x hi hay cc thnh vin u tin ca quyn lc th t na m h l nhng doanh nhn sn xut hng ha
9

phc v th trng. Nh bo Michelle Grattan thm ch cho rng tnh thng mi ni ln nh l gi tr ct li ca bo ch. Nh vy, iu mi ngi lo ngi c th thnh hin thc: bo ch c xem nh l hng ha. Vai tr ca nh bo thay i su sc nu chng ta ng vi tng ca Simon Canning trn t The Autrailian: Mi th c th s thay i v nh bo s sm thy cng vic ca h khng ch l phn nh s kin, m chnh l phng tin m cc nh qung co pht tn thng ip ca mnh. Thm ch bo ch v thng mi lun st cnh k vai, Canning cng ch ra rng qung co kim c rt nhiu li nhun bng cch t cc thng ip qung co ca h cnh tin tc. Nh th, cc nh bo b p cho ra nhng tin tc thng mi ging nh th tr thnh tin tc. Internet cung cp mt mi trng tuyt vi cho ngnh qung co v do bo ch in t d mun hay khng cng b nh hng. Mt v d m Canning a ra l phn mm qung co c tn l IntelliTXT ca cng ty qung co trc tuyn Vibrant Media M. Khi cc nh qung co s dng h thng ny, h c th bin hng trm t trong bi bo c tim nng gy thu ht v sn phm ca h m bn c c th c sang dng c kt ni n qung co. V ch cn di con chut ti v tr t , mt mn hnh nh s hin ngay ra mi gi ngi c nhn vo trang qung co chnh thc. ng dng ny khin cc chuyn gia bo ch M lo ngi v vic nh bo chn t khi vit, bi h s hng ti nhng t d c chuyn sang kt ni ti trang qung co. S can thip kh su c v ni dung v hnh thc ny r rng nh hng n tnh chnh xc, s cng bng v o c bo ch. 3.3 nh hng ca thng mi ha vi bo ch Trong bi cnh thng mi ha bo ch, Lynette Sheridan Burns cho rng cc nh bo ngy nay lun phi tm cch dung ha gia cnh tranh ngh nghip, quan tm thng mi v trch nhim o c lin quan n vic khai thc thng tin v th hin thng tin. B cho rng bo ch l mt cng vic phc tp c gng lm hi lng tng bin tp ng ch ca bn, bn thn bn v ton b c gi

10

V cc c quan bo ch l cc doanh nghip, cc nh bo phi lm hi lng ng ch mnh v lm iu , h phi tun th nhng nguyn tc ring ca phng tin. Quy tc ny c th l nh bo phi hiu c quan mnh s chn ci g a tin v ci g khng. Nhng yu t ny khng th ni l khng lm kh x cho h v h s quen vi vic c bo l lm g, hn l lm iu mnh mun. Tuy nhin cc nc phng Ty h c mt gii php, l tch bit cc hot ng qung co vi phn hot ng bo ch ch thc. iu gip cho bn cht ca tin tc s khng b nh hng, thng tin vn chnh xc v m bo s trung thc. a s cc quc gia, ngi ta nghim cm hnh thc qung co ln lt, np di cc bn tin, tin tc. Mt vi nc cn a ra c lut l cho vic . Trong bo ch, cng nh nhng ngnh ngh khc, thi gian l tin. Cc tng bin tp lun mun c nhiu tin hn trong thi gian ngn hn, p lc t ln nh bo. Hu qu l h c th tr thnh nhng c my c lp trnh hot ng. H thiu thi gian nghin cu, iu tra, tm ht cc ngc ngch, phng din ca vn . Nhiu khi cc ng tng bin tp mun mi phng din ca mt cu chuyn ti phm i qu c phm vi gi tr thng tin cu chuyn bi h c th in nhiu bn hn bn. Ngc li cng c nhng cu chuyn khng bao gi c khm ph bi chi ph ln v vic i li hoc chng khng gip bn c nhiu bo Vn khc ca bo ch hin nay lin quan n tnh thng mi l bo ch tr tin cho ngun tin bng cc tm sc (chequebook journalism). Tuy nhin vn ny vn con tranh ci, nhng cho thy bo ch dng tin mua tin l chuyn bnh thng. Theo Hargreaves, checkbook journalism ngha l bo ch tr tin cho ngun tin, thm ch l ti phm ang ch xt x, khai thc cc cu chuyn, khng quan tm ti hiu qu ca s can thip ca ng tin c th c i vi tnh tin cy ca thng tin. Cu hi t ra l: liu nh bo s c nhng thng tin trung thc t ngun tin hay khng? Nu ngun tin i tin th ng c ca h l g? Nhng i vi McClellan, mt cu chuyn gia cc vn thi s ca knh truyn hnh s 9 v s 7 ca c, cc tm sc l vic vic cn thit cho vic thc hnh
11

ngh bo. McClellan cng cho bit tin c chi c ch bng phn nh so vi Anh, M v hu ht tin c tr l nh hn 10.000 l v s tin ln nht c tr cng khng khc my so vi 20 nm trc. Hu ht chi ph sc c l cho nhng cu chuyn c nhn ni bt nh Delta Goodrem v Belinda Emmett. Anh hay M, ph sc ngy cng cao hn v nhiu hn. Monica Lewinsky c cho l b ti khong 400.000 bng cho mt cuc phng vn nm 1999 sau v scandal vi cu tng thng M. Bi cnh ca cc nc t bn l trong nn kinh t th trng, khi mi c quan bo ch l mt doanh nghip, n phi ngh trc tin n vic lm sao sng cn, ri mi ngh n vic truyn ti thng tin n cho c gi ca mnh. Nghch l l nhu cu cao v thng li kinh t kh c th m bo mt nn bo ch cng bng v trch nhim. iu ng lo ngi l quan tm n li ch kinh t khng ch l do sc p bn ngoi, m n c th pht sinh t bn trong, ngay tim ca mi c quan bo ch. Vy ci ha hn nn bo ch tt, v li ch x hi thc s li t ln vai cc nh bo, vi h thng chnh tr nhn bn v nhn thc ring, nm trong phm vi o c ngh nghip. iu 6, quy nh o c ngh nghip ca Hip hi bo ch c ni: ng qung co hay quan tm thng mi lm tn hi n tnh chnh xc, cng bng hay c lp ca bo ch. Quy nh ny cn c th coi l li ku gi rt c ngha vi ngi lm bo hin nay.
4. Tp trung v c quyn ha bo ch

4.1 Khi nim Tp trung ha bo ch l qu trnh sp nhp gia cc c quan bo ch, hoc thn tnh, thu tm, bnh trng ln nhau gia cc c quan bo ch hnh thnh nn cc tp on bo ch. c quyn, trong kinh t hc, c quyn l trng thi th trng ch c duy nht mt ngi bn v sn xut ra sn phm, khng c sn phm thay th gn gi. Ting Anh: monopoly c ngun gc t ting Hy lp monos (ngha l mt) v polein

12

(ngha l bn). y l mt trong nhng dng ca tht bi th trng, l trng hp cc oan ca th trng thiu tnh cnh tranh. (vi.wikipedia.org) c quyn ha bo ch l tnh trng m cc cc tp on bo ch thu tm ton b cc c quan bo ch, bin mnh tr thnh duy nht trn th trng nhm phc v mc ch ring ca mnh. 4.2 Qu trnh hnh thnh Qu trnh tp trung v c quyn bo ch bt u c hnh thnh t nm 1892 khi m Scripps cng vi ngi bn l Macr thnh lp mt mi lin kt gia 5 t bo ca h. M ngi ta tnh ton rng k t nm 1962 cc tp on ti chnh hu quan hng nm mua li khong 68 t bo c lp. Nm 1979, s lng bn pht hnh ca cc t bo hng ngy thuc s hu ca cc t chc c quyn chim n 71% tng s lng bn pht hnh ca tt c cc bo. ng thi, trong s 38 t bo hng ngy truyn v tay ngi ch khc th trong 7 thng ca nm 1979 c 34 t bo tr thnh s hu ca chnh cc t chc c quyn. C mt iu ng lu l chnh nhng tp on bo ch hng mnh th li cng tng cng s nh hng ca mnh v c s lng n phm v c s lng bn pht hnh. Nm 1979 M, s lng cc t chc c quyn t con s 11 tng ln 13 vi tng s lng bn pht hnh mi ln ca cc t bo u vt qu 1 triu bn. Kt qu l 13 t chc c quyn kim sot 42% tng s cc t bo hng ngy v 50% tng s cc t bo ch nht. M tn ti 165 tp on bo ch, chim 60% tng s bo ra hng ngy trong nc. Thy in, xu hng tp trung v c quyn ha bo ch th hin qua nhng ch s pht trin ca cc phng tin thng tin i chng loi hnh n phm chuyn sang h thng mt thnh ph - mt t bo, bi v s lng cc im dn c c nhng t bo cnh tranh nhau th khng ngng gim st.

13

S phn b cc bo Thy in Nm 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 Cc im dn c c 2 t bo hoc nhiu hn 51 51 39 32 23 21 20 21 24 20 20 Cc im dn c ch c mt t bo 42 42 53 56 59 65 64 62 60 63 58

Ch thch: Nhng s liu dn trn lin quan n t bo xut bn 3-7 ln trong mt tun.

S c quyn thng tin quyt nh rt nhiu v ni dung thng tin. Bo ch ngy nay l cng c mnh m, nhiu nhnh v linh hot trong tay giai cp thng tr v bo ch c giai cp thng tr s dng mt cch kho lo nhm mc ch ty no qun chng, nhm lun chng v bin minh cho hnh ng gy tm l qun phit, nhm bo m s ng h i vi ng li chnh tr ang c thi hnh. V d, i cng ty Gannett company. Nm 1966 s hu 26 t bo hng ngy v 6 t bo ch nht. Trong nhng nm 1980, n c nh hng ti 88 t bo hng ngy v 23 t bo tun, 13 i pht thanh v 17 i truyn hnh. Theo s tnh ton ca cc chuyn gia M: 20 tp on nm trong tay hn mt na tng s cc t bo trong nc, 4 tp on kim sot ngnh truyn hnh, 10 tp on kim sot ngnh pht thanh, 12 tp on thng tr trong ngnh xut bn sch, 4 tp on ng tr trong ngnh in nh. u nhng nm 1980 nu nh tt c cc thnh ph M u c nhng t bo ngy, th 98% trong s t di quyn kim sot ca mt trung tm, trong tng s 1700 t bo hng ngy M c hn 1000 bo thuc s hu cc mng li.

14

4.3 Biu hin ca tp trung ha, c quyn ha - Qu trnh gim bt s lng ca nhng t bo c lp Chng kh khn g cc ng trm bo ch ng ca bt k mt n phm bo ch no c hi cho li ch ca h. S tp trung v c quyn ha lnh vc bo ch dn ti mt h qu l thng tin khi c a ra chu mt s chi phi t cc ng trm truyn thng khin cho thng tin khng cn chn thc v khch quan. C nhiu cch khc nhau tc ng ln cc c quan bo ch: - Thng qua vic tham gia ti chnh trong c quan bo ch. - Thng quan vic kim sot cc c quan tuyn truyn ca chnh ph.
-

Thng qua vic lnh o trc tip cc t chc thng tin tuyn truyn ca

cc t chc kinh doanh ln v trong vic lnh o nhiu t chc x hi. - Chim lnh cc v tr lnh o trong cc t chc bo ch ln. - Thng qua qung co c tr tin l hot ng khng th thiu i vi s tn ti ca cc t bo, tp ch, cc i pht thanh v truyn hnh v phng din ti chnh. Nm 1999, M trong tng s 1489 t bo hng ngy th ch c 269 t ngha l 18% l nhng t bo c lp cn li th u thuc quyn hu ca cc tp on bo ch. Tng s cc t bo hng ngy cng tip tc gim. Nm 1998 c 20 t bo hng ngy ng ca, tnh n thng 2/1999 ch cn 1489 t bo. Trong 10 nm tr li y c 153 t bo hng ngy chm dt tn ti.Mt trong nhng nguyn nhn dn n vic ny cng phi k n s thu tm ca cc tp on bo ch i vi cc t bo c lp. Qu trnh tp trung v c quyn ha din ra mt cch nhanh chng, nhiu quc gia ni lng lut php to iu kin cho cc tp on truyn thng pht trin v tp trung ha. Vic tp trung ha v c quyn ha gi y khng cn ch din ra trong mt quc gia na m n c s tp trung xuyn quc gia. Cc tp on truyn thng ln mun nng cao nh hng ca mnh vn xa ti cc quc gia khc v thu tm cc c quan bo ch phc v cho li ch ca h. Qu trnh dn ti hnh thnh mt mng li tp on bo ch a quc gia.
15

Ngy nay qu trnh tch t t bn v c quyn ha cc phng tin thng tin i chng vn tip din. Khng ph thuc vo cc hnh thc s hu v cc phng php iu hnh doanh nghip. Trong iu kin hin nay s tp trung v c quyn ha cc phng tin thng tin i chng ang din ra theo mt lot nh hng. Nhng t chc c quyn ang tn ti th gia tng s hng mnh ca mnh bng cch khng ngng gim s lng cc phng tin thng tin i chng c lp, cc phng tin thng tin i chng tng cng quan h vi cc tp on xuyn quc gia, cc c quan chnh ph ng vai tr ngy cng ln trong nh hng v thao tng cc phng tin thng tin i chng. xut hin nhng doanh nghip thng tin i chng xuyn quc gia vi s t bn phn tn, khi m trn thc t khng th xc nh c chng thuc s hu quc gia no. - S ra i ca hng lot cc tp on bo ch ln Cc cng ty bo ch truyn thng ngy cng bnh trng mnh m bng cch mua li, sp nhp, thn tnh cc cng ty nh hn khng sc cnh tranh thnh lp nn cc tp on bo ch. Vi vic b ra hng t la, cc ng ch ny y nhanh nhng s tp hp mi trong lnh vc bo ch, truyn thng i chng, to ra quy m hot ng, sc mnh nh hng vt ra ngoi bin gii quc gia, phm vi khu vc. iu ny dn n s ra i ca hng lot cc tp on bo ch ln trn ton th gii c bit l cc nc TBCN pht trin. Theo s liu ca Cng ty nghin cu th trng Dialogic, trong 5 thng u nm 2007, trn ton th gii ghi nhn 372 bn hp ng sp nhp, mua li gia cc cng ty, tp on bo ch truyn thng vi tng gi tr ln n 93,8 t USD. ng ch nht l hp ng sp nhp gia Google v Double Click, tr gi 3,1 t USD hi thng 4-2007, hp ng sp nhp gia Yahoo vi Right Media tr gi 680 triu USD. (nhm 3) Th gii a dng, cc qu trnh tp trung t bn v c quyn nm gi cc phng tin thng tin i chng cc nc khc nhau ang din ra theo nhng cch khc nhau, tuy nhin u ang l xu hng chung ca nn bo ch truyn thng th gii.
16

5. Qu trnh phn ha v chuyn mn ha Qa trnh phn ha v chuyn mn ha cng l mt phn khng km quan trng ca bo ch. l mt phng thc trong mt n phm bo ch ch tp trung vo mt lnh vc c th ca i sng, nhm vo mt lng i tng cng chng xc nh. c th. Trong iu kin ton cu ha thng tin, cc phng tin thng tin i chng ngy cng thc hin mnh hn qu trnh phn ha v chuyn mn ha, to c hi cho nhng t chc y tm c v tr x hi ca mnh, hng n mt tng lp dn c hon ton xc nh, tc ng c hiu qu n ngi c, ngi nghe v ngi xem. Thng thng chng ta phn cc t bo cn c theo quy m pht hnh thnh cc t bo quc gia, khu vc, a phng. Xt theo tnh cht nh k v thi gian n hnh th ngi ta phn cc t bo thnh bo hng ngy v khng ra hng ngy, bo bui sng, bo bui chiu. Xt theo tnh cht v ngha x hi th cc t bo c phn ra thnh cc t bo a chng, c cht lng, cc bo hn hp. C th phn chia cc tp ch thnh hai nhm ln: - Cc tp ch chuyn ngnh v cc tp ch p ng c li ch chung. Nhng cc tp ch li ch chung, hay cc tp ch i chng li phn thnh cc tp ch thng tin, tp ch gii tr - Mt s nh nghin cu li phn chia ton b bo ch phng Ty ra lm 4 nhm n phm. l cc n phm nng nghip, thng mi, chuyn ngnh v cc n phm i chng. Nhng n phm chuyn ngnh bao gm nhiu n phm phc v tng lp dn chng, c chung ngh nghip v c chung hnh thc lao ng. Mi loi n phm u c nhng c im ring v nhng du hiu phn bit. Tuy nhin gia chng cng c rt nhiu im ging nhau. Trc ht l kh nng tc ng mt cch c phn bit n nhng nhm c gi khc nhau. Nhng n phm chuyn ngnh ch yu tp trung vo nhng vn khoa hc v k thut tp trung vo mt lnh vc c th. Cc tp ch chuyn ngnh khng ch pht
17

hnh trong nc m cn pht ra nc ngoi. Nhiu n phm cn c chi nhnh nc ngoi. Ni dung ca cc n phm chuyn ngnh ny c tp trung vo mt ngnh ngh c th do khu bit c i tng khn gi. Li ch ca qu trnh phn ha v chuyn mn ha: l n cho php nng cao hiu qu ca cc bi v ca bo ch, i pht thanh v truyn hnh, s dng phng tin sn c vi hiu qu cao nht. Qu trnh phn ha gip thit lp ra c cc n phm chuyn su vo mt lnh vc, gip cho cng chng c th la chn d dng n phm ph hp. Trong tng lai, vic khu bit i tng v la chn cho mnh mt lnh vc kinh doanh truyn thng l mt xu hng tt yu.
6. Gia tng mi quan h gia bo ch v k thut

K thut c mt nh hng to ln i vi s pht trin chung ca x hi, truyn thng cng l mt lnh vc chu s tc ng ln ca khoa hc k thut. Trong qu trnh pht trin ca cc phng tin thng tin i chng, k thut v ang s lun gi vai tr hng u. T cc hnh thc truyn thng l thng tin truyn ming t mt ngi ny sang ngi khc cho n nhng ch vit c u tin gp phn trao i thng tin gia ngi vi ngi. Thi k nh du bc ngot ca s pht trin bo ch l s ra i ca my in. Vi s ra i ca my in vo vo nm 1455 do Johan Gutenberg pht minh. c xem l chm ngi cho nn cng nghip giy bng n. S ra i ca my in n gin ha i rt nhiu trong cng on lm bo, gp phn tng lng xut bn, tng cht lng v hnh thnh mt nn cng nghip bo ch. Pht thanh truyn hnh ra i cng phi ph thuc rt nhiu vo yu t k thut v pht trin cht lng tin bi pht thanh truyn hnh th cng ng ngha vi vic nng cao c s vt cht k thut. My tnh cng vi mng internet ra i nh du s t ph vi lnh vc truyn thng. Mt loi hnh phng tin mi ra i c th truyn ti thng tin nhanh chng ko theo s bng n thng tin, iu ny dn n s thay i ht sc trit trong cc phng tin thng tin i chng. Vic p dng khoa hc k thut, cc cng ngh mi vo cc phng tin thng tin i chng dn n nhng h qu x hi quan trng. Mt trong nhng h qu y
18

c gio s G.V.Giccp nu ra trong bo co khoa hc ca mnh l hnh thnh nn K nguyn thng tin (Information Era). Cc qu trnh thng tin hin i ca x hi c mt trnh trang b k thut cho php con ngi ngoi ci th gii bao quanh mnh cn kin to cho ci c nhn mnh mt phm vi th gii o c bit, sng trong th gii y theo cch m con ngi a thch v c c mt s t do la chn gn nh tuyt i, iu m con ngi cha thc hin c. p ng kp nhu cu thng tin ca cng chng, cng nh thay i chnh bn thn mnh, bo ch cn phi bit pht huy nhng thnh qu ca khoa hc cng ngh, ng thi cng phi t nghin cu cc k thut mi phc v cho qu trnh cung cp thng tin. Ta c th nhn thy iu qua cc loi hnh bo ch i hi cng ngh cao: nh truyn hnh, cc thit b sn xut ra mt chng trnh truyn hnh phi ng b, hin i nu nh mun c mt chng trnh cht lng. Cng ngh sn xut my quay phim cho php ghi li nhng hnh nh chn thc v r nt nht. Cng ngh pht sng gip truyn ti hnh nh i nhanh v gi c cht lng. Bo ch v k thut c mi quan h cht ch vi nhau, s pht trin ca bo ch i hi k thut phi khng ngng pht trin p ng, cn s pht trin ca k thut s gip cho truyn thng phc v cng chng tt hn. 7. Xu hng a phng tin 7.1 Khi qut chung Trong khong 10 nm tr li y, s bng n ca internet tc ng mnh m n i sng x hi ca con ngui v nh hng su sc n s pht trin ca bo ch th gii. Trc , cc loi hnh bo ch truyn thng (bo in, pht thanh, truyn hnh) pht trin tng i c lp, mi loi hnh c nhng u th ring khng b ln t. Nhng internet ra i ko theo s ra i ca bo mng, thng tin c cung cp cho cng chng theo hnh thc a phng tin sinh ng, hp dn hn v ang l s la chn s 1 ca lp cng chng tr v tip tc nh hng ti lp cng chng k cn
19

Tng lai bo ch thuc v truyn thng a phng tin (i cng s pht trin ca internet) C th hiu, multimedia hay truyn thng a phng tin l s kt hp ca ngn ng vit, nh, video, m thanh, thit k ha v cc phng thc tng tc khc trn trang web nhm truyn ti mt cu chuyn, mt vn mt cch a din, mi hnh thc th hin gp phn to nn cu chuyn thuyt phc nht v y thng tin nht. i vi ngnh bo ch ni ring, c bit l bo in t v cc knh truyn hnh trc tuyn, phng s a phng tin chnh l tng lai ca s pht trin. Theo hnh thc truyn thng thng thng (media), thng tin c truyn pht i bng cch nghe, nhn. V d mt bn tin c ng trn bo in, cng chng c t bo v tip nhn thng tin y. Nhng cng cng thng tin y, khi th hin chng trn Wedsite, ngoi bn text cn nh km hnh nh, on video c lin quan, Cng chng tip nhn thng tin bng nhiu gic quan khc nhau, vi nhng hnh thc thng tin khc nhau, l truyn thng a phng tin.

20

Multimedia = vn bn + hnh nh + ging ni + m nhc + video= hiu qu truyn thng - www.thecommunicationsgroup.com 7.2 Nguyn nhn bo ch pht trin theo hng a phng tin. a. S pht trin ca cng ngh truyn thng Cng ngh truyn thng (Media Technology) l ngnh bao gm cc lnh vc nghin cu cng ngh, k thut, loi hnh thng tin (bo ch - truyn hnh, radio; truyn s liu; internet; di ng; v tinh...); nh gi v xy dng cc xu hng, chin lc pht trin h thng thng tin. Trong khong nhng nm gn y, cng ngh truyn thng pht trin mnh m vi nhng bc t ph bt ng: internet xa nha khong cch thi gian khng gian trong vic tip cn thng tin trn ton th gii, h thng dch v mng di ng tng nhanh chng, Phng tin truyn thng k thut s bt u pht trin v lan rng ra ton cu, S pht trin ca cng ngh truyn thng chnh l mt mt s pht trin ca bo ch th gii. Khi cha c s ra i ca internet, cc loi hnh bo ch truyn thng (bo in, pht thanh, truyn hnh) pht trin tng i c lp, mi loi hnh c nhng u th ring khng b ln t. Khi internet ra i v pht trin cng mt lot tin ch v sn phm cng ngh truyn thng i km to nn mt sc mnh mi m cc loi hnh truyn thng truyn thng kh cnh tranh ni. Cng ngh cho php bo in t ra i v ngc li, chnh bo in t cng thc y s pht trin ca cc cng ngh mi. Nhng trnh duyt phin bn mi lin tc c ci tin c th tch hp cc tnh nng truyn thng a phng tin. in thoi v nhng thit b di ng h tr c nhn nh PDA cng c nng cp c th truy cp web tin li hn v khai thc thng tin trc tuyn. S pht trin ca cng ngh truyn thng to cho bo ch mt hng i mi: Tch hp cc phng tin truyn thng. Ci m cc nh truyn thng ang hng ti l Cng ngh Truyn thng Hp nht (mt qu trnh m trong tt c cc phng tin truyn thng, cc thit b truyn thng v cc knh thng tin i chng c tch
21

hp li vi nhau, cho php ngi s dng c th lin lc vi bt c ai, khi h bt c ni u, v theo thi gian thc) b. Nhu cu thng tin ca lp cng chng mi. Trong mt x hi hin i vi s bng n thng tin, cng chng ngy cng c nhng yu cu cao hn i vi ni dung cng nh cht lng thng tin. Mt t bo in ton ch vi nhng bi vit di, nhng chng trnh pht thanh truyn hnh buc khn - thnh gi phi ngi ch i nay khng cn ph hp. Mt hnh thc truyn thng mi cho php cng chng thu nhn thng tin bng c hnh nh, m thanh, vn bn l s la chn ca lp cng chng mi. Ngi c bo hm nay ang ngy cng b phn tm bi nhiu hnh thc cung cp thng tin ng, hp dn, tip cn trn ton b cc gic quan, cm quan: c, nghe, nhn, i thoi, tham gia trc tip... tng lai ca bo ch ang thay i d di bi cc kh nng khc nhau chuyn ti thng tin nng n ngi c Xu hng tiu th thng tin ca ngi dn v ang thay i nhanh chng do kh nng kt ni d dng vo mng Internet ton cu vi thng tin trn ngp hng ngy, hng trm knh truyn hnh quc t qua cp, hng lot knh truyn thanh tip cn ngi c mi ngy, mi gi Xu hng r rng l ph hp vi x hi, do vy i theo s pht trin ny l s la chn ng n ca cc nh truyn thng. a phng tin s gip cho cng chng d dng la chn hn. 7.3 Biu hin ca bo ch pht trin theo hng a phng tin a. S pht trin ca cc t chc truyn thng a phng tin Cc cng ty truyn thng nh vin thng, truyn hnh cp v cc khi gii tr ang tranh ginh nhau c chn trong th trng tch hp cc phng tin truyn thng mi. V d: - Hng Time Warner st nhp vi hng American Online - S lin doanh minh ha sinh ng cho s kt hp cc phng tin truyn thng c v mi: bo mng v bo giy

22

- Nhng cng ty pht hnh bo ln bao gm New York Times Co. (www.nyt.com) v Tribune Co., nh xut bn ca t Chicago Tribune (www.tribune.com), chuyn tin ch yu qua mng Internet. - NBC (www.home.nbci.com) c mt trong nhiu trang y tham vng trn Internet, v c nhng d n chung v truyn hnh v Internet vi hng my tnh khng l Microsoft (www.msnbc.com). Cc hng khc nh CBS, ESPN, FOX va CNN u c nhng trang chnh trn Internet. "Truyn hnh trn nn Internet s tr nn ph cp - bng c l nhiu hng vin thng ln ang gia c c s h tng cho vin cnh . Bn s c thng thc tt c cc dch v trn mt nn duy nht" - Bill Gates R rng cc t chc truyn thng c chung mt tm nhn v tng lai kt hp cc phng tin truyn thng v gii tr vo mt phng thc truyn thng mi c kh nng cung cp s la chn tin tc bng vn bn hay bng cc on phim v nhng b phim mi nht bt k khi no c yu cu. b. Nhng biu hin c th v sn phm bo ch a phng tin - Bo giy khng th thiu sn phm bo in t i km. - Cc t bo cn c th lm i pht thanh, knh truyn hnh v c bit l bo mobile (gi cc bn tin cho bn c qua in thoi di ng) - Dng giao thc Internet pht chng trnh pht thanh, truyn hnh (s ha) Nh bo thi truyn thng a phng tin (multimedia journalist) phi c k nng ca nhiu loi hnh bo ch, c th tc nghip nhanh nhy v s dng thnh tho cc sn phm cng ngh h tr nh laptop, in thoi di ng c nh v v tinh, my nh, Camera 7.4 Truyn thng a phng tin ti Vit Nam Trong khi multimedia cc nc Chu u v M ang pht trin mnh m th Vit Nam, khi nim v truyn thng a phng tin cn kh mi m. Ngoi bo in, phn ln cc ta bo Vit Nam m thm trang web cp nht thng tin nhanh chng v phc v mt s lng ng o ngi dng internet. H cng bt u
23

bit khai thc li th ca internet bng vic pht trc tuyn hoc pht li cc cc chng trnh TV, phim, radio, hay cc on video clip. Tiu biu trong s c trang phimanh.net thuc VNExpress; www.vnntv.vn; www3.tuoitre.com.vn/Media; hay www.vtc.com.vn. Tuy nhin tt c u hnh thc pht li v ch yu mang tnh gii tr.
8. Bo ch cng dn

Khng c mt nh ngha r rng no v bo ch cng dn. Ta c th hiu bo ch cng dn l loi hnh bo ch m thng tin c thu thp, phn tch v ph bin bi nhng ngi dn bnh thng. 8.1. S ra i ca bo ch cng dn Tro lu "bo ch cng dn" (Citizen Journalism) ny sinh t nc M sau cuc bu c tng thng 1988 nh mt phn ng t nim tin vo cc phng tin truyn thng b xi mn. Jay Rosen, gio s bo ch i hc New York l mt trong nhng ngi tin phong c xu tro lu ny. Nm 1999, nhng nh hot ng x hi Seattle (M) sng lp Trung tm Truyn thng c lp (Independent Media Center - IMC) u tin by t phn ng trc vic t chc hi ngh WTO ti y trong khi cc knh truyn thng chnh thng khng h i din cho ting ni v nguyn vng ca h. T , IMC c thit lp hn 2.000 thnh ph khp th gii. Cng lc vi s pht trin ca cc trung tm IMC, nhng knh thng tin ca cc "nh bo cng dn" bt u bng n trn internet di cc hnh thc weblog, chat room, forum, wikis Hn Quc, website OhMyNews.com ra i nm 2000 tr thnh t bo trc tuyn ni ting v thnh cng v mt thng mi vi khu hiu: "Mi cng dn l mt nh bo". 80% tin bi trn website ny l do cc thng dn cng tc. Nm 2001, website ThemeParkInsider.com ca M l t bo trc tuyn u tin ginh c mt gii thng bo ch quan trng ca Hip hi Bo ch trc tuyn M v khoa bo ch i hc.
24

 tng ct li trong trit l v h thng gi tr ca bo ch cng dn (civic journalism) l nim tin cho rng bo ch c mt ngha v i vi i sng cng cng. 8.2 Sc mnh ca bo ch cng dn C kh nng thng tin nhanh chng nhng s vic va xy ra. a ra ci nhn khch quan v khng b chi phi bi bt k c quan no. Bt ngun t s pht trin ca khoa hc k thut v nhu cu c ni ln chnh kin cng hay by t quan im ca mnh. Bo ch cng dn (Citizen Journalism) - loi hnh bo ch mi sinh ra trong k nguyn Internet, ang tr thnh tro lu mnh m trn ton th gii. i din chnh cho bo ch cng dn chnh l nhng t bo mng, trang tin tc v cng ng webblog khng l. Mt s trang "bo ch cng dn" kh ni ting l NowPublic.com, vi 99.214 "phng vin" 3651 thnh ph, OhmyNews.com, mt trong nhng trang tin in t c nh hng nht Hn Quc hin nay thu ht hn 1 triu c gi mi ngy vi 50.000 "nh bo cng dn", YouWitnessNews ca Yahoo! chuyn ng ti ni dung do ngi dng gi v, sau khi qua mn chnh trang ca cc bin tp vin chuyn nghip, YouTube chuyn ng ti cc on video c nhn "ht" hng triu lt truy cp mi ngy..., trang tin bch khoa trc tuyn WikiPedia (wikipedia.org) hin c ti hn chc ngn cng tc vin tch cc, vi hng triu bi vit di nhiu ngn ng khc nhau (c ting Vit). Ni n bo ch cng dn l phi nhc ti cng ng web - blog. Theo thng k ca hng nghin cu Technorati (M), hin ti trn ton th gii c khong 55 triu blog (2006) n nay ln ti 72 triu blog. C 0.5 giy 1 blog ra i, mi ngy trn Internet li c thm khong 100 nghn blog mi v khong 1,3 triu mc c ng ti. V khng b 11/9 M nm 2001, v nh bom tu in ngm London nm 2005 v hng lot cc thin tai ng Nam u c nhng thng dn chp nh, quay phim bng my in thoi di ng v nhanh chng truyn tin i khp th gii. Vai tr ca nh bo cng dn c thit lp.

25

Vi s ph bin ca cc phng tin k thut s, vic truyn d liu - hnh nh, m thanh v video - t TD n TD hay a ln cc website ngy cng n gin, cc nh bo cng dn hon ton c th pht huy nng lc ca mnh. S pht trin nh v bo ca m hnh ny khin gii truyn thng ton cu phi t t cu hi, liu y c phi l tng lai ca bo ch? Bo ch cng dn bin mi im yu ca bo in truyn thng l tc , "t" ng tin, ngun tin v phn hi ca c gi tr thnh nhng th mnh ca mnh da vo sc mnh ca cng ngh. N khin tin tc ng trn bo khng c ngha l kt thc, m thc s bt u khi cng chng tho lun v cu chuyn, b sung v sa cha n. 8.3 Nhng hn ch ca bo ch cng dn Mc d bo ch cng dn c kh nng em n nhng thng tin c, hp dn v khch quan mt gc no , nhng bn cnh bo ch cng dn cng c nhng hn ch v im yu. iu ng ni u tin l tin cy bo ch ca cc nh bo cng dn rt kh kim chng, c bit l yu t ch quan ca ngi thng tin rt cao. V th, vic x hi ho bo ch theo kiu ny i khi l con dao 2 li i vi cc t bo thiu bin tp vin v tnh to c tay ngh cao v nhy cm vi thi tit thng tin. Cui nm 2006 va qua c mt t bo b rt php Thng Cng v qu lm dng kin ngi dn nh vy. Khng phi cng dn no cng a ra c nhng thng tin chnh xc, c th ch l nhng nhn nh ch quan v cn c ca h, hay nh v mt mc ch c nhn h sn sng gi n cc ta son nhng thng tin sai lch iu s gy ra hu qu nghim trng khi thng tin c ng v thng tin ti cho ton b cng chng. gii quyt vn ny, cc c quan bo ch cn thit phi c mt b phn bin tp vin c nng lc xc nhn v kim chng cc thng tin do c gi mang ti. Vit Nam, blog pht trin mun nhng tc pht trin cc nhanh c bit trong nm 2006 v li ko c 80% thanh nin s dng mng Internet tham gia v

26

n cng t ra nhng vn ng lu tm kha cnh qun l, d lun x hi, vn ha mng Ngy nay, cng chng khng ch ng vai tr l ngi tip nhn sn phm bo ch m cn c th tham gia vo qu trnh sn xut thng tin. Tro lu bo ch cng dn th hin rng bo ch v nn dn ch phi kt hp vi nhau cng tn ti. Trong tng lai, cc c quan bo ch v cc nh bo cng dn s s lin kt vi nhau to nn mt x hi thng tin a chiu 9. Tiu kt Qua mt vi c im ca bo ch th gii trn y ta thy rng ton cu ha thng tin buc ngi ta phi xt li v hin i ha cc chin lc ca cng ng th gii trong lnh vc ph bin thng tin. Vic kt hp thng tin ton cu v li ch khu vc s lm cho hot ng ca cc phng tin thng tin i chng c hiu qu hn v c hiu lc hn, xt trn gc hnh thnh cng lun v iu khin cng lun. Vn tip tc tr nn su hn h ngn cch gia cc quc gia giu v nhng quc gia ngho, to ra mi e da thc t i vi cc quyn c bn v quyn t do ca con ngi, trong c quyn t do ngn lun v t do bo ch. ang xut hin mi quan h ngy cng cht ch gia bo ch v kinh t. Trong nhng nm gn y c s thay i trong cu trc. Vai tr ngy cng ln thuc v qung co ngun thu ti chnh ch yu ca cc c quan bo ch. nhiu quc gia, nh nc ti tr cho cc phng tin thng tin i chng mt cch trc tip v gin tip: dnh cho nhng u i khc nhau, cc khon tr cp, cc n t hng v qung co cho chnh ph qu trnh cc phng tin thng tin i chng sp nhp vo cc tp on cng nghip ti chnh cho php t c s n nh v ti chnh cho cc phng tin thng tin i chng. Qu trnh phn nh v chuyn mn ha bo ch to iu kin nng cao nng lc hiu qu ca hot ng bo ch, i pht thanh, truyn hnh, s dng c hiu qu cao nht cc phng tin hin c.

27

Trong s nhng thay i trong hot ng bo ch nc ngoi, c th k ra mt s khuynh hng bo ch, trong c cc khuynh hng bo ch nhn dn, bo ch tiu dng, bo ch nghin cu, bo ch iu tra cc khuynh hng y nhm nng cao cht lng bi v, cc chng trnh pht thanh truyn hnh. ng thi nhng khuynh hng cng phn nh cc i hi ca th trng. Th trng ngy cng nh hng n bo ch. S pht trin ca khoa hc k thut c nh hng cn bn n cc phng tin thng tin i chng ngy nay, n cc hnh thc v phng php hot ng ca cc nh bo. Nh nc tng cng vai tr ca mnh. Chnh sch ca nh nc cng c nh hng quan trng ti s pht trin ca cc loi hnh thng tin i chng.

28

CHNG II XU HNG C TH VI TNG LOI HNH 1. i vi bo in Trong x hi hin i, nhng phng tin truyn thng c li th v tnh nhanh nhy ngy cng c cng chng quan tm nhiu hn. Truyn hnh, pht thanh vi s lng knh tng ln, ni dung phong ph hn, thng tin c cp nht vi tc nhanh hn v ngy cng t ra c u th hn so vi bo vit. c bit t nm 1997 nc ta c mng internet th cng l lc nh du s xut hin ca mt loi hnh truyn thng mi l bo mng cho php cp nht thng tin nhanh chng v lin tc. Loi bo ny ang thu ht mt lng ln c gi, nht l cc c gi tr. Tnh hnh hin ti t ra mt cu hi ln cho bo in: Bo in phi lm g trong cng cuc cnh tranh vi cc phng tin truyn thng khc? V cu tr li l i mi, bi khng i mi ngha l s cht. Thc tin cho thy Trung Quc c 667 t bo phi ng ca v hot ng khng hiu qu v khng ng mc ch. Nhiu t bo mt i c gi thn thuc ca mnh. T bo tn ti c l t bo bit thch nghi, chu tm ti cc con ng hiu qu nht nh vo th hiu v n vi tri tim c gi. Trn th gii ngay c nhng t bo ng cp cao, c lng c gi ln v tng i n nh cng khng dm loi mnh khi ci gung quay cnh tranh i mi v sng lc tt yu ca s pht trin . V thc t bo in ang dn hnh thnh nhng xu hng mi thch nghi v cnh tranh vi cc loi hnh truyn thng khc. 1.1 S thay i trong cch trnh by. Bo in c in trc y c nh dng l mt loi bo vit trn giy chuyn dng, kh to. Mt bi c tt chnh, sapo, cc tt ph. Khi trnh by vo trong trang bo th ch thy ton ch rt t hnh nh m nu c th cng ch l nh nh theo kiu nh chn dung. Kiu lm bo y tr nn li thi trong cuc sng hin i ngy nay. Ci u tin p vo mt c gi l hnh thc ca t bo. R rng so vi truyn hnh v bo mng th bo in kh m cnh tranh c v mt hnh nh. Nhng thay i u tin bt u t hnh thc v hnh thc l yu t u tin thu ht ngi c.
29

Hnh thc trang bo bao gm cc yu t nh: mng st, kh bo, ch, ng ranh gii, khung, nn, biu tng mc, tranh nh, mu sc.

Mng st (tn bo): l phn in c ch ln, thng c trnh by ngay

u trang nht, gm: c quan ch qun, huy chng, khu hiu, s xut bn, tr s, in thoi, gi bnTn bo c la chn, thit k chun mu v gi n nh song mng st khng phi l yu t bt bin. S thay i mng st s to nn mt s thay i ln i vi t bo v nu ph hp, hin i th n s nh lung gi thi hn vo cc trang bo. Mt mngst n gin, hp l, c thit k cng phu, tnh n mi hiu qu mng phi, s ph hp gia cc dng ch, kiu ch, c ch, mu sc m bo tnh thm m cao l mt yu cu i vi mng st bo.

Kh bo: C ba loi kh chnh l

A2= 420x594, kh va A3=297x420, kh nh A4=210x297. Theo quan im truyn thng, nhng t bo kh ln l i din cho dng bo cht lng cao. Nhng vic i tin phong trong vic thu hp kh ca t bo trong nhng nm va qua chng minh mt iu: mi quan im truyn thng u c th thay i. Nhng t bo tin phong l nhng t ni ting nh The Telegraph, Finalcial Times (Anh), t Metro (Tu in ngm) y l s i mi v hnh thc to mt s tip cn ban u tht n tng vi c gi. V phn ng ca c gi rt tt, lng bo pht hnh ln chnh l nhng thnh cng ca cng cuc i mi ny. T bo i u trong xu hng ny l t Independent ca Anh. Trong nm 2003, t ny gii thiu mt n bn kh nh, bn song song vi n bn kh ln khng nh vi c gi rng ni dung khng h thay i. Ngi c yu mn t kh nh v s tin li ca n, c bit l trn cc chuyn tu. Tirage ca Independent tng 15% mi nm, v ch trong vng dm ba thng sau, ngi ta khng cn thy bng dng Independent kh ln u na.
30

T Times ca London uy tn cng la chn cch ny. Kt qu rt kh quan t lu tirage -8% trn mt nm thnh gn dng 3% mt nm. T Guardian, mt trong nhng t nht bo chnh thng ng tn trng nht nc Anh, cng tuyn b i t bo sang hnh thc gn nh (mt thut ng m ban bin tp t ny thay cho t kh nh). T Wall Street Journal chu u l mt ci tn ni ting nhng li lm n thua l. V thng 10/2005 t bo bin thnh t kh nh. 85 t bo chuyn i sang bo kh nh t 2001 n nm 2005 c 28 t bo na chuyn sang dng bo kh nh hn ng tin vn tt.Quan nim cho rng bo ln l ng tn trng cn nhng t bo nh ch bit git gn nay hon ton thay i. - ng Jim Chisholm, t vn chin lc ca Hip hi Bo ch th gii Wan ni. T Die Welt ni ting c chuyn hu nh ton b ni dung sang tp san kh nh v ng gi n thnh nhng g m h gi l mt t mang theo bn mnh. Bin tp vin Peter pht biu ti Hi ngh hng nm ca hip hi bo ch th gii cho rng: T kh nh s tp trung vo tin tc, trong khi phin bn kh to li ng nhng bi phn tch v thng tin nn. V theo ng kh nh d c v tt c nhng g m bn thc s mun bit. ng Jim Chisolm, t vn chin lc ca WAN khng nh nhng con s pht hnh bo kh nh cho thy bo kh rng s cht nu th trng c tip tc phn ng nh hin nay v c gi c vic mua nhng g h mun. Vit Nam c nhiu t bo c s i mi v mt thit k, trnh by tiu biu nh Tp ch ngi lm bo, t s thng 6-2004 thay i kiu ch, mng set mi v i kh t kh c l 19x27cm sang kh mi l 20x30 cm nhm p ng tt hn nhu cu ca bn c v hi vin hi Nh bo c nc. Ngy 1/3/2005 bo Lao ng ra b mi vi nhng thay i t mng st n c cu trang. Tranh nh:

31

 xa ri cch lm bo ch c ch v ch. Nhng trang bo kh khan by gi c thi vo mt lung gi mi l s xut hin nhng tranh nh, bng, biu . Tranh c th v bng tay hay bng my vi tnh. Chnh hnh thc mi ny to cho t bo nhng mng khi sng ng v n tng. S c o, mang du n sng to ca ngi lm bo, ngi ngh s thu ht s quan tm ca ngi c. Chng ta c th d dng thy nhng hnh nh to p vi mu sc rc r, sinh ng khng km hnh nh trn bo mng v truyn hnh. V d: T Hoa hc tr c hnh thc trnh by vi nhng nh ln c mu sc rc r. Nhng hnh nh ny thng c t ln trang ba to s thu ht i vi c gi. Thc t nhng trang ba p, rc r thc s to n tng c bit vi c gi tr tui. Nhn vt trang ba cng l nhng gng mt tr tui nng ng, tr trung.

Khng ch trang ba trong ni dung ca mt s bo nh Thi trang tr, mn nh sn khu, Th gii hc ngcng c nhng cch trnh by nh rt c o nhm mc ch to n tng mi l cho bi vit.

32

Xu hng nhng nm gn y l nh l bt buc phi c i vi mi trang bo. S xut hin ca nh khng ch ht mt c gi m cn lm cho ni dung bi vit thm sinh ng v khch quan. Mu sc: Cc bo trc y thng ch in vi hai mu en trng th gi y xut hin nhng t bo in mu. Mu sc hi ha s to cho t bo c im nhn. Nhng bc nh khbtc mu sc cng s hp dn hn. T USD Today l mt v d
33

in hnh. Nhng nm 80 ca th k trc l thi k m New York Times v Wall Street Juornal chim v tr c tn vi nhng trang bo kh ln in bng hai mu trng en vi nhng bi vit phn tch di dng. Bn cnh hai t bo ny cn rt nhiu t bo a phng khc c lng c gi ng o. Nhng s xut hin ca USD Today nh mt liu thuc ci lo hon sinh vi nn bo in kh n iu, t nht ca M lc by gi. D ln vi hng trm t bo khc trong sp, USD Today vn c c gi nhn thy v d dng nhn ra. y l l do USD Today tr thnh mt trong nhng i gia ca nn bo ch M. S ph cch hnh thc vi mu sc, biu , hnh v, trng cu khin cho USD Today tr thnh mt c gi iu c s ti tr ni bt so vi nhng t bo gi ci, c k. Khng nhng vy, cch th hin ca t bo cng rt bt mt, cc bi vit ch cht u c t tt v sapo ngay trang u. Hai gc tri v phi ca tn bo, ni c cho l quan trng v thing ling nht i vi mi t bo, u c s dng bnh ng nh bt k ch no trn trang nht, c th l hnh nh, l tt v sapo y cng l t bo in duy nht ti M s dng phng ch Gulliver. C th ni USD Today l t bo tin phong cho phong cch tr ha v hin i ca bo in ti M trong hn hai thp k qua. Tuy nhin nu qu lm dng mu sc s dn n ph phim khin ngi c ri mt. Chng ta c th d dng thy mt s t qu lm dng mu sc nh t Nguyt san, t 2! ca bo Hoa hc tr, t th gii Hc ng, mt s t bo v thi trang V d: T sinh vin di y s dng mu sc qu nhiu v khng hi ha khin trang bo trng ht sc le lot. Ngi c b hoa mt v qu nhiu mu c pha trn vo nhau nh kiu canh thp cm. Tuy c mu sc kh bt mt nhng do qu lm dng nn gy phn tc dng.
34

1.2 Nhng thay i trong cc tin, bi Bo in di l th by gi ch ph hp cho nhng ngi v hu c nhiu thi gian rnh. Cuc sng hin i i hi chng ta phi phn chia thi gian t i cho rt nhiu cng vic v do nu bo in vn gi mi nhng khun kh khng x dch th khng th cnh tranh c cng chng vi cc loi hnh truyn thng khc. c gi qu nhm chn vi nhng tin bi di l th kiu c in y. Xu hng bo ch ngy nay thin v hng thng tin nhiu ca. Nhng ct en c ch gi y c thay bng mt bi bo ngn nhng thng tin su, nhiu chiu, cho c gi nhiu cch tip cn. Xu hng makt hin i trnh nhng bi vit qu di, ch dng nhng bi c di va phi v d mt bi di 1.200 ch ngi ta s ct lm hai bi ngn, thm ch l ba. Trong makt hin i c nhiu ca thng tin, l cc yu t: text (ni dung) rt ngn, nh (tt, ln, c mi quan h cht ch vi tt v bi, cc bng, biu , hp thng tin c gi c th c rt nhanh. Thng tin a n c gi phi l thng tin c gi tr nht, thng tin n cng, dng nhiu hnh thc minh ha ngi c lp tc hiu ni dung cu chuyn din ra nh th no. Trong c nhiu n v thng tin c th l ci tin, hay mt bi nh c tt km theo hnh nh. Mt s kin thi s nht nh cng c trnh by trong khun kh c nh, khng nhiu hn v cng khng t hn, c gi s bit c n u l ht bi. Chng ta c th d dng thy c s u tin cho cc ca vo thng tin ny trn cc trang bo hin i (ng Marc Provot, ging vin lp hc v xu hng trnh by ca bo ch hin i. Nghebao.vn). in hnh ca s thay i ny l cc t nht bo ln, trong c Le Monde, Liberation v Le Figaro vn c coi l chun mc ca nht bo ting Php v ni danh vi nhng bi phn tch su sc cng nhng ct en c ch. Le Monde phi thay i hnh thc, ni dung, tng s lng nh, to nhiu khong trng, to nhiu ca thng tin mi thu gn bi vit, a thm nhiu thng tin mm nh gii tr v thi trang.

35

36

Nhn vo t bo ta c th thy ch vit trong bi c thu gn mt cch ti a. nh to hn v in mu rt p. Cch b tr trang bo to n tng v s n gin, d dng cho ngi c. Trn y l mt trang i ca t Le Monde. Trang bn tri c 3 nh to vi mu sc p. Trang bn phi c phn ch cc ngn v thay vo l 3 bc nh: 1 nh to chim trn trang. n tng v mu sc y l s hi ha v trang nh. T USD Today ca M cng l mt trong nhng t bo pht t v chn cho mnh mt s ph cch v ni dung bn cnh hnh thc. Cc bi vit ngn gn v d hiu. C bn chuyn mc chnh l Tin tc (thng c t ngay trang u), Ti chnh, Th thao v i sng. Ring ngy th su, chuyn mc i sng tp trung vo lnh vc gii tr nh phim nh, truyn hnh, du lch. y l mt cch ht c gi ca t bo nh Gannet v nhng thng tin m bo cung cp s rt b ch cho k ngh cui tun ngay sau ca ngi dn M. chuyn mc Ti chnh c nhiu biu bng v s liu nht. c bit s ra ngy th hai c biu phn tch tnh hnh ti chnh tun,
37

thng v qu, kt hp vi l nhng bi phn tch ca cc chuyn gia kinh t hng u nc M c bo t vit. 1.3 Xu hng bo gi r, bo min ph, bo c nhanh a. Bo gi r: Mt thi i mi hnh thnh. Mt thi i m cuc sng din ra nhanh chng n ni tt c chng ta u b cun vo gung quay ca n. Nhp sng gp gp khng cho php ngi ta nhn nha c mt t bo di dng dc, dy c ch m c mi chng tm thy thng tin ct li u. Thng c gi s b li t bo khi va vo n gia bi. S lng c gi tr c kh nng kin nhn c nhng bi di ti vi nghn ch l rt t. Theo hip hi bo ch M, thi quen c bo mi ngy ca ngi M trong nm 1982 l 67%. n nm 2002 cn 55%. c gi trong tui t 18 34 ch c 17% trong khi c gi trn 55 tui chim 43%. T l ngi c bo c nguy c tip tc gim nu lng c gi khng tng. S lng c gi l thc o cht lng ca t bo. c bit ngai nhng cng chng mc tiu th mt i tng cc k quan trng m cc bo hng ti l cng chng tim nng, chnh l nhng c gi tr tui. Khng ch nn bo ch M m bt c mt nn bo ch thuc mt quc gia no cng cn tm ra gii php chim lnh c gi c bit l lng c gi tr. S kt hp gia bo ch v doanh nghip, bo ch l ni doanh nghip qung co cc sn phm, dch v ca mnh cng vi s cnh tranh v thng tin gia cc bo lm cho gi bo gim xung. Xu hng bo gi r ra i vo gia th k 19 vi t Penny Press. Nhng t bo gi r c bn rt r v ni dung thng tin rt phong ph, a dng v n phi phc v nhiu i tng cng chng khc nhau. S ra i v pht trin ca dng bo gi r gia th k 19 l mc pht trin quan trng ca lch s bo ch th gii. Bo n c vi nhiu ngi v do v th, tm nh hng ca n ngy cng ln hn. Xu hng bo ch th gii l gi ngy cng gim xung, thng tin ngy cng nhiu hn, phong ph hn, hp dn hn. Vit Nam cch y khong 8 nm gi bo Thanh Nin l 1700 ng, by gi h gi xung cn 1300 ng, bng gi bo Tui Tr Thnh ph H Ch Minh. S cnh
38

tranh v thng tin v c gi l nguyn nhn ch yu Thanh Nin c quyt nh sng sut ny. Nu c gi cao hn bo Tui tr th Thanh Nin s gp bt li v kh cnh tranh - Ph Tng Bin tp ca bo Thanh Nin cho bit sau khi c quyt nh sng sut tc tng trng s lng bo rt nhanh nm 2006 l 300.000 bn/ k, thu ht nhiu qung co hn b p gi bn. Ngi c bo c li hn. b. Bo min ph c nhanh: S ra i ca nhng t bo gi r to iu kin cho bo min ph ra i. S ra i ca bo min ph c nhanh ng thi cn gii quyt c bi ton l lm th no cng chng tip nhn thng tin mt cch nhanh nht trong mt khong thi gian ngn nht. Kh bo nh d cm ngay c khi i trn cc phng tin giao thng. Thng tin ngn gn, trnh by r rng gip ngi c d c hn. Ch 15 -20 pht l c gi c th nm c ht ni dung ca t bo. Tiu biu cho kiu bo ny l t Twenty - five minutes (25 pht). Tn bo gy n tng vi cng chng bi ta son ny khng nh vi cng chng rng bo ca h ch c trong 25 pht l nm c ht thng tin v 25 pht cng chnh l thi gian m chuyn tu n ga tip theo v vt t bo vo st rc khi xung khi xe. Ngha l c gi c th c trong lc ngh ngi, i xe, lp y nhng giy pht trng tri ngn ngi trn xe but hay tu in ngm. Nhng t bo ny c pht khng nhiu ni cng cng, nhiu ngi qua li nh trm xe but, ga tu in ngm Tp on Metro International ca Thy in c tr s t ti Anh l tp on i u trong tro lu bo min ph. Tt c cc phin bn Metro u c hnh thc c bn l kh bo bng na kh nht bo chun dy t 24-32 trang vi ni dung phong ph v phong cch c th ca bo c nhanh dnh cho c gi tr pht hnh t th hai n th su hng tun. Vo thng 1/2006 v 6 thng sau Toronto, Canada Metro pht hnh n bn u tin Philadenphia, M v chnh thc xm nhp vo th
39

trng Bc M. n nm 2001, hu ht cc ga in ngm, ga ng st v cc trm xe but ca Montreal v Boston b Metro chim lnh. Thng 11/2002 kt qu thm d cho thy t bo c nhiu kh quan 40% s c gi thng xuyn ca t ny l di 30 tui. Nm 2003 T Metro quc t, nh xut bn t ti Thy in pht khng cho nhng ngi i lm hng ngy, xut bn 5,5 triu bn in mi ngy ti 16 nc nm 2003. Nm 2006 Metro xut bn 7 triu bn mi ngy, ti 81 thnh ph chnh 18 quc gia vi 17 th ngn ng. S pht trin v ph bin ca t bo min ph ny t n tm th gii. Bo min ph ang tng nhanh mt s th trng. Theo thng k ca cc Hip hi bo ch th gii th hin nay bo min ph c mt ti 38 quc gia. Tng cng c 169 t bo min ph hng ngy c lng pht hnh l 27,9 triu hng ngy, vi 18,6 triu bn phn phi ti chu u. Ti vng quc Anh s phn phi bo pht khng tng t 237.000 bn nm 1999 ln 864.000bn nm 2003. Th trng bo min ph hng ngy ti mt vi nc rt n tng. Ty Ban Nha: bo min ph hng ngy chim t l ln 51% ca th trng bo ch. B o Nha l 33%. an Mch l 32%. l 29%. (theo Hip hi Bo ch th gii). chu , Hn Quc l nc pht trin rm r bo pht khng. Nm 2000, Hn Quc c duy nht mt t bo pht khng nhng nm 2005 th t nc ny c 5 t. i Loan, ngy 26/3/2007 t Upaper ca tp on bo ch Lin Hp ra mt bn c i Loan. y l t bo min ph u tin ca i Loan, ngay trong ngy u tin 800.000 t bo Upaper by 300 thng bo t ti 69 trm dng xe thnh ph i Bc c bn c ly sch trong khong 1h ng h. (Theo www.yzzk.com). Ti Vit Nam nu khng k mt s n phm c pht min ph nh cc t ri, mt s t bo pht min ph cho ng bo dn tc ca Chnh Ph hoc bo pht khng cho i tng khch hng no , th t Th gii thng mi l t bo in min ph u tin. Th gii thng mi l n phm do bo Thng mi pht hnh. V nhng ngy cui thng 6/2006, c gi Th H Ni kh t m khi nhn c
40

nhng t bo in dy dn, thng tin hp dn vi nhng chuyn mc kh tin ch v hon ton min ph. T bo chn mt hng i l t mnh tm n vi c gi qua knh pht hnh min ph. V nhng g m n thu c l nh du bc u thnh cng. Mi k pht hnh 2 vn bn ti cc tuyn ph bun bn sm ut nh Bch Mai, Hng o, cc t im m thc, cc qun c ph, cc trung tm thng mi ln Nhng cuc in thoi v ta son chng t s quan tm ca c gi ti t bo. V s lng c gi l 5 vn, mt con s rt ln i vi mt t bo cha phi l ln nh bo Thng mi. Hng i ny ca bo Thng mi chun b cho s hi nhp bo ch th gii. (Theo Ngi lm bo 2006). Min ph nhng vn c li nhun: Bo min ph sng ch yu nh qung co. S ph bin ca kiu bo ny l mt mnh t tt lnh cc nh qung co tm n. Thu nhp t qung co bo min ph tng 1,5% trong mt nm v 22,6% trong vng 5 nm (theo Hip hi bo ch th gii). Qung co l a con tinh thn ca bo pht khng. S xut hin ca bo c nhanh min ph v pht vi s lng ln l c hi gii li c bo tip cn mt cch rng ri, nhanh chng, d dng, t tn km (so vi truyn hnh, internet) Cc t bo pht khng ny ch yu sng bng qung co. Quan h gia bo min ph c nhanh v qung co l hnh thc cng sinh. Trong cc t bo c nhanh thnh cng nht v mt qung co l t Express vi lng pht hnh 150.000 bn mi s v t l qung co lc no cng chim 50% s trang. i vi nhng t bo ln y l con s m c... Nhiu hng kinh doanh bo min ph c doanh thu khng l t vic kinh doanh th trng chng khon. Nh vy d pht khng nhng vn s c li nhun thm ch li nhun cao nu n thc s thu ht c gi. Vn y l t bo phi sinh ng, thng tin phong ph, hp dn c gi. Ngi ng u Hip hi bo ch th gii (WAN) t ti Paris pht biu: Bo ch ang tip tc tin bc trong qu trnh khai thc hng lot nhng knh phn phi mi bt t nhng t bo min ph hng ngy. Chng ang chng t sc bt khng th
41

tng tng c chng li s tn cng d di ca hng lot cc cuc cnh tranh v truyn thng. Cuc cnh tranh ca cc bo min ph Tp on Metro International ca Thy in c tr s t Anh l tp on i u trong tro lu bo min ph. Ngay sau khi ra i Metro c c gi hng ng nhit lit v nhanh chng chim lnh th trng ti mt s quc gia thm ch nhng quc gia c nn bo ch pht trin nh M. Hin nay con s cc quc gia m Metro c mt l 25. Metro c mt khp mi ni vi s c gi m khin tt c cc t bo khc phi m c. Trong 40% s c gi l di 30 tui. Nhng con s thng k ny lm cho tt c cc ta son phi git mnh. V n ma thu 2002 c khong chc t bo c nhanh min ph c pht hnh. Ni u tin c s cnh tranh quyt lit gia nhng t bo c nhanh min ph l Chicago. T Red Eye c tung ra ngy 30/10/2002 bi tp on Tsibune pht hnh t th hai n th su nhm vo c gi tr vn ang chn bo kh ln Chicago Tsibune mi tun mt ln (C khong 500.000 thanh thiu nin s dng internet nm cc tin tc m khng h s dng bo). Chicago SunTimes cng mau chng tung ra mt t bo c nhanh tng t c tn l Red Streak cnh tranh vi i th l Tsibune. Mc d Red Streak xut hin mun hn mt cht so vi Red Eye (u c pht hnh s u tin trong cng mt thng) nhng phn no cng lm gim s ch cc cng ty qung co v c gi i vi Red Eye. Ch trong 6 thng cui nm, bo c nhanh min ph c cc tp on truyn thng thi nhau pht hnh. Ngy 4/8/2003 Express c tung ra bi Washington Post. Trong thng 11/2003 Pallas din ra cuc chin bo c nhanh th hai: ngay sau khi t Quick c pht hnh vo ngy 10/11 do Pallas Morning News, ngy 12/11 ta bo American Consoliadated Media pht hnh min ph t AM Newspaper Express do 225 ngi bn bo pht vi cu chuyn ng trn trang nht v v n mt t ph New York git ngi hng xm v cht xc ra thnh nhiu mnh, cho d AM

42

Newspaper - Express ra mun hn Quick 2 ngy nhng cng kp lm cho i th b lu m. Tt c cc t bo c nhanh u c phong cch nh Metro International v u t b kh rng c trng ca bo trc y s dng kh nh vi c trng ca loi tp ch gii tr. 1.4 Tng lai ca bo in bo in in t epaper N khng phi l nhng website thng tin m chng ta hay gi chung l bo in t, n cng khng phi l nhng newsletter dng text hay dng HTML gi n hp th ca chng ta mi ngy. Hy tng tng bn ang cm mt t bo trn tay. T bo ny hin nguyn xi trn mn hnh vi tnh. chnh l e-paper. Bo ch eNewspaper vit tt l E paper l loi hnh bo ch c hin th trn mt loi giy in t, c mu sc ti nt, sng ng, gn nh. Ti sao phi sinh ra ePaper lm g, n c li g? Chc chn y l cu hi ang t ra vi nhiu ngi. Sut nhiu th k, bo tr thnh mt th hng ha khng th thiu mi ngy i vi nhiu ngi. V Internet xut hin, lm thay i ng k cch thc tip cn thng tin. Ngoi cc t bo in truyn thng, gi y ngi s dng c th c tin qua my tnh, thit b tr gip k thut s (PDA) v in thoi di ng. Cung cp tin tc qua Internet gn nh l mt chin lc ng nhin i vi cc bo v ngnh xut bn ni chung. Nhng khi lm nh vy, cc bo ng trc nguy c nh mt bn sc cng nh hnh nh thng hiu ca mnh, website ca cc bo tr thnh cc "cng Internet" trong khi thc cht khng phi nh vy. Mt khc, nhiu c gi quen thuc vi t bo m h thch, s c cm gic khng thoi mi vi cch cung cp thng tin ny.
43

Hin ti, hu ht cc bo u c phin bn online nhng ni dung v thit k trang (layout) th khng hon ton ging vi bn in. nh th nh, ni dung th theo kiu ch t do t u n cui, cn vic lt trang th r rng l hon ton khc vi kiu lt trang bo in. Mt s cng ty cung cp bn tin cho khch hng dng file PDF m bo "nguyn dng" - v qu tht l trng rt hp dn, nhng cch thc ny ch hu hiu vi cc bn tin t trang. Vi cc t bo ln th download rt lu v kh tm kim, kh c v kh chuyn bi, lt trang. Thm vo l yu im khng th theo di chnh xc s lng ngi thu bao download cc file PDF ny. Gii php eNewspaper, vit tt l ePaper, ra i vo khong nm 2003 v chm ri tin vo th trng trc khi tr thnh mt xu hng mi bt u t khong gia nm 2004. iu th v l cc t bo nh li nhanh chn hn cc bo ln trong lnh vc ny. Xt v quc gia th i u v ePaper khng phi l bo ch M hay chu u m li l nhng t bo ca xtrylia, Hn Quc, n , Malaixia v... man. Th xem mt s t nh Hindustan Times ca n , theSun v The Edge Financial Daily ca Malaixia v qu thc l thy rt n tng. Vi nhng mn hnh phng cht lng cao, nhn nhng t bo trn mng "nh tht" ny ng l cng hp dn, nht l nhng ngi tr thnh c gi trung thnh ca mt t bo no . N chng khc no nh vic cm t bo trn tay, khi con chut di n bi no th bi s c "highlighted" v click vo th hin mt ca s khc vi y ni dung. V y l "c c tr tin" ch khng phi bo min ph nn c gi s khng b kh chu bi nhng hnh qung co trong bi. D dng hiu c v sao cc ta son bo li mn m vi tng ny n vy. Bo in s, hay cn gi l bo in in t, tn dng u th ca hai xu hng truyn thng thnh hnh nht hin nay l tng trng mnh ca qung co trc tuyn v s ph bin ca nhng thit b cm tay nh iPod.

44

Gn nh mi t bo in c ting hin nay u chy song song mt website ca ring mnh, nhng t c gi no li li laptop ra c bo trong khi ch tu hay mo him ti mc c chng trong... nh v sinh. Nhng tnh hnh c th o ngc 180 vi bo in in t. Cha k n cn gip cc ta son bo ct gim c ti 75% chi ph nh xa b c khon ph pht hnh. Nhiu ngi lc quan xem y nh mt "cu cnh", nhng trn thc t, khng ai dm ni chc v nhu cu dnh cho "giy in t". Hy th ly mt v d: Bn thch c t Thanh Nin nhng ang phi i cng tc tn chu u. Khng h g, ch cn m my tnh v c ngay s ra bui sng (nh tnh n on lch mi gi), v nu bn chy i hp th ch cn ra mt lnh in vo kh giy ln, vy l c trong tay nguyn xi t bo c trn tu hoc xe but. Xt gc cnh ta son bo, di y l mt s u im chnh ca ePaper: - m bo tnh nht qun v thng hiu ca t bo, i vi c bn in v bn in t; - C khch hng ng k mua bo trn ton cu. - Tng doanh thu trc tuyn - Tng doanh thu qung co trn mng (c th thay nhiu qung co ch khng b n nh nh bo in). - T ng lu tr dng k thut s tt c cc s bo. V ng nhin, cng ngh mi cho php s dng lun c video hay audio, ri cn cho php tm kim ch, hnh nh hay qung co, cho php nh du trang (bookmark), kt ni trc tip trn mng. (Theo Vietnam Journalism) 2. Bo in t Bo mng hay bo ch internet tn ti v pht trin gn lin vi s ra i v pht trin ca h thng internet trn ton cu. Web (World Wide Web) c sinh ra vi mc ch to giao din chung d s dng trong qu trnh truy cp thng tin trn internet. Vo cui nhng nm cui ca thp k 80 n c Tim Berners Lee, mt nh
45

vt l vin nghin cu ht nhn chu u Cern xut v tin hnh nghin cu cng vi cng s ca ng l Robert Caililau. Nm 1991, ngi dng c nhn bn th nghim u tin v t mt cuc cch mng trn internet bng n. Thng 10/1993, Khoa bo ch i hc Florida (M) tung ra ci m h t tin l t bo Internet u tin. Nm 1994, phin bn online ca tp ch Hotwired chy nhng banner qung co u tin v hng lot bo khc ti M t m website. Cn st vng ca thi thng tin trc tuyn bt u. Mt kho st ln u tin v c gi Internet ca hng dch v thng k truy cp Nielsen/NetRatings cng b mi y cho thy 1/5 s ngi lt web thch c bo mng hn cc phin bn phi trc tuyn. C l cng chnh l mt ng lc khin cc t bo giy - va l cnh tranh va l khng th cng li xu th in t ha - cng phi lp tc trin khai phin bn in t, trong phn ln pht hnh li cc bi bo t bn giy v c cp nht thm thng tin ring. 2.1 u im v hn ch ca bo mng a. Nhng u th ca bo mng so vi cc loi hnh bo ch khc: S ra i ca bo mng lm thay i thi quen tip nhn thng tin trc y ca mt b phn cng chng c gi. Nu nh trc y cng chng phi ch n mt thi im nht nh trong ngy, thng l bui sng cm mt t bo in trong tay v c n, hoc phi ch n mt gi nht nh xem mt chng trnh trn ti vi hay trn i pht thanh. Th nay, vi s ra i v pht trin vt bc ca cng ngh internet, bo mng c th p ng nhu cu thng tin ca cng chng vo bt c thi im no trong ngy ch qua mt ci kch chut. Bn ch cn tr vo cc siu lin kt (Hyperlink), hay ch cn g tn a ch (URl) vo my l nhn c ngay thng tin yu cu. Cng vi cc ngn ng lp trnh c thit k ring cho Web nh HTML, XML, Java... cc trang web c hin ra mt cch sng ng nht. Thng tin khng ch hin ra di dng vn bn (text), cc i tng ho (graphics) m cn l cc hot cnh chuyn ng (media clip) km theo m thanh sng ng... Cng vi s pht trin chng mt ca cc cng ngh kt ni, gip y nhanh tc truy ti, s lng cc t bo in t cng n r khp ni trn th gii, truyn
46

ti thng tin di mi hnh thc m cc loi bo truyn thng cung cp. C th coi bo in t hin nay l s hi t ca c bo giy (text), bo ting (audio) v bo hnh (video). Ngi lt web khng ch c cp nht tin tc di dng ch vit m cn c th nghe rt nhiu knh pht thanh v xem truyn hnh ngay trn cc website bo ch. Mt th mnh na ca bo mng l kh nng tng tc nhiu chiu. n gin nht l kh nng tng tc hai chiu gia cng chng v to son: ngi c c th pht biu kin, bnh phm thng tin v a ln mng. Nh to son c th nm bt nhanh tm t, chnh kin, nguyn vng, th hiu ca c gi c nhng iu chnh cn thit. Vi kh nng tng tc nhiu chiu to son c th t chc nhiu cuc giao lu trc tuyn giu c gi trong, ngoi nc vi cc v lnh o hoc cc nh hot ng x hi, vn ho, khoa hc... v nhng ti m nhiu ngi quan tm. y l mt li th ca bo mng m bo in khng th lm c v rt hn ch i vi truyn hnh v pht thanh. Bo mng c sc cha to ln c v khng gian v thi gian, tc dung lng ca thng tin gn nh khng hn ch. Mi mt t bo mng l mt cu trc rng v khng gian vi nhiu mng khc nhau, mi mng gn nh mt t bo ring. Chng hn nh v thi s quc t, thi s trong nc, gio dc, khoa hc, th thao, vn ho, vn ngh, m nhc, cng ngh thng tin, gii tr... Vi li th nhanh v mnh, sc cha thng tin khng l v kh nng tng tc nhiu chiu gia to son v bn c, bo in t ang chim ngi ca bo giy. Ghi chp ca phng vin VietNamNet t chuyn i kho st bo ch Php: Hin nay mt s quc gia c nn bo ch pht trin nh Php, M, phn ln cc bo giy u c xu hng ln mng. Mt s bo ln, c uy tn Php nh Le Monde, Liberation, LExpress u c bn in t, trong , LExpress v Le Monde trn mng hot ng c 10 nm.

47

Trong bi cnh bo in t v bo min ph ang ln sn bo giy, vic a cc bi vit trn bo giy cng thm tin tc, hnh nh, video mi nht ln Internet ang l mt trong nhng gii php nhm gi chn c gi. L gii nguyn nhn ti sao bo mng li thu ht c nhiu bn c, b Dorothee Tromparent Phng vin, chuyn gia truyn thng a phng tin thuc trng i hc bo ch Lille, Php cho bit: c hai l do chnh. Th nht, bo giy khng cn sc li cun nh trc kia na. Th hai, vic cp nht thng tin nhanh, hnh nh minh ho p cng khin c gi b bo mng cun ht. Theo b Tromparent, trong vng 2-3 nm ti, bo in t s pht trin mnh nhiu quc gia, c bit l Php, ni 90% ngi dng Internet thch xem bo mng. Xu hng ny khng ch gii hn bo vit hay tp ch. Hin nay Php, nhiu i pht thanh v hng chc knh truyn hnh cng ln lt pht sng cc chng trnh qua Internet. Canal Web l mt trong nhng cng ty u tin ca Php, cng vi nouvo.com tin phong trong lnh vc truyn hnh trn mng. Mng Internet gim thiu ro cn gia cc phng tin truyn thng. Cc bn tin trn mng ang tr nn a phng tin, a dch v v a h tr. Mt bn tin c sc, a phng tin thc s c tp on Radio France cho ra mt. Theo , cng mt lc nghe bnh lun, ngi dng Internet cn c th tham kho ngun tin m phng vin thu thp, xem hnh nh c ghi li t hin trng Ngoi u th c gn km cc phng tin nghe nhn, bo mng cn c kh nng cha thng tin t liu cc ln. Khi truy cp mt bi bo trn mng, ngay lp tc c gi c th vo xem cc bi c lin quan vi ch mt c nhy chut vo ng link gn km. y l mt kh nng m bo giy khng th c. Bo in t li c th gip gim khong 75% chi ph sn xut v pht hnh cho cc t bo. Chi ph pht hnh ln ti 55 t USD ca ngnh cng nghip bo ch M gim i mt cch ng k trong khong hai thp k tr li y khi m bo in phi cnh tranh mnh m vi bo in t trn Internet v phng din c gi v qung co.
48

Tr chuyn vi VietNamNet, ng Eric Mettout, tng bin tp bo mng LExpress ni vi mt h thng lu tr d liu ln, c gi c th tm c nhng bi vit ca bo LExpress c ng t cch y hn mt chc nm. Hin nay, mt s bi vit ca LExpress bo giy xut hin trn mng cng vi lc bo in c pht hnh. Cng lc cun ht c gi ca bo giy, bo in t cn ly i qung co, ngun li nhun quan trng ca bo giy. Vi Internet, khi mua hng, ngi dng c th so snh cng lc sn phm ca cc hng khc nhau vi vi c nhy chut. Trong khi , t ai c kin tr xem hng chc cc t ri hay nhiu s bo tm ra mt ni c gi c hp l nht. Tm li, c th m t din mo ca mt t bo in t hon chnh nh mt cu trc m rng v khng gian cho nhiu i tng bn c, dy v thi gian vi s tch lu nhiu tng thng tin. Mt c cu giao din hai chiu gia to son v bn c, mt t hp dch v thng tin a dng c, nghe, nhn phong ph. Tuy tui i ca bo mng mi ch dng li l con s trn mt chc nm so vi lch s hng trm nm ca bo ch. Nhng khng phi mi ra i m bo mng chu lp v trc nhng loi hnh bo ch khc. Nh nhng u th vt tri ca mnh m bo mng ngy cng thu ht cng chng n vi mnh. Theo mt kho st mi y, gn 70% ngi M cho rng bo ch truyn thng khng phn nh y v gn mt na ang chuyn sang Internet ly tin tc. Cuc kho st trn mng ca We Media/Zogby Interactive cho thy trong khi hu ht mi ngi ngh rng bo ch c ngha quan trng i vi cht lng cuc sng, c n 64% khng hi lng vi cht lng bo ch trong cng ng ni h . Gn 50% trong s 1.979 ngi tham gia cuc kho st ni ngun tin tc v thng tin ch yu ca h l Internet, tng t 40% cch y 1 nm. Cha n mt phn ba coi truyn hnh l ngun cung cp thng tin, trong khi 11% thng xuyn nghe i v ch 10% c bo. Hn mt na s ngi trong tui t 18 n 29 lt mng c tin, v t

49

l ny nhng ngi t 65 tui tr ln l 35%. Ngi gi l nhm duy nht khng chn Internet l ngun tin quan trng nht, vi 38% chn truyn hnh. Mt bo co khc ca Hip hi cc Nht bo M, doanh s qung co trn bo in nc ny trong nm 2007 gim 7,9%, mc gim ti t th hai trong vng hn na th k qua. iu ng ni l nhng con s ny bao gm mc tng trng v doanh s qung co trn bn in t ca cc bo. Khi nn kinh t pht trin chm li, bo in c bit b nh hng mnh trong thng 4 nm 2007 - thi gian nh im cho hot ng bn qung co - vi mc doanh s gim ti 10,3% so vi cng k nm 2006. Nu ch tnh ring qung co trn bo in th mc gim cho c nm l 9,4%, mc gim ln nht k t nm 1950, khi hip hi bt u thng k. Doanh s bn qung co trn bn in t ca cc bo in tng 18,8%, t hn so vi mc tng trng hng nm ti 30% trong 3 nm trc. Doanh s qung co trn Internet mi ch chim 7,5% tng doanh s qung co trong nm 2007, v th vn cn phi mt nhiu nm na th mc tng trng qung co trn mng mi vt c bo in. (Theo New York Times) S lng c gi truy cp website ca cc t bo M ln ti mc k lc vo nm 2007 chng t website l mt trong vi im sng t i i vi ngnh bo in ang gp nhiu kh khn. Theo nghin cu ca Hip hi Nht bo M, s lng ngi truy cp (unique visitor) website ca cc nht bo M trong nm 2007 tng hn 6% v t mc trung bnh hng thng l 60 triu. S ln gh thm hng thng trong qu IV tng ti 9% so vi cng k nm 2006 vi 39% nhng ngi thng xuyn truy cp Internet gh thm trang web ca cc nht bo v thi lng trung bnh l 44 pht mi thng. S liu iu tra ny c a ra vo lc ngnh bo in ang ngy cng tr nn ph thuc vo doanh thu qung co t website. Cc ch bo hy vng mc tng trng t doanh s trn Internet s b li c s st gim t bo in. (Reuters)

50

b. Nhng hn ch v thch thc i vi bo mng: Bn cnh vai tr tch cc v to ln ca loi hnh truyn thng in t, chng ta cng nn nhn din su sc mt tri, mt phc tp ca n, nhng thch thc m n mang li c nhng phng sch ng x thch hp. Sau pht thanh truyn hnh, truyn thng in t cun mi quc gia vo thi i thng tin m. Vi s tn ti tri ni trn mng v s nhng website mu sc, vi s m rng mng li Internet n tng trng hc, n cc vng nng thn xa xi, vo tn cc gia nh ring, s giao lu thng tin hu nh v s cng chc thng bin gii ngn cch gia cc quc gia, gia cc nn vn ho v gia cc xu hng chnh tr. Chng ta phi tha nhn mt iu rng: Quyn lc ca mt t bo chnh l bn c. Bn c cng ng, tc ng x hi cng ln. T khuynh hng x hi ca n th tc ng y c th tt nhng cng c th xu. Bn thn c gi nhiu khi cng l nn nhn. Bi ng trc mt khi lng khng l thng tin trn cc t bo mng mang nhiu mu sc chnh tr khc nhau, nhiu khuynh hng khc nhau h b ri vo mt m hn trn thng tin khng bit tht gi u m ln. Ngoi ra, bo mng cng phi i din vi mt vn rt ln l c th b bin tp li ngay khi c ban bin tp chnh sa ri. Vi tnh trng hn qun hn quan hin nay ca Internet, iu ny kh c th trnh khi. Cc hacker c th tn cng bt c mt site no khi h tm c li ca h thng. Mt u th ca bo mng nh ni trn chnh l kh nng tng tc nhiu chiu ca bo mng. Tc l sau mi bi bo ca cc phng vin c y ln th ch vi pht sau c thng tin phn hi, kin ca c gi. Thng tin phn hi ny xut hin ngay di phn tin ca phng vin va ng trong mc din n. S ngi truy nhp c thng k y bng mt c ch phin lm vic v xut hin cng khai ngay trn trang bo. Chnh iu ny gy ra mt sc p ln cho ban bin tp v phng vin. V h khng th c cc kin c nhn hay bnh lun g. Qua gn nh thy rng bo mng c mt hnh thc ring, rt c bit nh gi ng cp cc phng vin da vo cc webmaster lu gi th ca c gi.
51

Mt mt tri na ca bo mng, chnh l vic c nhiu kin cho rng: tin tc trn bo mng i khi ch chun khi nim a tin nhanh nht ch cha chc ng nht, hoc c vn phong hay nht. Cc mu tin vit vi mang tnh thi s cao c vit theo kiu tin th th r rng ci th s y ry. Cc tin tc ph b hu ht cc nim lut, khng c trng chng hay ni xa hn l cha mang y tnh o c ca bo ch truyn thng. Nhanh th cng d u. Vi bo mng phng vin i khi cng chnh l cc bin tp vin. 2.2 Xu th ca bo mng a. Ly tc cp nht thng tin lm trng tm a tin nhanh l mt li th v cng l mt tiu ch hng u ca cc bo in t. Trong bi cnh cnh tranh khc lit gia cc t bo in t, c th thu ht c gi cc t bo mng phi y nhanh tc cp nht thng tin. Nhng s kin thi s nng (breaking news) l trn a nng bng nht. H thng huy ng sc mnh tng lc cho nhng s kin ny. chy ua a tin sm nht, trc ht, bo in t c th ch chy mt ci tt v mt cu m u tin thng bo s kin mi xy ra. Sau h mi b sung dn thng tin, nh, cc d liu khc. i vi nhng s kin ln c cng chng quan tm c bit, h cn c th tng thut trc tip s kin bng hnh nh (web TV) v bng ch c gi c th theo di lin tc s kin ang din ra. Nhng vn quan trng u tin l lm th no c c thng tin sm nht. Ngoi s lng phng vin c hn ca mnh theo di tng lnh vc, cc bo ch c th da vo mng li ng o cng tc vin v cng ng bn c thn thit gn b vi t bo. T bo no xy dng c i qun ny ng o hng mnh th cng c nhiu c hi tip nhn c thng tin nhanh. Mt xu hng mi ca bo in t l cng chng tham gia ngy cng nhiu vo ni dung t bo. Trong rt nhiu trng hp, bn c khng ch thng bo s kin cho bo m h cn ghi hnh chp nh v tng thut s kin. Chng hn nh trong thm ho sng thn chu thng 12-2004, nhiu khch du lch chu u
52

vit nht k trc tuyn (blog) tng thut s kin v chp nh, quay camera nhiu hnh nh a ln mng internet, sau c nhiu bo s dng. Trong khi , mt s i Vit Nam vi s lng phng vin ln ti hng trm, thm ch hng nghn ngi nhng s phng vin ny li cha c huy ng gip bo in t nng cao sc cnh tranh thng tin. Nguyn nhn ca tnh trng ny trc ht l do cha c c ch mi phng vin trong c quan u c trch nhim sn tin. Mt khc, vit tin v lm cc sn phm cho bo in t cng c nhng yu cu ring v i hi sc p v thi gian, k nng s dng mng internet cng cc thit b ngy cng tinh xo phc tp nh my tnh xch tay, my nh, my camera, x l nh bng k thut s, dng hnh... y l mt thch ln i vi nhiu nh bo quen vit cho bo in hng ngy, nht l nhng nh bo ln tui. b. Kt hp nhiu loi hnh trn t bo in t Gi y khi vo mt trang bo in t, cng chng khng ch c c bi vit ca phng vin m cn c th theo di c c bi vit di nhiu loi hnh khc nh l pht thanh, clip. c th ht cng chng v tn dng ti a u th ca cng ngh, cc t bo mng ngy nay kt hp nhiu loi hnh truyn thng vo t bo trc tuyn ca mnh. T cp nht bi vit ca bo in, xy dng cc chng trnh pht thanh, xem cc clip iu to ra s a dng cho t bo in t. Cng mt s kin c a tin, bn cnh bi vit v vn cn c vi bc nh minh ha cho bi vit. Nu nh s kin c nh hng ln th ta son c th pht trin ra thnh cc bi tin nh, mt bi pht thanh v thm ch s thc hin c mt clip kt hp to ra hiu qu thng tin tt nht. Vi s pht trin ca c s h tng k thut v tc ng truyn internet nhanh chng, khng c kh khn g thc hin nhng iu . c. Web 2.0 Xu hng tt yu ca bo in t Cng ngh Web 2.0 ang xut hin khp ni trong th gii Internet v tc ng ln n thi quen duyt web ca ngi s dng. Tuy nhin, cha mt khi nim no
53

v xu hng ny bao qut v tha mn tt c mi ngi. Thut ng web 2.0 l mt khi nim kh tru tng, mc d Web 2.0 c xem l tng lai ca bo in t ton cu nhng ng dng ca n ra sao th ngay c tng bin tp ca nhiu t bo vn cn nhn nh rt m h v n. Web 2.0 khng phi l ci g hon ton mi m n l s pht trin ca web hin ti. N vn l web nh chng ta dng t trc ti nay ch c iu chng ta s lm vic vi n theo mt cch hon ton khc * Web 1.0: ch yu l phng tin pht tin gm cc website "ng" ca cc hng thng tn hay cc cng ty nhm mc ch tip cn c gi hay khch hng hiu qu hn * Web 2.0 l phng tin chia s thng tin. , ngi tiu dng ang dn tr thnh ngi sn xut ra nhng ni dung thng tin cho chnh mnh. Web 2.0 cn c gi l mng x hi hay t bo cng dn. Khi nim Web 2.0 u tin c Dale Dougherty - Ph ch tch ca OReilly Media - a ra ti hi tho Web 2.0 ln th nht do OReilly Media v MediaLive International t chc vo thng 10/2004. Web 2.0 cn c gi l mng x hi, th h th hai ca cng ng c dn mng. , thng tin do chnh c gi to ra. Web 2.0 cho php mi ngi c th a ln mng bt c thng tin g. Vi s lng ngi tham gia rt ln, n mc no , qua qu trnh sng lc, thng tin s tr nn v cng gi tr. Mt c im quan trng ca bo ch web 2.0 l s tng tc gia c gi v ta son. Trong m hnh ny, c gi chnh l tc gi ca bi bo. Trong cuc sng hng ngy, khi mun nu ra quan im, kin hay phn nh v mt s vic no , c gi gi tin bi ti cho ta son. Nhng tin bi ca c gi s to ra mt ci nhn a chiu hn. Danny Dagan trng bn i din bo in t ca News Group Digital (Vng quc Anh) nhn mnh trong bi bo co ca mnh: Hy c gi to ra cuc i thoi hay c th hiu c gi chnh l tc gi ca bi bo. Theo ng, nhng bi vit ca c gi thng c cht lng cao v h khng phi chu nhng sc

54

p ca ta son v c vit trong tm trng nhiu cm hng. Nu bn coi thng kin ca c gi, bn hon ton sai lm Danny khng nh. Nhng tp on bo ch trn th gii ang p dng web 2.0 nh t The Sun (Anh), News24.com (Nam Phi), The Asashi Shimbun (Nht Bn), Sinchew-i.com (Malaysia), Sanoma (Phn Lan), Los Angeles Times (M), Gatehouse Media (M) Nh vy vi vic s dng Web 2.0 cng thy c xu hng pht trin ngy cng chim v tr quan trng so vi cc loi hnh bo ch khc ca bo in t. Nh cc chuyn gia nhn nh: ch trong vng 5 nm ti, bo in t s tr thnh mt phng tin thng tin i chng c nhiu ngi c nht trn th gii. l khi mng Internet ton cu c mt khp mi ni v my tnh c ph cp ti tt c mi gia nh. c bit l khi n c kt hp vi hng lot cc chc nng gii tr khc nh xem phim, mua bn, kt bn... qua Internet. 3. Bo pht thanh 3.1 Pht thanh trong bi cnh mi Pht thanh hin ang c coi l loi hnh truyn thng hin i v c sc nh hng ln ti d lun x hi, c c mt lng thnh gi rng ri. Pht thanh hin ang cnh tranh mnh m cng cc loi hnh truyn thng khc. Tuy ra i mun hn so vi bo in song pht thanh c nhng bc pht trin nhanh chng ng kinh ngc. T vic xut hin manh mn ban u khi m Alexandre pht minh ra ngten v tuyn in nm 1895. Tri qua nhng bc my m, tm kim ng dng th n nm 1913 pht thanh chnh thc gp mt trn th gi truyn thng bng s kin l nhng bui pht ca nhc ca i Lacken (B). Sau trong chin tranh th gii ln th I, pht thanh c s dng rng ri trong cng tc truyn tin. Ri mt lot cc i pht thanh ra i nh du s pht trin mnh m pht thanh trn ton th gii. Cho n nay th tt c cc quc gia trn th gii pht thanh u gp mt.

55

Ngoi vic s dng cc cch lm c th pht thanh cn bt u ng dng cc cng ngh cao vo trong pht thanh nhm nng cao cht lng phc v cng chng. cc quc gia phng Ty, pht thanh rt pht trin, vi u th l gn nh ch cn mt thit b thu tn hiu nh l cng chng c th theo di cc chng trnh pht thanh, nn pht thanh tr n quen thuc trong cuc sng bn rn. Mi sng, trn ng i lm, trong t khn gi c th bt i nghe tin tc, tnh hnh giao thng Cc i pht thanh phng ty cng ang tch cc thay i p ng cng chng. Trong xu th cnh tranh gia cc loi hnh bo ch vi nhau, pht thanh cng ang phi tm li i cho mnh. 3.2 Xu hng ca pht thanh hin i a. Chuyn i sang pht thanh k thut s Cng nh truyn hnh, pht thanh cng ang tng bc chuyn i hnh thc pht sng t dng Analog sang hnh thc k thut s. pht trin rng th khng th thiu yu t ny, v mt i pht thanh mnh khng th c din ph sng hp, cht lng m thanh km, s chuyn ti thng tin hay b gin on Pht thanh hin i s ng dng k thut s vo tt c cc khu, cc cng on; t vic trang b cc phng tin tc nghip cho phng vin, n vic x l, dng cc tc phm hon chnh, hay truyn pht sng Khi ngun thu nhp thng tin tt, kh nng x l thng tin, kh nng truyn dn tt th chc chn s to mt chng trnh pht thanh tt. Hin nay pht thanh k thut s ra i ang m ra cho pht thanh mt tng lai mi: l cht lng m thanh tt nh CD. Khng c nhiu, giao thoa, hay s cn tr bi cc yu t t nhin Khi c s dng mt cch ng b s to ta cht lng pht sng rt cao vi cc loi hnh khc nh PT-TH; PT- in T. b. Xy dng cc chng trnh pht thanh m

56

Mc ch l thng tin nhanh, thnh gi c th tham gia trc tip vo ni dung chng trnh, lm tng tnh i thng ca chng trnh, tnh gn gi ca pht thanh, lm cho pht thanh ging nh ngi bn, mt din n ni m mi ngi c th chia s quan nim, kin. Kinh nghim ca cc i pht thanh ln l khi thc hin c cng vic ny th s to ra sc ht rt ln vi cng chng. Cc chng trnh m c mt c im l thng tin khng ch do phng vin cung cp m do c cng chng, nhng ngi tham gia vo chng trnh qua trao i cung cp do vy ngun tin s a dng. Hn th thng tin y c tnh chn thc, khch quan v c kh nng thu ht thnh gi theo di nhiu hn. Khi c s gp mt, ng gp cng sc ca cng chng theo di vo chng trnh th s c nhiu thng tin mi, thng tin t gi c khai thc, v hn th trch nhim v thng tin c chia u cho c phng vin ln ngi trc tip cung cp. Khi cc chng trnh m c thc hin i hi phi c mt kp thc hin chuyn nghip, c trnh , c kh nng ng bin cao v cc phng tin, trang thit b hin i. c. Thay i trong cch thc truyn thng tin - Thng tin nhanh v chnh xc Nhanh chnh l li th ca pht thanh so vi cc loi hnh bo ch khc. Nu nh bo in b hng thng tin 24 gi th t s ra ngy hm trc ti s ra ngy hm sau, cc s kin, s vic din ra trong thi gian gia 2 s bo s phi lu li cho ti s sau. Truyn hinh th cn yu t cn thit cho vic ghi hnh, vic truyn dn do cc cng on thc hin phc tp hn, c nhiu cng on x l v ph thuc vo nhiu yu t my mc mi c th m thng tin ti cho cng chng c. Cn thng tin trn pht thanh th c th chy lin tc trong sut khong thi gian pht sng. Thng tin ca pht thanh c cung cp lin tc v c th a ra cho cng chng mi lc, mi ni. T vic cung cp cho cng chng nhng thng tin ngn gn ban u (tin) hay a ra nhng li bnh lun, nh gi ban u. Pht thanh

57

cn c th cung cp thng tin bn ngoi thng qua trt t tuyn tnh v thi gian, theo tin trnh pht trin ca s kin, s vic. Mun thng tin nhanh th ngi lm pht thanh phi gii v nghip v v c h tr c lc ca cc phng tin k thut. Cc cng on, thao tc thc hin phi chuyn nghip, nhanh nhn, ch ng i ph v x l thng tin. C h tr c lc ca cc phng tin k thut s gip cho cng vic ca phng vin c th din ra nhanh v thun li, tng tnh chuyn nghip v hiu qu ca tc phm bo ch trn pht thanh. Cch cung cp thng tin nhanh nht l pht thng tc l thng tin c truyn ti thnh gi ng thi cng lc vi s kin ang din ra Phng thc pht thanh trc tip hin nay ang ngy cng ph bin hn trong pht thanh hin i. chuyn t phng thc sn xut thng thng, truyn thng sang pht thanh trc tip th cn c s h tr c lc ca cng ngh, phng tin k thut. Do cn c u t ng b, c mt kp lm vic n , chuyn nghip. Khi sn xut chng trnh m phi in ra bng t th vic thc hin mt chng trnh pht thanh trc tip s kh thc hin do mun ly c mt u bng ng ch phi quay i quay li nhiu ln. Pht thanh hin i ngy nay khc phc nhc im bng cch s dng vi tnh. Thit b s cho php tnh thi gian chnh xc n tng % giy. Thng tin nhanh nhng cn phi chnh xc bi l yu t lm nn hnh nh p cho pht thanh, to nn nim tin cho cng chng vo pht thanh. Thng tin chnh xc chnh l p ng yu cu thng tin s tht ca cng chng, l s tn trng ca phng vin i vi cng chng ca mnh. - Vit ngn, ni ngn, ni r Thng tin trn pht thanh l thng tin ch tri qua mt ln, khng th c li nh trn bo in. Cng vi vic theo di bng thnh gic c gii hn v s lng, tc m thanh. Do vy mt ngi lm pht thanh chuyn nghip phi nm r c c

58

im ny c th to ra mt chng trnh pht thanh hp dn. Khi ni trn pht thanh cn coi nh l mt cuc tr chuyn, l mt cuc tr chuyn vi bn tri k. Ngn ng chun cho pht thanh l ngn ng c s kt hp gia ngn ng ni v ngn ng vit. Nu nh trn bo in th cng chng c bng mt, v vn bn c son tho ni cho nhiu ngi nghe. Cn pht thanh l vit cho tai nghe, vit ni ch khng c. Vn bn vit cho pht thanh l vn bn vit dnh ring cho pht thanh ch khng th sao chp hay copy t bo in sang. Vn bn pht thanh cn r rng, trnh li ni vng vo, quanh co. Khi trnh by vn bn cho pht thanh cn tun theo quy tc chung nh: khng in ln 2 mt, phi nh du cc quan trng, cn l, lm trn s Cc tin pht thanh hin i thng ch di 1 pht: Phng s thu thanh th t 5 6 pht; phng vn t 3-4 pht; bnh lun t 2-3 pht l hp l Khi vit ngn ri th nn ni ngn tc l li dn cn hp l, va Khi ni cn r rng bi ging c l phng tin chnh truyn ti ni dung ca tc phm pht thanh ti thnh gi, do gp phn to nn s hp dn cho tc phm . Cc phn mc, on trong tc phm pht thanh khng c phn cch bng cch ngt hi, dng hi ca ngi c. Do vy m bo tnh chnh xc ca thng tin nn c r. - Khai thc, s dng trit c im ca pht thanh Vic khai thc cc yu t b tr trong pht thanh gip cho pht thanh trnh tnh trng i l ni c bo cho cng chng nghe. Phi bin chng trnh pht thanh thnh mt chng trnh sinh ng, hp dn ch khng phi l c dch t bo in m ra. Cc yu t b tr c lc cho li pht thanh l: Ting ng hin trng:

59

Ting ng hin trng c hai dng c bn: Ting ng thc ca hin trng v ting ng c lu gi trong cc bng d liu. c th c c cht lng m thanh tt th phi lun c kho d tr m thanh Pht thanh s dng ting ng hin trng nhm to s hp dn cho ni dung, tnh chn thc, thuyt phc cho thng tin ca mnh, Khi ting ng hin trng c s dng tt s to ra giao din ln i vi thnh gi, to s sinh ng cho tc phm. N gip truyn ti ca tc gi v kh nng lin tng ca c gi c nng cao hn. Do khng c ph tr bi hnh nh nn c th to ra kh nng hnh dung, tng tng cho thnh gi c coi l mt thnh cng. m nhc: m nhc c s dng trong pht thanh nhm to tnh linh hot mm mi cho thng tin v gip thng tin n vi cng chng d dng hn. Theo nh nghin cu ca c th trong mt chng trnh pht thanh th m nhc chim ti 35 45% l ph hp nht. m nhc c th lm thnh mt chng trnh ring hoc lm nn cho cc chng trnh khc. Nhc ct, nhc hiu, nhc nn gip cho cc chng trnh thm a dng, lm nn ci ring, ci c trng, l yu t h tr to kh nng thu ht cao hn cho cc chng trnh. Trong chng trnh pht thanh hin i do c cc phng tin k thut s do m nhc c x l v ct, ghp mt cch trn tru qu, ang lm gim dn i tnh hp dn ca nhng m thanh mc mc. - Kt hp gia thng tin i thng, thng tin gii tr v thng tin chin u Tc l cn ch trng ti ni dung ca chng trnh. y l yu t quan trng hng u quyt nh ti vic thnh bi ca chng trnh pht thanh. Khi xy dng kch bn cho chng trnh pht thanh th nn ch kt hp cc yu t sao cho tht ph hp

60

 phn nh a dng cuc sng, p ng c yu cu thng tin ca cng chng th pht thanh phi la chn thng tin phn nh sao cho tht hiu qu. Thng tin y khng ch thin v mt lnh vc m phi phn nh a din v cuc sng, p ng nhu cu thng tin. Do vic kt hp cc yu t trn l v cng quan trng. Nu thng tin i thng cung cp cho cng chng thng tin v cuc sng xung quanh th thng tin gii tr p ng nhu cu tinh thn v thng tin chin u s nh hng cho d lun v nhng vn c tm quan trng Khi khai thc y thng tin trn th pht thanh lm c nhim v l tr thnh mt ngi tri k, mt ngi dn ng, ph hp vi nhiu i tng thnh gi, thuc mi la tui, mi ngh nghip Vic dung ho tnh thi s v gii tr s gip cho ngi nghe d tip thu v khng chu p lc khi theo di thng tin. Ch c xy dng mt kch bn hay th mi thu ht c thnh gi. Trn y l cc xu hng pht trin ca bo Pht thanh hin i Tuy nhin y ch l nhng xu hng pht trin chung m thi, cn trong tu tng trng hp, hon cnh, iu kin c th s xut hin cc xu hng khc nhau. pht thanh pht trin th khng nn p dng mt cch kh cng khun mu m phi bit ch ng, linh hot, sng to. 4. Bo truyn hnh

Truyn hnh l mt th loi s dng hnh nh v m thanh to nn thng tin cung cp cho khn gi. T khi ra i v pht trin n nay, truyn hnh vn lun tn dng c nhng li th ca mnh cung cp hnh nh ca th gii cho cng chng. Cc i truyn hnh trn th gii vn ang n lc ci tin chng trnh ca mnh cnh tranh vi cc loi hnh truyn thng khc ng thi cung cp cho cng chng nhng tin tc tt nht, nng nht ca th gii xung quanh. Truyn hnh khc vi cc loi hnh khc ch n i hi phi c hnh nh v m thanh kt hp, iu dn ti cng ngh i theo n cng phi cao hn, u t tn
61

km hn. thc hin mt tin tc truyn hnh th t nht cng phi c 2 ngi cng hp tc: mt phng vin v mt quay phim. Trong xu th cnh tranh ngy nay, khn gi chn ngn nhng tin tc kh khan, chm chp do nhiu i truyn hnh M pht trin rt nhiu chng trnh truyn hnh trc tip, nhng chng trnh tin nng pht trc tip t hin trng. Rt thng gp nhng chng trnh ang pht d th b ct ngang bi nhng tin nng ti hin trng mt s vic no , ta s thy mt phng vin ang dn hin trng tng thut trc tip nhng g ang din ra xung quanh h khn gi trc mn hnh tivi s cm thy t m v chm ch theo di. l mt bc i mi chinh phc khn gi. 4.1 Thch thc v gii php cho truyn hnh a. Thch thc ca truyn hnh ngy nay S ra i ca internet ko theo nhng bin i to ln ca lnh vc truyn thng i chng. Rt nhiu d on v tng lai ca ngnh truyn thng s thuc v loi hnh ny, vi u th vt tri ca n l a phng tin v tnh tng tc. Theo kho st ca hng nghin cu thng tin Nielsen (M) cho thy: vic s dng internet v cc dch v trn mng trong cc gia nh chen vo thi gian xem truyn hnh ca h. Cc gia nh ni mng internet trung bnh gim 13% thi gian theo di truyn hnh khong 1 ting mi ngy so vi cc gia nh khc. y l kt qu kho st 5000 gia nh M trong nm 2000. Nhiu con s thng k khc cho thy: khn gi thng xuyn ca mn nh nh cng bt u gim dn, k t khi h b li cun bi my tnh v internet, c bit l lp tr. ng Marshal Cohen, chuyn gia thm nh thng tin ca hng truyn hnh AOL Turner nhn nh rng: Con ngi ang thay i, thot khi s quyn r ca cc chng trnh truyn hnh. H thch t nghin cu v tip cn vi thng tin hn l b chi phi bi thng tin. Mc d mi ch l nhng nhn nh nh trn v tnh d on cn pha trc, cng nh s thay i cha mang tnh bc ngot nhng ngi ta cng bt u lo ngi trc sc mnh ca internet. Chnh v vy, tng t nh lch s ca vic kt hp
62

nhiu loi hnh bo ch trong vng kim sot ca mt ng ch hay mt tp on t bn trc y, th nay, cc hng truyn hnh ln cng mun xch li gn cc cng ty dch v internet bng hng lot nhng hp ng chuyn s hu hay sp nhp. Mc tiu nhm lp chin lc p vn ti khch hng, cung cp c truyn hnh v sn phm tng tc (tc cc dch v internet) cho mi i tng tiu dng, t tr em n ngi ln, mi tng lp khn gi truyn hnh theo nh li ca Ringo Chan gim c chi nhnh ca Turner Internationl ti Hng Kng (Cng ty m ca CNN) khng nh. Mng li truyn hnh ca M cng tung ra n phn cng ph u chng li cc i th e da ca mnh. Qua mt lot giao dch mua bn nhanh chng, cc hng truyn hnh nc ny thn tnh nhiu cng ty internet nhm to dng mt v tr tt trong bi cnh truyn thng mi, cc website trn mng. Nhng v mua bn ny u phn nh mong mun ko li khn gi ang tri v mi trng tng tc, a mu sc trn web. Mc du vy, tt c mi dng li mc ch tranh ginh th phn, khn gi v qung co. Trn thc t, hin nay v tng lai, internet kh c th gy nguy hi cho i sng bo ch ni chung v truyn hnh ni ring. Trong vng 10 nm qua, k t khi bng n internet, s lng pht hnh, li nhun t qung co trn bo in vn khng ngng tng ln, k c nhng nc c iu kin pht trin internet nh M, Chu u. Vi truyn hnh, nhn b ngoi c v b suy yu v lng khn gi ngy mt gim, nhng trn thc t, cc tp on truyn hnh ln vn rt sung sc. Truyn hnh vn l phng tin truyn thng ph cp nht, t di s kim sot ca cc t bn kch x v lu i, trong khi nhiu cng ty internet cn qu non tr v kinh doanh vn thua l. Mt khc, theo ti liu phn tch ca t chc pht thanh truyn hnh chu Thi Bnh Dng (ABU) th cht lng audio, video qua internet hin nay vn cn l vn cn xem xt. m thanh trn internet mi ch dng mc nghe c, cn xa mi c th t cht lng cao. Hnh nh qua internet thng c khun hnh bng 1/16 ton b mn nh, cht lng km v ch truyn c 6 hnh/giy. Nu so snh
63

vi internet th truyn hnh ch thua km mt tng tc. Tuy nhin trong tng lai, khi truyn hnh tng tc (interactive television) hon thin h thng v ph cp th gn nh ranh gii gia truyn hnh v internet s rt m nht, khi m chng trn ln vo nhau. Nhng tham vng v toan tnh k trn ca cc hng truyn hnh ln nhm thu tm cc cng ty internet cng chnh l chun b cho tng lai . b. Gii php cho truyn hnh Trc mt, ngi ta tm bng lng vi nhng website trc tuyn m tt c cc hng truyn hnh c pht sng v nhng thng tin b sung c truyn ti trn mng theo mt cch thc khc, khin cho truyn hnh ngy cng pht huy sc mnh ca n. Ngi ta tm c nhng thng tin v mt s kin no c a trn mng v ny sinh nhu cu xem hnh nh v s kin trn truyn hnh. Ngc li khi xem truyn hnh, khn gi b li cun v thi thc tm hiu v tin tc k hn bng cch truy cp vo internet. V tht kho l, khng ch b sung cho nhau v mt thng tin, cch thc tip cn thng tin m hai loi hnh ny lun bit cch qung co cho nhau theo ngha en ca t ny, v xt cho cng, chng u thuc v mt hng m thi. C th k tn hng lot cc website ca cc hng ln nh l CNN.com, BBC.com, ABCnews.com, NBCi.com... Danh mc cc chng trnh truyn hnh lun c chuyn ti trn mng, th hin y trn thanh cng c ca cc trang web. Khi truy cp vo y ngi c s tip cn su hn nhng vn hoc s pht sng. Pht huy u th tng tc ca mng trc tuyn, cc website ny lun c din n ngi truy cp tham gia bn lun su hn v cc s kin. V d nh trong thi im xy ra s kin 11/9/2001 ti M, trang web ABC.news.com xy dng hn mt din n trao i kin trc tip vi tn gi: Cu Cha ph h nc M, Ti sao? Ti sao?. Ch sau 3 ngy, s lng thng tin trao i ln qu con s 3 triu. Tuy nhin xu hng hp tc, hp nht gia truyn hnh v internet khng dng li , cng khng ch khi ngun theo ca cc tp on truyn hnh ln. cn l tham vng ca cc cng ty tin hc khng l m tiu biu nht l Microsoft. Bill
64

Gates, ch nhn ca tp on ny nhn thy rng: trong tng lai, nu mun gi s pht trin thn k ca Microsoft th nht thit phi nm gi ly th trng m cc nh sng ch ca ng gi l khng gian truyn hnh (television space). Vn l ch, trong th trng , ng s chim mt v tr ln n mc no. Bo ch phng Ty v s hp tc, hp nht gia truyn hnh v internet l mt cuc hn phi gia hng lot cc tp on truyn thng truyn hnh nm trong tay quyn lc thng tin v cc cng ty tin hc vi u th to ln v cng ngh. Trong cuc cnh tranh nhm thu tm tng lai ca ngnh truyn thng, phn thng c th thuc v ng Bill Gates hay ng Ted Turner, ng ngha vi vic truyn hnh li dng Internet pht trin hoc ngc li. Song y l xu hng c tnh tt yu, nu xt trn phng din khoa hc cng ngh thun ty. Bi l s kt hp ca mt loi hnh truyn thng tng tc vi mt phng tin bo ch nghe nghn thc s tr thnh truyn thng a phng tin. Ngi ta nhn thy: trong tng lai gn, chic my thu hnh thng thng hin nay s tr thnh lc hu, thay vo l cc thit b a phng tin multimedia, tin li v a dng hn nhiu. l mt my tnh a chc nng: tnh ton, son tho vn bn, tra cu thng tin, nh c, chi in t, vit v nhn email v xem hng trm knh truyn hnh. Khi xem truyn hnh nhiu knh, khn gi chng cn bm nt chuyn knh lin hi v bn tay phi ca mn hnh s c hng lot mn hnh mini, hin th cho bn bit knh no hin ang chiu g, v lc bn s d dng la chn. V d nh khi bn ang xem bng , bn ch cn bm iu khin t xa hin th mt khun hnh nh, ging nh trn internet nm hai bn l mn hnh, khng chim din tch ln v vn bn theo di bng . Tuy ng thi lm cc vic nh trn, ngi ta vn thao tc nhiu vic khc: khai thc thng tin v mt cu th no t trang web hay xem li mt vi pha gay kt hay kt qu cc trn u khc, trao i cng bn b hay xem mt bn bnh lun mi cp nht. Tuy nhin s hi nhp gia truyn hnh v internet khng c ngha bin truyn hnh thnh mt th hnh nh ng c chuyn ti trn mng v ha tan v . V
65

bn cht, mc d c hai loi hnh du mang tnh bo ch v gii tr. Song chic my vi tnh l phng tin lm vic, trong khi my thu hnh cn l mt sn phm vn ha ca gia nh. My thu hnh s c ni mng internet nhng s khng lm nhim v ging my tnh, vic s dng s d dng hn v dch v ca n n gin hn. Nh vy trong gia nh vn s c c hai loi my k thut tng i ging nhau. Khi , my thu truyn hnh s m bo vic qun l hng trm knh truyn hnh, nhng dch v nh: mua hng qua truyn hnh, cc tr chi truyn hnh, kim tra ti khon ngn hng Cn my tnh s m nhim cc chc nng phc tp hn nh x l, qun l thu nhp gia nh, x l vn bn, hi tho, hi ngh qua mng, x l hnh nh Cng nh tc pht trin ca internet, ngi ta d on rng ch trong vng mt thp k ti, mt th h truyn hnh thng minh s quen thuc vi nhiu gia nh. Vi cng ngh sn xut cc mn hnh cc mng, bn c th treo trn tng mi phng mt my thu hnh nh mt bc tranh treo tng. Bn ch cn ngi trn gh, ni ln bn mun g, ton b h thng ny s thc hin mun ca bn: tm chng trnh bn thch xem, ghi li cc chng trnh cha kp xem, xem tin tc mi cp nht 4.2 Xu hng pht trin ca truyn hnh Vi s cnh tranh khc lit t cc loi hnh bo ch khc, c bit l t internet, truyn hnh cn phi t thay i bn thn mnh p ng c yu cu ca cng chng hin i cng nh t cu sng bn thn mnh. Bn cnh vic nng cao cht lng tin bi, cht lng pht sng th mt yu cu t ra cho truyn hnh l phi to ra c nhng chng trnh mi hp dn khn gi. Ta c th thy mt vi thay i ca truyn hnh trong tng lai:
Truyn hnh k thut s: Gia nm 2008 v 2012, truyn hnh cng ngh

tng t (analogue TV) s chm dt ti Anh hon ton chuyn sang dch v truyn hnh k thut s vi cht lng tt hn. TV k thut s c th thu sng t dy anten, v tinh, cp hoc cc ng dy in thoi. chuyn sang truyn hnh cng ngh s, yu cu phi c b chuyn i xem truyn hnh k thut s trn TV thng thng (set-top box) hoc b gii m cho TV.
66

 TV nt cao: TV vi nt cao hay HDTV (High-definition television) l

nh dng mi cho php ngi xem c c nhng hnh nh sc nt, r rng, mu sc trung thc, tng phn cao v cht lng m thanh cng tt hn nhiu nh c thm nhiu im nh hn trn tng cm. Nhng chic TV c coi l HDTV nu mn hnh c im nh (pixel) th hin c nhng hnh nh sc nt vi phn gii 720p (1280x720 pixel) hoc 1080i (1920x1080 pixel). Bn cn phi c mt chic HDTV v b chuyn i HD hoc b gii m xem c truyn hnh k thut s.
My ghi hnh c nhn PVR: Vi PVR (Personal video recorder), ngi xem

c th ghi li ni dung truyn hnh trc tip vo PC xem li sau . Trong qu trnh ghi li cc chng trnh, chng ta cng c th tm dng (pause), xem li (replay), tua hnh (fast forward) Hu ht PVR u c kt hp vi cc dch v TV k thut s nh: Sky, Freeview
Xem video theo yu cu (on demand): On demand c ngha l ngi xem

c th xem danh sch cc chng trnh la chn chng trnh mun xem v khng b b buc v thi gian xem. Vi dch v theo yu cu, i truyn hnh s gi ti khch hng nhng show din hay nhng b phim c yu thch thng qua vic kt ni bng thng rng nh b chuyn i cho TV.
S kt hp gia TV v my tnh: G y, vic kt ni TV vi my tnh (PC)

hay mt thit b c th m nhn c 2 chc nng ny khng cn l iu kh tng tng. N s m ra mt th vin khng l cc on video t mng internet v c th xem trc tip chng trn TV. iu ny cng gn ging nh vic s dng b nh PC nh mt chic PVR. Ngi tin phong trong lnh vc ny l Microsoft vi Media Centre. Bn cnh , chic iTV ca Apple cng mang n nhng tin nghi tng t. Cn phi k ti Xbox 360 cho php ti cc show xem trc tip trn TV.
Truyn hnh di ng: Hin nay xem TV trn mn hnh di ng l iu kh

ph bin. Nh kt ni mng tc cao 3G, vic ti v cc gi dch v xem

67

trc tip trn di ng n gin hn bao gi ht. Cc cng ngh cnh tranh nh: DAB-IP v DVB-H ang c cc nh sn xut in thoi a vo thu ht nhiu hn na khch hng. Cng nh in thoi, vic xem show trn iPod v my nghe nhc MP3 ngy cng ph bin hn. (Hin nay Vit Nam khi nim truyn hnh theo yu cu, truyn hnh thc t v truyn hnh tng tc vn cn c s ln ln vi nhau, thc t l 3 hnh thc hon ton khc nhau.) a. Truyn hnh theo yu cu (on-demand) Truyn hnh theo yu cu l dch v m khn gi c th t mnh la chn chng trnh yu thch xem m khng phi ph thuc vo gi pht ca i truyn hnh. T nm 1991, Microsoft mun a my in ton vt xa cc loi my PC thng v hng c bit v truyn hnh tng tc m h rt thch kh nng thc hin vic xem video theo yu cu (video on demand). Hu qu tc th ca vic ny l lm cho cc ca hng thu bng a b li thi phi ng ca. Microsoft t nhn cho mnh s mng phi pht minh li truyn hnh, theo , h phi chuyn i mt phng tin bo ch mang tnh gii tr, gio dc chuyn to ra mt s th ng, u oi, n ngi xem thnh mt phng tin c kh nng kch thch cac phn ng ca ng o khn gi. thc hin mc ch , Microsoft lao vo nghin cu truyn hnh tng tc nhng khng thnh cng. Trong khi , nm 1995, tp on Time Warner ca ng Ted Turner a ra biu din mt m hnh th nghim truyn hnh tng tc c th va thu c cc chng trnh truyn hnh, va c th yu cu chiu nhng b phim kh gi yu thch, va c th t mua v my bay, t phng khch sn Nhng vic ny thc hin c nh c b phn thit b server (cho php truy cp d liu trc tip) v nh hp setto t trn my thu hnh. Tr ngi chnh ca n cn qu cng knh v gi qu cao: 8000$ cho chic hp setto. Bill Gates nhanh nhy nhn ra rng: ch c mng internet mi l cha kha gip Microsoft bc vo lnh vc kinh doanh truyn
68

hnh mt cch vng chc. Vi 425 triu USD, Bill Gates mua ngay cng ty in t WebTV Sun chuyn sn xut cc thit b in t h thng, bin n thnh mt phng th nghim tt nht ca truyn hnh tng tc. Mc tiu ca Microsoft l thit k chic hp webtv, cho php truy cp cc website t my thu hnh bnh thng vi gi ch khong 199 USD. Nu Microsoft thnh cng trong vic sn xut loi my thu hnh km theo mt s thit b cho php va xem c cc chng trnh truyn hnh thng thng, va s dng c nh my in ton, va l my truyn hnh tng tc th c ngha l cng ty ny s chim c v tr mnh trong lnh vc truyn hnh, nh hng v li nhun s tng rt nhanh ng thi th lc ca Bill Gates s c nng cao. Nu nh khng lu trc y, truyn thng i chng (mass media) l s thng tr ca mt tam u ch bao gm Bo in, Truyn hnh v Pht thanh th hm nay, vi s ra i v tng h ca Internet, ng truyn bng thng rng v cng ngh khng dy, th gii ang chng kin s son ngi ca mt tam u ch mi trong truyn thng, l Truyn hnh, Internet v Mobile. May mn thay, vi nhng c th v vic truyn hnh nh v kh nng thch ng cao cho tng tc. ch truyn hnh vn v s lun l mt knh thng tin quan trng bc nht trong b ba ny. Hn th na, khc vi giai on phn mnh trc y vi bo in, vi pht thanh, truyn hnh ngy nay hon ton c th kt ni, dng chung tp khn gi v phn chia quyn li vi hai hnh thc nghe nhn mi ny, t to ra v s gi tr gia tng trn c ba m hnh. Xu hng v hin trng ca th gii, l vic ba hnh thc nghe nhn th h mi ny ang kt ni t v mt im chung. Vy trong bi cnh ca Vit Nam, chng ta ang c nhng g trong tay? Mobile Truyn hnh Hnh thc s dng SMS tc ng ln chng trnh truyn hnh trong thi gian gn y ang nh nm sau ma vi hng lot cc cng ty khai thc cc dch v gi tr gia tng trn cc thit b di ng. C th ni y l hnh thc ph bin v hiu qu nht trong vic khai thc truyn hnh tng tc Vit Nam. Tuy nhin, vi cch
69

thc khai thc t v na n ging nhau dn tri trn mi chng trnh truyn hnh, s nhm chn v th ca khn gi i vi loi hnh dch v ny manh nha xut hin. Truyn hnh Mobile Vi vic cng ngh WiMax s trin khai sm Vit Nam, cho php cc thit b khng dy c th truy cp ng truyn tc cao, vic xem nhng chng trnh truyn hnh trc tip trn Mobile ang dn tr nn tc t Internet Truyn hnh My tnh PC vi kh nng tng tc trc tip ln Internet cung cp nhng cng c mi cho vic tng tc truyn hnh mt khi Internet v truyn hnh kt ni. Thay cho cc hnh thc tng tc c in nh th phn hi hay in thoi c nh, chng ta hy ngh n tt nhng g chng ta tng tc c vi Internet cng s chnh l nhng g chng ta tng tc c vi truyn hnh. l kh nng phn hi thng ip trc tip, trc tuyn, l kh nng gi m thanh v thm ch c hnh nh trc tip ln truyn hnh. Truyn hnh Internet. IPTV cng nh Internet Television rm rch xut hin Vit Nam cng vi cc giao thc truyn video trc tip (streaming), cc giao thc phn phi ngang hng (P2P sharing) ang hon thin m ra nhng hnh thc mi trong vic xem truyn hnh. Khn gi c th xem trc tip chng trnh ca VTV, VTC c ngay trc tip trn trang ch cng nh download nhng chng trnh truyn hnh s thng qua nhng mng ngang hng m VNN-TV l mt trong nhng v d u tin ca nhng nh cung cp dch v Video theo yu cu (VOD - Video On Demand), hnh thc xem TV rt ph bin ti Bc M. Ba hnh thc truyn thng th h mi ang kt ni hi t, to ra nhiu dch v gi tr gia tng cho khn gi nhng cng to ra khng t thch thc cho ngi lm truyn hnh. R rng 3 hnh thc truyn thng th h mi ang kt ni hi t, to ra v vn dch v gi tr gia tng trn bn thn mi loi hnh, Truyn hnh theo yu cu iTV
70

IPTV (Internet Protocol Television) l dch v truyn ti hnh nh k thut s ti ngi s dng qua giao thc Internet vi kt ni bng thng rng - ADSL. N thng c cung cp kt hp vi VoIP v truyn d liu nn cn c gi l cng ngh tam gic (d liu, m thanh v hnh nh). Tnh tng tc cao Bn cnh cc knh truyn hnh nh cc loi truyn hnh analog v truyn hnh cp khc, IPTV cho php cung cp cc dch v km theo nh Video theo yu cu (VoD - Video on demand), Truyn hnh theo yu cu (TVoD), c bo trn TV (iNews), m nhc theo yu cu (iMusic), Pht thanh trc tuyn (iRadio), Lu tr trc tuyn (iStorage), Gi tin nhn qua TV (iMessenger), Chia s Video (Clip4U) v bu chn (Voting)... m cc dng truyn hnh t trc n nay bao gm analog, cp hay truyn hnh k thut s khng c c. Truyn hnh: D dng theo di lch pht sng T cng ngh tng tc EPG ca IPTV, ngi dng c th xem lch pht ngy hm cng nh nhng ngy tip theo trn TV, ng thi c th d dng xem hin th tn chng trnh ang pht cng nh ngy gi bt u ca chng trnh k tip. Chc nng t gi cho php t sn chng trnh mun xem v n ng gi , TV s t ng chuyn sang knh chn. VoD v TVoD Phim v truyn hnh theo yu cu y l dch v xem phim theo yu cu, vi kho phim nh chng trnh cc loi c lu tr trn my ch ca nh cung cp. So vi cc b phim c pht sng trn truyn hnh analog, truyn hnh cp hay truyn hnh k thut s, dch v ny c nhng u im vt tri nh kh nng cung cp lng phim nh khng hn ch, chn la phim mun xem v tua ti, tua lui, dng hnh nh khi xem DVD. iMusic Nghe nhc theo yu cu: p ng nhu cu v Nghe Nhn, dch v ny cho php lu cc album m nhc trn my ch ngi dng t do la chn, tm kim v ln danh sch cc bi ht ring cho mnh. S lng bi ht lu tr l khng hn ch.
71

iNews c bo trn TV: Hu ch v n gin khi kt hp TV vi bo in t. y l mt dch v lin thng vi bo in t v ngi dng s c bo trn TV ty thch m khng cn phi s dng my vi tnh ri truy cp web bo in t xem. S vt tri v cng ngh tng tc th h mi ny cn kh nng giao tip gia nhng ngi s dng h thng vi nhau qua cc dch v iMessenger v Voting: gi v nhn tin nhn, cng tham gia cc chng trnh bnh chn qua TV bng cch bm trc tip trn iu khin t xa. iKaraoke, dch v Karaoke gia nh tch hp vo b gii m cng s c pht trin rng ri nhm tha mn th hiu ca nhng khch hng yu ca ht trong tng lai gn. Vi cc tnh nng ni tri, trn th gii IPTV ang chim th phn ngy cng ln, nht l cc nc c h tng ADSL pht trin. Theo cc chuyn gia, trong 5 nm ti IPTV s y li cc loi dch v truyn hnh truyn thng, truyn hnh cp v dn u trong lnh vc truyn thng truyn hnh. Vit Nam, cc ng ng gia 3 hnh thc ny cng thng xe, nh vy bi ton t ra cho ngi lm truyn hnh ch cn l s dng loi xe g, i nh th no khai thc ti a h tng m thi. Cu tr li c l nm kh nng tng tc trong ni dung. (Chongchongtv.com) b. Truyn hnh tng tc (Interactive Television ITV) Truyn hnh tng tc l kh nng cung cp cc chng trnh c th tc ng trc tip n khn gi. Tc l ngi xem c th can thip vo ni dung ca chng trnh truyn hnh. T ng truyn hnh tng tc, v thc cht, c dng ni v th loi m lun chuyn (talk show). Trong nhng ngi

72

tham gia c th l cc v khch mi hoc l n thun ch l nhng khn gi bnh thng ca truyn hnh. Tt cc cc i truyn hnh ngy nay u c ti thiu vi ba chng trnh tng tc khc nhau, c th l mt chng trnh bnh lun v mt s kin thi s, mt gameshow trong c ngi chi l khn gi kin ca khn gi s ng gp vo thnh cng ca chng trnh. iu l cn thit to ra mt xu hng bo ch khch quan. Ti Vit Nam, ni dung cc chng trnh truyn hnh nh Khi nghip, Lm giu khng kh, Sc sng mi (VTV), Ni v lm, Cho bui sng, Ti v chng ta (HTV), Talk 9 (VTC1), Talk Vietnam (VTV4)... gn y khng cn nm trong phm vi ng ca mt kch bn kh cng dng sn m m ra cho khn gi cng tham gia chia s, ng gp kin, thm ch a ra nhng cu hi, vng mc m ngi xem bt bnh, khng ng . chng trnh bnh lun th thao trn VTV3, nhng tin nhn gp , bnh lun ni dung cc MC ang ni hay d on ca khn gi c hin th pha di mn hnh tivi ngay khi chng trnh ang pht sng trc tip. Chng trnh Ni v lm hng thng trn i Truyn hnh TP.HCM thu ht nhiu ngi xem bi chng trnh ny nh mt phin cht vn thu nh ca i biu HND TP vi lnh o cc quan chc, ban ngnh v cc chuyn va st vi i sng, va mang tnh thi s nh t ai, gio dc, nh ... Gim c i Truyn hnh TP.HCM Hunh Vn Nam cho rng gi y vic khn gi xem i th ng tip nhn mt chiu khng cn hp thi. Ngi xem truyn hnh ngy cng ng, s lng knh truyn hnh ngy cng nhiu th xu hng m - c tng tc, c giao lu gia chng trnh vi khn gi - l iu tt yu. Nh HTV4, knh khoa gio ca chng ti khong vi thng na thi s khng cn cch dy mt chiu nh hin nay, m ngi xem c th ngi nh gi in thoi t cu hi, giao lu vi thy gio trc tip qua mn nh hoc qua email - ng Nam ni.
73

Cng ngh Truyn hnh tng tc bng tin nhn khng cn l iu mi m VN nhng c th ni y l chiu ht khn gi nht ca cc knh truyn hnh. Ngay khi chng trnh ang pht sng hay khi va kt thc s c vi cu hi t ra nh bn thch ca khc no nht, ca s no trnh by n tng... Hy gi tin nhn n s... Nu l tng tc trc tip, vi mi giy sau tin v s in thoi ca bn hin trn mn hnh v tuyn. c, mt b phim truyn hnh pht sng km theo li ku gi khn gi nhn tin bnh phm, thm tht chi tit nhn vt, mun tp sau nhn vt nh th no... Cch ny phim truyn hnh Hn Quc cng p dng thm d khn gi. Cc nh i c li ba bn: va tm hiu phn ng khn gi, va tng lng cng chng, va c ngun thu ph t lng tin gi v. Truyn hnh tng tc ti VN ch mi xut hin ng ngha mt vi chng trnh nh game show Vui cng Hugo, Stinky v Stomper, Nht k Vng Anh, chng trnh th thao truyn hnh trc tip Cung nhit vi th thao. Ngoi ra, tng tc gin tip nh V-Clip 45, Bi ht Vit, Ngi sao THTH... c. Truyn hnh thc t (reality show) Truyn hnh thc t (reality show) l nhng show truyn hnh m ngi tham gia l nhng ngi khng chuyn,c quay cnh i sng tht v trong mt mc no khng c bn tay ca o din can thip. y l loi hnh rt ph bin cc quc gia pht trin, c bit l M. to ra cm xc tht v mi l cho cng chng, cc i truyn hnh tin hnh xy dng cc chng trnh trong ngi tham gia s c th hin cm xc tht, hnh ng tht nh trong i thng m khng chu s chi phi ca o din. C th hiu l ngi tham gia s qun i s hin din ca my quay v sng nh cuc sng thng ngy. Nhng hnh nh s c my ghi li v truyn ti cho cng chng. Mt v d in hnh ca chng trnh truyn hnh thc t l American Idol ca FOX. Ra i
74

ngy 11/6/2002 v t n nay n tr thnh mt show n khch nht trn truyn hnh. Nguyn tc ca chng trnh ny l ngi chi s tham gia thi ht v trc cha tng tham gia cuc thi no. Phi l cng dn M hoc ngi lm vic ti M t nht 3 ma. tui t 16 24 v c th nng ln thnh 28 khi bc vo ma th 4. Truyn hnh thc t vn cn kh mi m ti Vit Nam. u nm 2005, VTV3 xut hin Khi nghip v ngay lp tc thu ht ngi xem mi tun. y c th c coi l show truyn hnh thc t tin phong ti Vit Nam. Cng trong nm ny, Vt ln chnh mnh, Ngi nh m c (HTV thc hin) - mt dng truyn hnh thc t khc - ra mt. n nm 2006, Ph n th k 21 mi tht s l chng trnh truyn hnh thc t ng ngha u tin ti VN. Ngay khi ra mt bn xem i, chng trnh to c s ch bi tnh ti mi, chn tht v thng thn. Tuy l mt cuc thi truyn hnh nhng cc th sinh (TS) c thoi mi bc l quan im v c tnh, nhng im mnh v c im yu ca mnh t phc ha nn nhng nt c o ca ph n th k ngy nay. Sau Ph n th k 21 c th k n c m ca ti, Vui l chnh, Thn tng m nhc - Vietnam Idol. V thng mi ti, HTV cng s pht sng "Funny video home" (bn quyn ca M) vi nhng tnh hung hi xy ra trong gia nh do khn gi t quay v gi n. y s l chng trnh "mi" cc khn gi VN gi nhng video clip tng t v gia nh mnh cho i bin tp v pht sng. Du bit truyn hnh thc t tng to c nhiu thin cm v thnh cng ngoi mong i nc ngoi, nhng khi chn mt chng trnh lm va lng ngi Vit tht khng d. Nh Vui l chnh khi mi vo VN cng b phn i kch lit v mt s chng trnh khng ph hp vi thun phong m tc. Ph n th k 21 nm ngoi b ch l cng nhc trong vic bin cc TS thnh nhng "n cng nhn" bt c d. Ngi Vit nhn chung hin ha, chn tnh nhng khng phi ai cng ci m v t tin tham gia cc show truyn hnh thc t. Cc TS v c khn gi VN
75

phn ln vn cha dn ng knh, khng quen by t bn thn, quan im trc bn dn thin h. Nhng ngay c khi nhng ngi trong cuc dm thng thn ni ln chnh kin ca mnh th cng chng cng cha hn chp nhn. D lun rt hay khen - ch vu v nhng li th , ngn ngi trong vic tham gia "cuc chi" (nhn tin bnh chn, gi kin gp , tham gia din n trn trang web ca chng trnh ) cng chnh l ro cn cho vic pht trin truyn hnh thc t ti VN. MC - cu ni khng th thiu ca chng trnh, c bit l nhng chng trnh mi toanh, vi khn gi - cng l vn gy au u cho cc nh sn xut. Hu ht nhng show THTT thnh cng nc ngoi u mang m du n ca MC. Ti VN, tht khng d tm kim ra mt MC nng ng, thng minh, d dm, nhy cm, gii ng bin... (tiu chun dn mt show truyn hnh thc t). V vy hin ti vn cha c MC no ca cc show THTT ti VN chim c nhiu cm tnh ca bn xem i, gip ngi xem tip cn vi th loi mi m ny mt cch "ngt ngo" nht. Sau vi chng trnh ra mt c th thy truyn hnh thc t khng phi l "mn" d xi i vi cc nh sn xut hay cng ty qung co. Nh Vui l chnh, sau khi tip thu kin ca khn gi, chng trnh c bin tp cn thn hn. Thng chn ny, Vui l chnh s khng cn l truyn hnh thc t na m c dn dng vi phn biu din ca cc ngh s. Cn nhng chng trnh khc, k c mua bn quyn t mt chng trnh n khch nht th gii, du c s ng h ca ngi xem vn cha th l "con g trng vng". Cc nh sn xut chng trnh "than" lm truyn hnh thc t tn km v vt v gp 5 - 6 ln nhng show gii tr khc. Nh show Ph n th k 21 nm ngoi tiu tn trn 500.000 USD (tin bn quyn, thc hin, qung b, gii thng...) nhng khng thnh cng lm v mt thng mi: rating (lng ngi xem) cha cao nh mong i v s spot qung co trong chng trnh cng lt ngi nhn tin bnh chn ch t mc va phi.
76

Nh t chc cho bit h mt khong na nm chun b v thc hin chng trnh. Ring phn dng, hu k tn n hai thng. Chng trnh c quay ti nhiu thnh ph khc nhau nh Qung Ninh, Nha Trang, TP.HCM... V c 3 - 4 nhm quay cho mt ni dung bt mi hnh nh, gc , cm xc... ca TS. Cn vi VN Idol, s spot qung co gia chng trnh ch mi tng t vng Gala. Ba vng trc (th ging, nh ht, piano) ko di sut hai thng, cng ch c "ngi nh (cc nhn hng thuc Tp on Unilever nh Clear, Lipton, Close up... ) qung co gia chng trnh. Tuy cha thng k c con s chi nhng VN Idol cng tn cng, tn ca v nhn lc ng k. Chng trnh i qua bn thnh ph ln: H Ni, Nng, TP.HCM v Cn Th. kip thc hin chnh khong 100 ngi. Mi mt tit mc cng c 6-7 nhm quay. Vng nh ht c coi l "vng kinh hong" khi cc TS v kip thc hin phi lm vic t 10g-2g, 3g sng hm sau trong ba ngy lin tc. Tnh n thi im hin ti, cc chng trnh truyn hnh thc t VN vn ch mc qung b cho mt nhn hng, mt thng hiu cng ty ch cha mnh to nn mt tro lu hay cn st gii tr nh game show tng c c. V th, THTT vn cha cho thy sc nh hng v ti lc thu c t thc t. Tuy th, vn l "mn" hp dn v chc chn s xut hin nhiu vo thi gian ti. Theo ti, thi quen ch xem hnh cho vui mt ca cng chng l thi quen qua... Ngy nay, cng chng ch xem truyn hnh tng tc mong gii quyt c nhng vn g m h ang quan tm. Cc chuyn mc nh i thoi, Chnh sch - cuc sng, S kin - bnh lun, gn y c Ngi xy t m trn VTV (i su vo t bo gia nh vi nhiu tnh hung chm trn th thch trong cuc sng i thng)... c ngi xem gi in thoi, gi th hoc email rt ng - nh bo Trng Phc (cng tc ti ban chuyn ca i truyn hnh VN) nhn xt.

77

CHNG III XU HNG BO CH VIT NAM

1. nh hng ca cc xu hng bo ch th gii ti bo ch Vit Nam

Nn bo ch Vit Nam ang pht trin nhanh ha nhp vi s pht trin kinh t. Trong vng 10 nm tr li y, bo ch Vit Nam c nhiu thay i ui kp s thay i ca th gii. Bn cnh cc loi hnh bo in, bo truyn hnh, pht thanh hnh thnh kh lu th loi hnh bo in t cng c trin khai mnh m v y ang ha hn l mt loi hnh pht trin nhanh ti Vit Nam trong thi gian ti. Nm trong h thng bo ch th gii, bo ch Vit Nam cng chu nh hng t nhiu t cc xu hng trong lng bo quc t. Trn c s tn dng nhng thnh tu tin b ca nn bo ch th gii, nn bo ch Vit Nam tch cc i mi mnh. T nhng trang bo ngho nn v mt thit k, n nay nhng trang bo c ma kt p hn, khng cn tnh trng c trang bo ch ton ch, cc yu t ha c ch trng. 2. Mt vi xu hng ni bt ca bo ch Vit Nam
2.1 Xu hng thng mi ha bo ch biu hin r rt

Cng nh tt c cc t bo trn th gii, bo ch Vit Nam cng ang phi vt ln vi cuc u tranh duy tr ngun thu nhp cho mnh. Ngun thu t doanh thu bn bo gn nh khng cn ngha. Cc t bo ang phi c gng thu ht qung co b li nhiu khon chi ph: chi ph pht hnh, nhun bt, lng cho phng vin Trong vi nm tr li y, ngnh qung co ca Vit Nam ang pht trin nhanh chng, cng l mt c hi bo ch tn dng. Cc t bo ln ra hng ngy hin nay u c nhng trang qung co ring bit, in thm vi cc thng tin hng ngy Trong lnh vc truyn hnh, nhng chng trnh mang tnh thng mi cng pht trin, di hnh thc ti tr cho cc chng trnh, qung co len li vo cng chng. i truyn hnh Vit Nam cng thnh lp mt trung tm qung co ring: Tvad chuyn sn xut cc on phim qung co trn sng truyn hnh.

78

Trn cc trang bo in t, mt din tch ln ca khun hnh c nhng ch cho cc banner, cc logo qung co Qu trnh thng mi ha bo ch l mt qu trnh tt yu tn ti, tuy nhin vn t ra l phi thc hin sao cho ni dung thng tin em n cho cng chng phi chn tht v khng c php ng tin ch v tin
2.2 Xu hng hnh thnh tp on bo ch

Tp on bo ch l cc tp on a thng tin, tham gia vo cc lnh vc in n, xut bn, nghe nhn (pht thanh, truyn hnh, v tuyn, hu tuyn, vin tin hc...) Thc cht ca cc tp on bo ch cng chnh l cc tp on kinh t, hay ni cch khc l do qu trnh vn ng v pht trin trong mi trng cnh tranh khc lit, th cc tp on nh bao gi cng c xu hng tch t li tr thnh cc tp on ln. Cc tp on ln y l do n hnh thnh cc tp on ln bi v ch c tp on ln vi quy m hot ng rng, ngun lc hot ng mnh m n mi c iu kin tn ti, pht trin trong mi trng cnh tranh ht sc khc lit cc nn kinh t ca cc nc TBCN Phng Ty. Trn th gii cng c mt s tp on bo ch ni ting nh tp on Ga-net, New York Time, Washington Post... (M), Sunday Time, Sun, News of the World... (Anh)... Vi Vit Nam, tp on bo ch l mt m hnh mi, hin nay, mt s t bo cng bc u hot ng vi m hnh tp on. l iu tt yu tn ti trong bi cnh cnh tranh. Bo ch nc ta trong 5 nm tr li y pht trin nng ng v s lng v cht lng trn tt c lnh vc bo ch truyn thng. Mc d, theo nhn nh ca th trng B Vn ho Thng tin Qu Don, trong s 500 c quan bo ch th thc cht ch c khong 50 t bo l c th t ch c v mt ti chnh, cn li l ngn sch cp, v mi nm con s ny ln n hn 40 t ng!, nhng tnh hnh s chuyn i theo hng sp xp li nhng trng hp chng cho v tn ch mc ch, i tng phc v v kin quyt x l nhng t bo sai c nhiu sai phm v sai phm lin tc, cht lng km, c quan ch qun bung lng hon ton cho c
79

quan bo ch mun lm g th lm, gim bt s u mi c quan bo ch v tng m hnh mt c quan bo ch trong c mt vi n phm theo kiu pht trin quy t. l n lc ca c quan chc nng nhm khc phc tnh trng mt cn i gia kh nng qun l v s lng c quan bo ch. Tin s o Duy Qut, tng bin tp website ng Cng sn Vit Nam, Ph Ban t tng vn ho trung ng a ra quan im gn kinh t vi bo ch bo ch pht trin v Phi hnh thnh nhng tp on bo ch t sng, t pht trin ch khng ch bao cp. Trong gii bo ch nhiu ngi bn v vn thnh lp tp on bo ch Vit Nam, mt s lnh o cc c quan bo ch cng tuyn b s pht trin c quan bo ch ca mnh thnh Tp on Bo ch. Mt s t bo TP H Ch Minh cng manh nha hot ng theo m hnh tp on nh Saigon Times Group. Saigon Times Group l mt trong nhng t bo ca TP. HCM manh nha mun tr thnh Tp on bo ch ln mnh trong c nc. Saigon Times Group l mt c quan hot ng trong lnh vc bo ch (c hai t ting Vit v hai t ting Anh) vi mc tiu thng tin ch trng, chnh sch ca nh nc nhm gp phn thc y cng cuc i mi v hi nhp ca t nc, thng tin kinh t i ngoi, qung b vn ha, du lch, gp phn phc v v xy dng lc lng doanh nhn Vit Nam. Saigon Times Group thng xuyn t chc nhiu chng trnh vn ng x hi nhm phc v cho nh hng h tr doanh nghip, xc tin u t v lm cng tc x hi. Saigon Times Group cng hp tc xut bn sch kinh t - k thut, v xut bn a CD-ROM nhm gip c gi c th tm li tin tc, bi v ng trn cc t bo ca Saigon Times Group. Ngoi ra, t bo Si Gn gii phng cng l mt t nht bo ln c ting trong c nc. Bo Si Gn Gii Phng l nht bo ln ca Vit Nam, trc thuc ng b ng Cng sn Vit Nam Thnh ph H Ch Minh, c s lng pht hnh mi ngy ln ti trn 200.000 bn. S lng cn b phng vin, cng nhn vin trn 500 ngi. Bo c mt nh in. Bo Si Gn Gii Phng hin c tt c by n phm: Nht bo Si
80

Gn Gii Phng (pht hnh hng sng) ting Vit, Nht bo Si Gn Gii Phng ting Hoa (pht hnh hng sng), Nht bo Si Gn Gii Phng 12 gi (pht hnh vo gi tra), Nht bo Si Gn Gii Phng Th Thao, Tun san Si Gn Gii Phng Th By, bo ting Anh Saigon Guide (pht hnh th Hai v th Su), bo u t Ti chnh (pht hnh th Hai v th Nm). Theo PGS.TS T Ngc Tn, Vin trng Vin nghin cu bo ch v tuyn truyn: Vic xy dng v pht trin cc Tp on bo ch y hu nh mt con ng tt yu phi dn ti. Bi v t nc chng ta bo ch cng p dng vo nn kinh t th trung, tt nhin l c nh hng XHCN. Tuy nhin l vic xy dng cc Tp on bo ch Vit Nam cng cn xem xt tt c mi kha cnh va m bo chng ta c tp on bo ch truyn thng ln mnh, m bo nhng tp on y c sc mnh nht nh trong vic tc ng vo i sng nht nh trong lnh vc truyn thng v ci quyn lc y gp phn vo vic thc hin ng li, chnh sch kinh t - x hi, qun s, quc phng, an ninh ca ng, nh nc mt cch thng li. Nhng mt khc cc tp on ny cng phi m bo c n pht trin tr thnh nhng quyn lc v mt kinh t hay n to nn quyn lc ln v mt kinh t, tc l n vn l mt tp on kinh t. Chnh v th cn phi cn nhc cc khia cnh mt cch bi bn, c nghin cu bc i cn thn. c bit trong qu trnh xy dng v pht trin cc tp on y th nn tnh ton thc hnh mt s bc th nghim ri sau tin hnh mc rng ln hn. Ngy 30/9/2005, B Vn ho Thng tin hp bo v vic Chnh ph ban hnh Quyt nh 219, ph duyt chin lc pht trin thng tin n nm 2010, trong c vic ng th im m hnh tp on bo ch ti Vit Nam. Tuy mt s t bo TP.HCM manh nha hot ng theo m hnh ny, nh Saigon Times Group, song tnh n thi im , vic xy dng n v nh ra tiu ch c th cho m hnh tp on bo ch hu nh cha c. Lin ngay sau , th trng B Vn ho Thng tin tr li chi tit trn t VNExpress xoay xung quanh vn thnh lp cc tp on bo ch.
81

V mt thi im, ng Don khng nh m hnh tp on bo ch ang l xu hng pht trin nhiu nc trn th gii, ngay c chu , mt khc, vo thi im hin nay, bo ch Vit Nam c s pht trin vt bc v thc t cng ang manh nha hnh thnh cc tp on bo ch. V m hnh, trc mt, theo chin lc pht trin thng tin n nm 2010, s th nghim xy dng cc t hp xut bn, tp on bo ch c cc hot ng kinh doanh, dch v theo quy nh php lut to ngun thu cho hot ng bo ch. Cn theo phc tho ca ng Don, tp on phi c ht nhn l mt c quan bo ch (bo in, truyn hnh, pht thanh, Internet), lm ra nhiu n phm bo ch, bn cnh l nhng hot ng b tr phc v pht trin bo ch, nhng khng phi l php cng c hc cc to bo. Phc tho ny c a ra sau khi B Vn ho Thng tin c tham kho mt s m hnh tp on bo ch trn th gii nh Thu in, Nht Bn, Trung Quc a ra phc tho ny, ng Don cho thy cha c c quan bo ch no Vit Nam c y thc lc v c cu thch hp hnh thnh tp on thc s. Tuy nhin, ngay c hai iu c bn nht l nh ngha v tiu ch thnh lp tp on bo ch Vit Nam B Vn ho Thng tin vn cha th a ra c. ng Don ch c th a ra mt nguyn tc khng p dng rp khun m hnh ca bt k nc no do cc khc bit v th ch chnh tr, iu kin kinh t x hi, dn tr; v gi m thm mt s vn : Vit Nam, ch tch tp on c quyn b nhim Tng Bin Tp hay khng, cc t chc trong tp on s hot ng nh th no, lm sao gii c cc bi ton v tnh chuyn nghip trong qun l ca cc to son v trong tc nghip ca cc nh bo, v iu kin c s vt cht ca cc t bo, V hot ng ti chnh, ng Don trng ra m hnh ca cc tp on bo ch nc ngoi: t ch v mt ti chnh, t trang tri kinh ph hot ng, ng gp rt ln cho ngn sch nh nc (ch sau ngnh vin thng), v khng nh ch cc t bo mnh mi nn thnh lp tp on. V gii php thc y s pht trin xu hng hnh thnh tp on bo ch, iu n gin nht v cng hin thc nht m Chnh ph ngh ti l thnh lp mt
82

trng bo ch quc gia nhm o to ngun nhn lc cht lng cao phc v hot ng bo ch. Tuy nhin, iu cn trao i li y l: khng nn ch o to i ng vit bo (iu ny cc trng bo ch lm nhng hiu qu cha cao), m ph hp vi tnh hnh mi, quan trng nht l phi o to i ng ngi lm bo v i ng qun l bo ch (qun l phi theo kp thc tin ch khng phi qun l khng c th cm). Vi tt c s thn trng, cc cu hi xoay xung quanh tp on bo ch ln lt c B Vn ho Thng tin v nhng ngi c quan tm t ra v ch li gii p c th t pha cc c quan bo ch ln, th v lc trong nc . Vi s pht trin mnh m ca bo ch Vit Nam hin nay th xu hng thnh lp nn cc tp on bo ch s tip tc c y mnh trong tng lai gn. Vit Nam hin nay, tuy mt s c quan bo ch nhn c s khuyn khch t pha nh nc, nhng kinh nghim trn th gii cho thy tnh hiu qu ca cc tp on bo ch ch c th t c nu t bo c s pht trin cn c v th v lc, khng nn ch quan, duy ch. Mt khc, vic c thnh lp c tp on bo ch hay khng cn ph thuc vo kh nng i mi t duy v tc hoch nh chnh sch ca nh nc. Nm 2010 khng phi l mt mc qu gn cho s ra i ca cc tp on bo ch, nhng l l mt mc qu gn cho s ln mnh ca cc tp on ny. Tuy nhin, nhn li tc pht trin ca i sng bo ch truyn thng Vit Nam trong 5 nm qua, c l mc tiu tr thnh tp on bo ch quy m quc gia khng phi l qu kh thc hin.
2.3 X hi ha bo ch Vit Nam a. S pht trin ca nh bo cng dn

Blog gi qu quen thuc vi gii tr Vit Nam, pht trin v bt u n r cch y 2 nm, cho n nay blog tr thnh mn n tinh thn ca gii tr. Vi s pht trin ca blog m bo ch cng tm thm c mt ngun thng tin mi cho mnh. Rt nhiu nh bo chu kh tm nhng ti t cc trang blog c
83

nhn c tin bi cho mnh. Nhng ngi tham gia cng ng o i khi c nhng bi vit sc xo m khng phi mt phng vin, mt nh bo no cng c th thc hin c. Cng ging nh cc quc gia khc, s pht trin ca cng ngh gip cho mi ngi c th hon thnh mt sn phm truyn thng mt cch d dng. Ch cn mt chic in thoi c th quay phim c, mi cng dn u tr thnh nh bo. Ti Vit Nam c nhiu chng trnh tip nhn cc clip ca khn gi pht sng. V d nh chng trnh blog giao thng tn dng hiu qu nhng cnh quay ca khn gi lm mi thm chng trnh ca mnh. Hay nh chng trnh Clip ca ti trn knh VTV6 chuyn pht cc clip do chnh cc bn tr thc hin. Bn cnh cc trang blog, th h thng chia s video trc tuyn cng ang pht trin, nu nh trn th gii c Youtube.com, metacafe.com l nhng trang chia s clip hng u th ti Vit Nam, clip.vn ang chim u th. Vi u th l khng hn ch th loi (tr ni dung m php lut cm) nn mi ngi c th tha sc sng to v chia s cho mi ngi. Mc d vn cha c tha nhn v vai tr ca mnh, nhng cc nh bo cng dn cng gp phn to nn mt ngun thng tin a chiu v cc s kin. Trong tng lai xu hng ny s vn cn tip tc pht trin, b. X hi ha truyn hnh X hi ha (XHH) truyn hnh (TH) manh nha ti Vit Nam t gn chc nm trc. Hai nm tr li y cho nhng kt qu ng mng v hin ang tr thnh vn thi s nht trong lng TH c nc. Mc d vy, cho n nay XHH TH vn cha t c kt qu nh mong i. Khi chuyn i t nn kinh t tp trung sang nn kinh t th trng, nc ta tha nhn s tn ti ca nhiu thnh phn kinh t. Cng t , nhiu lnh vc khng cn b hp trong s hoch nh ca Nh nc m c pht trin theo quy lut cung cu. Cng ngy chng ta cng tha nhn tnh ng n ca s chuyn i y. Cng

84

vi qu trnh ny, khi nim XHH khng cn xa l. N c hiu l lm cho mang tnh x hi hay huy ng ton x hi tham gia. Cng mang ngha ny, XHH TH chnh l "s tham gia vo qu trnh sn xut chng trnh t bn ngoi ngnh TH". iu c ngha l trong cc khu sn xut, hnh thnh tc phm ca mt chng trnh TH, c s tham gia ca mt hoc nhiu n v, c quan khng thuc nh i. nh ngha ny c ng Trn ng Tun Ph Tng gim c thng trc i TH Vit Nam khng nh ti Lin hoan truyn hnh ton quc ln th 25 (Nha Trang Khnh Ha). "Bn cht ca x hi ho khng phi l v tin, m l vic li ko nhiu n v, t chc tham gia vo qu trnh sn xut chng trnh, nhm gim ti cho nh i cng nh to ra hiu qu tt nht cho cc chng trnh truyn hnh. V n s thu ht c s quan tm v ng h ca cng chng". - Trn ng Tun (Ph TG thng trc VTV) Mang ni hm , khi nim XHH TH hm cha trong n c mc tiu xy dng mt nn TH hin i nh pht huy ti a cc ngun lc ca x hi. y cng l con ng vic sn xut cc chng trnh TH i theo hng chuyn mn ha, cht lng v nng sut cao hn. Nhn nh tnh ng n ca hng i ny, ch trng x hi ha truyn hnh c Nh nc ta hon ton khuyn khch. Thm ch, nhm y nhanh qu trnh x hi ha, i truyn hnh Vit Nam c giao nhim v l n v ch cht thc hin nhim v ny. c quan tm v to iu kin n th, nhng XHH TH n nay vn cha t tin nh l ra phi c c. Khng phi bng dng m XHH TH tr thnh ch c bn n ti hai lin hoan TH Ton quc lin tip (2006 v 2007). Nhng ngi lm TH hn cng thc c s hp dn ca vn khi quyt nh t chc cc hi tho m rng trong khun kh ca ngy hi TH ln nht c nc. iu ny chng t vn XHH TH ang rt c quan tm. V thc t thm ch cn nng hn h tng.
85

Rt nhiu gim c cc cng ty truyn thng v c nhng ngi ang c nh tham gia sn xut chng trnh TH bay t H Ni vo TP. H Ch Minh tham d hi tho. Khng kh si ng, s quan tm v s lng cc cu hi xung quanh vic XHH TH khin nh bo T Bch Loan (lc l Ph trng ban Th thao Gii tr Thng tin, Kinh t - i THVN) phi ngc nhin: Khng ng khng kh sn xut t ngoi i li si ng n th!. n u xu hng XHH, cc cng ty truyn thng ra i ngy cng nhiu. H mnh dn trong u t, nng ng trong c cu v hot ng, nn quan tm n XHH TH l ng nhin. Khng ch i mt cch th ng, nhiu n v n g ca nh i cho bn chng trnh, ng k sn xut, nhn mi ti tr... ng tic l chnh cc nh i nhng ngi gi vai tr qun l li ang ri vo th b ng. Khng c ngha l khng th lm g trc s ch ng ca cc cng ty sn xut t nhn ang ngy cng chuyn nghip. M s b ng ca cc nh i th hin ch, trong vai tr ngi t chc thc hin nhng h khng a ra c nhng phng thc hp tc ph hp khuyn khch c hai. Mi i mt kiu, vn tip nhn s tham gia ca cc n v bn ngoi, nhng cch thc hp tc ca h ang khin cc n v ngoi i mt mi. Ch trng ca Nh nc l t chc cc n v ngoi i tham gia vo qu trnh sn xut chuyn mn ha nn TH v gim ti cho cc i trc sc p tng thi lng pht sng, v mc tiu cui cng l phc v khn gi tt hn. Nhng trn thc t, cc nh i cha khai thc c sc mnh ca i qun ngy cng ng o v lun trong t th sn sng ny. Ngc li, s chn ch, b ng ca h ang lm ny sinh hng lot vn trong cng tc qun l v quy hoch TH, lm gim hiu qa ca mt ch trng hon ton tch cc.

86

CHNG IV KT LUN Bo ch l mt knh thng tin quan trng, hng ngy, hng gi cung cp thng tin cho cng chng. L mt ngi ng vai tr em n ci mi cho cng chng, bo ch lun phi t hon thin mnh pht trin. T bui u ra i cho n nay, bo ch tri qua nhiu xu hng khc nhau pht trin. Mt xu hng c qua i th mt xu hng khc, mi hn, tin b hn li hnh thnh. Trong giai on ton cu ha thng tin ngy nay, v kh quan trng nht chnh l thng tin, kim sot v tn dng hiu qu ca thng tin th quc gia s to dng c ch ng cho mnh trn trng quc t. Qa trnh thng mi ha bo ch v hnh thnh cc tp on bo ch vn tip tc pht trin. Bo ch ngy nay sng nh ngun thu t qung co. Bn cnh , cc c quan bo ch t i mi v bin mnh thnh nh mt tp on kinh t, khng ch hot ng trong lnh vc bo ch m cn ln sn sang cc hnh thc kinh doanh khc. Xu hng thng mi ha bo ch cn t ra thch thc i vi ngi lm bo l: lm th no khng b ng tin chi phi tin tc nhng xem ra vn ny rt nan gii. Vi s pht trin ca khoa hc cng ngh, cc t bo bin c quan bo ch ca mnh thnh mt t bo a phng tin. Mt t bo in gi khng n thun ch khai thc mi mng bo in na m pht trin cc website i km. Trn khng ch ng cc bi bo in trn bo in m cn cp nht nhng tin mi, ng ti clip hay cc chng trnh pht thanh online. Thng tin di nhiu hnh thc s gip cho khn gi c nhiu la chn cho mnh. Bo ch cng dn pht trin va gp phn a dng thng tin va cnh tranh vi bo ch chnh thng. Ci nhn khch quan ca khn gi s to ra c nhiu chi tit hay, khng b p buc v l thuc vo sc p no. Tuy nhin n cng i hi mi ngi cn phi c con mt tinh tng khng b nh hng bi nhng thng tin thiu chnh xc, hoc v mu ring.

87

Nn bo ch Vit Nam ang tng bc hi nhp vo nn bo ch th gii. Mc d cn nhiu yu km nhng bo ch Vit Nam t c nhng bc i ng k. Vi vic ang tm ra nhng bc i thch hp pht trin, trong tng lai bo ch Vit Nam s to lp c v th cho mnh.

88

TI LIU THAM KHO

Bo ch hin i nc ngoi: Nhng quy tc v nghch l X.A.Mikhailp Nh bo hin i The Missouri Group NXB Tr 2007 Tp ch Ngi lm bo Tp ch Ngh bo Bo pht thanh Hc vin Bo ch tuyn truyn Bi ging bo truyn hnh PGS.TS Dng Xun Sn Bi ging thit k tp ch Th.s V Tr My. Interactive television Wikipedia.org Free daily Newspaper Wikipedia.org Introduction of citizen media Media trends - sourcewatch.org The State of the news Media 2008 - Journalism.org http://www.vietnamjournalism.com/ http://www.nghebao.com http://vietnamnet.vn/ www.thecommunicationsgroup.com www.washingtonpost.com www.nytimes.com www.guardian.co.uk. Bo co nghin cu khoa hc ca sinh vin L Hng Tr 2006 Ngoi ra cn tham kho vi t bo mng khc.

89

DANH SCH NHM 6 LP K50 BO CH H KHXHNV STT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. H TN L Hng Tr Nguyn nh Minh Nguyn Hoi Thu Khng Mai Lan Nguyn Th Huyn (28/7/1987) Nguyn Th Thu H Phm Th L V Th Huyn Nguyn Phng Ngc inh Vn Hin Phm Th Tho Chu Hng Tuyt Trn Thu Hng Nguyn Th Thy Dng Phm Th Thu Hng
90

GHI CH

Nhm trng

16.

T Th Thu Hng

=================== Lin h khi cn: Booking adv, lp k hoch marketing, thit k nhn din thng hiu, t vn pht trin thng hiu, thit k qung co, thit k website: T: 0909130042 - 84.8. 22 16 35 02 / booking@phongmarketing.com Th, bi vit gi v email: banbientap@phongmarketing.com, www.phongmarketing.com ===================================================

91