You are on page 1of 238

ljw]os ;+Vof M

cfly{s ljw]os

@)^*
Joj:yflksf;+;b ;lrjfno
l;+xb/jf/, sf7df8f}+
p2]Zo / sf/0f

g]kfn ;/sf/sf] cy{ ;DjGwL k|:tfjx?nfO{


sfof{Gjog ug{ s]xL dx;'n, s/, kf]t, z'Ns / b:t'/
nufpg, nufO{ /fv]sf]nfO{ rfn' /fVg, x]/km]/ ug{ tyf
/fh:j k|zf;g ;DjGwL k|rlnt s]xL g]kfn sfg"gnfO{
;+zf]wg ug{ ;d]t cfjZos ePsf]n] k|:t't ljw]os k]z
ug'{ k/]sf] xf] .
k|:t't ljw]ossf] Joj:yfn] /fhZj, s/, z'Ns,
kf]t / b:t'/sf] lgwf{/0f, o:tf] s/ b:t'/sf] b/ j9fpg
36fpg jf cf+lzs jf k'/} 5'6 lbg] Joj:yfsf] cnfjf
eG;f/ dx;'n, s[lif ;'wf/ z'Ns, :jf:Yo ;]jf s/, lzIff
;]jf z'Ns, rnlrq ljsf; z'Ns, k|b'if0f lgoGq0f z'Ns,
;jf/L ;fwg s/, ;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/,
/lhi6]zg b:t'/ nufotsf z'Ns, b:t'/, s/ ;DjGwL
Joj:yfx? lgwf{/0f ug{sf] cnfjf cfos/ P]g, @)%*,
cGtMz'Ns P]g, @)%*, d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@,
eG;f/ P]g, @)^$, /fh:j r'xfj6 -cg';Gwfg tyf
lgoGq0f_ P]g, @)%@ / dlb/f P]g, @)#! df ;dofg's"n
;+zf]wg ;d]t ul/Psf] 5 .

b|i6Jo M of] ljw]os cy{ ljw]os xf] .


-e/t df]xg clwsf/L_
pk k|wfgdGqL tyf cy{ dGqL

g]kfn ;/sf/sf] cy{ ;DaGwL k|:tfjnfO{ sfof{Gjog ug{ ag]sf] ljw]os


k|:tfjgf M g]kfn ;/sf/sf] cfly{s aif{ @)^*^( sf] cy{ ;DaGwL
k|:tfjnfO{ sfof{Gjog ug{ s]xL dx;'n, s/, kf]t, z'Ns / b:t'/ nufpg,
nufO{ /fv]sf]nfO{ rfn" /fVg jf x]/k]m/ ug{ tyf /fh:j k|zf;g ;DaGwL
k|rlnt sfg"gnfO{ ;+zf]wg ug{ ;d]t jf~5gLo ePsf]n],
g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# sf] wf/f *# adf]lhdsf] Joj:yflksf
;+;bsf] x}l;otdf ;+ljwfg ;efn] of] P]g agfPsf] 5 .
!=

;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd cfly{s P]g, @)^*


/x]sf] 5 .
-@_ o; P]gsf] bkmf !,@,#,$,% / !) t'?Gt k|f/De x'g]5g\ / cGo
bkmfx? ;Djt\ @)^* ;fn >fj0f ! ut] b]lv nfu' x'g]5g\ .

@=

eG;f/ dx;'n M -!_ ljb]zaf6 g]kfnleq k}7f/L x'g]


dfnj:t'xdf cg';"rL! adf]lhd eG;f/ dx;'n nufOg] /
c;"npk/ ul/g]5 .
-@_ g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] dfnj:t'xdf
cg';"rL@ adf]lhd eG;f/ dx;'n nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .

#=

eG;f/ ;]jf b:t'/ M g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] / ljb]zaf6


g]kfndf k}7f/L x'g] dfnj:t'sf] k|lt k|1fkgkqdf lgsf;L afkt
5 ;o ?k}ofF / k}7f/L afkt kfFr ;o ?k}ofF eG;f/ ;]jf b:t'/
nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .
t/ lgsf;L dx;'n nfUg] dfnj:t'x, s"6g}lts tyf
dx;'n ;'ljwfdf lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'x tyf dx;'n
lt/L c:yfoL k}7f/L x'g] dfnj:t'x, xjfO{dfu{af6 ofq'n]
cfk"m;Fu} n}hfg] dfnj:t'x / kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd d"Nosf]
lgsf;L jf k}7f/L x'g] dfnj:t'xdf eG;f/ ;]jf b:t'/ nfUg]
5}g .

$=

s[lif ;'wf/ z'Ns M cfly{s jif{ @)^*)^( df cg'';"rL! sf]


bkmf !^ df plNnlvt dfnj:t' k}7f/L x'Fbf k}7f/L d"Nodf kfFr
k|ltztsf b/n] s[lif ;'wf/ z'Ns nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .

t/ To:tf dfnj:t'xsf] k}7f/L x'Fbf eG;f/ dx;'n


nfUg] /x]5 eg] To:tf] k}7f/Ldf s[lif ;'wf/ z'Ns nfUg] 5}g .
%=

cGtMz'Ns M cfly{s jif{ @)^*)^( df g]kfnleqsf] ldn jf


sf/vfgfdf pTkfbg jf tof/ ePsf dfnj:t', kbfy{ jf k}7f/L
ePsf dfnj:t', kbfy{ jf ;]jfdf cGtMz'Ns P]g, @)%* adf]lhd
cGtMz'Ns nufO{g] / c;'npk/ ul/g]5 .

^=

d"No clej[l4 s/ M cfly{s jif{ @)^*)^( df d"No clej[l4


s/ P]g, @)%@ adf]lhd d"No clej[l4 s/ nufOg] / c;'npk/
ul/g]5 .

&=

:jf:Yo ;]jf s/ M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^( df g]kfn


;/sf/n] k|bfg ug]{ :jf:Yo ;]jf / ;fd'bflos c:ktfnxn]
k|bfg ug]{ :jf:Yo ;]jf afx]ssf cGo lgsfoxn] k|bfg ug]{
:jf:Yo ;]jfxdf hf/L lahs d"Nosf] kfFr k|ltztsf b/n]
:jf:Yo ;]jf s/ nufO{g] / c;'npk/ ul/g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] :jf:Yo ;]jf s/ To:tf]
;]jf k|bfg ug{] JolQm, ;+:yf jf lgsfon]] lahs hf/L u/L
c;'npk/ ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd :jf:Yo ;]jf s/ c;'n ug]{
JolQm, ;+:yf jf lgsfon] c;'n u/]sf] /sd / ;f]sf] ljj/0f
rf}dfl;s ?kdf k|To]s rf}dfl;s cjlw ;dfKt ePsf] kRrL;
lbgleq ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf bflvnf ug'{
kg]{5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] Dofbleq s/ bflvnf
gu/]df jflif{s kGw| k|ltzt Aofh / ljj/0f bflvnf gu/]df k|lt
ljj/0f Ps xhf/ ?k}ofF c;'npk/ ul/g]5 . tLg dlxgf;Dd klg
afFsL :jf:Yo ;]jf s/ ga'emfpg] JolQm, ;+:yf jf lgsfof/f
;~rflnt sf/f]af/nfO{ s/ clws[tn] aGb ug{ cfb]z lbg
;Sg]5 .
-%_:jf:Yo ;]jf s/ a'emfpg] :jf:Yo ;+:yfn] :j]lR5s
?kdf d"No clej[l4 s/df btf{ x'g kfpg]5g\ .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd btf{ ePsf :jf:Yo ;+:yfaf6
:jf:Yo ;]jf s/ c;'n gu/L d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@
adf]lhd d"No clej[l4 s/ c;'n ug'{ kg]{5 .

-&_ pkbkmf -%_ adf]lhd d"No clej[l4 s/df btf{


ePsf :jf:Yo ;+:yfn] btf{sf] ldltn] kfFr jif{;Dd d"No clej[l4
s/ dfq c;'n ug'{ kg]{5 .
-*_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] :jf:Yo ;]jf s/sf]
sfo{ljlw cfGtl/s /fh:j ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-(_ :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu
/ ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5 . To:tf] sfof{no
gePsf] lhNnfdf ;f] ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd sf]if tyf
n]vf lgoGqs sfof{non] :jf:Yo ;]jf s/sf] k|zf;g ug]{5 .
*=

lzIff ;]jf z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^( df lghL If]qaf6


;~rflnt b]zel/sf pRr dfWolds lzIffeGbf dflysf] lzIff
k|bfg ug]{ lzIf0f ;+:yfx?, sf7df8f}+ pkTosfleq tyf pk
dxfgu/kflnsf, gu/kflnsf / lhNnf ;b/d'sfd tyf cfGtl/s
/fh:j ljefun] tf]s]sf] :yfgdf ;+rflnt lzIf0f ;+:yfx?sf]
xsdf ;j} txsf]] lzIff k|bfg ug]{ lzIf0f ;+:yfx?n] c;'n ug]{
egf{ z'Ns / dfl;s lzIf0f z'Nsdf Ps k|ltztsf b/n] lzIff
;]jf z'Ns nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .
:ki6Ls/0fM o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu lghL If]qaf6
;~rflnt lzIf0f ;+:yf eGgfn] tflnd tyf k'gtf{huL tflnd
k|bfg ug]{ ;+:yf afx]s k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ ePsf /
lghL If]qaf6 ;~rflnt ljZjljBfno, dxfljBfno, ljBfno
tyf k|fljlws lzIffno nufot h'g;'s} lsl;dsf] lzIff k|bfg
ug]{ lgsfonfO{ hgfpg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns lk5l8Psf Pj+ b'u{d
If]qsf ljkGgju{sf ljBfyL{xsf] lxtdf vr{ ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] lzIff ;]jf z'Ns To:tf]
lzIf0f ;+:yfxn] lahs hf/L u/L c;'npk/ ug'{ kg]{5 . s'g}
lzIf0f ;+:yfn] lzIff ;]jf z'Ns c;'n x'g] u/L lahs hf/L
gu/]df cfGtl/s /fh:j sfof{non] k|fKt ;"rgfsf cfwf/df
To:tf lzIf0f ;+:yfsf] ;Dk"0f{ sfuhft tyf cfly{s / k|zf;lgs
sIf cfgf] sAhf tyf lgoGq0fdf lng ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lzIff ;]jf z'Ns c;'n ug]{
lzIf0f ;+:yfn] c;'n u/]sf] /sd / ;f]sf] ljj/0f rf}dfl;s
?kdf k|To]s rf}dfl;s cjlw ;dfKt ePsf] kRrL; lbgleq
cfGtl/s /fh:j sfof{no ePsf] lhNnfdf ;f] sfof{nodf /

cfGtl/s /fh:j sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf


lgoGqs sfof{nodf bflvnf ug'{ kg]{5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq lzIff ;]jf z'Ns
bflvnf gu/]df jflif{s kGw| k|ltzt Aofh / ljj/0f bflvnf
gu/]df k|lt ljj/0f Ps xhf/ ?k}ofF c;'npk/ ul/g]5 . tLg
dlxgf;Dd klg lzIff ;]jf z'Ns bflvnf gug]{ lzIf0f ;+:yfnfO{
g]kfn ;/sf/n] aGb ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
-^_ ljb]z cWoog ug{ hfg] ljBfyL{nfO{ lzIf0f z'Ns
afkt ljb]zL d'b|fsf] ;6xL ;'ljwf lbFbf To:tf] ;6xL /sddf Ps
k|ltzt lzIff ;]jf z'Ns nufOg]5 / c;'npk/ ul/g]5 .
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd ljb]zL d'b|fsf] ;6xL ;'ljwf
pknAw u/fpg] a}n] lzIff ;]jf z'Ns afkt ;+sng u/]sf]
/sd csf]{ dlxgfsf] kGw| ut]leq /fh:j vftfdf hDdf u/L
;f]sf] ljj/0f ;lxtsf] hfgsf/L ;DalGwt cfGtl/s /fh:j
sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
-*_ lzIff ;]jf z'Ns ;+sng ;DaGwL cGo sfo{ljlw
cfGtl/s /fh:j ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-(_ lzIff ;]jf z'Nssf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefu
/ ;f] ljefu cGtu{tsf sfof{noaf6 x'g]5 . To:tf] sfof{no
gePsf] lhNnfdf ;f] ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd sf]if tyf
n]vf lgoGqs sfof{non] lzIff ;]jf z'Nssf] k|zf;g ug]{5 .
-!)_ lhNnf lzIff sfof{no jf cGo ;/sf/L lgsfon]
lzIf0f ;+:yfnfO{ h'g;'s} lsl;dsf] ;]jf, ;'ljwf jf l;kmfl/z
pknAw u/fpFbf To:tf] lzIf0f ;+:yfn] ;fljsdf af+sL /x]sf]
aSof}tf lzIff ;]jf s/ tyf lzIff ;]jf z'Ns a'emfPsf] k|df0f
k]z u/]kl5 dfq ;f] ;]jf, ;'ljwf jf l;kmfl/z pknAw u/fpg'
kg]{5 .
(=

;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/ M cfly{s jif{


@)^*)^( df cg';"rL# adf]lhd ;8s lgdf{0f tyf ;Def/
b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/ nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .

!)=

;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/ M cfly{s jif{ @)^*)^( df


;8s dd{t tyf ;'wf/ ug{ ljb]zaf6 g]kfndf k}7f/L x'g]
k]6f]ndf k|lt ln6/ rf/ ?k}ofF / l8h]ndf k|lt ln6/ b'O{ ?k}ofF

;8s dd{t tyf ;'wf/ b:t'/ eG;f/ laGb'd} nufOg] / c;'npk/


ul/g]5 .
!!=

3/hUuf /lhi6]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'/ M cfly{s jif{


@)^*)^( df cg';"rL$ adf]lhd 3/hUuf /lhi6]zg b:t'/,
;]jf z'Ns / /f]Ssf b:t'/ nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .

!@=

rnlrq ljsf; z'Ns M cfly{s jif{ @)^*)^( df cg';"rL%


adf]lhd rnlrq ljsf; z'Ns nufOg] / c;'npk/ ul/g]5 .

!#=

k|b'if0f lgoGq0f z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^( df


g]kfnleq laqmL ljt/0f x'g] k]6f]n tyf l8h]ndf k|lt ln6/
krf; k};fsf b/n] k|b'if0f lgoGq0f z'Ns nufOg] / c;'npk/
ul/g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns g]kfn cfon lgudn]
c;'n u/L k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq
/fh:j vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 . ;f] cjlwleq bflvnf gu/]df
jflif{s kGw| k|ltzt Jofh ;lxt c;'npk/ ul/g]5 .
-#_ o; bkmf adf]lhdsf] k|b'if0f lgoGq0f z'Nssf]
k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!$=

6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^( df


6]lnkmf]g h8fg ug]{ u|fxsaf6 6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns afkt Ps
xhf/ ?k}ofF c;'npk/ ul/g]5 . 6]lnkmf]gsf] :jfldTj kl/jt{g
ePsf] cj:yfdf 6]lnkmf]gsf] :jfldTj k|fKt ug]{ JolQmaf6 ;d]t
To:tf] z'Ns c;'npk/ ul/g]5 .
t/ cu|Ld e'QmfgL x'g] -lk|k]8_ df]jfOn 6]lnkmf]gsf]
xsdf k|To]s l;dsf8{ / l/rfh{ sf8{sf] d"Nodf b'O{ k|ltztsf
b/n] 6]lnkmf]g :jfldTj z'Ns nfUg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] z'Ns b"/;~rf/ ;]jf
pknAw u/fpg] lgsfon] c;'n u/L k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{
dlxgfsf] kRrL; ut]leq /fh:j vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 . ;f]
cjlwleq bflvnf gu/]df ;DalGwt lgsfoaf6 jflif{s kGw|
k|ltzt Jofh ;lxt c;'npk/ ul/g]5 .
-#_ o; bkmf adf]lhdsf] 6]lnkmf]g :jfldTj z'Nssf]
k|zf;g cfGtl/s /fh:j ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!%=

b"/;~rf/ ;]jf b:t'/ M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^(


df
b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] lgsfon] u|fxsaf6 lng]
dx;'nsf] bz k|ltzt /sd b"/;~rf/ ;]jf b:t'/ afkt
u|fxsaf6 c;'npk/ ul/g]5 . u|fxsaf6 c;'npk/ ul/g] o:tf]]
b:t'/ /sd b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] lgsfon] d"No
clej[l4 s/ ;lxt bflvnf ug'{ kg]{5 .
t/ O06/g]6 6]lnkmf]g ;]jf -le=cf]=cfO{=lk=_ afx]ssf]
O06/g]6 ;]jf tyf k]h/ ;]jf k|bfosxnfO{ o:tf] b:t'/ nfUg]
5}g .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg
b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] cg'dlt k|fKt JolQmxaLr Psn]
csf]{sf] g]6js{ k|of]u u/] afkt ltg'{ kg]{ z'Ns -OG6/ sg]S;g
rfh{_ df o:tf] b:t'/ nfUg] 5}g .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] b:t'/ b"/;~rf/ ;]jf
pknAw u/fpg] cg'dlt k|fKt JolQm jf lgsfon] c;'n u/L
k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq d"No
clej[l4 s/ ;lxt /fh:j vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd bflvnf ug'{ kg]{ b:t'/
Dofbleq ga'emfPdf To:tf] afFsL /sddf dfl;s kfFr k|ltztsf
b/n] yk b:t'/ nfUg]5 .
-%_ b"/;~rf/ ;]jf b:t'/sf] k|zf;g cfGtl/s /fh:j
ljefun] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

!^=

Sofl;gf] /f]oN6L M -!_ cfly{s jif{ @)^*)^( df g]kfndf /x]sf


Sofl;gf] ;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt k|To]s JolQm tyf
lgsfon] k|To]s Sofl;gf] ;~rfng u/] afkt jflif{s b'O{ s/f]8
?k}ofF /f]oN6L ltg'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] /f]oN6L afktsf] /sd
;DalGwt Sofl;gf] ;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt JolQm tyf
lgsfon] cfly{s jif{ k|f/De ePsf] ldltn] b'O{ dlxgfleq
;DjlGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] cjlwleq /f]oN6L ga'emfpg]
JolQm jf lgsfonfO{ ;f] /sd ga'emfP afkt a'emfpg afFsL
/sdsf] aflif{s kGw| k|ltztsf b/n] z'Ns / ;f] Dofb gf3]sf]
ldltn] tLg dlxgf;Dd jflif{s kGw| k|ltztsf b/n] yk z'Ns
;d]t nufO{ /f]oN6L /sd c;'npk/ ul/g]5 .

-$_ pkbkmf -#_ adf]lhdsf] cjlwleq klg /f]oN6L /


z'Ns ga'emfpg] Ohfhtkq k|fKt JolQm jf lgsfonfO{{ s/
clws[tn]] lghsf] ;DklQ pk/ bfaL ug{, bfaL u/]sf] ;DklQ
lnnfd laqmL ug{, lghnfO{ g]kfnaflx/ hfg /f]s nufpg, ;f]
/sd Ph]06 eO{ sfd ug]{ JolQmaf6 c;'n ug{ jf cGo s'g}
tj/n] lghaf6 /sd c;'n ug{ jf Sofl;gf]sf] ;~rfng aGb
ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 . s/ clws[tn] o; bkmf adf]lhdsf]
sf/jfxL k|lqmof cl3 j9fpbf cfjZos ;xof]u dfu u/]df
ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfno jf ;DjlGwt lgsfox?n]
lghnfO{ ;xof]u ug'{kg]{5 .
-%_ o; bkmf adf]lhd cfb]z ePdf Ohfhtkq lbg]
lgsfon] lghsf] Ohfhtkq /2 ug'{kg]{5 .
-^_ o; bkmf adf]lhd c;'npk/ ug'{ kg]{ /f]oN6L, z'Ns
tyf /sd Ohfhtkq k|fKt JolQm jf lgsfon] bflvnf gu/]df
To:tf] /f]oN6L, z'Ns tyf /sd ;/sf/L afFsL ;/x lghaf6
c;'npk/ ul/g]5 .
-&_ Sofl;gf] ;~rfng ug{ Ohfhtkq k|fKt JolQm jf
lgsfon] cfly{s jif{ ;dfKt x'g' cufj} cfufdL cfly{s jif{sf]
nflu Ohfhtkq gljs/0f u/fpg' kg]{5 .
-*_ o; bkmf adf]lhd /f]oN6L, z'Ns / /sd ga'emfpg]
Ohfhtkq k|fKt JolQm tyf lgsfosf]] Ohfhtkq gljs/0f x'g]
5}g .
-(_ Sofl;gf] /f]oN6L ;DjGwL cGo Joj:yf cy{
dGqfnosf] ;xdltdf ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfnon]
lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .
-!)_ o; bkmf adf]lhdsf] Sofl;gf] /f]oN6Lsf] k|zf;g
ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfnonjf6 x'g]5 .
!&=

jg k}bfjf/ z'Ns M -!_ g]kfn ;/sf/f/f ;fd'bflos jgsf] ?kdf


x:tfGt/0f ul/Psf /fli6o jgdWo] pkef]Qmf ;d"xn] k|rlnt
sfg"g adf]lhd sfo{ of]hgf agfO{ lgsflnPsf] ;fn / vo/sf
sf7 pkef]Qmf ;d"xaflx/ Jofkfl/s k|of]hgsf nflu laqmL u/]df
To;/L laqmL u/L k|fKt ePsf] /sddWo] kGw| k|ltzt /sd
cfly{s jif{ @)^*)^( df jg k}bfjf/ z'Ns afkt g]kfn
;/sf/sf] ;l~rt sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd pkef]Qmf ;d"xaflx/ Jofkfl/s


k|of]hgsf] nflu sf7 laqmL u/L pkef]Qmf ;d"xn] k|fKt u/]sf]
/sd ;fd'bflos jgsf] ;+/If0f, ;Da4{g, jftfj/0f ;+/If0f /
:yfgLo ljsf;;Fu ;DalGwt sfo{df vr{ ug'{ kg]{5 .
-#_ jg k}bfjf/ z'Ns ;DjGwL sfo{ljlw cy{ dGqfnosf]
;xdltdf ag tyf e";+/If0f dGqfnon] lgwf{/0f u/] adf]lhd
x'g]5 .
-$_ o; bkmf adf]lhdsf] jg k}bfjf/ z'Nssf] k|zf;g
ag tyf e";+/If0f dGqfnojf6 x'g]5 .
!*=

b/ 36fpg, j9fpg jf 5'6lbg ;Sg] M -!_ k|rlnt sfg"gdf


h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn ;/sf/n] cfjZostf
cg';f/ o; P]g / k|rlnt sfg"g adf]lhd nufOPsf b:t'/,
z'Ns, dx;'n / s/sf] b/ 36fpg, a9fpg jf To:tf] b:t'/,
z'Ns, dx;'n / s/ cf+lzs jf k"0f{?kdf 5'6 lbg ;Sg]5 . To:tf]
b/ 36fOPsf], j9fOPsf] jf 5"6sf] ;"rgf g]kfn /fhkqdf
k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/sf] b/ 36fO{Psf], a9fO{Psf]
jf s'g} b:t'/ z'Ns, dx;'n / s/ cf+lzs jf k"0f{ ?kdf
5'6lbO{Psf] ljj/0f k|To]s jif{ cy{ dGqfnon] Joj:yflksf
;+;bdf k]z ug'{ kg]{5 .

!(=

k|lqmof ;/nLs/0f ug{ tyf afwf c8\sfp k'ms'jf ug{ ;Sg] M


cfos/ P]g, @)%*, d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@, cGtMz'Ns
P]g, @)%*, eG;f/ P]g, @)^$ tyf o; P]gsf] sfof{Gjogsf]
qmddf x8\tfn, b}jL k|sf]k, k|fs[lts ljklQsf] sf/0fn] plNnlvt
P]gn] k|bfg u/]sf] s'g} ;'ljwf pkef]u ug{ gkfpg] cj:yf
l;h{gf ePdf jf s'g} hl6ntf b]lvPdf jf plNnlvt P]g
sfof{Gjogdf s'g} afwf c8\sfp kg{ uPdf cy{ dGqfnon]
cfjZostf cg';f/ cjlw yk ug{, k|lqmof ;/nLs/0f ug{ jf
P]g sfof{Gjogdf b]lvPsf] afwf c8\sfp k'ms'jf ug{ ;Sg]5 .

@)=

vfF8;f/L pBf]unfO{ b:t'/ tyf hl/jfgf ldGxf ;DaGwL Joj:yfM


el6{sn /f]n/ tyf xf]l/h]G6n /f]n/ k|of]u ug]{ -bz xif{
kfj/;Ddsf]_ vfF8;f/L pBf]un] cfly{s jif{ @)^&^* ;Dddf
a'emfpg' kg]{ jflif{s gjLs/0f b:t'/ cfly{s jif{ @)^*^( sf

nflu tf]lsPsf] b/ adf]lhd a'emfPdf afFsL ljnDa z'Ns tyf


hl/jfgf ldGxf x'g]5 .
@!=

;fdflhs ;'/Iff sf]if Joj:yf M -!_ cfos/ P]g, @)%* sf]


cg';"rL! sf] bkmf ! adf]lhd Psn k|fs[lts JolQmsf] jflif{s
Ps nfv ;f7L xhf/ ?k}of;Dd /f]huf/Lsf] cfo ePdf pQm
cfodf Ps k|ltztsf b/n] / bDkQLsf] xsdf jflif{s b'Onfv
?k}of;Dd /f]huf/L cfo ePdf Ps k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] s/ /sd e'QmfgLsf avt
;|f]tdf s6[L u/L c;'n ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd c;'n ul/Psf] /sd 5'}
/fh:j vftfdf hDdf ul/g]5 .

@@=

/fh:j r'xfj6 -cg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@ df


;+zf]wg M /fh:j r'xfj6 -cg';Gwfg tyf lgoGq0f_ P]g, @)%@
sf],
-!_ bkmf @ sf],
-s_
v08 -s_ sf] ;f b]xfosf] v08 -s_ /flvPsf]
5 M
-s_ /fh:j eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd
g]kfn ;/sf/nfO{ ltg'{ jf a'emfpg' kg]{
eG;f/ dx;'n, cGtMz'Ns, cfos/, d"No
clej[l4 s/, ;jf/L ;fwg s/, 3/hUuf
axfn s/, ;DklQ s/, 3/hUuf
/lhi6]zg b:t'/ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]
k|rlnt sfg"g adf]lhd nfUg] cGo s/
tyf u}/s/ /fh:jnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-v_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_
ylkPsf] 5 M
-s!_ u}/s/ eGgfn] ;a} k|sf/sf]
k|zf;lgs b:t'/, ;]jf z'Ns,
/f]oN6L, nfef+z, ;fFjf Jofh
nufot g]kfn ;/sf/n] k|rlnt
sfg"g adf]lhd nufPsf] ;a} b:t'/

-@_

tyf z'Ns ;d]tsf] /sd ;Demg'


k5{ .
-u_ v08 -_ kl5 b]xfosf] v08 -!_
ylkPsf] 5 M
-!_ dGqfno eGgfn] cy{ dGqfno
;Demg' k5{ .
-3_ v08 -5_ kl5 b]xfosf] v08 -5!_
ylkPsf] 5 M
-5!_ lauf] eGgfn] cfos/, d"No
clej[l4 s/, cGtMz'Ns, 3/ axfn
s/ / k|rlnt sfg"g adf]lhd
nfUg] cGo s/, z'Ns tyf Aofh
;d]tsf] /sd ;Demg' k5{ / ;f]
zAbn] eG;f/ rf]/L k}7f/L ePsf]
jf x'g nfu]sf] dfnj:t'sf] yf]s
ahf/ d"No jf dfnj:t' k]mnf
gk/L sfuh dfq k]mnf k/]sf]df
To:tf] dfnj:t' cfoft ubf{ eG;f/
laGb'df eG;f/ k|of]hgsf] nflu
sfod x'g] d"No / ;f] df nfUg]
eG;f/ dx;'nnfO{ ;d]t hgfpF5 .
bkmf $ sf],
-s_
v08 -r_ sf] ;f b]xfosf] v08 -r_ /flvPsf]
5 M
-r_ /fh:j a'emfpg' kg]{ sfof{nosf]
sd{rf/L;Fu ldnf]dtf] u/L jf gu/L
g]kfn ;/sf/nfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd
ltg'{ a'emfpg' kg]{ /fh:j /sddf x]/k]m/
jf kl/jt{g u/]df jf /fh:j a'emfPsf]
b]lvg] unt lnvt tyf sfuhft k]z
u/]df jf k|fKt ePdf .
-v_
v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08 -5_ ylkPsf] 5 M
-5_ /fh:j a'emfpg] k|of]hgsf] nflu 3f]if0ff
ul/g' kg]{ s'g} cfo, 3/ hUuf jf cGo
;DklQ jf ;fdfgsf] d"No 36L jf a9L

x'g]u/L lx;fj jf sfuhft tof/ u/L k]z


u/]df .
-#_ bkmf ^ sf] pkbkmf -!_kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_
ylkPsf] 5 M
-!s=_ btf{ u/L jf gu/L jf Ohfht lnO{ jf glnO{
ul/g] ;a} lsl;dsf cfly{s sf/f]af/df ePsf] /fh:j
r'xfj6 ;DaGwL cg';Gwfg, txlssft / tT;DaGwL cGo
sf/afxL ljefun] ug]{5 .
-$_ bkmf & kl5 b]xfosf] bkmf &s= ylkPsf] 5M
&s= cfsl:ds hfFr k/LIf0f ug{ ;Sg] M -!_ s;}n]
/fh:j r'xfj6 u/]sf] dflgg] s'g} sfo{ u/]sf] 5
eGg] ljZjf; nfUg] dgfl;j dflkmssf] sf/0f ePdf
dxflgb]{zs jf lghn] v6fPsf] s'g} sd{rf/Ln]
cfsl:ds ?kdf h'g;'s} JolQm jf ofq' Pj+
dfn;fdfg cf];f/k;f/ ug]{ oftfoftsf ;fwg, s'g}
3/, k;n, uf]bfd nufotsf :yfgdf k;L
oftfoftsf ;fwgnfO{ /f]sL cfjZos sfuhft dfu
ug{, tnf;L lng jf s'g} ejg, uf]bfd, k;n,
sf/f]af/:yn, hUuf / :yfg ljz]ifdf pkl:yt eO{
vfgtnf;L lng, l;naGbL ug{, s'g} dfnj:t' jf
sfuhft lgoGq0fdf lng ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} :yfgdf
vfgtnf;L lnFbf jf cfsl:ds hfFr ug'{ kbf{
;DalGwt JolQmnfO{ vfgtnf;L lng' jf hfFr ug'{
k/]sf] sf/0f v'n]sf] lnlvt hgfp lbg' kg]{5 .
-%_ bkmf * df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M
t/, cg';Gwfg tyf txlssftsf] sfd ;DkGg
gePdf dxflgb]{zsn] cfjZostf cg';f/ Ps} k6s jf
k6s k6s u/L a9Ldf csf]{ tL; lbg;Dd cg';Gwfg tyf
txlssftsf] nflu Dofb yk ug{ ;Sg]5 .
-^_ bkmf ( sf] pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf pkbkmf -*_ / -(_
ylkPsf 5g\ M
-*_ s'g} s;'/ u/L o; P]g adf]lhd cg';Gwfg
tyf txlssftsf] qmddf /x]sf] s'g} JolQm sf/afxL 5Ng]
p2]Zon] ljb]z hfg ;Sg] ;+efjgf /x]sf] ljZjf; x'g]
kof{Kt sf/0f ePdf ljefun] lghnfO{ ljb]z hfgaf6 /f]s

-&_

nufpg jf o:tf] JolQmsf] /fxbfgL sAhfdf lng, /f]Ssf


ug{ ;DalGwt lgsfonfO{ n]vL k7fpg ;Sg]5 .
-(_ o; P]g adf]lhdsf] s;'/ u/]sf] JolQmsf]
;DalGwt sfof{no, ;+3;+:yf jf s'g} a} jf ljQLo ;+:yf
jf ;xsf/L ;+:yfdf /x]sf] sf/f]af/sf] ljj/0f, lwtf]kq
ahf/df ePsf] cfly{s sf/f]af/sf] ljj/0f cg';Gwfgsf]
k|of]hgsf] nflu ljefun] dfu u/L n]vL k7fpg ;Sg]5 .
o;/L dfu u/]sf] ljj/0f tf]s]sf] Dofbleq pknAw u/fpg'
;DjlGwt sfof{no, ;+:yf jf JolQmsf] st{Jo x'g]5 .
bkmf !) sf],
pkbkmf -!_ df /x]sf ljefusf] s'g} sd{rf/LnfO{ eGg]
zJbx?sf] ;f ljefu jf dftxt sfof{nosf] s'g}
clws[t sd{rf/LnfO{ eGg] zJbx? /flvPsf 5g\ .

-v_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf] 5 M


-#_ o; P]g adf]lhd sf/jfxL z'? ul/Psf]
s;"/sf] cg';Gwfg ub}{ hf+bf k|rlnt cGo sfg"g
adf]lhdsf] s;'/ b]lvPdf ;f]xL sfg"g adf]lhd sf/jfxL
cufl8 j9fpg ;DjlGwt lgsfo jf clVtof/ k|fKt
clwsf/LnfO{ ljefun] n]vL k7fpg ;Sg]5 .
-*_ bkmf !! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08
-5_ ylkPsf] 5 M
-5_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/ ug]{ JolQm jf ;+:yfsf]
rn crn ;DklQ /f]Ssf ug'{ kg]{ dgfl;j sf/0f
ePdf cg';Gwfg clws[tn] To:tf] ;DklQ /f]Ssf
ug]{5 .
-(_ bkmf !# kl5 b]xfosf] bkmf !#s= ylkPsf] 5 M
!#s= cGo ljefunfO{ n]vL k7fpg ;Sg]M -!_ /fh:j
r'xfj6sf] ;DaGwdf cg';Gwfg clws[tn] cg';Gwfg
ubf{ k|rlnt sfg"g adf]lhd lgwf{/0f ug'{ kg]{
cfos/, d"No clej[l4 s/, cGtMz'Ns, eG;f/
dx;'n jf u}/s/ lgwf{/0f ubf{ nfk/afxL jf
x]nr]q\mofOF jf cGo s'g} sf/0faf6 q'6L x'g uPsf]
kfPdf cg';Gwfg clws[tn] ;f] s'/f pNn]v u/L
ljefu ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cg';Gwfg


clws[tsf] k|ltj]bg k]z x'g cfPkl5 ljefun]
To:tf] s/, cGtMz'Ns, eG;f/ dx;'n jf u}/s/sf]
lgwf{/0fdf ePsf] q'6L ;Rofpg ;DalGwt lgsfonfO{
n]vL k7fpg]5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd q'6L ;Rofpgsf]
nflu n]vL cfPdf ;f] adf]lhd q'6L ;Rofpg] st{Jo
;DalGwt lgsfosf] x'g]5 .
-!)_ bkmf !# -s_ kl5 b]xfosf] bkmf !# -v_ ylkPsf] 5 M
!#v= sDKo'6/af6 k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] ?kdf lng
;Sg]M -!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg o; P]gsf] k|of]hgsf nflu cGoyf k|dfl0ft
ePsf]df afx]s ljB'tLo dfWodaf6 k|zf]lwt jf ljsf;
ul/Psf ljefun] tf]s]sf clen]vnfO{ k|df0fsf] ?kdf
lng ;lsg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] clen]vsf] ljj/0f
tyf tYof k|fKt ug]{, ljZn]if0f ug]{ jf k|zf]wg ug]{
;DaGwL cGo Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-!!_ bkmf @) sf] ;6[f b]xfosf] bkmf @) /flvPsf] 5 M
@)= d'2f bfo/ ug'{kg]{ cjlw M-!_ o; P]g
adf]lhdsf] s;"/sf] cg';Gwfg txlssft ;dfKt
eO{ d'2f bfo/ ug{ ;/sf/L jlsnsf] /fo dfu
ePsf]df ;DjlGwt ;/sf/L jlsnn] !% lbg leq
;f] ;DjGwdf /fo pknJw u/fpg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;/sf/L jlsnn] /fo
pknJw u/fPsf] ldltn] @) lbg leq d'2f bfo/
ug'{kg]{5 .
-!@_ bkmf @# sf] ;f b]xfosf] bkmf @# /flvPsf] 5 M
@#= b08 ;hfo M -!_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/ ug]{
JolQmnfO{ b]xfo adf]lhdsf] ;hfo x'g]5 M
-s_ dfnj:t' sAhfdf lnO{Psf]df To:tf]
dfnj:t' hkmt u/L lauf]sf]
bf]Aa/;Dd hl/afgf jf s;"/sf] dfqf
x]/L tLg jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo,
-v_ dfnj:t' sAhfdf geO{ sf/f]af/sf]
clen]v dfqsf] cfwf/df ck/fw

k|dfl0ft ePdf ;f] sf/f]af/df


k|rlnt sfg"g adf]lhd a'emfpg' kg]{
/fh:j /sd / lauf]sf] bf]Aa/;Dd
hl/afgf jf s;"/sf] dfqf x]/L tLg
jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo .
-@_ /fh:j r'xfj6sf] s;"/df dltof/nfO{
d'Vo cleo'QmnfO{ x'g] ;hfosf] cfwf ;hfo x'g]5 .
-#_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhd
a'emfpg' kg]{ /fh:j /sddf /fh:j ;DaGwL k|rlnt
sfg"gdf pNn]v eP adf]lhdsf]] Aofh ;d]t
nfUg]5 .
-!#_ bkmf @^ sf] ;f b]xfosf] bkmf @^ /flvPsf] 5 M
@^= ljz]if1 jf sd{rf/LnfO{ sfddf nufpg ;lsg]M o;
P]g cGtu{tsf] cg';Gwfg tyf txlssft ;DaGwL
sfd sf/afxLsf] ;DaGwdf ljefun] ljz]if1sf] /fo
lng jf s'g} ljz]if1 jf cGo sd{rf/LnfO{ sfhdf
lnO{ jf s/f/df /fvL sfddf nufpg ;Sg]5 .
-!$_ bkmf @( sf] ;f b]xfo adf]lhdsf] bkmf @( /flvPsf]
5 M
@(= k'/:sf/ lbOg] M -!_ o; P]g cGtu{tsf] s;"/ u/]sf]
;"rgf lbg] ;'/fsLnfO{ o; P]g cGtu{t bfo/
ul/Psf] d'2fsf] clGtd lsgf/f nfu]kl5 c;'n
ePsf] ljuf] /sdsf] kGw| k|ltzt jf kGw| nfv
?k}ofFdWo] h'g 36L x'G5 ;f] a/fa/sf] /sd k'/:sf/
:j?k lbOg]5 .
-@_ o; P]g adf]lhd ljefun] u/]sf]
cg';Gwfgaf6 s;}n] cfk"mn] ltg'{ a'emfpg' kg]{]
/fh:jsf] ;Dk"0f{ jf s]xL c+z 5n]sf] osLg ePdf
c;'n x'g cfPsf] ljuf] /sdsf] kfFr k|ltzt jf
kfFr nfv ?k}ofFdWo] h'g 36L x'G5 ;f] a/fa/sf]
/sd cg';Gwfgdf ;+nUg sd{rf/LnfO{ k'/:sf/
:j?k lbOg]5 .
-#_ k'/:sf/ kfpg] JolQm PseGbf a9L
ePdf k'/:sf/sf] /sd bfdf;fxLn] lbOg]5 .

-!%_ bkmf #) kl5 b]xfosf] bkmf #)s= ylkPsf] 5 M


#)s= ;'/fsL vr{ lbOg] M -!_ /fh:j r'xfj6sf]
;"rgf lbg] JolQmnfO{ ;"rgfsf] ;Totfsf] cfwf/df
ljefu4f/f tf]lsPsf] sfo{ljlw adf]lhd tTsfn
a9Ldf bzxhf/ ?k}of;Dd ;'/fsL vr{ lbOg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;'/fsL vr{ lbOPsf]
;'/fsLsf] gfd, y/ / jtg uf]Ko /flvg]5 .
-!^_ bkmf #@ kl5 b]xfosf] bkmf #@s= / #@v= ylkPsf5g\ M
#@s= sfnf] ;"rLdf /fVg] M -!_ o; P]g adf]lhd /fh:j
c;"nLsf] nflu cg';Gwfg sf/jfxL eO{ s;'/bf/
7xl/Psf JolQm jf lgsfonfO{ ljefun] tf]lsPsf]
k|lqmof k'/f u/L sfnf] ;"rLdf /fVg n]vL k7fpg
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd n]vL cfPdf ;DjlGwt
lgsfon] To:tf] JolQm jf lgsfonfO{ k|rlnt sfg"g
adf]lhd sfnf] ;"rLdf /fVg' kg]{5 .
#@v= c;'n pk/ ug]{ M o; P]g adf]lhd ;/sf/nfO{
a'emfpg' kg]{ /fh:j c;"nLsf] nflu cg';Gwfg
sf/jfxL ePsf JolQm tyf lgsfonfO{ cg';Gwfg
clws[tn] tf]lsPsf] k|lqmof k'/f u/L lghsf] rn
crn ;DklQ pk/ bfjL ug{, bfjL u/]sf] ;Dklt
/f]Ssf /fVg, lnnfd ljqmL ug{ tyf g]kfn jflx/
hfg /f]s nufO{ c;'n pk/sf nflu bfjL ug{
;Sg]5 .
-!&_ bkmf #& kl5 b]xfosf] bkmf #&s= ylkPsf] 5 M
#&s= /fh:j k|x/Lsf] ?kdf v6fpg ;Sg] M -!_ bkmf #&
df pNn]v eP adf]lhd /fh:j k|x/Lsf] 5'} Joj:yf
geP;Ddsf nflu g]kfn ;/sf/n] ljefu cGtu{t
/xg] u/L cfjZostf cg';f/ ;z:q k|x/L ansf
clws[t Pj+ hjfgnfO{ cfjZos ;+Vofdf ;+nUg u/L
/fh:j k|x/Lsf] ?kdf sfd ug{ v6fpg
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ ad]flhd vl6Psf /fh:j
k|x/Ln] dxflgb]{zssf] k|ToIf dftxt / lgoGq0fdf
/xL sfd ug'{ kg]{5 .

-#_ s;}n] /fh:j r'xfj6 u/]sf] jf ug{


nfu]sf] dgfl;j dflkmssf] sf/0f ePdf dxflgb]{zs
jf ;DalGwt cg';Gwfg clws[tsf] cfb]zn] pkbkmf
-!_ adf]lhd vl6Psf /fh:j k|x/Ln] To:tf]
JolQmnfO{ /f]Sg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd /f]Sg vf]Hbf
lghn] x'nx'Hht jf hf]/h'n'd u/]df To;/L vl6Psf]
/fh:j k|x/Ln] lghnfO{ To;f] gug{ ;Demfpg'
a'emfpg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhd ;DemfpFbf
a'emfpFbf klg lghn] x'nx'Hht jf hf]/h'n'd u/]df
vl6Psf] /fh:j k|x/Ln] lghnfO{ kqmfp ug{ ;Sg]5 .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd kqmfp ug{ vf]Hbf
lghn] hf]/h'n'd u/]df jf efUg pDsg vf]h]df /
tTsfn kqmfp ug{ g;lsg] cj:yf ePdf cfgf]
/Iff / st{Josf] kfngfsf] lglDt dxflgb]{zs jf
;DalGwt
cg';Gwfg
clws[tsf]
cfb]zn]
36gf:yndf vl6Psf /fh:j k|x/Ln] To:tf] 36gf
/f]Sg klxn] xjfO{ kmfo/ ug{ / To;f] ubf{ klg l:ylt
lgoGq0f geP jf x'nx'Hht ug]{ JolQm;Fu ;d]t
xltof/ ePdf sd Iflt x'g] u/L uf]nL ;d]t
rnfpg ;Sg]5 .
-&_ s'g} 9'jfgL jf ;jf/L ;fwgaf6 /fh:j
5lnPsf] dfnj:t' 9'jfgL ub}{ u/]sf] dgfl;j
dflkmssf] z+sf ePdf vl6Psf /fh:j k|x/Ln]
To:tf] ;jf/L ;fwg ;d]t /f]Sg jf /f]Sg nufpg
cfb]z lbg ;Sg]5 . To:tf] cfb]z gdfgL x'nx'Hht
jf hf]/h'n'd u/L To:tf] ;jf/L ;fwg ghrfO{
eufpg] k|oTg u/]df jf eufPdf dxflgb]{zs jf
;DalGwt cg';Gwfg clws[tsf] cfb]z lnO{ vl6Psf
/fh:j k|x/Ln] To:tf] ;jf/L ;fwgsf] kf\u|fdf sd
Iflt x'g] u/L uf]nL rnfpg ;Sg]5 .
-*_ pkbkmf -^_ / -&_ adf]lhd uf]nL
rnfpg' k/]sf] cj:yfdf ;f] s'/fsf] hfgsf/L l56f]
;fwgf/f cg';Gwfg clws[tn] cfb]z lbPsf]df
dxflgb]{zs / ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v lhNnf

@#=

clwsf/LnfO{ / dxflgb]{zsn] cfb]z lbPsf]df


;DalGwt lhNnfsf] k|d'v lhNnf clwsf/LnfO{ / cy{
dGqfnosf] ;lrjnfO{ lbg' kg]{5 .
d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@ df ;+zf]wg M d"No clej[l4 s/
P]g, @)%@ sf],
-!_
bkmf @ sf],
-s_
v08 -r_ kl5 b]xfosf] v08 -r!_ ylkPsf]
5 M
-r!_ sDkgL jf lgsfosf] ;d"x eGgfn]
b]xfosf] cj:yf ljBdfg ePsf] sDkgL
jf lgsfosf] ;d"x dflgg]5 M
-s_ lgsfosf] ;d"xdf ;Da4
JolQm jf k|ltlglw ;b:of/f
s'g} Joj;fo ;~rfng u/]df,
-v_ s'g} j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{
lgsfosf] ;d"xf/f cfgf]
;Da4 s'g} lgsfo jf csf]{
lgsfosf] ;d"xnfO{ cfk"lt{
u/]df,
-u_ lgsfosf] ;d"x jf ;d"xsf]
;b:onfO{ s'g} j:t' jf
;]jfsf] cfk"lt{ u/]df,
-3_ s'g} b'O{ jf b'O{eGbf a9L
lgsfoxsf]
Jofkf/
;~rfngsf] :yfoL 7]ufgf
Ps} 7fpFdf ePdf, jf
-_ s'g} Ps JolQm jf s]xL
JolQmsf] k|ToIf jf ck|ToIf
?kdf lgsfosf] ;d"xdf
lgoGq0f ePdf .
-v_
v08 -h_ sf] ;f b]xfosf] v08 -h_
/flvPsf] 5 M
-h_ k|ltkmn eGgfn] j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{
ubf{ ;f]sf] d"No afkt k|fKt x'g] s'g} klg
s'/f ;Demg' k5{ .

-u_

-@_

-#_

v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf]


5 M
-h!_ C0f ;Demf}tf eGgfn] xfo/ kr]{h
;Demf}tf jf ljQLo kf ;Demg' k5{ .
-3_
v08 -6_ kl5 b]xfosf] v08 -6!_ ylkPsf] 5 M
-6!_ ljB'tLo dfWod eGgfn] sDKo"6/,
OG6/g]6, Od]n, ofS;, ljB'tLo Sof;
d]lzg -On]S6f]lgs Sof; /lhi6/_,
lkm:sn lk|G6/ ;d]tsf :jLs[t dfWod
;Demg' k5{ .
-_
v08 -g_ sf] ;f b]xfosf] v08 -g_ /flvPsf]
5 M
-g_ s/ clws[t eGgfn] o; P]gsf]
k|of]hgsf] nflu g]kfn ;/sf/n] lgo'Qm
u/]sf] s/ clws[t, k|d'v s/ clws[t /
k|d'v s/ k|zf;s ;Demg' k5{ / ;f]
zAbn] ljefusf zfvf clws[t, lgb]{zs
/ pkdxflgb]{zs jf o; P]g adf]lhd
s/ clws[tsf] clwsf/ k|of]u ug{ kfpg]
u/L g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cGo s'g}
clws[tnfO{ ;d]t hgfpF5 .
bkmf $ sf] ;f b]xfosf] bkmf $ /flvPsf] 5 M
$= s/ clws[tsf] clwsf/ If]qM -!_ s/ clws[tsf]
clwsf/ If]q g]kfn ;/sf/n] tf]s] adf]lhd
x'g]5 .
-@_ s/ clws[tnfO{ cfgf] sfo{If]q
afx]ssf cGo If]qsf s/bftfsf] sf/f]af/ ;d]t
lg/LIf0f / cg'udg ug]{ u/L dxflgb]{zsn]
tf]Sg ;Sg]5 .
bkmf %s= sf] ;f b]xfosf] bkmf %s= /flvPsf] 5 M
%s= sf/f]af/sf] :jfldTjsf] x:tfGt/0fdf s/ gnfUg] M
-!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg btf{ ePsf] JolQmn] cfk"mn] ub}{ cfPsf]
sf/f]af/ cGo s'g} btf{ ePsf] JolQmnfO{ laqmL
u/]df jf lghsf] d[To' eO{ xsjfnfsf] gfddf
sf/f]af/ x:tfGt/0f ePdf To;/L x'g] :jfldTjsf]

-$_

-%_

x:tfGt/0fdf s/ nfUg] 5}g . To;/L sf/f]af/


laqmL ubf{ jf x:tfGt/0f ubf{ btf{ ePsf] JolQmn]
;f] s'/fsf] hfgsf/L tf]lsP adf]lhd ljefunfO{
lbg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg sfg"g adf]lhd btf{ x'g' kg]{ jf ePsf]
s'g} pBf]u jf Joj;fosf] x:tfGt/0f ePdf
:jfldTj k|fKt ug]{n] x:tfGt/0f ug]{sf] sfg"gf/f
lglb{i6 s/sf] bfloTj Joxf]g'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ sf] cwLgdf /xL :jfldTj
k|fKt ug]{n] o; P]g adf]lhd tf]lsPsf] cjlw;Dd
-x:tfGt/0f x'g cl3 / kl5;Ddsf]_ To:tf] pBf]u
jf Joj;fosf] sf/f]af/sf] n]vf, vftfjxL tyf
lx;fj lstfa ;'/lIft /fVg' kg]{ bfloTj jxg ug'{
kg]{5 .
bkmf ^ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ df b]xfosf]
:ki6Ls/0f ylkPsf] 5 M
:ki6Ls/0fM o; v08sf] k|of]hgsf] nflu b]xfosf
cj:yfdf k|fKt u/]sf] dflgg]5 M
-s_ slk/fO6\;, k]6]G6, nfO;]G;, 6]8dfs{ /
o:t} ;dfg k|s[ltsf clwsf/x,
-v_ lj1fkg ;]jf,
-u_ k|fljlws ;]jf, Ol~hlgol/ ;]jf, k|fljlws
;]jf k|bfg ug]{ cfk"lt{stf{sf] ;]jf, sfg"gL
;]jf, n]vf ;DaGwL ;]jf, tYof tyf
tYof k|zf]wg ;]jf, ;"rgfsf] ;]jf / o:t}
;dfg k|s[ltsf] ;]jf,
-3_ pkbkmf -!_ sf] ;]jf cfk"lt{ ubf{ jf s'g}
bfloTj jf cg'jGwg :jLsf/ ubf{ jf ;f]
cg'jGwgsf] cf+lzs jf k"0f{ c+zsf] cEof;
ubf{ jf To:tf] clwsf/sf] k|of]u u/L s'g}
Jofj;flos lqmofsnfk ubf{, jf
-_ ;]km l8kf]lh6sf] ;'ljwfsf] sfo{ afx]s
aLdf jf k'gaL{dfsf] ;]jf .
bkmf & sf] pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M

-^_

-&_

-!_ o; P]g adf]lhd nfUg] s/sf] b/ t]x|


k|ltztsf] Psn b/ x'g]5 .
bkmf * sf],
-s_ pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ g]kfn jflx/sf] btf{ gePsf]] s'g}
JolQmaf6 ;]jf k|fKt ug]{ btf{ ePsf] jf btf{
gePsf] JolQmn] of] P]g / of] P]g cGt{ut ag]sf]
lgod adf]lhd s/ nfUg] d"Nodf e'QmfgLsf jvt
s/ lgwf{/0f / c;'n pk/ ug'{ kg]{5 .
-v_ pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ ylkPsf]
5 M
-#_ Jofj;flos k|of]hgsf] nflu lgdf{0f
ul/g] krf; nfv ?k}ofFeGbf a9Lsf] ejg jf
ckf6{d]G6 jf ;lk sDKn]S; jf ljefun] tf]s]sf
o:t} k|sf/sf cGo ;+/rgf btf{ gePsf] JolQmaf6
lgdf{0f u/fPsf] eP tfklg To:tf] lgdf0f{ btf{
ePsf] JolQmaf6 u/fP ;/x dfgL s/ bflvnf ug'{
kg]{5 . To;/L bflvnf gu/]df ;f] ;+/rgfsf]
:jfldTj /x]sf JolQmaf6 s/ lgwf{/0f u/L
c;'npk/ ul/g]5 .
bkmf * kl5 b]xfosf] bkmf *s= ylkPsf] 5 M
*s= a} k|Tofe"ltsf] Joj:yf M -!_ pBf]u ;~rfng
ePsf] clGtd ljut afx| dlxgfsf] s'n laqmLsf]
;f7L k|ltzteGbf a9L lgsf;L ug]{ pBf]un]
lgsf;L ug]{ kl/df0f hltsf] dfnj:t' pTkfbg
ug{ cfjZos sRrf kbfy{ k}7f/L ubf{ tyf
a08]8 j]o/ xfp; dfk{mt s/ d'Qm k;nsf]
nflu k}7f/L ug]{ dfn;fdfgdf nfUg] s/ afkt
;DalGwt eG;f/ sfof{nodf a} k|Tofe"lt /fvL
k}7f/L ug{ ;lsg]5 .
t/ a08]8 j]o/ xfp; dfk{mt s/ d'Qm
k;nn] k}7f/L ug]{ afx]s cGo lgsf;Lstf{n]
o:tf] ;'ljwf k|fKt ug{ sRrf kbfy{af6 tof/L
;fdfg agfO{ lgsf;L ubf{ bz k|ltzt d"No
clej[l4 ePsf] x'g' kg]{5 .

-*_

bkmf
(=

-(_

bkmf
-s_

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] ;'ljwf lnO{


a08]8 j]o/ xfp; dfk{mt k}7f/L ePsf dlb/f
tyf r'/f]6 g]kfn ;/sf/, k//fi6 dGqfnon]
l;kmfl/; u/]sf] s"6g}lts tyf dx;'n ;'ljwf
k|fKt JolQm jf lgsfonfO{ dfq laqmL ug'{
kg]{5 .
-#_ of] bkmf k|f/De x'Fbfsf jvt
lqe'jg cGt/f{li6o ljdfg:ynl:yt s/d'Qm
k;ndf df}Hbftdf /x]sf dlb/f tyf r'/f]6
:jLs[lt k|fKt cfg} a08]8 j]o/ xfp;df
:yfgfGt/0f ug{ jf nfUg] s/ lt/L laqmL ug{
;lsg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd /flvPsf] a}
k|Tofe"lt ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd
;DalGwt eG;f/ sfof{noaf6 k'ms'jf ul/g]5 .
-%_ o; bkmf adf]lhdsf] ;'ljwf k|fKt
ug]{ JolQmn] bkmf @$ sf] pkbkmf -$_
adf]lhdsf] ;'ljwf kfpg] 5}g .
( sf] ;f b]xfosf] bkmf ( /flvPsf] 5 M
;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLnfO{ 5"6 M o; P]gdf
cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg tf]lsPsf]
/sd;Ddsf] jflif{s s/ nfUg] sf/f]af/ ug]{ ;fgf
Joj;foLnfO{ btf{ ug'{ gkg]{ / ljj/0f k]z ug'{
gkg]{ tyf cGo k|lqmofx k"/f ug'{ gkg]{ u/L
tf]lsP adf]lhd 5"6 lbg ;lsg]5 .
t/ ;fgf] sf/f]af/ ug]{ Joj;foLn] :j]R5fn]
cfgf] sf/f]af/ btf{ ug{ rfx]df bkmf !)
adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L btf{ u/fpg
;Sg]5 .
!) sf],
pkbkmf -!_ / -@_ sf] ;f b]xfosf pkbkmf -!_
/ -@_ /flvPsf 5g\M
-!_ s'g} sf/f]af/df ;+nUg x'g rfxg]
JolQmn] sf/f]af/ z'? x'g'eGbf cl3 sf/f]af/
btf{sf] nflu tf]lsPsf] 9fFrfdf s/ clws[t
;dIf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-!)_

-@_ s'g} JolQmn] sf/f]af/ u/]sf] j:t'df


s/ nfUg] ePdf jf s'g} JolQmn]
dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf, gu/kflnsf
jf ljefun] tf]s]sf] If]qleq xf8{j]o/, ;]lg6/L,
kmlg{r/, lkmS:r/, kmlg{l;, c6f]df]jfON;, df]6/
kf6{\;, On]S6f]lgS;, dfa{n, z}lIfs k/fdz{,
l8:sf] y]s, x]Ny Sna, Sof6l/ ;]jf, kf6L{
Kofn]; Joj;fo, kfls{ ;]jf, d]lzg/L pks/0f
k|of]u ePsf] 8fO{lSng;{, af/ ;lxtsf] /]i6'/]06
/ sn/Nofasf] sf/f]af/ ;~rfng u/]df To;/L
s/ nfu]sf] jf sf/f]af/ ;~rfng u/]sf] ldltn]
tL; lbgleq To:tf] sf/f]af/ btf{sf] nflu
tf]lsPsf] 9fFrfdf s/ clws[t ;dIf b/vf:t
lbg' kg]{5 .
-v_
pkbkmf -$_ df /x]sf] lgj]bg eGg] zAbsf]
;f b/vf:t eGg] zAb /flvPsf] 5 .
bkmf !) kl5 b]xfosf] bkmf !)s= ylkPsf] 5 M
!)s= c:yfoL btf{ ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_
c:yfoL ?kdf cfof]hgf ug]{ k|bz{gL, d]nf tyf
cGo o:t} sf/f]af/sf] xsdf sf/f]af/ z'?
x'g'eGbf cufj} cfof]hs tyf ;f] cfof]hgfdf s/
nfUg] j:t' jf ;]jfsf] sf/f]af/ ug]{ d"No clej[l4
s/df btf{ gePsf Joj;foL d"No clej[l4
s/df c:yfoL ?kdf btf{ x'g' kg]{5 . o;/L btf{
x'g]sf] xsdf s/ clws[tn] ;'/If0f afkt w/f}6L
dfUg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ;fljsb]lv
d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf] Joj;foLn] ;f]
sfo{qmddf /fVg] j:t' :6s 6fG;km/ u/L n}hfg
kfpg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] sfo{qmdsf]
nflu dfq btf{ ePsf] s/bftfn] cfof]hgf
u/]sf] k|bz{gL, d]nf ;dfKt ePsf] ;ft lbgleq
sf/f]af/sf] ljj/0f k]z u/L nfUg] ;Dk"0f{ s/
;d]t bflvnf u/L c:yfoL btf{ vf/]h ug'{
kg]{5 .

-!!_

bkmf !! sf],
-s_ pkbkmf -!_ sf],
-!_ v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf]
5 M
-u_ ;fem]bf/ ;+:yf eP To:tf] ;fem]bf/L
;+:yf lj36g ePdf jf ;fem]bf/sf]
d[To' ePdf
-@_ v08 -3_ kl5 b]xfosf] v08 -3!_ ylkPsf]
5 M
-3!_ nuftf/ Ps jif{;Dd z"Go ljj/0f lbg]
jf ljj/0f g} glbO{ a;]sf s/bftf
ePdf,
-#_ pkbkmf -!s_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!v_
ylkPsf] 5 M
-!v_ btf{ vf/]hLsf] nflu s/ ljj/0f
k]z ePsf] kGw| lbgleq s/bftfn] n]vf
k/LIf0fsf] nflu cfgf] sfuhftx k]z ug'{
kg]{5 / s/ clws[tn] To:tf s/bftfsf] n]vf
k/LIf0f u/L tLg dlxgfleq btf{ vf/]hL u/L
jf btf{ vf/]h gx'g] eP ;f]sf] hfgsf/L
s/bftfnfO{ lbg' kg]{5 . ;f] cjlwleq s/
clws[tn] btf{ vf/]h gu/]df jf btf{ vf/]h
x'g] egL lg0f{o gu/]df ;f] cjlwkl5sf] s/
ljj/0f s/bftfn] k]z ug'{ kg]{ 5}g .
-v_ pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf]
5 M
-#_ klxn] s/sL ;'ljwf lnO{ ;s]sf
j:t'xdWo] btf{ vf/]h x'Fbfsf avt afFsL /x]sf]
df}Hbft -k"FhLut ;fdfg ;d]t_ nfO{ ahf/ d"Nodf
cfk"lt{ u/]sf] dflgg]5 / ;f] adf]lhd s/ lgwf{/0f
u/L c;'n ul/g]5 .
:ki6Ls/0fM o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu
k"FhLut ;fdfg eGgfn] s'g} ;DklQ jf
;DklQsf] s'g} efu / s/ nfUg] sf/f]af/df k|of]u
x'g] ;DklQnfO{ hgfpF5 .

-!@_

-!#_

-!$_

-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$_


ylkPsf] 5 M
-$_ s/ nfUg] j:t' jf ;]jfsf] sf/f]af/
x'Fbf s'g} s'/f u/]sf] jf gu/]sf] sf/0fn] o; P]g
adf]lhd ug{' kg]{ sfo{ tyf bfloTj afFsL ePdf ;f]
s/bftfsf] btf{ vf/]h x'Fb}df To:tf] bfloTjsf]
c;/af6 To:tf] s/bftfn] pGd'lQm kfpg] 5}g .
bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] ;f b]xfosf]
v08 -v_ /flvPsf] 5 M
-v_ o; P]g adf]lhdsf] s/ afx]s cGtMz'Ns,
:jfldTj z'Ns / cGo s/ /sd .
:ki6Ls/0fM o; v08sf] k|of]hgsf] nflu cGo s/
/sd eGgfn] ;fnj;fnL cfly{s P]gn] tf]s] adf]lhd
nfUg] dx;'n, b:t'/ jf cGo z'Ns ;Demg' k5{ .
bkmf !@ kl5 b]xfosf] bkmf !@s= ylkPsf] 5 M
!@s= sf7sf] sf/f]af/df s/ nfUg] d"No M -!_ /fli6o
jgsf] sf7 lnnfdL, 5f]8k"hL{ jf lr/fg cfb]z
kfPsf] ;dodWo] h'g klxn] x'G5 ;f] ;dodf
To:tf] sf7sf] /f]oN6L /sd jf lnnfd /sddf
h'g a9L x'G5 ;f] /sddf s/ nufO{ c;'n pk/
ul/g]5 .
-@_ lghL cfjfbL, lghL jg jf
;fd'bflos jgsf] sf7 Jofkfl/s k|of]hgsf] nflu
laqmL u/]df /f]oN6L gnfUg] eP klg pkbkmf -!_
df Joj:yf eP adf]lhd /fli6o jgsf] sf7 ;/x
g} s/ nfUg]5 .
bkmf !$ sf],
-s_
pkbkmf -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z
ylkPsf] 5 M
t/ bz nfv ?k}ofFeGbf a9Lsf] jflif{s
sf/f]af/ ug]{ JolQmn] btf{ gePsf] eP klg
cfgf] gfd, 7]ufgf tyf :yfoL n]vf gDa/
pNn]v u/L l;nl;n]jf/ gDa/ ;lxtsf] lahs
lbg' kg]{5 .
-v_
pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_, -%_, -^_
/ -&_ ylkPsf 5g\ M

-!%_

-!^_

-$_ bz xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf] s/


nfUg] j:t' ljefun] tf]s]sf] If]qaflx/ 9'jfgL
ug]{n] s/ lahs ;fydf /fVg' kg]{5 .
-%_ ljefun] s/bftfnfO{ Sof; d]l;g jf
sDKo'6/sf] k|of]u u/L lahs lbg' kg]{ u/L
cfb]z lbg ;Sg]5 . o;/L Sof; d]l;g jf
sDKo'6/sf] k|of]u u/L lahs lbg] ;DaGwL cGo
k|lqmof ljefun] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
-^_ ljefun] ;"rgf k|sfzg u/L jf
lnlvt cfb]z lbO{ tf]s]sf] s'g} JolQmn] s'g}
tf]s]sf] j:t'sf] ;f]xL ;"rgf jf cfb]zdf tf]s]sf]]
;dofjlwsf nflu To:tf] j:t'sf] v'b|f laqmL
d"No ;fj{hlgs ug'{ kg]{ u/L tf]Sg ;Sg]5 .
o:tf] ;"rgf jf cfb]z k|fKt ePkl5 v'b|f laqmL
d"No ;fj{hlgs gu/L s'g} j:t'sf] laqmL jf
x:tfGt/0f ug{ kfpg] 5}g .
-&_ pkbkmf -^_ adf]lhd tf]lsPsf]
JolQmn] To:tf] j:t' btf{ gePsf] JolQmnfO{
laqmL ubf{ ;fj{hlgs ePsf] d"Nodf tf]lsPsf]
9fFrfdf lahs lbO{ pkef]Qmf txsf] s/ ;d]t
c;'npk/ u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .
t/ pkbkmf -^_ adf]lhd gtf]lsPsf] s'g}
JolQmn] klg :j]R5fn] o; pkbkmf adf]lhdsf]
lahs lbg ;Sg]5 .
bkmf !% sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_
ylkPsf] 5 M
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg :yfgLo lgsfo jf g]kfnl:yt
cGt/f{li6o ;+3 ;+:yf jf lgof]u jf g]kfn ;/sf/ jf
d"No clej[l4 s/ gnfUg] j:t'sf] sf/f]af/ ug]{
;fj{hlgs ;+:yfgx?n] d"No clej[l4 s/ nfUg] j:t' jf
;]jf laqmL ubf{ s/ c;'n pk/ ug'{ kg]{5 .
bkmf !^ sf],
-s_
pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_
ylkPsf] 5 M

-!&_

-!*_

-!(_

-!s_ ljefun] s/bftfsf] sDKo'6/


tYof cfwf/ -8f6fj]z_ df lg/Gt/ kx'Fr k|fKt
ug{ ;Sg]5 .
-v_
pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#s_
ylkPsf] 5 M
-#s_ s/ nfUg] j:t' jf ;]jfsf]
sf/f]af/ ug]{ btf{ gePsf JolQmn] k|To]s
cfly{s jif{sf] nflu vl/b laqmL vftf cfkm+}n]
k|dfl0ft u/fO{ /fVg' kg]{5 . To:tf] vftf s/
clws[tn] h'g;'s} avt hfFr ug{ ;Sg]5 .
bkmf !^s= sf] ;f b]xfosf] bkmf !^s= /flvPsf] 5 M
!^s= sDKo"6/ k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] ?kdf u|fXo
x'g] M -!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s/sf] k|of]hgsf] lgldQ
cGoyf k|dfl0ft ePdf afx]s ljefu jf
cGtu{tsf sfof{nodf /x]sf sDKo"6/af6
k|zf]lwt s/bftf ;DaGwL clen]v k|df0fsf]
?kdf u|fXo x'g]5 .
-@_ ljefun] ;"rgf k|sfzg u/L
ljB'tLo dfWodaf6 lahs hf/L ug]{, n]vf
/fVg], s/ ljj/0f k]z ug]{ tyf e'QmfgL ug]{
;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
bkmf !^s= kl5 b]xfosf] bkmf !^v= ylkPsf] 5 M
!^v= gf]S;fg ePsf] j:t'df lt/]sf] s/ sL ug]{M
cfuhgL, rf]/L, b'3{6gf, 6'6km'6 jf Wj+zfTds
ultljlwsf] sf/0fn] xflg gf]S;fgL ePsf]
j:t'df lt/]sf] d"No clej[l4 s/ tf]lsP
adf]lhd sL ug{ kfO{g]5 .
bkmf !& sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg Joj;flos jf JolQmut
b'j} k|of]hgsf] nflu k|of]u x'g ;Sg] tf]lsPsf
j:t'xsf xsdf s/sL ug{ gkfpg] jf

-v_

-u_

-3_

-@)_

bkmf
-s_
-v_

cf+lzs ?kdf dfq s/ sL ug{ kfpg] Joj:yf


ug{ ;lsg]5 .
pkbkmf -%s_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -%s_
/flvPsf] 5 M
-%s_ pkbkmf -@_ sf] cwLgdf /xL
ljQLo kf cGtu{t C0f ;Demf}tf u/L k}7f/L jf
v/Lb ul/Psf k"FhLut j:t'xdf lt/]sf] s/
;DalGwt s/bftfn] sL ug{ kfpg]5 .
pkbkmf -%s_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -%v_
ylkPsf] 5 M
-%v_ bkmf * sf] pkbkmf -@_, bkmf
!@s= / bkmf !% sf] pkbkmf -#_ adf]lhd
lt/]sf] s/ ;DalGwt s/bftfnfO{ sL ug{
lbOg]5 .
bkmf !& sf] pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf
-*_ ylkPsf] 5 M
-*_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg nuftf/ 5 dlxgf;Dd s/
ljj/0f k]z gug]{ s/bftfsf] gfd ;fj{hlgs
ul/g]5 / To:tf] s/bftfsf] s/sL ug'{ kg]{
/sd afFsL eP /f]Ssf /fvL lgnDjg ug{ /
lghsf] btf{ ;d]t lgnDjg ug{ ;lsg]5 .
!* sf],
pkbkmf -!_ df /x]sf s/ clws[t ;dIf eGg]
zAbxkl5 jf x'nfsaf6 /lhi6L u/L eGg]
zAbx ylkPsf 5g\ .
pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ / -!v_
ylkPsf 5g\ M
-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg cfGtl/s /fh:j sfof{no
gePsf lhNnfsf s/bftfn] cfk"mn] s/ ljj/0f
a'emfpg' kg]{ dlxgfsf] kGw| ut]leq ;f]xL
lhNnfsf] sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf
a'emfpg' kg]{ s/ /sd / s/ ljj/0f k]z ug{
;Sg]5 . o;/L k|fKt x'g cfPsf] s/ ljj/0f
tyf s/ e'QmfgLsf] ljj/0f sf]if tyf n]vf

-@!_

bkmf
-s_

-v_
-u_
-3_
-@@_

bkmf
-s_

-v_

lgoGqs sfof{non] ;ft lbgleq ;DalGwt


cfGtl/s /fh:j sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
-!v_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljj/0f k]z
ug]{ / k7fpg] sfo{ljlw ljefun] lgwf{/0f ug{
;Sg]5 .
!( sf],
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ s/bftfn] pkbkmf -!_ df
plNnlvt Dofbleq a'emfpg' kg]{ s/ ga'emfPdf
afFsL /x]sf] s/ /sddf jflif{s bz k|ltztsf
b/n] yk b:t'/ nfUg]5 .
pkbkmf -#_ lemlsPsf] 5 .
pkbkmf -$_ df /x]sf pkbkmf -@_ jf -#_
adf]lhd eGg] zAbxsf] ;f pkbkmf -@_
adf]lhd eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
pkbkmf -%_ df /x]sf pkbkmf -@_ / -#_
adf]lhdsf] eGg] zAbxsf] ;f pkbkmf -@_
adf]lhdsf] eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
@) sf],
pkbkmf -!_ sf] v08 -_ kl5 b]xfosf v08 -r_,
-5_, -h_ / -em_ ylkPsf 5g\ M
-r_ Go"g lahsLs/0f u/L ;d"x sDkgLdf cfk"lt{
ePdf,
-5_ btf{ x'g' kg]{ bfloTj ePsf] JolQmn] btf{
gu/L sf/f]af/ u/]df,
-h_ lahs hf/L gu/L laqmL u/]df,
-em_ btf{ gePsf] JolQmn] s/ p7fPdf .
pkbkmf -$_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -$_
/flvPsf] 5 M
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd s/ lgwf{/0f ubf{
s/ ljj/0f k]z u/]sf] ldltn] rf/ jif{leq s/
lgwf{/0f ul/;Sg' kg]{5 . ;f] cjlwleq s/ lgwf{/0f
x'g g;s]df k]z ePsf] ljj/0f g} :jtM dfGo
ePsf] dflgg]5 .

-@#_

-@$_

-@%_

-u_ pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$s_ ylkPsf]


5 M
-$s_ pkbkmf -$_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} JolQmn] e'mf n]vf jf
lahs jf cGo sfuhft tof/ u/L jf hfn;fhL
u/L s/ 5n]sf] /x]5 eg] h'g;'s} jvt ljefun]
k'gM s/ lgwf{/0f ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
bkmf @! sf],
-s_ pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08
-u_ /flvPsf] 5 M
-u_ s/bftfsf] ;Dk"0f{ jf s]xL ;DklQ Ps} k6s
jf k6s k6s u/L l;naGbL af]nkq jf
;fj{hlgs a9fa9f/f lnnfd laqmL u/]/ .
-v_ pkbkmf -@_ lemlsPsf] 5 .
bkmf @@ kl5 b]xfosf] bkmf @@s= ylkPsf] 5 M
@@s= s/ 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yf M o; P]gdf
cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg s/sf]
kmfObf lng] ab\lgotn] b]xfosf] s'g} sfo{ u/]df
s/d'lQm of]hgf u/L s/ 5Ng] b'?T;fxg u/]sf]
dfgL dxflgb]{zsn] To:tf] s/bftfsf] s/
lgwf{/0f u/L s/ c;'npk/ ug]{ cfb]z s/
clws[tnfO{ lbg ;Sg]5M
-s_ o; P]gdf ePsf] Joj:yfsf] b'?kof]u
u/L s/ 5Ng] ab\lgotn] s'g} of]hgf
tyf sfo{ u/L s/sf] bfloTj sd
u/]df,
-v_ s'g} JolQm jf lgsfon] s/sf] bfloTj
sd ug]{ ab\lgotn] s'g} sfo{ u/]df
jf ;f] ug]{ p2]Zon] ;Demf}tf u/]df .
bkmf @#v= kl5 b]xfosf bkmf @#u= / @#3=
ylkPsf 5g\ M
@#u= Go"g lahsLs/0fsf j:t' vl/b ug]{ M -!_ s'g}
JolQmn] k|rlnt ahf/ d"NoeGbf laqmL d"No sd
b]vfO{ Go"g lahsLs/0f u/L s'g} j:t' laqmL u/]df
k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg To;/L Go"g lahsLs/0f u/L laqmL u/]sf]

To:t} k|s[ltsf] df}Hbftdf afFsL /x]sf] j:t' s/


clws[tn] /f]Ssf /fvL Go"g lahsLs/0f u/L laqmL
u/]sf] d"Nodf ljefu jf cfGtl/s /fh:j
sfof{non] vl/b ug{ jf u/fpg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ljefu jf
sfof{non] j:t' vl/b ubf{ jf u/fpFbf To:tf]
JolQmn] j:t' laqmL ug{ d~h'/ gu/]df ljefu jf
sfof{non] To:tf] j:t' cfgf] sAhfdf lnO{ Go"g
lahsLs/0f u/L laqmL u/]sf] d"Nosf] cfwf/df
u0fgf u/L To:tf] JolQmn] e'QmfgL lng cfPsf]
avt e'QmfgL lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd vl/b
u/]sf] jf vl/b ug{ nufPsf] j:t' dxflgb]{zsn]
tf]s]sf] d"No tyf k|lqmof cg';f/ laqmL ug{ jf
u/fpg ;lsg]5 .
@#3= vfgtnf;L, sAhf jf w/f}6 dfu ug{ ;lsg]M
-!_ s'g} JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] s/
5nL sf/f]af/ u/]sf] / t'?Gt s'g} sf/afxL
gu/]df cleo'Qm efuL hfg] jf s;"/sf] ;a't
k|df0f ufoa x'g] ;Defjgf b]v]df dxflgb]{zssf]
:jLs[lt lnO{ s/ clws[tn] b]xfosf sfdx
ug{ jf u/fpg ;Sg]5 M
-s_ sf/f]af/ :yndf l;naGbL ug{,
-v_ ljB'tLo pks/0f tyf ;f]sf]
clen]v sAhf ug{,
-u_ s;"/ u/]sf] eGg] s'/fsf] ljZjf;
nfu]sf] JolQmaf6 5lnPsf] s/
a/fa/sf] /sd krf{ v8f u/L
gub w/f}6 jf h]yf hdfgL dfu
ug{,
-3_ s/bftfsf] gfddf /x]sf] a}
vftf tLg dlxgf;Ddsf] nflu
/f]Ssf /fVg .
t/, s/ lgwf{/0f k|s[of
k"/f
gePsf]
cj:yfdf
dxflgb]{zssf] :jLs[ltdf yk

tLg dlxgfsf] nflu a} vftf


/f]Ssf /fVg ;lsg]5 .
-_ v08 -u_ adf]lhd w/f}6
g/fv]df jf h]yf hdfgL glbPdf
To:tf] w/f}6 g/fv]df jf h]yf
hdfgL glbP;Dd Ps k6sdf
kGw| lbgdf gj9\g] u/L j9Ldf
k}tfnL; lbg y'gfdf /fVg .

-@^_

-@&_

-@*_

-@_ o; P]g adf]lhd s;"/sf] txlssftsf]


;DaGwdf s/ clws[tnfO{ k|rlnt sfg"g
adf]lhd k|x/LnfO{ eP ;/xsf] clwsf/ x'g]5 .
bkmf @$ sf] pkbkmf -$_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -$_
/flvPsf] 5 M
-$_ pkbkmf -@_ jf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg dlxgfe/Lsf] s'n laqmLdWo] rfnL;
k|ltzteGbf a9L lgsf;L u/L ljqmL ug]{ btf{
ePsf] JolQmn] bkmf !& adf]lhd sL ug{ kfpg]
s/sf] /sd o; cl3 o; bkmfdf tf]lsPsf]
sfo{ljlw ckgfO{ lkmtf{ kfpg lgj]bg lbPdf
a'emfpg' kg]{ s'g} /sd afFsL eP To;df ldnfg
u/L afFsL /x]sf] /sd Psd'i6 lkmtf{ kfpg
lgj]bg lbg ;Sg]5 .
bkmf @$ sf] pkbkmf -%_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -%_
/flvPsf] 5 M
-%_ pkbkmf -#_ jf -$_ adf]lhd s'g} lgj]bg
k/]df lkmtf{ lbg' kg]{ 7xl/Psf] /sd s/
clws[tn] lkmtf{ lbg]5 / lgj]bg k/]sf] ldltn]
pkbkmf -$_ adf]lhd eP tL; lbgleq /
pkbkmf -#_ adf]lhd eP ;f7L lbgleq lkmtf{
gul/Pdf To:tf] /sddf g]kfn ;/sf/n]
tf]lsP adf]lhd Aofh ;d]t lbg' kg]{5 .
bkmf @$ kl5 b]xfosf] bkmf @$s= ylkPsf] 5 M
@$s= s/ lkmtf{ gx'g] M bkmf @$ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg o; P]g adf]lhd lkmtf{
lng' kg]{ /sd s/ cjlw ;dfKt ePsf] ldltn]

-@(_

-#)_

tLg jif{leq lkmtf{sf] nflu lgj]bg glbPdf


lkmtf{ x'g] 5}g .
bkmf @% sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ sf] ;f b]xfosf]
v08 -s_ /flvPsf] 5 M
-s_ g]kfn ;/sf/, k//fi6 dGqfnon]
s"6g}lts dfGotf k|bfg u/]sf] g]kfnsf]
s"6gLlt1nfO{
ljb]zL
/fi6n]
kf/:kl/stfsf] cfwf/df jf If]qLo jf
cGt/f{li6o lgof]u jf ;+:yfdf sfo{/t
s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQmnfO{ s/
5"6sf] ;'ljwf k|bfg u/]sf] /x]5 eg]
g]kfnl:yt To:tf] /fi6, If]qLo jf
cGt/f{li6o lgof]u jf ;+:yfsf]
s"6gLlt1n] cfk"mn] pkef]u u/]sf]
xb;Dd g]kfnleq lt/]sf] s/sf] /sd .
pkbkmf
-v_ pkbkmf
-!_
kl5
b]xfosf]
-!s_ ylkPsf] 5 M
-!s_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg s"6g}lts lgsfo jf s"6gLlt1n] s/
nfUg] j:t' jf ;]jf vl/b ubf{ lt/]sf] s/ Ps
k6sdf Ps xhf/ kfFr;o ?k}ofFeGbf sdsf]
vl/bdf lkmtf{ ul/g] 5}g .
bkmf @% kl5 b]xfosf] bkmf @%s= / @%v= ylkPsf
5g\ M
@%s= ljb]zL ko{6sn] vl/bdf lt/]sf] s/ lkmtf{ x'g] M
g]kfn e|d0f u/L xjfO{dfu{af6 kms{g] ljb]zL
ko{6sn] kGw| xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf] s/ nfUg]
j:t' vl/b u/L cfk"m;Fu nu]df ljefun] tf]s]sf]
k|lqmof cg';f/ To:tf] j:t'df lt/]sf] s/ lkmtf{
lbOg]5 . o:tf] lkmtf{ x'g] /sdsf] tLg k|ltzt
/sd ;]jf z'Ns afkt sf ul/g]5 .
@%v= k'gM lgof{tdf eG;f/ laGb'af6} s/ lkmtf{ x'g] M
s'g} a:t' k'gM lgof{t ePdf ;DalGwt JolQmn]
eG;f/df bflvnf u/]sf] d"No clej[l4 s/
afktsf] w/f}6L /sddWo] ;f] a:t' k'gM lgof{t

-#!_

-#@_

-##_

ePsf] k|df0fsf] cfwf/df ;DalGwt eG;f/


sfof{noaf6 lghnfO{ lkmtf{ lbOg]5 .
bkmf @^ sf] pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu Aofhsf]
b/ jflif{s kGw| k|ltzt x'g]5 .
bkmf @* sf] pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf
-!s_ ylkPsf] 5 M
-!s_ g]kfnleq pTkfbg ePsf] jf tof/
ePsf] dfnj:t' eG;f/ sfof{noaf6 lgsf;Lsf] k|lqmof
k"/f eO;s]kl5 jf ljb]zdf k'lu;s]kl5 ;DalGwt
kf6L{n] lng c:jLsf/ u/L jf cGo sf/0fn] k'gM k}7f/L
u/L NofO{ ;f]xL dfnj:t' k}7f/L ePsf] tLg dlxgfleq
lgsf;L ug]{ ePdf o;/L lkmtf{ NofpFbfsf] avt nfUg]
d"No clej[l4 s/ w/f}6Ldf /fvL 5f8\g ;lsg]5 / To:tf]
dfnj:t' k'gM lgsf;L ePkl5 pQm w/f}6L lkmtf{
lbOg]5 . o;/L w/f}6Ldf /flvPsf] / lkmtf{ ul/Psf]
/sdsf] ljj/0f ;DAflGwt eG;f/ sfof{non] cfGtl/s
/fh:j ljefudf lbg' kg]{5 .
bkmf @( sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf],
-!_ v08 -s_ sf] ;f b]xfosf] v08 -s_
/flvPsf] 5 M
-s_ bkmf !) sf] pkbkmf -!_ jf -@_
pNn\3g u/]df k|To]s s/
cjlwsf] lgldQ bz xhf/ ?k}oFf .
-@_ v08 -v_ kl5 b]xfosf] v08 -v!_
ylkPsf] 5 M
-v!_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod adf]lhd s/kf6L g/fv]df
k|lt xKtf b'O{ xhf/ ?k}ofF /
tf]lsPsf] 7fpFdf /fVg' kg]{df
g/fv]df Ps xhf/ ?k}ofF .
-#_ v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08 -u_
/flvPsf] 5 M

-v_

-u_

-u_ bkmf !$ sf] pkbkmf -!_ jf -$_ sf]


Joj:yf pNn\3g u/]df k|To]s k6s
kfFr xhf/ ?k}ofF .
-$_ v08 -3_ sf] ;f b]xfosf] v08 -3_
/flvPsf] 5M
-3_ bkmf !% pNng u/]df p7fPsf]
s/sf] zt k|ltzt .
-%_ v08 -5_ kl5 b]xfosf] v08 -5!_
ylkPsf] 5 M
-5!_ bkmf !^ sf] pkbkmf -#s_ pNn\3g
u/]df k|To]s k6s Ps xhf/ ?k}ofF
-^_ v08 -6_ kl5 b]xfosf] v08 -7_ ylkPsf]
5 M
-7_ sDKo"6/ laln ug{ :jLs[lt lnPsf]
s/bftfn] tYof d]6\g jf ;Rofpg
;lsg] ;6j]o/ k|of]u u/]sf] kfOPdf
kfFr nfv ?k}ofF .
pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s_ ylkPsf]
5 M
-!s_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod kfngf gu/L s/sf] bfloTj 36fPdf s/
clws[tn] ljefun] tf]s]sf] cfwf/df s/ lauf]sf]
kRrL; k|ltzt;Dd hl/afgf ug{ ;Sg]5 .
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ s'g} JolQmn] b]xfo adf]lhdsf s'g}
s;"/ u/]df s/ clws[tn] To:tf] JolQmnfO{ s/
lauf]sf] zt k|ltzt /sd hl/afgf jf 5
dlxgf;Dd s}b jf b'j} ;hfo ug{ ;Sg]5 M
-s_ e'mf n]vf jf lahs jf cGo
sfuhft tof/ u/]df,
-v_ hfn;fhL u/L s/ 5n]df,
-u_ btf{ gePsf] JolQmn] btf{
ePsf] JolQm ;/x Jojxf/
u/]df,
-3_ bkmf @#u= pNn\3g u/]df,

-3_

-#$_

-#%_

-_ bkmf #) sf] pNn\3g u/L


sf/f]af/ u/]df .
pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf]
5 M
-#_ o; P]gdf plNnlvt s'g} s;"/ ug]{
JolQmnfO{ hfgfhfg jf nfk/jfxL u/L d2t ug]{
jf ;xfotf lbg] jf b'?T;fxg ug]{ jf ;Nnfx
lbg] dltof/nfO{ To:tf] JolQmn] sd lt/]sf]
s/sf] krf; k|ltzt /sd hl/jfgf nfUg]5 .

bkmf @( kl5 b]xfosf] bkmf @(s= ylkPsf] 5 M


@(s= ljefun] hl/afgfsf] /sd bflvnf ug{ cfb]z
lbg ;Sg] M -!_ o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} JolQmn] cfk"mn] bkmf
@( sf] pkbkmf -@_ df pNn]v ePsf] cGo s'g}
Ps jf PseGbf a9L s;"/ u/]sf] egL
sf/afxLsf] k|lqmof z'? x'g' cufj} lnlvt ?kdf
:jLsf/ u/]df To:tf]] s;"/ u/] afkt nfUg]
hl/afgf /sddf ga9\g] u/L hl/afgf /sd
bflvnf ug{ ljefun] To:tf] JolQmnfO{ cfb]z
lbg ;Sg]5 .
-@_ ljefun] pkbkmf -!_ adf]lhdsf]
cfb]z lbFbf To:tf] cfb]zdf To:tf] s;"/sf]
ljj/0f, a'emfpg' kg]{ hl/afgf /sd / hl/afgf
/sd a'emfpg' kg]{ ldlt v'nfpg' kg]{5 .
-#_ ljefun] o; bkmf adf]lhd lbPsf]
cfb]z clGtd x'g]5 .
bkmf #) kl5 b]xfosf] bkmf #)s= ylkPsf] 5 M
#)s= k'gM s/ lgwf{/0fsf] nflu cfb]z lbg ;Sg] M -!_
s/ lgwf{/0f eO{ g;Sb} ;f] s/ lgwf{/0f ;DaGwL
s'g} sf/afxL clgoldt x'g nfu]sf] 5 jf
ePsf] 5 eGg] s'/f dxflgb]{zsnfO{ k|fKt
;"rgfaf6 b]lvg cfPdf :ki6 sf/0f vf]nL krf{
v8f u/L dxflgb]{zsn] k'gM s/ lgwf{/0f ug{
;DalGwt s/ clws[tnfO{ lgb]{zg lbg jf cGo

-#^_

s'g} s/ clws[tnfO{ ;f] sfd ug{ cfb]z lbg


;Sg]5 .
-@_ s/ clws[tn] nfk/afxL jf
ab\lgot;fy s/ lgwf{/0f u/L s/sf] bfloTj
36\g uPsf] b]lvPdf dxflgb]{zsn] To:tf] s/
lgwf{/0f cfb]zdf ;+zf]wg ug{ z'? s/ lgwf{/0f
ePsf] ldltaf6 rf/ jif{leq cfb]z lbg
;Sg]5 .
bkmf #!s= sf] ;f b]xfosf] bkmf #!s= /flvPsf] 5 M
#!s= k|zf;sLo k'g/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg lbg
;Sg] M -!_ s/ clws[tn] u/]sf] s/ lgwf{/0fsf]
lg0f{o pk/ lrQ ga'g] JolQmn] To:tf] lg0f{osf]
;"rgf kfPsf] ldltn] tL; lbgleq To:tf] lg0f{o
lj?4 ljefu ;dIf lgj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg]
Dofb u'lh|g uO{ s'g} s/bftfn] Dofb yksf]
nflu Dofb u'lh|Psf] ldltn] ;ft lbgleq
lgj]bg lbPdf ljefun] Dofb u'h|]sf] ldltaf6
a9Ldf tL; lbgsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 .
-#_ s/bftfn] pkbkmf -!_ adf]lhd
lbPsf] lgj]bg ;d]tsf k|df0f sfuhft 5fglag
ubf{ lgj]bssf] lgj]bg lhsL/ ;To b]lvg
cfPdf :ki6 sf/0f vf]nL krf{ v8f u/L
dxflgb]{zsn] ;f] s/ lgwf{/0f cfb]z ab/ u/L
k'gM s/ lgwf{/0f ug{ ;DalGwt s/ clws[tnfO{
lgb]{zg lbg jf s'g} s/ clws[tnfO{ ;f] sfd
ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf]
ldltn] ;f7L lbgleq ;f] lgj]bg pk/ ljefun]
lg0f{o lbg' kg]{5 .
-%_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq
ljefun] lg0f{o glbPdf ;DalGwt JolQmn] bkmf
#@ adf]lhd /fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg
lbg ;Sg]5 .
-^_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg]
s/bftfn] lgwf{l/t s/ /sddWo] ljjfb/lxt s/

-#&_

-#*_

-#(_

/sd a'emfO{ ljjflbt s/ /sdsf] Ps ltxfO{


/sd gub w/f}6L /fVg' kg]{5 .
-&_ pkbkmf -!_ adf]lhd bflvnf ug'{ kg]{
/sd lgj]bg lbg'eGbf cufl8 g} a9L bflvnf
u/]sf] /x]5 eg] To:tf] /sdn] vfd];Ddsf]
/sd s6fO{ afFsL /sd dfq w/f}6L /fVg
;lsg]5 .
bkmf #@ sf] ;f b]xfosf] bkmf #@ /flvPsf] 5 M
#@= /fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg] M -!_
bkmf #) adf]lhd dxflgb]{zsn] u/]sf]
lgnDagsf] cfb]z jf bkmf #!s= sf] pkbkmf
-$_ adf]lhd ljefun] u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ
ga'g] JolQmn] /fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg
lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fj]bg lbg]
JolQmn] k'g/fj]bg lbPsf] kGw| lbgleq
k'g/fj]bgsf] ;"rgfsf] Ps k|lt ljefudf btf{
u/fpg' kg]{5 .
bkmf #@ kl5 b]xfosf] bkmf #@s= ylkPsf] 5 M
#@s= k"jf{b]z M -!_ s'g} JolQmn] of] P]g nfu" x'g]
cj:yf af/] s'g} lljwf lg/fs/0fsf nflu ljefu
;dIf lnlvt ?kdf lgj]bg lbPdf ljefun] ;f]
JolQmnfO{ lnlvt ?kdf ;"lrt u/L ljefusf]
wf/0ff tf]lsP adf]lhd k"jf{b]zf/f hf/L ug{
;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg o; P]gsf] sfof{Gjogsf ;DaGwdf
b]vfk/]sf] s'g} lljwf ;DaGwL ljifo cbfntdf
ljrf/fwLg /x]sf] jf cbfntaf6 lg0f{o eO{ ;s]sf]
cj:yfdf To:tf] ljifodf ljefun] pkbkmf -!_
adf]lhdsf] k"jf{b]z hf/L ug{ ;Sg] 5}g .
bkmf #$ kl5 b]xfosf] bkmf #$s= ylkPsf] 5 M
#$s= ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] s/
k/LIf0f ;DaGwL sfo{sf] nflu ;DalGwt
ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg]5 / To:tf] ljz]if1sf]

-$)_

-$!_

;DaGwdf bkmf #& df plNnlvt ;/sf/L


uf]Kotf ;DaGwL Joj:yf nfu" x'g]5 .
bkmf $) sf] pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M
-!_ s'g} s/bftfn] cfgf] s/sf] bfloTjsf]
;Dk"0f{ jf s]xL c+z 5n]sf] jf 5Ng sf]lz; u/]sf] k|df0f
;lxtsf] ;"rgf lbg] JolQmnfO{ To:tf] ;"rgfsf] cfwf/df
c;'npk/ ul/Psf] s/sf] /sddWo] lghn] k]z u/]sf]
k|df0faf6 lgwf{/0f eP hltsf] s/ /sdsf] aL; k|ltzt
a/fa/sf] /sd dxflgb]{zssf] lg0f{on] k'/:sf/ lbg
;Sg]5 .
cg';"rL! / cg';"rL@ sf] ;f b]xfosf cg';"rL! /
cg';"rL@ /flvPsf 5g\ M

cg';'rL !
-bkmf % sf] pkbkmf -#_ ;Fu ;DalGwt_
s/ 5"6 x'g] j:t' tyf ;]jfx
;d"x !M cfwf/e"t s[lif pTkfbgx
-s_ wfg, rfdn -zLif{s !)=)^_, ux"F -zLif{s !)=)! /
!)=)@_, ds} -zLif{s !)=)%_, hf} -zLif{s !)=)#_,
sf]bf], -pkzLif{s !)=)*=@)_, kmfk/, -pkzLif{s
!)=)*=!)_, bnxg / bfn -zLif{s )&=!#_, lk7f] /
;'hL -zLif{s !!=)@, lu|6\; -zLif{s !!=)$_, wfgsf]
lrp/f, -zLif{s !(=)$_, rgf, af]8L, s]/fpm, l;dL zLif{s )&=)* / )&=!#_, o:t} vfBfGgsf] ?kdf
k|of]u x'g] cfwf/e"t ck|zf]lwt s[lif pTkfbgx /
ltgsf cjz]if,
-v_ xl/of] tyf tfhf ;fu;AhL, -zLif{s )&=)! b]lv
)&=!! ;Dd, )&=!@=@), -pkzLif{s )&=)#=@)
afx]s__, tfhf kmnk"mn
-zLif{s / pkzLif{s
)*=)!=!(, )*=)#, )*=)$=#), )*=)$=$),
)*=)$=%), )*=)%, )*=)^=!), )*=)& b]lv
)*=!)
;Dd_,
tfhf
k"mn,
-pkzLif{s )^=)#=!)_, sGbd"n tyf kmnk"mn,
t/sf/L / sGbd"nsf] ?kdf k|of]]u x'g] tfhf tyf
ck|zf]lwt s[lif pTkfbgx . -xf]6n, /]i6'/]06, af/,
u]i6xfp;, Sof6]l/of jf o:t} cGo ;+:yfn] ug]{
cfk"lt{ afx]s_
-u_ ck|zf]lwt gub]afnL -h:t} pv' -pkzLif{s
!@=!@=((_, skf; -zLif{s %@=)!_, cn}+rL -pkzLif{s
)(=)*=#)=!)_, cb'jf / ;"7f] --pkzLif{s
)(=!)=!)_, ;gkf6 -zLif{s %#=)! / pkzLif{s
%#=)#=!)_, ls;fgn] laqmL ug]{ ck|zf]lwt ;'tL{,
lrofsf] kft -pkzLif{s )(=)@=!), )(=)@=@)_,
lrofsf] k}ls jf -l6 r]i6_ -pkzLif{s $$=!%=!)_,
slkmsf] u]8f -pkzLif{s )(=)!=!! / )(=)!=!@_,
e6df; -zLif{s !@=)!_, abfd -zLif{s !@=)@_, xn]bf]
-pkzLif{s )(=!)=#)__ lkgf / ;f]ofj8L d:of}/f
-zLif{s @#=)$ / @#=)%_
-3_ h8La'6L -ltgsf] ;f/ ;d]t_
;d"x @ M cfwf/e"t cfjZostfsf j:t'x
-s_ wf/f tyf 6]/af6 v'nf ?kdf cfk"lt{ x'g] lkpg] kfgL
-v_ bfp/f -pkzLif{s $$=)!=!)_
-u_ uf]n -zLif{s $$=)@_

-3_ g"g -pkzLif{s @%=)!=))=()_


;d"x # M hLjhGt' tyf ;f]sf] pkh
-s_ v;L / af]sf -pkzLif{s )!=)$=@)_, e]+8f / Rof+u|f
-pkzLif{s )!=)$=!)_ rf}+/L, /fFuf -zLif{s )!=)@_
aFb]n / ;'+u'/ -zLif{s )!=)#_ , v/fof] -pkzLif{s
)!=)^=!(_ / ltgsf] ck|zf]lwt sfFrf] vfB kl/sf/x
-zLif{s )@=)! b]lv zLif{s )@=)$ ;Dd, zLif{s
)@=)^_
-v_ ufO{ / e}+;L -)!=)@_, jfv|L -)!=)$=@)_, / ltgsf] tfhf
b"w -)$=)!_, -kf:r/fO{H8 ;d]t_, bxL -)$=)^=!)_, df}/L
-)!=)^=()_ tyf df}/L /fVg] 3f/ -$$=!%=!)_, tyf df}/L
kfng pBf]un] k}7f/L ug]{ df}/L kfngsf] nflu cfjZos kg]{
d]6n Jof/n, /fgL 5]Sg] kftf, df}/L a|';, cfwf/ rfsf /f]n/,
luo/ kDk / xLn Kn]6 tyf df}/Lkfng Joj;fosf] d]l;g
-zLif{s *$=#^_ / dx 5fGg] / /; 5fGg] d]l;g -zLif{s
*$=##_

-u_ xfF;, efn] tyf kf]yL s'v'/f, 6sL{, nf}sf6 / o:t} cGo
k+IfLx -zLif{s )!=)%_, ltgsf] tfhf df;',
ck|zf]lwt sfFrf] kl/sf/x -zLif{s )@=)&_ / c08f
-zLif{s )$=)&_
-3_ tfhf jf ;'sfPsf] df5f -Kofls ul/Psf] afx]s_
-zLif{s )#=)! -pkzLif{s )#=)@=## b]lv )#=)@=#^
;Dd / )#=)@=&) afx]s_ --zLif{s )#=)#_
-pkzLif{s )#=)#=*) afx]s__, -pk zLif{s
)#=)%=%(, )#=)&=$! / )#=)&=$(_
;d"x $ M s[lif ;fdu|Lx
-s_ afnL, 3fF;, k"mn jf jf]6 lj?jfsf] jLp jLhg, lj?jf,
lj?jfsf] sndL tyf ljp ljhgsf] ?kdf k|of]u x'g]
ufgf] h/f -zLif{s )^=)!, )^=)@, )^=)$ / !@=)(_
-v_ dn, /f;folgs dn / df6f]sf] pkrf/ ;fdu|L -efu #!_
-u_ s[lif sfo{df k|of]u x'g] ;fdfGo cf}hf/x M hdLg
vGg] tyf ;kmf ug]{ s'6f], sf]bfnf] / ;fj]n, xft]
cf}hf/x, xft] cf/f afx]s emf/kft tyf sf7 sf6\g]
xft] cf}hf/x, cGgsf] u]8f emfg]{ / e"; ;kmf ug]{
xft] cf}hf/x, kz'xsf] rf/f sf6\g] xft] cf}hf/x
tyf xnf]df k|of]u ul/g] kmfnL -zLif{s *@=)!_
-3_ afnLgfnLsf] nflu dfq k|of]u x'g] eG;f/ b/aGbLsf]
efu #* sf ls6gfzs, 9';Lgfzs, emf/kftgfzs,
d';fgfzs cf}ifwL -pkzLif{s #*=)*=(!=(),
#*=)*=(@, #*=)*=(#, #*=)*=((_
-_ 6\ofS6/ -zLif{s *&=)!_, slN6e]6/ -pkzLif{s
*$=#@=@(_, x}/f] -pkzLif{s *$=#@=@!_, n]en/
-pkzLif{s *$=#@=*)_, kz'sf] rf/f sf6\g] d]lzg

-zLif{s *$=##_, y|];/ -pkzLif{s *$=##=%@_, df5f


dfg]{ hfnL -pkzLif{s %^=)*=!!_, df5f kfNg] tof/L
s]hx, dT:o OGs'j]6/, l;FrfO sfo{df k|of]u x'g] @
xif{kfj/b]lv * xif{kfj/;Dd zlQm ePsf] Ol~hg
;lxtsf] klDk ;]6 / ;f]sf] ;fydf /x]sf] #)
ld6/;Ddsf] xf]h kfOk .
-r_ eG;f/ b/aGbLsf] efu @#, @* / @( df kg]{
lkm8;lKnd]06sf] sRrf kbfy{, eG;f/ b/aGbLsf] efu
@# cGtu{tsf kz'k+ILfsf] bfgf / lkm8;lKnd]06, efu
@% sf] r'g9'fsf] w'nf] . xlsf] w'nf] / df5fsf]
w'nf] .
-5_ ;fdfGo efF8fjt{g afx]ssf s'v'/fsf] bfgf v'jfpg]
ljz]if k|sf/sf] efF8f / s'v'/fsf] kfgL lkpg] ljz]if
lsl;dsf efF8f .
;d"x % M cf}ifwL pkrf/ / o:t} :jf:Yo ;]jfx
-s_ :jf:Yo ;]jf -d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf ;+:yfn]
k|bfg u/]sf] :jf:Yo ;]jf afx]s_
-v_ dfgj /ut / dfgj /QmhGo kbfy{x / EoflS;g,
-zLif{s #)=)@_ /Qm ;~rf/ ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{
g]kfn /]8qm; ;f];fO6Ln] cfoft ug]{ /ut /fVg]
Knfli6ssf y}nf, 6fG;o'hg ;]6, 6]l:6 ls6\;, l/Ph]G6
tyf /Qm k/LIf0f l/Ph]06 lgdf{0fsf] nflu cfjZos kg]{
ljleGg cf}hf/ pks/0fx? Pj+ /;fogx?,

-u_ lrlsT;f cg';Gwfgdf k|of]u x'g] dfgj jf hgfj/sf


c+u tyf tGt'x -zLif{s #)=)!_
-3_ kz' pkrf/ tyf dfgjLo pkrf/sf cf}ifwLx
-#)=)^=^)_ / ue{ lg/f]ws ;fwgx - zLif{s
$)=!$=!), ()=!*_, -zLif{s #)=)#, #)=)$
-Rofjgk|f; afx]s_, pkzLif{s $)=!$=!)
-_ d'6'sf] pkrf/df k|of]u x'g] k];d]s/ -()=@!=%)_, :6]06,
d'6'sf] eNj -()=@!=()_, d[uf}nf /f]usf] pkrf/sf nflu
cfjZos pks/0fx?, 8fonfOl;;df k|of]u x'g] jfy
sG;]G6]]6 7f]; jf t/n -#*=@$=()_, czQm / ckf
JolQmx?sf] k|of]usf] nflu dfq pko'Qm x'g] u/L jg]sf
;fwgx? -:s'6/ ;d]t_ -*&=!#=!) / *&=!$=@)_,

-r_ PS;/] lkmNd -pkzLif{s #&=)!=!)_ / pkrf/sf]


lgldQ k|of]u x'g] clS;hg UofF; -pkzLif{s
@*=)$=$)_ / qm]k Jof08]h -zLif{s #)=)%_
-5_ cf}ifwL pBf]usf] sRrf kbfy{M xfdf]{gfOH8 sf]8sf]
efu @* leq kg]{ cf}ifwL pBf]u tyf cfO=cf]=Pn=
pTkfbgdf k|of]u ug]{ wft'sf nj0fx?, cS;fO8x? /
xfO8f]cS;fO8x?sf cltl/Qm efu @( cGtu{t ug]{
cf}ifwLsf sRrf kbfy{ -cf}ifwLsf] ;lqmo tTj_ tyf

cf}ifwL pBf]un] cf}ifwL pTkfbgsf] nflu k|of]u ug]{


tyf cfO=cf]=Pn= pTkfbgdf k|of]u x'g] sRrf kbfy{ /
Kofls+u d]6]l/on, cf]}iflw Joj:yf ljefusf]
l;kmfl/;df cf}ifwL pBf]u tyf c:ktfnsf] cg';Gwfg
tyf ljsf;df k|of]u x'g] zLif{s ()=!* / ()=@& df
kg]{ pks/0fx?
;d"x ^ M lzIff
-s_ ljBfno tyf ljZj ljBfnodf x'g] cg';Gwfg
;DaGwL sfo{x,
-v_ g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ :jfldTj ePsf ;+:yfx?af6
k|bfg ug{] Jojzflos jf k];fut tflnd jf k'gtf{huL
tflndx? .
-u_ ljBfno tyf ljZj ljBfnoxn] k|bfg ug]{ lzIf0f
;]jf .
;d"x & M lstfa, cvjf/ / d'lb|t ;fdu|Lx
-s_k':ts, kfqf], cvjf/, kqklqsf -zLif{s $(=)!,
$(=)@, $(=)$_ / To;sf] d'b|0f tyf k|sfzg
-v_cvjf/L sfuh -zLif{s $*=)!_
;d"x * M ;f+:s[lts, snfTds / sfnLu9L ;]jf
-s_ lrqsnf, d"lt{snf, jf:t'snf tyf o:t} k|sf/sf cGo
x:tsnfx / tT;DaGwL ;]jf,
-v_;f+:s[lts sfo{qmd,
-u_k':tsfno, ;+u|xfno, snf ;+u|xfno, lrl8of3/ tyf
jg:klt pBfg / /fli6o lgs'~hsf] k|j]z z'Ns .
;d"x ( M ofq'afxs oftfoft tyf 9'jfgL ;]jfx
xjfO{ ofqf, ofq'jfxs oftfoft -s]j'nsf/ afx]s_,
9'jfgL ;]jf -cfk"lt{;Fu ;DalGwt 9'jfgL afx]s_ tyf
lgof{tsf] k|of]hgsf nflu ePsf] sfuf]{ ;]jf
;d"x !) M Jofj;flos jf k]zfut ;]jf
snfsf/, v]nf8L, n]vs, gd"gfsf/, cg'jfbs, bf]efif]n]
;+:yfut jf JolQmut ?kdf k|bfg ug]{ k]zfut ;]jf,
ljb]zdf hgzlQm cfk"lt{ ug]{ ;]jf .
;d"x !! M cGo j:t' tyf ;]jf
!= lzt e08f/n] pknAw u/fpg] s[lif k}bfjf/ e08f/0f ;]jf .
@= x'nfs ;]jf -g]kfn ;/sf/af6 ;~rflnt dfq_
-s_ lr7Lkq, k};f tyf k'lnGbf kl/jxg jf
x:tfGt/0f ;DaGwL ;]jf,
-v_ lr7Lkq, k};f tyf k'lnGbf kl/jxg x:tfGt/0f
;DaGwL ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{ cGo
;]jfx,
-u_ x'nfs l6s6 -zLif{s $(=)&_
-3_ g]kfn ;/sf/f/f k|bfg ug]{ ;]jfx .

#= cGtMz'Ns l6s6 / /fxbfgL -zLif{s $(=)&_, Sof; d]lzg


-pkzLif{s *$=&)=()_
$= ljQLo ;]jf, hLjg aLdf ;]jf / k'glj{df ;]jf
%= a} gf]6, l;Ssf tyf r]s a's
-s_ g]kfnL gf]6sf] 5kfO tyf lgisfzg,
-v_ g]kfnaflx/af6 g]kfnleq x'g] a} gf]6sf] cfk"lt{,
-zLif{s $(=)&_
-u_ r]s a's -zLif{s $(=)&_
^= ;'g, rfFbL
-s_ -s_ ;'g -zLif{s &!=)*_, ;'gsf l;Ssf
-pkzLif{s &!=!*=()_, ;'gsf uxgf -zLif{s
&!=!#_ / xL/f hjfx/ft
-v_ -v_ rfFbL -zLif{s &!=)^_ rfFbLsf l;Ssf
-pkzLif{s &!=!*=()_ rfFbLsf t}of/L j:t' /
u/uxgf -zLif{s &!=!#_
&= ljB't cfk"lt{
*= sRrf pmg -zLif{s %!=)!_
(= Aof6Laf6 rNg] 6]Dkf] -pkzLif{s *&=)#=@!=!)_ / ltgsf
r]l;; -pkzLif{s *&=)^=))=!%_
!)= j}slNks phf{ k|j{4g s]Gb|sf] l;kmfl/;df afof] UofF;, ;f}o{
zlQm / jfo' zlQmaf6 phf{ pTkfbg ug]{ ;+oGq tyf
pks/0fx / 6\o"jn/ Aof6L .
!!= xjfO{hxfh / x]lnsK6/ -zLif{s **=)@ -pkzLif{s
**=)@=^) afx]s__ tyf ltgsf Ol~hg -pkzLif{s
*$=)(=!)_ u]o/ jS; -pkzLif{s **=)%=!)_ bdsn
-pkzLif{s *&=)%=#)_ PDa'n]G; / zj jfxg -zLif{s
*&=)@ / *&=)#_
!@= h'6 Aoflr cfon -pkzLif{s @&=!)=!(=!#_ h'6sf
pTkfbgx -zLif{s %#=)^, %#=)& / %#=!)_ / pBf]u
ljefusf] l;kmfl/zdf h'6 pBf]un] cfkm\gf] pBf]usf]
;+rfngsf] nflu k}7f/L ug]{ :k]o/ kf6{\; .
!#=eG;f/ b/aGbLsf] efu *$ sf % k|ltzt;Dd eG;f/
dx;'n nfUg] 3/fo;L k|of]u x'g ;Sg] afx]ssf dLn
d]lzg/L Pj+ oGq pks/0fx?, df]lN8+u ug]{ ;fFrf] -kf6{k'h{f
afx]s_
!$= pmgL un}+rf tyf un}+rfsf] pmgL wfuf] stfO{, /fO{, w'nfO{
/ a'gfO{ .
!%= zt k|ltzt ;"ltsf] ;f8L, n'+lu, wf]tL -dbf{gfhgfgf_
k]6fgL, uD5f -zLif{s ^@=!!_ / ;"lt wfuf] -zLif{s %@=)% /
%@=)&_ .
!^= :j]bzd} xftn] a'lgg] :jL6/df k|of]u x'g] pmgL wfuf]
-s[lqd / Pqm]lns afx]s_ .

!&= g]kfn ;/sf/ cy{ dGqfnoaf6 :jLs[lt k|fKt ePsf] s'g}


b}jL k|sf]k jf k/f]ksf/sf] nflu cg'bfgdf k|fKt x'g]
j:t'x .
!*= lem6L, u'06f, ef/L cfb]zsf] ;'ljwf cGtu{t k}7f/L ul/Psf]
eG;f/ dx;'n gnfUg] JolQmut k|of]hgsf j:t'x .
!(= sk8f, ;nfO{ -sf7sf] sf6L dfq_, w'k / 6fo/6\o'a
pBf]uxn] cfgf] pTkfbgsf] pQm ;fdfg laqmL ubf{
p7fPsf] s/af6 vl/bdf lt/]sf] s/ 36fpFbf afFsL
a'emfpg' kg]{ b]lvPsf] s/ a/fa/sf] /sd ljefun] tf]s]sf]
k|lqmof adf]lhd tL pBf]unfO{ lkmtf{ lbOg]5 .
@)= d}bf pBf]un] cfgf] pTkfbg -d}bf_ laqmL ubf{ p7fPsf]
s/af6 vl/bdf lt/]sf] s/ 36fpFbf afFsL a'emfpg' kg]{
b]lvPsf] s/ a/fa/sf] /sd ljefun] tf]s]sf] k|lqmof
adf]lhd kRrL; k|ltzt dfq lkmtf{ lbOg]5 .
@!= tf]/Lsf] t]n pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]un] cfgf] pTkfbgsf]
tf]/Lsf] t]n / :jb]zdf pTkflbt jg:ktL o" / cGo
k|zf]lwt vfg]t]n pBf]un] d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf
s/bftfx?nfO{ cfgf] pTkfbg laqmL ubf{ p7fPsf] d"No
clej[l4 s/df %) -krf;_ k|ltzt d"No clej[l4 s/
cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd lkmtf{
lbOg]5 . t/ 7"nf] kl/df0f -Bulk_ df k|zf]lwt t]n cfoft
u/L pkef]Qmf Kofs]hdf Kofls -Refilling_ u/L laqmL
ljt/0f ug]{ Kofs]lh pBf]ux?n] o:tf] ;'ljwf kfpg]
5}gg\ .
@@= ;]n'n/ df]jfOn kmf]g;]6 pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]u tyf
k}7f/Lstf{n] ;]n'n/ df]jfOn kmf]g;]6sf] sRrfkbfy{ jf
tof/L ;fdfgdf lt/]sf] s/ To:tf ;fdfg d"No clej[l4
s/df btf{ ePsf s/bftfx?nfO{ laqmL u/]sf] k|df0f k]z
u/]df ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd ;f7L k|ltzt
lkmtf{ lbOg]5 .
@#= lrgL pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]un] cfkm\gf] pTkfbg d"No
clej[l4 s/df btf{ ePsf s/bftfx?nfO{ ljqmL ubf{
p7fPsf] d"No clej[l4 s/df &) -;Q/L_ k|ltzt d"No
clej[l4 s/ cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof
adf]lhd lkmtf{ lbOg]5 .
@$= hnljB't cfof]hgfsf] nflu cfjZos kg]{ g]kfndf
pTkfbg gx'g] oGq pks/0fx, d]zLg/L cf}hf/x? /
ltgsf kf6{k'hf{, k]g:6s kfO{k jf ;f] agfpg k|of]u x'g]
kmnfd] kftf k}7f/L ubf{ j}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|sf]
:jLs[ltdf ;~rfng x'g]sf] xsdf ;f] s]Gb|sf] / j}slNks
phf{ k|j4{g s]Gb|sf] :jLs[ltdf ;~rfng x'g]b]lv afx]s
cGo cfof]hgfsf] xsdf ljB't ljsf; ljefusf]

l;kmfl/;df d"No clej[l4 s/ 5"6 ul/g]5 .


@%= ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn] s"6g}lts ;'ljwf jf dx;'n
;'ljwfdf k}7f/L u/]sf ;jf/L ;fwg s'g} cfof]hgfsf]
:jLs[t jflif{s sfo{qmd cg'?k cfof]hgfnfO{ g} x:tfGt/0f
u/L ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g ubf{ jf s'g}
cfof]hgfsf] gfddf k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf
-nut jf a} Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf] afx]s_ k}7f/L ePsf
;jf/L ;fwg cfof]hgf ;dflKtkl5 cy{ dGqfnosf]
:jLs[lt lnO{ ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g u/L ;/sf/L
lgsfodf x:tfGt/0f ubf{ d"No clej[l4 s/ nfUg] 5}g .
@^= s"6g}lts lgof]u, kl/of]hgf / cGo lgsfoxn] -;/sf/L
Pj+ u}/;/sf/L ;+3 ;+:yf_ dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf
z'? pTkfbg jif{n] !% jif{ gf3]sf k'/fgf ;jf/L ;fwg cy{
dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ k'gM k|of]u x'g g;Sg] u/L
:qmofk u/L /lhi6]zg /2 ug{ rfx]df To:tf] ;jf/L
;fwgdf d"No clej[l4 s/ nfUg] 5}g .
@&= lghL k|of]usf] nflu g]kfnL gful/sn] d"No clej[l4 s/
5"6df cfoft ul/Psf ;jf/L;fwgsf wgLsf] d[To" eO{
;jf/L;fwgnfO{ lghsf] klt jf kTgLsf] gfddf gfd;f/L
ubf{ ljefusf] :jLs[ltsf] cfwf/df To:tf ;jf/L
;fwgxdf nfUg] d"No clej[l4 s/ 5"6 x'g]5 .
@*= a08]8 j]o/ xfp; jf gub w/f}6L -kf;a's_ sf] ;'ljwf
glnPsf pBf]uxn] cfk"mn] lgsf;L ug]{ dfnj:t'
pTkfbgsf] nflu cfjZos kg]{ sRrf kbfy{, ;xfos sRrf
kbfy{ Pj+ g]kfndf pTkfbg gx'g] Kofls d]6]l/on k}7f/L
u/L ;f]af6 pTkflbt tof/L dfnj:t' tf]lsPsf] cjlwleq
tf]lsPsf] k|lqmof cg';f/ lgsf;L u/]df To:tf sRrf
kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{ Pj+ Kofls d]l6l/on k}7f/L
ubf{ eG;f/ laGb'df nfu]sf] s/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf
k|sfzg u/L ;f]xL ;"rgfdf tf]lsP adf]lhdsf dfnj:t'df
tf]lsP adf]lhdsf] ldltb]lv tf]lsP adf]lhdsf] ;db/df
eG;f/ laGb'af6} d"No clej[l4 s/ lkmtf{ lbOg]5 .
@(= g]kfnL ;]gf, ;z:q k|x/L an / g]kfn k|x/Lsf] k|wfg
sfof{nosf] gfddf k}7f/L x'g] lgDg lnlvt ;fdfgxdf
;DalGwt dGqfnosf] l;kmfl/;df 5"6 k|bfg ul/g]5 M
-s_ ;}lgs, ;z:q k|x/L / g]kfn k|x/Lsf] k|of]usf
v/vhfgf, xftxltof/, uf]lnuf, af?b / ltgsf
:k]o/kf6{;, ljz]if k|sf/sf] t]n / 6NnLx,
PS;];l/h, la:kmf]6s kbfy{, ;}lgs ;fdu|L pTkfbg
ug{ cfjZos kg]{ sRrf kbfy{ tyf ;'/Iffsf] lgldQ
k|of]u ug]{ d]lzg/L cf}hf/ / kf6{k'hf{x .
-v_ zflGt;'/Iff sfod ug{ cfjZos kg]{ d]lzg/L

cf}hf/x, eL8 lgoGq0fsf ;fdfgx, ck/fw


cg';Gwfgsf] nflu cfjZos pks/0f tyf cGo
;fdfgx tyf ;~rf/ dGqfnosf] l;kmfl/;df
;}lgs hjfg, ;z:q k|x/L / g]kfn k|x/Ln] k|of]u ug]{
;~rf/ ;DaGwL ;fdfgx .
-u_ ;}lgs hjfg, ;z:q k|x/L, g]kfn k|x/L tyf 3f]8f
vRr/x?sf] :jf:Yo pkrf/sf] nflu cfjZos kg]{
cf}hf/, pks/0f, cf}ifwL / tT;DaGwL ;fdfgx .
-3_ ;}lgs hjfg, ;z:q k|x/L, g]kfn k|x/Lsf] cEof;
tyf tflnddf k|of]u x'g] ;fdfgx .
-_ g]kfnL ;]gfn] k|of]u ug]{ Ol~hlgol/ ;e]{ / lgdf{0f
sfo{df k|of]u x'g] x]le cy{d'le+u KnfG6, cf}hf/ / ;f]
;DaGwL kf6{;, clK6sn OSjLkd]G6 tyf /Iff
dGqfnof/f tf]lsP adf]lhdsf] l8k]mG; :6f]/sf
;fdfgx .
-r_ g]kfnL ;]gfn] k|of]u ug]{ SoflDk OSjLkd]06 tyf
:k]zn kmf];{ / Kof/f6'k/nfO{ cfjZos kg]{ ljleGg
;fdfgx .
-5_ g]kfnL ;]gfsf] gfddf k}7f/L x'g] xjfO{hxfh,
x]lnsK6/ / tLgsf kf6{k'hf{, Kof/f;'6 -Aofu ;d]t_
6'N;, n'lj|s]G6\; tyf u|fp08 OSjLkd]G6x .
-h_ c:ktfn ;~rfngsf] nflu cfjZos kg]{ pks/0f
tyf cf}hf/x .
-em_ a}1flgs k|of]uzfnfnfO{ cfjZoskg]{ ;fdfgx .
-`_ b}jL k|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g] ;fdfgx .
;d"x !@ M ejg / hUuf
3/ tyf hUufsf] vl/b laqmL tyf axfn -xf]6n,
u]i6xfp; / Pkf6{d]06n] pknJw u/fpg] xf]6n,
u]i6xfp; ;/xsf] Jofj;flos ?kdf ;~rflnt
lgsfon] pknAw u/fpg] ;]jf afx]s_ .
;d"x !# M afhL, Sofl;gf] / lrf
afhL jf h'jf v]nfpgsf lgldQ k|bfg ul/g] ;'ljwf
;DaGwL lqmofsnfk, lrf .
b|i6JoM -!_ dfly pNn]v eP adf]lhd zLif{s / pkzLif{sx?df
ls6fg;fy pNn]v ePsf] j:t' tyf ;]jfdf dfq
d"No clej[l4 s/ 5"6 x'g]5 . s/ 5"6 ul/Psf j:t'
tyf ;]jfsf] JofVof tyf j:t'sf] xfdf]{gfOH8 sf]8
cfjZostf cg';f/ eG;f/ ljefu;Fu k/fdz{ lnO{
ljefun] yk36 tyf kl/dfh{g ug{ ;Sg]5 .
-@_ pk/f]Qmfg';f/ :jb]zdf pTkflbt ag:klt o" /
tf]/Lsf] t]n, d}bf tyf ;]n'n/ df]afOn kmf]g ;]6
tyf lrgLdf cf+lzs ;'ljwf lbO{ ;f] cg';f/ s/

lkmtf{ lbg] Joj:yf /x]sf]df tL j:t'sf] ahf/


cg'udg ;d]tsf] ;dGjofTds Joj:yf cfGtl/s
/fh:j ljefun] ug]{5 .
-#_ s/ nfUg] j:t'df s'g} 5"6 jf s/ lkmtf{ lbg
dgfl;j b]v]df g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf
;"rgf k|sfzg u/L 5"6 lbg ;Sg]5 .

cg';"rL@
-bkmf & sf] pkbkmf -@_ ;Fu ;DalGwt_
z"Go b/ nfUg] j:t' tyf ;]jf
!= g]kfnaflx/ lgof{t x'g] j:t' M j:t'sf] cfk"lt{ b]xfo adf]lhd
ePsf] 5 eGg] s'/f k|dfl0ft ePdf M
-s_ g]kfnaflx/ lgof{t u/]sf], jf
-v_ g]kfnaflx/ uGtJo :yfg ePsf] cGt/f{li6o p8fgdf
:6f]/sf] ?kdf /flvPsf], jf
-u_ g]kfnaflx/ uGtJo :yfg ePsf] cGt/f{li6o p8fgdf
v'b|f laqmL jf cfk"lt{ jf pkef]u ug{sf nflu /flvPsf] .
@= g]kfnaflx/sf] JolQmnfO{ cfk"lt{ x'g] ;]jf M
-s_ g]kfnleq a;f]af; ePsf] JolQmn] g]kfndf s'g}
Jofj;flos sf/f]af/, Jofj;flos k|ltlglwTj jf sfg"gL
?kdf dfGo k|ltlglw gePsf] g]kfnaflx/sf JolQmnfO{
cfk"lt{ u/]sf] ;]jf,
-v_ g]kfnleq a;f]af; eO{ btf{ ePsf] JolQmn] g]kfnaflx/
a;f]af; ePsf] JolQmnfO{ u/]sf] j:t' jf ;]jfsf]
cfk"lt{ .
#= g]kfn ;/sf/, k//fi6 dGqfnosf] l;kmfl/;df s"6g}lts
;'ljwf k|fKt JolQm jf lgof]un] tyf dx;'n ;'ljwf k|fKt
s"6g}lts lgof]udf sfo{/t JolQmn] k}7f/L ug]{ j:t' tyf
;]jf .
$= ;fljssf] s'g} ;lGw jf ;Demf}tfdf k}7f/L ubf{ laqmLs/ 5"6
k|bfg ul/Psf] eP ;DalGwt cfof]hgfsf] l;kmfl/;df tL
;lGw jf ;Demf}tf axfn /x];Dd btf{ ePsf s/bftf;Fu
:yfgLo vl/b u/]df To:tf] cfk"lt{df z"Go b/sf] ;'ljwf
k|bfg ul/g]5 .

%= k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] ljz]if cfly{s If]qdf


;~rfng ePsf] pBf]unfO{ laqmL ul/g] sRrf kbfy{ tyf
pTkflbt ;fdfg .
^= j}slNks phf{ k|j4{g s]Gb|sf] l;kmfl/;df ;f}o{ zlQmaf6
phf{ pTkfbg ug]{ ;oGq tyf pks/0fdf k|of]u x'g] Jof6L
:jb]zL pBf]uaf6 pTkfbg x'g] eO{ ;f]xL pBf]uaf6 cfk"lt{
ug]{ ePdf j}slNks phf{ k|a4{g s]Gb|sf] l;kmfl/; / ljefun]
tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd ;f] pBf]unfO{ ;f] sf/f]af/df z"Go
b/sf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .
&= hn ljB't cfof]hgfsf nflu cfjZos kg]{ d]lzg/L
cf}hf/x / ltgsf kf6{k'hf{, oGq pks/0fx, k]g:6s kfO{k
jf ;f] agfpg k|of]u x'g] kmnfd] kftf :yfgLo pBf]uaf6
pTkfbg x'g] eO{ ;f]xL pBf]uaf6 cfk"lt{ ug]{ ePdf j}slNks
phf{ k|a4{g s]Gb|af6 :jLs[t x'g]sf] xsdf ;f] s]Gb|sf] /
j}slNks phf{ k|j4{g s]Gb|sf] :jLs[ltdf ;~rfng
x'g]b]lvafx]s cGo cfof]hgfsf] xsdf ljB't ljsf; ljefusf]
l;kmfl/; / ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd ;f] pBf]unfO{
;f] sf/f]af/df z"Go b/sf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .
*= 3/]n' tyf ;fgf pBdLxn] :jb]zdf pTkfbg u/]sf
d"lt{snf, lrqsnf, jf:t'snf / To:t} k|sf/sf cGo
x:tsnfxsf ;fdfg g]kfnsf :jLs[t lgof{t u[x -PS;kf]6{
6]l8 xfp;_ dfk{mt ljb]z lgsf;L u/]df To:tf ;fdfg
pTkfbg ubf{ k|of]u ePsf sRrf kbfy{df lt/]sf] d"No
clej[l4 s/ cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof k"/f
u/]kl5 lkmtf{ lbO{g]5 .
(= ckfn] k|of]u ug]{ :s'6/ k}7f/L jf :yfgLo vl/b ubf{ lt/]sf]
d"No clej[l4 s/ To:tf] :s'6/ oftfoft Joj:yf sfof{nodf
lghsf] gfddf btf{ ePsf] cj:yfdf dlxnf, afnaflnsf
tyf ;dfh sNof0f dGqfno jf ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v
lhNnf clwsf/Lsf] l;kmfl/;df cfGtl/s /fh:j ljefun]
tf]s] adf]lhd lkmtf{ ug]{5 . To;/L lkmtf{ ul/Psf] d"No
clej[l4 s/ ckf afx]s cGo JolQmnfO{ laqmL u/]df
c;'npk/ ul/g]5 .

@$=

cGtMz'Ns P]g, @)%* df ;+zf]wg M cGtMz'Ns P]g, @)%* sf],


-!_
bkmf @ sf],
-s_ v08 -5_ sf] ;f b]xfosf] v08 -5_ /flvPsf]
5 M
-5_ pTkfbg eGgfn] cGtMz'Ns nfUg] j:t'
lgdf{0f ug]{, k|zf]wg ug]{, agfpg] jf
tof/ ug]{ sfo{ ;Demg' k5{ .
-v_ v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf] 5 M
-h!_ ;"lt{hGo j:t' eGgfn] ;"lt{ jf
;"lt{hGo kbfy{sf tTjx ldl>t
w'dkfg ug]{, rkfpg], d'vdf /fVg]
kfgk/fu, v}gL jf o:t} kbfy{x
;Demg' k5{ / ;f] zAbn] r'/f]6, la8L,
l;uf/ cflbnfO{ ;d]t hgfpF5 .
-u_ v08 -`_ sf] ;f b]xfosf] v08 -`_ /flvPsf]
5 M
-`_
sf/vfgf d"No eGgfn] cGtMz'Ns
nfUg] j:t'df cGtMz'Ns jf cGo s'g}
s/ ghf]8L To:tf] j:t' pTkfbg ug{
nfUg] vr{ / k|lti7fgsf] gfkmf dfq
hf]8L lgwf{/0f ePsf] d"No ;Demg'
k5{ .
-3_
v08 -6_ sf] pkv08 -#_ sf] ;f b]xfosf]
pkv08 -#_ /flvPsf] 5 M
-#_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf bkmf -&_ sf]
pkbkmf -@_ adf]lhd lgwf{/0f ePsf]
d"No .
-_
v08 -0f_ kl5 b]xfosf v08 -0f!_, -0f@_, -0f#_,
-0f$_, -0f%_, -0f^_, -0f&_, -0f*_, -0f(_, -0f!)_ /
-0f!!_ ylkPsf 5g\ M
-0f!_ dlb/f eGgfn] cGg, kmnkm'n jf cGo
s'g} :6fr{o'Qm j:t'nfO{ hLj /f;folgs
k|lqmoff/f s'xfO{ jf cGo s'g} tl/sfaf6
tof/ kfl/Psf] z"Go bzdnj kf r
k|ltzteGbf a9L cNsf]xn ePsf] kbfy{
;Demg' k5{ / ;f] zAbn] /S;L, hf 8,

5\of, lXj:sL, /d, lhg, a|f08L, ef]8\sf,


ljo/, jfOg, ;]/L, ;]Dk]g, ;fO8/, k]/L,
ld8, dfN6, cf}Bf]lus cNsf]xn,
/]lS6kmfO8 l:k|6, dfN6 l:k|6, ;fOn]06
l:k|6, l8g]r8{ l:k|6, O{=Pg=P= / x]8\;
l:k|6 ;d]tnfO{ hgfp 5 .

-0f@_

-0f#_
-0f$_
-0f%_
-0f^_
-0f&_

-0f*_

-0f(_
-0f!)_

tof/L dlb/f eGgfn] cfotgdf


;GtfpGg
bzdnj
z"Go
5
k|ltzteGbf
sd
cNsf]xnsf]
ld>0faf6 ag]sf ;a} k|sf/sf dfbs
b|jx ;Demg' k5{ .
Pn=kL= eGgfn] n08g k|'kmdf z'4
O{yfgf]nsf] zlQm ;Demg' k5{ .
Pn=kL= ln6/ eGgfn] k|lt ln6/df
;GtfpGg bzdnj z"Go 5 k|ltzt
z'4 O{yfgf]nsf] dfqf ;Demg' k5{ .
o"=kL= eGGffn] n08g k|'kmeGbf sd
zlQm ;Demg' k5{ .
cf]=kL= eGgfn] n08g k|'kmeGbf a9L
zlQm ;Demg' k5{ .
ef}lts lgoGq0f k|0ffnL eGgfn]
cGtMz'Ns clws[t jf lghn] tf]s]sf]
sd{rf/Lsf] lgoGq0fdf cGtMz'Ns nfUg]
j:t'sf] pTkfbg, lgisfzg, k}7f/L tyf
lgsf;L ul/g] k|0ffnL ;Demg' k5{ .
:jo+\ lgisfzg k|0ffnL eGgfn]
ef}lts lgoGq0f k|0ffnLdf cfwfl/t
afx]ssf cGtMz'Ns nfUg] cGo j:t' jf
;]jfsf] pTkfbg, lgisfzg, k}7f/L tyf
lgsf;L ul/g] k|0ffnL ;Demg' k5{ .
cGtMz'Ns lgwf{/0f eGgfn] o; P]g
adf]lhd ul/g] cGtMz'Ns lgwf{/0f
;Demg' k5{ .
lauf] eGgfn] o; P]g adf]lhd
cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] d"No / ;f]

df nfUg] cGtMz'Ns hf]8L sfod ul/Psf]


s"n /sd ;Demg' k5{ .
-0f!!_ ljB'tLo dfWod eGgfn] sDKo'6/, OG6/g]6,
Od]n, k\mofS;, ljB'tLo Sof; d]lzg,
lkm:sn lk|G6/ ;Demg' k5{ / ;f] zJbn]
ljefun] tf]s]sf] cGo :jLs[t dfWodnfO{
;d]t hgfp5 .

-@_

-#_

bkmf # sf] ;f b]xfosf] bkmf # /flvPsf] 5 M


#=
cGtMz'Ns nfUg] M cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jf
k|lti7fgaf6 pTkfbg u/L lgisfzg ubf{, k}7f/L
ubf{ / ;]jf laqmL ubf{ cg';"rLdf pNn]v eP
adf]lhdsf] cGtMz'Ns nfUg]5 .
bkmf # kl5 b]xfosf] bkmf #s= / #v= ylkPsf 5g\ M
#s= cGtMz'Ns lgwf{/0f / c;'nL M -!_ o; P]g
adf]lhd nfUg] cGtMz'Nssf] lgwf{/0f / c;'n ug]{
bfloTj cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg
ug]{ pTkfbssf] x'g]5 .
t/ k}7f/L x'g] j:t'sf] cGtMz'Nssf]
lgwf{/0f / c;'nL ;DalGwt eG;f/ sfof{non]
ug]{5 .
-@_ s'g} j:t'sf] pTkfbg jf k}7f/Lsf
cltl/Qm laqmL ljt/0fsf] txdf ;d]t cGtMz'Ns
nfUg] ePdf o; P]g adf]lhd nfUg] cGtMz'Nssf]
lgwf{/0f / c;'nL ug]{ bfloTj k}7f/Lstf{ jf
laq]mtfsf] x'g]5 .
-#_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' pTkfbg ubf{
vkt ePsf] sRrf kbfy{df lt/]sf] cGtMz'Ns
tof/L j:t' lgisfzg ubf{ ltg'{ kg]{ cGtMz'Nsdf
sf ug{ kfOg]5 .
t/ :jo+ lgisfzg k|0ffnL nfu" x'g]
pBf]un] sRrf kbfy{ vl/b jf cfoft ubf{ lt/]sf]
cGtMz'Ns tof/L j:t' laqmL ubf{ ltg'{ kg]{
cGtMz'Nsdf sf ug{ kfOg]5 .
-$_ cfuhgL, rf]/L, b'3{6gf, Wj+;fTds
ultljlw jf j:t'sf] pkof]usf] Dofb ;lsPsf]
sf/0fn] xflg gf]S;fgL ePsf] j:t'df lt/]sf]

cGtMz'MNs ljefun] tf]s] adf]lhd sL ug{


kfOg]5 .
#v= cGtMz'Ns gnfUg] M -!_ bkmf # adf]lhd
cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfdf b]xfosf]
cj:yfdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g M
-s_ g]kfnaflx/ lgsf;L u/]df jf
:jLs[lt k|fKt s/ d'Qm k;n
-a08]8 j]o/ xfp; / 8\o"l6 k|mL
;k_ nfO{ dlb/f jf r'/f]6 afx]ssf
cGo j:t' laqmL u/]df To:tf] a:t'
jf ;]jfdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g .
-v_ :jLs[lt k|fKt a08]8 j]o/ xfp;n]
g]kfn ;/sf/, k//fi6 dGqfnon]
l;kmfl/; u/]sf] s"6g}lts tyf
dx;'n ;'ljwf k|fKt JolQm jf
lgsfonfO{ laqmL ug]{ r'/f]6 jf
dlb/fdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g .
t/,
-!_ a08]8 j]o/ xfp;n] r'/f]6
tyf dlb/f afx]ssf cGo
j:t' cGtMz'Ns gnufO{
laqmL ljt/0f ug{ afwf kg]{
5}g .
-@_ a08]8 jo]/ xfp;af6 laqmL
ul/g] cGtMz'Ns nfUg] j:t'
k}7f/L ubf{ To:tf] j:t'df
nfUg] cGtMz'Ns a/fa/sf]
/sd gub w/f}6L jf a}
k|Tofe"lt /fVg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf] gub
w/f}6L jf a} k|Tofe"ltsf] k'ms'jf jf lkmtf{ k|lqmof
ljefuf/f tf]lsP adf]lhd x'g]5 .
-#_ g]kfnleq pTkfbg ePsf] jf tof/ ePsf]
dfnj:t' g]kfnaflx/ lgof{t e};s]kl5 ;DalGwt kf6L{n]
lng c:jLsf/ u/L jf cGo s'g} sf/0fn] k'gM k}7f/L u/L

NofPsf] cj:yfdf ;f]xL dfnj:t' k}7f/L ePsf] tLg


dlxgfleq lgsf;L ug]{ ePdf o;/L lkmtf{ NofpFbfsf
avt nfUg] cGtMz'Ns w/f}6Ldf /fvL To:tf] dfnj:t'
k'gM lgsf;L ePkl5 w/f}6L /sd ;DalGwt eG;f/
sfof{non] lkmtf{ lbg]5 .
-$_ bkmf $ sf] ;f b]xfosf] bkmf $ /flvPsf] 5M
$= cGtMz'Ns c;'nL M -!_ o; P]gdf cGoyf Joj:yf
ul/Psf]df afx]s o; P]g adf]lhd cGtMz'Ns
nfUg] j:t' jf ;]jfdf b]xfosf] cj:yfdf
cGtMz'Ns c;'n ul/g]5 M
-s_ ef}lts lgoGq0f k|0ffnL nfu" x'g]
pBf]un] pTkfbg ug]{ j:t'sf]
xsdf k|lti7fgaf6 pTkfbg u/L
laqmLsf nflu lgisfzg ubf{sf]
avt,
-v_ :jo+\
lgisfzg
k|0ffnLdf
cfwfl/t j:t' jf ;]jfsf] xsdf
aLhs hf/L ubf{sf] avt,
-u_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf To:tf]
j:t' g]kfnleq k|j]z ubf{sf]
avt eG;f/ laGb'df,
-3_ k}7f/L x'g] ;]jfsf] xsdf
ljefuf/f tf]lsP adf]lhd .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg s'g} j:t' jf ;]jfsf] xsdf To:tf] j:t' pTkfbg
u/]sf] jf ;]jf k|bfg u/]sf] cj:yfdf g} cGtMz'Ns c;'n
ug'{ kg]{ u/L ljefun] tf]Sg ;Sg]5 .
-%_ bkmf $ kl5 b]xfosf bkmf $s=, $v=, $u=, $3= / $
ylkPsf 5g\ M
$s= cGtMz'Ns a'fpg] bfloTj M o; P]g adf]lhd
cGtMz'Ns a'emfpg] bfloTj b]xfo adf]lhdsf]
JolQmdf x'g]5 M
-s_ g]kfnleq pTkfbg x'g] j:t' jf
;]jfsf] xsdf pTkfbs,
-v_ k}7f/L x'g] j:t'df ;f] j:t' k|fKt ug]{
lan ckm n]l8 , Po/ j] lan,

$v=

lahs jf hf rkf;sf] nflu lbPsf]


lgj]bgdf pNn]v ePsf] JolQm,
-u_ cGtMz'Ns nfUg] kbfy{ lnnfd
ePsf]df ;f] lnnfd ;sfg]{ JolQm,
-3_ s/ d'Qm k;n -8\o"6L lk|m ;k_ af6
laqmL ePsf] dlb/f jf r'/f]6
afx]ssf j:t' k'gMlaqmL jf cGo
k|of]hgdf k|of]u ePdf k'gM laqmL
ug]{ jf k|of]u ug]{ JolQm,
-_ s'g} j:t' jf ;]jf cGtMz'Ns gnfUg]
cj:yfaf6 nfUg] cj:yfdf kl/jt{g
ePdf To:tf] j:t'sf] :jfldTj sfod
/xg] JolQm,
-r_ v08 -s_ b]lv -_ df pNn]v
ePb]lv afx]s cGo cj:yfdf
ljefun] tf]s]sf] JolQm .
cGtMz'Ns bflvnf ug]{ Dofb M -!_ o; P]g
adf]lhd c;'n ePsf] cGtMz'Ns b]xfo adf]lhd
bflvnf ug'{ kg]{5 M
-s_ ef}lts lgoGq0f k|0ffnLdf
cfwfl/t j:t'sf] xsdf To:tf]
j:t' lgisfzg ubf{sf avt,
-v_ :jo+ lgisfzg k|0ffnL cGtu{t
pTkfbg tyf laqmL ljt/0f x'g]
j:t' jf ;]jfsf] xsdf lahs
hf/L ePkl5sf] dlxgfsf]
kRrL; ut]leq,
-u_ k}7f/L x'g] j:t'sf] xsdf
To:tf] j:t' g]kfnleq k|j]z
ubf{sf avt,
-3_ k}7f/L x'g] ;]jfsf xsdf
ljefun] tf]s] adf]lhd .
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ adf]lhdsf]
Dofbleq cGtMz'Ns e'QmfgL gu/]df e'QmfgL ug{
afFsL cGtMz'Ns /sddf k|lt lbg z"Go

bzdnj z"Go kfFr k|ltztsf b/n] ljnDa


z'Ns nfUg]5 .
$u= cGtMz'Ns 5"6 x'g] M -!_ s"6g}lts ;'ljwf k|fKt
JolQm jf lgsfon] k//fi6 dGqfnosf] l;kmfl/;df
k}7f/L ug]{ j:t'df cGtMz'Ns 5"6 x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf ;d]t cGtMz'Ns
5"6 x'g]5 M
-s_ ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn]
s"6g}lts ;'ljwf jf dx;'n
;'ljwfdf k}7f/L u/]sf ;jf/L
;fwg s'g} cfof]hgfsf] :jLs[t
jflif{s
sfo{qmd
cg'?k
cfof]hgfnfO{ g} x:tfGt/0f u/L
;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g
ubf{ jf s'g} cfof]hgfsf] gfddf
k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf
-nut jf a} Uof/]06Ldf k}7f/L
ePsf] afx]s_ k}7f/L ePsf
;jf/L
;fwg
cfof]hgf
;dflKtkl5 cy{ dGqfnosf]
:jLs[lt lnO{ :yfgLo lgsfo,
;fd'bflos ljBfno, ;fd'bflos
c:ktfn jf ;/sf/L lgsfonfO{
x:tfGt/0f ubf{,
-v_ s"6g}lts lgof]u, kl/of]hgf /
cGo lgsfox -;/sf/L Pj+
u}/;/sf/L ;+3, ;+:yf_ n] dx;'n
;'ljwfdf k}7f/L u/]sf z'?
pTkfbg jif{n] kGw| jif{ gf3]sf
k'/fgf ;jf/L ;fwg cy{
dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ k'gM
k|of]u x'g g;Sg] u/L :qmofk
u/L /lhi6]zg /2 ug{ rfx]df
To:tf] ;jf/L ;fwgdf,

-u_ lghL k|of]hgsf] nflu cf+lzs


eG;f/ dx;'n ;'ljwfdf cfoft
ul/Psf ;jf/L ;fwgsf wgLsf]
d'To' e} pQm ;jf/L ;fwgnfO{
lghsf] klt jf kTgLsf] gfddf
gfd;f/L ubf{ .
-#_ gAa] k|ltzt jf ;f]eGbf a9L :jb]zL
e'mqf jf kq' -sjf8L_ j:t' k|of]u u/L pTkfbg
ug]{ pBf]unfO{ To:tf] pTkfbgdf nfUg] cGtMz'Ns
5"6 x'g]5 .
$3= laqmL ljt/0fdf lgoGq0f M g]kfn ;/sf/n]
cfjZos 7fg]sf] cGtMz'NshGo j:t'sf] laqmL
ljt/0fdf lgoGq0f u/L tf]lsP adf]lhd Jojl:yt
ug{ ;Sg]5 .
$= pkxf/ tyf gub 5"6 ;DjGwL Joj:yfM dlb/f, ljo/
jf r'/f]6 pBf]ux? / ltgsf laqm]tfx? n] s'g} klg
k|sf/sf pkxf/ sfo{qmd ;+rfng ug{ jf To:tf
pBf]ux? n] d'No clea[l4 s/df btf{ ePsf jfx]s
cGo ljqm]tfnfO{ To:tf] pTkfbg ljqmL ubf{ 5'6 lbg
kfOg] 5}g . o:tf] sfo{ u/]sf] kfOPdf Ohfhtkqsf]
zt{ pn+3g u/]sf] dflgg]5 .

-^_

bkmf & sf] ;f b]xfosf] bkmf & /flvPsf] 5 M


&= cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] d"No lgwf{/0f M
-!_ g]kfnleq pTkfbg x'g] s'g} j:t' jf ;]jfdf
d"Nosf] cfwf/df cGtMz'Ns nfUg] ePdf b]xfo
adf]lhdsf] d"NonfO{ cfwf/ dfgL cGtMz'Ns
nufOg]5 M
-s_ pTkfbsn] cGtMz'Ns nfUg] j:t' laqmL
ubf{ lgwf{/0f u/]sf] sf/vfgf d"No,
-v_ ;]jfsf] xsdf ;]jf laqmL ubf{sf] d"No,
jf
-u_ ljefun] pTkfbg nfut jf cGo
pko'Qm cfwf/df tf]sL lbPsf] d"No .
-@_ g]kfnleq k}7f/L x'g] j:t'sf] ;DaGwdf
To:tf] j:t'df eG;f/ dx;'n lng] k|of]hgsf]
nflu lgwf{/0f ul/Psf] d"Nodf eG;f/ dx;'n

-&_

;d]t yk u/L sfod x'g cfPsf] d"Nodf


cGtMz'Ns nufOg]5 .
-#_ ;]jfdf lahs adf]lhd d"No lgwf{/0f
u/L cGtMz'Ns c;'n pk/ ul/g]5 .
-$_ cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns c;'n
pk/ ug]{ k|of]hgsf] nflu cfjZostfg';f/ k'gM
d"No lgwf{/0f jf cltl/Qm d"No lgwf{/0f ug{
;Sg]5 .
bkmf ( sf] ;f b]xfosf] bkmf ( /flvPsf] 5 M
(= Ohfhtkq ;DaGwL Joj:yf M -!_ of] P]g jf o; P]g
cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd Ohfhtkq glnO{
s;}n] klg cGtMz'Ns nfUg] j:t' pTkfbg, k}7f/L,
laqmL jf ;~ro ug{ jf cGtMz'Ns nfUg] ;]jf
s;}nfO{ k|bfg ug{ x'b}g .
t/ k//fi6 dGqfnosf] l;kmfl/;df s'6g}lts
;'ljwf cGtu{t cGtMz'Ns nfUg] j:t'sf] k}7f/L ubf{
cGtMz'Ns Ohfhtkq lng'kg]{ 5}g .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] Ohfhtkq lng
rfxg] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] tf]lsP
adf]lhdsf] 9fFrfdf tf]lsPsf] b:t'/ ;+nUg u/L
cGtMz'Ns clws[t ;dIf Ohfhtkqsf] nflu lgj]bg
lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd cGtMz'Ns clws[t
;dIf Ohfhtkqsf] nflu lgj]bg k/]df To:tf]
lgj]bg pk/ cfjZos hfFra' u/L pko'Qm
b]lvPdf tf]lsP adf]lhdsf] 9fFrfdf ljefu jf
ljefun] tf]s]sf] cGtMz'Ns clws[tn] Ohfhtkq
lbg' kg]{5 .
-$_ pkbkmf -#_ adf]lhd lbOPsf]
Ohfhtkqsf] cjlw Ps cfly{s jif{;Dd sfod
/xg]5 .
-%_ Ohfhtkq gjLs/0f u/fpg rfxg]
Ohfhtkqjfnfn] pkbkmf -$_ adf]lhdsf] cjlw
;dfKt ePkl5 tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/ bflvnf
u/L >fj0f dlxgfleq gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .
t/,

-s_ s'g} Ohfhtkqjfnfn] rfx]df tLg


cfly{s jif{sf nflu Ps}k6s gjLs/0f
b:t'/ bflvnf u/L gjLs/0f u/fpg
;Sg]5 .
-v_

O{6f, :6f]gqm;/, ljl8, ;'lt{


v}gL,kfgd;nf,
u'6\vf
pTkfbg,
vf8;f/L pBf]u tyf v'bf] / u'8 k}7f/L
ug]{ Ohfhtkq jfnfn] tf]lsP
jdf]lhdsf] gjLs/0f b:t'/ bflvnf u/L
gjLs/0f u/fpg' kg]{5 .
-u_ :jod lgisf;g k|0ffnL nfu" x'g] pBf]u
cGtu{t cGtMz'Ns nfUg] j:t'sf]
pTkfbg jf cGtMz'Ns nfUg] ;]jf k|bfg
ug{ lnOPsf] Ohfhtkq gljs/0f
ug'{kg]{ 5}g .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhdsf] cjlwleq
Ohfhtkq gjLs/0f gu/fpg] Ohfhtkqjfnfn]
Ohfht kq gljs/0f u/fpg To:tf] cjlw gf3]sf]
klxnf] tLg dlxgfleq gjLs/0f b:t'/sf] kRrL;
k|ltzt, To;kl5sf] tLg dlxgfleq krf; k|ltzt,
To;kl5sf] tLg dlxgfleq gjLs/0f u/fpg]n]
krxQ/ k|ltzt / To;kl5 c;f/ d;fGt;Ddsf]
cjlwsf] nflu zt k|ltzt hl/afgf a'fpg'
kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ df tf]lsPsf] cjlw ;dfKt
ePkl5 gjLs/0f u/fpg rfx]df tf]lsP adf]lhdsf]
gjLs/0f afkt nfUg] b:t'/df k|To]s cfly{s jif{sf]
nflu zt k|ltzt yk Ohfht b:t'/ / aSof}tf
/sd ;d]t a'fO{ Ohfhtkq gjLs/0f u/fpg
;Sg]5 .
-*_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhdsf]
Ohfhtkq glnO{ sf/f]af/ u/]sf]df Ohfhtkq
afkt / ;f]sf] gjLs/0f afkt nfUg] b:t'/af6
pGd'lQm kfpg] 5}g .

-*_

-(_

-!)_

bkmf ( kl5 b]xfosf] bkmf (s= ylkPsf] 5 M


-!_
(s= Ohfhtkq :yug ug{ ;Sg]M
Ohfhtkqjfnfn] cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf
;]jfsf] sf/f]af/ ug{ 5f8]df kGw| lbgleq
To;sf] sf/0f ;lxt Ohfhtkq :yug ug{sf]
nflu cGtMz'Ns clws[t ;dIf lgj]bg lbg'
kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k|fKt
ePdf cGtMz'Ns clws[tn] Ohfhtkqjfnfsf]
Ohfhtkq :yug ug'{ kg]{ jf gkg]{ lg0f{o u/L
Ohfhtkq :yug ug'{ kg]{ b]lvPdf ;f]
Ohfhtkq :yug u/L lgj]bg k|fKt ePsf] tL;
lbgleq ;f]sf] hfgsf/L OhfhtkqjfnfO{ lbg'
kg]{5 .
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq
:yug ePsf] hfgsf/L Ohfhtkqjfnfn]
Ohfhtkq :yug ePkl5sf] csf]{ dlxgfb]lv
bkmf !)s= adf]lhdsf] ljj/0f k]z ug'{ kg]{
5}g .
-$_ pkbkmf -@_ adf]lhd Ohfhtkq
:yug ePsf] cjlwe/sf] nflu Ohfhtkqjfnfn]
bkmf ( adf]lhd Ohfhtkq gljs/0f ug'{ kg]{
5}g .
bkmf !) sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ /flvPsf]
5 M
-3_ Ohfhtkqjfnf lj36g ePdf jf Ohfhtkqjfnfn]
cfgf] Ohfhtkq /2 ug{ lgj]bg lbPdf .
bkmf !) kl5 b]xfosf bkmf !)s=, !)v=, !)u=, !)3=,
!)=, !)r=, !)5=, !)h=, !)em=, !)`= / !)6=
ylkPsf 5g\ M
!)s= cGtMz'Ns ljj/0f lbg' kg]{ M bkmf #s= adf]lhd
cGtMz'Ns lgwf{/0f / c;'n ug'{ kg]{ bfloTj
ePsf JolQmn] k|To]s dlxgfsf] cGtMz'Ns nfUg]
sf/f]af/sf] ljj/0f ;f] dlxgf ;dfKt ePsf]

kRrL; lbgleq cGtMz'Ns clws[t ;dIf jf


x'nfsaf6 /lhi6L u/L tf]lsP adf]lhdsf]
cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug'{ kg]{5 . To:tf]
ljj/0f ;f] dlxgfdf cGtMz'Ns nfUg] sf/f]af/
u/]sf] jf gu/]sf] h] ;'s} eP tfklg k]z ug'{
kg]{5 .
!)Vf= n]vf /fVg' kg]{ M -!_ bkmf !)s= adf]lhd
cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug'{ kg]{ JolQmn]
cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbg,
laqmL, To:tf] j:t' jf ;]jfsf] pTkfbgsf nflu
k|of]u x'g] sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{
cflbsf] vl/b, vkt tyf clGtd df}Hbftsf]
d"No tyf kl/df0f v'Ng] tf]lsP adf]lhdsf
ljj/0f ;lxtsf] n]vf cBfjlws /fVg' kg]{5 /
To:tf] n]vf cGtMz'Ns clws[tn] lg/LIf0f ug{
dfu u/]sf avt pknAw u/fpg' kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] vl/b,
pTkfbg, lgisfzg, laqmL / df}Hbft vftf
;DalGwt cGtMz'Ns clws[tf/f k|dfl0ft u/fO{
n]vf /fVg] k|of]hgsf nflu k|of]u ug'{ kg]{5 .
-#_ Ohfhtkqjfnfn] sf/f]af/sf] n]vf
5 jif{;Dd ;'/lIft /fVg' kg]{5 .
-$_ o; P]gsf] sfof{Gjogsf] lgldQ
cGtMz'Ns clws[tn] lnlvt ?kdf ;"rgf lbO{
cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf] sf/f]af/sf]
;DaGwdf hfgsf/L dfu ug{ ;Sg]5 .
!)u= sDKo'6/af6 k|zf]lwt clen]v k|df0fsf] ?kdf
u|fX\o x'g] M -!_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg cGtMz'Nssf] k|of]hgsf]
nflu cGoyf k|dfl0ft ePsf]df afx]s ljefu jf
;f] cGtu{tsf sfof{no jf cGtMz'Ns k|zf;g
ug{ tf]lsPsf] sfof{nodf /x]sf sDKo'6/af6
k|zf]lwt s'g} JolQmsf] cGtMz'Ns ;DaGwL
clen]v k|df0fsf] ?kdf u|fXo x'g]5 .
-@_ cGtMz'Ns nfUg] tf]lsPsf j:t' jf
;]jfsf] pTkfbg ;DaGwL tYof ljB'tLo

dfWodaf6 ljefu jf ;f] ljefun] tf]s]sf]


sfof{nodf :jtM k|fKt x'g] u/L Joj:yf ug{
;Sg]5 .
-#_ ljefun] ljB'tLo dfWodaf6
cGtMz'Ns ljj/0f k]z ug]{ / cGtMz'Ns e'QmfgL
ug]{ ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ug{ ;Sg]5 .
!)3= cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{
;Sg] M -!_ b]xfosf] s'g} cj:yfdf cGtMz'Ns
clws[tn] cGtMz'Ns lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 M
-s_ Dofbleq cGtMz'Ns ljj/0f
k]z gu/]df,
-v_ cw'/f] jf q'6Lk"0f{ cGtMz'Ns
ljj/0f k]z u/]df,
-u_ e'mf cGtMz'Ns ljj/0f k]z
u/]df,
-3_ cGtMz'Nssf]
/sd
sd
b]vfPsf] jf 7Ls gePsf] eGg]
ljZjf; ug'{ kg]{ cfwf/ ePdf,
-_ laqmL d"Nodf Go"g lahsLs/0f
u/]sf] eGg] ljZjf; ug'{ kg]{
cfwf/ / sf/0f e} bkmf & sf]
pkbkmf -$_ adf]lhd k'gM
d"No lgwf{/0f jf cltl/Qm d"No
lgwf{/0f ug{'kg]{ ePdf,
-r_ o; P]g jf o; P]g cGtu{t
cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf
;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL
tf]lsPsf]df ;f] cg';f/sf]
pTkfbg k|ltnAwL gk'u]df,
-5_ lgisfzg u/]sf] dlb/f /
r'nfO{df
hfg]
kbfy{sf]
cNsf]xnsf]
dfqf
Ps
k|ltzteGbf a9L km/s k/]df,
-h_ cGtMz'Ns 5n]df,

-em_ Ohfhtkq glnO{ s'g} JolQmn]


cGtMz'Ns nfUg] j:t'sf]
sf/f]af/ u/]df .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd cGtMz'Ns
lgwf{/0f ubf{ cGtMz'Ns clws[tn] ;DalGwt
JolQmnfO{ cfgf] ;kmfO{ k]z ug{ kGw| lbgsf]
Dofb lbg' kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul/Psf]
cGtMz'Ns lgwf{/0fsf] ;DaGwdf ljefun]
cg'udg ug{ ;Sg]5 . cg'udg ubf{ s'g} q'6L
b]lvPdf dxflgb]{zsn] k'gM cGtMz'Ns lgwf{/0f
ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd cGtMz'Ns
lgwf{/0f ug]{ jf bkmf !)s= adf]lhd k]z u/]sf]
cGtMz'Ns ljj/0f hfFr ug]{ k|of]hgsf nflu
cGtMz'Ns clws[tnfO{ b]xfo adf]lhdsf]
clwsf/ x'g]5 M
-s_ cGtMz'Ns bfloTj;Fu ;DalGwt
j:t'x, :yfg, sfuhft, n]vf
tyf clen]v hfFr ug]{,
-v_ s'g} JolQmsf] sf/f]af/ :yn jf
o; P]g cGtu{t s;"/ dflgg]
sfo{l;t ;DalGwt k|df0fx
x'g;Sg] ;Defjgf ePsf cGo
:ynxdf vfgtnf;L lng] jf
l;njGbL ug]{,
-u_ cfgf]
st{Jokfngsf]
l;nl;nfdf s'g} clen]v,
lstfa, vftf sfuhftx
tof/ ug]{ Jff ltgLxdf
ljj/0f eg]{ JolQm;Fu hfgsf/L
dfu ug]{,
-3_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf
;]jfsf] sf/f]af/:yn jf ;f];Fu
;DalGwt cGo :yndf /x]sf]
s'g} sfuhft, lstfa tyf

clen]vnfO{ sAhf ug]{ jf


cGoq n}hfg],
-_ sf/f]af/ ;~rfng ug]{ :yfg
jf sfof{no jf cGo s'g}
pko'Qm :yfgdf cGtMz'Nssf]
n]vfk/LIf0f ug]{,
-r_ cGtMz'Ns clws[tn] a} tyf
ljQLo ;+:yf nufot s'g}
JolQm;Fu cGtMz'Ns nfUg] j:t'
jf
;]jfsf]
sf/f]af/sf]
;DaGwdf s'g} s'/fsf] hfgsf/L
dfu ug]{ .
-%_ o; bkmf adflhd cGtMz'Ns
clws[tn] dfu u/]sf] ;"rgf lbg' a} tyf
ljQLo ;+:yf jf JolQmsf] st{Jo x'g]5 .
!)= ljz]if1sf] ;]jf lng ;Sg] M ljefun] o; P]gsf]
k|efjsf/L sfof{Gjogsf nflu cfjZostfg';f/
dlb/f ljz]if1, a|'O ljz]if1, /;fog lj1
nufotsf cGo ljz]if1xsf] ;]jf lng
;Sg]5 .
!)r= cGtMz'Ns nfUg] j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg
k|ltnAwL tf]Sg ;Sg] M -!_ PgxfO8; Oyfgf]n,
/]lS6kmfO8 l:k|6 jf O=Pg=P= pTkfbg ug]{
pBf]un] k|of]u ug]{ cGg, df]nfl;; jf v'bf]af6
k|fKt x'g' kg]{ Oyfgf]n, l:k|6 jf O=Pg=P=sf]
pTkfbg k|ltnAwL b/sf] lgwf{/0f tf]lsP
adf]lhd x'g]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd tf]lsPsf]
k|ltnAwL b/eGbf 36L pTkfbg ePsf] b]lvPdf
To:tf] km/s kl/df0fsf] Oyfgf]n, l:k|6 jf
O=Pg=P= af6 ;f] k|lti7fgn] pTkfbg ug]{
pRrtd\ sf]6Lsf] dlb/f pTkfbg ePsf]
dflgg]5 .
-#_ ljefun] cGtMz'Ns nfUg] cGo
j:t' tyf ;]jfsf] pTkfbg k|ltnAwL b/ tf]Sg
;Sg]5 .

!)5= cNsf]xnsf] dfqf hfFr ug]{ M :jLs[lt lnO{


lgisfzg u/]sf] dlb/f / r'nfO{df hfg] kbfy{sf]
cNsf]xnsf] dfqf jf u'0f:t/sf] k/LIf0f
cGtMz'Ns clws[tn] h'g;'s} avt ug{ ;Sg]5 .
cNsf]xnsf] dfqf Ps k|ltzteGbf a9L km/s
jf u'0f:t/df pNn]vgLo ?kaf6 km/s kfg{
kfOg] 5}g .
!)h= aSof}tf cGtMz'Nssf] c;'nL M o; P]g
adf]lhdsf] Dofbleq a'emfpg' kg]{ cGtMz'Ns
s'g} JolQmn] ga'emfPdf ;DalGwt cGtMz'Ns
clws[tn] b]xfosf s'g} jf ;a} tl/sf ckgfO{
c;'n ug{ ;Sg]5 M
-s_ To:tf] JolQmnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{
s'g} /sd eP To;df sf u/]/,
-v_ g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf]
:jfldTjdf ePsf] s'g} ;7Lt
;+:yf jf :yfgLo lgsfoaf6 To:tf]
JolQmn] kfpg] /sdaf6 sf ug{
nufP/,
-u_ To:tf] JolQmsf] a}, ljQLo jf
cGo ;+:yfdf /x]sf] lxtaf6 sf
ug{ nufP/,
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf]
nflu lxt eGgfn] a}, ljQLo jf
cGo ;+:yfdf /x]sf] lgIf]k tyf
nufgLnfO{ ;d]t ;Demg' k5{ .
-3_ To:tf] JolQmsf] laqmL, lgsf;L,
k}7f/L / cGo Joj;fo /f]Ssf u/]/,
-_ To:tf] JolQmsf] rn tyf crn
;DklQ sAhf u/]/,
-r_ To:tf] JolQmsf] rn tyf crn
;DklQ ;a} jf s]xL Ps} k6s jf
k6s k6s u/L tf]lsP adf]lhd
lnnfd laqmL u/]/,
-5_ df}Hbftdf /x]sf] j:t' lnnfd
u/]/ .

!)em= ljnDa z'Ns M bkmf $ sf] pkbkmf -!_ sf]


v08 -s_ sf] cj:yfdf afx]s cGtMz'Ns
lgwf{/0f ePsf] jf cGo s'g} sf/0fn] o; P]g
adf]lhdsf] Dofbleq a'emfpg' kg]{ cGtMz'Ns
/sd s'g} JolQmn] ga'emfPdf a'emfFpg afFsL
/x]sf] cGtMz'Ns /sddf k|lt lbg z"Go
bzdnj z'Go kfFr k|ltztsf b/n] ljnDa
z'Ns nfUg]5 .
-!)`_ cGtMz'Ns 5Ng] of]hgf lj?4sf] Joj:yf M o;
P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg
cGtMz'Nssf] kmfObf lng] p2]Zon] s'g} JolQmn]
b]xfosf] s'g} sfo{ u/]df cGtMz'Ns d'lQm of]hgf
u/L o; P]g jdf]lhd nfUg] cGtMz'Ns 5Ng]
b'?T;fxg u/]sf] dfgL dxflgb]{zsn] To:tf]
JolQmsf] cGtMz'Ns lgwf{/0f Pj+ c;'npk/ ug{
cGtMz'Ns clws[tnfO{ cfb]z lbg ;Sg]5 M
-s_ o; P]gdf ePsf] Joj:yfsf]
b'?kof]u u/L cGtMz'Ns 5Ng]
p2]Zon] s'g} of]hgf tyf
sfo{ u/L cGtMz'Nssf] bfloTj
sd u/]df, jf
-v_ cGtMz'Ns bfloTj sd ug]{
p2]Zon] s'g} sfo{ u/]df jf ;f]
ug]{ p2]Zon] ;+emf}tf u/]df .
!)6= cGtMz'Ns l6s6 k/LIf0f ug]{ M dlb/f, ljo/ jf r'/f]6sf]
pTkfbgdf k|of]u ul/g] cGtMz'Ns l6s6 ;SsnL jf
gSsnL ;DjGwdf cGtMz'Ns clws[tn] k/LIf0f ug{
;Sg]5 .
-!!_ bkmf !! df /x]sf] lgsf;L eGg] zAbsf] ;f lgisfzg
eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-!@_ bkmf !@ sf] pkbkmf # sf] v08 -u_ sf] ;6[f b]xfosf]
v08 -u_ /flvPsf] 5 M
-u_ s;'/l;t ;DjlGwt cGtMz'Ns nfUg] j:t' / ;f]
adf]lhdsf] s;'/ k|dfl0ft ug{ ;xfos x'g] cGo
j:t' sAhf ug{ / ;f] :yfgnfO{ l;naGbL ug{

-!#_ bkmf !@ sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -3_ df b]xfo


adf]lhdsf] k|ltjGwfTds jfSof+z ylkPsf] 5 M
t/ To:tf] lgnDjg ;ft lbgeGbf a9L cjlwsf]
nflu ug{ kfOg] 5}g / To;/L lgnDag u/]sf] ;f7L
lbgleq lg0f{o u/L ;Sg' kg]{5 .
-!$_ bkmf !# sf],
-s_ pkbkmf -!_ sf] 7fpF 7fpFdf /x]sf cGtMz'Ns
sfof{no eGg] zAbxsf] ;f cfGtl/s /fh:j
sfof{no eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_ / -%_
ylkPsf 5g\M
-$_ ljefun] o; bkmf adf]lhdsf]
s;"/sf] ;"rgf lbg] ;'/fsLnfO{ ;"rgfsf] ;Totfsf]
cfwf/df ljefun] tf]s] adf]lhd a9Ldf bz xhf/
?k}oFf;Dd ;'/fsL k|f]T;fxg vr{ lbg ;Sg]5 .
-%_ o; bkmf adf]lhd s;"/sf] ;"rgf lbg]
JolQmsf] ljj/0f uf]Ko /xg]5 .
-!%_ bkmf !$ sf] pkbkmf -!_ df /x]sf cGtMz'Ns sfof{no
eGg] zAbxsf] ;f cfGtl/s /fh:j sfof{no eGg]
zAbx /fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -s_, -v_ / -u_ sf]
;f b]xfosf v08 -s_, -v_ / -u_ /flvPsf 5g\ M
-s_ ;'/fs lbg] JolQmnfO{ lauf]sf] bz k|ltzt,
-v_ j:t' dfq kqmL k]z ug]{ JolQmnfO{ lauf]sf] aL;
k|ltzt .
-u_ bzL tyf dflg; ;lxt kqmL k]z ug]{ JolQmnfO{
lauf]sf] tL; k|ltzt,
t/ ;"rgf jf ;'/fs lbg] JolQm PseGbf a9L
ePdf To:tf JolQmxaLr k'/:sf/sf] afF8kmfF8
bfdf;fxLn] ul/g]5 .
-!^_ bkmf !% df /x]sf cGtMz'Ns sfof{non] eGg] zAbxsf]
;f cfGtl/s /fh:j sfof{non] eGg] zAbx /flvPsf
5g\ .
-!&_ bkmf !^ sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] ;f b]xfosf] v08
-v_ /flvPsf] 5 M
-v_ Ohfhtkq glnO{ cGtMz'Ns nfUg] j:t'
pTkfbg jf k}7f/L u/]df .

-v_

-u_

-3_

pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_


ylkPsf] 5 M
-3_ dlb/f, ljo/ jf r'/f]6 pTkfbgdf k|of]u
ul/g] cGtMz'Ns l6s6 gSsnL jgfO{ k|of]u
u/]df, pTkfbg u/]df jf cf];f/ k;f/ jf
e08f/0f u/]df .
:kli6s/0f M o; v08 adf]lhd ;hfo ug{
lauf] sfod ubf{ To:tf] l6s6 k|of]u ePsf] jf
x'g;Sg] a:t'sf] zlQm, kl/df0f jf cfsf/sf
cfwf/df cGtMz'Ns nfUg] a:t'sf] d"No sfod
u/L ;f] df nfUg] cGtMz'Ns ;d]t hf]8L sfod
ul/g]5 .
pkbkmf -@_ sf] ;6[f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ v08 -s_, -v_, -u_ jf -3_ df n]lvPsf]
s;'/ ug{ k|oTg jf b'? T;fxg ug]{ nfO{ d"Vo
s;"/bf/nfO{ x'g] ;hfosf] cfwf ;hfFo x'g]5 .
pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -%_ ylkPsf]
5 M
-%_ s'g} JolQmn] b]xfosf] s'g} s;"/
u/]df cGtMz'Ns clws[tn] b]xfo adf]lhd
hl/afgf ug{ ;Sg]5 M
-s_ bkmf & sf] pkbkmf -$_ adf]lhd
k'gM d"No lgwf{/0f jf cltl/Qm d"No
lgwf{/0f ePdf yk x'g] cGtMz'Ns
/sdsf] zt k|ltzt /sd,
-v_ Ohfhtkq glnO{ cGtMz'Ns nfUg]
j:t' jf ;]jf laqmL jf ;~ro u/]df
kf r xhf/ ?k}oFfb]lv kGw| xhf/
?k}oFf;Dd,
-u_ bkmf !)s= sf] Joj:yf pNn\3g
u/]df nfUg] cGtMz'Nssf] k|ltlbg
z"Go bzdna z"Go kfFr k|ltzt jf
k|lt ljj/0f Ps xhf/ ?k}oFfdWo] h'g
a9L x'G5 ;f] /sd,
-3_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -!_
adf]lhdsf] n]vf cBfjlws g/fv]df
bz xhf/ ?k}ofF / sf/f]af/sf] n]vf

-!&_

-!*_

lg/LIf0f ug{ glbPdf k6s}lkR5] kfFr


xhf/ ?k}ofF,
-_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -@_
pNn\3g u/]df kfFr xhf/
?k}ofF;Dd,
-r_ bkmf !)v= sf] pkbkmf -#_ pNn\3g
u/]df bz xhf/ ?k}ofF,
-5_ bkmf !)3= sf] pkbkmf -#_ adf]lhdsf]
sfo{df jfwf lj/f]w u/]df k6s} lkR5]
kFfr xhf/ ?k}ofF,
-h_ bkmf !)5= adf]lhd hfFr ubf{
cNsf]xnsf] dfqf Ps k|ltzteGbf
a9L km/s ePdf /fh:j r'xfj6
ePsf] /sdsf] zt k|ltzt /sd,
-em_ cGtMz'Ns nfUg] j:t' jf ;]jfsf]
pTkfbg k|ltnAwL tf]lsPsf]df ;f]
cg';f/sf] pTkfbg k|ltnAwL gk'u]df
yk x'g] cGtMz'Ns /sdsf] zt
k|ltzt /sd,
-`_ bkmf $3= pNn\3g u/]df k6s}lkR5]
bz xhf/ ?k}ofF,
-6_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]
lgod pNn\3g u/]df k6s} lkR5]
Ps xhf/ ?k}ofF .
bkmf !& kl5 b]xfosf] bkmf !&s= ylkPsf] 5 M
!&s= ls:tfaGbLdf ltg]{ Joj:yf M s'g} s/bftfn] aSof}tf
cGtMz'Ns ls:tfaGbLdf a'emfpg kfpF egL lnlvt
cg'/f]w u/]df Ps jif{sf] nflu ls:tfaGbLdf
a'emfpg] u/L cg'dlt k|bfg ug{ ;lsg]5 .
bkmf !( sf] ;f b]xfosf] bkmf !( /flvPsf] 5 M
!(= k|zf;sLo k'g/fjnf]sg tyf k'g/fj]bg ;DaGwL
Joj:yf M -!_ cGtMz'Ns clws[tn] cGtMz'Ns
lgwf{/0f tyf c;'nLsf nflu u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ
ga'em]df To:tf] ;"rgf kfPsf] ldltn] tL; lbgleq
;f] lg0f{osf] lj? 4 ljefu ;dIf k|zf;sLo
k'g/fjnf]sgsf nflu lgj]bg lbg ;Sg]5 .

t/ bkmf !^ sf] pkbkmf -!_, -@_, -#_ /


-$_ adf]hdsf s;"/df cGtMz'Ns clws[tn] s}b
ug]{ u/L u/]sf] lg0f{o pk/ /fh:j Gofoflws/0fdf
k'g/fj]bg lbg ;Sg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg] Dofb
u'lh|g uO{ s'g} JolQmn] Dofb yksf] nflu Dofb
u'lh|Psf] ldltn] ;ft lbgleq lgj]bg lbPdf
ljefun] Dofb u'h|]sf] ldltaf6 a9Ldf tL; lbgsf]
Dofb yk ug{ ;Sg]5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd lbPsf] lgj]bg
;d]tsf k|df0f sfuhft 5fgljg ubf{ lgj]bssf]
lgj]bg lhsL/ ;To b]lvg cfPdf :ki6 sf/0f
v'nfO{ krf{ v8f u/L dxflgb]{zsn] ;f] cGtMz'Ns
lgwf{/0f cfb]z ab/ u/L k'gM cGtMz'Ns lgwf{/0f
ug{ cfb]z lbg ;Sg]5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg k/]sf]
ldltn] ;f7L lbgleq ;f] lgj]bg pk/ ljefun]
lg0f{o ug'{ kg]{5 .
-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgj]bg lbg]
JolQmn] lgwf{l/t cGtMz'Ns /sddWo] ljjfb/lxt
cGtMz'Ns / hl/afgf /sd a'emfO{ ljjflbt
cGtMz'Ns / hl/afgf /sdsf] Ps ltxfO{ /sd
gub w/f}6L /fVg' kg]{5 .
-^_ pkbkmf -$_ adf]lhdsf] Dofbleq
ljefun] lg0f{o gu/]df ;f] Dofb gf3]kl5 jf
u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'dm]df ;f] lg0f{osf]
;'rgf kfPsf] ldltn] k}+lt; lbgleq ;DalGwt
JolQmn] /fh:j Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg lbg
;Sg]5 .
-&_ o; bkmf adf]lhd k|zf;sLo
k'g/fjnf]sgsf] lgj]bg jf k'g/fj]bg lbg] JolQmn]
;f]sf] Ps k|lt kGw| lbgleq ;DalGwt sfof{nodf
btf{ u/fpg' kg]{5 .
-*_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fjnf]sgsf]
lgj]bg jf k'g/fj]bg lbPsf] sf/0faf6 bkmf !^

-!(_

-@)_

-@!_

-@@_

sf] pkbkmf -!_ df plNnlvt lg0f{osf]


sfof{Gjogdf c;/ k/]sf] dflgg] 5}g .
bkmf @@ kl5 b]xfosf] bkmf @@s ylkPsf] 5 M
@@s= cGtMz'Ns ;/x dflgg] M o; P]g adf]lhd nfUg]
b:t'/, ljnDa z'Ns jf hl/afgf o; P]g
adf]lhd nfUg] cGtMz'Ns ;/x dflgg]5 .
bkmf @# sf] ;f b]xfosf] bkmf @# /flvPsf] 5 M
@#= sfof{Gjog / k|zf;g ug{ ljefu lhDd]jf/ x'g] M
o; P]gsf] sfof{Gjog tyf k|zf;g ug]{ sfdsf]
nflu ljefu lhDd]jf/ x'g]5 .
bkmf @$ sf] ;f b]xfosf] bkmf @$ /flvPsf] 5 M
@$= cGtMz'Ns ;DaGwL Joj:yf o;} P]g adf]lhd
x'g] M k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ;fnj;fnL nfu" x'g] cfly{s P]gn] o;
P]gdf ;+zf]wg u/L cGtMz'Ns nufpg], lgwf{/0f
ug]{, a9fpg], 36fpg], 5"6 lbg] jf ldgfxf lbg]
;DaGwL Joj:yf u/]sf]df afx]s cGo s'g} klg
P]gn] o; P]g adf]lhdsf cGtMz'Nssf
Joj:yfx? df s'g} klg ;+zf]wg, kl/jt{g ug{ jf
cGtMz'Ns ;DaGwL cGo Joj:yf ug{ ;Sg] 5}g .
bkmf @% kl5 b]xfosf] bkmf @%s= ylkPsf]5,
@%s= lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{ ;Sg] M of] P]g / o;
P]g cGtu{t ag]sf] lgodsf] cwLgdf /xL
ljefun] cfjZos lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug{
;Sg]5 .

-@#_ cGtMz'Ns P]g, @)%* df b]xfosf] cg';"rL ylkPsf] 5 M


cg';"rL
-bkmf # ;Fu ;DalGwt_
cGtMz'Ns b/aGbL
qm=;++= zL{if{spkzLif{s g+=

!
@

j:t' jf ;]jfsf] ljj/0f

!&)#=!)=)) /
v'bf] -df]nf;];_
!&)#=()=))
!&)!=!!=() ;Vv/ -u'8_, sfnf] ;Vv/,

OsfO{

cGtMz'Ns
b/

k|lt SjL06n

?=$).-

k|lt SjL06n

?=&@.

#(@# cGtu{t
#(@), #(@!
#(@^=()=()

$
@))(=!(=)),
@))(=!!=)) /
@))(=!@=))
@))(=@(=)), /
@))(=@!=))
@))(=#(=)) /
@))(=#!=))
@))(=$(=)), /
@))(=$!=))
@))(=^(=)),
@))(=%)=)) /
@))(=^!=))
@))(=&(=)) /
@))(=&!=))
@))(=*)=))
@))(=()=))
%
^

@!)^=()=@)
!$)$=()=))

&

@@)@=()=))

@@)#=))=))
@@)^=))=!)
@@)$=@(=))

vf8;f/Laf6 lg:sg] /;s6


-k}7f/Ldf dfq_
Knfli6ssf Kofs ug]{ ;fdfg
Knfli6s l;6
Knfli6ssf] cGo ;fdfgM
tof/L kmnk"mnsf] /; M

df]n k|ltzt
df]n k|ltzt
df]n k|ltzt

%
%
%

-s_ ;'Gtnfsf] /; -c/]Gh h';_

k|lt ln6/

?=#.%)

-v_ c+u'/sf] /; -u|]kk|m'6 h';_

k|lt ln6/

?=#.%)

-u_ cGo s'g} h+jL/ hftL -l;6/;_


sf] Ps kmnsf] /;

k|lt ln6/

?=#.%)

-3_ e'Os6/sf] /; -kfOg]kn h';_

k|lt ln6/

?=#.%)

-_ uf]ne]8fsf] /; -6df6f] h';_


c+u'/sf] /; -u|}k h';_ c+u'/sf]
sfFrf] /; -u|}k d:6_ ;d]t

k|lt ln6/

?=#.%)

-r_ :ofpsf] /; -Pkn h';_

k|lt ln6/

?=#.%)

-5_ cGo s'g} Pp6} kmnkm'n jf


jg:kltsf] /;

k|lt ln6/

?=#.%)

-h_ /;sf] ld>0f

k|lt ln6/

?=#.%)

r"gf ld>0f ePsf] lgsf]l6go'Qm jf


lgsf]l6g/lxt kfg d;nfx / o:t}
cGo kbfy{x

k|lt lsnf]

?=@&%.

sTyf

k|lt lsnf]

?=!!%.

sTyf /;

k|lt lsnf]

?=!).

cNsf]xn /lxt ;j} lsl;dsf] k]o


kbfy{x

k|lt ln6/

?=$.%)

ljo/

k|lt ln6/

?=*).

s06L lao/ -5\of_

k|lt ln6/

?=@).

k|lt ln6/

?=%%.

k|ltln6/

?=!*(.

:jb]zdf lgld{t jfO{g -r'qf], :ofp


/ P];]n'af6, lgld{t !@ k|ltzt;Dd
cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_ jf :jb]zL
;fO{8/
!@ k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf
jfOg / ljo/ afx]ssf cGo k]o
kbfy{x -k}7f/Ldf_

!)

!!
!@
!#
!$

@@)$=!)=)),
@@)%=()=))
@@)$=@!=))
@@)$=@(=))
@@)$=#)=))
/ @@)%=!)=))
@@)$=!)=)),
@@)%=()=))
@@)$=@!=))
@@)$=@(=))
@@)$=#)=))
/ @@)%=!)=))
@@)$=!)=)),
@@)%=()=))
@@)$=@!=))
@@)$=@(=))
@@)$=#)=))
@@)%=!)=))
/ @@)^=))=()
@@)^=))=()
/ @@)$=!)=))

!@ k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf


jfOg
-k}7f/Ldf_

k|lt ln6/

?=!*(.

!@!& k|ltzt;Dd cNsf]xnsf]


dfqf ePsf] jfOg

k|ltln6/

?=!*(.

!& k|ltzteGbf a9L cNsf]xn


ePsf] jfOg, hl8j'6L ldl>t dlb/f,
sS6]n -cNsf]xlns cNsf]xlns
gg\cNsf]xlns ld>0f_ tyf cGo
kmd]{06]8 dlb/fx

k|lt ln6/

?=@!$.

;]Dk]g, ;]/L, ld8, k]/L, ;fO8/ .

k|ltln6/

?=@!$.

@@)&=@)=))

l8g]r8{ l:k|6 -*) b]lv ((


k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf]_

k|lt ln6/

?=!).

#*!$=))=))
@@)&=!)=))

lyg/, ;Ne]06
PgxfO8; Oyfgf]n -((
k|ltzteGbf a9L cNsf]xn ePsf]_
cfotgdf %&=)^ k|ltztb]lv *)
k|ltzt;Dd cNsf]xn ePsf]
dlb/fsf] sRrf kbfy{sf] ?kdf
k|of]u x'g] ;a} k|sf/sf dfbs
b|ax
-s_ jfOg tyf j|f08Lsf] sRrf
kbfy{

k|lt ln6/

?=@@.
?=^.

!%
@@)*=@)=!)
@@)*=#)=!)
@@)*=$)=!)
@@)*=%)=!)
@@)*=^)=!)
@@)*=&)=!)
@@)*=()=!)
@@)&=!)=))
!^

-v_ lx\j:sLsf] sRrf kbfy{


-u_ /d P08 6fkmLofsf] sRrf
kbfy{
-3_ hLg / h]g]efsf] sRrf kbfy{
-_ ef]8\sfsf] sRrf kbfy{
-r_ lns;{ / sl8{oN;sf] sRrf
kbfy{
-5_ cGo dlb/fsf] sRrf kbfy{
-:k|L6 ;d]t_
cfotgdf *) k|ltzteGbf a9L
cNsf]xn ePsf dlb/fsf] sRrf
kbfy{sf] ?kdf k|of]u x'g] /]lS6kmfO8
l:k|6

k|lt ln6/

k|lt ln6/

?=!)*.

k|lt ln6/

?=!)*.

k|lt ln6/

?=!)*.

k|lt ln6/
k|lt ln6/

?=!)*.
?=!)*.

k|lt ln6/

?=!)*.

k|lt ln6/

?=!)*.

k|lt ln6/

?=$$.

@@)&=!)=))
!&
@@)*=@)=()

@@)*=@)=()

O{=Pg=P=
tof/L dlb/f

k|lt ln6/

?=$$.

-s_ jfOg tyf a|f08L


-!_ @% o'=lk= zlQmsf]
-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.

-@_#) o'=lk= zlQmsf]


-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

-v_ XjL:sL
@@)*=#)=()

@@)*=#)=()

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]


-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-@_ #) o'=lk= zlQmsf]


-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.
?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

-u_ /d P08 6flkmof


@@)*=$)=()

@@)*=$)=()

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]


-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-@_#) o'=lk= zlQmsf] -#(=($


k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.
?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

-3_ hLg / h]g]ef


@@)*=%)=()

@@)*=%)=()

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]


-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-@_#) o'=lk= zlQmsf] -#(=($


k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-_ ef]8\sf

?=$#(.
?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

@@)*=^)=()

@@)*=^)=()

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]


-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-@_#) o'=lk= zlQmsf]


-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.
?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

-r_ lns;{ / sl8{oN;


@@)*=&)=()

@@)*=&)=()

-!_ @% o'=lk= zlQmsf]


-$@=* k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_
-@_#) o'=lk= zlQmsf]
-#(=($ k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.
?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

-5_ cGo tof/L dlb/f


@@)*=()=()

@@)*=()=()

@@)*=()=()

@@)*=()=()

@@)*=()=()

-!_ !% o'=lk= zlQmsf] -$*=%


k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf] _

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=%().

-@_ @% o'=lk= zlQmsf] -$@=*


k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=$#(.

-#_ #) o'=lk= zlQmsf] -#(=($


k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

-$_ $)o'=lk= zlQmsf]


-#$=@# k|ltzt cNsf]xnsf] dfqf
ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=@)*.

-%_ %) o'=lk= zlQmsf]


-@*=%# k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

?=&#.

?=^(%.

?=%*&.
?=$!!.
?=%*&.

?=#$&.

?=!$^.

@@)*=()=()

!*

@$)!
@$)#=(!=))
@$)#=(!=))
@$)#=((=))

-^_ &) o'=lk= zlQmsf]


-!&=!@ k|ltzt cNsf]xnsf]
dfqf ePsf]_

k|lt ln6/
k|lt
Pn=lk=ln6/

t/ cfofltt dlb/fsf] xsdf


dfly plNnlvt b/aGbLdf
tf]lsPsf] cNsf]xnsf] dfqfdf
Ps k|ltzt;Dd km/s ePdf
;f]xL b/aGbL nfUg]5 / Ps
k|ltzteGbf a9L km/s ePdf
glhssf] pRrb/sf] b/aGbL
cg';f/ cGtMz'Ns nufO{
c;'npk/ ul/g]5 .
Kofs gul/Psf] sf]/f ;"lt{
k}7f/Ldf dfq
r'gf ldnfO{ vfg] Kofls
ul/Psf] sf]/f ;'lt{
;'tL{af6 tof/ ePsf] ;a}
k|sf/sf] hbf{ / v}gL,
g; tyf ;"lt{sf] w"nf] ldl;Psf] bfFt
dfg] j:t'
tof/L lj8L
kfOk ;"lt{

k|lt ls= u|fd ?=^).

@$)#=!)=()
@$)#=!)=!)
@$)@=!)=)) /
!( @$)@=()=)) ;j} k|sf/sf] l;uf/

@)

&@!#, &@!$ /
&@!%
-pk zLif{s
&@!$=((=!)
;d]t

kmnfd] 808L

@%!^=()=)),
@%!^=@)=)),
@%!%=!@=)),
@%!%,@)=)),
@! @%!^=!@=)) / dfa{n
^*)@=@!=)) b]lv
^*)@=((=))
;Dd
^()*
Un]h 6fonx
!()@
rfp rfp -g'8N;_ / ltgsf]
@@
6'qmf6fqmL, Dofsf/f]gL / kf:tf
@!)^=()=!) h+s km'8\; -s'/s'/], s'/d'/],
lrhaN;, n]h, k]i6L cflb_
efu !^
df;', df5fsf tof/L kl/sf/x
@#
-l6gKofs_
@#)(=!)=)) s's'/, la/fnf]sf] vfgf

?=!*.
?=^).

k|lt ls= u|fd ?= !^).


k|lt ls= u|fd ?= @$).
k|lt=ls u|fd ?= @#).
k|lt Pd
?= ^).
k|lt ls=u|fd ?= &)).
k|lt lvNnL

?=&.

k|lt d]=6g= ?= !))).

Dff]n k|ltzt

Dff]n k|ltzt

k|lt s]=lh=

?= &.%)

k|lt s]=lh=

?= &.%)

Dff]n k|ltzt

Dff]n k|ltzt

r'/f]6 -;"lt{af6 tof/ ePsf] ;j}


k|sf/sf] r'/f]6_

@$

-!_ &) ld=ld= ;Ddsf] nDjfO{df

@$)@=@)=))
-s_ lkmN6/ gePsf]
@$)@=@)=))
@$)@=@)=))
@$)@=@)=))
@$)@=@)=))
@%
@%@#=@!=))

@^
@&
@*

@%@#=@(=))
@%@#=#)=))
@%@#=()=))
#@)*, #@)(,
#@!)
^()$=!)=))

-v_ lkmN6/ ePsf]


-@_ &) eGbf a9L &% ld=ld=
;Ddsf] nDjfO{df
-lkmN6/ ePsf]_
-#_ &% eGbf a9L *% ld=ld=
;Ddsf] nDjfO{df
-lkmN6/ ePsf]_
-$_ *% ld=ld= eGbf a9L nDjfO{df
-lkmN6/ ePsf]_
l;d]06
-s_ kf]6{Nof08 l;d]06 ;]tf]
-/Lg jf /ljlxg_
-v_ kf]6{n}08 l;d]06 -v}/f]_
-u_ cn'ldlgo; l;d]06
-3_ cGo xfO8f]lns l;d]06
;a} k|sf/sf k]G6\;
-s_ ;a} k|sf/sf -;]/flds_
O{6fx
-cfGtl/s pTkfbg afx]s_
;jf/L ;fwgx M
-s_ sf/, hLk / Eofgx
-eG;f/ zLif{s *&)@ / *&)#_ /
ltgsf r]l;; -eG;f/ zLif{s
*&)^_
-v_ dfOqmf]a;x -!! b]lv !$
l;6;Dd ePsf] -eG;f/ zLif{s
*&)@_ / ltgsf r]l;;
-eG;f/ zLif{s *&)^_
-u_ 8jn Sofj lksck
-eG;f/ zLif{s *&)$_ / ltgsf
r]l;; -eG;f/ zLif{s *&)^_
-3_ tLg kf+u|] uf8Lx
-c6f]l/S;f_ -eG;f/ zLif{s
*&)#_ / ltgsf r]l;;
-eG;f/ zLif{s *&)^_
-8=_ l;+un Sofj lksck
-eG;f/ zLif{s *&)$_ /
ltgsf r]l;; -eG;f/
zLif{s *&)^_

k|lt Pd

?=@%@.

k|lt Pd

?=%##.

k|lt Pd

?=^*!.

k|lt Pd

?=*&@.

k|lt Pd

?=!!#%.

k|lt d]=6g

?= !*).

k|lt d]=6g
k|lt d]=6g
k|lt d]=6g

?= !*).
?= !*).
?= !*).

Dff]n k|ltzt

k|lt xhf/

?= ^)).

Dff]n k|ltzt

^)

Dff]n k|ltzt

%%

Dff]n k|ltzt

^)

Dff]n k|ltzt

%%

Dff]n k|ltzt

%)

84.43

@(

8443.31.00

8443.39.00

-r_ 8]lne/L Eofg -eG;f/ zLif{s


Dff]n k|ltzt
*&)$_ / ltgsf r]l;;
-eG;f/ zLif{s *&)^_
-5_ ldlga;x -!% b]lv @%
l;6;Dd ePsf]_
Dff]n k|ltzt
-eG;f/ pkzLif{s
*&)@!)@)_
-h_ ldlga;x -!% b]lv @%
l;6;Dd ePsf]_
Dff]n k|ltzt
-eG;f/ pkzLif{s
*&)@()=@)_
-em_ eG;f/ zLif{s *&)@ df kg]{
-!% b]lv @% l;6;Dd
Dff]n k|ltzt
ePsf]_ ldlgj;sf r]l;;
-eG;f/ zLif{s *&)^_
-`_ a; / 6sx
-eG;f/ zLif{s *&)@,*&)$ Dff]n k|ltzt
/ ltgsf r]l;; eG;f/
zLif{s *&)^_
-6_ df]6/;fOsn -eG;f/ zLif{s
Dff]n k|ltzt
*&!!_
Kn]6x, l;ln08/x / zLif{s
*$=$@ sf 5kfO{sf cGo
pkfbfgxf/f d'b|0f sfo{sf] nflu
k|of]u x'g] 5fKg] -d'b|0f_ oGqfjnL
cGo d'b|0f oGqx, k|ltlnlk
ptfg]{ oGqx, / ofS; ug]{
oGqx, ;+of]lht ePsf jf
gePsf ltgsf cx / ;xfos
j:t'x -kf6\;{ P08 P;];l/h_ .
cGo d'b|sx, k|ltlnlk ptfg]{
oGqx / ofS; ug]{ oGqx
;+of]hg ePsf jf gePsfM
d'b|0f ug]{, k|ltlnlk ptfg]{ jf
ofS; k7fpg]dWo] b'O{ jf
b'O{eGbf a9L sfo{x ;DkGg
df]n k|ltzt
ug{ ;Sg] oGqx, :jrflnt
cfFs8f k|zf]wg oGq jf ;+hfn
-g]6js{_ df hf]8\g ;lsg]
lsl;dsf
cGo
df]n k|ltzt

#)

#%

#%

#%

%
$)

10

10

#)

84.72

8472.90.00

#!

84.79

8479.89.90

#@

85.17

8517.61.00
8517.62.00

cGo sfof{no oGqx -clkm;


dlzG;_ -pbfx0ftM x]S6f]u|fkm
jf :6]]lG;n 8'lKns]]l6
dlzgx, P8]l; dlzgx,
c6f]Dofl6s Aofgf]]6
l8:k]G;/x, SjfOg;f}l6{
dlzgx -d'bf 5f+6\g] oGq_,
SjfOg sfpl06 jf oflk
dlzgx, k]lG;n zfk]{lg
dlzgx, k/kmf]]/]l6 jf
:6\oflKn dlzgx_ .
cGo
o; efusf] cGoq pNn]v
gePsf jf ;dfj]z gePsf,
JolQmut sfo{ -Ogl8leh'cn
km;G;_ ePsf oGqx /
oflGqs ;flwqx
-d]sflgsn cKnfoG;];_ .
cGo M
cGo
6]lnkmf]g ;]6x, ;]n'n/
;+hfnx jf cGo tf/ljlxg
;+hfnxsf nflu k|of]u x'g]
6]lnkmf]gx ;d]t WjgL, 5jL
jf cGo cfFs8f k|;f/0f jf
;+u|x0f lgldQsf pks/0fx,
tf/;lxt jf tf//lxt ;+hfn
-h:t}M :yfgLo jf a[xt If]q
;+hfn -nf]sn c/ jfO8 Pl/of
g]6js{__ df ;~rf/ ug{ k|of]u
x'g] pks/0fx ;d]t, zLif{s
*$=$#, *%=@%, *%=@& jf
*%=@* sf k|;f/0f jf ;+u|x0f
pks/0fx afx]s .
WjgL, 5jL jf cGo cfFs8f
k|;f/0f jf ;+u|x0f lgldQsf
pks/0fx, tf/;lxt jf
tf//lxt ;+hfn -h:t}M
:yfgLo jf a[xt If]q ;+hfn
-nf]sn c/ jfO8 Pl/of
g]6js{__ df ;~rf/ ug{ k|of]u
x'g] pks/0fx ;d]tM
cfwf/ :yfgx -a]; :6]zG;_
WjgL, 5jL jf cGo
cfFs8fnfO{ ;+u|x0f ug]{
kl/jt{g ug]{ / k|;f/0f jf
k'g?Tkfbg ug]{ oGqx,
:jLrL / /fpl6
pks/0fx ;d]t

df]n k|ltzt

15

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

8517.69.00
8517.70.00

##

85.18

8518.10.00

8518.29.00

#$

85.23

cGo
cx -kf6{;_
;"IdWjgLjfxs -dfOqmf]kmf]]g_
x / To; lgldQsf wf/sx
-:6of08;_ ;+nUgs
-OgSnf]h/_ df cf/f]lkt
-dfp06]8\_ eP jf gePsf Wjlg
lj:tf/s oGqx
-nfp8\ :kLs;{_ ;'IdWjlg
jfxs -dfOqmf]kmf]g_ ;lDdlnt
-sDjfO08_ ePsf] jf gePsf]
s0f{ >j0foGq -x]8 kmf]g_ x
tyf s0f{ >j0foGq -Oo/ kmf]g_
x, / Ps ;"IdWjlgjfxs
-dfOqmf]kmf]g_ tyf Ps jf
PseGbf a9L Wjlg lj:tf/s
oGq -nfp8:kLs/_ x ePsf
;d'Rro -;]6_ x >Aofj[lQ
j}B'lts lj:tf/s -cl8of]
lk|mSj]G;L On]lS6s PlDKnkmfo/_
x j}B'lts WjgL k|jWb{s oGq
-On]lS6s ;fp08 PDKnLkmfo/_
sf ;d'Rrox -;]6\;_
dfOqmf]kmf]]g / ltgsf
c8];fx
afleq c8\ofOPsf jf
gc8\ofOPsf nfp8 l:ks/xM
cGo

df]n k|ltzt
df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

5
5

df]n k|ltzt

l8:sx, 6]kx, ;'ul7t


cj:yfsf jfikLs/0f gx'g] ;f]ln8:6]6 gg\ef]nf6fOn_
;~ro pks/0fx, :df6{
sf8{x / WjgL jf cGo
k|j[lQnfO{ clen]vg ug{
lgldQsf cGo dfWod,
clen]vg ul/Psf jf gul/Psf
l8:s pTkfbgsf nflu k|of]u
x'g] Dofl6;x / dfi6/x, t/
efu #& sf pTkfbgx
afx]s .
r'DjsLo dfWodM

8523.29.90

cGo

df]n k|ltzt

8523.40.00

rfIf'ifLo -clK6sn_ dfWod

df]n k|ltzt

8523.51.00

;'ul7t cj:yfsf jfikLs/0f


gx'g] -;f]ln8:6]6 gg\
ef]nf6fOn_ ;~ro
pks/0fx

df]n k|ltzt

#%

8523.52.00

:df6{ sf8{x

df]n k|ltzt

8523.59.00

cGo

df]n k|ltzt

8523.80.00

cGo

df]n k|ltzt

85.25

8525.60.00

8525.80.00

#^

85.28

8528.61.00

#&
#*

*%@*=&@=))
*%$)=!!=))
85.29

8529.90.10

;+u|x0f pks/0f -l/;]K;g


P]k/]6;_ jf Wjlg clen]vg ;fp08 l/sl8{_ jf k'g?Tkfbg
-l/k|f]8\o"l;_ pks/0f -P]k/]6;_
;dflji6 eP jf gePsf],
/]l8of] k|;f/0f -/]l8of]
a|f]8sfl:6_ jf 6]lnlehg
lgldQsf k|;f/0f pks/0f 6fG;ld;g Pk/]6;_ 6]lnlehg
Sofd/fx l8lh6n Sofd/fx
/ lel8of] Sofd/fl/s8{;{ .
;+u|x0f pks/0f -l/;]K;g
Pk/]6;\_ ;dflji6 6fG;ld;g
pks/0fx
6]lnlehg Sofd/fx, l8lh6n
Sofd/fx / lel8of] Sofd/f
l/s8{/x -lel8of] Sofd/f
/]s8{;{_
/]l8of] k|;f/0f -a|f]8sf:6_
u|fxsx -l/l;e;{_ cyjf Wjlg
jf lel8of] clen]vg -l/sl8{_
jf k'g?Tkfbg -l/k|f]8\o"l;_
pks/0fx -P]k/]6;_ ;dflji6
-Ogs/kf]/]l6_ ePsf jf
gePsf, 6]lnlehg lgldQsf
;+u|x0f -l/;]K;g_ pks/0f
-P]k/]6;_ 6]lnlehg ;+u|x0f
pks/0fx ;dflji6 gePsf
df]lg6/x -k/LljIfsx_ /
k|f]h]S6/-k|If]lkq_ x .
k|f]h]S6/ -k|If]lkq_ x
zLif{s *$&! sf] :jrflnt
cfFs8f k|zf]wg k|0ffnLdf
k"0f{?kdf jf d'Vo?kdf k|of]u
x'g] lsl;dsf]
/lg 6]lnlehg
/lg 6]lnlehgsf lkSr/
6\'o'ax
zLif{s *%=@% b]lv *%=@*
;Ddsf pks/0fxsf] nflu
k"0f{tof / d'Votof k|of]u of]Uo
kf6{k'hf{x .
cGo M
6]lnlehg l/l;e/sf

df]n k|ltzt
df]n k|ltzt

df]n k|ltzt
Dff]n k|ltzt
Dff]n k|ltzt

df]n k|ltzt

10

%
%

10

85.31

#(

8531.20.00

10
10

l:y/ Eofl/Pjn / ldnfpg x'g]


ljB'tLo ;Gwfl/q -Sofkfl;6/_
-lk|;]6_ .
%).^) xh{ ;ls{6sf] k|of]usf]
nflu tof/ ul/Psf] l:y/
;Gwfl/q -Sofkfl;6/_ / )=%
s]=ef/ -kfj/ Sofkfl;6/_ eGbf
sd Ifdtf gePsf] l/PS6Le
zlQm ;~rfng ug{ ;Sg]
ePsf]
cGo l:y/ ;Gwfl/q Sofkfl;6/_ M

df]n k|ltzt

10

8532.21.00

6\ofG6fnd

df]n k|ltzt

10

8532.22.00

cfNd'lgod On]S6f]nfOl6s

df]n k|ltzt

10

8532.23.00

;]/flds 8fOO{n]lS6s, l;n


n]o/

df]n k|ltzt

85.32

8532.10.00

8532.24.00
8532.25.00
8532.29.00
8532.30.00

8532.90.00

$!

df]n k|ltzt
df]n k|ltzt

8531.90.00

$)

zLif{s *%=!@ jf *%=#) afx]ssf


ljB'tLo Wjlg jf b[Zo ;"rs
pks/0fx -h:t}306L, ;fO/g,
O+l8s]6/ Kofg]n, rf]/ 306L
-ju{n/ Pnfd{_ jf cfunfuLsf]
306L -kmfo/ cnfd{_ .
t/n :kml6s ;fdfu|L
-Pn=;L=l8=_ jf k|sfz Oldl6
8fof]8\; -Pn=O=8L=_ ;dflji6
O08Ls]6/ Kofg]n
kf6{k'hf{x

85.33

8533.10.00

;]/flds 8fOO{n]lS6s,
dlN6n]o/
sfuh jf Knfli6ssf]
8fOO{n]lS6s
cGo
Eofl/Pjn jf P8hi6]jn
-ldnfpg x'g]_-lk|;]6_
Sofkfl;6/
kf6{k'hf{x
ljB't k|lt/f]ws -/]l;i6/_
-l/of]:6\of6\ / kf]6]GzLof]ld6/
;d]t_, tfk k|lt/f]ws afx]s .
l:y/ sfa{g k|lt/f]ws,
sDkf]lh;g jf lkmNd h:tf
cGo l:y/k|lt/f]ws M

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt
df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

10

8533.21.00
8533.29.00

8533.31.00
8533.39.00
8533.40.00

8533.90.00
8534.00.00

$@

cGo 36a9 x'g] k|lt/f]ws,


l/of]i6\of6\; / kf]6]GzLof]ld6/
;d]t
kf6{k'hf{x

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

8536.50.00

lk|G6]8 ;ls{6 -5flkPsf


kl/kyx_ .
!))) ef]N6;Ddsf] ef]N6]h
ePsf] jfNg] lgefpg] -:jLlr_
jf ljB'tLo kl/kysf] nflu jf
ljB't kl/kydf jf ;Fu
hf]8\gsf] nflu rflxg] j}B'lts
pks/0fx -h:t}, :jLr, l/n],
o"h, ;h{ ;k|];/, Knu, ;s]6,
NofDkxf]N8/ / cGo
;+of]hsx -sg]S6;{_ hS;g
aS;];_ rfIf'ifLo tGt'x
-clK6sn kmfOj;{_, rfIf'ifLo
tGt'sf d'f jf df]6f tf/x
lgldQsf ;+of]hsx
-sg]S6;{_.
cGo :jLrx

df]n k|ltzt

10

8536.69.00

NofDk xf]N8/, Knu /


;s]6xM
cGo

df]n k|ltzt

10

df]n k|ltzt

10

85.36

8536.90.00

$#

@) jf6;Ddsf] zlQm
;~rfng Ifdtfsf nflu
cGo
tf/ hf]l8Psf] 36a9 x'g]
-Eofl/Pjn_ k|lt/f]ws, l/of]:6\
of6\; / kf]6]GzLof]ld6/ M
@) jf6;Ddsf] zlQm
;~rfng Ifdtfsf nflu
cGo

85.44

cGo pks/0fx
ljB't?4 -OG;'n]6]8_, -Ogfd]n
nufPsf] jf Pgf]8fOh ;d]t_,
tf/ -jfo/_, s]a'n -sf]PS;]n
s]a'n ;d]t_ / sg]S6/;Fu
hf]l8Psf] jf ghf]l8Psf] cGo
OG;'n]6]8 sG8S6/ clK6sn
kmfOa/ s]a'n, tf/, ljB't
s08S6/ jf sg]S6/ hf]8]sf] jf
ghf]8]sf] k|To]s 9flsPsf
/]zfx -lzb\8 kmfOa/_ af6
ag]sf] tf/ .
!))) ef]N6;Ddsf] nflu cGo
On]lS6s s08S6/xM

$$

8544.42.00

sg]S6/;Fu hf]l8Psf

df]n k|ltzt

15

8544.49.00

cGo

df]n k|ltzt

15

8544.70.00

-clK6sn kmfOj/ s]j'n

df]n k|ltzt

10

of] efusf] cGoq pNn]v


gePsf] jf ;dfj]z gePsf]
t:jL/ ;DaGwL -rnlrq
;DaGwL ;d]t_
k|of]uzfnfxdf k|of]u x'g]
pks/0f / cf}hf/x
g]u]6f]:sf]k k|f]h]S;g :qmLg
-k|If]ks kbf{_ .
kf6{k'hf{ / ;xfos ;fdfgx

df]n k|ltzt

10

;"Id kmf]]6f]u|fkmL
-kmf]]6f]dfOqmf]u|fkmL_,
l;g]kmf]6f]dfOqmf]u|fkmL jf
dfOqmf]k|f]h]S;g -;"Id k|If]k0f_
sf] nflu ;d]t ;+o'Qm rfIf'if
;"IdbzL{ oGqx -sDkfp08
clK6sn dfOqmf]:sf]k_ .
:6Ll/of]:sf]lks dfOqmf];sf]K;

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

90.10

9010.90.00

$%

90.11

9011.10.00
9011.20.00

9011.90.00

$^

90.12

9012.10.00

9012.90.00

;"Id kmf]]6f] lvRg]


-kmf]]6f]]dfOqmf]u|fkmL_, ;"Id
rnlrq lvRg]
-l;g]kmf]6f]dfOqmf]u|fkmL_ jf ;"Id
k|If]k0f -dfOqmf] k|f]h]S;g_ sf
cGo ;"Id bz{s oGqx
-dfOqmf]:sf]K;_
kf6{k'hf{x / ;xfos
;fdfgx
rfIf'if -clK6sn_ ;"Idbz{s
oGqx -dfOqmf]:sf]K;_
afx]ssf ;"Idbz{s oGqx
ljjlt{t pks/0fx-l8|ofS;g
Pk/]6;__.
b'?jLIf0f oGqx
dfOqmf]:sf]K;_, clK6sn
dfOqmf]:sf]kx afx]s ljjt{g
pks/0fx -l8k|mofS;g
Pk/]6;\_
kf6{k'hf{x / ;xfos
;fdu|Lx

$&

90.17

9017.20.00
9017.90.00

$*

90.26

9026.10.00
9026.20.00
9026.80.00
9026.90.00

$(

90.27

lvRg], lrgf] nufpg], jf


ul0ftLo lx;fj ug]{ cf}hf/x
-h:t}lv+Rg] d]lzg, gS;f
ptfg]{ oGq, k|f]6ofS6/, gS;fsf
;]6x, :nfO8\ ?nx, l8:s
SofNs'n]6/_ o; efudf cGoq
gk/]sf], xftn] nDjfO{ gfKg]
cf}hf/x -h:t}gfKg] 808L /
lkmQf jf dfOqmf]ld6/,
Soflnk;{_ .
cGo lvRg], lrgf] nufpg] /
ul0ftLo lx;fj ug]{ cf}hf/x
kf6{k'hf{x / ;xfos
;fdu|Lx
Uof+; jf c? t/n kbfy{sf
k|jfx, tx, bjfj jf cGo
ljljwtf -e]l/ojN;_ gfKg] jf
k/LIf0f ug]{ -h:t}
k|jfxdfks, ;txdfks,
Dofgf]dL6/ -xfjf jf jfiksf]
bjfj gfKg] oGq_ tfkdfks_
cf}hf/ / pks/0fx, zLif{s
()=!$, ()=!%, ()=@* jf
()=#@ sf cf}hf/ /
pks/0fx afx]s .
t/nsf] k|jfx jf ;tx gfKg
jf k/LIf0f ug{sf] nflu
bjfj gfKg jf k/LIf0f ug{sf]
nflu
cGo cf}hf/x / pks/0fx
kf6{k'hf{x / ;xfos
;fdu|Lx
ef}lts jf /f;folgs ljZn]if0f
-h:t}wjLs/0fdfks -kf]nf/L
ld6/_, k/fjt{dfks
l/k\m|ofS6f]ld6/_, a0f{qmddfks
-:k]S6f] ld6/_, Uof+; jf w'jf+
ljZn]if0f ug]{ pks/0fx_ sf
k|of]usf cf}hf/x /
pks/0fx RofkRofk nfUg] le:sf]l;6L_, l5btf -kf]/f]l;6L_,
k|;/0f -PS;kfG;g_ ;txsf]
wf/0fIfdtf -;k]m{]; 6]G;g_ jf
o:t} gfKg] jf k/LIf0f ug]{
cf}hf/ / oGqx tfksf] dfqf,
Wjlg jf k|sfzsf] gfk jf
k/LIf0f ug]{ cf}hf/x /
pks/0fx -PS:kf]h/ dL6/
;d]t_ ;"Idst{s
-dfOqmf]6f]D;_ .

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

9027.20.00

9027.50.00
9027.80.00

%)

90.30

9030.40.00

9030.90.00

j0f{n]v -qmf]Sof6f]u|fkm_ /
ljB't\ ;+/r0f ;DaGwL
-On]S6f]kmf]]l/l;;_ pks/0fx
rfIf'if ljsL/0f -o"=eL=,
lelhjn, cfO= cf/=_ k|of]u ug]{
cGo cf}hf/x / pks/0fx
cGo cf}hf/x / pks/0fx
cf];Lnf]:sf]k -bf]ngbzL{_,
:k]S6d -j0f{k6_ ljZn]ifs /
zLif{s ()=@* sf dfks ld6/_ afx]ssf ljB'tsf] dfqf
gfKg] jf k/LIf0f ug{sf] nflu
k|of]u x'g] cGo cf}hf/x /
pks/0fx; cNkmf, la6f,
ufdf, PS;/], sl:ds
-cGtl/If_ jf cGo cfof]gfOlh
-ljB't c0f'_ ljsL/0f
-/]8LP;g_ gfKg] jf kQf
nufpg] cf}hf/ / pks/0fx .
ljz]iftM b"/;~rf/sf] nflu
lgld{t cGo cf}hf/x /
pks/0fx -h:t}qm;
6sdL6/, u]g ldhl/ ug]{
cf}hf/x, l8:6f];{g ofS6/
ld6/, ;f]kmf]]ld6/_
kf6{k'hf{x / ;xfos
;fdu|Lx

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

df]n k|ltzt

b|i6Jo M
-!_ cGtMz'Ns b/aGbLdf dfly h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg PDa'n]G;, zj jfxg, ckfx?n] k|of]u ug{ ldNg]
u/L agfO{Psf :s'6/ / Aofl6af6 rNg] 6]Dkf]sf] r]l;;df
cGtMz'Ns nfUg] 5}g .
-@_ cfly{s jif{ @)^%^^ ;Dd vl/b eO{ df}Hbftdf /x]sf
cGtMz'Ns nfUg] ;jf/L ;fwgxsf] cGtMz'Ns c;'n ug]{
k|lqmof cfly{s P]g, @)^% adf]lhd g} x'g]5 .
-#_ pBf]un] k}7f/L ug]{ zLif{s &@=!# sf] pkzLif{s
&@!#=(!=!) sf] M.S Wire Rod in Coil sRrf kbfy{df
pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df cGtMz'Ns 5"6 lbOg]5 .
-$_ s'g} klg dlb/fsf] sS6]n u/]df l;=g+= !) adf]lhdsf]
b/aGbL nfUg]5 .
-%_ &) o"=kL= zlQmsf] tof/L dlb/f l;=g+= !^ sf] /]lS6kmfO8
l:k|6 k|of]u u/L dfq agfpg kfOg]5 .
-^_ dfa{nsf] :yfgLo pTkfbgdf cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

-&_
-*_
-(_
-!)_

-!!_
-!@_
-!#_

@%=

lem6L, u'G6f ef/L cfb]zsf] ;'ljwf cGtu{t eG;f/ dx;'n


5"6df k}7f/L ul/Psf] JolQmut k|of]hgsf j:t'xdf
cGtMz'Ns nfUg] 5}g .
df]6/ ;fOsnsf] :yfgLo pTkfbgdf krf; k|ltzt / cGo
;jf/L ;fwgsf] :yfgLo pTkfbgdf nfUg] cGtMz'Nsdf
kRrL; k|ltzt 5"6 x'g]5 .
ljB'tLo dfWodaf6 rNg] ;jf/L ;fwgxdf cGtMz'Ns
nfUg] 5}g .
cf}Bf]lus gLlt, @)^& sf] cg';"rL( df pNn]v ePsf
clt cljsl;t If]qdf :yflkt :yfgLo kmnk"mndf
cfwfl/t pBf]uaf6 pTkflbt a|f08Lsf] pTkfbgdf o;
cGtMz'Ns b/aGbL cg';f/ nfUg] cGtMz'Nsdf c;L k|ltzt
5"6 x'g]5 .
cGtMz'Ns b/aGbL k|of]hgsf] nflu lgwf{l/t cf7 c+ssf]
pkzLif{snfO{ tYof k|of]hgsf] nflu dxflgb]{zsn] c+s
yk ug{ ;Sg]5 .
cGtM z'Ns nfUg ;Sg] j:t'xsf] JofVof tyf xfdf]{gfOH8
sf]8 tf]Sg] sfd cfjZostf cg';f/ eG;f/ ljefu;Fu
k/fdz{ lnO{ ljefun] ug{ ;Sg]5 .
dlb/f, ljo/ / r'/f]6 cfoftstf{ jf ;f] sf] ljqm]tf
Ohfhtkqjfnfn] ljqmL ug]{ v'b|f d"No cfly{s jif{sf]
z'?df / d"No kl/jt{g ePsf] cj:yfdf kl/jt{g x'gf;fy
;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg u/L hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

dlb/f P]g, @)#! df ;+zf]wg M dlb/f P]g, @)#! sf],


-!_
bkmf @ sf] v08 -u_ kl5 b]xfosf v08 -u!_, -u@_,
-u#_, -u$_ / -u%_ ylkPsf 5g\ M
-u!_ cGtMz'Ns clws[t eGgfn] cGtMz'Ns ;DaGwL
k|rlnt sfg"g adf]lhd tf]lsPsf] clws[t ;Demg'
k5{ .
-u@_ pTkfbs eGgfn] dlb/f pTkfbg ug{ Ohfhtkq
k|fKt u/]sf] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yf ;Demg'
k5{ .
-u#_ JolQm eGgfn] s'g} JolQm, k|lti7fg, ;+3,
;fem]bf/L ;+:yf, ;xsf/L, ;+o'Qm Joj;fo, u'7L jf
sf]ifsf] ;~rfns, k|f]k|fO6/ jf d'Vo e} sfd ug]{

-@_

-#_

k|ltlglw jf Ph]06 ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]


gfkmfsf] p2]Zo lnO{ jf glnO{ dlb/fsf] pTkfbg
jf k}7f/L u/L yf]s jf v'b|f jf h'g;'s} ?kdf
laqmL ljt/0f ug]{ lgsfo jf To:tf] lgsfosf]
zfvf, pkzfvf jf To:t} cGo sf/f]af/ ug]{ :yfg
;d]tnfO{ hgfpFg]5 .
-u$_ k}7f/L eGgfn] k|rlnt sfg"g adf]lhd
ljb]zaf6 g]kfnleq dlb/f Nofpg] sfo{ ;Demg'
k5{ .
-u%_ ljefu eGgfn] cfGtl/s /fh:j ljefu ;Demg'
k5{ .
bkmf ^ sf] ;f b]xfosf] bkmf ^ /flvPsf] 5 M
^= Ohfhtkq lng' kg]{ M cGtMz'Ns P]g, @)%* jf ;f]
P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd Ohfhtkq
glnO{ s;}n] klg dlb/fsf] pTkfbg, k}7f/L, laqmL
jf ;~ro ug{ kfpg] 5}g .
bkmf !@ sf] ;f b]xfosf] bkmf !@ /flvPsf] 5 M
!@= b08 ;hfo M -!_ s;}n] b]xfosf s;"/ u/]df
lauf] hkmt u/L lauf] adf]lhd hl/afgf jf Ps
jif{;Dd s}b jf b'j} ;hfo x'g]5 M
-s_ cGtMz'Ns P]g, @)%* adf]lhd
dlb/fdf ltg'{ kg]{ cGtMz'Ns
bafPdf, l5kfPdf jf 5n]df,
-v_ Ohfhtkq glnO{ dlb/f pTkfbg
jf k}7f/L u/]df,
-u_ s'g} JolQmn] e'mf n]vf jf lst]{
sfuh tof/ u/L o; P]g ljkl/t
s'g} s;"/ u/]df .
-@_ pkbkmf -!_ sf] v08 -s_, -v_ jf -u_
df n]lvPsf] s;"/ ug{ k|oTg jf b'?T;fxg u/]df
;f] pkbkmfdf plNnlvt ;hfosf] cfwf ;hfo
x'g]5 .
-#_ s;"/;Fu k|ToIf jf k/f]If ?kdf k|of]u
x'g cfPsf] efF8f jt{g, j:t' jf ;]jf pTkfbg ug{
k|of]u ul/Psf] Hofjn, d]zLg, pks/0f jf ;jf/L
;fwg ;d]t hkmt x'g]5 .

-$_

-%_

-^_

t/ To:tf] s;"/ ug]{ JolQmn] ef8fsf] ;jf/L


;fwg k|of]u u/]sf] / ;jf/L wgLsf] cg'dltljgf
;jf/L ;fwg To:tf] sfddf k|of]u u/]sf] ePdf
To:tf] ;jf/L ;fwg hkmt gu/L ;jf/L wgLnfO{
kRrL; xhf/ ?k}ofF hl/afgf / ;jf/L rfnsnfO{
s;"/sf] k|s[lt x]/L tLg dlxgf;Dd s}b jf
kGw|xhf/ ?k}oFf;Dd hl/afgf jf b'j} ;hfo
x'g]5 .
-$_ pkbkmf -#_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg To:tf] ;jf/L ;fwg ef8fsf] ;jf/Ldf
btf{ u/L ;jf/L ;fwgsf] dflnssf] ;+nUgtfdf
k|of]u u/]sf] kfOPdf To:tf] ;jf/L ;fwg hkmt
x'g]5 .
bkmf !% sf] ;f b]xfosf] bkmf !% /flvPsf] 5 M
!%= k'g/fj]bg M -!_ o; P]g adf]lhd cGtMz'Ns
clws[tn] u/]sf] lg0f{o pk/ /fh:j
Gofoflws/0fdf / g]kfn ;/sf/n] tf]sL lbPsf]
clwsf/Ln] u/]sf] lg0f{o pk/ ;DjlGwt k'g/fj]bg
cbfntdf k'g/fj]bg nfUg]5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k'g/fj]bg lbg]
JolQmn] k'g/fj]bg lbPsf] kGw| lbgleq
k'g/fj]bgsf] Ps k|lt ;DalGwt sfof{nodf btf{
u/fpg' kg]{5 .
bkmf !& sf] ;f b]xfosf] bkmf !& /flvPsf] 5 M
!&= k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g] M o; P]gdf h'g;'s}
s'/f n]lvPsf] eP tfklg dlb/f k|zf;g ;DaGwL
cGo k|rlnt g]kfn sfg"g adf]lhd Ohfhtkq,
dlb/fsf] sRrf kbfy{, pTkfbg, lgisfzg,
k|ltnAwL b/, b/aGbL / b:t'/ ;DaGwL Joj:yf
cGo k|rlnt sfg"g adf]lhd x'g]5 .
o; P]gsf] 7fpF 7fpFdf /x]sf cg'dltkq eGg] zAbsf]
;f Ohfhtkq eGg] zAb / cGtMz'Ns clwsf/L
eGg] zAbxsf] ;f cGtMz'Ns clws[t eGg] zAbx
/fvL ?kfGt/0f ul/Psf] 5 .

@^=

cfos/ P]g, @)%* df ;+zf]wgM cfos/ P]g, @)%* sf],


-!_
bkmf @ sf],
-s_
v08 -h_ sf] ;f b]xfosf] v08 -h_ /flvPsf]
5 M
-h_ cfo eGgfn] s'g} JolQmn] /f]huf/L,
Joj;fo, nufgL jf cfsl:ds nfeaf6
k|fKt u/]sf] cfo / o; P]g adf]lhd
u0fgf ul/Psf] ;f] cfosf] s'n /sd
;Demg' k5{ .
-v_
v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -h!_ ylkPsf] 5 M
-h!_ cfsl:ds nfe eGgfn] lrf, pkxf/,
k'/:sf/, alS;;, lhtf}/L tyf cGo s'g}
klg cfsl:ds ?kdf k|fKt x'g] nfe
;Demg' k5{ .
-u_
v08 -9_ sf] pkv08 -@_ sf] ;f b]xfosf]
pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ cu|Ld s/ sL ug]{ JolQm jf s/ sL x'g]
JolQmn] bkmf () adf]lhd a'emfpg' kg]{
/sd jf ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{
JolQmn] bkmf ($ adf]lhd a'emfpg' kg]{
/sd jf cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{
JolQmn] bkmf (%s= adf]lhd a'emfpg' kg]{
/sd jf bkmf ((, !)), !)! adf]lhd
s/ lgwf{/0f eP cg';f/ a'emfpg' kg]{
/sd .
-3_ v08 -t_ kl5 b]xfosf] v08 -t!_ ylkPsf] 5 M
-t!_ sf/f]af/ eGgfn] s'g} cfo jif{sf]
/f]huf/L, Joj;fo jf nufgLsf] cfo
u0fgf ug]{ k|of]hgsf] nflu bkmf &, *
jf ( adf]lhd ;dfj]z ul/g] hDdf
/sd a/fa/sf] sf/f]af/ ;Demg' k5{ .
-_
v08 -b_ sf] ;f b]xfosf] v08 -b_ /flvPsf] 5 M
-b_ u}/ Jofj;flos s/of]Uo ;DklQ
eGgfn] b]xfosf ;DklQ afx]ssf hUuf,
ejg tyf s'g} lgsfodf /x]sf] lxt jf
;'/If0f ;Demg' k5{ M

-r_

-!_ Jofj;flos ;DklQ, x|f;of]Uo


;DklQ jf Jofkfl/s df}Hbft,
-@_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] lgDg
cj:yfsf] lghL ejg,
-s_ cljlR5Gg bz jif{ jf ;f]eGbf
a9L cjlw :jfldTjdf /x]sf]
/
-v_ ;f] JolQmn] cljlR5Gg jf
k6s k6s u/L s'n bz jif{
jf ;f]eGbf a9L a;f]af;
u/]sf],
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf]
nflu lghL ejg eGgfn] ejg /
ejgn] rr]{sf] If]qkmn a/fa/sf]
hUuf jf Ps /f]kgL hUufdWo] h'g
36L x'G5 ;f] nfO{ a'emfpF5 .
-#_ s'g} lxtflwsf/Lsf] cjsfz sf]ifdf
/x]sf] lxt,
-$_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] tL; nfv
?k}ofFeGbf sd d"Nodf lgM;u{
u/]sf] hUuf, 3/hUuf tyf lghL
ejg, jf
-%_ tLg k':tfleq ePsf] vl/b, laqmL
afx]s cGo lsl;dn] x:tfGt/0f
u/L lgM;u{ u/]sf] ;DklQ .
v08 -w_ sf] ;f b]xfosf] v08 -w_ /flvPsf]
5 M
-w_ 5"6 kfpg] ;+:yf eGgfn] b]xfosf lgsfo
;Demg' k5{ M
-!_ s/ 5"6 kfpg] ;+:yfsf] ?kdf ljefudf
btf{ ePsf b]xfo adf]lhdsf lgsfo M
-s_ gfkmf gsdfpg] p2]Zon]
:yfkgf ePsf ;fj{hlgs
k|s[ltsf ;fdflhs, wfld{s,
z}lIfs jf k/f]ksf/L ;+:yf,

-5_

-h_

-v_ ;fdflhs
jf
v]ns"b
;DaGwL ;'ljwf k|j4{g ug]{
p2]Zon] ;f] ;+:yf jf
To;sf ;b:oxn] nfe
glng] u/L u7g ePsf]
cJoj;foL
-Pd]Rof]/_
v]ns"b ;+:yf,
-@_ lgjf{rg cfof]udf btf{ ePsf]
/fhg}lts bn,
-#_ ufpF ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf
jf lhNnf ljsf; ;ldlt,
t/ 5"6 kfpg] ;+:yfsf]
p2]Zo cg';f/ sfo{ ;DkGg x'Fbf
jf s'g} JolQmf/f ;f] ;+:yfnfO{
k|bfg ul/Psf ;DklQ jf ;]jf
afktsf] s'g} e'QmfgL ubf{ afx]s
;f] ;+:yfsf] ;DklQ / ;f]
;+:yfn] k|fKt u/]sf] /sdaf6
s'g} JolQmnfO{ s'g} kmfObf
k'ofPsf] eP To:tf] ;+:yfnfO{
o; v08 adf]lhd s/ 5"6 x'g]
5}g .
v08 -e_ sf] pkv08 -%_ df /x]sf pkv08
-!_, -@_ / -#_ eGg] zAbxsf] ;f pkv08
-!_, -@_, -#_ / -$_ eGg] zAbx /flvPsf
5g\ .
v08 -z_ sf] pkv08 -!_ / -@_ sf] ;f
b]xfosf pkv08 -!_ / -@_ /flvPsf 5g\ M
-!_ hldgaf6 kfgL, vlgh kbfy{ jf cGo
hLljt jf lgh{L{j ;|f]t lgsfNg] clwsf/
k|fKt u/] afktsf] e'QmfgL, jf
-@_ hldgaf6 ;du| jf cf+lzs ?kdf
lgsflnPsf] k|fs[lts ;|f]t / vlgh
kbfy{sf] hLljt jf lghL{j ;|f]tsf]
kl/df0f jf d"Nosf cfwf/af6 u0fgf
ul/Psf] /sd .

-em_

-`_

-6_

-7_

v08 -;_ sf] ;f b]xfosf] v08 -;_ /flvPsf] 5 M


-;_ ef8f eGgfn] 3/ axfn ;d]tsf d"t{
;DklQsf] axfn tyf kf cGtu{t
ul/Psf lk|ldod nufotsf ;a}
e'QmfgL ;Dg' k5{ .
t/ o; zAbn] k|fs[lts ;|f]t
afkt ePsf] e'QmfgLnfO{ hgfpg]
5}g .
v08 -ss_ sf] pkv08 -#_ df /x]sf a}1flgs
cg'ej k|bfg ug]{ eGg] zJbx?sf] ;f
a}1flgs cg'ej k|of]u ug]{] jf k|bfg ug]{ eGg]
zJbx? /flvPsf 5g\ .
v08 -sv_ sf] ;f b]xfosf] v08 -sv_
/flvPsf] 5 M
-sv_ nufgL eGgfn] b]xfo adf]lhd afx]s
Ps jf PseGbf a9L ;DklQ wf/0f
ug]{ jf To:tf] ;DklQ nufgL ug]{ sfo{
;Demg' k5{ M
-!_ ;DklQdf :jfldTj /fVg]
JolQmaf6 lghL k|of]udf
NofOPsf] ;DklQ /fVg] sfo{,
-@_
/f]huf/L jf Joj;fo .
t/ u}/ Jofj;flos
s/of]Uo ;DklQ /fVg] sfo{
nufgL dflgg]5 .
v08 -s_ sf],
-!_ pkv08 -!_ sf] b]xfo -v_ df /x]sf s'g}
cfo jif{sf] eGg] zAbx lemlsPsf
5g\ .
-@_ pkv08 -#_ sf] b]xfo -v_ sf] cGTodf
jf, eGg] zAb ylkPsf] 5 .
-#_ pkv08 -$_ sf] b]xfo -s_ sf] cGTodf
jf, eGg] zAb ylkPsf] 5 .
-$_ pkv08 -$_ kl5 b]xfosf] pkv08
-$s_ ylkPsf] 5 M
-$s_ g]kfn ;/sf/,

-%_

-8_

-9_
-0f_

-t_
-y_

-b_
-w_

-@_

bkmf

pkv08 -^_ df /x]sf] / eGg] zAbsf]


;f jf eGg] zAb /flvPsf] 5 .
v08 -sem_ sf] pkv08 -@_ df /x]sf]
lk|lddo eGg] zAbsf] ;f C0f bfloTj
cGtu{tsf] 5"6, lk|ldod eGg] zAbx
/flvPsf 5g\ .
v08 -s`_ df /x]sf ul/Psf] jf eGg]
zAbx lemlsPsf 5g\ .
v08 -s7_ kl5 b]xfosf] v08 -s7!_ ylkPsf]
5 M
-s7!_ ljB'tLo dfWod eGgfn] sDKo"6/,
kmofS;, Od]n, OG6/g]6, ljB'tLo
Sof; d]lzg, lkm:sn lk|G6/ ;Demg'
k5{ / ;f] zAbn] ljefun] tf]s]sf
cGo :jLs[t dfWodnfO{ ;d]t
hgfpF5 .
v08 -s0f_ df /x]sf pkv08 -$_ eGg]
zAbxsf] ;f pkv08 -%_ eGg] zAbx
/flvPsf 5g\ .
v08 -sg_ kl5 b]xfosf] v08 -sg!_ ylkPsf]
5 M
-sg!_ ;dfof]lht s/of]Uo cfo eGgfn]] s'g}
JolQmsf] s'g} cfo jif{sf] s/ of]Uo
cfosf] u0fgf ubf{ bkmf !@ adf]lhd
s'g} /sd g36fO{ tyf bkmf !$ sf]
pkbkmf -@_, bkmf !& jf !*
adf]lhd sL gu/L u0fgf ul/Psf]
s/of]Uo cfo ;Dg' k5{ .
v08 -sa_ df /x]sf bz k|ltzt eGg]
zAbx?sf] ;f kGw| k|ltzt eGg] zAbx?
/flvPsf 5g\ .
v08 -sn_ df /x]sf sfo{;Fu ;DalGwt s'g}
lgsfodf eGg] zAbxsf] ;f s'g} lgsfodf
v08 -d_ adf]lhdsf] eGg] zAbx ylkPsf
5g\ .
$ sf],

-s_

-v_
-u_

-3_

-_
-#_

bkmf

pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_


/flvPsf] 5 M
-!_ s'g} cfo jif{sf nflu bkmf # df
plNnlvt s'g} JolQmn] bflvnf ug'{ kg]{ s/sf]
/sd ;f] bkmfsf] v08 -s_, -v_ / -u_ df
plNnlvt s'g} Ps jf PseGbf a9L JolQmsf]
x}l;otn] ;f] JolQmn] bflvnf ug'{ kg]{ s/sf]
hDdf /sd a/fa/ x'g]5 .
pkbkmf -@_ df /x]sf bkmf %! jf &! eGg]
zAbxkl5 jf b'j} bkmf eGg] zAbx
ylkPsf 5g\ .
pkbkmf -#_ sf] v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08
-u_ /flvPsf] 5 M
-u_ /f]huf/bftfn] e'QmfgL u/]sf] cf}ifwL
pkrf/ vr{ afktsf] s/ ldnfg /
/f]huf/bftfn] g} e'QmfgL ul/lbPsf]
cjsfz of]ubfg dfq 36fpg bfaL u/]sf]
tyf bkmf !@ ad]flhd rGbf afkt vr{
36fpg bfaL gu/]sf] .
pkbkmf -$_ sf],
-!_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_
ylkPsf] 5 M
-s!_ cf}ifwL pkrf/ vr{ afkt bkmf %!
adf]lhd tyf cu|Ld s/sL afkt
bkmf (# adf]lhd s/ ldnfg ug{
bfaL gu/]sf],
-@_ v08 -v_ sf] ;f b]xfosf] v08 -v_
/flvPsf] 5 M
-v_ Joj;foaf6 k|fKt cfo b'O{ nfv
?k}ofF / Joj;fosf] sf/f]af/
aL; nfv ?k}ofFeGbf a9L
gePsf], /
pkbkmf -^_ df /x]sf bkmf ** eGg]
zAbxsf] ;f bkmf *&, ** / *( eGg]
zAbx /flvPsf 5g\ .
% sf],

-$_

-%_
-^_
-&_

-*_
-(_

-s_ t];|f] x/kmdf /x]sf bkmf !@ jf eGg]


zAbxkl5 12s jf 63 jf tLg} bkmf eGg]
zAbx ylkPsf 5g\ .
-v_ v08 -v_ sf] cGTodf /x]sf] / eGg] zAb
lemlsPsf] 5 .
-u_ v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M
-3_ cfsl:ds nfe .
bkmf ^ sf] ;f b]xfosf] bkmf ^ /flvPsf] 5 M
^= lgwf{/0fof]Uo cfo M o; P]gsf] cwLgdf /xL s'g}
JolQmsf] s'g} cfo jif{df s'g} /f]huf/L, Joj;fo,
nufgL jf cfsl:ds nfeaf6 ePsf] b]xfosf
cfox?nfO{ lgwf{/0f of]Uo cfo dflgg]5 M
-s_ afl;Gbf JolQmsf] cfosf] ;|f]t hxfF;'s} ePklg ;f]
jif{df ;f] JolQmsf] /f]huf/L, Joj;fo, nufgL jf
cfsl:ds nfeaf6 ePsf] cfo, /
-v_ u}/afl;Gbf JolQmsf] ;f] jif{df cfosf] ;|f]t
g]kfndf ePsf] /f]huf/L, Joj;fo, nufgL jf
cfsl:ds nfeaf6 ePsf] cfo .
t/ lgwf{/0fof]Uo cfodf bkmf !! jf ^$ jf b'a}
bkmf adf]lhd s/ 5"6 lbOPsf] s'g} klg cfo
;dfj]z x'g] 5}g .
bkmf & sf] pkbkmf -!_ df /x]sf cfodf u0fgf ug'{
kg]{5 eGg] zAbxsf] ;f cfo x'g]5 eGg] zAbx
/flvPsf 5g\ .
bkmf ( sf] pkbkmf -!_ df /x]sf dfgL u0fgf ug'{
kg]{5 eGg] zAbxsf] ;f x'g]5 eGg] zAb /flvPsf]
5.
bkmf !) sf] v08 -5_ sf] pkv08 -#_ kl5 b]xfosf]
pkv08 -$_ ylkPsf] 5 M
-$_ g]kfn lwtf]kq af]8{n] cfgf] p2]Zo cg'?k cfh{g
u/]sf] /sd .
bkmf !) sf] v08 -h_ kl5 b]xfosf] v08 -em_ ylkPsf]
5 M
-em_ g]kfn ;/sf/sf] h'g;'s} k|sf/sf] cfo .
bkmf !! sf],

-s_ pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf]


5 M
-@_ ;xsf/L P]g, @)$* adf]lhd btf{ eO{
;~rfng ePsf] s[lif jf jg k}bfjf/df cfwfl/t
/]zd v]tL tyf /]zd pTkfbg, kmnk"mn v]tL,
pTkfbg tyf kmnk"mn k|zf]wg, kz'kfng, 8]/L
pBf]u, s'v'/fkfng, dT:okfng, lrof v]tL tyf
k|zf]wg, skmL v]tL tyf k|zf]wg, hl8j'6L v]tL
tyf k|zf]wg, t/sf/Lsf aLp lahg pTkfbg,
df}/Lkfng, dx pTkfbg, /a/ v]tL, sj'lnolt jg,
Pu|f]km/]i6L cflb Jofj;flos jg ;DaGwL
Joj;fox h:tf s[lif tyf jghGo pBf]ux,
t/sf/L e08f/sf nflu :yflkt zLt e08f/, s[lif
;DaGwL aLp lahg, kz'cfxf/f, bfgf, sL6gfzs
cf}ifwL, dn tyf s[lif cf}hf/ -oflGqs zlQmaf6
rNg] afx]s_ sf] sf/f]af/ ug]{ ;xsf/L ;+:yf tyf
u|fdL0f ;d'bfodf cfwfl/t art tyf C0f ;xsf/L
;+:yf jf ;+3sf] cfodf s/ nfUg] 5}g . o:tf]
;+:yf jf ;+3n] ljt/0f u/]sf] nfef+zdf ;d]t s/
nfUg] 5}g .
:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu
u|fdL0f ;d'bfo eGgfn] dxfgu/kflnsf,
pkdxfgu/kflnsf tyf tL If]q;Fu hf]l8Psf ufpF
ljsf; ;ldlt / gu/kflnsf afx]ssf] If]q ;Demg'
k5{ .
-v_ pkbkmf -#_ df /x]sf ljz]if pBf]uaf6 eGg]
zAbxsf] ;f ljz]if pBf]u / ;"rgf k|ljlw
pBf]uaf6 eGg] zAbx /fvL ;f]xL pkbkmfdf /x]sf]
v08 -s_ / -v_ sf] ;f b]xfosf] v08 -s_ / -v_
/flvPsf 5g\ M
-s_ tLg ;o jf ;f]eGbf a9L g]kfnL gful/snfO{
jif{e/L g} k|ToIf /f]huf/L lbg] ljz]if pBf]u /
;"rgf k|ljlw pBf]unfO{ ;f] jif{sf] cfodf
nfUg] s/sf] gAa] k|ltzt, afx| ;o jf ;f]eGbf
a9L g]kfnL gful/snfO{ jif{e/L g} k|ToIf
/f]huf/L lbg] ljz]if pBf]unfO{ ;f] jif{sf]

cfodf nfUg] s/sf] c;L k|ltzt, dlxnf,


blnt jf ckfxdWo] sDtLdf t]lQ;
k|ltztnfO{ ;d]t ;dfj]z u/L ;ohgfeGbf
a9L g]kfnL gful/snfO{ jif{e/L k|ToIf
/f]huf/L lbPsf] ljz]if pBf]unfO{ ;f] jif{sf]
cfodf nfUg] s/sf] c;L k|ltzt,
-v_ cltcljsl;t, cljsl;t, cNkljsl;t
If]qxdf ljz]if pBf]u ;~rfng ePsf] eP
To:tf pBf]u ;~rfng ePsf] cfo jif{ ;d]t
bz cfo jif{sf nflu ;f] jif{xsf] cfodf
nfUg] s/sf] qmdzM bz, aL; / tL;
k|ltzt .
-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -#s_, -#v_, -#u_,
-#3_, -#_, -#r_, -#5_, -#h_, -#em_ / -#`_ ylkPsf
5g\ M
-#s_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]usf]
cfodf nfUg] cfos/ / To:tf pBf]un] ljt/0f ug]{
nfef+zdf nfUg] s/df b]xfo adf]lhd 5"6 x'g]5 M
-s_ lxdfnL lhNnf / g]kfn ;/sf/n]
tf]s]sf] kxf8L lhNnfdf /x]sf]
ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt
pBf]un] sf/f]af/ z'? u/]sf] ldltn]
bz jif{;Dd nfUg] cfos/sf] zt
k|ltzt / To;kl5sf cfo jif{df
nfUg] cfos/sf] krf; k|ltzt,
-v_ v08 -s_ df plNnlvt If]q
jfx]ssf] cGo If]qdf /x]sf] ljz]if
cfly{s If]qdf :yflkt pBf]un]
sf/f]af/ z'? u/]sf] ldltn] kfFr
jif{;Dd nfUg] cfos/sf] zt
k|ltzt / To;kl5sf cfo jif{df
nfUg] cfos/sf] krf; k|ltzt,
-u_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt
pBf]un] ljt/0f u/]sf] nfef+zdf
nfUg] s/sf] sf/f]af/ z'? u/]sf]
ldltn] kfFr jif{;Dd zt k|ltzt

/ To;kl5sf] tLg jif{;Dd krf;


k|ltzt,
-3_ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt
pBf]usf ljb]zL nufgLstf{n]
ljb]zL k|ljlw jf Joj:yfkg ;]jf
z'Ns tyf /f]oN6Laf6 cfh{g u/]sf]
cfodf nfUg] cfos/sf] krf;
k|ltzt .
-#v_ k]6f]lnod tyf k|fs[lts UofF; cGj]if0f
tyf pTvgg\ ug]{ sf/f]af/ ug]{ JolQmn] @)&% ;fn
r}q dlxgf;Dd Jofkfl/s ?kdf sf/f]af/ ;~rfng
u/]df sf/f]af/ ;~rfng u/]sf] ldltn] klxnf] ;ft
jif{;Dd k"/} cfos/ 5"6 kfpg]5 / To;kl5sf] tLg
jif{;Dd krf; k|ltzt cfos/ 5"6 kfpg]5 .
-#u_ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf
k|sfzg u/L tf]s]sf] 6]Sgf]nf]hL kfs{, jfof]6]s kfs{ /
;"rgf k|ljlw kfs{leq :yflkt ;6j]o/ ljsf;,
tYof k|zf]wg, ;fOj/ Sofk]m, l8lh6n Doflk
;DaGwL pBf]usf] cfodf nfUg] s/sf] krf; k|ltzt
5"6 x'g]5 .
-#3_ ljB'tsf] pTkfbg, k|;f/0f, ljt/0f ug]{
cg'dlt k|fKt ;+ul7t ;+:yfn] ;Djt\ @)&% ;fn r}t
dlxgf;Dd Jofkfl/s?kdf hnljB'tsf] pTkfbg,
pTkfbg / k|;f/0f, pTkfbg / ljt/0f jf pTkfbg,
k|;f/0f / ljt/0f z'? u/]sf] ldltn] klxnf] ;ft
jif{;Dd k'/} cfos/ 5'6 kfpg]5 / To; kl5sf] tLg
jif{;Dd krf; k|ltzt cfos/ 5'6 kfpg]5 . o:tf]
;'ljwf ;f}o{, jfo' tyf h}ljs kbfy{af6 pTkfbg x'g]
ljB'tn] ;d]t kfpg]5 .
t/,
-s_ ;Djt\ @)&! efb| & ut] leq lgdf{0f
k|f/De ug]{ hnljB't cfof]hgfn] ;Djt\
@)&% ;fn r}q dlxgf;Dd Jofkfl/s
?kdf hnljB'tsf] pTkfbg ;'? u/]df
klxnf] bz jif{;Dd k'/} cfos/ 5'6 kfpg]

5 / To;kl5sf] kfF+r jif{;Dd krf;


k|ltzt cfos/ 5'6 kfpg]5 .
-v_ of] pkbkmf k|f/De ePsf avt Jofkfl/s
pTkfbg k|f/De ul/;s]sf cg'dltkq k|fKt
JolQmsf] xsdf cg'dltkq k|fKt ul/Psf
jvtsf] Joj:yf sfod /xg]5 .
-#_ pTkfbgd'ns pBf]un] pTkfbg u/]sf]
j:t' lgof{t u/]df k|fKt cfodf nfUg] s/sf] b/df
kRrL; k|ltztn] 5"6 x'g]5 .
-#r_ ;8s, k'n, ljdfg:yn, ;'? dfu{
lgdf{0f / ;~rfng u/]df jf 6fd, 6nLa;df nufgL
u/L ;~rfng u/]df ;f]af6 k|fKt cfodf nfUg] s/sf]
b/df rfnL; k|ltztn] 5"6 x'g]5 .
-#5_ lwtf]kq ahf/df ;"lrs[t ePsf
pTkfbgd'ns, ko{6g ;]jf, hnljB't pTkfbg, ljt/0f
tyf 6fG;ld;g ug]{ / bkmf !! sf] pkbkmf -#u_ df
pNn]v ePsf lgsfox?nfO{ nfUg] s/df bz k|ltztn]
5"6 x'g]5 .
-#h_ clt cljsl;t If]qdf :yflkt
kmnk"mndf cfwfl/t a|f08L, ;fO8/ Pj+ jfOg pTkfbg
ug]{ pBf]unfO{ sf/f]af/ ;'? u/]sf] ldltn] bz jif{;Dd
rfnL; k|ltzt cfos/ 5"6 x'g]5 .
-#em_ s'g} JolQmn] af}l4s ;DklQ lgof{t
afkt k|fKt /f]oN6L cfodf nfUg] cfo s/sf] b/df
kRrL; k|ltztn] 5"6 x'g]5 .
-#`_ s'g} JolQmn] jf}l4s ;DklQsf]
x:tfGt/0ff/f laqmL u/L k|fKt u/]sf] cfodf nfUg]
cfos/sf] b/df krf; k|ltztn] 5"6 x'g]5 .
-3_ pkbkmf -$_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -$_ /flvPsf]
5 M
-$_ pkbkmf -!_, -@_, -#_ sf] v08 -s_ /
-v_, pkbkmf -#s_, -#v_, -#u_ / -#3_ cg';"rL! sf]
bkmf ! sf] pkbkmf -!#_, -!$_ / -!%_ / cg';"rL!
sf] bkmf @ sf] pkbkmf -@_, -#_, -#s_ / -$_
adf]lhdsf JolQmn] cfosf] u0fgf ubf{ cGo 5'}

JolQmf/f ;f] cfo dfq k|fKt u/] ;/x dfgL ;f]


cfosf] u0fgf ug'{ kg]{5 .
-_ pkbkmf -%_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -%_ /flvPsf]
5 M
-%_ Pp6} cfosf] ;DaGwdf o; bkmf
adf]lhd PseGbf a9L 5"6 kfpg ;Sg] cj:yf ePsf]
JolQmn] cfk"mn] /f]h]sf] s'g} Pp6f 5"6 dfq kfpg]5 .
-r_ pkbkmf -^_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -&_ ylkPsf] 5 M
-&_ pkbkmf -#s_ / -#u_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;f]xL pkbkmfxdf plNnlvt
pBf]u jf Joj;fo ;~rfng ug{ k|of]u ePsf
;DklQx ;fljsdf cGo JolQmn] ;f]xL lsl;dsf] jf
cGo lsl;dsf] pBf]u jf Joj;fo ;~rfng ug{ k|of]u
u/]sf] k'/fgf] ;DklQx eP ;f] pkbkmfx
adf]lhdsf] ;'ljwf k|fKt x'g] 5}g .
-!)_ bkmf !! kl5 b]xfosf] bkmf !!s= / !!v= ylkPsf
5g\ M
!!s= k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ;~rfngdf
nfUg] s/ M k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf
;~rfng ug{sf nflu g]kfn ;/sf/ / s'g}
JolQmsf aLr s'g} ;Demf}tf ePdf ;f] ;Demf}tf
ubf{sf jvt sfod ePsf] s/ ;DaGwL o;
P]gn] Joj:yf u/]sf] s/sf ;'ljwfx To:tf]
k"jf{wf/ lgdf{0f tyf ;~rfng ug]{ JolQmn]
;Demf}tf cjlwe/ To:tf] s/;DaGwL ;'ljwf
pkef]u ug{ kfpg]5 .
!!v= /fli6o dxTjsf k"jf{wf/ ljsf; cfof]hgfxdf
;x'lnot M /fli6o dxTjsf hnljB't cfof]hgf,
cGt/f{li6o ljdfg:yn, e"ldutdfu{ tyf
;8sdfu{, /]ndfu{ h:tf k"jf{wf/ ljsf;
cfof]hgf tyf tLg ;ohgfeGbf a9L :jb]zL
sfdbf/nfO{ /f]huf/L lbg] / krf; k|ltzteGbf
a9L :jb]zL sRrf kbfy{ pkof]u ug]{
pTkfbgzLn pBf]u -r'/f]6, dlb/f / ljo/
pBf]u afx]s_ df ;Djt\ @)&% ;fn r}t

-!!_

-!@_

-!#_

d;fGt;Dd u/]sf] nufgLsf] cfo;|f]t vf]lhg]


5}g .
bkmf !@ sf] pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg ;f] pkbkmf adf]lhd s'g} cfo jif{df 36fpg
kfpg] vr{ Ps nfv ?k}ofF jf ;f] JolQmsf] ;f] jif{sf]
;dfof]lht s/of]Uo cfosf] kfFr k|ltztdWo] h'g 36L
x'G5 ;f]eGbf a9L x'g] 5}g .
bkmf !@ kl5 b]xfosf] bkmf !@s= ylkPsf] 5 M
!@s= ;Dkbf ;+/If0f / v]ns"bsf] ljsf;df u/]sf]
vr{M s'g} sDkgLn] s'g} cfo jif{df ljefusf]
k"j{ :jLs[lt lnO{ g]kfnleq /x]sf k|frLg,
wfld{s tyf ;fF:s[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f tyf
;Da4{g ug]{ jf v]ns"bsf] ;fj{hlgs ef}lts
k"jf{wf/ lgdf{0f ug]{ sfo{df u/]sf] vr{dWo] bz
nfv ?k}+ofF;Ddsf] /sd jf lgwf{/0f of]Uo
cfosf] bz k|ltztn] x'g] /sddWo] h'g 36L
x'G5 ;f] /sd cfgf] ;f] jif{sf] s/of]Uo cfo
u0fgf ubf{ 36fpg bfaL ug{ ;Sg]5 .
bkmf !$ sf],
-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf ;f] JolQmsf] eGg]
zAbxkl5 Joj;fo jf nufgLaf6 cfo
cfh{g x'g] sfo{sf nflu l;h{gf ePsf]] eGg]
zAbx ykL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -v_ df
/x]sf] k|ltaGwfTds jfSof+z lemlsPsf] 5 .
-v_
pkbkmf -@_ df /x]sf ;f] pkbkmf adf]lhd
sL ug{ kfpg] s"n Jofh /sd b]xfosf
/sdxsf] hDdfeGbf a9L x'g] 5}g eGg]
zAbxsf] ;f lgoGq0f ug]{ JolQm jf ;Da4
JolQmnfO{ Jofh e'QmfgL u/]df pkbkmf -!_
adf]lhd sL ug{ kfpg] To:tf] Jofh /sd
b]xfosf /sdxsf] hDdfeGbf a9L x'g] 5}g
eGg] zAbx /fvL ;f]xL pkbkmfsf] v08 -v_
df /x]sf s/of]Uo cfosf] eGg] zAbxsf]
;f ;dfof]lht s/of]Uo cfosf] eGg]

-!$_

-!%_

-!^_

-!&_

zAbx /flvPsf 5g\ .


bkmf !% sf] pkbkmf -^_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -^_
/flvPsf] 5 M
-^_ s'g} JolQmsf] Joj;fosf] Jofkf/ df}Hbft
osLg ug{ g;lsg] ePdf ;f] JolQmn] klxnf] k|flKt
klxnf] lgisfzg tl/sf jf efl/t cf};t nfut
tl/sfaf6 Jofkf/ df}Hbftsf] nfut u0fgf ug{ 5gf}6
ug{ ;Sg]5 .
bkmf !% sf] pkbkmf -*_ sf] v08 -s_ sf] ;f b]xfosf]
v08 -s_ /flvPsf] 5 M
-s_ efl/t cf};t nfut tl/sf adf]lhd u0fgf ubf{
n]vfsf] ;j{dfGo l;4fGt cGtu{t Joj;fodf
/x]sf pxL lsl;dsf ;a} Jofkf/ df}Hbftsf]
efl/t cf};t nfutsf] cfwf/df u0fgf ug]{ .
bkmf !% sf],
:ki6Ls/0fsf],
-s_
v08 -u_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z
ylkPsf] 5 M
t/ sf/vfgfsf] lz/f]ef/ nfutdf
dd{t tyf ;'wf/ / x|f; sL afktsf] s'g} /sd
;dfj]z x'g] 5}g .
-v_
v08 -3_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z
ylkPsf] 5 M
t/ kl/jt{gzLn sf/vfgf lz/f]ef/
nfutdf dd{t tyf ;'wf/ / x|f; sL afktsf]
s'g} /sd ;dfj]z x'g] 5}g .
bkmf !^ sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;f] pkbkmf adf]lhd ug{
kfpg] vr{ sL ubf{ ;f] cfo jif{sf] cGTodf
/x]sf] ;DklQsf] ;d"xsf] x|f; cfwf/ /sdsf]
;ft k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g . t/ xjfO{
oftfoft ;]jf pknAw u/fpg] JolQmn] g]kfn
gful/s p8\8og k|flws/0fn] lgwf{/0f u/]sf]

-!*_

-!(_

-@)_

dfkb08 adf]lhd xjfO{hxfhsf] k"0f{ k/LIf0f


ubf{ nfu]sf] dd{t ;Def/ vr{df of] ;Ldf nfu"
x'g] 5}g .
-v_
pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_
/flvPsf] 5 M
-#_ pkbkmf -@_ adf]lhdsf] ;Ldfsf]
kl/0ffd :j?k sL ug{ gkfOg] dd{t tyf
;'wf/ afkt s'g} clws vr{ jf ;f]sf] efu
cfufdL cfo jif{sf] z'?df ;DalGwt ;DklQsf]
;d"xsf] x|f; cfwf/ /sddf hf]8\g kfpg]5 .
bkmf !& sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} cfo jif{df ;f] pkbkmf
adf]lhd sf ug{ kfpg] vr{sf] ;Ldf u0fgf
ubf{ ;f] JolQmaf6 ;~rflnt ;a} Joj;fosf]
;dfof]lht s/of]Uo cfosf] krf; k|ltzteGbf
a9L x'g] 5}g .
-v_
pkbkmf -#_ df /x]sf] efunfO{ eGg] zAbkl5
cfufdL cfo jif{sf] z'?df eGg] zAbx
ylkPsf 5g\ .
bkmf !* sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} cfo jif{df ;f]
pkbkmf adf]lhd sf ug{ kfpg] vr{sf] ;Ldf
u0fgf ubf{ ;f] JolQmaf6 ;~rflnt ;a}
Joj;fosf] ;dfof]lht s/of]Uo cfosf] krf;
k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g .
-v_
pkbkmf -#_ df /x]sf] s'g} efunfO{ eGg]
zAbxkl5 cfufdL cfo jif{sf] z'?df eGg]
zAbx ylkPsf 5g\ .
bkmf !( sf] pkbkmf -!_ df /x]sf ug{ kfpg]5 eGg]
zAbxsf] ;f ug'{ kg]{5 eGg] zAbx /flvPsf

-@!_

-@@_

5g\ .
bkmf @) sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf] v08 -v_ sf] ;f b]xfosf]
v08 -v_ /flvPsf] 5 M
-v_ ;f] JolQmn] s'g} Joj;foaf6 Joxf]g'{
k/]sf] ljut ;ft cfo jif{xsf] sL x'g
gkfPsf] gf]S;fgL .
t/ ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;+/rgfsf]
lgdf{0f tyf ;~rfng u/L g]kfn
;/sf/nfO{ x:tfGt/0f ug]{ cfof]hgfx,
ljB't u[x lgdf{0f, pTkfbg / k|zf/0f ug]{
cfof]hgfx / g]kfn k]6f]lnod P]g,
@)$) adf]lhd k]6f]lnod sfo{ ug]{
lgsfosf] xsdf ljut afx jif{sf] sL
x'g gkfPsf] gf]S;fgL .
-v_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/fvLPsf] 5 M
-@_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{df s'g}
nufgLaf6 ePsf] cfo u0fgf ug]{ k|of]hgsf]
nflu ;f] JolQmn] cGo s'g} nufgLaf6 Joxf]g'{
k/]sf] ;f] jif{sf] s6[L x'g gkfPsf] gf]S;fgL /
;f] JolQmsf] ;f] nufgL / cGo s'g} nufgLaf6
Joxf]g'{ k/]sf] ljut ;ft cfo jif{x?sf] s6\6L
x'g gkfPsf] gf]S;fgL sL ug{ kfpg]5 .
-u_
pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -*_ ylkPsf]
5 M
-*_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{df
Joj;fo jf nufgLsf] cfodf k"0f{ s/ 5"6 k|fKt
u/]sf] eP To:tf] cfo jif{df ePsf] gf]S;fgL
cfufdL cfo jif{df ;f/L n}hfg -Sof/L km/jf8{_
kfpg] 5}g .
bkmf @! sf] :kli6s/0fsf],
-s_
v08 -s_ sf] pkv08 -!_ df /x]sf k|fs[lts
JolQmsf] nflu ePsf] vr{x eGg] zAbxsf]
;f k|fs[lts JolQmsf] lghL vr{x eGg]
zAbx /flvPsf 5g\ .

-@#_

-v_ v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf] 5 M


-u_ gub e'QmfgL eGgfn] a}+s jf ljlQo
;+:yf dfkm{t k|lttkq, Psfp06 k]oL
r]s, 8f6, wgfb]z, 6]lnu|flkms 6fG;km/,
dgL 6fG;km/ -x'08L_ 4f/f a}+s vftfdf
hDdf x'g] u/L ul/Psf] e'QmfgL / a}+s jf
ljQLo ;+:yfaLr cGo s'g} lsl;djf6
ul/Psf] :yfgfGt/0f afx]ssf e'QmfgL
;Demg' k5{ .
bkmf @$ sf],
-s_
pkbkmf -@_ df /x]sf s'g} JolQmn] u/]sf]
cfosf] u0fgfdf eGg] zAbxsf] ;f s'g}
JolQmsf] cfo u0fgf ubf{ eGg] zAbx /fvL
;f]xL pkbkmfsf] pkv08 -@_ sf] ;f b]xfosf]
pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ To:tf] bfloTjsf] d"No oyfy{k/s 9n]
cg'dfg ug{ ;lsg] ePsf]df, /
-v_
pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_
/flvPsf] 5 M
-3_ pkbkmf -1_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
ePtfklg a}l+ s Aoj;fosf ;DaGwdf g]kfn
/fi^< a}+s P]g, 2058 tyf a}+ls ;DaGwL
k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL g]kfn /fi^<
a}+sn] tf]s]sf] n]vf+sgnfO{ ljefun] dfGotf
lbg ;Sg]% .

-u_

pkbkmf -$_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -$_


/flvPsf] 5 M
-$_ Joj;fo jf nufgLaf6 ePsf] s'g}
JolQmsf] cfo Pqm'on cfwf/df u0fgf ubf{ ;f]
JolQmn] cfk"mn] kfpg' kg]{ s'g} e'QmfgL ;dfj]z
u/]sf]df jf cfk"mn] Joxf]g'{ kg]{ s'g} e'QmfgL sf
u/]sf]df ;6xL b/sf] km/ssf] sf/0f ;d]tn]
ubf{ ;f] JolQmn] e'QmfgL kfpFbf jf e'QmfgL lbFbf
km/s kg{ uPdf km/s /sdnfO{ e'QmfgL k|fKt
x'Fbf jf lbFbf ;dfof]hg ug'{ kg]{5 .
-@$_ bkmf @% sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ df /x]sf

-@%_

-@^_

-@&_

-@*_
-@(_

-#)_
-#!_

/sdsf] ;f]wegf{ eGg] zAbxsf] ;f /sd lkmtf{


eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
bkmf @& sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ df /x]sf b|Jo
-dgL_ jf / ;f]xL v08df /x]sf b|Jo / eGg] zAbx
lemlsPsf 5g\ .
bkmf @( sf] ;f b]xfosf] bkmf @( /flvPsf] 5 M
@(=ck|ToIf e'QmfgLx M s'g} JolQmn] e'QmfgLstf{ jf
lgh;Fu ;Da4 JolQmn] u/]sf] e'QmfgLaf6 ck|ToIf
?kn] kmfObf lnPdf jf e'QmfgL k|fKt ug]{ cGo
JolQm tf]s]sf]df ljefun] lnlvt ?kdf ;"rgf
hf/L u/L To:tf] kmfObf lng] jf To:tf] cGo JolQm
tf]Sg] JolQmnfO{ g} ;f] e'QmfgL k|fKt ug]{ JolQmsf]
?kdf dfGg ;Sg]5 .
bkmf #! df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z ylkPsf]
5 M
t/ afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] JolQmut
b'3{6gfaf6 ePsf] zfl//Ls Iflt afktsf] Ifltk"lt{
e'QmfgL /sd cfodf ;dfj]z ug'{ kg]{ 5}g / ;f]
b'3{6gfaf6 ePsf] Ifltsf] pkrf/df nfu]sf] vr{ bkmf
%! adf]lhd s/ ldnfg bfaL ug{ kfpg] 5}g .
bkmf #@ sf] pkbkmf -#_ df /x]sf] laqm]tfn] eGg] zAb
lemlsPsf] 5 .
bkmf #* sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ sf] pkv08 -@_
sf] ;f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ ;f] ;DklQ k|fKt ePsf] sf/0fn] ;f] JolQmsf]
cfo u0fgf ubf{ ;dfj]z ul/g' kg]{ s'g}
/sd .
bkmf #( sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ sf] k|ltaGwfTds
jfSof+zdf /x]sf s/ nfu]sf] /sd eGg] zAbxsf] ;f
e'QmfgL eGg] zAb /flvPsf] 5 .
bkmf $! sf],
-s_
v08 -s_ sf] pkv08 -@_ sf] ;f b]xfosf]
pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ ;f] ;DklQ k'gM lgM;u{ xF'bf of] bkmf
adf]lhd lgM;u{ ePsf] avt;Dd ;f]
;DklQ afkt ul/Psf v"b vr{x -g]6

cfp6 uf]O_ k|flKt /sd a/fa/sf]


/sd eP ;/x dflgg]5 .
-v_
v08 -v_ sf] pkv08 -@_ sf] ;f b]xfosf]
pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ ;f] bfloTj k'gM lgM;u{ x'Fbf of] bkmf
adf]lhd lgM;u{ ePsf] ;do;Dd
pkv08 -!_ adf]lhd bfloTj afkt
ul/Psf v"b cfDbfgLx vr{ /sd
a/fa/sf] eP ;/x dflgg]5 .
-#@_ bkmf $% sf] pkbkmf -@_ df /x]sf s/ nfUg] eGg]
zAbxsf] ;f s/of]Uo eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-##_ bkmf $% sf] pkbkmf -$_ df /x]sf] glnO{ eGg]
zAbsf] ;f glbO{ eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-#$_ bkmf $& kl5 b]xfosf] bkmf $&s= ylkPsf] 5 M
$&s= Joj;fo uflePsf] sf/0fn] x'g] lgM;u{ ;DaGwL
ljz]if Joa:yf M -!_ a}l tyf ljQLo Joj;fo
jf aLdf Joj;fo ug]{] Ps} k|s[ltsf] lgsfox?
cfk;df ufleP/ -dh{/ jf PSo'lhzg_ ePdf
bkmf %& sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -s_, -v_,
-3_, -_, -r_ / -5_ tyf ;f]xL bkmfsf] pkbkmf
-#_ sf] Joj:yf nfu" x'g] 5}g .
t/, ufleP/ cl:tTjdf g/x]sf]
lgsfosf] s'g} sL x'g g;s]sf] gf]S;fgL eP
To:tf] gf]S;fgL bfdf;fxLn] cfufdL ;ft jif{df
sL ug'{ kg]{5 . o;/L ;dfg ls:tfdf gf]S;fgL
sL ug]{ lgsfo ;f] k"/} gf]S;fgL sL gub}{ k'gM
ljefhg ePdf sL ePsf] gf]S;fgL afkt sL
ePsf] /sddf uflePsf] -dh{/ jf PSo'lhzg_
cfly{s ai{fdf sfod /x]sf] s/sf] b/n] s/ ltg'{
kg]{5 .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lgsfox?
ufleO{ ;DklQ / bfloTjsf] lgM;u{ ePdf b]xfo
adf]lhd x'g]5 M
-s_ Jofkfl/s
df}Hbft
tyf
Jofj;flos ;DklQsf] lgM;u{sf]
xsdf,

-!_ lgM;u{sf] tTsfn cl3 ;f]


;DklQ afkt ePsf] v"b
vr{ a/fa/sf] /sd ;f]
lgM;u{ afkt ;f] JolQmn]
k|fKt u/]sf] dflgg]5, /
-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP
a/fa/sf] /sd ;DklQ k|fKt
ug]{ JolQmsf] nfut k/]sf]
dflgg]5 .
-v_ x|f;of]Uo ;DklQsf] lgM;u{sf]
xsdf
-!_ lgM;u{ x'Fbfsf jvt
cg';"rL@ sf] bkmf $
adf]lhd ;d"xsf] 36\bf]
k|0ffnLsf] afFsL d"No
a/fa/sf] /sd ;f] lgM;u{
afkt k|fKt u/]sf] dflgg]5,
/
-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP
a/fa/sf] /sd ;DklQ
k|fKt ug]{ JolQmsf] nfut
k/]sf] dflgg]5 .
-u_ bfloTjsf] lgM;u{sf] xsdf
-!_ lgM;u{sf] tTsfn cl3 ;f]
bfloTjsf] ahf/ d"No /
v"b cfDbfgLdWo] h'g 36L
x'G5 ;f] a/fa/sf] /sd
lgM;u{ afkt ;f] JolQmsf]
nfut k/]sf] dflgg]5, /
-@_ pkv08 -!_ df pNn]v eP
a/fa/sf] /sd bfloTj
jxg ug]{ JolQmn] ;f]
bfloTj jxg u/] afkt
k|fKt u/]sf] dflgg]5 .
-3_ Joj;fo ufEg] lgsfo jf
ufleP/ sfod ePsf] lgsfon]

uflePsf] ;DklQ / bfloTjsf]


nfut u0fgf ubf{ ufleg]
lgsfoaf6 ;f] uflePsf] Joj;fo
;~rfng u/]sf avt -dh{/ jf
PSo"hL;g cufl8_ sfod /x]sf
;DklQ / bfloTj afktsf] nfut
dfq v08 -s_, -v_ / -u_
adf]lhd u0fgf ug'{ kg]{5 .
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{
ePsf] lgsfodf jf ufleP kZrftsf] lgsfodf
sfo{/t sd{rf/Lx?nfO{ ;fd'lxs ?kdf ;]jfaf6
cjsfz lbg] k|of]hgsf] nflu ul/g] yk Psd'i6
e'QmfgLdf -cjsfz sf]if dfk{mt ul/g] e'QmfgL
jf sd{rf/L ;]jf zt{df pNn]v eP cg';f/ ug'{
kg]{ e'QmfgL afx]ssf_ cjsfz e'QmfgLdf s/
sL ug'{ kg]{ b/df krf; k|ltzt 5"6 lbO{
e'QmfgLdf s/ sL ug'{ kg]{5 .
-$_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{
ePsf] lgsfodf sfod /x]sf z]o/wgLx?n]
cfgf] z]o/ uflePsf] b'O{ jif{leq cfgf] z]o/
laqmLsf] dfWodaf6 lgM;u{ u/]df To;/L lgM;u{
ePsf] z]o/df ePsf] nfedf k"FhLut nfe s/
nfUg] 5}g .
-%_ pkbkmf -!_ adf]lhd ufleO{ lgM;u{
ePsf] lgsfon] uflePsf] ldltn] b'O{ jif{leq
uflePsf] cj:yfdf sfod /x]sf] z]o/wgLnfO{
ljt/0f u/]sf] nfefz+df s/ nfUg] 5}g .
-^_ pkbkmf -!_ cg';f/ ufleO{ lgM;u{
x'g rfxg] lgsfon] @)^( ;fn sflQs
d;fGtleq ufleg] cfzokq cfGtl/s /fh:j
ljefudf lbg' kg]{5 .
-&_ pkbkmf -!_ adf]lhd uflegsf]
nflu pkbkmf -^_ adf]lhd cfzokq lbg]
lgsfox?n] ufleg] k|lqmof @)&) ;fn sflQs
d;fGtleq k"/f ug'{ kg]{5 .

-*_ pkbkmf -^_ df tf]lsPsf]


cjlwleq cfzokq glbg] lgsfo tyf pkbkmf
-&_ df pNn]v ePsf] ldlt;Dd ufleg] k|lqmof
k"/f gu/]sf] lgsfosf] xsdf of] bkmfsf] Joj:yf
nfu" ePsf] dflgg] 5}g .
-#%_ bkmf %) sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_
ylkPsf] 5 M
-#_ pkbkmf -!_ / -@_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg cfl>tnfO{ e/0f kf]if0f ug'{ kg]{
afl;Gbf ljwjf jf ljw"/nfO{ bDktL ;/x dflgg]5 .
-#^_ bkmf %$ sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf], v08 -s_ / v08 -v_ sf] ;f
b]xfosf v08 -s_ / v08 -v_ /flvPsf 5g\ M
-s_s'g} sDkgLsf] z]o/jfnf jf
;fem]bf/L kmd{sf] ;fem]bf/nfO{ nfefz+
ljt/)f u/]df clGtd ?kdf s/
sLsf] ljlwn] s/ nfUg]%, /

-v_cGo lgsfoxn] ljt/0f u/]df s/

nfUg] 5}g .
-v_
pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_
/flvPsf] 5 M
-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;f] pkbkmf adf]lhd
s/sL eO{ k|fKt ePsf] nfef+z ljt/0f u/]df
s/ nfUg] 5}g .
-u_
pkbkmf -$_ lemlsPsf] 5 .
-#&_ bkmf %& sf],
-s_
pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_
ylkPsf] 5 M
-!s=_ pkbkmf -!_ df pNn]v eP
adf]lhdsf] s'g} lgsfosf] krf; k|ltzt jf
;f]eGbf a9L :jfldTj kl/jt{gsf] u0fgf ug]{
k|of]hgsf] nflu ;f] lgsfosf] b]xfo adf]lhdsf]
:jfldTjnfO{ dfq ;dfj]z ul/g]5 M
-s_ ;f] lgsfosf] s'n :jfldTjsf]
Ps k|ltzt jf ;f]eGbf a9L

:jfldTj u|x0f ug]{ z]o/jfnfn]


u|x0f u/]sf] :jfldTj, /
-v_ ;f] lgsfosf] s'n :jfldTjsf]
Ps k|ltzteGbf sd :jfldTj
u|x0f ug]{ z]o/jfnfdWo] ;f]
lgsfosf] s'n :jfldTjsf] Ps
k|ltzteGbf a9L :jfldTj u|x0f
ug]{ z]o/jfnfsf] ;Da4 JolQmn]
u|x0f u/]sf] :jfldTj .
-v_
pkbkmf -@_ sf] v08 -u_ df /x]sf bkmf %(
jf ^) eGg] zAbx lemlsPsf 5g\ .
-u_
pkbkmf -@_ sf] v08 -3_ df /x]sf bkmf @$
sf] pkbkmf -$_ sf] v08 -v_ adf]lhd eGg]
zNbx?sf] ;f bkmf @$ sf] pkbkmf -$_
adf]lhd eGg] zJbx? /flvPsf 5g\ .
-#*_ bkmf %* sf] pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M
-!_ s'g} lgsfon] b]xfosf] ;a} cj:yfx
sfod /fvL u/]sf] k|aGwnfO{ nfef+z s/ 36fpg u/]sf]
k|aGw dflgg]5 M
-s_
;f] lgsfosf] ;l~rt, rfn" jf ck]lIft
d'gfkmf ePdf,
-v_
lxt k|fKt ug]{ s'g} JolQmn] ;f]
lgsfosf] s'g} lxt k|fKt u5{ / ;f] lxt
k|fKtstf{ jf lghsf] ;Da4 JolQmn] ;f]
lgsfosf] xfnsf] jf ;flassf]
lxtflwsf/LnfO{ jf lghsf] ;Da4
JolQmnfO{ lxt k|flKt;Fu ;DalGwt eP
jf geP klg / lxt k|flKtsf] ;dodf
e'QmfgL eP jf geP klg s'g} e'QmfgL
u/]sf]df,
-u_
;f] e'QmfgL k"0f{ jf cf+lzs ?kdf
lgsfosf] d'gfkmfdf k|ltlalDat ePdf,
/
-3_
;f] lgsfon] ;f] lxt k|fKtstf{nfO{
nfef+z ljt/0f u/]sf]df / ;f] nfef+zn]

k"0f{ jf cf+lzs ?kn] ;f] d'gfkmfnfO{


;dfj]z u/]df .
-#(_

bkmf %( sf],
-s_
pkbkmf -!_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!s=_
ylkPsf] 5 M
-!s=_ g]kfn /fi6 a}n] tf]s]sf]
dfkb08sf] cwLgdf /xL a}ls Joj;fo
;~rfng ug]{ JolQmn] hf]]lvd Joxf]g]{ sf]ifdf
/fv]sf] c;'n x'g afFsL C0f /sdsf] a9Ldf
kfFr k|ltzt;Ddsf] /sdnfO{ vr{sf] kdf
sL ul/g]5 . o;/L hf]lvd Joxf]g]{ sf]if sfod
/x]sf] cj:yfdf gp7\g] cf;fdL egL d'gfkmfaf6
vr{ n]lvPdf ldgfxf x'g] 5}g / ;f] sf]ifdf
/x]sf] /sd k"FhLs[t ul/Pdf jf d'gfkmf jf
nfef+z afF8kmfF8 ul/Pdf h'g jif{ afF8kmfF8
ul/Psf] 5 ;f]xL jif{sf] cfodf ;dfj]z
ul/g]5 .
-v_
pkbkmf -@_ / -#_ lemlsPsf] 5 .
-$)_ bkmf ^) sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] pkv08 -@_ kl5
b]xfosf] pkv08 -#_ ylkPsf] 5 M
-#_ hf]lvd Joxf]g]{ sf]ifdf /fv]sf] b]xfo
adf]lhdsf] /sdsf] of]u M
-s_ s'g} jif{sf] gfkmf gf]S;fg
lx;fadf b]vfOPsf] v"b aLdf
z'Nssf] krf; k|ltzt;Ddsf]
/sd, /
-v_ s'g} jif{sf] cGTodf bfaL e'QmfgL
afkt afFsL /sdsf]] Ps;o kGw|
k|ltzt;Ddsf] /sd .
t/ o; pkv08 adf]lhd
s'g} jif{ vr{sL lnPsf] /sd
cfufdL cfo jif{df aLdf
Joj;fosf] cfo u0fgf ubf{
cfodf ;dfj]z ug'{ kg]{5 .

-v_ pkbkmf -#_ / -$_ lemlsPsf 5g\ .


-$!_

-$@_

-$#_
-$$_

bkmf ^! sf],
-s_
pkbkmf -@_ sf] v08 -v_ sf] pkv08 -@_ sf]
;f b]xfosf] pkv08 -@_ /flvPsf] 5 M
-@_ aLldtnfO{ lkmtf{ ePsf] v08 -s_ sf]
pkv08 -!_ df plNnlvt lk|ldod .
-v_
pkbkmf -#_ df /x]sf vr{xdf ;dfj]z ug'{
kg]{5 eGg] zAbxsf] ;f vr{ dflgg] 5}g
eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
bkmf ^# sf],
-s_
pkbkmf -!_ df b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z
ylkPsf] 5 M
t/ gful/s nufgL sf]if P]g, @)$&
adf]lhd :yfkgf ePsf] gful/s nufgL sf]ifn]
cjsfz sf]if /fVg rfx]df To:tf] sf]ifn] /
sd{rf/L ;~ro sf]if P]g, @)!( adf]lhd
:yfkgf ePsf] sd{rf/L ;~ro sf]ifn] cjsfz
sf]if ;~rfng u/]df To:tf] sf]ifsf] nflu
:jLs[lt lng' kg]{ 5}g .
-v_ pkbkmf -@_ df /x]sf cfoaf6 36fO{ kfpg
bfaL ug{ ;Sg]5 eGg] zAbxsf] ;f cfosf]
u0fgf ubf{ 36fO{ kfpg bfaL ug{ ;Sg]5 eGg]
zAbx /flvPsf 5g\ .
bkmf ^$ sf] pkbkmf -#_ df /x]sf sDkgLnfO{ nfUg]
eGg] zAbxsf] ;f cg';"rL ! sf] bkmf @ sf]
pkbkmf -!_ df plNnlvt eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
bkmf ^% sf],
-s_ pkbkmf -!_ df /x]sf lxtaf6 ePsf] eGg]
zAbxkl5 jf g]kfn ;/sf/af6 ePsf] cjsfz
e'QmfgL eGg] zAbx ylkPsf 5g\ .
-v_ :ki6Ls/0fsf] cGtdf b]xfosf] k|ltaGwfTds
jfSof+z ylkPsf] 5 M
t/ lxtflwsf/Lsf] of]ubfg gx'g] s'g} sf]if
-gg\ s06La'6/L km08_ af6 ePsf] e'QmfgLnfO{

:jLs[lt glnPsf] cjsfz sf]ifdf /x]sf] lxt


afkt ePsf] nfe dflgg] 5}g .
-$%_

bkmf ^& sf] pkbkmf -^_ sf] v08 -em_ sf] pkv08 -@_
df /x]sf ;f] sfo{x eGg] zAbxsf] ;f /f]huf/
eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-$^_ bkmf &! df /x]sf] :ki6Ls/0fsf] v08 -v_ sf] ;f
b]xfosf] v08 -v_ /flvPsf] 5 M
-v_ g]kfnsf] s/sf] cf};t b/ eGgfn] s'g} cfo
jif{df s'g} ljb]zL s/ ldnfg ug'{ cufj}sf] bkmf #
sf] v08 -s_ df plNnlvt JolQmn] ;f] jif{df
bflvnf ug'{ kg]{ s/sf] /sdnfO{ ;f] JolQmsf] ;f]
cfo jif{sf] s/of]Uo cfon] efu u/L x'g cfpg]
/sdnfO{ Ps ;on] u'0fg ubf{ x'g cfpg] b/
;Dg' k5{ .
-$&_ bkmf &@ sf] pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 .
-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt ljefusf]
lhDd]jf/L k"/f ug]{ sfo{df ljefunfO{ ;3fp k'ofpg
g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L
ljefu dftxtdf 7"nf s/bftf sfof{no jf cfGtl/s
/fh:j sfof{no jf s/bftf ;]jf sfof{no :yfkgf ug{ /
tL sfof{nox?sf] sfo{If]q tf]Sg ;Sg]5 . o;/L sfo{If]q
tf]lsPsf sfof{nox? ljefus} csf ?kdf /x]sf]
dflgg]5g\ .
-$*_ bkmf &$ sf] pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M
-!_ s/bftfn] o; P]g adf]lhdsf st{Jox
kfngf ug'{ kg]{5 .
-$(_ bkmf && sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -#_
ylkPsf] 5 M
-#_ ljefun] s'g} JolQmn] ljefudf k]z ug'{
kg]{ ;"rgf jf ljj/0f jf sfuhft ljB'tLo dfWodaf6
k]z ug{' kg]{ u/L tf]Sg ;Sg]5 .
-%)_ bkmf &* sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_

-%!_

bkmf
-s_

-v_

-%@_

bkmf
-s_
-v_

/flvPsf] 5 M
-!_ o; P]gsf] cwLgdf /xL s'g}
JolQmsf] klxrfg ug]{ k|of]hgsf nflu ljefun]
;f] JolQmnfO{ :yfoL n]vf gDa/ gfds Pp6f
kl/ro ;+Vof hf/L ug]{5 .
t/ ljefuaf6 :jLs[lt k|fKt lgsfon]
o; P]gsf] k|lqmof k'ofO{ o:tf] :yfoL n]vf
gDa/ k|bfg ug{ ;Sg]5 . o;/L hf/L ul/Psf]
:yfoL n]vf gDa/ k|fKt ug]{ s/bftfn] ljefun]
tf]s]sf] cjlw;Dd cfoft lgof{tsf] sf/f]af/
ug{ ;Sg] 5}g .
&* sf],
pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf]
5 M
-#_ ljefun] s'g} JolQmnfO{ :yfoL n]vf
gDa/ b]vfpg kg]{ jf pNn]v ug'{ kg]{ cj:yf
tf]Sg ;Sg]5 .
pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -$_ / -%_
ylkPsf 5g\ M
-$_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg pkbkmf -#_ adf]lhd tf]s]sf] JolQmn]
sf/f]af/ ug'{eGbf klxn] :yfoL n]vf gDa/ lng'
kg]{5 .
-%_ pkbkmf -!_, -@_, -#_ jf -$_ df
h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :yfoL n]vf
gDa/ glnPsf] sf/0faf6 s'g} JolQmn] s/sf]
bfloTjaf6 k'm;{b kfpg] 5}g .
*! sf],
pkbkmf -@_ df /x]sf] sDtLdf eGg] zAb
lemlsPsf] 5 .
pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$_ ylkPsf]
5 M
-$_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhd
/fVg' kg]{ sfuhftx ljB'tLo dfWodaf6 /fVg
kfpg] u/L ljefun] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

-%#_

-%$_

bkmf *% sf] pkbkmf -!_ df /x]sf a'emfpg' kg]{5


eGg] zAbxkl5 / o;/L ltg'{ kg]{ s/ ljB'tLo
dfWodaf6 ;d]t ltg'{ kg]{ u/L ljefun] tf]Sg ;Sg]5
eGg] zAbx ylkPsf 5g\ .
bkmf ** sf],
-s_
pkbkmf -!_ df /x]sf ;]jf z'Ns e'QmfgL ubf{
/ ;f] JolQm :jLs[t cjsfz sf]if ePdf s'g}
eGg] zAbxsf] ;f ;]jf z'Ns, sldzg jf
laqmL af]g; / eGg] zAbx /fvL ;f]xL
pkbkmfsf] k|ltaGwfTds jfSof+zsf] ;f
b]xfosf] k|ltaGwfTds jfSof+z /flvPsf] 5 M
t/ b]xfosf e'QmfgLdf b]xfosf b/n]
s/sL ug'{ kg]{5 M
-!_ g]kfn ;/sf/ jf :jLs[t cjsfz
sf]ifaf6 ePsf] cjsfz e'QmfgLsf]
xsdf bkmf ^% sf] pkbkmf -!_ sf]
v08 -v_ adf]lhd u0fgf ul/Psf]
nfedf kfFr k|ltztsf b/n],
-@_ afl;Gbf /f]huf/ sDkgLn] u}/ afl;Gbf
JolQmnfO{ e'QmfgL u/]sf] sldzgdf
kfFr k|ltztsf b/n],
-#_ jfo'ofgsf] lnh -kf_ afktsf] /sd
e'QmfgL ubf{ bz k|ltztsf b/n],
-$_ d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf]
;]jfk|bfos afl;Gbf JolQmnfO{ e'QmfgL
u/]sf] ;]jf z'Nsdf e'QmfgL /sdsf]
Ps bzdna kfFr k|ltztsf b/n], /
-%_ afl;Gbf JolQmn] g]kfndf ;|f]t ePsf]
ef8f e'QmfgL u/]sf]df bz k|ltztsf
b/n] .
-v_
pkbkmf -!_ sf] v08 -5_ lemlsPsf] 5 .
-u_
pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ afl;Gbf JolQmn] g]kfndf ;|f]t ePsf]
b]xfosf e'QmfgL ubf{ b]xfosf b/n]
s/sL ug'{ kg]{5 M

-s_ nfef+z e'QmfgL u/]sf]df e'QmfgL


/sdsf] kfFr k|ltzt .
-v_ nufgL aLdfsf] nfe e'QmfgL ubf{
e'QmfgL /sdsf] kfFr k|ltzt jf
-u_ :jLs[lt glnPsf] cjsfz sf]ifaf6
nfe e'QmfgL ubf{ nfe /sdsf] kfFr
k|ltzt .
-3_ pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf]
5 M
-#_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
eP tfklg afl;Gbf a}, ljQLo ;+:yf jf C0fkq
hf/L ug]{ cGo s'g} lgsfo jf k|rlnt sfg"g
adf]lhd ;"lrs[t ePsf sDkgLn] s'g} k|fs[lts
JolQmnfO{ lgIf]k, C0fkq, l8j]~r/ tyf ;/sf/L
a08 afkt b]xfo adf]lhdsf] Aofh jf Aofh
:j?ksf] s'g} /sd e'QmfgL lbFbf s'n e'QmfgL
/sddf kfFr k|ltztsf b/n] s/sL ug'{ kg]{5 M
-s_ g]kfndf ;|f]t ePsf], /
-v_ Joj;fo ;~rfng;Fu ;DalGwt
gePsf] .
-_ pkbkmf -$_ sf],
-!_ v08 -s_ sf] ;f b]xfosf] v08 -s_ /flvPsf]
5 M
-s_ k|fs[lts JolQmn] u/]sf] Joj;fo
;+rfng;+u ;DjlGwt e'QmfgL jf 3/,
hUuf / ;f];+u h8Lt ;fdfg tyf
pks/0f ef8fdf lnP jfkt lt/]sf] ef8f
jfx]ssf cGo s'g} e'QmfgL,
-@_ v08 -s_ kl5 b]xfosf v08 -s!=_ ylkPsf]
5 M
-s!=_kqklqsfdf k|sflzt n]v /rgf
afktsf] e'QmfgL / k|Zgkq tof/
u/] jf pQ/ k'l:tsf hfFr u/]
afktsf] e'QmfgL .
-#_ v08 -u_ kl5 b]xfosf v08 -3_, -_ /
-r_ ylkPsf 5g\ M

-3_

-%%_

-%^_

qm]l86 sf8{ hf/L ug]{ a}nfO{ lt/]sf]


O06/l/hgn O06/r]Gh z'Ns .
-_
g]kfn ;/sf/ / ljb]zL ;/sf/ jf
g]kfn ;/sf/ kIf ePsf] cGt/f{li6o
;+:yfaLr ePsf] s'g} ;Demf}tf
adf]lhd g]kfn ;/sf/n] ljb]zL
;/sf/ jf cGt/f{li6o ;+:yfnfO{
e'Qmfg u/]sf] Aofh jf z'Ns .
-r_
u|fdL0f ;d'bfodf cfwfl/t n3' ljQ
;+:yf, u|fdL0f ljsf; a}, x'nfs
art a} / bkmf !! sf] pkbkmf -@_
adf]lhd ;xsf/Ldf hDdf u/]sf]
lgIf]kaf6 cflh{t jflif{s bz xhf/
?k}ofF;Ddsf] Aofh e'QmfgL .
bkmf ** kl5 b]xfosf] bkmf **s= ylkPsf] 5 M
**s= cfsl:ds nfedf s/sLM cfsl:ds nfe
afktsf] e'QmfgLdf kRrL; k|ltztsf b/n]
s/sL ug'{ kg]{5 .
t/ ;flxTo, snf, ;+:s[lt, v]ns'b,
kqsfl/tf, lj1fg, k|ljlw tyf ;fj{hlgs
k|zf;g If]qdf of]ubfg k'ofP afkt k|fKt x'g]
/fli6o / cGt/f{li6o:t/sf k'/:sf/df g]kfn
;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L
cfsl:ds nfe s/ gnfUg] u/L 5"6 lbg
;Sg]5 .
bkmf *( sf],
-s_ pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_ /flvPsf] 5 M
-!_ afl;Gbf JolQmn] 7]Ssf jf s/f/ afkt
krf; xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf] /sd e'QmfgL lbFbf
e'QmfgLsf] s'n /sddf Ps bzdna kfFr
k|ltztsf b/n] s/sL ug'{ kg]{5 .
-v_ pkbkmf -#_ sf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ sf] ;f
b]xfosf] v08 -s_, -v_ / -u_ /flvPsf 5g\ M
-s_ jfo'ofg dd{t tyf cGo 7]Ssf jf
s/f/df kfFr k|ltzt
-v_ u}/ afl;Gbf aLdf sDkgLnfO{

-u_

-%&_

lk|ldod e'QmfgL ubf{ Ps bzdnj kfFr


k|ltzt
pk/f]Qm afx]s ljefun] ;f] afl;Gbf
JolQmnfO{ lnlvt ;"rgf lbPsf]df ;f]
;"rgfdf plNnlvt b/df

-u_ pkbkmf -$_ sf] v08 -s_ sf] ;f b]xfosf] v08


-s_ /flvPsf] 5 M
-s_ Joj;fo ;~rfng ul//x]sf] jfx]s cGo
k|fs[lts JolQmnfO{ g]kfndf ;|f]t ePsf] hUuf jf
3/ / 3/df hl8t ;fdfg tyf pks/0f jfkt
lt/]sf] ef8f jfx]ssf] cGo s'g} e'QmfgL,
-3_ pkbkmf -$_ sf] v08 -v_ sf] ;f b]xfosf] v08
-v_ /flvPsf] 5 M
-v_ s/ 5"6 lbOPsf] e'QmfgL jf bkmf *& jf
** adf]lhd s/ sL ug'{ kg]{ e'QmfgL .
-_ bkmf *( df b]xfosf] :ki6Ls/0f ylkPsf] 5 M
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu 7]Ssf
jf s/f/ eGgfn] s'g} j:t' jf >ldssf] cfk"lt{ jf
d"t{ ;DklQ jf ;+/rgfsf] lgdf{0f jf h8fg jf
:yfkgf ug]{ ;DaGwdf ul/Psf] s/f/ jf ;Demf}tf
tyf ljefun] 7]Ssf jf s/f/ egL tf]s]sf] sfo{nfO{
;Demg' k5{ / To:tf] s/f/ jf ;Demf}tfn] lgdf{0f jf
h8fg jf :yfkgf;Fu ;DalGwt ;]jf ;d]tnfO{
;d]6]sf] eP ;f] ;]jf afktsf] e'QmfgL ;d]t s/f/
cGtu{tsf] e'QmfgL dflgg]5 .
bkmf () sf],
-s_ pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 .
-!_ cu|Ld s/sL ug'{ kg]{ k|To]s
JolQmn] k|To]s dlxgf ;dfKt ePsf] klRr;
lbgleq ljefun] tf]s]sf] tl/sf / 9fFrfdf
ljefudf ljj/0f bflvnf ug'{ kg]{5 .
-v_ pkbkmf -%_ df /x]sf] b]xfo adf]lhd cu|Ld
s/sL ug]{ JolQmn] s/sL gu/]df jf bflvnf
gu/]df ;f] s/sL x'g] JolQm eGg] zAbxsf]

-%*_

;f b]xfo adf]lhdsf] cj:yfdf cu|Ld s/sL


x'g] JolQm eGg] zAbx /flvPsf 5g\ .
-u_ pkbkmf -&_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -*_ ylkPsf] 5 M
-*_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ jf -@_
adf]lhd bflvn ug'{ kg]{ ljj/0f jf s/ bflvnf
gu/]sf] jf s'g} JolQmsf] ;DaGwdf pkbkmf -%_
sf] cj:yf /x]sf] s'/fdf ljefu ljZj:t ePdf
bflvn gu/]sf] jf 36L bflvnf u/]sf] /sd /
bkmf !!( adf]lhdsf] Aofh bflvnf ug{ cfb]z
lbg ;Sg]5 .
t/ To:tf] cfb]z lbg'eGbf klxn] plrt
sf/0f vf]nL ;f] cfb]zsf ;DaGwdf ;kmfOsf]
;a't k|df0f k]z ug{ !% lbgsf] Dofb lbO{ lnlvt
;"rgf lbg' kg]{5 .
bkmf (@ sf] pkbkmf -!_ sf],
-s_ v08 -u_ sf] ;f b]xfosf] v08 -u_ /flvPsf]
5 M
-u_ afl;Gbf JolQmn] nufgL aLdf afkt
e'QmfgL u/]sf] nfe .
-v_ v08 -_ sf] ;f b]xfosf] v08 -_ /flvPsf]
5 M
-_ bkmf ** sf] pkbkmf -#_ df pNn]v eP
adf]lhd a}, ljQLo ;+:yf jf C0fkq
hf/L ug]{ cGo s'g} lgsfo jf k|rlnt
sfg"g adf]lhd ;"lrs[t ePsf sDkgLn]
e'QmfgL lbPsf] b]xfo adf]lhdsf] Aofh M
-!_ g]kfndf ;|f]t ePsf] /
Joj;fo ;~rfng;Fu ;DalGwt
gePsf] k|fs[lts JolQmnfO{
e'QmfgL u/]sf],
-@_ bkmf @ sf] v08 -w_
adf]lhdsf] s/ 5"6 kfpg]
;+:yfnfO{ e'QmfgL u/]sf],
-u_ v08 -r_ kl5 b]xfosf v08 -5_, -h_ / -em_
ylkPsf 5g\ M
-5_ g]kfn ;/sf/ jf :jLs[t cjsfz sf]if jf

-%(_
-^)_

:jLs[lt glnPsf] cjsfz sf]ifaf6 e'QmfgL


ul/Psf] cjsfz e'QmfgLx ;d]t ;a}
k|sf/sf cjsfz e'QmfgLx -lgoldt
?kdf e'QmfgL x'g] lga[lQe/0f afx]s_,
-h_ a}7s eQf, k6s] ?kdf cWofkg u/fP
afktsf] e'QmfgL,
-em_ cfsl:ds nfe afktsf] e'QmfgL .
kl/R5]b !* sf] kl/R5]b zLif{sdf /x]sf] ls:tfaGbL
eGg] zAbkl5 / cu|Ld s/ eGg] zAbx? ylkPsf
5g\ .
bkmf ($ sf],
-s_
pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M
-!_ s'g} Joj;fo jf nufgLaf6 s'g}
cfo jif{df lgwf{/0fof]Uo cfo ePsf] jf x'g]
JolQmn] b]xfo adf]lhd tLg ls:tfdf s/
bflvnf ug'{ kg]{5 M
bflvnf ug'{ kg]{ /sd
bflvnf ug'{ kg]{ ldlt
k'; dlxgfsf] cGTo;Dd cg'dflgt s/sf]
rfln; k|ltzt
/sddWo]
ltg{ afFsL s/ /sd
r}t dlxgfsf] cGTo;Dd cg'dflgt s/sf]
;Q/L k|ltzt
/sddWo]
ltg{ afFsL s/ /sd
c;f/ dlxgfsf]
cg'dflgt s/sf]
cGTo;Dd
zt k|ltzt /sddWo]
ltg{ afFsL s/ /sd
:ki6Ls/0f M o; pkbkmfsf] k|of]hgsf] nflu,
-s_
cg'dflgt s/ eGgfn] ls:tfaGbLdf
s/ bflvnf ug'{ kg]{ s'g} JolQmn] s'g}
jif{sf] ls:tfaGbL s/ bflvnf ug'{ kg]{
;dodf bkmf (% adf]lhd u0fgf u/]sf]
ls:tfaGbLsf] cg'dflgt s/ ;Dg'
k5{ .

-v_

ltg{ afFsL s/ /sd eGgfn]


cg'dflgt s/sf] o; pkbkmfdf
ls:tfdf bflvnf ug{ tf]lsPsf]
k|ltztn] x'g] /sdaf6 b]xfosf] s'n
hDdf /sd 36fpFbf gk'u x'g] /sd
;Dg' k5{ M
-!_ ;DalGwt ls:tf bflvnf ug'{
kg]{ ldlt cufl8 o; bkmf
adf]lhd k"j{ ls:tff/f ;f]
cfo jif{df bflvnf u/]sf]
s/ /sd,
-@_ ;f] cfo jif{df ;DalGwt
ls:tf bflvnf ug'{ kg]{ ldlt
cufl8
s'g}
JolQmsf]
kl/R5]b!& adf]lhd ;f]
jif{df ;f] JolQmsf] cfo
u0fgf ubf{ ;dfj]z x'g]
e'QmfgLxaf6 sL ePsf]
s/ /sd,
-#_ ls:tf
a'fpg'
kg]{
ldlteGbf cufl8 ;f] jif{df
s/sL ug]{ Ph]06 jf
s/sL x'g] JolQmn] pkv08
-@_
df
plNnlvt
e'QmfgLaf6 bkmf () sf]
pkbkmf -#_ adf]lhd s/sL
ePsf] dflgg] /sd ljefudf
bflvnf u/]sf] eP To:tf]
s/ /sd, /
-$_ ls:tf a'fpg' kg]{ ldlteGbf
cufl8 ;f] JolQmn] u/]sf]
:jLs[t cf}ifwL pkrf/
vr{sf] ;DaGwdf ;f] JolQmn]
bkmf %! adf]lhd bfaL ug{
;Sg] cf}ifwL pkrf/ vr{sf]
s/ ldnfg /sd .

-v_

-^!_

-^@_

pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_


/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ;f] pkbkmf adf]lhd
a'emfpg' kg]{ ;du| ls:tfsf] hDdf /sd kfFr
xhf/ ?k}ofFeGbf sd ePdf To:tf] ls:tfsf]
/sd a'emfpg' kg]{ 5}g .

bkmf (% sf],
-s_
pkbkmf -!_ df /x]sf ;f]sf] ljj/0f eGg]
zAbxkl5 ljefuaf6 eGg] zAb ylkPsf]
5.
-v_
pkbkmf -&_ df /x]sf jf pkbkmf -^_ adf]lhd
s/sf] ls:tf a'emfpg s'g} JolQmn] cg'dfg k]z
ug'{ gkg]{ u/L tf]lsPsf]df eGg] zAbx
lemlsPsf 5g\ .
bkmf (% kl5 b]xfosf] bkmf (%s ylkPsf] 5 M
(%s= cu|Ld s/ c;'n ug]{ M -!_ sdf]l86L o'r/
dfs]{6 cGtu{t Jofkf/ ug]{ JolQmaf6 ;f]
JolQmn] ;f] Joj;foaf6 k|fKt ug]{ d'gfkmf /
nfedf bz k|ltztsf b/n] x'g] /sd sdf]l86L
o"r/ dfs]{6 ;]jf ;~rfng ug]{ lgsfon] cu|Ld
s/ c;'n ug'{ kg]{5 .
-@_ k|rlnt sfg"g adf]lhd btf{ eO{
lwtf]kqsf] v/Lb laqmLsf] sf/f]af/ ug]{ afl;Gbf
lgsfo afx]s cGo s'g} JolQmnfO{ s'g} afl;Gbf
lgsfodf /x]sf] lxtsf] lgM;u{af6 nfe x'g
uPdf bkmf #& adf]lhd u0fgf ul/Psf] To:tf]
nfedf b]xfo adf]lhd cu|Ld s/ c;'n ug'{
kg]{5 M
-s_ g]kfn
lwtf]kq
af]8{df
;"rLs/0f ePsf] lgsfosf]
lxtsf] lgM;u{af6 k|fKt nfesf]
xsdf
lwtf]kq
ljlgdo
ahf/sf] sfo{ ug]{ lgsfon]

afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf]


xsdf nfe /sdsf] kfFr
k|ltzt / cGosf] xsdf nfe
/sdsf] bz k|ltztsf b/n],
-v_ g]kfn
lwtf]kq
af]8{df
;"rLs/0f gePsf] lgsfosf]
lxtsf] lgM;u{af6 k|fKt nfesf]
xsdf h'g lgsfosf] lxt
lgM;u{ ePsf] xf] ;f]xL
lgsfon] afl;Gbf k|fs[lts
JolQmsf] xsdf nfe /sdsf]
bz k|ltzt / cGosf] xsdf
nfe /sdsf] kGw| k|ltztsf
b/n],
-#_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] hUuf jf
lghL ejg lgM;u{ afkt ePsf] k"+hLut nfedf
dfnkf]t sfof{non] /lh:6]zgsf jvt b]xfo
adf]lhd cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{5M
-s_ lgM;u{ ePsf] u}/ Joj;flos
s/of]Uo ;DklQ -hUuf tyf
ejg_ sf] :jfldTj kfFr jif{
jf ;f]eGbf a9L ePsf] 5 eg]
b'O{ bzdnj kfFr k|ltztsf
b/n],
-v_ lgM;u{ ePsf] u}/ Joj;flos
s/of]Uo ;DklQ -hUuf tyf
ejg_ sf] :jfldTj kfFr
jif{eGbf sd ePsf] 5 eg]
kfFr k|ltztsf b/n],
-$_ pkbkmf -!_, -@_ / -#_ adf]lhd
cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{ JolQmn] cu|Ld s/
c;'n gu/]sf] eP klg c;'n x'g' kg]{ ;dodf
;f] s/ c;'n u/]sf] dflgg]5 .
-%_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{ JolQmn]
k|To]s dlxgf ;dfKt ePsf] kRrL; lbgleq

-^#_

ljefun] tf]s]sf] tl/sf / 9fFrfdf ljefudf


ljj/0f bflvnf ug'{ kg]{5 .
-^_pkbkmf -%_ df plNnlvt ljj/0f;Fu
cu|Ld s/ c;'n ul/Psf] /sd jf pkbkmf -#_
sf] v08 -s_ adf]lhd c;'n u/]sf] dflgPsf]
/sd ;f]xL pkbkmf adf]lhdsf] Dofbleq
ljefudf bflvnf ug'{ kg]{5 .
-&_ b]xfo adf]lhdsf] cj:yfdf cu|Ld
s/ bflvnf ug'{ kg]{ / c;'n ug'{ kg]{ JolQm
b'j}hgf ;+o'Qm ?kdf / 5'f5'} ?kdf ;f] s/
/sd ljefudf bflvnf ug{ lhDd]jf/ x'g]5g\M
-s_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{
JolQmn] cu|Ld s/ c;'n
gu/]df, /
-v_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{
JolQmn] pkbkmf -$_ adf]lhd
c;'n u/]sf] dflgg] /sd
pkbkmf -^_ adf]lhd ljefudf
bflvnf gu/]df .
-*_ pkbkmf -&_ adf]lhd cu|Ld s/
bflvnf ug'{ kg]{ JolQmn] pkbkmf -%_ df
plNnlvt Dofb ;dfKt ePsf] kRrL; lbgleq
;f] s/ bflvnf ug'{ kg]{5 .
-(_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{ JolQmn]
c;'n gu/]sf] cu|Ld s/ pkbkmf -^_ adf]lhd
ljefudf bflvnf u/]sf] eP ;f] bflvnf ePsf]
s/ /sd j/fj/sf] /sd ;f] s/ bflvnf ug'{
kg]{ JolQmaf6 c;'n pk/ ug{ kfpg]5 .
-!)_ o; bkmf adf]lhd bflvnf
ul/Psf] cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{ JolQmn]
ltg'{ kg]{ aflif{s s/ bfloTjdf 36fpg
kfpg]5 .
bkmf (^ sf] pkbkmf -@_ sf],
-s_
v08 -s_ sf] pkv08 -$_ / -%_ lemlsPsf
5g\ .
-v_
v08 -u_ sf] pkv08 -!_ lemlsPsf] 5 .

-^$_

-^%_

-^^_
-^&_
-^*_

bkmf (& sf],


-s_
pkbkmf -!_ df /x]sf ljefun] lnlvt cfb]z
lbPdf afx]s eGg] zAbxsf] ;f ljefun]
lnlvt ?kdf cfb]z lbPdf jf ;fj{hlgs ?kdf
;"rgf k|sfzg u/L cfb]z lbPdf afx]s eGg]
zAbx /flvPsf 5g\ .
-v_
v08 -v_ df /x]sf] jf eGg] zAb lemlsPsf]
5.
-u_
v08 -u_ df /x]sf] k|fs[lts JolQm eGg]
zAbxsf] ;f k|fs[lts JolQm, jf eGg]
zAbx /flvPsf 5g\ .
-3_
v08 -u_ kl5 b]xfosf] v08 -3_ ylkPsf] 5 M
-3_ cg';"rL! sf] bkmf ! sf] pkbkmf -!#_
adf]lhd s/ bflvnf ug]{ ;jf/L
;fwgsf] wgL k|fs[lts JolQm ePdf
To:tf] k|fs[lts JolQm .
bkmf !)) sf] pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP
tfklg bkmf (^ sf] pkbkmf -%_ df plNnlvt cj:yfdf
ljefun] s'g} cfo jif{ jf ;f] jif{sf] c+zsf] nflu bkmf (^
sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ sf] pkv08 -!_, -@_, /
-#_ df plNnlvt /sdsf] cfwf/df Gofof]lrt ?kn] ;f]
JolQmsf] s/ lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 .
bkmf !)! sf] pkbkmf -^_ df /x]sf ;ft lbgsf] eGg]
zAbxsf] ;f kGw| lbgsf] eGg] zAbx
/flvPsf 5g\ .
bkmf !)^ sf] pkbkmf -!_ df /x]sf s/ ljefun] eGg]
zAbxsf] ;f ljefun] eGg] zAb /flvPsf] 5 .
bkmf !!) kl5 b]xfosf] bkmf !!)s= ylkPsf] 5 M
!!)s= ls:tfaGbLdf aSof}tf s/ c;'nL M bkmf !!!
adf]lhd d'2f rnfpg' cufj} s'g} JolQmn] ltg]{
aSof}tf /sd ls:tfaGbLdf ltg{ lnlvt cg'/f]w
u/]df s/ clws[tn] dgfl;j dflkmssf] Dofb
lbO{ ls:tfaGbLdf ltg{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

-^(_

-&)_

-&!_

-&@_

bkmf !!# sf] pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_


/flvPsf] 5 M
-#_ s'g} JolQmn] pkbkmf -!_ adf]lhd /sd
lkmtf{ kfpg tf]lsP adf]lhd ljefudf lgj]bg lbPdf
ljefun] lgj]bg k/]sf] ldltn] ;f7L lbgleq To:tf] /sd
lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
bkmf !!$ sf] pkbkmf -!_ sf],
-s_ v08 -s_ kl5 b]xfosf] v08 -s!_ ylkPsf]
5 M
-s!_ bkmf () sf] pkbkmf -*_ adf]lhd
ul/Psf] lg0f{o jf lbOPsf] cfb]z .
-v_ v08 -_ df /x]sf s/sf] lgwf{/0f eGg]
zAbxkl5 jf bkmf !)% sf] pkbkmf -%_
adf]lhdsf] lnnfd laqmL vr{sf] lgwf{/0f eGg]
zAbx ylkPsf 5g\ .
bkmf !!% sf],
-s_ pkbkmf -^_ df /x]sf ltg'{ kg]{ s/sf] krf;
k|ltzt eGg] zAbxsf] ;f cljjflbt s/sf]
;Dk"0f{ /sd / ljjflbt s/sf] PsltxfO{ eGg]
zAbx /flvPsf 5g .
-v_ pkbkmf -*_ df /x]sf gAa] lbgleq eGg]
zAbxsf] ;f ;f7L lbgleq eGg] zAbx
/flvPsf 5g\ .
bkmf !!& sf] ,
-s_ pkbkmf -!_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -!_
/flvPsf] 5 M
-!_ s'g} JolQmn] b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f
bflvnf gu/]df To:tf] JolQmnfO{ b]xfo adf]lhd
z'Ns nfUg]5 M
-s_ bkmf (% sf] pkbkmf -!_ adf]lhd
s'g} cfo jif{sf] cfo ljj/0f bflvnf
gu/]]df k|lt ljj/0f b'O{ xhf/ ?k}ofF,
-v_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{ s'g}
JolQmn] bkmf (%s=sf] pkbkmf -%_
adf]lhdsf] ljj/0f bflvnf gu/]df
To:tf] JolQmnfO{ ljj/0f bflvnf ug'{

-&#_

kg]{ ldltaf6 ljj/0f bflvnf gePsf]


ldlt;Ddsf] k|To]s dlxgf / dlxgfsf]
efusf] nflu cu|Ld s/ c;'n ug'{
kg]{ /sdsf] jflif{s 8]9 k|ltztsf
b/n] x'g] /sd,
-u_ bkmf (^ sf] pkbkmf -!_ adf]lhd
s'g} cfo jif{sf] cfo ljj/0f bflvnf
gu/]df P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf
-$_ df plNnlvt JolQmsf] xsdf Ps
;o ?k}ofF k|lt dlxgfsf b/n] x'g]
/sd / cGo JolQmsf] xsdf ;f] cfo
jif{sf] cfosf] u0fgf ubf{ s'g} /sd
s6fO{ kfpg] eP ;f] gs6fO{ / s'g}
/sd ;dfj]z ug'{ kg]{ eP ;f]
;dfj]z u/L x'g] lgwf{/0fof]Uo cfosf]
/sdsf] z"Go bzdna Ps k|ltzt
k|lt jif{sf b/n] x'g] /sd jf Ps
;o ?k}ofF k|lt dlxgfsf b/n] x'g]
/sddWo] h'g a9L x'G5 ;f] /sd .
-v_ pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_
/flvPsf] 5 M
-@_ s'g} JolQmn] s'g} cfo jif{sf] bkmf *!
adf]lhd /fVg' kg]{ sfuhft g/fv]df To:tf]
JolQmnfO{ To:tf] sfuhft g/fv]sf] jif{sf] nflu
s'g} cfo jif{sf] cfosf] u0fgf ubf{ s'g} /sd
s6fO{ kfpg] eP ;f] gs6fO{ / /sdx ;dfj]z
ug'{ kg]{ eP ;f] ;dfj]z u/L x'g] lgwf{/0fof]Uo
cfosf] /sdsf] z"Go bzdnj Ps k|ltztn] x'g]
/sd jf Ps xhf/ ?k}of+FdWo] h'g a9L x'G5 ;f]
/sd z'Ns nfUg]5 .
bkmf !!* sf] ;f b]xfosf] bkmf !!* /flvPsf] 5 M
!!*= ls:tfaGbLdf bflvnf ug]{n] cg'dflgt s/ sd
x'g] u/L a'fPdf Jofh nfUg] M -!_ s'g} JolQmn]
s'g} cfo jif{df bkmf ($ adf]lhd bflvnf ug'{
kg]{ ls:tf /sd ;DaGwdf v08 -s_ df
plNnlvt /sdeGbf v08 -v_ df plNnlvt /sd

a9L ePdf o;/L a9L ePsf] /sddf pkbkmf -@_


adf]lhd Aofh nfUg]5 M
-s_ ;f] JolQmn] s'g} cfo jif{df
lt/]sf] k|To]s ls:tfsf] /sd,
-v_ ;f] cfo jif{df k|To]s ls:tf
cjlwsf] nflu ls:tfaGbLsf]
?kdf a'emfpg' kg]{ s'n /sdsf]
cg'dfg jf ;+zf]lwt cg'dfg ;xL
ePsf] eP ;f] /sd / ;f] /sd
;xL gePsf] eP bkmf # sf] v08
-s_ / -v_ df plNnlvt JolQmn]
bflvnf ug'{ kg]{ s/ /sdsf]
k|To]s ls:tf cjlwsf] nflu
ls:tfaGbLsf] ?kdf a'emfpg'
kg]{ /sdsf] gAa] k|ltzt
/sd .
-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] JolQmnfO{ ;f]
jif{sf] ;f] ls:tf a'fpg' kg]{ ldltb]lv b]xfosf]
cjlw;Ddsf] k|To]s dlxgf / dlxgfsf] efusf]
;fdfGo Aofhb/n] Aofh nfUg]5 M
-s_
bkmf (( sf] pkbkmf -!_
adf]lhdsf] s/ lgwf{/0f ug]{
JolQmsf] xsdf cfo ljj/0f
a'emfpg' kg]{ ldlt;Dd,
-v_
bkmf (( sf] pkbkmf -!_
adf]lhdsf] s/ lgwf{/0f
gu/]sf] sf/0fn] ljefun] bkmf
!)! adf]lhd klxnf] k6s
;+zf]lwt s/ lgwf{/0f u/]sf]
JolQmsf] xsdf bkmf !)@
adf]lhd ;f] ;+zf]lwt s/
lgwf{/0fsf] ;"rgf a'emfPsf]
ldlt;Dd .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu
ls:tfaGbLsf] ?kdf a'emfpg' kg]{ /sd
eGgfn] Ps k6s cg'dfg k]z u/L

-&$_

-&%_

-&^_
-&&_

;s]kl5 ;+zf]lwt cg'dfg k]z gug]{sf]


tyf cg'dfg k]z gu/]sf] sf/0fn] bkmf
(% sf] pkbkmf -&_ adf]lhd ljefun]
cg'dfg u/]sf] xsdf bkmf ($ sf]
pkbkmf -!_ adf]lhd / ;+zf]lwt cg'dfg
k]z ug]{sf] xsdf tyf k]z ul/Psf]
cg'dfg jf ;+zf]lwt cg'dfgdf ;Gt'i6
geO{ bkmf (% sf] pkbkmf -&_ adf]lhd
ljefun] cg'dfg u/]sf] bkmf (% sf]
pkbkmf -%_ sf] Joj:yf cg';f/ u0fgf
ul/Psf] ls:tfsf] /sd ;Demg' k5{ .
bkmf !!( sf],
-s_ pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 .
-#_ cu|Ld s/ c;'n ug'{ kg]{ JolQmn] bkmf
(%s= sf] pkbkmf -*_ jf cu|Ld s/ sL
ug]{ JolQmn] bkmf () sf] pkbkmf -$_
kfngf gu/]sf] sf/0fn] lghn] a'emfpg' kg]{
Jofh lghn] cu|Ld s/ bflvnf ug'{ kg]{ jf
cu|Ld s/ sL x'g] JolQmaf6 c;'n pk/
u/L lng kfpg] 5}g .
-v_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -$_ ylkPsf] 5 .
-$_ bkmf !!)s= adf]lhd lbOPsf] Dofb
leq s/ glt/]df ltg{ af+sL s/df jflif{s kfFr
k|ltztsf b/n] yk Jofh nufO{ ;f] JolQmjf6
c;"n pk/ ul/g]5 .
bkmf !!( kl5 b]xfosf] bkmf !!(s= ylkPsf]] 5 M
!!(s= z'Ns nfUg] M o; P]gdf cGoyf Joj:yf
ul/Psf]df afx]s of] P]g jf o; P]g cGtu{t
ag]sf] lgodsf] s'g} Joj:yfsf] kfngf gug]{
JolQmnfO{ bkmf !@* adf]lhd tf]lsPsf]
hl/afgf ;/xsf] z'Ns nfUg]5 .
bkmf !@! df /x]sf] kl/R5]b @# df eGg] zAbx?sf]
;f o; P]gdf eGg] zAbx? /flvPsf]] 5 .
bkmf !@$ sf] :ki6Ls/0fsf] ;f b]xfosf] :ki6Ls/0f
/flvPsf] 5 M

-&*_

-&(_
-*)_

:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu ljefudf


lbPsf] s'g} hfgsf/L jf ljj/0f eGgfn] ljefudf jf
o; P]g adf]lhd st{Jo kfngf ug]{ l;nl;nfdf
ljefuaf6 clVtof/ k|fKt clws[t ;dIf lnlvt ?kdf
bflvnf ul/Psf] ljj/0f / b]xfo adf]lhd bflvnf
ul/Psf] ljj/0f ;d]tnfO{ hgfpg]5 M
-s_ lgj]bg, ;"rgf, ljj/0f, ph"/L, jofg jf o;
P]g adf]lhd bflvnf ul/Psf], tof/
kfl/Psf], lbOPsf] jf k]z ul/Psf] cGo
sfuhft,
-v_ ljefu jf ljefusf s'g} clws[t ;dIf k]z
ul/Psf] sfuhft,
-u_ ljefu jf s'g} clws[tn] s'g} JolQmnfO{
;f]w]sf] k|Zgsf] pQ/, jf
-3_ ljj/0f lbOg] s'/fsf] dgfl;j hfgsf/L
ePsf] s'g} JolQmn] s'g} csf]{ JolQmdfk{mt
ljefu jf s'g} clws[tnfO{ lbPsf]
hfgsf/L .
bkmf !#^ kl5 b]xfosf] bkmf !#^ s ylkPsf] 5 M
!#^s= k'/:sf/sf] Joj:yf M s'g} JolQmn] cfgf] s/sf]
bfloTj ;Dk"0f{ jf s]xL c+z 5n]sf] jf 5Ng
sf]lz; u/]sf] k|df0f ;lxtsf] ;"rgf lbg]
JolQmnfO{ To:tf] ;"rgfsf] cfwf/df c;'npk/
ul/Psf] s/sf] /sddWo] lghn] k]z u/]sf]
k|df0faf6 lgwf{/0f eP hltsf] s/ /sdsf]
aL; k|ltzt a/fa/sf] /sd dxflgb]{zssf]
lg0f{on] k'/:sf/ lbg ;lsg]5 .
vf/]hL M bkmf ^^, *(s= / *(v= vf/]h ul/Psf] 5 .
cg';"rLdf ;+zf]wg M cg';"rL ! sf],
!= bkmf ! sf],
-s_ pkbkmf -!_, -@_, -#_, -$_, -%_, -^_, / -&_ sf]
;f b]xfosf] pkbkmf -!_, -@_, -#_, -$_, -%_,
-^_ / -&_ /flvPsf 5g\ M
-!_ s'g} cfo jif{df afl;Gbf k|fs[lts
JolQmsf] s/of]Uo cfodf o; cg';"rLsf]
pkbkmf -@_ / -$_ sf] clwgdf /xL b]xfo

adf]lhdsf] b/n] s/ nfUg]5 M


-s_ Ps nfv ;f7L xhf/
?k}+of;Dd /f]huf/Lsf] s/of]Uo
cfo ePdf Ps k|ltzt s/
nfUg] .
-v_ Ps nfv ;f7L xhf/
?k}ofFeGbf a9L t/ b'O{ nfv
;f7L xhf/ ?k}ofF;Dd s/of]Uo
cfo ePdf v08 -s_ adf]lhd
Ps nfv ;f7L xhf/
?k}ofF;Dd Ps xhf/ 5 ;o
?k}ofF / Ps nfv ;f7L xhf/
?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo
cfodf kGw| k|ltzt,
-u_ b'O{ nfv ;f7L xhf/
?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo cfo
ePdf v08 -v_ adf]lhd b'O{
nfv ;f7L xhf/ ?k}ofF;Dd
;f]x| xhf/ 5 ;o ?k}ofF / b'O{
nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf
a9L ePsf] s/of]Uo cfodf
kRrL; k|ltzt, /
-3_ kRrL; nfv ?k}ofF eGbf a9L
s/ of]Uo cfo ePdf j9L
ePhlt s/of]Uo cfosf] v08
-u_ adf]lhd nfu]sf] s/sf]
b/df yk rfnL; k|ltzt
cltl/Qm s/ nfUg]5 .
t/ Psnf}6L kmd{ btf{
ePsf s/bftfsf] xsdf v08
-s_ adf]lhdsf] Ps k|ltzt
s/ nfUg] 5}g .
-@_ s'g} cfo jif{df bkmf %) adf]lhd
5gf}6 ug]{ s'g} bDktLsf] s/of]Uo cfodf o;
cg';"rLsf] pkbkmf -$_ sf] clwgdf /xL b]xfo
adf]lhdsf] b/df s/ nfUg]5 M

-s_ b'O{ nfv ?k}ofF;Dd /f]huf/Lsf]


s/of]Uo cfo ePdf Ps
k|ltzt s/ nfUg] .
-v_ b'O{ nfv ?k}ofFeGbf a9L t/
tLg
nfv
?k}ofF;Ddsf]
s/of]Uo cfo ePdf v08 -s_
adf]lhd b'O{ nfv ?k}ofF;Dd
b'O{ xhf/ ?k}ofF / b'O{ nfv
?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo
cfodf kGw| k|ltzt,
-u_ tLg nfv ?k}ofFeGbf a9L
s/of]Uo cfo ePdf v08 -v_
adf]lhd tLg nfv ?k}ofF;Dd
;q xhf/ ?k}ofF / tLg nfv
?k}ofFeGbf a9L s/of]Uo
cfodf kRrL; k|ltzt, /
-3_ kRrL; nfv ?k}ofF eGbf al9
s/ of]Uo cfo ePdf j9L
ePhlt s/of]Uo cfosf] v08
-u_ adf]lhd nfu]sf] s/sf]
b/df yk rfnL; k|ltzt
cltl/Qm s/ nfUg]5 .
t/ Psnf}6L kmd{ btf{
ePsf s/bftfsf] xsdf
pk/f]Qm v08 -s_ adf]lhd
Ps k|ltzt s/ nfUg] 5}g .
-#_ o; cg';"rLsf] pkbkmf -$_ df
plNnlvt Joj:yf b]xfosf] cj:yfdf nfu"
x'g]5 M
-s_ afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf]
;DaGwdf s'g} cfo jif{df Ps
nfv ;f7L xhf/ ?k}ofFeGbf
a9L cfo ePsf] jf bkmf %)
adf]lhdsf] 5gf}6 gu/]sf]
afl;Gbf bDktLsf] ;DaGwdf

s'g} cfo jif{df b'O{ nfv


?k}ofFeGbf a9L cfo ePsf],
-v_ u}/Jofj;flos
s/of]Uo
;DklQsf] lgM;u{af6 k|fKt v"b
nfe ;f] k|fs[lts JolQm jf
bDktLsf] cfo / tbg'?k
s/of]Uo cfosf] u0fgfdf
;dfj]z ePsf] .
-$_ o; cg';"rLsf] pkbkmf -#_ sf]
clwgdf /xL b]xfosf JolQmnfO{ b]xfo adf]lhd
s/ nfUg]5 M
-s_ b]xfosf /sddWo] h'g a9L 5
;f] /sddf ;f] k|fs[lts JolQm
jf bDktLsf] ;f] dfq s/of]Uo
cfo eP ;/x dfgL o;
cg';"rLsf] pkbkmf -!_ jf -@_
adf]lhdsf] b/n] s/ nfUg]5 M
-!_ ;f] k|fs[lts JolQm
jf bDktLsf] hDdf
s/of]Uo cfoaf6 ;f]
nfesf] /sd 36fO{
afFsL x'g cfpg]
/sd,
-@_ k|fs[lts JolQmsf]
;DaGwdf Ps nfv
;f7L xhf/ ?k}ofF jf
bDktLsf] ;DaGwdf
b'O{ nfv ?k}ofF .
-v_ ;f] s/of]Uo cfosf] afFsL
/sdaf6 bz k|ltztsf b/n]
s/ nfUg]5 .
t/,
-!_ lgM;u{ ePsf] u}/
Jofj;flos s/of]Uo
;DklQ -hUuf tyf
3/hUuf_
sf]

:jfldTj % jif{eGbf
a9L ePsf] 5 eg]
b'O{ bzdnj kfFr
k|ltztsf b/n] s/
nfUg]5 .
-@_ lgM;u{ ePsf] u}/
Jofj;flos s/of]Uo
;DklQ -hUuf tyf
3/hUuf_
sf]
:jfldTj % jif{eGbf
sd /x]sf] 5 eg]
kfFr k|ltztsf b/n]
s/ nfUg]5 .
-#_ g]kfn lwtf]kq af]8{df
;"rLs/0f
ePsf]
lgsfodf
/x]sf]
lxtsf]
lg;u{jf6
k|fKt nfesf] xsdf
kfFr k|ltztsf] b/n]
s/ nfUg]5 .
-%_ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] b"u{d If]qdf
sfo{/t k|fs[lts JolQmsf] b"u{d eQf afkt
tf]lsPadf]lhd a9Ldf krf; xhf/ ?k}oF+f;Dd
s/of]Uo cfoaf6 36fO{ afFsL /xg] /sddf dfq
o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 .
-^_ g]kfnsf ljb]zl:yt s"6g}lts
lgof]udf sfo{/t sd{rf/Lsf] j}b]lzs eQfsf]
krxQ/ k|ltzt /sd s/of]Uo cfoaf6 36fO{
afFsL /xg] /sddf o; bkmf adf]lhd s/sf]
u0fgf ul/g]5 .
-&_ o; P]gsf] bkmf $ sf] pkbkmf -$_
adf]lhd s/sf] /sd b]xfo adf]lhd x'g]5 M
-s_ dxfgu/kflnsf
jf
pkdxfgu/kflnsf
If]qdf
Joj;fo ug]{ k|fs[lts JolQmsf

xsdf tLg xhf/ kfFr ;o


?k}ofF,
-v_ gu/kflnsf If]qdf Joj;fo
ug]{ k|fs[lts JolQmsf xsdf
b'O{ xhf/ ?k}ofF,
-u_ cGo s'g} :yfgdf Joj;fo ug]{
k|fs[lts JolQmsf xsdf Ps
xhf/ b'O{ ;o krf; ?k}ofF .
-v_ pkbkmf -*_ kl5 b]xfosf pkbkmf -(_, -!)_,
-!!_, -!@_, -!#_, -!$_ / -!%_ ylkPsf 5g\ M
-(_ o; bkmfdf cGoGq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts
JolQmsf] lgj[lQe/0f cfo /x]5 eg] k|fs[lts
JolQmsf] nflu pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ jf
bDklQsf] nflu pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ df
plNnlvt /sd sf] kRrL; k|ltzt /sd
s/of]Uo cfoaf6 36fO{ afFsL /xg] /sddf dfq
o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 . t/
o;/L 36fOg] /sdsf] ;Ldf tf]lsP
adf]lhdeGbf a9L x'g] 5}g .
-!)_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts
JolQm ckf /x]5 eg] To:tf] k|fs[lts JolQmsf]
nflu pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ jf bDktLsf]
nflu pkbkmf -@_ sf] v08 -s_ df plNnlvt
/sdsf] krf; k|ltzt yk /sd s/of]Uo
cfoaf6 36fO{ afFsL /xg] /sddf dfq o;
bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 .
-!!_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts
JolQm kfl/>lds cfo dfq cfh{g ug]{ dlxnf
/x]5 eg] To:tf] k|fs[lts JolQmn] ltg'{ kg]{ s/
/sddf bz k|ltzt 5"6 x'g]5 .
-!@_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg s'g} afl;Gbf k|fs[lts
JolQmn] nufgL aLdf u/]sf] /x]5 eg] ;f] afkt

e'QmfgL u/]sf] jflif{s lk|ldod jf aL; xhf/


?k}ofFdf h'g 36L x'G5 ;f] /sd s/of]Uo
cfoaf6 36fO{ afFsL /xg] /sddf dfq o;
bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ul/g]5 .
-!#_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg ef8fsf ;jf/L ;fwg
wgLxaf6 b]xfo adf]lhdsf] jflif{s s/ c;'n
ul/g]5 . ;jf/L ;fwg wgL k|fs[lts JolQm
ePdf o;/L lt/]sf] s/ g} clGtd x'g]5 .
;jf/Lsf] lsl;d

k|lt;jf/L ;fwgdf a'emfpg'


kg]{ jflif{s s/
-s_ ldlga;, ldlg 6s, 6s / a;
?= !,%)).
-v_ sf/, lhk, Eofg, dfOqmf] a;
?= !,@)).
-u_ ly| x\jLn/, c6f] l/S;f, 6]Dkf]
?= *%).
-3_ 6]S6/ / kfj/ l6n/
?= &%).

-!$_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f


n]lvPsf] eP tfklg s'g} k|fs[lts JolQmn] s'g}
jif{el/ k"0f{?kn] o; P]gsf] bkmf !! df
plNnlvt ljz]if pBf]u ;~rfngdf ;+nUg
/x]df, o; bkmf adf]lhd s/sf] u0fgf ubf{
kRrL; k|ltzt s/ nfUg] s/of]Uo cfodf aL;
k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .
-!%_ s'g} k|fs[lts JolQmsf] s'g} cfo
jif{df lgsf;Laf6 ePsf] s/of]Uo cfodf s/sf]
u0fgf ubf{ kRrL; k|ltzt s/ nfUg] s/ of]Uo
cfodf kGw| k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .
-@_ bkmf @ sf],
-s_ pkbkmf -@_ df /x]sf s'g} cfo jif{df s'g}
eGg] zAbxkl5 r'/f]6, laF8L, l;uf/,
vfg];"lt{, v}gL, dlb/f, lao/, eGg] zAbx
ylkPsf 5g\ .
-v_ pkbkmf -#_ sf] v08 -v_ sf] ;f b]xfosf]
v08 -v_ /flvPsf] 5 M
-v_ ;f] lgsfon],
-!_ s'g} ;8s, k'n, 6g]n, /f]kj] jf
cfsfz] k'n lgdf{0f u/L ;~rfng
u/]df,

:ki6Ls/0fM /f]kj] eGgfn] ;fdfg


9'jfgL ug]{ k|of]hgsf nflu lgdf{0f
ul/Psf] jf dflg; cf];f/ k;f/
ug]{ k|of]hgsf nflu lgdf{0f
ul/Psf] s]jnsf/ ;d]tnfO{
hgfpF5 .
-@_ s'g} 6nL a; jf 6fd ;~rfng
u/]df, jf
-#_ ;xsf/L P]g, @)$* adf]lhd btf{
eO{ s/ 5"6 sf/f]af/ ug]{ afx]ssf]
sf/f]af/ ug]{ ;xsf/L ;+:yf .
-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf] pkbkmf
-#s_
ylkPsf] 5 M
-#s_ s'g} lgsfosf] g]kfnsf] ;|f]taf6
s'g} cfo jif{df lgsf;Laf6 ePsf] s/of]Uo
cfodf aL; k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .
-3_ pkbkmf -%_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -%_
/flvPsf] 5 M
-%_ s'g} cfo jif{df s'g} d[t afl;Gbf
JolQmsf] ;DklQ k|fKt ug]{ jf /]vb]v ug]{ jf
czQm afl;Gbf k|fs[lts JolQmsf] 6i6sf]
s/of]Uo cfodf ;f] ;DklQ k|fKt ug]{ jf /]vb]v
ug]{ jf ;f] 6i6nfO{ afl;Gbf k|fs[lts JolQm
;/x dfgL o; cg';"rLsf] bkmf ! sf] pkbkmf
-!_ / pkbkmf -$_ adf]lhd s/ nfUg]5 .
-_ pkbkmf -^_ df /x]sf] bz eGg] zAbsf] ;f
kfFr eGg] zAb /flvPsf] 5 M
-r_ pkbkmf -&_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf
-&_
/flvPsf] 5M
-&_ s'g} cfo jif{df bkmf &) df
plNnlvt cfosf] ;DaGwdf s'g} u}/afl;Gbf
JolQmsf] s/of]Uo cfodf kfFr k|ltztsf b/n]
s/ nfUg]5 .
t/ g]kfnaf6 csf]{ ljb]zL d'n'sdf k'Ug]
u/L k|:yfg gx'g] hn oftfoft, xjfO{ oftfoft

jf b"/;~rf/ ;]jf pknAw u/fpg] u}/ afl;Gbf


JolQmsf] xsdf b'O{ k|ltztsf b/n] s/ nfUg]5 .
cg';"rL@ sf],
-s_ bkmf @ sf] pkbkmf -#_ sf] v08 -v_ df
/x]sf] bkmf -%_ eGg] zAbsf] ;f
pkbkmf -%_ eGg] zAb /flvPsf] 5 .
-v_ bkmf # sf] pkbkmf -@_ kl5 b]xfosf]
pkbkmf -#_ / -$_ ylkPsf 5g\ M
-#_ pTkfbgd"ns pBf]ux?n]
cfgf] pBf]usf] lgldQ cfjZos kg]{
phf{zlQm pTkfbg ug{ k"FhLs[t u/]sf]
;DklQsf] k"FhLut /sdsf] krf; k|ltzt
;f]xL jif{ x|f; vr{ afkt sL bfaL ug{
;Sg]5 .
-$_ s'g} JolQmn] lkm:sn lk|G6/ /
Sof; d]lzg /fvL lan lahs hf/L ug]{
u/]df ;f] lk|G6/ tyf Sof; d]lzgdf
ePsf] vr{sf] Psd'i6 /sd x|f;vr{
afkt ;f]xL jif{ bfaL ug{ ;Sg]5 .

@&= eG;f/ P]g, @)^$ df ;+zf]wg M eG;f/ P]g, @)^$ sf],


-!_

bkmf @ sf] ,
-s_
v08 -b_ sf] ;f b]xfosf] v08 -b_ /flvPsf] 5 M
-b_ eG;f/ clws[t eGgfn] k|d'v eG;f/ k|zf;s,
k|d'v eG;f/ clws[t, k|d'v eG;f/ k/LIfs, eG;f/
clws[t jf eG;f/ k/LIfs ;Demg' k5{ / ;f] zAbn]
eG;f/ sfof{no jf 5f]6L eG;f/ sfof{nosf] k|d'v /
bkmf *$ adf]lhd cy{ dGqfnon] tf]s]sf] clwsf/L
;d]tnfO{ hgfpF5 .
-v_
v08 -g_ kl5 b]xfosf] v08 -g!_ ylkPsf] 5 M
-g!_ eG;f/ hfFrkf; k/LIf0f sfof{no eGgfn] bkmf
#$ jdf]lhd hfFrkf; kl5sf] k/LIf0fsf] sfo{ ug{sf
nflu :yfkgf ul/Psf] sfof{nonfO{ hgfp5 .

-@_

-#_

-$_

-%_

-^_

bkmf $ kl5 b]xfosf] bkmf $s ylkPsf] 5 M


$s eG;f/ hfFrkf; k/LIf0f sfof{nosf] :yfkgfM -!_
g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L
cfjZostf cg';f/ eG;f/ hfFrkf; k/LIf0f sfof{no
:yfkgf ug{ ;Sg]5 .
-@_ of] bkmf k|f/De x'g'eGbf cl3 :yfkgf ePsf]
eG;f/ hfFrkf; k/LIf0f sfof{no o;} bkmf adf]lhd
:yfkgf ePsf] dflgg]5 .
bkmf * sf] pkbkmf -!_ df /x]sf eG;f/ sfof{nodf btf{
ePsf] eGg] zJbx?sf] ;f eG;f/ sfof{nodf btf{ ePsf] jf
sDKo'6/ k|0ffnLdfkm{t eG;f/ sfof{nodf k|fKt ePsf] eGg]
zJbx? /flvPsf 5g\ .
bkmf !# sf] pkbkmf -!^_ df /x]sf dfnj:t' hfFrkf; x'Fbfsf
lbg eGg] zJbx?sf] ;f ;f] dfnj:t'sf] k|1fkg kq eG;f/
sfof{nodf btf{ ePsf] jf sDKo'6/ k|0ffnLdfkm{t eG;f/
sfof{nodf k|fKt ePsf] lbg eGg] zJbx? /flvPsf 5g\ .
bkmf !# sf] pkbkmf -!^_ kl5 b]xfosf] pkbkmf -!&_,-!*_, /
-!(_ yk ul/Psf 5g\M
-!&_ o; bkmfdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf]
ePtfklg o; bkmf adf]lhd eG;f/ clws[tn] eG;f/ d"No
lgwf{/0f ubf{ o; bkmfdf pNn]v ePsf ljlw jf k|lqmof
cg's"n gePdf jf ;f] d"No z+f:kb 5 eGg] ljZjf; ug'{kg]{
dgfl;j sf/0f ePdf To:tf] dfnj:t'sf] o; bkmf adf]lhd
k'gM d"No lgwf{/0f ug{ dxflgb]{zsn] cfb]z lbg ;Sg]5 .
-!*_ pkbkmf -!&_ adf]lhd cfb]z k|fKt ePdf eG;f/
clws[tn] cfjZos hfFrj'em u/L tL; lbgleq k'gM eG;f/
d"No lgwf{/0f u/L dxflgb]{zsnfO{ hfgsf/L lbg' kg]{5 .
-!(_ pkbkmf -!&_ adf]lhdsf] cfb]z lb+bf
dxflgb]{zsn] To:tf] dfnj:t' hfFrkf; ePsf] ldltn] gAa]
lbgleq lbg' kg]{5 .
bkmf !^ sf] pkbkmf -$_ df /x]sf dfna:t' hfFrkf; x'g]
lbgdf eGg] zJbx?sf] ;f To:tf] dfna:t'sf] k|1fkg kq
eG;f/ sfof{nodf btf{ ePsf] jf sDKo"6/ k|0ffnL dfkm{t

-&_

-*_

eG;f/ sfof{nodf k|fKt ePsf] lbgdf eGg] zJbx?


/flvPsf5g\ .
bkmf !* sf] pkbkmf -$_ kl5 b]xfosf pkbkmf -%_ / -^_ yk
ul/Psf 5g M
-%_ pkbkmf -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg
dfnj:t' lgsf;L jf k}7f/L ug]{ JolQmn] dfnj:t'sf] ljj/0f
k|1fkg kqsf] 9fFrfdf ljB'tLo dfWodaf6 sDKo"6/ k|0ffnL
dfkm{t eG;f/ sfof{nodf k7fpg ;Sg]5 .
-^_ pkbkmf -%_ adf]lhd ljB'tLo dfWodaf6
dfnj:t'sf] k|1fkg kq k7fPsf]df lgsf;L jf k}7f/Lstf{n]
pkbkmf -!_ adf]lhdsf sfuhftx? eG;f/ clws[t ;dIf k]z
ug'{kg]{ 5 .
bkmf #$ sf],
-s_ pkbkmf -@_ sf] ;f b]xfosf] pkbkmf -@_ /flvPsf] 5 M

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/LIf0f ubf{ k}7f/Lstf{n]

k}7f/L u/]sf dfnj:t' lghn] 3f]if0ff u/]sf]eGbf leGg


dfnj:t' kfOPdf jf lghn] u/]sf] 3f]if0ff cg'?k
gePsf] b]lvPdf jf sf/f]jf/ d"No jf dfnj:t'sf]
kl/df0f 36L 3f]if0ff u/]sf] b]lvPdf / ;f] sf/0fn] 36L
dx;'n c;'n ePsf] b]lvPdf eG;f/ clws[tn] To;/L
36L ePsf] d"No jf kl/df0fdf k}7f/L x'Fbfsf avt
nfUg] dx;'n lghaf6 tTsfn c;'n u/L 36L sf/f]jf/
d"No jf kl/df0f 3f]if0ff u/]afkt lghnfO{ o;
P]gadf]lhd sf/jfxL ug]{5 . t/ 36L sf/f]jf/ d"No
3f]if0ff u/]sf]df nfUg] dx;'nsf] ztk|ltzt hl/jfgf
ug]{5 .
-v_ pkbkmf -#_ sf] ;f b]xfosf pkbkmf -#_ /flvPsf] 5 M
-#_ pkbkmf -!_ adf]lhd k/LIf0f ubf{ dfnj:t''sf]
juL{s/0fsf] pkzLif{s km/s k/]sf] sf/0fn] sd dx;'n
c;'n ePsf] b]lvPdf To:tf] sd dx;'n /sd / ;f]
a/fj/sf] hl/jfgf /sd ;DalGwt sfof{non]
k}7f/Lstf{af6 tTsfn c;'n ug]{5 .

-u_ pkbkmf -#_ kl5 b]xfosf pkbkmf -#s_, -#v_, -#u_, -#3_,
-#_ / -#r_ ylkPsf5g\ M

-#s_ dxflgb]{zs jf eG;f/ clws[tn] o; bkmf

adf]lhdsf] sf/jfxL ubf{ o; P]g / o; P]g cGtu{t ag]sf]


lgoddf ;DjlGwt JolQmnfO{ lemsfpg], aofg u/fpg], k|df0f
j'g], lnvt k]z ug{ nufpg], ;"rgf jf Dofb hf/L ug]{
;DaGwdf eG;f/ clws[tnfO{ ePsf] clwsf/ / tT;DaGwL
k|lqmof k|of]u / cjnDjg ug{ ;Sg]5 .
-#v_ o; bkmf adf]lhd k/LIf0f ubf{ hf/L ul/Psf]
Dofbdf pkl:yt gx'g] jf dfu ul/Padf]lhd lnvt k|df0f
jf sfuhft k]z gug]{ k}7f/Lstf{sf] dxflgb]{zs jf eG;f/
clws[tn] pknJw eP;Ddsf lnlvt k|df0f jf sfuhftsf
cfwf/df k/LIf0f ug{ ;Sg]5 .
t/, o; pkbkmf adf]lhd k/LIf0f ul/;s]kl5 ;f]
k}7f/Lstf{sf ;DjGwdf kl5 yk k|df0f sfuhft k|fKt ePdf
To:tf k|df0f sfuhftsf cfwf/df o; bkmf adf]lhd k'gM
k/LIf0f ug{ o; pkbkmfn] afwf k'ofPsf] dflgg] 5}g .
-#u_ o; bkmf adf]lhd dx;'n lgwf{/0f ubf{ ;DalGwt
JolQmnfO{ kGw| lbgsf] Dofb lbO{ ;kmfO{ k]z ug]{ df}sf
lbg'kg]{5 .
-#3_ o; bkmf adf]lhd lgwf{/0f ePsf] dx;'n tyf
hl/jfgf jfktsf] /sd bflvnf ug]{ cfb]z k|fKt u/]sf] ldltn]
k}+tL; lbgleq To:tf] cfb]z k|fKt ug]{ JolQmn] ;f]xL cfb]zdf
tf]lsP adf]lhdsf] /sd bflvnf ug'{kg]{5 . ;f] cjlwleq
bflvnf gu/]df To:tf] dx;'n tyf hl/jfgf bflvnf ug]{
cfb]z ePsf] ldltb]lv jflif{s kGw| k|ltztsf b/n] Aofh
;d]t u0fgf u/L c;'n pk/ ul/g]5 .
-#_ pkbkmf -#3_ adf]lhd ltg'{ a'emfpg' kg]{ /sd
gj'emfpg] k}7f/Lstf{sf] sf/f]jf/ tyf rn crn ;DklQ
/f]Ssf u/L eG;f/ clws[tn] ;f]xL ;DklQaf6 To:tf] /sd
c;'n pk/ ug]{5 .
-#r_ pkbkmf -#_ adf]lhd /sd c;'n x'g g;s]df
To:tf] /sd ;/sf/L afFsL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 .

-(_

@*=
@(=

bkmf (# sf] ;f b]xfosf] bkmf (# /flvPsf] 5 M


(#=lgb]{lzsf agfpg ;Sg] clwsf/ M ljefun] o; P]g jf o;
cGtu{t ag]sf] lgodsf] cwLgdf /xL dfnj:t'sf] d"Nofg ug]{,
5gf}6 k|0ffnL adf]lhd dfnj:t' hfFrkf; ug]{, hfFrkf; kl5sf]
k/LIf0f ug]{ tyf dfnj:t' lnnfd ug]{ ;DaGwdf lgb]{lzsf agfO{
nfu" ug{ ;Sg]5 .
cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( sf] bkmf !% sf] v08 -s_
lemlsPsf] 5 .
;+zf]wg jf vf/]hL axfn /xg] cjlw M k|rlnt sfg"gdf h'g;'s}
s'/f n]lvPsf] eP tfklg o; P]gf/f ;+zf]wg jf vf/]h ePsf
P]gsf k|fjwfg of] P]g jxfn /x];Ddsf] nflu dfq ;+zf]wg jf
vf/]h x'g]5 / ;f] cjlw Joltt ePkl5 To:tf k|fjwfg :jtM
hfu]sf] dflgg]5 .

cg';"rL!
!= eG;f/ dx;'n M
ljb]zaf6 g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'df cfly{s P]g, @)^& sf]
cg';"rL! df plNnlvt zLif{s, pkzLif{s, dfnj:t'sf ljj/0fx / cGo
Joj:yfxdf ;d]t b]xfo adf]lhd ;+zf]wg / yk u/L eG;f/ dx;'n b/
nufOPsf] 5 . o;df plNnlvt ;+zf]wg / yk afx]ssf kl/R5]b / efusf
b|i6Jox, zLif{s, pkzLif{sx, dfnj:t'sf ljj/0fx / dfnj:t'sf]
k}7f/Lsf b/x ;d]t cfly{s P]g, @)^& adf]lhd g} x'g]5g\ .
zLif{s

pkzLif{s

dfnj:t'sf] ljj/0f

k}7f/L eG;f/ dx;'n b/


cGoyf pNn]v ePsf]df
afx]s df]n k|ltztdf

25.23

kf]6{n]08 l;d]06 -r'g 9'+uf / b'd6 df6f]nfO{ eLdf


kf]Nbf algg] l;d]06_, Pn'ldg; l;d]06 -Pn'ldlgod
cS;fO8 o'Qm l;d]06_, :nfu l;d]06, ;'k/ ;Nkm]]6
l;d]06 / cGo o:t} xfO8f]lns l;d]06x? -kfgLdf
s8f x'g] l;d]06_, /+uLg jf /+uxLg cyjf lSnGs/
-wft'dn_ sf] ?kdf .
2523.10.00 wft'dn l;d]06 -l;d]06 lSnGs/_

k|=d]=6g ?=2200.

kf]6{Nof08 l;d]06M
2523.29.00 cGo
38.08

k|=d]=6g ?=3550.

sL6gfzs, s[tsfGts, 9';Lgfzs, emf/kftgfzs,


c+s'/0f/f]wL -P]lG6:k|fpl6_, pTkfbgx? / jg:klt
a[l4 lgofds -KnfG6 u|f]y /]u'n]6/_, lj;+qmfds /
To:t} pTkfbgx?, v'bf laqmLsf nflu cfsf/ jf
k'lnGbf -Kofls_ df /flvPsf] jf tof/L ;fdfg
-lk|k]/]zg_ jf j:t' -cfl6{sn_ sf] ?kdf /flvPsf]
-h:t}, uGws pkrf/ u/]]sf wfuf] -Aof08_, ;n]bf]
-ljS;_ tyf d}gaQL, / lf km;fpg] sfuh
-nfOk]k;{_ x?_ .
cGo M
ls6gfzs kbfy{x? -OG;]S6L;fO8\;_M
3808.91.10 nfdv'], ;f\nf h:tf 3/fo;L ls6gfzs
pTkfbgx?

15

95.04

v]naf8sf] d]nf -kmg km]]o/_ sf ;fdfgx?,


lkg6]jnx?, ljlnof8{x?, Sofl;gf] v]nsf ljz]if
6]j'nx? / :jrflnt jfpln PnL -v]Ng] 7fp+ /
af6f] ;DaGwL_ pks/0fx? ;d]t ePsf 6]j'n jf
j}7ssf v]nx? .
9504.40.00 v]Ng] tf;x?

20

cfly{s P]g @)^& sf] cg';"rL ! sf] bkmf @ b]lv @) ;Ddsf


;Dk"0f{ Aoj:yfx vf/]h u/L ;f]sf] ;f b]xfosf Aoj:yfx /flvPsf
5g\ . o; cg';"rLsf] bkmf ! df h'g;'s} s'/f pNn]v ePtfklg b]xfosf
bkmfxdf plNnlvt Aoj:yfxsf] ;DaGwdf b]xfo adf]lhd g} x'g]5 M
@=

-!_ ofq'xn] eG;f/ dx;'n 5"6df Nofpg kfpg] dfnj:t' afx]s


lghL u'06f l6L ef/L ;DaGwL ;"rgf cg';f/ ljb]zaf6 cfk"m;Fu
NofPsf] -PsDklg8_ jf cfk"m cfpg'eGbf cl3 jf kl5 NofPsf]
-cgPsDklg8_ dfnj:t'df eG;f/ dx;'n, cGtMz'Ns tyf d"No
clej[l4 s/sf] ;f b]xfo adf]lhd Psd'i6 ;db/af6 eG;f/
dx;'n nfUg]5 M
-s_
eG;f/ b/ dfkmL ePsf dfnj:t'df kGw| k|ltzt,
-v_
kfFr k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df aL;
k|ltzt,
-u_
bz k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df kRrL;
k|ltzt
-3_
kGw| k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df tL;
k|ltzt
-_
aL; k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df k}tL;
k|ltzt
-r_
tL; k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] dfnj:t'df krf;
k|ltzt,
t/,
rfFbLsf uxgf, r'/f]6, kfOk 6f]jfsf], dlb/f
-!_
;jf/L ;fwgx?, xftxltof/, v/vhfgf Pj+ cGo
cfoft Ohfhtkq lnO{ k}7f/L ug{ kfOg]
dfnj:t'x?df b/aGbL adf]lhd g} dx;'n
nfUg]5 .

-@_

#=

$=

%=

^=

;'g, ;'gsf uxgf / rfFbLdf bkmf !$ sf]


pkbkmf -#_ sf] v08 -em_ df pNn]v
ePadf]lhdsf] b/ nfUg]5 .
;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn
-#_
/fhkqdf k|sflzt lghL u'06f lem6L ef/L
;DaGwL ;"rgfsf] bkmf ! sf] pkbkmf -@_ sf]
v08 -s_ df plNnlvt 6]lnlehg dWo]
Pn=;L=8L=, KnfHdf jf Pn=O=8L= 6]lnlehgdf
bkmf !( sf] pkbkmf -!%_ adf]lhd dx;'n
nfUg]5 .
-$_
;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn
/fhkqdf k|sflzt lghL u'06f, lem6L ef/L
;DaGwL ;"rgfdf tf]lsPsf] kl/df0feGbf a9L
ePsf] dfnj:t'df nfUg] dx;'nsf] zt k|ltzt
yk u/L c;'n ul/g]5 .
ef/tdf pTkflbt dfnj:t' ef/taf6} g]kfnleq k}7f/L x'Fbf
d"Nout b/ -kl/df0fut b/ afx]s_ cg';f/ nfUg] eG;f/
dx;'ndf tL; k|ltzt;Ddsf] b/df ;ft k|ltzt / ;f]eGbf
a9Lsf b/xdf kfFr k|ltzt 5'6lbOg]5 .
hgjfbL u0ftGq rLgdf pTkflbt dfnj:t' rLgsf] :jzfl;t If]q
ltAjtaf6 g]kfnleq k|tLtkqsf] dfWodaf6 k}7f/L x'Fbf d"Nout
b/ -kl/df0fut b/ afx]s_ cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'n b/df
rf/ k|ltzt 5'6lbOg]5 .
;fs{ d'n'sdf pTkflbt ;fK6f ;D}ftf cGtu{t tf]lsPsf
dfnj:t' ;f]]xL d'n'sdf k|tLtkq= vf]nL lan lahs agL ;f]xL
d'n'saf6} l;Kd]06 eO{ k}7f/L ePdf tf]lsPsf] b/df eG;f/ dx;'n
5'6 lbOg]5 .
o; cg';"rLsf] bkmf @) df plNnlvt g]kfn ;/sf/sf]
;+j]bgzLn ;"rLdf k/]sf dfnj:t'x afx]s ;fs{ d'n'sdf
pTkflbt cGo dfnj:t'x ;f]xL d'n'sdf k|tLtkq vf]nL ;f]xL
d'n'saf6} lanlahs agL ;f]xL d'n'saf6} ;f6f pTklQsf]
k|df0fkq ;lxt k}7f/L ePdf @)^@ ;fn k'; !& ut] sfod
/x]sf] b]xfo cg';f/sf] eG;f/ dx;'n b/df cf+lzs 5'6lbO{ b]xfo
adf]lhdsf] b/df eG;f/ dx;'n c;'n ul/g]5 .

-s_
-v_

-u_

&=
*=

(=

!& k'; @)^@ df sfod /x]sf]


eG;f/ dx;'n b/

;fs{ d'n'sxaf6 k}7f/L ubf{ nfUg]


eG;f/ dx;'n b/

%
!)
!%
@%
#%
$)
*)

%
&
(=@%
!#=&%=
!&=%
!&=%
!&=%

t/,
;fs{ d'n'saf6 k}7f/L ubf{ nfUg] egL dfly pNn]v
ePsf]eGbf o; cfly{s P]gf/f tf]lsPsf] eG;f/ dx;'n
b/ 36L ePdf ;f]xL b/adf]lhd dx;'n c;'n ul/g]5 .
o; bkmfdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg o;
cg';"rLsf] cGo bkmfxaf6 eG;f/ dx;'n k"0f{ jf
cf+lzs 5'6lbOPsf] sf/0fn] o; bkmf cg';f/ nfUg]
dx;'neGbf 36L dx;'n nfUg] jf dx;'n gnfUg] ePdf
;f]xL adf]lhd x'g]5 .
@)^@ k'; !& df sfod g/x]sf t/ o; cg';"rLsf]
bkmf ! df /x]sf o; cg';"rLsf] bkmf @) -;+j]bgzLn
;"rL_ df gk/]sf pkzLif{sxdf plNnlvt dfnj:t'x?
bkmf ^ adf]lhd ;fs{ d'n'sjf6 k}7f/L ubf{ pQm bkmfdf
plNnlvt ;fs{ d'n'sx?jf6 k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/
dx;'n b/ g} nfUg]5 .

o; cg';"rLdf pNn]v ePadf]lhd s'g} dfnj:t'df lbOPsf]


5'6k|bfg ubf{ bf]xf]/f] gkg]{ u/L s'g} Ps 5'6dfq k|bfg ul/g]5 .
ef/taf6 8L=cf/=kL= cGtu{t k}7f/L x'g] dfnj:t'sf] ef/tdf
lt/]sf] cGtMz'Ns /sd lgodfg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'ndf sf
ul/g]5 . t/ ef8f, aLdf, d"Nodf b]lvPsf] km/s /sd / cGo
vr{df nfUg] dx;'ndf ef/tLo cGtMz'Ns sf ul/g] 5}g .
k'/fgf ;jf/L ;fwg Pj+ oGq pks/0fxsf] d"No sfod ubf{
b]xfo adf]lhd x|f;sL ul/g] 5 M
-!_
s"6gLlts ;'ljwf jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L ePsf jf
cfof]hgf jf cfof]hgfsf] 7]s]bf/ jf k/fdz{bftfsf

-@_

-#_

-$_

!)=

gfddf kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df k"0f{ jf cf+lzs dx;'n


;'ljwf jf a} Uof/]06L jf w/f}6Ldf k}7f/L ePsf jf cGo
;+3, ;+:yfsf] gfddf k"0f{ jf cf+lzs eG;f/ dx;'n
5"6df k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg Pj+ oGq pks/0f
g]kfnleq s;}nfO{ pkxf/ lbPdf jf laqmL u/]df jf
k}7f/L ug]{n] cfg} k|of]hgsf] nflu /fVg] ePdf To:tf
;jf/L ;fwg Pj+ oGq pks/0fxsf] eG;f/ dx;'n lng]
k|of]hgsf] nflu eG;f/ clws[tn] k}7f/L x'Fbfsf] cj:yfdf
sfod ePsf] d"Nodf -k|To]s jif{sf] cjlzi6 d"Nodf_
jflif{s bz k|ltztsf] b/af6 clwstd kfFr jif{sf]
x|f;sL u/L d"No sfod ul/g]5 .
pkbkmf -!_ afx]s lghL k|of]usf nflu cf+lzs eG;f/
dx;'n 5"6df JolQmut ?kdf cfoft ePsf ;jf/L
;fwgx cGo JolQmnfO{ laqmL ug]{ jf xs x:tfGt/0f
ug]{ ePdf eG;f/ dx;'n lng] k|of]hgsf] nflu d"No
sfod ubf{ jflif{s bz k|ltztsf b/n] clwstd kfFr
jif{sf] -k|To]s jif{sf] cjlzi6 d"Nodf_ x|f;sL u/L d"No
sfod ul/g]5 . t/ pTkfbg ePsf] ldltn] bz jif{
Joltt eO;s]sf ;jf/L ;fwgxsf] xsdf k}7f/L x'Fbf
sfod ePsf] d"Nodf ;f7L k|ltzt x|f;sL u/L d"No
sfod ul/g]5 .
pkbkmf -!_ jf pkbkmf -@_ adf]lhd k}7f/L ePsf ;jf/L
;fwgxsf] k}7f/Lsf cj:yfdf sfod ePsf] d"No cGo
To:t} ;jf/L ;fwgxsf] d"NoeGbf w]/} sd ePsf]
cj:yfdf afx]s ;fdfGotM k}7f/L ubf{ sfod u/]sf]
ljb]zL d'b|fnfO{ cfwf/dfgL pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd
d"No sfod ul/g]5 .
pkbkmf -!_ jf -@_ adf]lhd ;jf/L ;fwgxdf x|f;sL
ubf{ pQm ;jf/L ;fwgsf] pTkfbg ldltb]lv u0fgf
ul/g]5 / k}7f/L x'g' k"j{ ljb]zdf Joltt ePsf] cjlw
s6fO{ afFsL cjlwsf] dfq x|f;sL ul/g]5 .

xjfOdfu{af6 Jofkfl/s ?kdf k}7f/L ul/g] dfnj:t'sf] eG;f/ P]g,


@)^$ sf] bkmf !# sf] pkbkmf -#_ adf]lhd eG;f/ sfof{nodf
d"No 3f]if0ff ubf{ k}7f/Lstf{n] dfnj:t'sf] d"No, ef8f tyf aLdf
/sd 5'f5'} 3f]if0ff ug'{ kg]{5 . k}7f/Lstf{n] 3f]if0ff u/]sf] ef8f

/sd / Po/ j] landf plNnlvt ef8f /sddWo] h'g a9L b]lvG5


;f]xL ef8f /sdnfO{ ;dfj]z u/L d"No lgwf{/0f ul/g]5 . Po/ j]
landf ef8f /sd pNn]v gePsf] / k}7f/Lstf{n] 3f]if0ff u/]sf]
ef8f /sd jf:tljs ef8f /sdeGbf sd b]lvPdf eG;f/
clws[tn] pQm dfnj:t' xjfOdfu{af6 k}7f/L ubf{ nfUg ;Sg]
cg'dflgt ef8f /sd ;d]t ;dfof]hg u/L d"No lgwf{/0f ug'{
kg]{5 . xjfOdfu{af6 dfnj:t' k}7f/L ubf{ nfUg] ef8f /sdsf]
hfgsf/L eG;f/ clws[tn] ;DalGwt xjfO{ ;]jfaf6 lng ;Sg]5 .
o;/L eG;f/ clws[tn] dfnj:t'df nfu]sf] jf nfUg ;Sg] ef8f
/sdsf] hfgsf/L dfu]sf] avt To:tf] hfgsf/L jf ljj/0f
pknAw u/fpg' ;DalGwt xjfO{ ;]jfsf] st{Jo x'g]5 .
t/,
Po/ j] landf plNnlvt ef8f /sd / ;DalGwt xjfO{
;]jfn] jf:tljs ?kdf c;'n u/]sf] ef8f /sd km/s ePdf
;DalGwt xjfO ;]jfn] jf:tljs ef8f /sd c;'n u/L hf/L
u/]sf] gubL /;LbnfO{ dfGotf lbg ;lsg]5 .
!!=

lgof{t x'g] j:t'sf] sRrf kbfy{ w/f}6Ldf k}7f/L ug{ ;lsg] M


a08]8 j]o/ xfp;sf] Ohfht glnPsf pBf]uxn] cfgf] pTkfbg
k|tLtkqsf] dfWodf/f jf k|rlnt a}ls sfuhftsf] dfWodaf6
lgsf;L ug]{ jf kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]zd} laqmL ug]{ ePdf
To:tf] dfnj:t' pTkfbg ug{ cfjZos sRrf kbfy{, ;xfos
sRrf kbfy{ -g]kfndf pTkfbg gx'g] Kofls d]6]l/on ;d]t_
k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/ dx;'n lgDglnlvt zt{ / sfo{ljlwsf]
clwgdf /xL w/f}6L /fvL k}7f/L ug{ kfpg]5 . g]kfndf pTkfbg
gx'g] Kofls d]6]l/onsf] xsdf pBf]u ljefun] g]kfndf pTkfbg
gx'g] egL k|dfl0ft u/L ;'ljwf lbg l;kmfl/; u/]sf] cj:yfdf
dfq o:tf] ;'ljwf lbOg]5 .
-s_

o:tf pBf]uxn] o; bkmfadf]lhd k}7f/L ug]{ sRrf


kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_
k}7f/L ubf{ tof/L j:t' lgsf;L ug]{ Joxf]/f hgfO{ pQm
sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on
;d]t_ df b/aGbL cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'n w/f}6Ldf

hf+rkf; ug]{ Joj:yfsf] nflu tf]lsPsf] 9fFrfdf eG;f/


clws[t ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 .
-v_

pQm lgj]bgsf] cfwf/df, k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf


;xfos sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ df nfUg]
eG;f/ dx;'n afktsf] /sd w/f}6Ldf /fvL hf+rkf;
ul/g]5 . ;fy} sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{
-Kofls d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{ jf lgsf;L k|lqmof
k"/f u/]kl5 ;f]sf] ljj/0f k}7f/Lstf{nfO{ lbOg] lgwf{l/t
9fFrfsf] kf;a"sdf :ki6;Fu pNn]v ul/g]5 .

-u_

o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos


sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ af6 pTkflbt
tof/L dfnj:t' jfx| dlxgfleq lgsf;L jf :jb]zd}
kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf laqmL ul/;Sg' kg]{5 .

-3_

pBf]un] cfgf] pTkfbg kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]zdf


laqmL ubf{ g]kfn ;/sf/af6 cf+lzs jf k"0f{?kdf dx;'n
;'ljwf kfPsf] cfof]hgf jf lgsfonfO{ laqmL ug]{ ePdf
dfq pko'{Qmadf]lhdsf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

-_

o;/L lgsf;L jf kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf :jb]z d}+ laqmL


u/]sf] k|df0f, a}f/f k|dfl0ft ljb]zL d'b|f cfh{g ePsf]
sfuhft jf j:t' ljlgdo cGtu{t dfnj:t' lgsf;L
ePsf] eP ;f]jfkt dfnj:t' k}7f/L ePsf] k|df0f /
pBf]u ljefusf] vkt cg'kftsf] k|df0f ;lxt tf]lsPsf]
9f+rfdf pQm w/f}6L km's'jf jf lkmtf{sf] nflu v08 -u_
adf]lhdsf] cjlwleq} ;DalGwt eG;f/ sfof{nodf
lgj]bg ug'{kg]{5 .
t/, jGb x8\tfn jf k|fs[lts k|sf]k jf cGo
o:t} sfj'jflx/sf] kl/l:ylt k/L v08 -u_ adf]lhdsf]
cjlwleq tof/L dfnj:t' lgsf;L ug{ jf :jb]zd}
kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf ljqmL ug{ jf ljb]zL d'b|f cfh{g
u/]sf] k|df0f k]z ug{ g;s]sf] Joxf]/f hgfO{ eG;f/
sfof{nosf k|d'v ;dIf lgj]bg lbPdf / Joxf]/f dgfl;j
b]lvPdf eG;f/ sfof{nosf k|d'vn] a9Ldf 5

dlxgf;Ddsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . o;/L yk ePsf]


Dofbleq o; pkbkmfdf plNnlvt sfuhft ;lxt
lgj]bg u/]df w/f}6L /sd km's'jf ul/g]5 .
-r_

w/f}6L k'ms'jfsf] nflu v08 -_ adf]lhdsf] cjlwleq


lgj]bg u/]kl5 k]z ePsf sfuhftsf] 5fgljg u/L Ps
dlxgfleq w/f}6L k'ms'jf ul/g]]5 . o;/L w/f}6L k'ms'jf
ePsf] ljj/0f kf;a"sdf hgfOlbg' kg]{5 .

-5_

pBf]un] o; bkmfadf]lhd k}7f/L ug]{ sRrf kbfy{ jf


;xfos sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ df nfUg]
eG;f/ dx;'ndf km's'jf ePsf] w/f}6L ldnfg u/L
kf;j'sdf hgfOg]5 . Ps dlxgf;Dd To:tf] k'ms'jf
ePsf] w/f}6L ldnfg x'g g;s]df To:tf] a9L ePsf]
w/f}6L /sd lkmtf{ lbOg]5 .

-h_

o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos


sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ af6 tof/L j:t'
agfO{ lgsf;L ubf{ k}7f/Lsf] cj:yfsf] sf/f]af/ d"Nodf
sDtLdf bz k|ltzt d"No clej[l4 ePsf] x'g' kg]{5 .

-_

o; bkmfadf]lhd k}7f/L ePsf] sRrf kbfy{ jf ;xfos


sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ af6 pTkflbt
dfnj:t' zt{adf]lhd k"0f{ jf cf+lzs lgsf;L gu/]df jf
:jb]zd} v08 -u_ cg';f/ kl/jTo{ ljb]zL d'b|fdf laqmL
gu/]df :yfgLo laqmL dfgL :yfgLo laqmL u/] hltsf]
xsdf lgodfg';f/ nfUg] dx;'n w/f}6L /x]sf] /sdaf6
;b/:ofxf u/L nfUg] dx;'nsf] bz k|ltzt hl/afgf
;d]t k}7f/Lstf{af6 c;'n ul/g]5 .

-`_

o;/L w/f}6Ldf sRrf kbfy{ jf ;xfos sRrf kbfy{


-Kofls d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ug]{ / To;af6 lgld{t
dfnj:t' lgsf;L ug]{ k|of]hgsf nflu eG;f/ ljefun]
eG;f/ sfof{nox tf]Sg]5 .

!@=

t/, pBf]un] o:tf] ;'ljwfdf sRRff kbfy{ jf


;xfos sRrf kbfy{ -Kofls d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L ubf{
eG;f/ ljefun] tf]s]sf]dWo] s'g} Pp6f eG;f/ sfof{noaf6
dfq ug'{ kb{5 .
;jf/L ;fwg k}7f/L ;DaGwL ljz]if Joj:yf M -!_ ;jf/L jf
9'jfgLsf ;fwgx? k}7f/L ubf{ b]xfosf zt{x? kfngf ug'{ kg]{5M
-s_
lgdf{tf sDkgL jf lghsf] cflwsfl/s
laq]mtfaf6 vl/b ul/Psf gofF ;jf/L jf
9'jfgLsf ;fwgx? g]kfnl:yt cflwsfl/s
laq]mtfx?n] dfq k}7f/L ug]{ kfpg] 5g\ .
-v_
l/s08L;G8, k|of]u eO;s]sf] jf g]kfn ;jf/L
k|b"if0f dfkb08 @)%^ leq gkg]{ ;jf/L jf
9'jfgLsf ;fwgx? k}7f/L ug{ kfOg] 5}g .
-u_
laqmL ug]{ k|of]hgsf] nflu v08 -s_ adf]lhd
k}7f/L u/]sf ;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx?sf]
k}7f/Lstf{n] Ps jif{df tLg k6s -k|To]s rf/
dlxgfdf_ To:tf ;fwgx?sf] clwstd v'b|f
laqmL d"No -Pd=cf/=kL=_ /fli6o :t/sf] b}lgs
klqsfdf clgjfo{?kn] k|sflzt ug'{ kg]{5 .
-3_
v08 -u_ adf]lhd k}7f/L ePsf ;jf/L jf
9'jfgLsf ;fwgx?sf] clwstd v'b|f laqmL d"No
-Pd=cf/=kL=_ k|sflzt gug]{ cfoftstf{x?sf]
eG;f/ ljefun] cfoft tyf laqmL sf/f]af/
/f]Ssf /fvL 5fgljg ug{ ;Sg]5 .
-_ o; pkbkmfsf] v08 -s_ tyf v08 -v_ df
plNnlvt zt{x? pNn3g u/L k}7f/L ul/Psf
;jf/L jf 9'jfgLsf ;fwgx? hkmt ug{
;lsg]5 .
t/,
-!_ ;/sf/L lgsfo, s"6g}lts jf dx;'n
;'ljwf k|fKt JolQm jf lgsfo, C0f
tyf cg'bfg ;xof]udf ;~rflnt
;/sf/L cfof]hgfx?n] k}7f/L ug]{
;jf/L tyf 9'jfgLsf ;fwgx? tyf

-@_
-#_

ckfx?n] cfgf]k|of]hgsf] nflu k}7f/L


ug]{ :s'6/df o; pkbkmfsf] v08 -s_
nfu" x'g] 5}g .
bdsn k}7f/L ubf{ o; pkbkmfsf] v08
-v_ nfu" x'g] 5}g .
Ps jif{eGbf a9L ljb]zl:yt g]kfnsf]
s"6gLlts lgof]udf sfd u/L sfo{
cjlw ;dfKt eO{ kms]{sf g]kfnL
gful/sxn] ljb]zdf cfgf] gfddf
btf{ u/L cfk}m+n] k|of]u u/]sf] ;jf/L
;fwg jftfj/0f dGqfnosf]
l;kmfl/;df k}7f/L ug{ ;Sg]5g\ .

-@_ sfg]{6 cGtu{t ko{6sxn] NofPsf JolQmut


k|of]usf oftfoftsf ;fwgx g]kfnleq c:yfoL ?kdf k|yd
k6s k|j]z u/]sf] ldltn] Ps jif{sf] cjlwdf nuftf/ jf k6s
k6s u/L hDdf 5 dlxgfsf] cjlw;Dd g]kfnleq ljgf dx;'n
/fVg kfpg]5g\ . o;/L NofOPsf -k}7f/L ePsf_ oftfoftsf
;fwgx 5 dlxgfleq lkmtf{ gnu]df :jtM hkmt x'g]5 . t/
b'3{6gf eO{ k|x/L sAhfdf /x]sf] jf dd{tsf] nflu js{zkdf
/x]sf] egL k|x/L sfof{non] l;kmfl/; u/]sf]] cjlw eg] eG;f/n]
sfg]{6df tf]lslbPsf] cjlwdf u0fgf x'g] 5}g . o;/L sfg]{6
cGt{ut k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwgx bfg, bftJo jf pkxf/
lbg jf laqmL ug{ kfOg] 5}g . sfg]{6 cGt{ut ;jf/L ;fwg;fy
/x]sf dfnj:t'x ;jf/L ;fwg ;fy lkmtf{ n}hfg kg]{ Joxf]/f
sfg]{6df hgfO{ 5f8\g ;lsg]5 .
-#_ sfg]{6 afx]s c:yfoL tj/af6 k}7f/L u/L NofPsf
df]6/sf/, :6]zg jfOug, n}08/f]e/, hLk, 6s, 6ofS6/, nx/L,
Eofg / df]6/;fOsn cflb ;fwgx / ltgsf 6]n/ ;d]tdf
b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n nufO{ c;'npk/ ul/g]5 M
-s_

c:yfoL k}7f/L u/L NofPsf] 6ofS6/df b}lgs


b'O;o ?k}ofFsf b/n] k}7f/L dx;'n c;'n
ul/g]5 . t/ 6]n/ lkm6 ePsf] 6ofS6/ jf 6]n/
dfq c:yfoL k}7f/L u/L NofPdf k|lt lbg rf/

;o ?k}ofFsf b/n] dx;'n c;'n ul/g]5 . t/


dfnj:t' af]sL NofPsf 6]n/ ;lxtsf] 6ofS6/
c7\rfln; 306fleq l/Q} kmls{ uPdf ;f]
6ofS6/sf] dx;'n lnOg] 5}g . o;/L k}7f/L u/L
NofPsf] 6ofS6/, 6]n/ jf 6]n/;lxtsf] 6ofS6/
tL; lbgeGbf a9L g]kfndf /fVg kfOg] 5}g .
-v_

c:yfoL tj/af6 k}7f/L ul/Psf / sfg]{6


gePsf ;jf/L ;fwgx k}7f/L x'Fbf sf/, hLk /
Eofgdf b}lgs rf/ ;o ?k}ofF, a;, ldlga;
nufotsf 6'l/i6 uf8Ldf b}lgs rf/ ;o ?k}ofF,
df]6/;fOsn tyf :s'6/df b}lgs Ps ;o
?k}ofF / tLg kf\u|] ;jf/L ;fwgdf b}lgs tLg
;o ?k}ofF dx;'n nfUg]5 . o;/L dx;'n lt/L
c:yfoL k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwgx Ps jif{df
tL; lbgeGbf a9L g]kfnleq /fVg kfOg] 5}g .
t/,
-!_ o;/L k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwgx?
glhssf] ahf/;Dd k'uL k|j]z u/]s}
lbg kms{g] ePdf s'g} dx;'n nfUg]
5}g .
-@_ b'O{ b]zaLr ePsf] ;Dem}ftf jf
;xdltadf]lhd
;~rfng
ul/g]
ofq'jfxs a; tyf ldlga;x c:yfoL
k}7f/L ubf{ ;Dem}ftf jf ;xdltdf
tf]lsPadf]lhd x'g]5 .

-u_

dfnj:t'xsf] kl/jxgsf] nflu 6]S6/ afx]ssf


uf8LxnfO{ c:yfoL ?kdf Psk6sdf ;ft
lbg;Dd k|lt lbg cf7 ;o ?k}ofsf b/n]
dx;'n lnO{ k}7f/L ug{ lbg ;lsg]5 .

-3_

c:yfoL k}7f/L u/L NofPsf ;jf/L / 9'jfgLsf


;fwgx clgjfo{?kdf lkmtf{ n}hfg' kg]{5 .
pk/f]Qm -s_, -v_ / -u_ df plNnlvt ;jf/L /
9'jfgLsf ;fwgx k|1fkgkqdf 3f]if0ff u/]sf]

cjlweGbf a9L a;]sf] k]mnf k/]df jf g]kfnleq


e'mf ljj/0f lbO{ a;]sf] 7x/]df hkmt ug{
;lsg]5 . lkmtf{ n}hfg] qmddf dgfl;j sf/0f
ePdf ;jf/L ;fwgsf] d"Nodf ga9\g] u/L a9L
a;]sf] cjlwsf] df]6/;fOsndf b}lgs kfFr;o
?k}ofFsf b/n] / cGo ;jf/L ;fwgdf b}lgs Ps
xhf/ ?k}ofsf b/n] dx;'n c;'n u/L lkmtf{
n}hfg lbg ;lsg]5 .
-_

ljb]zaf6 dfnj:t' 9'jfgL u/L NofPsf] 6s /


dfnj:t';lxtsf] sG6]g/ af]sL NofPsf] 6]n/nfO{
;f] dfnj:t' uGtJo:yndf cgnf]8 ug{sf] nflu
/ l/Qf] sG6]g/ lnO{ cfPsf] 6]n/nfO{ eG;f/
If]qleq /x]sf] dfnj:t' nf]8 ug{sf lgldQ
axQ/ 306f;Dd c:yfoL k}7f/L dx;'n lnOg]
5}g . o;/L g]kfn k|j]z u/]sf 6s jf 6]n/n]
eG;f/ If]qaflx/af6 dfnj:t' nf]8 u/L $*
306fleq kms]{df Ps lbgsf] dfq c:yfoL k}7f/L
dx;'n lnOg]5 .
t/ aGb, x8\tfn, b}jLk|sf]k, b'3{6gf
h:tf sf/0fn] jxQ/ 306fleq lkmtf{ x'g
g;s]sf]n] c:yfoL dx;'n nfUg] cj:yf ePdf
eG;f/ sfof{nosf k|d'vn] a9Ldf csf]{ tLg
lbg;Ddsf] Dofb yk lbg ;Sg]5 / o;/L Dofb
yk lbOPsf] cjlwsf] dx;'n nfUg] 5}g .

-$_

efu *& sf] uf8L / ltgsf r]l;; k}7f/L ePsf]df h'g


lsl;dsf] ;jf/L ;fwgsf] r]l;; jf h'g lsl;dsf] uf8L
egL dx;'n a'fPsf] 5 ;f]xL lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf
btf{ ug'{ kg]{5 . csf]{ lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf btf{ u/L
k|of]u ug'{ k/]df eG;f/ sfof{non], dx;'n gk'u x'g] eP
;f] /sd c;'n u/L :jLs[lt lbPsf] cj:yfdf dfq csf]{
lsl;dsf] ;jf/L ;fwgdf btf{ u/L k|of]u ug{ ;lsg]5 /
pk/f]Qmfg';f/ :jLs[lt glnO{ btf{ u/]sf] jf k|of]udf
NofPsf] ;jf/L ;fwgx hkmt ul/g]5 .

!#=

-%_

o; efusf] zLif{s *&)@ sf] k|of]hgsf nflu ;L6 ;+Vof


u0fgf ug'{ kbf{ lgoldt ;L6 / 8fOe/ l;6 u0fgf
ul/g]5 . t/ s08S6/ ;L6 Pj+ cGo cltl/Qm ;L6 tyf
kmf]N8L ;L6nfO{ u0fgf ul/g] 5}g .

-^_

g]kfn ;/sf/ / g]kfn ;/sf/sf] k"0f{ :jfldTj /x]sf


;+:yfxn] dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/]sf kfFr jif{eGbf
k'/fgf uf8Lx / oGqf]ks/0f ;d]t lnnfd laqmL ubf{
To;df eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . t/ eG;f/ P]g, lgod
cg';f/ hkmt eO{ g]kfn ;/sf/sf] lg0f{ofg';f/ g]kfn
;/sf/sf] :jfldTjdf /x]sf ;jf/L ;fwg lnnfd ubf{
pk/f]Qm kfFr jif{sf] aGb]h nfu" x'g] 5}g .

-&_

efu *& df Joj:yf eP cg';f/ c:yfoL k}7f/L ePsf


;jf/L tyf 9'jfgL ;fwgx b'3{6gf eO{ jf cGo
cg';Gwfgsf] l;nl;nfdf sJhfdf /x]sf] Joxf]/f
;DalGwt k|x/L jf /fh:j cg';Gwfg ljefu jf ;f]
cGtu{t sfof{noaf6 k|dfl0ft ePdf ;f] cjlwsf] nfUg]
dx;'n d"n eG;f/ sfof{nosf] k|d'vn] ldgfxf lbg
;Sg]5 .

eG;f/ ;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_, k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwf,


nut jf a} Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f
jf dfnj:t'x ;DaGwL Joj:yf M -!_ g]kfn ;/sf/af6 eG;f/
;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_ jf k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwf kfO{
jf g]kfn ;/sf/sf] lg0f{oaf6 Ps k|ltzt eG;f/ dx;'n lnO{ jf
nut jf a} Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f
Pj+ dfnj:t'x laqmL u/]df jf pkxf/ lbPdf jf cfk}+mn]
pkof]u u/]df o; cg';"rL adf]lhd nfUg] s'n eG;f/ dx;'nsf]
;f7L k|ltzt 5'6x'g]5 . cf+lzs dx;'n 5"6df k}7f/L ePsf
;jf/L ;fwgsf xsdf klxn] lt/]sf] eG;f/ dx;'n /sd sf u/L
afFsL dx;'n c;'n ul/g]5 .
t/, o:tf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'x
k}7f/L u/]sf] ldltn] kfFr jif{ cjlw Joltt eO;s]sf] x'g' kg]{5 .

eG;f/ ;'ljwf -s"6gLlts ;'ljwf_ jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L


ePsf o:tf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'sf] xsdf ;f]
;'ljwf s'g} JolQmsf] xsdf pknAw u/fpFbf lghsf] g]kfndf
kbflwsf/ /x]sf] cjlwe/ Psk6sdfq lbOg]5 .
-@_

-#_

-$_

s'g} vf; sfo{ jf k|of]hgsf] nflu c:yfoL tj/af6 kl5


lkmtf{ n}hfg] zt{df nut jf a} Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf
;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ cGo dfnj:t'x pQm
sfo{ ;dfKt ePkl5 g]kfnleq s;}nfO{ pkxf/ lbO{ jf
laqmL u/L jf cfkm}n] k|of]u ug]{ u/L dx;'n a'fO{
;s]sf] cj:yfdf afx]s tLg dlxgfleq lkmtf{ nlu;Sg'
kg]{5 . o;/L tf]lsPsf] cjlwleq lkmtf{ gnu]sf jf
dx;'n ga'emfPsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ cGo
dfnj:t'x g]kfn ;/sf/n] Dofb yk lbPsf] cj:yfdf
afx]s hkmt ul/g]5 .
pkbkmf -@_ sf] cjlwleq lkmtf{ gnu]sf jf dx;'n
ga'emfO{ Dofb g3fO /flvPsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f
jf cGo dfnj:t'xsf] oyfy{ ;"rgf lbO{ kqmfp ug{
;xof]u ug]{ JolQmnfO{ To:tf] dfnj:t' lnnfd u/L k|fKt
x'g] /sdsf] kGw| k|ltzt /sd k'/:sf/ :j?k lbOg]5 .
g]kfnleqsf cfof]hgf ;~rfngfy{ tL cfof]hgf jf
7]s]bf/sf] gfddf k}7f/L x'g] ;jf/L / 9'jfgLsf ;fwg
nufotsf lgdf{0f pks/0f / oGqx ;d]tsf] ;DaGwdf
b]xfo adf]lhd x'g]5M
-s_

g]kfn ;/sf/;Fu ePsf] ;D}ftf jf g]kfn


;/sf/sf] lg0f{osf] clwgdf /xL cfof]hgf jf
;DalGwt 7]s]bf/sf] gfddf k}7f/L ePsf] ;jf/L
/ 9'jfgL ;fwg, lgdf{0f pks/0f / oGqx
nufotsf dfnj:t' ;d]t cf+lzs eG;f/ dx;'n
lnO{ jf dx;'n afktsf] a} Uof/]06L lnO{
c:yfO{ k}7f/L ug{ lbOg]5 .

-v_

o;/L k}7f/L x'g] ;jf/L / 9'jfgL ;fwg


nufotsf dfnj:t' k}7f/L ubf{ k|1fkgkqd}

g]kfnleq /xg] cjlw pNn]v u/L hf+rkf; ug'{


kg]{5 . lgwf{l/t cjlwdf cfof]hgf ;DkGg
gePsf] sf/0fn] k|1fkgkqdf plNnlvt
cjlweGbf a9L cjlw;Dd g]kfnleq /fVg' kg]{
ePdf ;DalGwt lgsfoaf6 :jLs[lt lnO{
cfof]hgfsf] cjlw yk ePsf] hfgsf/L eG;f/
ljefunfO{ lbg' kg]{5 . ;f] cfwf/df eG;f/
ljefun] ;DalGwt eG;f/ sfof{no Pj+ cGo
lgsfonfO{ hfgsf/L u/fpg]5 .
-u_

pko'{Qmfg';f/ k}7f/L x'g] ;jf/L / 9'jfgL


;fwgsf] btf{ ubf{ 5'} klxrfg x'g] lsl;dn] btf{
ug'{ kg]{5 / kl/of]hgf cjlw ;dfKt ePkl5
o:tf ;fwgsf] gjLs/0f ul/g] 5}g .

-3_

o;/L k}7f/L ePsf ;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+


dfnj:t' g]kfnsf] Pp6f cfof]hgfaf6 csf]{
cfof]hgf ;~rfngsf] nflu g]kfn ;/sf/n]
cg'dlt lbPsf]df afx]s eG;f/ dx;'n glt/L
nut x:tfGt/0f ul/g] 5}g .

-_

g]kfn ;/sf/n] Dofb yk lbPsf]df afx]s


cfof]hgf ;DkGg ePsf] ldltn]] tLg dlxgfleq
pk/f]Qmfg';f/sf dfnj:t'x lkmtf{ nlu;Sg'
kg]{5 .

-r_

v08 -_ adf]lhd lkmtf{ gnuL cfk}+mn] pkof]u


u/]df, s;}nfO{ pkxf/ lbPdf jf laqmL u/]df
plNnlvt cjlwleq} o; cg';"rLadf]lhd nfUg]
dx;'n a'fO{ ;Sg' kg]{5 . o;/L Dofbleq
lkmtf{ gnu]sf / dx;'n klg ga'emfPsf pQm
;jf/L ;fwg, oGqf]ks/0f Pj+ cGo
dfnj:t'xsf] xsdf dfly pkbkmf -@_ df
n]lvPadf]lhd x'g]5 .

!$=

-5_

tf]lsPsf] cjlwleq lkmtf{ gnuL jf dx;'n


ga'emfO{ Dofb g3fO{ /fv]sf o:tf dfnj:t'xsf]
oyfy{ ;"rgf lbO{ kqmfp ug{ ;xof]u ug{]
JolQmnfO{ dfly pkbkmf -#_ adf]lhd k'/:sf/
lbOg]5 .

-h_

;DalGwt 7]s]bf/n] Pp6f kl/of]hgfsf] gfddf


k}7f/L u/]sf] dfnj:t' lkmtf{ gnuL jf dx;'n
glt/L csf]{ kl/of]hgfsf nflu ;f]xL 7]s]bf/n]
;jf/L ;fwg oGqf]ks/0f Pj+ dfnj:t'x k}7f/L
ug{ kfpg] 5}g .

b]xfosf dfnj:t'xdf b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n 5'6x'g]5M M


-!_

eG;f/ dx;'n k"0f{ 5'6x'g] M


-s_

lgDg pkzLif{sxdf kg]{ dfnj:t'x

)%!!((!)
$$)!@!))
$$)#!)))
$$)#(@))
$$)^()))
$$)&@^))
$$)&(@))
$()@!)))
%!)!@!))
%@)@(!))

@%)!))()
$$)!@@))
$$)#@)))
$$)#(())
$$)&!)))
$$)&@&))
$$)&(#))
$()@()))
%!)!@())
%@)@(())

@&!^))))
$$)!#)))
$$)#$!))
$$)$!)))
$$)&@!))
$$)&@*))
$$)&($))
%))!))))
%!)!#)))
%@)#))))

$)!$!)))
$$)@!)))
$$)#$())
$$)$@)))
$$)&@@))
$$)&@())
$$)&(%))
%!)!!!))
%@)!))))

$$)!!)))
$$)@()))
$$)#(!))
$$)^!)))
$$)&@%))
$$)&(!))
$$)&(())
%!)!!())
%@)@!)))

-v_

pBf]un] cfgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu


k}7f/L ug]{ OyfOlng UnfOsf]n -pkzLif{s
@()%=#!=))_ / 6]l/Kofy]lns Pl;8 / o:sf
nj0fx -pkzLif{s @(!&=#^=))_ .

-u_

cf+lzs rxlsnf] kfl/Psf] wfuf] -kL=cf]=jfO{_


pTkffbg ug]{ pBf]un] pBf]u ljefun] tf]s]sf]
xb;Ddsf sRrf kbfy{sf vkt cg'kft,
:jb]zdf x'g] pkef]u Pj+ ljb]zdf x'g] lgsf;Lsf]

cfwf/df pBf]un] cfoft ug]{


#()&=^)=)) df kg]{ Pet Chips .

pkzLif{s

-3_

efu #! sf] dnvfb .

-_

efu #@ sf l;Gb"/, efu #( / &) df kg]{ r'/f,


6Lsf / l6s'nL .

-r_

h"6 pBf]uxn] k}7f/L ug]{ efu %# sf] sRrf


h"6 .

-5_

b]xfo adf]lhdsf dfnj:t'x?M


-!_ g]kfn ;/sf/n] k}7f/L ug{] x'nfs l6s6,
kf]i6sf8{, xjfO{kq, /fxbfgL, cGtMz'Ns
l6s6,
-@_
k/Dk/fut kfqf], zLif{s $(=)! tyf
$(=)# sf d'lb|t lstfjx / zLif{s
$(=)$ sf] lstfa .
t/ g]kfnL k|sfzs, ljt/s jf ;f]n Ph]06
jf k|ltlnlk clwsf/ pNn]v ePsf k':ts
g]kfnaflx/af6 d'b|0f u/L k}7f/L u/]df To;/L
k}7f/L ePsf] k':tssf] 5kfO{ d"No -sfuh,
d'b|0fdf nfu]sf] vr{, ef8f / aLdf hf]8L x'g
cfpg] d"No_ df kGw| k|ltzt eG;f/ dx;'n
nfUg]5 .

-h_

lghL k|of]usf] nflu cf+lzs eG;f/ dx;'n


;'ljwfdf k}7f/L eO{ ;jf/L ;fwgsf wgLsf] d[To'
ePsf] sf/0fn] lghsf] xsjfnf klt jf kTgLsf]
gfddf gfd;f/L x'g] ;jf/L ;fwg .

-em_

ef/tdf pTkfbg eO{ ef/taf6} k}7f/L ePsf]


efu @& sf] zLif{s @&=)( sf] sRrf k]6f]lnod
t]n / lj6'ldg vlghaf6 k|fKt sRrf t]n .

-`_

ef/tdf pTkfbg eO{ ef/taf6} k}7f/L ePsf]


efu @% / @^ sf lgDg pkzLif{sxsf
ck|zf]lwt vlgh pTkfbgxM

@%)@))))
@%!!@)))
@%@%!)))
@^)!!@))
@^)%))))
@^!)))))
@^!#()))
@^!^()))

@%)$!)))
@%!#!)))
@%@*!)))
@^)!@)))
@^)^))))
@^!!))))
@^!$))))
@^!&!)))

@%)$()))
@%!#@)))
@%@*()))
@^)@))))
@^)&))))
@^!@!)))
@^!%!)))
@^!&()))

@%!)!)))
@%!(()))
@%#)()))
@^)#))))
@^)*))))
@^!@@)))
@^!%()))

@%!!!)))
@%@!))))
@^)!!!))
@^)$))))
@^)())))
@^!#!)))
@^!^!)))

-6_

d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf wfuf]


pBf]uxn] k}7f/L ug]{ efu %$ / %% df kg]{
cf+lzs rxlsnf] kfl/Psf] wfuf] -lk=cf]=jfO{_ /
;a} lsl;dsf dfgj lgld{t :6]k'n kmfOj/ .

-7_

ljB't ;f]nf/ jf Aof6Laf6 dfq rNg] tLg kf+u|]


jf rf/ kf+u|] ;jf/L jf 9'jfgL ;fwg pTkfbg
ug]{ u/L btf{ ePsf pBf]un] cfk'mn] pTkfbg ug]{
;jf/L jf 9'jfgL ;fwgsf] pTkfbgdf k|of]u ug]{
r]l;;, Ol~hg, df]6/ / Jof6L rfh{/ .

-8_

/Qm ;~rf/ ;]jfsf] nflu cfjZos kg]{ g]kfn


/]8qm; ;f];fO6Ln] cfoft ug]{ /ut /fVg]
Knfli6ssf y}nf, 6fG;o"hg ;]6, 6]l:6 ls6\;,
l/Ph]06 tyf /Qm k/LIf0f l/Ph]06 lgdf{0fsf]
nflu cfjZos kg]{ ljleGg cf}hf/ pks/0fx?
Pj+ /;fogx? .

-9_

b[li6ljlxgxn] k|of]u ug]{ ;]tf] 58L, -x\jfO6


s]g_ :n]6:6fOn;, a]|n gf]66]s/, a|]nf] -a]|n
lk|G6/_, /;"rs, kfgL;"rs / k|sfz;"rs
oGqx, cfjfh lbg] ydf{ld6/, a]|n 6fOk/fO6/,
a|]n 38L, Pjfs;, d]UgLkmfO Unf;, a]|n

sDkf;, a]|n k':ts, a]|n ODjf];/, a]|n :6]gl;n


d]lzg .
-0f_

-@_

ckf JolQmxn] k|of]u ug]{ XjLn r]o/, 6fO{


;fOsn, a}zfvLx, s[lqd c+ux, x]l/ P8
Pj+ h'Qfx .

eG;f/ dx;'n Ps k|ltzt dfq nfUg]M


-s_

!) lsnf]jf6 jf ;f]eGbf a9L Ifdtfsf] h]g]/]6/ .

-v_

xjfOhxfh, x]lnsf]K6/, ltgsf u]o/ aS;,


Ol~hg, 6fo/, Jof6L, g6, jf]N6, l/e]6 /
kf6{k'hf{,
t/ lnhdf k}7f/L ePsf xjfOhxfh,
x]lnsf]K6/ jf ltgsf Ol~hg k}7f/L u/]sf] ldltn]
# jif{leq lkmtf{ u/]df k}7f/L x'Fbf lt/]sf] eG;f/
dx;'n lkmtf{ lbOg]5 .

-u_

bfgf tyf kz'k+IfL pBf]ux?n] :jb]zdf k|of]u


ug]{ u/L k}7f/L ug]{ zLif{s )%!! df kg]{ df5fsf
6'qmf6fqmL jf w'nf], l;lksf] 6'qmf zLif{s @#)!
sf] lkm8 ;KnLd]G6sf] sRrf kbfy{, pkzLif{s
@#)(=()=)) sf] lkm8 ;KnLd]G6, zLif{s @%@!
sf] r'g 9'+ufsf] w'nf] .

-3_

d;L agfpg] pBf]u / d;nGb pBf]un] k}7f/L


ug]{ zLif{s &)=!) sf] )=## ln6/;Ddsf]
af]tn .

-_

tf]/L, /fof] ;:o"{+ / Sofgf]nf -/]k;L8_ sf] u]8f .

-r_

pBf]un] k}7f/L ug]{ zLif{s ()=@& sf eG;f/ b/


z"Go eP afx]ssf ;Dk"0f{ oGq pks/0f Pj+
cf}hf/x / ltgsf kf6{k"hf{ tyf ;f]xL zLif{s

cGtu{t cf}ifwL pBf]un] k}7f/L ug]{ cg';Gwfgsf]


nflu cfjZos pks/0fx? .
-5_

zLif{s &!=)@ df kg]{ lx/f tyf zLif{s &!=)!,


&!=)#, &!=)$ / &!=)% df kg]{ k|fs[lts jf
;Dalw{t ax'd"No jf cw{ ax'd"No kTy/x .

-h_

6fo/ pTkfbg ug]{ pBf]un] cfgf] pTkfbgsf]


k|of]hgsf] nflu k}7f/L ug]{ ;Dk"0f{ sRrf kbfy{
Pj+ ;xfos sRrfkbfy{x .

-em_

oftfoft Joj:yf sfof{nodf btf{ eO;s]sf


l8h]n tyf k]6f]naf6 rNg] 6]Dkf]nfO{ Aof6Laf6
;~rfng u/L ;kmf 6]Dkf] agfpg] k|of]hgsf
nflu o:tf pBf]u jf 6]Dkf]wgLn] k}7f/L ug]{ oGq
tyf pks/0f .

-`_

;jf/L k|b"if0f sd ug]{ p2]Zon] ;jf/L ;fwgdf


k|of]u ug]{ u/L k}7f/L ug]{ Sof6lns sGe6{/ /
DofUg]6fOh/ .

-6_

kz'sf] rf/f sf6\g] d]lzg, wfg tyf ux'F r'6\g],


lgkmGg] y|];/, k+vL, pkzLif{s *$#@=!)=)),
*$#@=@!=)), *$#@=@(=)), *$#@=#)=)) /
*$#@=$)=)) df kg]{ s[lif tyf afujfgLdf
k|of]u x'g] slN6e]6/, n]en/, xnf], Xof/f], jLp
tyf lj?jf /f]Kg] -l;8;{, Knf06;{, 6fG;Knf06;{_,
dn 5g]{ -DofGof]/ :k|]8;{ / kml6{nfOh/
l8li6Ao"6;{_ / pkzLif{s *$##=%!=)),
*$##=%#=)) / *$##=%(=)) df kg]{ s[lif
sfo{df k|of]u x'g] xfe]{li6 ;DaGwL oGq tyf
oGqfjnLx .

-7_

l;rfO{ sfo{df k|of]u x'g] @ xif{ kfj/b]lv * xif{


kfj/;Dd zlQm ePsf] Ol~hg ;lxtsf] klDk
;]6 / ;f]sf] ;fydf k}7f/L x'g] xf]h kfOk .

-8_

tof/L kf]zfs lgof{t ug]{ pBf]uxn] k}7f/L ug]{


Eofs'd cfO/lg 6]j'n / :6Ld cfO/g .

-9_

s[lif tyf kz'hGo pBf]udf k|of]u x'g] ;]k/]6/,


ldNs lrln Eof6, lnSjL8 gfO6f]hg, cf}Bf]lus
/]lk|mh/]6/, sG6]g/ / zLif{s *$#^ sf] OGs'j]6/,
lkml8 Knf06, -;fdfGo ef8fjt{g afx]ssf
s'v'/fsf] bfgf v'jfpg] ljz]if lsl;dsf efF8f_ /
s'v'/f kfng Joj;fosf nflu cfjZos kg]{
;Dk"0f{ oGq . o:tf oGq pks/0fx l;=s]=8L=
jf P;=s]=8L= ?kdf k}7f/L x'Fbf lljwf kg{ uPdf
k}7f/L ubf{s} cj:yfdf Ps k|ltzt eG;f/
dx;'n lnO{ afFsL dx;'n afktsf] a} Uof/]06L
lng] / pQm oGqf]ks/0f h8fg eO;s]kl5
d]lzg 7xl/Pdf pQm a} Uof/]06L km's'jf
ul/g]5 .

-0f_

skmL k/km'/]6/ -zLif{s *%=!^_, jLpm ljhg


l:qmlg ;l6{ ;DaGwL d]lzg -zLif{sx *$=#&
/ *$=&$_, kmnk"mnsf] /; lgsfNg] d]lzg
-zLif{s *$=#%_, k'mn ;kmf ug]{ d]lzg,
l;FrfOdf k|of]u x'g] l:k|n / l8k Ol/u]zg
;DaGwL pks/0fx .

-t_

lrof pBf]un] k}7f/L ug{] d]lzg/L -zLif{s


*$=#*_, pks/0f / kf6{k'hf{x, :k|Lsn, l8k
Ol/u]zg / ;f] ;DaGwL ;xfos ;fdu|Lx, lrof
Koflsdf k|of]u x'g] 6Lr]i6 .

-y_

btf{ ePsf dT:o kmfd{xn] k}7f/L ug]{ ljleGg


lsl;dsf tof/L hfnx, hfn agfpg k|of]u
ul/g] gfOng wfuf] / df5f kfNg] tof/L s]hx,
kDk;]6, x\ofsls6, P/]6/, xf+;sf] rNnf s6fpg]
OGs'j]6/, dT:o ljif Pj+ dT:o k|hggsf nflu
cfjZos xfdf]{g .

-#_

-b_

s[lif, jfujfgL tyf k'ik kmfd{xn] k}7f/L ug]{


lu|g xfp;, l;FrfO pks/0f / o:t} cGo oGq
pks/0f .

-w_

d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf h]g]/]6/ pTkfbg


ug]{ pBf]uxn] k}7f/L ug]{ h]g/]l6 kf6{;\ .

-g_

pBf]uxn] k|b"if0f lgoGq0fsf nflu k}7f/L ug]{


;+oGq / pks/0f .

-k_

efu %! sf] kZdLgf wfuf] .

-km_

eG;f/ pkzLif{s *()#=(! df kg]{ df]6/ /lxt


jf ;lxt ;]njf]6 -lvofpg] 8'f_

-a_

zLif{s *$=%@ df kg]{ n'uf l;pg] sn .

-e_

df}/L kfng pBf]un] k}7f/L ug]{ df}/L kfngsf]


nflu cfjZos kg]{ d]6n Jof/n, /fgL
5]Sg] kftf, df}/L a'|;, cfwf/ rfsf /f]n/, luo/
kDk / JxLn Kn]6 tyf df}/Lkfng Joj;fosf]
d]lzg -zLif{s *$=#^_ / dx 5fGg] / /; 5fGg]
d]lzg -zLif{s *$=##_ .

eG;f/ dx;'n cf+lzs ?kdf 5'6x'g] M


-s_

sfk]{6 pBf]uxn] k}7f/L ug]{ efu %% df kg]{


;a} lsl;dsf dfgjlgld{t :6]k'n kmfOj/df
nfUg] eG;f/ dx;'ndf gAa] k|ltzt 5'6
lbOg]5 .

-v_

efu #) df kg]{ b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf


cf}ifwL -Rojgk|f;, afd, leS;, :jLrf] tyf afd,
leS; jf :jLrf]sf] sfo{ ug{] cGo o:t}
pTkfbgx afx]s_, /f]u lgbfgdf k|of]u x'g]

k/LIf0f ls6\; -8foUgf]l:6s ls6\;_ -efu #*


sf] ;d]t_ df kfFr k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n
nfUg]5 .
-u_

efu *$ sf] b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf


kfFr k|ltzt eG;f/ dx;'n nfUg] 3/fo;L k|of]u
x'g ;Sg] afx]ssf ldn d]lzg/L Pj+
oGqf]ks/0fx -kf6{k'hf{ afx]s_ sf] k}7f/Ldf $
k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 . o:tf
d]lzgx l;=s]=8L / P;=s]=8L= cj:yfdf k}7f/L
x'Fbf plNnlvt ;'ljwf k|bfg ug{ lljwf ePdf
Go"gtd nfUg] $ k|ltzt dx;'n k}7f/Ls}
cj:yfdf c;'n u/L afFsL b/aGbL cg';f/ nfUg]
dx;'nsf] a} Uof/]06L lnO{ hf+rkf; ug{
;lsg]5 / cf}Bf]lus :yndf d]lzg ;Dk"0f{ ?kdf
h8fg eO;s]kl5 ;DalGwt eG;f/ sfof{noaf6
cf}Bf]lus :ynsf] lg/LIf0f u/L d]lzg 7xl/g]
hlt dfnj:t'sf] a} Uof/]06L k'ms'jf ul/g]5 .
t/ k'/fgf jf k|of]u eO;s]sf ldn
d]lzg/L oGqf]ks/0fdf pko'{Qm adf]lhdsf]
5'6lbOg] 5}g .

-3_

pBf]uxn] cf}Bf]lus k|of]hgsf nflu efu *$


cGt/ut kg]{ rf/ 6geGbf a9L Ifdtfsf] Po/
s08L;g/ o"lg6 k}7f/L u/]df kfFr k|ltzt
eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-_

8]/L pBf]un] k}7f/L ug]{ b]xfosf dfnj:t'df


b]xfo adf]lhd 5'6x'g]5 M
-!_
cfgf] gfd 5kfO{ k}7f/L ug]{ zLif{s
*)=)& sf 6Lgsf jfdf nfUg] eG;f/
dx;'ndf krf; k|ltzt .
-@_
b"w 9'jfgLdf k|of]u x'g] zLif{s *&=)$
df kg]{ 6\of/df c;L k|ltzt .

;fy} o:tf pBf]un] b"w 9'jfgL


ug{ k|of]u x'g] tof/L 6\of/ k}7f/L
gu/L To;sf] r]l;; k}7f/L u/]df To:tf]
r]l;; k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/ dx;'n
w/f}6Ldf lnOg]5 / ^ dlxgfleq 6\of/
agfO{ oftfoft Joj:yf sfof{nodf btf{
u/L ;f]xL cjlwleq ;DalGwt eG;f/
sfof{nodf ;f]sf] k|df0f k]z u/]kl5 o;
pkv08 adf]lhd 5'6lbO w/f}6L /sd
lkmtf{ ul/g]5 . o;/L k}7f/L ul/Psf
6\of/x b"w 9'jfgL k|of]hgsf] nflu
cGo 8]/L pBf]unfO{ laqmL ubf{ ;d]t
eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . b"w 9'jfgL
ug]{ sfo{b]lv afx]s cGo k|of]hgsf]
nflu laqmL ug]{ ePdf jf cfk}mn] cGo
k|of]udf Nofpg rfx]df sfg"g adf]lhd
nfUg] dx;'n lt/L laqmL ug{ jf cGo
k|of]hgdf Nofpg kfOg]5 . ;f] adf]lhd
gu/L cGo k|of]udf NofPsf] kfOPdf
To:tf] 6\of/ hkmt ul/g]5 .
-r_

zLif{s %@=)% / %@=)& sf] ;"tL wfuf]sf]


k}7f/Ldf kfFr k|ltzt eG;f/ dx;'ndf c;L
k|ltzt 5'6x'g]5 .

-5_

d"No clej[l4 s/df btf{ ePsf kf]lnsf]l6 k]k/


/ lk|G6]8 n]ldg]zg lkmNd pTkfbg ug]{
pBf]uxn] zLif{s #(=!(, #(=@) / #(=@! sf]
kf]lni6/ lkmNd, lj=cf]=kL=kL= lkmNd, PS:6'6]8
kf]lnlkmNd k}7f/L ubf{ bz k|ltzt dfq eG;f/
dx;'n nfUg]5 .

-h_

Pn=kL= UofF; cfoft ubf{ kfFr k|ltztdfq


eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-em_

efu &! sf] zLif{s &!=)* df kg]{ ;'gdf k|lt


bz u|fd Ps xhf/ k}ofF / zLif{s &!=)^ df
kg]{ rfFbLdf k|lt bzu|fd rf}la; k}ofF eG;f/
dx;'n nfUg]5 . ;fy} zLif{s &!=!# df kg]{
;'gsf uxgfdf bz k|ltztdfq eG;f/ dx;'n
nfUg]5

-`_

zLif{s ^@=!! df kg]{ ;f8L, n'L, ;'tLsf] uD5f


/ ;'tLsf] wf]tL -hgfgfdbf{gf_ df kfFr
k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-6_

ef/taf6 k}7f/L x'g] zLif{s %@)*, %@)( /


%@!@ df kg]{ ;'tL sk8fdf kfFr k|ltzt /
ef/taf6} k}7f/L x'g] ;'tLsf] leqL u~hL
-jlgofg_ ;'tLsf] leqL s', ;'tLsf] j]|l;o/ tyf
;'tLsf] k]G6Ldf bz k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n
nfUg]5 .

-7_

b]xfosf dfnj:t'x?df k|Gw k|ltzt dfq eG;f/


dx;'n nfUg]5M
!= zLif{s #(!* df kg]{ o"lkle;Lsf] sf]?u]6]8
?lkm l;6 -6foN;_
@= o'kLeL;L sf] ofn 9f]sf kf6L{zg nufot
ljleGg ;fdfg pTkfbg ug]{ pBf]un] cfgf]
pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu k}7f/L ug]{
zLif{s #(=!^ sf] dfnj:t' .

-8_

zLif{s #(=@) df kg]{ lkmn/ df:6/ Aofrdf bz


k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-9_

ljB't jf Aof6Laf6 dfq rNg] u/L pTkfbg


ePsf efu *& sf ;jf/L tyf 9'jfgL ;fwg
k}7f/L ubf{ b/aGbLadf]lhd nfUg] eG;f/
dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6x'g]5 .

-0f_

dfnj:t' lr:ofgdf /fvL 9'jfgL ug{ k|of]u x'g]


u/L k"0f{?kn] /]lkm|lh/]l6 k|0ffnL h8fg ul/Psf
zLif{s *&=)$ df kg]{ 9'jfgLsf ;fwgxdf bz
k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-t_

pBf]un] e6df; tyf ;"o{d'lvsf] t]n pTkfbg


ug{ k}7f/L ug]{ e6df;sf] u]8f, ;"o{d'lvsf] u]8f,
bfgf tyf kz'k+IfL pBf]un] k}7f/L ug]{ e6df;sf]
lkgf tyf pBf]un] cfgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf]
nflu k}7f/L ug]{ ds}sf] u]8f tyf pv'df nfUg]
eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 / s[lif
;'wf/ z'Nssf] xsdf ^* k|ltzt 5'6x'g]5 .

-y_

pBf]un] cfgf] pTkfbgsf] k|of]hgsf] nflu


k}7f/L ug]{ pkzLif{s #(@#=!)=!) df kg]{
Knfli6ssf kl/j]i6g -Kofs_ ug]{ 6\o"jxdf
nfUg] eG;f/ dx;'ndf kRrL; k|ltzt 5'6
x'g]5 .

-b_

l:klnl6 Pj+ l8l:6n]zg KnfG6 /fvL l8l:6N8


k]ml Pl;8, :6]l/s Pl;8, lUn;l/g tyf
;fj'g pTkfbg ug]{ pBf]un] k}7f/L ug]{ eG;f/
zLif{s !%=)# df kg]{ 6]nf] cfon, zLif{s @*#(
df kg]{ ;f]l8od l;lns]6 / zLif{s #*@# df
kg]{ kfd Pl;8 cfon, kfd k]mL Pl;8 / Pl;8
cfondf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt
5'6x'g]5 .

-w_

jg:klt o" tyf tf]/Lsf] t]n pTkfbg ug]{


:jb]zL pTkfbg d"ns pBf]un] cfoft ug]{
sRrf ;f]ofljg t]n, sRrf ;"o{d"vLsf] t]n /
sRrf kfdcf]lng t]nsf] cfoftdf eG;f/
dx;'n @=% k|ltzt dfq nfUg]5 .

-g_

zLif{s $*!* / zLif{s %^)! cGtu{t kg]{


;]lg6/L 6a]n, /Qm>fj /f]Sg] tf}lnof, ub\bfx? /

a]aL 8fOk/df bz k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n


nfUg] 5 .
!%=

g]kfn ;/sf/sf] ;DalGwt lgsfosf] l;kmfl/;df b]xfosf


dfnj:t'df b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n 5'6x'g]5 M
-!_

eG;f/ dx;'n k"0f{ 5'6x'g] M


-s_

s"6gLlts lgof]u, kl/of]hgf / cGo lgsfoxn]


-;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;+3 ;+:yf_ dx;'n
;'ljwfdf k}7f/L u/]sf z'? pTkfbg jif{n] kGw||
jif{ gf3]sf k'/fgf ;jf/L ;fwg cy{ dGqfnosf]
:jLs[lt lnO{ k'gM k|of]u x'g g;Sg] u/L :q\mofk
u/L /lhi6]zg /2 ug{ rfx]df To:tf] ;jf/L
;fwg .

-v_

/Iff dGqfnosf] l;kmfl/;df g]kfnL ;]gfsf


gfddf k}7f/L x'g] b]xfo adf]lhdsf dfnj:t'M
-c_

;}lgs k|of]usf v/vhfgf, xftxltof/,


uf]nL uf, jf?b / ltgsf :k]o/ kf6{;,
ljz]if k|sf/sf] t]n / 6NnLx,
PS;];l/h, ljikmf]6s kbfy{, ;}lgs
;fdu|L pTkfbg ug{ cfjZos kg]{
sRrf kbfy{ tyf ;'/Iffsf] lgldQ k|of]u
ug]{ d]lzg/L cf}hf/x / kf6{k'hf{x .

-cf_

;}lgs hjfg tyf 3f]8f vRr8xsf]


:jf:Yo pkrf/sf] nflu cfjZos kg]{
cf}hf/, pks/0f, cf}ifwL / tT;DaGwL
;fdfgx .

-O_

g]kfnL ;]gfn] pkof]u ug]{ ;~rf/sf


pks/0fx / ;f]sf] ;~rfngsf] nflu
cfjZos dfn;fdfgx .

-u_

-O{_

Ol~hlgol/ ;e]{ / lgdf{0f sfo{df


k|of]u x'g] x]eL cy{d'le Knf06, cf}hf/
/ ;f] ;DjGwL kf6{;, clK6sn
OSjLkd]06 tyf /Iff dGqfnof/f
tf]lsP adf]lhdsf] l8k]mG; :6f]/sf
;fdfgx .

-p_

SoflDk OSjLkd]06; tyf :k]zn kmf];{


/ Kof/f 6'k/nfO{ cfjZos kg]{ ljleGg
;fdfgx .

-pm_

;}lgs c:ktfnsf] nflu cfjZos kg]{


kmlg{r/ tyf ;/;fdfgx, cf}ifwL,
d]l8sn cf}hf/x / pks/0fx .

-P_

g]kfnL ;]gfsf] gfddf k}7f/L x'g] xjfO{


hxfh, x]lnsf]K6/ / ltgsf kf6{k'hf{,
Kof/f;'6 -Jofu ;d]t_ 6'N;, tyf
u|fp08 OSjLkd]06x .

-P]_

b}jL k|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g]


;fdfgx .

u[x dGqfnosf] l;kmfl/;df ;z:q k|x/L k|wfg


sfof{nosf] gfddf k}7f/L x'g] b]xfo adf]lhdsf
dfnj:t'M
-c_

zflGt ;'/Iff sfod ug{ cfjZos kg]{


d]lzg/L cf}hf/x .

-cf_

xftxltof/ .

-O_

eL8 lgoGq0fsf ;fdfgx .

-O{_

c:ktfn ;~rfngsf nflu cfjZos


kg]{ pks/0f tyf cf}hf/x .

-p_

;z:q k|x/Ln] k|of]u ug]{ ;~rf/


;DjGwL ;fdfgx -;~rf/ dGqfnosf]
l;kmfl/; adf]lhd_ .

-pm_

ck/fw cg';Gwfgsf] nflu cfjZos


pks/0f tyf cGo ;fdfgx .

-P_

ljikmf]6s ;DaGwL ;z:q k|x/LnfO{


cfjZos kg]{ ;fdfgx .

-P]_

j}1flgs k|of]uzfnfsf] nflu rflxg]


;fdfgx .

-cf]_

-3_

b}jLk|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g]


;fdfgx .
u[x dGqfnosf] l;kmfl/;df g]kfn k|x/Lsf]
gfddf k}7f/L x'g] b]xfosf dfnj:t'M
-c_

zflGt ;'/Iff sfod /fVg cfjZos


d]lzg/L tyf cf}hf/x .

-cf_

xftxltof/ .

-O_

eL8 lgoGq0fsf]
;fdfgx .

-O{_

c:ktfn ;~rfngsf] nflu cfjZos


kg]{ pks/0f tyf cf}hf/x .

-p_

k|x/Ln] k|of]u ug]{ ;~rf/ ;DjGwL


;fdfgx -;~rf/ dGqfnosf] l;kmfl/;
adf]lhd_

-pm_

6flkms ;DjGwL ;fdfgx .

nflu

cfjZos

-P_
-P]_

lkm/ lk|G6\; / ;f] ;DjGwL cfjZos


;fdfgx .
ck/fw cg';Gwfgsf] nflu rflxg]
pks/0f tyf cGo ;fdfgx .

-cf]_

ljikmf]6s ;DjGwL k|x/LnfO{ cfjZos


kg]{ ;fdfgx .

-cf}_

j}1flgs k|of]uzfnfsf] nflu rflxg]


;fdfgx .

-c+_

b}jLk|sf]k p4f/ sfo{df k|of]u x'g]


;fdfgx .

-_

jfl0fHo ljefusf] l;kmfl/;df kj{tf/f]x0f bnn]


6flGh6sf] ?kdf g]kfnsf] af6f] u/L
cfoftlgof{t ug]{ dfnj:t'x? .

-r_

g]kfn /fi6 a}sf] l;kmfl/;df g]kfn /fi6


a}sf] gfddf k}7f/L x'g] a} gf]6, l;Ssf, ;'g,
rfFbL, 6sd/Lsf] lgldQ cfjZos kg]{ sfuh,
wft' Pj+ /;fog, r]sj's tyf a}nfO{ cfjZos
kg]{ cGo dfnj:t'x? .

-5_

:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df


jL kL sf]O/fnf d]df]l/on SofG;/ c:ktfn, jL
kL sf]O/fnf :jf:Yo lj1fg k|lti7fg / zxLb
u+ufnfn /fli6o x[bo s]Gb|sf] gfddf k}7f/L x'g]
lgdf{0f tyf ;~rfngsf] nflu cfjZos lgdf{0f
;fdu|L Pj+ lrlsT;f ;DjGwL pks/0fx? Pj+
cf}hf/x? .

-h_

pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df h'6 pBf]un] cfgf]


pBf]usf] ;~rfngsf] nflu k}7f/L ug]{ :k]o/
kf6{x? .

-@_

eG;f/ dx;'n Ps k|ltzt dfq nfUg] M


-s_

:jLs[lt k|fKt lghL jf ;fd'bflos c:ktfnxn]


b]xfo adf]lhdsf] zt{ cg';f/ k}7f/L ug]{ b]xfo
adf]lhdsf] kl/df0f;Ddsf PDa'n]G; / zjafxgM
-c_

:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno jf


P;f]l;P;g ckm k|fOe]6 x]Ny
OlG:6Ro"zg g]kfnsf] l;kmfl/;df Ps
;oeGbf sd z}of ePsf] lghL jf
;fd'bflos c:ktfnsf] nflu Pp6f
PDa'n]G; / Pp6f zjafxg tyf Ps
;o jf ;f]eGbf a9L z}of ePsf]
c:ktfnsf] nflu b'O{ j6f;Dd PDa'n]G;
/ Pp6f zjjfxg . o; pkv08
adf]lhd l;kmfl/; ubf{ :jf:Yo tyf
hg;+Vof dGqfno jf P;f]l;o;g ckm
k|fOe]6 x]Ny OlG:6Ro"zg g]kfnn] pQm
;+:yfn] To;eGbf cl3 o:tf] ;'ljwf
pkef]u
gu/]sf]
Joxf]/f
pQm
l;kmfl/;kqdf v'nfpg' kg]{5 .
o;/L ;'ljwfdf k}7f/L ePsf]
PDa'n]G; k'/fgf] eO{ k|of]u ug{ g;lsg]
ePdf To;nfO{ :qm\ofk u/]sf] k|df0f
eG;f/ sfof{nodf k]z u/]kl5 ;f]xL
k|sf/sf] csf]{ PDa'nG] ; k}7f/L ubf{
;d]t of] ;'ljwf lbOg]5 .

-cf_

v08 -v_ jf o; v08sf] pkv08 -c_


adf]lhd PDa'n]G; jf zjjfxg k}7f/L
ubf{ lgDg adf]lhdsf] zt{ ;d]t kfngf
ug'{ kg]{5 M
-!_

PDa'n]G; jf zjafxg k}7f/L


ubf{ k}7f/Ls} cj:yfdf To:tf]

PDa'n]G; jf zjafxgsf] cufl8


k5fl8 6f9}af6 b]lvg] u/L
7"nf7"nf cIf/df PDa'n]G;
(Ambulance) jf zjafxg egL
n]lvPsf] x'g' kg]{5 .
-@_

PDa'n]G;df ;fO/g, Odh]{G;L


aQL, :6]r/sf ;fy} cGo
cfjZos cf}hf/x lkm6
ul/Psf] x'g' kg]{5 .

-#_

PDa'n]G; jf zjafxgdf
rfnssf] k5fl8kl s'g} klg
;L6 /flvPsf] x'g' x'Fb}g .

-$_

To:tf] PDa'n]G; lj/fdLsf] ;]jf


afx]s cGoq k|of]u ug{ /
zjafxg zjsf] cf];f/ k;f/
ug{ afx]s cGo k|of]hgdf
k|of]u ug{ kfOg] 5}g .

-%_

pQm PDa'n]G; jf zjafxg


g]kfn ;/sf/sf] ;jf/L k|b"if0f
dfkb08leq /x]/ ;~rfng ug'{
kg]{5 .

-^_

o;/L k}7f/L ePsf] PDa'n]G; jf


zjafxgsf] ;jf/L btf{ ubf{
PDa'n]G; jf zjafxg egL
;jf/L btf{ k|df0fkqdf :ki6
pNn]v ug'{ kg]{5 .

-&_

PDa'n]G;df 6f9}af6 b]lvg] u/L


7"nf 7"nf cIf/df g]kfn
;/sf/af6 /fh:j 5'6;'ljwf

k|fKt eGg] klg n]lvPsf] x'g'


kg]{5 .
-*_

-O_

/fh:j 5'6;'ljwfdf k}7f/L


u/]sf
PDa'n]G;n] lj/fdL
cf];f/ k;f/ nufotsf ;]jf
k|bfg u/] afkt lng] ef8f b/
:jf:Yo
tyf
hg;+Vof
dGqfnon] tf]s] adf]lhd x'g]5 .

pkv08 -cf_ df plNnlvt zt{


pNn\3g u/]sf] kfOPdf To:tf]
PDa'n]G; jf zjafxg hkmt u/L
lauf]adf]lhd hl/afgf ul/g]5 .

-v_

;/sf/L, ;fd'bflos Pj+ lghL If]qsf c:ktfn


afx]s sfg"g adf]lhd btf{ ePsf cGo ;+3,
;+:yf, sDkgL Pj+ pBf]un] :jf:Yo tyf
hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df o; pkbkmfsf]
v08 -s_ sf] pkv08 -cf_ adf]lhdsf] zt{sf
clwgdf /xL k}7f/L ug]{ PDa'n]G; / zjafxg
PsPs yfg . o; v08 adf]lhd l;kmfl/;
ubf{ :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnon] pQm
;+:yfn] To;eGbf cl3 o:tf] ;'ljwf pkef]u
gu/]sf] Joxf]/f pQm l;kmfl/;kqdf v'nfpg'
kg]{5 .

-u_

;/sf/L c:ktfnn] :jf:Yo tyf hg;+Vof


dGqfnosf] l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ PDa'n]G; /
zjafxg .

-3_

cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( sf] bkmf @%s=


df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]zsf]
cfGtl/s tyf afx\o sf/0fn] /fd|f];Fu rNg
g;ls 7"nf] gf]S;fgL Joxf]g'{ k/]sf pBf]uxsf]
k|j4{g tyf ;'wf/sf] nflu g]kfn ;/sf/n]

lglZrt dfkb08 lgwf{/0f u/]/ g]kfn /fhkqdf


;"rgf k|sfzg u/L s'g} pBf]unfO{ ?U0f pBf]u
3f]if0ff u/L To:tf pBf]unfO{ ;f]xL ;"rgfdf
tf]lsPsf] lgsfosf] l;kmfl/;df To:tf ?U0f
pBf]uxsf] k'g:yf{kgfsf] nflu k}7f/L ug]{
cf}Bf]lus d]lzg/L / kf6{k'hf{ .
-_

bfgf tyf kz'kIfL pBf]uxn] kz';]jf ljefusf]


l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ efu @*, @( / #) df
kg]{ sRrf kbfy{ tyf ;xfos sRrf kbfy{ Pj+
Kofls d]6]l/on .
kz' ;]jf ljefun] o;/L l;kmfl/; ubf{
Ps cfly{s jif{df vkt x'g ;Sg] kl/df0f
Ps}k6s l;kmfl/; ug{ ;Sg]5 . o:tf] ;'ljwf
cg';f/ k}7f/L ug{] sRrf kbfy{, ;xfos sRrf
kbfy{ Pj+ pBf]usf] 6]8dfs{ clt Kofls+u
d]6]l/onsf] l;kmfl/; ubf{ kz' ;]jf ljefun]
vkt cg'kft / tof/L j:t'sf] :jb]zdf
pkef]usf] cfwf/df ug'{ kg]{5 .

-r_

ko{6g pBf]usf] k|rf/ tyf k|j4{gsf] nflu


g]kfnaflx/af6 5kfO{ NofPsf] :t/Lo k|rf/
;fdu|L,

-5_

j}slNks phf{sf ;|f]t ;DaGwL b]xfo adf]lhdsf


dfnj:t'x M
-c_

j}slNks phf{sf] ;|f]t h:t} xfjfaf6


ljB't pTkfbg ug]{ xfjf ldn / ltgsf
P;];l/h / kf6{k'hf{,

-cf_

b/aGbLdf dfkmL hlgP afx]ssf ;f}o{


zlQmaf6 ljB't pTkfbg ug]{ pks/0f,
ltgsf kf6{k'hf{, ;f]nf/ kmf]6f]ef]lN6s
6\o"an/ Aof6L, ;f]nf/ kmf]6f]ef]lN6s

6\o"an/ Aof6L / ;kmf 6]Dkf]sf] Aof6L


pTkfbg ug{ cfjZos kg]{ Pl06df]lgon
ln8 PNjfo OGu6, ln8, Aof6L aS;,
;]k/]6/ / 6\o"an/ Aofu,
-O_

uf]a/ UofF; nufot afof]UofF;sf nflu


cfjZos kg]{ pks/0f h:t} d]g UofF;
eNe, uf]a/UofF; aQL, UofF; 6]k -a|f;_
uf]a/UofF; r'Nxf] / ltgsf kf6{k'hf{,
l/8S;g ONjf] / /j/ xf]h kfOk,

-O{_

uf]a/af6 ljB't pTkfbg ug]{ Aof6L


agfpg] pBf]un] cfoft ug]{ sRrf
kbfy{ -pBf]usf] jflif{s Ifdtf / :jLs[t
:sLddf tf]lsPsf] kl/df0f;Dd_ ;f]
Aof6L agfpg cfjZos sRrf kbfy{x
egL pBf]u ljefu jf 3/]n' tyf ;fgf
pBf]u ljefuaf6 l;kmfl/; eO{ cfPsf
sRrf kbfy{x

-p_

afof] phf{df cfwfl/t afof] :6f]e


-/fO; x:s :6f]e_ .

-pm_

-h_

-em_

h}ljs OGwg pTkfbgsf] k|of]hgsf]


nflu cfoft x'g] ldn, d]lzg/L
pks/0f, ltgsf kf6{k'hf{ tyf
/;fogx? .
6nLa; ;]jf ;~rfng tyf lj:tf/sf] nflu
k}7f/L ul/g] oGq, pks/0f, 6nLa; tyf To;sf
kf6{k'hf{x,

s[lifhGo pTkfbg, kmnk"mn, df5f cflb ;'/lIft


ug{ lgdf{0f ul/g] lzt e08f/sf] nflu cfjZos
kg]{ oGq tyf pks/0fx / ydf]{sf]n,

-`_

afnLgfnLsf] nfludfq k|of]u x'g] efu #* sf


sL6gfzs,
9';Lgfzs,
f/kftgfzs,
d';fgfzs cf}ifwL / To;sf] sRrf kbfy{,

-6_

:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df


;/sf/L, ;/sf/L cg'bfg k|fKt / ;fd'bflos
c:ktfnn] k}7f/L ug]{ efu *$ / () sf
cf}ifwLo Pj+ zNolrlsT;f ;DaGwL oGq pks/0f
tyf cf}hf/x, d'6'leq k|Tof/f]k0f ul/g]
eNex, :6]06x / k]; d]s/x,
t/ o;/L k}7f/L u/]sf dfnj:t'x
jf/]06L jf Uof/]06Lsf] cjlwdf k}7f/L u/]sf]
ldltn] Ps jif{leq dd{t ug{ n}hf+bf jf dd{t
u/L NofpFbf jf ;f]sf] ;f ;f]xL k|sf/sf] csf]{
dfnj:t' k}7f/L ubf{ To;df eG;f/ dx;'n k"0f{
5'6 x'g]5 .

-7_

ufpF ljsf; ;ldltsf] xsdf ;DjlGwt lhNnf


ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfsf] xsdf ;DjlGwt
gu/kflnsf] l;kmfl/;df af?0f oGq -bdsn_ Pj+
9nsf] kmf]xf]/ kfgL k|zf]wgsf] nflu k}7f/L x'g]
l66d]06 KnfG6, d]lzg/L / ;+oGqx .

-8_

;DalGwt gu/kflnsfsf] l;kmfl/;df kmf]x/ d}nf


;ng u/L k'gM pTkfbg ug]{ pBf]uxn] k}7f/L
ug]{ ufj]{h sDkfS6/, ufj]{h sG6]g/ tyf kmf]x/
d}nf k|zf]wg u/L k'gM pTkfbg ug]{ d]lzg/Lx .

-9_

ljb]zL lgof]u tyf bft[ ;+:yfn] s"6gLlts


;'ljwf jf dx;'n ;'ljwfdf k}7f/L u/L s'g}
cfof]hgfsf] :jLs[t jflif{s sfo{qmd cg'?k
cfof]hgfnfO{ g} x:tfGt/0f u/L ;/sf/L gDa/
Kn]6df kl/jt{g ug]{ jf s'g} cfof]hgfsf] gfddf
k"0f{ jf cf+lzs dx;'n ;'ljwfdf -nut jf a}
Uof/]06Ldf k}7f/L ePsf] afx]s_ k}7f/L ePsf /

cfof]hgf ;dflKtkl5 cy{ dGqfnosf] :jLs[lt


lnO{ ;/sf/L gDa/ Kn]6df kl/jt{g ug]{ u/L
;/sf/L lgsfonfO{ x:tfGt/0f ug]{ jf :jLs[lt
k|fKt sDtLdf !% z}ofeGbf a9L Ifdtfsf u}/
gfkmf d'vL ;fd'bflos c:ktfnnfO{ x:tfGt/0f
ug]{ ;jf/L ;fwg .
-0f_

cf}ifwL Joj:yf ljefusf] l;kmfl/;df cf}ifwL


pBf]un] k}7f/L ug]{ sRrf kbfy{, ;xfos sRrf
kbfy{, /f;folgs kbfy{ Pj+ Kofls d]6]l/on .
o:tf] l;kmfl/; ubf{ cf}ifwL Joj:yf
ljefun]] sRrf kbfy{sf] vkt cg'kft, :jb]zdf
x'g] pkef]u Pj+ ljb]zdf ePsf] lgsf;Lsf]
cfwf/df Ps cfly{s jif{sf] nflu rflxg] kl/df0f
Ps}k6s l;kmfl/; ug{;Sg]5 .

-t_

ljB't ljsf; ljefusf] l;kmfl/;df hnljB't


pTkfbg, k|;f/0f, ljt/0f, ;~rfng jf ;+ef/sf]
nflu cfjZos kg]{ g]kfndf pTkfbg gx'g]
lgdf{0f pks/0fx?, d]lzg/L cf}hf/x? / ;f]sf]
;DalGwt kf6{k'hf{x? tyf To:tf pks/0fx?
lgdf{0f ug{ cfjZos kg]{ sRrf kbfy{ -:6Ln
l;6_ .

-y_

d[uf}nf /f]uLx?sf] pkrf/df k|of]u ug]{ zLif{s


#*=@$ df kg]{ 8fOnfl;; jfy sG;G6]6 -7f];
jf t/n_ .
uf]ne]8fsf] s]rk tyf ;; pTkfbg ug]{ u/L
;xsf/L ;+:yfn] :yfkgf u/]sf] pBf]un]
uf]ne]8fsf] s]rk tyf ;; pTkfbgsf] nflu
s[lif tyf ;xsf/L dGqfnosf] l;kmfl/zdf k}7f/L
ug]{ ldn d]lzg/L tyf oGq pks/0f .

-b_

-#_

eG;f/ dx;'n cf+lzs 5'6x'g] M

-s_

d;L agfpg] pBf]un] pBf]u ljefusf]


l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ /f;folgs kbfy{df nfUg]
eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6lbOg]5 .

-v_

:jb]zL d'b0f -k]|;_ pBf]un] cfgf] pBf]usf]


k|of]usf] nflu d]lzg/L kf6{k'hf{, 5fKg] 6fOk
Ans, Kn]6, zL6, u|flkms cf6{, lkmNd, zLif{s
()=)^ cGtu{tsf el6{sn Sofd/f, s]ldsnx
k}7f/L u/]df nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf;
k|ltzt 5'6x'g]5 . ;fy}, o:tf pBf]un] k}7f/L
ug]{ d;Lsf] k}7f/Ldf eg] kfFr k|ltztdfq
eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-u_

6]ls Ph]G;Ln] cfgf] k|of]hgsf] nflu kfn


-6]G6_ cfO; PS;, SofDkg, lk6g, SnfOlDj
/f]k, SnfOlDadfdfq k|of]u x'g] dfnj:t'x,
ljz]if k|sf/sf SoflDk qmf]s/L tyf s6n/L /
?s:ofs klxnf] k6s k}7f/L ubf{ kfFr
k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 . ;fy}, o:tf
Ph]G;Lxn] ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf]
l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ ;~rf/ pks/0fdf ;d]t
nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6 x'g]5
. o;/L k}7f/L x'g] dfnj:t'dWo] SoflDk qmf]s/L
/ s6n/Ldf 6]ls Ph]G;Lsf] gfd / lrGx clt
ePsf] x'g' kg]{5 .

-3_

hnofqfsf] Joj;fo ug]{ /fl6 Ph]G;Ln] cfgf]


Joj;fo ;~rfngsf] nflu /a/ / df]6/sf] 8'f
bzbz yfg, x]nd]6 Ps;o yfg, Kof8n
Ps;o hf]/ / af6/ k|'km Sofd/f s06]g/ bz
yfg klxnf] k6s k}7f/L ubf{ eG;f/ dx;'n kfFr
k|ltztdfq nfUg]5 .

-_

g]kfndf 5fofg ul/Psf] l;g]dfsf] lkmNd w'g


jf lk|G6 ug{ jf 8]enk ug{ jf ;fp08 /]s8{ ug{
jf k|bz{g ug{ c:yfoL lgsf;L ug'{ k/]df

rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df eG;f/


dx;'n glnO{ nutdf /fvL lgsf;L ug{
lbOg]5 . o:tf] lkmNd k'gM k}7f/L ubf{ k|ltld6/
Ps ?k}ofF dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 . t/
ljb]zdf k|bz{gsf nflu nluPsf] l;g]df lkmtf{
NofpFbf eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .
;fy} g]kfndf rnlrq 5fofFg ug{sf]
nflu ljb]zL gful/sxn] cfk"m;Fu Nofpg]
rnlrq ;DaGwL oGq pks/0fx / ;f];Fu
;DalGwt dfnj:t'x rnlrq ljsf; af]8{sf]
l;kmfl/;df kl5 lkmtf{ n}hfg] zt{df eG;f/
dx;'n glnO{ nutdf /fvL k}7f/L ug{ lbg
;lsg]5 .
-r_

:yfoL :jLs[t k|fKt 6fen Ph]G;L, 6]ls


Ph]G;L, /fl6 Ph]G;L / tf/] tyf l/;f]6{
xf]6nn] ko{6g tyf gful/s pog dGqfnosf]
l;kmfl/;df k}7f/L u/]sf] nUh/L sf]r,
dfOqmf]a; / ldlga;dWo] hDdf b'O{ yfgdf
nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf; k|ltzt 5'6
x'g]5 .
t/ o;/L k}7f/L x'g] ;jf/L ;fwgx
k}7f/L ePsf] cf7 jif{;Dd lghL ;jf/Lsf] ?kdf
btf{ ug{ jf gfd;f/L ug{ gkfOg] / ;jf/L
;fwgdf aflx/kL To:tf Ph]G;L jf xf]6nsf]
gfd n]lvPsf] x'g' kg]{5 . o:tf ;jf/L ;fwg
cf7 jif{ gk'uL gfd;f/L u/]df lgodfg';f/ k"/}
eG;f/ dx;'n nfUg]5 / cf7 jif{kl5 gfd;f/L
ePdf eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g . Psk6s o:tf]
;'ljwf pkef]u ul/;s]sf] cf7 jif{ Joltt
ul/;s]kl5dfq k'gM o:tf] ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

-5_

tf/] xf]6nxn] :jLs[t of]hgfcg';f/ xf]6]nsf]


lgdf{0f jf Ifdtf lj:tf/ jf :t/a[l4sf nflu

jf klxn] k}7f/L u/]sf dfnj:t'x k'/fgf eO{


ltgnfO{ k|lt:yfkg ug{sf] nflu k}7f/L ug]{
b]xfosf pkv08 -c_ df plNnlvt dfnj:t'df
kfFr k|ltztdfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 M

-h_

-c_

lsr]g
OSo"kd]06,
ln6,
Po/s08L;lg, kmlg{r/ P08 lkmS;r;{,
/x, sfk]{6 -pmgL afx]s_, On]lS6s
OG:6n]zg P08 lkmS;r;{, n08L tyf
8fOlSnlg, xfp;lslk OSo"kd]06,
On]lS6sn kf6{;, sDk|];/ P08 kDk;\,
nS; P08 nls km/ 8f];{, On]lS6sn
6fG;kmd{/ P08 h]g]/]6;{, qms/L, Unf;
j]o/, s6n/L P08 6]j'nj]o;{, ;]lg6/L
lkml6 / lng]G; .

-cf_

pkv08 -c_ df plNnlvt dfnj:t'dWo]


qms/L, Unf;j]o/, s6n/L, 6]j'nj]o/,
;]lg6/L lkml6 / lng]G;df xf]6]nsf]
gfd / lrGx clt ePsf] x'g' kb{5 .

-O_

o; v08df plNnlvt ;'ljwf kfFr


jif{sf] cjlwdf Psk6s dfq k|bfg
ul/g]5 .

:jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfnosf] l;kmfl/;df


;/sf/L c:ktfnn] / :jf:Yo tyf hg;+Vof
dGqfno jf Pzf]l;o;g ckm k|fOe]6 x]Ny
OlG:6Ro";g g]kfnsf] l;kmfl/;df ;fd'bflos jf
lghL c:ktfnn] k}7f/L ug]{ dfOqmf]a; Pj+
ldlga;xdf b]xfo adf]lhd eG;f/ dx;'n
5'6lbOg]5 M
-c_

Go"gtd kGw| z}ofb]lv krf; z}of;Dd


ePsf] c:ktfnsf] nflu dfOqmf]a; jf
ldlga;dWo] Pp6f / krf; z}ofeGbf

a9L ePsf] c:ktfnsf] nflu dfOqmf]a;


jf ldlga;dWo] hDdf b'O{j6f ;jf/L
;fwgdf nfUg] eG;f/ dx;'ndf krf;
k|ltzt 5'6 lbOg]5 .
-cf_

-_

pkv08 -c_ adf]lhd ;'ljwfdf k}7f/L


ePsf] dfOqmf]a; jf ldlga; k'/fgf] eO{
k|of]u ug{ g;lsg] ePdf To;nfO{
:qm\ofk u/]sf] k|df0f eG;f/ sfof{nodf
k]z u/]kl5 ;f]xL k|sf/sf] csf]{ ;jf/L
;fwg k}7f/L ubf{ ;d]t of] ;'ljwf
lbOg]5 .

rnlrq w'nfO{ ug]{ WjgL eg]{ ;d]t p2]Zon] btf{


ePsf pBf]u jf sDkgLxn] rnlrq ljsf;
af]8{sf] l;kmfl/;df k}7f/L ug]{ b]xfosf pkv08
-c_, -cf_ / -O_ df plNnlvt dfnj:t' /
rnlrq k|bz{g ug]{ p2]Zon] btf{ ePsf pBf]u
jf sDkgLxn] pkv08 -O{_ df plNnlvt
dfnj:t'x klxnf] k6s k}7f/L ubf{ @=%
k|ltzt dx;'n lnO{ afFsL dx;'n 5'6x'g]5 .
o;/L l;kmfl/; ubf{ rnlrq ljsf; af]8{n]
;DalGwt pBf]u jf sDkgLsf] Ifdtf / k|of]usf]
cfwf/df kl/df0f ls6fg u/L l;kmfl/; ug'{
kg]{5 .
-c_

g]u]l6e k|f];]l; d]lzg, sDKo"6/fOH8


lk|Eo"Pjn g]u]l6e sl6 d]lzg ;]6,
kmfOgn g]u]l6e cN6flSnlg d]lzg,
lel8of] Pl;i6 ;lxt sn/ PgfnfOlh
-s/]S;g_ d]lzg ;]6, kmfOgn lk|lG6
tyf kmfOgn k|f];]l; d]lzg, k|f];];/
Pj+ lk|G6/, PgfnfOh/, k|f]h]S6/,
:6]gj]s, ;fp08 l/8/, l;qmf]dL6/,
:kfnfOh/, l/jfO08/, # lrk Pr=8L=
Sofd]/f / ;f]sf] n]G;, Pr=8L= 6]k

/]s8{/, Pr=8L= xf8{ l8:s, Pr= 8L=


df]lg6/, kL @ /]s8{/, kL= @ sf8{ /
lel8of] Sofd]/f :6]jnfOh/ .
-cf_

sn/ s/]S;g ;d]tsf] 6]lnl;g] d]lzg,


j]6fP;= kL= lel8of] /]s8{/ Pj+
6]lnl;g] ;DaGwL pks/0fx, dlg6/,
cl8of] ldlS; sG;f]n / a]6f eLl8of]
P;=kL= Pj+ 6]kl/s8{/x, 8j/,
ldS;r/, PDKnLkmfo/, :kLs/ /
dfOqmf]kmf]g .

-O_

;fp08 clK6sn 6fG;kml/ d]lzg ;]6,


lk|G6 lk|Eo" k|f]h]S6/x, !^ Pd=Pd= Pj+
#% Pd=Pd= sf Sofd/fx, ;fp08
cK6Lsn Sofd/f, n]G;, lkmN6/x,
Dofu]lhg, Sofd]/f :6}08, a}6L rfh{/x,
6nL, 8nL, qm]g / l/n]S6/x . j]jL,
;'k/ dN6L!), dN6L@) ;f]nf/, Pr=
Pd= cfO{, 8Ld/ .

-O{_

-`_

nUh/L l;6\;, $ 6geGbf a9L Ifdtfsf


Po/ s08L;G;, k|f]h]S6/ n]G;, k|f]h]S6/
NofDk; / /]lS6kmfO;{, k|f]h]S6 sG;f]n,
h]gg jNj;, k|f]h]S6 sfa{G;, l8lh6n
lkmNd ;j{/, ;jpkm;{, lkmNd Knf6;{,
lkmNd c6f]d]zg OlSjkd]06\;, l:qmG;,
l8lh6n l;g]df k|f]h]S6/ -%)))
No'd]G;g]l6e !)*)x&@) l/;f]n';g_ /
;f]sf] n]G; .
df]6/;fOsnsf] n]uuf8{ agfpg] pBf]un]
n]uuf8{ pTkfbgsf] nflu cfjZos kg]{ pBf]u
ljefun] l;kmfl/; u/]sf] kl/df0f;Ddsf] kmnfd]
kfOk k}7f/L ubf{ bz k|ltzt dfq eG;f/
dx;'n nfUg]5 .

-6_

ko{6g tyf gful/s pog dGqfnosf]


l;kmfl/;df kj{tf/f]x0f bnn] g]kfnsf lxdfn
cf/f]x/0f ug{sf] lgldQ k}7f/L ug]{ g]kfndf
vkt x'g] dlb/f tyf r'/f]6 afx]ssf
dfnj:t'x?df !) k|ltzteGbf a9L eG;f/
dx;'n nfUg] ePdf !) k|ltzt dfq eG;f/
dx;'n nfUg]5 . o:tf bnx?n] k}7f/L ug]{
g]kfndf vkt gx'g] dfnj:t'x?sf] xsdf
b/aGbL adf]lhd nfUg] dx;'n w/f}6Ldf lnO{
dfnj:t' lkmtf{ u/]kl5 w/f}6L /sd lkmtf{
lbOg]5 .

-7_

;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf] l;kmf/;df


u|fdL0f If]qdf ;]jf k'ofpg] b"/;~rf/ ;]jf
k|bfos jf b"/;~rf/ ;]jf :yfkgf u/L
;~rfng ug]{ ;/sf/L jf lghL If]qsf lgsfon]
PS;r]Gh :yfkgf tyf g]6js{ lj:tf/sf nflu
cfoft ug]{ b/aGbLdf dfkmL eP afx]ssf s]j'n,
Jof6L tyf b"/;~rf/ ;DaGwL pks/0fx? -6fj/
:6Sr/ / ;]N6/ afx]s_ df % k|ltzteGbf a9L
eG;f/ dx;'n b/ ePdf & k|ltzt dfq eG;f/
dx;'n nfUg]5 .
g]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljefun] u'0f:t/
k|dfl0ft u/L cfoft ug{ l;kmfl/z u/]sf zLif{s
#(@# df kg]{ sDkf]lh6 Pn=kL=hL= l;ln08/df
kGw| k|ltzt dfq eG;f/ dx;'n nfUg]5 .

-8_

!^=

b]xfosf dfnj:t'x ef/t / hgjfbL u0ftGq rLgsf] :jzfl;t


If]q ltAjtaf6 k}7f/L x'Fbf eG;f/ dx;'n k"0f{?kn] 5'6x'g]5 M
-!_

efu ! sf] hLljt hGt' ;a},

-@_

efu # sf] zLif{s )#=)! b]lv )#)$=(( ;Ddsf


dfnj:t'x,

-#_

efu $ sf] zLif{s )$=)! sf pTkfbgx, zLif{s


)$=)& sf pTkfbgx / zLif{s )$=)( sf] ck|zf]lwt
k|fs[lts dx,

-$_

zLif{s )%=)^ sf pTkfbgx,

-%_

efu ^ sf ;a} pTkfbgx,

-^_

efu & sf] pkzLif{s )&)#=@) df kg]{ ;'sfPsf] n;'g,


pkzLif{sx )&!#=!), )&!#=@), )&!#=#!, )&!#=#@,
)&!$=!)=)) / )&!$=() afx]ssf ;a} pTkfbgx,

-&_

efu * sf] pkzLif{sx )*)!=!(, )*)#=)),


)*)$=@) sf] tfhf c+lh/, pkzLif{sx )*)$=#),
)*)$=$), )*)$=%), zLif{s )*=)% sf] ;a} pTkfbg,
pkzLif{s )*)^=!) / zLif{s )*=)& b]lv pkzLif{s
)*!)=() ;Ddsf pTkfbgx,

-*_

efu ( sf] zLif{s )(=!) sf] sf+rf] cb'jf, pkzLif{s


)(!)=#) sf] sf+rf] a];f/,

-(_

efu !) sf vfBfGgx ;a},

-!)_

efu !! sf] zLif{s !!=)! b]lv pkzLif{s !!)$=#)


;Ddsf pTkfbgx,

-!!_

efu !@ sf] zLif{s !@=)! b]lv pkzLif{s !@)@=@)


;Ddsf pTkfbg, zLif{s !@=)^, pkzLif{s !@)&=@),
pkzLif{s !@)&=$) / pkzLif{s !@)&=(( sf
pTkfbg . zLif{sx !@=)*, !@=)(, !@=!) / !@=!!,
pkzLif{sx !@!@=(! / !@!@=(( sf pTkfbgx,
zLif{s !@=!# / zLif{s !@=!$ sf pTkfbgx,

-!@_

efu !$ sf ;a} pTkfbgx,

-!#_

efu !% sf] pkzLif{s !%@!=() sf pTkfbg,

!&=

-!$_

efu !& sf] zLif{s !&=)! sf] u'+8 ;Vv/,

-!%_

efu @# sf zLif{sx @#=)$, @#=)% / @#=)^ sf ;a}


pTkfbgx,

eG;f/ dx;'n tyf s[lif ;'wf/ z'Ns k"0f{ 5'6x'g] M b]xfosf


dfnj:t'x k}7f/L ubf{ eG;f/ dx;'n tyf s[lif ;'wf/ z'Ns k"0f{
?kdf 5'6x'g]5 M
-s_

zLif{s )!=)% cGtu{t kg]{ dfp hftL -efn] kf]yL_ sf]


rNnf .

-v_

k'ik kmfd{xn] k}7f/L ug]{ k"mnsf lj?jf -db/ KnfG6\;_


sndL lj?jfx, k"mnsf] ufgf tyf h/fx / k"mnsf]
aLp aLhg .

-u_

s'v'/fsf] bfgf pTkfbg ug]{ pBf]u jf Xofr/L kmd{xn]


k}7f/L ug]{ s'v'/fsf] bfgfdf k|of]u x'g] zLif{s )%=)^ df
kg]{ xf8sf] w"nf] / cjz]ifx .

-3_

g]kfndf h}ljs dn pTkfbg ug]{u/L btf{ ePsf pBf]un]


h}ljs dnsf] pTkfbgsf nflu k}7f/L ug]{ lgdvnL /
c08LvnL .

-_

h}ljs OGwg pTkfbgsf] nflu cfoft ul/g] ;lhjg


sf] bfgf tyf jLp -l;8\;\_

(Jatropha)

!*=

k|tLtkq / lahsdf dfnj:t'sf] zLif{s pkzLif{s tyf ls6fgL


ljj/0f pNn]v ug'{ kg]{ M g]kfnleq k}7f/L x'g] dfnj:t'sf]
k|tLtkq vf]Nbfs} cj:yfdf dfnj:t'sf] ls6fgL -:k]l;lkms_
ljj/0f, j:t' juL{s/0f zLif{s, k|To]s j:t'sf] k|lt OsfO{ d"No /
kl/df0f, pTklQsf] d'n's Pj+ oyf;+ej dfnj:t'sf] k|s[lt cg';f/
df]8]n gDa/ / sDkgL ;d]t k|tLtkq / lahsdf v'nfpg' kg]{5 .
/fh:j c;'nLdf gsf/fTds k|efj kg]{ u/L pko'{Qm adf]lhdsf]
ljj/0f gv'nfO{ k|tLtkq vf]Ng] jf lahs k]z ug]{ cfoftstf{nfO{

eG;f/ clws[tn] To:tf] dfnj:t'sf] eG;f/ dx;'n k|of]hgsf


nflu lgwf{l/t d"Nosf] Ps k|ltzt hl/afgf u/L cfjZos ljj/0f
dfu ug{ ;Sg]5 . o;/L k|fKt ljj/0fsf cfwf/df klg ls6fgL
-:k]l;lkms_ x'g g;s]df ;f] dfnj:t'sf] ef}lts k/LIf0f u/L
;f]af6 k|fKt ls6fgL ljj/0f eG;f/ k|1fkgkqdf pNn]v u/L
hfFrkf; ug'{ kg]{5 .
!(=

ljljw M
-!_

pBf]un] cfgf] pBf]usf] ;~rfngsf] nflu cfk}+m k|of]u


ug]{ u/L pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df k'/fgf ldn d]lzg/L
oGq pks/0f tyf :So|fk -kq'_ / g]kfndf ;~rflnt
cfof]hgfxn] cfof]hgf ;~rfngsf] nflu k}7f/L ug]{
k'/fgf ldn, d]lzg/L, oGq, pks/0fx / xjfO{ ;]jf
sDkgLxn] xjfO{ ;]jf ;~rfngsf] nflu
g]kfn
gful/s pog k|flws/0fsf] l;kmfl/;df k'/fgf jf k|of]u
ePsf xjfOhxfh, x]lnsf]K6/ / ltgsf Ol~hgx k}7f/L
ug{ kfpg]5g\ . dfly pNn]v ul/Pb]lv afx]ssf cGo
k'/fgf dfnj:t' k}7f/L ug{ kfOg] 5}g .
t/ lghL u'06f lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgf
cGtu{t k}7f/L ug{ kfOg] lghL k|of]usf dfnj:t' / /fxt
tyf p4f/ sfo{sf nflu cGt/f{li6o ;+3 ;+:yfaf6
;xof]u :j?k k|fKt eO{ g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt lnO{
k}7f/L x'g] dfnj:t'df of] bkmf nfu" x'g] 5}g .

-@_

ef/taf6 l8=cf/=kL= jf a}ls k|0ffnL cg';f/ k}7f/L


u/]sf dfnj:t'df dfq o; cg';"rLsf] bkmf # df
plNnlvt 5'6k|bfg ul/g]5 .

-#_

rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6 dfnj:t'x k}7f/L ubf{


b]xfodf plNnlvt dfnj:t' j:t' ljlgdo jf a}l
k|0ffnL cg';f/ / cGo ;a} dfnj:t' a}l k|0ffnL
cg';f/ ug'{ kg]{5 M
-s_ sRrf pmg

-v_ hLljt e]8f Rof+u|f


-u_ g"g
-3_ rf}+/L ufO{ / rf}+/L ufO{sf] k'R5/
-_ un}+rf
-r_ h8La'6L
t/ lgsf;L ubf{ / ;f]x| xhf/ ?k}ofF;Ddsf]
dfnj:t' k}7f/L ubf{ a}l k|0ffnL clgjfo{ x'g] 5}g .
-$_

a|'c/L sDkgLn] qmfpgss{ k}7f/L ubf{ cfGtl/s /fh:j


sfof{nosf] l;kmfl/;dfdfq k}7f/L ug'{ kg]{5 .

-%_

t];|f] d'n'sdf lgsf;L x'g] dfnj:t' s'g} lgsf;Lstf{n]


sf7df8f}+d} lqe'jg ljdfg:yn eG;f/ sfof{nodf
hfFrkf; u/fO{ aGb sG6]g/df eG;f/sf] l;n5fk nufO{
:yn dfu{l:yt eG;f/ sfof{noaf6 lgsf;L ug{ rfx]df
eG;f/ ljefun] k|lqmof tf]sL pQm ;'ljwf k|bfg ug]{]5 .

-^_

s'g} pBf]u, JolQm, ;+:yf jf ljb]zL gful/sn] s'g} vf;


sfo{ k|of]hgsf] nflu -Jofkfl/s k|of]hg afx]s_] kl5
lkmtf{ n}hfg] zt{df k}7f/L ug]{ dfnj:t' ;DalGwt
dGqfno jf b"tfjf;sf] l;kmfl/;df a9Ldf tLg
dlxgf;Ddsf] nflu nutdf /fvL k}7f/L ug{ lbg
;lsg]5 . o;/L l;kmfl/; gePsf] cj:yfdf eG;f/
sfof{non] cf}lrTo x]/L kl5 lkmtf{ ug]{ zt{df a9Ldf
Psjif{sf] cjlw tf]sL nfUg] s/, dx;'n tyf z'Nsx
w/f}6L lnO{ hfFrkf; ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 . tf]lsPsf]
;dodf dfnj:t' lkmtf{ gu/]df w/f}6L lkmtf{ x'g] 5}g .

-&_

rLgsf] :jzfl;t If]q ltAjtaf6 q]ml86 ;'ljwf cGtu{t


dfnj:t' k}7f/L ubf{ /fv]sf] w/f}6L /sd lkmtf{ kfpgsf]

nflu pQm dfnj:t' k}7f/L u/]sf] ldltn] tLg dlxgfleq


a}l k|0ffnLaf6 e'QmfgL k7fPsf] k|df0f k]z u/L w/f}6L
lkmtf{ lnO;Sg' kg]{5 . dfnj:t' k}7f/L ePsf] ldltn] tLg
dlxgfleq pk/f]Qmadf]lhd lkmtf{ gePsf] w/f}6L /sd
;b/:ofxf ul/g]5 / To;df k}7f/Lstf{sf] bfaL nfUg]
5}g .
-*_

g]kfnsf] cGo /fi6x;+Fu ePsf lkIfLo tyf ax'kIfLo


;D}ftf jf ;lGwsf] k|lts"n gx'g] u/L Ps d'n'saf6
cfofltt dfnj:t'x k'gM csf]{ d'n'sdf 5 dlxgfleq
lgof{t ug]{ u/L k}7f/L u/]df pQm dfnj:t'df b/aGbL
cg';f/ nfUg] eG;f/ dx;'n w/f}6Ldf /fvL k}7f/L ug{
lbg ;lsg]5 . o:tf j:t'x lgsf;L ubf{ k}7f/L ubf{sf]
cj:yfdf e'QmfgL u/]sf] ljb]zL d'b|fdf g36\g] u/L cfh{g
u/]sf] k|df0f / lgsf;L ePsf] k|df0f k]z u/]sf] Ps
dlxgfleq w/f}6L /x]sf] /sdaf6 nfUg] eG;f/ dx;'nsf]]
bz k|ltzt /sd c;'n u/L afFsL eG;f/ dx;'n lkmtf{
ul/g]5 .

-(_

b'O{ kIfLo ;lGwdf c;/ gkg]{ u/L k|of]u eO;s]sf]


cf}Bf]lus d]lzg/L oGq Pj+ pks/0fx ljb]zdf laqmL
ug{ rfx]df laqmL afktsf] ljb]zL d'b|f cu|Ld ?kdf k|fKt
eO{ ;s]sf] jf ;f] afkt vf]lnPsf] k|tLtkqsf] cfwf/df
pBf]u ljefusf] l;kmfl/;df lgsf;L ug{ lbOg]5 .

-!)_

b'O{ kIfLo ;lGwdf c;/ gkg]{ u/L g]kfndf k|of]u


eO;s]sf lgdf{0f ;DaGwL k'/fgf oGq pks/0fx
ljb]zdf laqmL ug{ rfx]df laqmL afktsf] ljb]zL d'b|f
cu|Ld ?kdf k|fKt ePsf] jf ;f] afkt vf]lnPsf]
k|tLtkqsf] cfwf/df lgsf;L ug{ lbOg]5 .

-!!_

dfnj:t' hf+rkf; ubf{ j:t' juL{s/0f jf j:t' klxrfg


tyf u'0f:t/ k/LIf0f ug{ cfjZos b]lvPsf jf
dxflgb]{zsn] k|of]uzfnf k/LIf0f u/fO{ dfq hfFrkf; ug]{
egL tf]lslbPsf dfnj:t'xsf] gd"gf ;ng u/L
k/LIf0fsf nflu eG;f/ clws[tn] eG;f/ k|of]uzfnf jf

k|rlnt sfg"gn] lgwf{l/t u/]sf] k|of]uzfnfdf k7fpg'


kg]{5 .
-!@_

eG;f/ b/aGbL k|of]hgsf] nflu lgwf{l/t cf7 csf]


pkzLif{snfO{ tYof k|of]hgsf] nflu dxflgb]{zsn] c
yk ug{ ;Sg]5 .

-!#_

ckfx?n] k|of]u ug{ ldNg] u/L agfOPsf :s'6/, dlxnf,


afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno jf ;DalGwt
lhNnfsf] k|d'v lhNnf clwsf/Lsf] l;kmfl/;df
ckfxsf] gfddf k}7f/L ubf{ eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .
k}7f/Lsf] cj:yfdf ckfx?n] k|of]u ug{ ldNg] gePsf /
k}7f/L ul/;s]kl5 ckfx?n] k|of]u ug{ ldNg] agfO{ btf{
ug]{ ePdf pQm dGqfno jf ;DalGwt lhNnfsf] k|d'v
lhNnf clwsf/Lsf] l;kmfl/;df k}7f/L ubf{ nfUg] eG;f/
dx;'n w/f}6L lnOg]5 . ckfsf] gfddf pko'{Qm adf]lhd
btf{ ePsf] k|df0f eG;f/ sfof{nodf k]z u/]kl5 w/f}6L
/x]sf] eG;f/ dx;'n lkmtf{ lbOg]5 . o;/L k}7f/L u/]sf]
:s'6/ g]kfn ckf ;+3sf] l;kmfl/;df ckfnfO{ g} laqmL
jf gfd;f/L ubf{ eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .

-!$_

a08]8 j]o/ xfp; / gub w/f}6L -kf;j's_ sf] ;'ljwf


glnPsf pBf]uxn] cfk"mn] lgsf;L ug]{ dfnj:t'
pTkfbgsf] nflu cfjZos kg]{ sRrf kbfy{, ;xfos
sRrf kbfy{ -g]kfndf pTkfbg gx'g] Kofls d]6]l/on
;d]t_ k}7f/L u/L ;f]af6 pTkflbt tof/L dfnj:t'
tf]lsPsf] cjlwleq tf]lsPsf] k|lqmof cg';f/ lgsf;L
u/]df To:tf sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{
-g]kfndf pTkfbg gx'g] Kofls d]6]l/on ;d]t_ k}7f/L
ubf{ eG;f/ laGb'df nfu]sf] s/, dx;'n g]kfn /fhkqdf
;"rgf k|sfzg u/L ;f]xL ;"rgfdf tf]lsPadf]lhdsf
dfnj:t'df tf]lsPadf]lhdsf] ldltb]lv tf]lsP
adf]lhdsf] ;db/df eG;f/ laGb'af6} lkmtf{ lbOg]5 .

-!%_

;Djt @)^% ;fn sflQs ! ut] g]kfn /fhkqdf


k|sflzt lghL u'06f lem6L ef/L ;DaGwL ;"rgfsf] bkmf

! sf] pkbkmf -@_ adf]lhd g]kfnL ofq'x?n] Nofpg]


Pn=;L=8L=, KnfHdf jf Pn= O{=8L= 6]lnlehgdf eG;f/
dx;'n, cGtMz'Ns, d"No clej[l4 s/ gnufO{ b]xfo
adf]lhdsf] Psd'i6 /sd eG;f/ dx;'n afkt c;'n
ul/g]5M
Pn= ;L=8L= , KnfHdf jf Pn=
O{=8L= 6L=le=sf] ;fOh
-O~rdf_

^ dlxgf;Dd
ljb]zdf a;L
kms]{sfsf] nflu
-k|lt O~r
?k}ofFdf_

^ dlxgfeGbf a9L
cjlw
ljb]zdf a;L
kms]{sfsf] nflu -k|lt
O~r ?k}ofFdf_

250.

200.

-s_ @@" ;Dd


-v_ @#" b]lv @(" ;Dd
-u_ #)" b]lv #@" ;Dd
-3_ ##" b]lv #(" ;Dd
-_ $)" b]lv $(" ;Dd
-r_ %)" / ;f] eGbf dfly

-!^_

@)=

400.

350.

500.

450.

550.

500.

600.

550.

1250.

1200.

k}7f/Lstf{n] g]kfndf ljqmL ul/g] clwstd v'b|f ljqmL


d"No k}7f/Ls} cj:yfdf ;DjlGwt eG;f/ sfof{nodf
clgjfo{ 3f]if0ff ug'{kg]{ u/L g]kfn ;/sf/n] dfnj:t'x?
tf]Sg ;Sg]5 .

;f6f ;Dem}ftf cGtu{t g]kfn ;/sf/sf] ;Dj]bgzLn ;"rLdf


k/]sf b]xfosf pkzLif{ssf dfnj:t'df o; cg';"rLsf] bkmf ^ df
plNnlvt 5'6k|bfg ul/g] 5}g . t/ o; cg';"rLsf cGo
bkmfxaf6 nfUg] eG;f/ dx;'n k"0f{ jf cf+lzs 5'6lbOPsf]df
;f]xL adf]lhd x'g]5 .
-!_

;fs{

d'n'sxdWo]

u}/

sd

ljsl;t d'n'sx
sf] nflu nfu" x'g]
;+j]bgzLn dfnj:t'sf] pkzLif{sxsf] ;"rL M
(Non-Least developed countries)

efu!
0104.20

0105.94

0105.99

0204.21

0204.22

efu@
0204.10

0204.23

0204.30

0204.41

0204.42

0204.43

0204.50

0207.11

0207.12

0207.13

0207.14

0207.24

0207.25

0207.26

0207.27

0207.32

0207.33

0207.34

0207.35

0207.36

efu#
0301.10

0301.91

0301.92

0301.93

0301.94

0301.95

0301.99

0302.11

0302.40

0302.50

0302.61

0302.62

0302.63

0302.64

0302.66

0302.67

0302.68

0302.69

0302.70

0303.21

0303.31

0303.33

0303.39

0303.76

0303.80

0304.11

0304.12

0304.19

0304.21

0304.22

0304.29

0304.91

0304.92

0304.99

0305.10

0305.20

0305.30

0305.42

0305.49

0305.51

0305.59

0305.61

0305.62

0305.63

0305.69

0401.10

0401.20

0401.30

0402.10

0402.21

0402.29

0402.91

0402.99

0403.10

0403.90

0404.10 0404.90

0405.10

0405.20

0405.90

0406.10

0406.30

0406.40

0406.90

0603.12

0603.13

0603.14

0603.19

0701.10

0701.90

0702.00

0703.10

0703.20

0703.90

0704.10

0704.20

0704.90

0706.10

0706.90

0707.00

0708.10

0708.20

0708.90

0709.20

0709.30

0709.40

0709.51

0709.59

0709.60

0709.70

0709.90

0710.10

0710.21

efu$

0406.20

0407.00 0409.00
efu^
0603.11
0603.90
efu&

0710.22

0710.29

0710.30

0710.80

0710.90

0711.40

0711.51

0711.59

0711.90

0712.20

0712.31

0712.32

0712.39

0712.90

0713.10

0713.20

0713.31

0713.32

0713.33

0713.39

0713.40

0713.50

0713.90

0801.31

0801.32

0802.11

0802.12

0802.31

0802.32

0802.40

0802.60

0802.90

0803.00

0804.30 0804.40

0804.50

0805.10

0805.20

0805.40 0805.50

0805.90

0807.11

0807.19

0807.20

0808.10

0808.20

0809.30

0809.40

0810.10

0810.90

0811.10

0811.90

0813.10

0813.20

0813.30

0813.40

0813.50

0901.11

0901.12

0901.21

0901.22

0901.90

0902.10

0902.20

0902.30

0902.40

0908.30

0910.10

0910.30

0910.91

0910.99

1001.90

1005.10

1005.90

1006.10

1006.20

1006.30

1006.40

efu*

efu(

efu!)

efu!!
1101.00

1102.10

1102.20

1102.90

1103.11

1103.13

1103.19

1103.20

1104.12

1104.19

1104.22

1104.23

1104.29

1104.30

1105.10

1105.20

1106.10

1106.20

1106.30

1107.10

1202.10

1202.20

1204.00

1205.10

1107.20
efu!@
1201.00

1205.90

1206.00

1212.91

1212.99

1207.40

1207.50

1207.99

efu!%
1507.10

1507.90

1511.90

1512.11

1512.19

1512.21

1512.29

1514.11

1514.19

1514.91

1514.99

1515.21

1515.29

1515.50

1515.90

1516.20

1517.10
1701.99

1703.10

1703.90

1806.20

1806.31

1806.32

1806.90

1902.11

1902.19

1902.20

1902.30

1905.10

1905.20

1905.31

1905.32

1905.40

1905.90

2001.10

2001.90

2002.10

2002.90

2003.10

2003.20

2003.90

2004.10

2004.90

2005.10

2005.20

2005.40

2005.51

2005.59

2005.80

2005.91

2005.99

2006.00

2007.10

2007.91

2007.99

2008.11

2008.19

2008.20

2008.30

2008.40

2008.70

2008.91

2008.92

2008.99

2009.11

2009.12

2009.19

2009.21

2009.29

2009.31

2009.39

2009.41

2009.49

2009.50

2009.61

2009.69

2009.71

2009.79

2009.80

2103.20

2103.30

2103.90

2104.10

efu!&
1701.11

1701.91

1704.10

1704.90

efu!*
1806.10
efu!(

efu@)

2009.90
efu@!
2103.10

2104.20

2106.10

2106.90

2201.10

2201.90

2202.10

2202.90

2203.00

2204.10

2204.21

2204.29

2204.30

2205.10

2205.90

2206.00

2207.10

2207.20

2208.20

2208.30

2208.40

2208.50

2208.60

2208.70

2401.10

2401.20

2401.30

2402.10

2402.20

2402.90

2403.10

2403.91

2403.99

2515.12

2515.20

2516.12

2516.20

2516.90

2517.41

2517.49

2523.10

2523.21

2523.29

2523.30

2523.90
2711.13

efu@@

2208.90
efu@$

efu@%

efu@&
2710.11

2710.19

2711.11

2711.12

2711.14

2711.19

2711.21

2711.29

3003.10

3003.20

3003.40

3003.90

3004.10

3004.20

3004.32

3004.40

3004.50

3004.90

3206.11

3206.19

3206.20

3206.41

3206.42

3206.49

3206.50

3208.10

3208.20

3208.90

3209.10

3209.90

3210.00

3304.10

3304.20

3304.30

3304.91

3304.99

3305.10

3305.20

3305.30

3305.90

3307.10

3307.20

3307.30

3307.49

3307.90

efu#)

efu#@

efu##

efu#$
3401.11

3401.19

3401.20

3401.30

3402.11

3402.12

3402.13

3402.19

3402.20

3402.90

3405.10

3405.20

3405.30

3405.40

3405.90

efu#^
3605.00
efu#*
3814.00

3819.00

efu#(
3916.10

3916.20

3916.90

3917.10

3917.21

3917.22

3917.23

3917.29

3917.31

3917.32

3917.33

3917.39

3917.40

3918.10

3918.90

3919.10

3919.90

3920.10

3920.20

3920.30

3920.43

3920.49

3920.51

3920.59

3920.61

3920.62

3920.63

3920.69

3920.71

3920.73

3920.79

3920.91

3920.92

3920.93

3920.94

3920.99

3921.11

3921.12

3921.13

3921.14

3921.19

3921.90

3922.10

3922.20

3922.90

3923.10

3923.21

3923.29

3923.30

3923.40

3923.50

3923.90

3924.10

3924.90

3925.10

3925.20

3925.30

3925.90

3926.10

3926.20

3926.30

3926.40

3926.90

4011.10

4011.20

4011.40

4011.69

4011.99

4012.11

4012.12

4012.19

4012.20

4012.90

4013.10

4013.90

4016.10

4202.12

4202.19

4202.21

4202.22

efu$)

efu$@
4202.11

4202.29

4202.31

4202.32

4202.39

4202.91

4202.92

4202.99

4205.00

4802.10

4802.20

4802.40

4802.54

4802.55

4802.56

4802.57

4802.58

4802.61

4802.62

4802.69

4810.13

4810.14

4810.19

4810.22

4810.29

4810.31

4810.32

4810.39

4810.92

4810.99

4811.10

4811.41

4811.49

4811.51

4811.59

4811.60

4811.90

4816.20

4816.90

4817.10

4817.20

4817.30

4818.10

4818.20

4818.30

4818.40

4818.50

4818.90

4819.10

4819.20

4819.30

4819.40

4819.50

4819.60

4820.10

4820.20

4820.30

4820.40 4820.50

4820.90

4821.10

4821.90

4910.00

4911.10

4911.91

4911.99

5210.11

5210.19

5210.21

5210.29

5210.31

5210.32

5210.39

5210.41

5210.49

5210.51

5210.59

5211.11

5211.12

5211.19

5211.20

5211.31

5211.32

5211.39

5211.41

5211.42

5211.43

5211.49

5211.51

5211.52

5211.59

efu$*

efu$(
4909.00
efu%@

efu%#
5310.10

5310.90

efu%$
5407.10

5407.20

5407.30

5407.41

5407.42

5407.43

5407.44

5407.51

5407.52

5407.53

5407.54

5407.61

5407.69

5407.71

5407.72

5407.73

5407.74

5407.81

5407.82

5407.83

5407.84

5407.91

5407.92

5407.93

5407.94

5408.10

5408.21

5408.22

5408.23

5408.24

5408.31

5408.32

5408.33

5408.34

5512.11

5512.19

5512.21

5512.29

5512.91

5512.99

5513.11

5513.12

5513.13

5513.19

5513.21

5513.23

5513.29

5513.31

5513.39

5513.41

5513.49

5514.11

5514.12

5514.19

5514.21

5514.22

5514.23

5514.29

5514.30

5514.41

5514.42

5514.43

5514.49

5515.11

5515.12

5515.13

5515.19

5515.21

5515.22

5515.29

5515.91

5515.99

5516.11

5516.12

5516.13

5516.14

5516.21

5516.22

5516.23

5516.24

5516.31

5516.32

5516.33

5516.34

5516.41

5516.42

5516.43

5516.44

5516.91

5516.92

5516.93

5516.94

5601.21

5601.22

5601.29

5601.30

5701.10

5701.90

5702.10

5702.20

5702.31

5702.32

5702.39

5702.41

5702.42

5702.49

5702.50

5702.91

5702.92

5702.99

5703.10

5703.20

5703.30

5703.90

5704.10

5704.90

5903.10

5903.20

5903.90

5904.10

5904.90

5906.10

5906.91

5906.99

efu%%

efu%^
5601.10
efu%&

5705.00
efu%(

efu^)
6001.10

6001.21

6001.22

6001.29

6001.91

6001.92

6001.99

6002.40

6002.90

6003.10

6003.20

6003.30

6003.40

6003.90

6004.10

6004.90

6005.21

6005.22

6005.23

6005.24

6005.31

6005.32

6005.33

6005.34

6005.41

6005.42

6005.43

6005.44

6005.90

6006.10

6006.21

6006.22

6006.23

6006.24

6006.31

6006.32

6006.33

6006.34

6006.41

6006.42

6006.43

6006.44

6006.90

6101.20

6101.30

6101.90

6102.10

6102.20

6102.30

6102.90

6103.10

6103.22

6103.23

6103.29

6103.31

6103.32

6103.33

6103.39

6103.41

6103.42

6103.43

6103.49

6104.13

6104.19

6104.22

6104.23

6104.29

6104.31

6104.32

6104.33

6104.39

6104.41

6104.42

6104.43

6104.44

6104.49

6104.51

6104.52

6104.53

6104.59

6104.61

6104.62

6104.63

6104.69

6105.10

6105.20

6105.90

6106.10

6106.20

6106.90

6107.11

6107.12

6107.19

6107.21

6107.22

6107.29

6107.91

6107.99

6108.11

6108.19

6108.21

6108.22

6108.29

6108.31

6108.32

6108.39

6108.91

6108.92

6108.99

6109.10

6109.90

6110.11

6110.12

6110.19

6110.20

6110.30

6110.90

6111.20

6111.30

6111.90

6112.11

6112.12

6112.19

6112.20

6112.31

6112.39

6112.41

6112.49

efu^!

6113.00

6114.20

6114.30

6114.90

6115.10

6115.21

6115.22

6115.29

6115.30

6115.94

6115.95

6115.96

6115.99

6116.10

6116.91

6116.92

6116.93

6116.99

6117.10

6117.80

6201.11

6201.12

6201.13

6201.19

6201.91

6201.92

6201.93

6201.99

6202.11

6202.12

6202.13

6202.19

6202.91

6202.92

6202.93

6202.99

6203.11

6203.12

6203.19

6203.22

6203.23

6203.29

6203.31

6203.32

6203.33

6203.39

6203.41

6203.42

6203.43

6203.49

6204.11

6204.12

6204.13

6204.19

6204.21

6204.22

6204.23

6204.29

6204.31

6204.32

6204.33

6204.39

6204.41

6204.42

6204.43

6204.44

6204.49

6204.51

6204.52

6204.53

6204.59

6204.61

6204.62

6204.63

6204.69

6205.20

6205.30

6205.90

6206.10

6206.20

6206.30

6206.40

6206.90

6207.11

6207.19

6207.21

6207.22

6207.29

6207.91

6207.99

6208.11

6208.19

6208.21

6208.22

6208.29

6208.91

6208.92

6208.99

6209.20

6209.30

6209.90

6210.10

6210.20

6210.30

6210.40

6210.50

6211.11

6211.12

6211.20

6211.32

6211.33

6211.39

6211.41

6211.42

6211.43

6211.49

6212.10

6212.20

6212.30

6212.90

6213.20

6213.90

6214.10

6214.20

6214.30

6214.40

6214.90

6215.10

6215.20

6215.90

efu^@

6216.00

efu^#
6301.10

6301.20

6301.30

6301.40

6301.90

6302.10

6302.21

6302.22

6302.29

6302.31

6302.32

6302.39

6302.40

6302.51

6302.53

6302.59

6302.60

6302.91

6302.93

6302.99

6303.12

6303.19

6303.91

6303.92

6303.99

6305.10

6305.20

6305.32

6305.33

6305.39

6305.90

6306.12

6306.19

6306.22

6306.29

6306.30

6306.40

6306.91

6306.99

6310.10

6401.10

6401.92

6401.99

6402.12

6402.19

6402.20

6402.91

6402.99

6403.12

6403.19

6403.20

6403.40

6403.51

6403.59

6403.91

6403.99

6404.11

6404.19

6404.20

6405.10

6405.20

6405.90

6802.29

6802.91

6908.90

6910.10

6310.90
efu^$

efu^%
6506.10
efu^*
6802.10

6802.21

6802.23

6802.92

6802.93

6802.99

6904.10

6904.90

6908.10

6910.90

6911.10

6911.90

7003.12

7003.19

7003.20

7003.30

7004.20

7004.90

7005.10

7005.21

7005.29

7005.30

7006.00

7007.11

7007.19

7007.21

7007.29

efu^(

efu&)

7008.00

7009.10

7009.91

7009.92

7013.10

7013.22

7013.28

7013.33

7013.37

7013.41

7013.42

7013.49

7013.91

7013.99

7020.00

7210.20

7210.30

7210.41

7210.49

7210.50

7210.61

7210.69

7210.70

7210.90

7212.20

7212.30

7212.40

7212.50

7212.60

7213.10

7213.20

7213.91

7213.99

7214.10

7214.20

7214.30

7214.91

7214.99

7215.10

7215.50

7304.11

7304.19

7304.22

7304.23

7304.24

7304.29

7304.31

7304.39

7304.41

7304.49

7304.51

7304.59

7304.90

7305.11

7305.12

7305.19

7305.20

7305.31

7305.39

7305.90

7306.11

7306.19

7306.21

7306.29

7306.30

7306.40

7306.50

7306.61

7306.69

7306.90

7308.10

7308.20

7308.30

7308.40

7308.90

8302.10

8302.20

8302.30

8302.41

8302.42

8302.49

8302.50

8302.60

8309.10

8415.10

8415.20

8415.81

8415.82

8415.83

8415.90

8418.10

8418.21

8418.29

8418.30

8418.40 8418.50

8418.61

8418.69

8450.11

efu&@

7215.90
efu&#

7313.00
efu*)
8007.00
efu*#

efu*$

8450.12

8450.19

8450.20

8450.90

8451.10

8451.21

8451.90
8504.21

8504.31

8504.32

8504.33

8504.40 8504.50

8506.10

8506.30

8506.40

8506.50

8506.60

8506.80

8506.90

8507.10

8507.20

8507.30

8507.40

8507.80

8507.90

8510.10

8510.20

8510.30

8510.90

8528.49

8528.59

8528.69

8528.71

8528.72

8528.73

8536.10

8536.20

8536.30

8536.41

8536.49

8536.61

8536.70

8539.10

8539.21

8539.22

8539.29

8539.31

8539.32

8539.39

8539.41

8539.49

8539.90

8540.11

8544.11

8544.19

8544.20 8544.30

8544.60

efu*%
8504.10

efu*&
8702.10

8702.90

8703.10

8703.21

8703.22

8703.23

8703.24

8703.31

8703.32

8703.33

8703.90

8704.10

8704.21

8704.22

8704.23

8704.31

8704.32

8704.90

8706.00

8708.10

8708.21

8708.29

8708.30

8708.40 8708.50

8708.70 8708.80

8708.91

8708.92

8708.93

8708.94 8708.95

8708.99

8711.10

8711.20

8711.30

8711.50

8711.90

8714.11

8711.40

8714.19
efu(^
9603.21

9608.10

efu(&
9702.00

9703.00

9705.00

-@_

;fs{ d'n'sxdWo] sd ljsl;t d'n'sx (Least


developed countries) sf] lgldQ nfu" x'g] ;+j]bgzLn
dfnj:t'sf] pkzLif{sxsf] ;"rL .
b]xfosf pkzLif{sx afx]ssf pkbkmf -!_ df
plNnlvt cGo pkzLif{sx M
efu&@

721310

721320

721391

721399

730411

730419

730422

730423

730424

730429

730431

730439

730441

730449

730451

730459

730490

730511

730512

730519

730520

730531

730539

730590

730810

730820

730830

730840

730890

830210

830220

830230

830241

830242

830249

830250

830260

efu&#

efu*#

efu*$
845190

cg';"rL@
!=

g]kfnaf6 ljb]zdf lgsf;L x'g] dfnj:t'df b]xfo adf]lhd


lgsf;L eG;f/ dx;'n nfUg]5 . o; bkmfdf pNn]v ePsf afx]s
cGo dfnj:t'df lgsf;L eG;f/ dx;'n nfUg] 5}g .

zLif{s

pkzLif{s

dfnj:t'sf] ljj/0f

lgsf;L eG;f/
dx;'n b/
cGoyf pNn]v
ePsf]df afx]s
df]n k|ltztdf

07.13

sf];f 5f]8fPsf] ;'Vvf sf];] t/sf/L, af]qmf


5f]8fPsf] jf g5f]8fPsf] jf bn]sf] jf
gbn]sf] .
0713.10.00 s]/fpm
0713.20.00 ;fgf] s]/fp

0713.40.00 d';'/f] bfn


10.01

1001.90.00 cGo
10.02 1002.00.00 d'8'nf ux'F .

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

ds}+ .
1005.10.00 aLpm -u]8f_
1005.90.00 cGo

10.06

k|=s]=lh=
?=!.

ux'F / d'8'nf ux'F .


1001.10.00 b'?d ux'F

10.05

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

wfg .
1006.10.00 wfg
1006.20.00 s'6]sf] -t/ /fd|f] gkmn]sf]_

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

1006.30.00 kfln; jf rDsg] u/]sf] jf gu/]sf] s'6]/

tof/ u/]sf] rfdn


1006.40.00 slgsf
10.08

kmfkm/, sf]bf], r/fsf] cfxf/f c? vfBfGg .


1008.10.00 kmfkm/
1008.20.00 sf]bf]
1008.30.00 Sofg/L ;L8
1008.90.00 cGo vfBfGg

12.01 1201.00.00 bn]sf] jf gbn]sf] e6\df;


12.04 1204.00.00 k'm6fPsf] jf gk'm6fPsf] cfn; .
12.11

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

d'VotM ;'ulGwt j:t' agfpg], cf}ifwL


agfpg] jf sL6gfifs cf}ifwL agfpg] jf
o:t} k|of]hgsf nflu k|of]u x'g] vfnsf],
tfhf, ;'s]sf], sfl6Psf] jf gsfl6Psf],
lk+w]sf] jf glk+w]sf] jf w"nf] kfl/Psf] jf
gkfl/Psf] lj?jf / lj?jfsf cx -aLof+ /
kmn;d]t_ .
1211.20.00 hLg;]gsf] h/f
1211.30.00 sf]sfsf] kft -sf]sf lnkm_
1211.40.00 clkmdsf] k/fn -kkL :6f}+_

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

cGoM
1211.90.10 ofrf{u'Djf
1211.90.90 cGo
13.01

nfxf k|fs[lts u"+b, vf]6f] -/]lhG;_, u"+bsf]


vf]6f] -ud/]lhg_ / t}nLo vf]6f] -pbfx/0ftM
afn;D;_ .

k|=s]=lh=
?=!))).
k|=s]=lh=
?=!.

1301.20.00 c/]ljs u'+b


1301.90.00 cGo
13.02

k|=s]=lh=
?=@.
k|=s]=lh=
?=@.

jg:klt /; / ;f/x k}lS6s tTjx,


k]lS6g]6x / k]S6]6x jg:klt kbfy{af6
lgsflnPsf, u'0f kl/jt{g ul/Psf jf
gul/Psf cu/cu/ / cGo tof/ ul/Psf
ln:ofOnf] kbfy{x -Do"l;n]h_ .
jg:klt /; / ;f/M
1302.11.00 clkmdsf]
1302.12.00 h]7Ldw' -n]sf]/fO;_ sf]
1302.13.00

xf]K;sf]

1302.19.00 cGo
1302.20.00 k}S6Ls ;f/, k]S6Lg]6\; / k]S6f6]6\;

u'0f kl/jt{g ul/Psf jf gul/Psf,


jg:kltaf6 k|fKt lrklrk nfUg] kbfy{
-Do"l;n]h_ / k|uf9s -lys]g/_ xM
1302.31.00 cu/cu/

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

k|=s]=lh=
?=!.

1302.32.00 s}/f]jkmn -nf]si6 ljG;_, s}/f]jkmnsf]

jLh -nf]si6 ljg ;L8_ / Ujf/ jLhaf6


k|fKt u'0f kl/jt{g ul/Psf] jf gul/Psf]
lrklrk nfUg] kbfy{ -Do'l;n]h_ x /
k|uf9s -lys]g/_ x
1302.39.00 cGo
14.04

k|=s]=lh=
?=!.
k|=s]=lh=
?=!.

cGoq gk/]sf] jg:klt pTkfbg .


1404.90.10 cw{ tof/L vo/ sTyf -sTyf /;_
1404.90.20 vo/ sTyf
1404.90.30 ?b|fIfsf] bfgf

k|=s]=lh=
?=!).
k|=s]=lh
?=%.
k|=s]=lh
?=@.

1404.90.90 cGo
23.02

vfBfGg jf bnxgsf] jf]6af6 lgkmg]/ jf


lk+w]/ jf c? k|lqmoff/f pknAw x'g]
k]n]6sf] ?kdf /x]sf] jf g/x]sf] 9'6f] cfpg]
rf]s/ / cGo cjz]if .
2302.10.00 ds}sf]
2302.30.00 ux'Fsf]
2302.40.00 cGo vfBfGgsf]
2302.50.00 sf];] ;fukftxsf]

23.03

2303.10.00
2303.20.00
2303.30.00
23.04 2304.00.00

23.05 2305.00.00

23.06

2306.10.00

k]n]6sf] ?kdf /x]sf] jf g/x]sf] df8 -:6fr{_


pTkfbg ubf{ lg:s]sf] / o:t} lsl;dsf]
cjz]if / lrgL agfpFbf lg:sg] r'sGb/ jf
pv'sf ;'s]sf 5f]qmf, /S;L jf ljo/ agfpFbf
lg:sg] s;/ / cGo cjz]if .
df8 -:6fr{_ sf] pTkfbgaf6 cfPsf] cjz]if
/ o:t} lsl;dsf cjz]ifx
lrgL pTkfbgsf] r'sGb/sf] / pv'sf] 5f]qmf
/ o:t} cjz]ifx
/S;L jf ljo/ agfpFbf lg:sg] s;/ /
cjz]ifx
e6df;sf] t]n lgsfNbf k|fKt x'g] lkgf /
cGo 7f]; cjz]if, lk+w]sf] jf glk+w]sf] jf
k]n]6sf] ?kdf ePsf] jf gePsf] .
abfdsf] t]n k]Nbf lg:s]sf], lk+w]sf] jf
glk+w]sf], k]n]6sf] ?kdf ePsf] jf gePsf]
lkgf / cGo 7f]; cjz]if .
jg:kltsf] jf];f] jf t]n lgsfNbf k|fKt x'g]
zLif{s @#=)$ jf @#=)% df k/]sf] afx]s
lk+w]sf] jf glk+w]sf], k]n]6sf] ?kdf ePsf] jf
gePsf] lkgf / cGo 7f]; cjz]if .
skf;sf] aLofFsf]

2306.20.00 cfn;sf] aLofFsf]

k|=s]=lh
?=%.

k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)

k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=.%)

k|=s]=lh
?=!.
k|=s]=lh
?=!.

2306.30.00 ;'o{d'vLsf] aLof+sf]

k|=s]=lh
?=.%)

tf]/L jf /fof] -/]k cf}/ sf]Nhf_ bfgf M


2306.41.00 Go"g O?l;s cDn tf]/L jf /fof] -/]k c/

sf]Nhf_ bfgfx -l;8\;_


2306.49.00 cGo
2306.50.00 gl/jnsf]

2306.60.00 vh'/sf] aLofFsf] jf u'bLsf]


2306.90.00 cGo
25.05

efu @^ sf] d]6nljol/ -wft'o'Qm_ afn'jf


afx]s /Lg jf /xLg ;j} k|sf/sf] k|fs[lts
afn'jf .
2505.10.00 l;lnsf afn'jf / Sjfh{
2505.90.00 cGo afn'jf

k|=s]=lh
?=.%)
k|=s]=lh
?=!.
k|=s]=lh
?=!.
k|=s]=lh
?=!.
k|=s]=lh
?=!.

k|=3=ld=
?=$)).
k|=3=ld=
?=$)).

25.14 2514.00.00 cln cln 6'qmfPsf] jf g6'qmfPsf] jf

25.16

s/f}+]ltf/f sf6]sf] jf gsf6]sf] jf c?


lsl;dn] sf6]sf] rf/kf6] -juf{sf/ ;d]t_ k|=3=ld=
l9Ssf jf kftf, :n]6 .
?=$)).
s/f}+]ltf/f jf cGo lsl;dn] cln cln
tfl5Psf], sfl6Psf] jf 6'qmfOPsf] rf/kf6]
-juf{sf/ ;d]t_ l9Ssf jf kftfsf] ?kdf
/x]sf] u|]gfO6 -s8f kTy/_, kkmf{O/L, /]zf
gePsf] cfUg]o rfg, j];fN6, jnf}6] 9'+uf /
:df/s Pj+ ejg agfpg] cGo 9'+uf .
anf}6 9'+ufM

2516.20.10 6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf luL /

k|=3=ld=

af6'lnPsf 9'fx -k]jN;_,@=% O~r;Ddsf ?=@)).


2516.20.20 6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf @=%
k|=3=ld=
O~reGbf a9Lsf 9'fx
?=$)).
2516.20.30 6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf 9'fx / k|=3=ld=
afn'jfsf] ld>0f, 5/f{
?=$)).

25.17

2517.10.10
2517.10.20
2517.10.30

2517.20.10
2517.20.20

2517.49.10

;fwf/0ftof s+lqm6 hf]8\bf, ;8sdf 9'+ufsf


6'qmf cf]5\ofpFbf jf /]Nj] / cGo o:t} 7fp+df
b[9 agfpg af]sf] ?kdf nufpg k|of]u
ul/g] tflkt jf ctflkt lu6L / 6'qmfOPsf
jf lk+lwPsf 9'+ufx af6'lnPsf kTy/
-l;+un_, clUgk|:t/ / of] zLif{ssf] klxnf]
efudf pNn]v ePsf j:t'x ePsf] jf
gePsf] :Nofu -wft' cjz]if_, 8; / o:t}
cf}Bf]lus cjz]if cnsqfo'Qm d]sf8d
-/f]8f_ tflkt jf ctflkt zLif{s @%=!% jf
@%=!^ sf kTy/sf bfgf, 6'qmf6'qmL / w"nf] .
;fwf/0ftof s+lqm6 hf]8\bf, ;8sdf 9'+uf
cf]5\ofpFbf jf /]Nj] / o:t} 7fp+df b[9
agfpg af] nufpg] sfddf k|of]u ul/g]
tflkt jf ctflkt lu6L / 6'qmfOPsf jf
lk+lwPsf 9'+ufx, af6'lnPsf k|:t/,
clUgk|:t/ -ln06_M
6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf luL /
af6'lnPsf 9'fx -k]jN;_,@=% O~r;Ddsf
6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf @=%
O~reGbf a9Lsf 9'fx
6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf 9'fx /
afn'jfsf] ld>0f, 5/f{
pk zLif{s @%!&=!) df plNnlvt j:t'
;dfj]z eP jf gePsf 8; / :Nofu
-wft'sf cjz]if_ sf jf o:t} cf}Bf]lus
cjz]ifsf d]sf8d -/f]8f_M
6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf luL /
af6'lnPsf 9'fx -k]jN;_, @=% O~r;Ddsf
6'q\mofOPsf jf g6'q\mofOPsf @=%
O~reGbf a9Lsf 9'fx
zLif{s @%=!% jf @%=!^ sf] tflkt jf
ctflkt bfgf -u]|g'cn_, 6'qmf6fqmL -lrlk_
/ w'nf] -kfp8/_ M
9'fsf] w"nf] -qm;/ pBf]uaf6 pTkflbt_

2517.49.90 cGo -qm;/ pBf]uaf6 pTkflbt_

k|=3=ld=
?=@)).
k|=3=ld=
?=$)).
k|=3=ld=
?=$)).

k|=3=ld=
?=@)).
k|=3=ld=
?=$)).

k|=3=ld=
?=@)).
k|=3=ld=
?=@)).

25.19

k|fs[lts DofUg]l;od sfjf]{g]6 -DofUg];fO6_


uflnPsf DofUg]l;of k"0f{?kn] ablnPsf]
-8]8jg{ jf l;G68{_ DofUg]l;of, afNg'eGbf
klxn] yf]/} dfqfdf cGo cS;fO8x
ldnfOPsf] jf gldnfOPsf] cGo DofUg]l;od
cS;fO8, z'4 jf cz'4 .
2519.10.00 k|fs[lts DofUg]l;od sfjf]{g]6 -DofUg];fO6_ k|=3=dL=
2519.90.00 cGo

25.26

32.03

s/f}+ltf/f jf cGo k|sf/n] cln cln


6'qmfOPsf] jf g6'qmfOPsf], tfl5Psf] jf
gtfl5Psf] rf/kf6] -auf{sf/ ;d]t_ l9Ssf
jf kftf ;d]t / k|fs[lts l:6o6fO6 -;fj'g
9'+uf_ 6fNs -v/L_ .
2526.10.00 glkw]sf] w"nf] gagfPsf]

k|=s]=lh
?=.%)

/f;folgs
tj/n]
5'6\ofOPsf]
jf
g5'6\ofOPsf] jg:klt jf hLjhGt'hGo
/fpg] kbfy{ -/fpg] ;f/ ;d]t t/ Plgdn
ANofs -sfnf] /_ afx]s_ o; efusf] bi6Jo
# df pNn]v ul/Psf jg:klt jf
hLjhGt'hGo /fpg] kbfy{df cfwfl/t
tof/L j:t'x .
k|=s]=lh=
3203.00.10 vo/ sR5
3203.00.90 cGo

44.01

?=@)).
k|=3=dL=
?=@)).

afNg] bfp/f, d'9f, lr/]sf] df]6f] 6'qmf


-lan]6_, xf+uf la+uf jf bfp/fsf] afw]sf] la6f],
jf o:t} ?kdf sf7sf rf]O6frf]O6L jf
dl;gf 6'qmf6fqmL -kfl6{sn_ sf7 lr/]sf]
w"nf], sf7sf] cjz]if, /2L j:t', d'9f], la|s]6 lyr]/ agfOPsf] rSsf_, k]n]6 d6\of|f_ jf
o:t} ?kdf Pslqt ul/Psf] jf gul/Psf] .
4401.10.00 afNg] bfp/f, d'9f, lr/]sf] df]6f] 6'qmf
-lan]6_, xf+uf lauf+, bfp/fsf] la6f] jf o:t}
?kdf
sf7sf] rf]O6f rf]O6L jf dl;gf 6'qmf6fqmL
kfl6{{sn_M

?=#.
k|=s]=lh=
?=#.

@))

4401.21.00 b]jbf/ hfltsf -sf]lgk]m]/;_

@))

4401.22.00 b]jbf/ hflt afx]ssf -gg\sf]lgk]m]/;_

@))

4401.30.00 cf/fn] sf6\bf lg:s]sf] sf7sf] w"nf], sf7sf]

cjz]if / /2L j:t', d'9f, rSsf -la|s]6_,


d6\of|f -lkn]6\;_ jf o:t} ?kdf Pslqt
ul/Psf] jf gul/Psf]
af]qmf jf sf7sf] aflx/L g/d efu tf5]sf]
44.03
jf gtf5]sf] jf df]6f df]6L 9+un] rf/kf6]
kf/]sf] ckl/dflh{t sf7 .
4403.10.00 /n]k -k]G6_ j0f{s / -:6]g_, lqmcf];f]6 jf
cGo ;+/IfL -lk|he]{l6d_ xf/f pkrf/
ul/Psf]
4403.20.00 cGo b]jbf/ hfltsf]
cGo, o; efusf] pkzLif{s b|i6Jo ! df
pNn]v ePsf pi0fk|b]zLo -6lksn_ sf7sf]M
4403.41.00 uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf /ftf] d]/fGtL /
d]/fGtL asfp
4403.49.00 cGo

@))

@))
@))

@))
@))

cGo M

44.04

4403.91.00 cf]ssf]

@))

4403.92.00 aLrsf]

@))

4403.99.00 cGo

@))

x'ksf] sf7 sf7sf] lr/]sf] vf+jf -kf]n_


ltvf/]sf] t/ nDafOdf glr/]sf] sf7sf]
3f]rf-kfOn_, lsnf] -lks]6_ / Psfkl
ltvfl/Psf] 3f]rf] -:6]s_ ;fwf/0f?kn]
sf+65f+6 u/]sf] t/ gbf]AofPsf], ga+UofPsf],
c?yf]s gagfPsf] 6]Sg] n7[L, 5ftfsf] 808L,
cf}hf/sf] 808L jf To:t} ;fdfg agfpg
pko'Qm x'g] vfnsf] sf7sf] 58L,
rf]O6frf]O6L sf7 -lrkp8_ / o:t} .
4404.10.00 b]jbf/ hfltsf] -sf]lgk]m]/;_
4404.20.00 b]jbf/ hfltsf] afx]s -gg\sf]lgk]m/;_

44.05 4405.00.00 sf7sf] pmg sf7sf] lk7f] .

@))
@))
@))

44.06

44.07

/]n jf 6fdsf] sf7sf k6/Lx -l:nk/_


-qm;6fOh_ .
4406.10.00 ;+l;Qm gul/Psf -g6 OlDk|Ug]6]8\_
4406.90.00 cGo
nDafOdf lr/]sf] jf sf6]sf] -lrK8_, tf5]sf]
-:nfO:8_ jf af]qmf x6fPsf] -lkN8_ /08f
nufPsf] jf gnufPsf], ck3if{s nufO{
lrNofPsf] jf glrNofPsf] jf 5]pdf hf]8
-OG8 HjfOG6]8_ ul/Psf] jf gul/Psf] ^
Pd=Pd= eGbf a9L df]6fOsf] sf7 .
4407.10.00 b]jbf/ hfltsf]
o; efusf] pkzLif{s b|i6Jo ! df
plNnlvt pi0f k|b]zLo -6lksn_ sf7sf]M
4407.21.00 dxf]ugL :jL6]lgof -P;kLkL_
4407.22.00 le/f]nf, ODa'Oof / jfN;f

@))
@))

@))

@))
@))

4407.25.00 uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf /ftf] d]/fGtL /

d]/fGtL asfp
4407.26.00 ;]tf] nf}cfg, ;]tf] d]/fGtL, ;]tf] ;]/fof,
kx]+nf] d]/fGtL / Pnfg
4407.29.00 cGo

44.08

@))
@))
@))

cGoM
4407.91.00 cf]ssf]
4407.92.00 aLrsf]

@))

4407.99.00 cGo

@))

k[i7fj/0f jf aflx/L kq r9fpg] -e]lgol/_


lgldQsf rfb/ -lz6\;_ x -k6lnt sfi7
-Nofldg]6]8\ p8_ tf5]/ -:nfOl;\_ k|fKt x'g]
j:t' ;d]t_, KnfOp8 -:t/ sfi7_ jf o:t}
k6lnt
sfi7
lgldQsf
rfb/x
-lz6\;_ tyf /08f -Kn]g_ nufPsf] jf
gnufPsf] ck3if{s nufPsf] jf gnufPsf],
b'O{ 6'Kkf hf]l8Psf -:nfO:8_ jf ghf]l8Psf]
jf 5]psf] hf]8 -P08 HjfO06]8\_ ul/Psf] jf
gul/Psf], ^ ld= ld df ga9\g] df]6fO{
-lysg];_ ePsf cGo sf7 .

@))

4408.10.00 b]jbf/ hfltsf]

o; efusf] pkzLif{s b|i6Jo ! df pNn]v


ePsf pi0f k|b]zLo sf7sf]M
4408.31.00 uf9f /ftf] d]/fGtL, xn'sf /ftf] d]/fGtL /
d]/fGtL asfp
4408.39.00 cGo
4408.90.00 cGo

&)

&)
&)
&)

@=

lgsf;L x'g] dfnj:t'sf] juL{s/0fsf nflu eG;f/ sfof{noxn]


cg';"rL! sf] kl/R5]b ! b]lv @! ;Dd kg]{ efu ! b]lv (&
;Dddf plNnlvt zLif{ssf] k|of]u ug'{ kg]{5 .

#=

lhNnf jg sfof{nosf] Ohfht lnO{ pBf]un] w"k jf xjgdf k|of]u


x'g] u/L ;Nnfaf6 agfPsf] ;;fgf 6'qmfx (Chips) -pkzLif{s
$$)!=#)=))_ lgsf;L ubf{ bz k|ltztdfq eG;f/ dx;'n
nfUg]5 .

cg';"rL#
;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ / ;jf/L ;fwg s/
-s_

;8s lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/

!= b]xfosf ;jf/L ;fwg btf{sf avt b]xfo adf]lhsf] ;8s


lgdf{0f tyf ;Def/ b:t'/ nfUg]5 M
;jf/L ;fwgsf] lsl;d
b:t'/
-s_ sf/, hLk, Eofg,
d"Nosf] % k|ltzt
dfOqmf]a;, a;, 6s ,
l6k/, 6sldS;r/,
ldgLa;, ldgL6s tyf
ldgLl6k/
-v_ df]6/;fOsn k|lt yfg
?= ^,))).
t/, s"6g}lts lgof]u tyf s"6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQm,
bdsn, PDa'n]G; / zj afxgnfO{ o:tf] b:t'/ nfUg] 5}g .
:ki6Ls/0f M o; bkmfsf] k|of]hgsf] nflu d"No eGgfn]
cfGtl/s vl/bsf] xsdf d"No clej[l4 s/ ;lxtsf] lahs d"No
/ k}7f/Lsf] xsdf eG;f/ dx;'n, cGtMz'Ns, d"No clej[l4 s/
tyf eG;f/ laGb'df nfUg] ;a} k|sf/sf b:t'/ / z'Ns ;dfj]z
ePsf] d"No ;Demg' k5{ .

-v_

;jf/L ;fwg s/

!= lghL ;jf/L ;fwgdf b]xfo adf]lhd ;jf/L ;fwg s/


nfUg]5 M

;jf/Lsf] lsl;d
-s_ sf/, lhk, Eofg, dfOqmf] a;
jflif{s s/ b/
-c_ !))) ;L=;L ;Dd
?=!^,%)).
-cf_ !))! b]lv
!%)) ;L=;L ;Dd
?=!*,))).
-O_ !%)! ;L=;L= b]lv @)))
;L=;L= ;Dd
-O{_ @))! ;L=;L= b]lv
@()) ;L=;L= ;Dd
-p_ @()! ;L=;L= b]lv dfly
;a}

?=@),))).
?= @&,%)).
?= $$,))).

-v_-!_8f]h/, PS;fe]6/, nf]8/,


?=@^,))).
/f]n/, l6k/, qm]g h:tf
d]lzg/L pks/0f
?=!^,()).
-@_ ldgLl6k/
-u_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/, 6]Dkf], 6]S6/ / kfj/ l6n/

-3_

-c_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/ /


6]Dkf]
-cf_ 6]S6/

?=$,$)).

-O{_ kfj/ l6n/

?=@,#)).

ldlg6sldlga;

?=@,*)).

?=!$,#)).

-_

6sa;

?=@@,))).

-r_ df]6/ ;fOsn


-c_ !@% ;L=;L= ;Ddsf]

?=@,))).

-cf_ !@^ ;L=;L= b]lv @%) ;L=;L=


;Dd
-O_ @%! ;L=;L= / ;f] b]lv dfly

?=#,%)).
?=%,))).

@= ef8fdf btf{ ePsf ;jf/L;fwgdf b]xfo adf]lhd


;jf/L;fwg s/ nfUg]5 M
;jf/Lsf] lsl;d
-s_

sf/, lhk, Eofg, dfOqmf]


a;
-c_ !#)) ;L=;L=;Dd
-cf_ !#)! ;L=;L= b]lv @)))

jflif{s s/ b/
?=%,))).
?=^,))).

;L=;L=;Dd
-O_

@))!

;L=;L=b]lv

@())

?=&,%)).

;L=;L=b]lv

$)))

?=(,^)).

-p_ $))! ;L=;L= / ;f]eGbf dfly

?=!!,*)).

;L=;L=;Dd
-O{_

@()!
;L=;L=;Dd
;a}

-v_ 8f]h/, PS;fe]6/, nf]8/, /f]n/,


l6k/,qm]g

h:tf

?=!@,%)).

d]lzg/L

pks/0f
-u_ c6f]l/S;f,y|L x\jLn/, 6]Dkf],OGwgsf] k|sf/ cg';f/ jflif{s s/

b/
-c_ c6f] l/S;f, y|L x\jLn/ /

?=@,()).

6]Dkf]
-cf_ 6]S6/

?=!,$%).

-O{_ kfj/ l6n/

?=!,!%).

-3_ ldgL6s, ldgLa;

?=*,@)).

-_ 6s, a;
#=

?=!),^)).

;/sf/L gDa/ Kn]6 ePsf ;jf/L ;fwgnfO{ ef8fdf btf{ ePsf


;jf/L ;fwgdf nfUg] ;/x s/ nfUg]5 .

$=

ljB'tLo dfWodf/f ;~rflnt ;jf/L ;fwgdf ;jf/L ;fwg s/


nfUg] 5}g . k]6f]lnod kbfy{ afx]s cGo OGwgf/f ;~rfng
x'g] ;jf/L ;fwgdf dfly bkmf ! / @ adf]lhd nfUg] ;jf/L
;fwg s/df @) k|ltzt 5'6x'g]5 .

%=
^=

z'? k}7f/L ldltn] ! jif{eGbf sd cjlw ePdf bfdf;fxLn]


;jf/L ;fwg s/ sf ul/g]5 . t/ Jofkf/ df}Hbftdf /x]sf
;jf/L ;fwgdf o:tf] s/ nfUg] 5}g .
;jf/L ;fwg lau|]sf] jf cGo s'g} sf/0faf6 ;f] ;jf/L ;fwg
rnfpg gkfPsf] egL g]kfn ;/sf/n] 7xofPsf] s'g} JolQm jf
;+:yfsf] gfddf btf{ ePsf] ;jf/L ;fwgnfO{ ;jf/L ;fwg s/
nfUg] 5}g .

&=

sf7df8f}+ pkTosfdf ;~rfng ePsf pTkfbgsf ldltn] !%


jif{eGbf k'/fgf ;jf/L ;fwgxnfO{ nfUg] ;jf/L ;fwg s/df
!% jif{eGbf a9Lsf] k|To]s jif{sf nflu kfFr k|ltzt sf b/n]
yk u/L ;jf/L ;fwg s/ nfUg]5 . t/ o:tf] yk ul/Psf] /sd
pSt ;jf/L ;fwgsf] nflu tf]lsPsf] s/ /sdeGbf a9L x'g]
5}g .

*=

ef8fsf a;, ldgLa; tyf dfOqmf]a;sf ;jf/L ;fwgxn]


nfUg] ;jf/L ;fwg s/df ljBfyL{nfO{ ;x'lnotsf] ?kdf ef8fdf
5'6lbPafkt ltg'{ kg]{ s/df ;f7L k|ltzt 5'6kfpg]5g\ .

(=

h'g;'s} ;jf/L ;fwgsf wgLn] rfx]df nfUg] ;jf/L ;fwg s/


k|rlnt b/sf cfwf/df Psd'i7 ?kdf kfFr jif{;Ddsf nflu
Ps}k6s e'QmfgL u/L gljs/0f u/fpg ;Sg]5g\ .

!)= ;fj{hlgs ;+u|xfnodf k|bz{gLsf nflu /flvPsf aL; jif{eGbf


k'/fgf ;jf/L ;fwgnfO{ jflif{s ltg'{ kg]{ ;jf/L ;fwg s/ nfUg]
5}g .
!!= bkmf ! / @ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg bdsn,
PDa'n]G; tyf ;j jxfgnfO{ ;jf/L ;fwg s/ nfUg] 5}g .
!@= ljB't, ;f]nf/ jf Jofl6af6 rNg] ;jf/L ;fwgdf ;8s lgdf{0f
tyf ;+ef/ b:t'/ krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 .
!#= ?= aL; nfveGbf a9Lsf] ;jf/L ;fwg vl/b ubf{ ;DalGwt
;jf/L ;fwg qm]tfn] PsfpG6 k]oL r]s -Account
Cheque_

Payee

af6 dfq laqm]tfnfO{ /sd e'QmfgL ug'{ kg]{5 .

!$= o; P]gdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg ckfx?n]


k|of]u ug{ ldNg] u/L agfO{sf !%) ;L=;L= ;Ddsf :s"6/df
;jf/L ;fwg s/ / ;8s lgdf{0f tyf ;+ef/ b:t'/ nfUg] 5}g .

cg';"rL$
/lhi6]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / 3/hUuf /f]Ssf b:t'/
s= 3/ hUuf /lhi6]zg b:t'/ M
/lhi6]zg b:t'/sf] b/ cGoyf pNn]v ePsf]df afx]s
y}nL cdf
l;=g+=

lnvtsf] k|sf/

gu/kflnsf
If]qsf] b:t'/

!=

/flhgfdf, ;fkf /
;uf]ngfdfsf] lnvtdf
-s_ ?= !),))). ;Ddsf]
y}nL cdf

;ldlt
If]qsf] b:t'/

b'j} If]qsf]
b:t'/

j]Onfsf
yk b:t'/
y}nL cdf

$)).

#)).

@)%

!))).

%)).

@)%

@)%

!%

!)%

-_ ;fd'lxs cfjf; of]hgf


cGtu{t lgld{t ejg
;lxtsf] 3/ hUufsf]
lnvtsf] y}nL cdf

@%

!)%

btf{kmf/L, ;+o'Qm
btf{jfnfaLrsf] 5f]8kqsf]
y}nL cdf

@)%

-v_?=!),))!. b]lv ?=
@%,))). ;Ddsf]
y}nLdf
-u_ ?=@%,))!. b]lv dfly
hlt;'s} y}nL cdf
-3_ ;fd'lxs cfjf; of]hgf
cGtu{t lgld{t ejgsf]
cfjf; OsfO{ -Flat_ sf]
lnvtsf] y}nL cdf
:kli6s/0f M t/ hldgb]lv
dfly % tnfeGbf a9L
prfO{sf] ejg lgdf{0f u/L
To:tf] cfjf; OsfO{sf]
lnvtsf] y}nL cdf krf;
k|ltzt 5'6x'g]5 .

@=

ufpF ljsf;

#=

xfn}b]lvsf] js;kqsf]
lnvtdf y}nL cdf_
-s_ afh], aHo}, cfdf, afa',
klt, kTgL, bfh', efO,
lbbL, alxgL, 5f]/f,
5f]/L, 5f]/fa'xf/L,
efOa'xf/L, 5f]/LHjfO{,
;f;';;'/f, h]7fh',
b]j/, efph", elthf,
elthL, gflt, gfltgL,
b]p/fgL, h]7fgL sfsf,
sfsL, 7'nf] a'jf, 7'nL
cfdf, cfdfh', gGb,
;f}tf;f}tf / Ps} bfh'
efOsf] 5f]/f, 5f]/LaLr
-c_ ?=%),))).
;Ddsf] y}nL
cdf
-cf_ ?=%),))!. b]lv
dfly hlt;'s}
csf] y}nLdf

$=

:kli6s/0f M t/ o;}
cg';"rLsf] ljljw v08sf]
qmd ;+Vof !% df plNnlvt
# k|ltzt /lhi6]zg b:t'/
nfUg] ufpF ljsf; ;ldltsf]
xsdf xfn} b]lvsf] as;
kq kfl/t x'g] lnvtdf !=%
k|ltzt b:t'/ nfUg]5 .
-v_ cGo js;kq /
bfgkqsf] y}nL cdf
c+zj08f tyf c+z ekf{O{sf]

?=%)).

?=@)).

@)%

@)%

!%%

!)%

@)%

)=@%

)=#%

)=$%

lnvtdf
-s_ ?= @%,)),))).
;Ddsf] y}nL cdf
-v_ ?= @%,)),))!. b]lv
?= @ s/f]8;Ddsf] y}nL
cdf
-u_ ?= @ s/f]8 b]lv dfly
hlt ;'s} csf] y}nLdf

%=

dfgf] 5'lPsf] / dfgf]


hf]l8Psf] k|lt lnvt

^=

&=

@)%

?=%,))).

?=@,))).

?=!,))).

?=%)).

kfl/t gx'g]

-s_ tLg k':tfleqsf]

?=$,))).

?=!,))).

-v_ tLg k':tfaflx/sf]

?=%,))).

?=@,))).

a/fa/ hUuf ;fkf u/L


rSnfaGbL ul/g] k|lt
lnvtdf
-38]/L
afx]s s[lif k|of]hgsf] nflu
dfq_
z]ifkl5sf] js;kq -k|lt

a]Onfsf

lnvt_

*=

b[li6jGwsL, ef]ujGwsL /
nvjGwsLsf] lnvtsf] y}nL
cdf

(=

wd{k'q,

wd{k'qL

a]Onfsf

kfl/t gx'g]

?= !))).

?=%))).

?=!,%)).

)=%)

-k|lt

lnvtdf_
-s_ tLg k':tfleqsf]
gftfdf k|lt lnvt
-v_ cGo lnvtdf
!)=

clwsf/gfdf, d+h'/Lgfdf /
clVtof/gfdfsf]

k|lt

lnvtdf
!!=

skfnL td;'s / s/f/gfdf


-bflvn vfl/h gx'g]_

v= ;]jf z'Ns M
l;=g+

lnvtsf] k|sf/

;]jf z'Nssf] b/ cGoyf pNn]v ePsf]df afx]s

y}nL cdf
gu/kflnsf

ufpF ljsf;

b'j} If]qsf]

If]qsf] b:t'/

;ldlt

b:t'/

If]qsf] b:t'/
!=

lnvt /lhi6]zgsf] nflu 8f]/ dfu ug]{


lgj]bgdf 8f]/ z'Ns M

@=

-s_ sf7df8f}+ pkTosf If]qdf

?=%,))).

?=#,))).

-v_ t/fO{ If]qdf

?=#,))).

?=!,%)).

-u_ kxf8L If]qdf

?=@,))).

?=!,))).

?=%)).

?=&)).

?=!,@)).

?=!,*)).

?=#,))).

g]kfn /fi6 a}af6 ljQLo sf/f]af/ ug{


:jLs[lt k|fKt a} ljQLo tyf ;xsf/L
;+:yfaf6 lbg] shf{sf] lwtf]aGws jf
b[li6aGws lnvtdf
-s_ ?=!,)),))). ;Ddsf] lnvtsf]
y}nL cdf
-v_ ?=!,)),))!. b]lv
?=%,)),))). ;Ddsf] y}nL
cdf
-u_ ?=%,)),))!. b]lv
?=!),)),))). ;Ddsf] y}nL
cdf
-3_ ?=!),)),))!. b]lv
?=@),)),))). ;Ddsf] y}nL
cdf
-_ ?=@),)),))!. b]lv
?=%),)),))). ;Ddsf] y}nL
cdf
-r_ ?=%),)),))!. b]lv

?=!,)),)),))). ;Ddsf] y}nL

?=!),))).

?=!%,))).

?=#),))).

-;DalGwt ;+:yfaf6 c;'n ul/g]_

?=!),))).

?=!),))).

-v_ g]kfn ;/sf/sf] hUufdf ;+ul7t


;+3;+:yfsf] ef]uflwsf/ gljs/0f
ubf{ -;DalGwt ;+:yfaf6 c;'n
ul/g]_
hUufwgL btf{ ;|]:tfsf] k|ltlnlksf]

?=@,))).

?=@,))).

-s_ sf7df8f}+ pkTosfleq

?=%)).

?=#)).

-v_ t/fO{ If]q

?=@)).

?=!)).

-u_ cGo If]q

?=!)).

?=%).

cdf
-5_ ?=!,)),)),))!. b]lv
?=@,)),)),))). ;Ddsf] y}nL
cdf
-h_ ?=@,)),)),))!. b]lv dfly
hlt;'s} csf] y}nLdf
#=

-s_ g]kfn ;/sf/sf] hUufdf ;+ul7t


;+3;+:yfsf] ef]uflwsf/ hgfpFbf

$=

nflu -lstfa / l6s6 afx]s_ k|lt k'hf{

%=

bflvn vf/]h z'Ns


-s_ s/f/ cg';f/ lnvt kfl/t ug{
7xofPsf] km};nf jf ldnfkq
cg';f/sf] bflvn vf/]h ubf{
-v_ cGo ldnfkq -c+z / ck'tfnL
afx]s_ sf] bflvn vf/]h ubf{
-u_ a}, ljQLo ;+3 jf ;xsf/L
;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{ lnPsf]
lwtf] lnnfd ubf{ JolQmn] ;sf/
u/L a} tyf ljQLo ;+:yfsf]
kqfg';f/ JolQmsf] gfpFdf bflvn
vfl/h ubf{sf] y}nL cdf
-3_ a}, ljQLo ;+3 jf ;xsf/L

;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{ lnPsf]


lwtf] lnnfd ubf{ JolQmn] ;sf/
gu/L C0fLsf] gfdaf6 a}, ljQLo
;+3 jf ;xsf/L ;+:yfn]] cfgf]
gfpFdf bflvn vfl/h ubf{ k|lt
?=@,))).

?=!))).

-s_ tLg k':tfleqsf] eP

c+z j08f ;/x

-v_ tLg k':tfaflx/sf] eP

!%

)=%%

ldl;n
-_ a}, ljQLo ;+3 jf ;xsf/L
;+:yfn] shf{ k|jfx ubf{ lnPsf]
lwtf] lnnfddf a}, ;+3 jf ;+:yf
cfkm}n] ;sf/ u/]kl5 ;DalGwt
C0fLnfO{ g} lkmtf{ ubf{ kfl/t ug]{
lnvtsf] y}nL c+sdf
-r_ z]ifkl5sf] as;kqsf] bflvn
vfl/h

gfd;f/L
tLg k':tfeGbf aflx/sf] gfd;f/L ubf{
Go"gtd d"Nof+sg c+ssf]

&=

/f]Ssf b:t'/

gu/kflnsf

ufpF

If]qsf]

ljsf;

b:t'/

;ldlt
If]qsf]
b:t'/

-s_ lnvt /lhi6]zg ePsf]df -y}nL c+s hlt;'s} eP klg_

?=@)).

?=!)).

-c_ ?=@%,))). ;Ddsf] C0f c+sdf

?=%).

?=#).

-cf_ ?=@%,))!. b]lv ?=%),))). ;Dd

?=&%.

?=$).

-O_ ?=%),))!. b]lv ?=!,)),))). ;Dd

?=!%).

?=&%.

-O{_ ?=!,)),))!. b]lv dfly hlt;'s} c+sdf

?=@%).

?=!%).

-p_ C0f c+s gv'n]sf]df

?=@%).

?=!%).

-v_ lnvt /lhi6]zg gx'g]df

u= ljljw M
!= sf7df8f}+ pkTosfleqsf dxfgu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf,
gu/kflnsf / ;f] If]ql;t hf]l8Psf ufpF ljsf; ;ldltleqsf] kfl/t
x'g] lnvtdf 3/hUuf /lhi6]zg b:t'/sf] l;=g+= !, @ / # df pNn]v
ul/Psf] /lhi6]zg lnvtsf] y}nL c+sdf z"Go bzdnj kfFr k|ltzt
yk u/L jfudtL ;Eotf sf]ifsf] nflu c;'n ul/g]5 .
@= wd{k'q, clwsf/gfdf / z]ifkl5sf] js;kq lnvt afx]s cGo ;a}
k|sf/sf] lnvtdf clgjfo{ y}nL c+s v'nfpg' kg]{5 .
#= lrof, cn}rL, hnljB't Pj+ kmnk'mn pBf]usf] gfpFdf vl/b ug]{
hUufsf] lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6]zg b:t'/df krxQ/ k|ltzt
5'6 x'g]5 .
$= ;fd'lxs v]tL of]hgf cGtu{t s[lif pTkfbg a9fpg] p2]Zon] rSnf
ldnfO{ v]tL ug{ JolQm JolQm ldnL pBf]u vf]nL ;DalGwt JolQmsf]
gfpFsf] hUuf pBf]usf] gfpFdf kfl/t ug]{ lnvtdf nfUg] /lhi6]zg
b:t'/df krxQ/ k|ltzt 5'6x'g]5 .
%= Kf|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg g]kfn /fi6 a}af6
:jLs[t k|fKt a}, ljQLo ;+:yf / ;xsf/L ;+:yfxn] C0f nufgL ubf{
kfl/t ug]{ b[li6 aGws lnvtdf o; P]g adf]lhd nufO{Psf] ;]jf z'Ns
afx]s cGo b:t'/ nfUg] 5}g .
^= -s_ s[lif C0f, aLdf ;+:yfg, aLdf ;ldltaf6 :jLs[t k|fKt aLdf
sDkgL, ljZjljBfno, a} tyf ljQLo ;+:yfxn] cfgf afxfnjfnf
sd{rf/LxnfO{ ;]jf zt{ adf]lhd lbg] C0f ;'ljwfsf] lwtf] aGws
lnvt kfl/t ubf{ /lhi6]zg b:t'/ Pj+ ;]jf z'Ns 5'6x'g]5 .
-v_ sd{rf/L ;~ro sf]if tyf gful/s nufgL sf]ifn] lgoldt art
hDdf ug]{ cfgf ;~rostf{x?nfO{ C0f ;'ljwf pknAw u/fpFbf lng]
lwtf]sf] lwtf] aGws lnvt kfl/t ubf{ /lhi6]zg b:t'/ Pj+ ;]jf z'Ns
5'6x'g]5 .
&= -s_ ;xsf/L ;+:yfxn] cfgf ;b:oxaLr ?= ! s/f]8;Dd C0f
k|jfx ubf{ /flvg] lwtf] jf b[li6 aGws lnvtdf lnvt kfl/t ubf{ nfUg]
/lhi6]zg b:t'/ 5'6 x'g]5 .
-v_ a}+ls tyf ljlQo Joj;fo / ljdf Joj;fo ug]{ Ps} k|s[ltsf
lgsfox? Ps cfk;df ufleg rfx]df ufleg] o; k|sf/sf ;+:yfx?n]
;f] k|of]hgsf nflu 3/hUufsf] /lhi6]zg kfl/t ubf{ lnvtdf nfUg]
/lhi6]zg b:t'/ 5'6 x'g]5 .
*= hgcfGbf]ng klxnf], bf];|f] / dw]z cfGbf]ngdf ;xfbt k|fKt u/]sf
zxLbsf cfl>t klt, kTgL, 5f]/f / 5f]/L tyf dftf lktfsf] gfpFdf

:jfldTj k|fKt x'g] u/L kfl/t x'g] lnvtdf o; P]g adf]lhd nfUg] ;a}
k|sf/sf] b:t'/ / z'Ns k"0f{ ?kdf 5'6x'g]5 .
(= cGwf, ckf, blnt Pj+ lk5l8Psf hflt egL :yfgLo lgsfoaf6
k|dfl0ft ePsf] l;kmfl/; jf cflwsfl/s k|df0fsf] cfwf/df ltgLxsf]
gfddf :jfldTj k|fKt x'Fbf o; P]g adf]lhd c;'n ul/g] 3/ hUuf
/lhi6]zg b:t'/df kRrL; k|ltzt 5'6x'g]5 .
!)= -s_ h'g;'s} k|sf/af6 dlxnfsf] gfddf :jfldTj k|fKt x'g] u/L kfl/t
x'g] lnvtdf o; P]g adf]lhd nufO{Psf] /lhi6]zg b:t'/df
gu/kflnsf If]qsf] eP @% k|ltzt / ufpF ljsf; ;ldlt If]qsf] ePdf
#) k|ltzt 5'6 x'g]5 . t/, b]xfosf v08 -c_ df plNnlvt lxdfnL
If]qsf lhNnfsf ;b/d'sfd jfx]ssf ufpF ljsf; ;ldltx? / v08
-cf_ b]lv -pm_ ;Dd plNnlvt lhNnfsf ufpF ljsf; ;ldltx?sf]
xsdf $) k|ltzt 5'6 x'g]5 .
-c_ tfKn]h', ;f]n'v'Dj', dgf, d':tf, /;'jf, x'Dnf, h'Dnf, d'u',
sflnsf]6, 8f]Nkf, aemf / bfr'{nf .
-cf_ ;+v'jf;ef lhNnfsf r]k'jf, lsdfyf\sf, dsfn', xl6of,
kfjfvf]nf / kflye/f ufpF ljsf; ;ldltx? .
-O_ bf]nvf lhNnfsf nfdfju/, uf}l/z+s/, cfnDk', dfj'{, :ofdf,
lju', vf/] / lrn+vf ufpF ljsf; ;ldltx? .
-O{_ wflb lhNnfsf ;]t'{, l6KnL, l/, nKkf, cf]nf{, ;Tob]jL,
bfvf{, a;]/L, a'9fy'd, d'nkfgL, km'nvs{, ;Nofgsf]6 / j'\bL
ufpF ljsf; ;ldltx? .
-p_ l;Gw'kfNrf]s lhNnfsf tftf]kfgL, u'Djf, uf]Nr] / km'NkLs6[L
ufpF ljsf; ;ldltx? .
-pm_ uf]/vf lhNnfsf ;fdfufpF, Nxf], k|f]s, ljxL, 5]sDkf/, r'Gr]t,
lzlb{jf;, sf;Lufp+, s]/f}+hf, dfGj', pOof, u'Dbf, nfk|fs /
nfu' ufpF ljsf; ;ldltx? .
-v_ xfn kltsf] gfddf sfod /x]sf] 3/ hUufsf] :jfldTj kl/jt{g
u/L kTgLsf] gfd ;dfj]z u/L ;+o'Qm :jfldTjsf] ?kdf lnvt ug{
rfx]df o;/L ;+o'Qm lnvt kfl/t ul/g] lnvtx?df ?=!)). dfq
b:t'/ nfUg]5 .
-u_ &) jif{eGbf a9L pd]/sf j[4sf] gfpFdf :jfldTj k|fKt x'g] u/L
kfl/t x'g] lnvtdf dlxnf ;/x /lhi6]zg b:t'/ 5'6x'g]5 .
-3_ #)) hgf JolQmnfO{ k|ToIf /f]huf/L lbg] pTkfblzn pBf]u :yfkgf
ug{ jf lj:tf/ ug{sf nflu hUUff vl/b ubf{ nfUg] /lhi6]zg b:t'/sf]
lnvtdf krf; k|ltzt 5'6lbOg]5 . 3f]lift p2]Zosf] pkof]u gu/]df

k|rlnt sfg"g adf]lhd b:t'/ lnO{ sf/afxL ul/g]5 .


!!= e"ldxLg d'Qm sd}of kl/jf/n] a}af6 C0f k|fKt u/L vl/b u/]sf]
hUufsf] lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6]zg b:t'/, ;]jf z'Ns / /f]Ssf
b:t'/ k"0f{?kdf 5'6x'g]5 .
!@= a}, ljQLo Pj+ ;xsf/L ;+3 jf ;+:yf / cbfntaf6 eO{ cfPsf]
ldnfkq cg';f/ bflvn vf/]h ug'{ kbf{ ;]jf b:t'/ c;'n ug]{
k|of]hgsf] nflu dfnkf]t sfof{non] /lhi6]zg k|of]hgsf] nflu tf]s]sf]
Go"gtd d"No / ldnfkq jf a}, ljlQo Pj+ ;xsf/L ;+3 ;+:yfsf] kqdf
pNn]v ePsf] d"NodWo] h'g a9L x'G5 ;f]xLnfO{ sfod ug'{ kg]{5 .
!#= /lhi6]zg afkt dfnkf]t sfof{non] ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltdf
k7fpg] s'n /sdsf] kfFr k|ltzt ;DalGwt dfnkf]te"ld;'wf/gfkL
sfof{noxsf] ;+:yfut ;'b[9Ls/0f, ejg lgdf{0f, ;|]:tf Joj:yfkg
tyf nlhli6s ;kf]6{df vr{ ug]{ u/L lhNnf ljsf; ;ldltn] ;DalGwt
dfnkf]t sfof{noxdf pknAw u/fpg' kg]{5 . o;/L pknAw u/fOPsf]
/sd ?= ^ nfveGbf a9L ePdf a9L /sd e"ld ;'wf/ tyf Joj:yfkg
ljefusf] ;+:yfut ;'b[l9s/0f vftfdf bflvnf ug'{ kg]{5 . pQm /sd
ljefun] cfjZostf Pj+ cf}lrTo x]/L ;f]xL lhNnf jf cGo lhNnfsf
sfof{nox?df dfq lgb]{lzsf agfO{ afF8kmfF8 u/L lgsf;f lbg ;Sg] /
vr{sf] cg'udg u/L ;f]sf] cfjlws hfgsf/L cy{ dGqfnosf] ah]6
tyf sfo{qmd dxfzfvfdf k7fpg' kg]{5 .
!$= g]kfn ;/sf/n] rfx]df wfld{s tyf ;fdflhs lxtsf lgldQ :yflkt
g]kfndf btf{ ePsf ;+3, ;+:yf jf lgsfon] cfgf] gfpFdf vl/b ug]{
hUufsf] lnvt kfl/t ubf{ nfUg] /lhi6]zg b:t'/ 5'6lbg ;Sg]5 .
!%= /lhi6]zg b:t'/sf ;DaGwdf l;=g+= ! sf] v08 -u_ df h'g;'s} s'/f
n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf lhNnfsf b]xfo adf]lhdsf ufpF ljsf;
;ldltxsf] kfl/t x'g] lnvtdf tLg k|ltzt /lhi6]zg b:t'/
nfUg]5 .
-!_ sf7df8f}+ M dR5]ufpF, l;tfkfOnf, :o'rf6f/, gofF g}sfk, tLgyfgf,
afnfh', dgd}h', uf]+ua', wfkf;L, v8\sf eb|sfnL, rknL, lji0f',
skg, hf]/kf6L, uf]s0f{, uf]7f6f/, 8fF5L, d'nkfgL, uf]n9'f,
wd{:ynL, 6f]vf ;/:jtL / sfe]|:ynL .
-@_ nlntk'/ M Odf8f]n, l6sfynL, wfkfv]n, n'e', ;fgfufpF, ;'gfsf]7L,
;}a'e};]kf6L, xl/l;l4, 7}j, 7]rf], rfkfufpF, lsl6gL, uf]bfdrf}/,
a'dtL / vf]sgf .
-#_ eQmk'/ M s6'Gh], emf}v]n, b'jfsf]6, afnsf]6, blwsf]6, l;kf8f]n,
tfynL, lrQkf]n / l;?6f/ .

-$_ Onfd M kz'kltgu/, a/jf]6], d+unjf/] / lkmSsn ufpF ljsf;


;ldlt.
-%_ emfkf M zlgZr/] j8f g+= !,@,& / *, ch'{gwf/f j8f g+= & / *,
cgf/dgL, rf/kfg] j8f g+=!,@,#,$ / %, nvgk'/ j8f g+= !,
;tf;Lwfd j8f g+= % / ^, uf}/fbx j8f g+= #,$,* / (, wfO{hg j8f
g+= ! / (, rGb|u9L j8f g+= !,@,#,%,^,&,* / (, afFx'g8fFuL j8f g+= @ /
$, b'jfu9L j8f g+= $, % / ^, ;'?uf+ j8f g+= %, zlgZr/] j8f g+= # /
(, kf/fvf]kL j8f g+= @,^ / (, 3}nf8'Jjf j8f g+= ! / ( / dx]zk'/
j8f g+= ! / * .
-^_ df]/ M ;'Gb/k'/, b'nf/L, OGb|k'/, j]njf/L, d]3f}lnof, ky/L, pnf{jf/L,
n]6f, s6x/L, 6ll;Gjf/L, emfkf a}hgfyk'/, /]nL, xflyd'9f /
emf]/fx6 ufpF ljsf; ;ldlt.
-&_ ;'g;/L M xfF;kf];f, b'xjL, efbufFp l;g'jf/L, ksnL / PsDjf ufpF
ljsf; ;ldlt.
-*_ pbok'/ M s6f/L / a]n6f/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-(_ ;Kt/L M e?jfvfn / s~rgk'/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-!)_ l;/fxf M /fdgu/ ldr}{of, Ogjf{, wgu9L, c;gk'/, ;f/:j/,
j8x/fdfn, k8l/of, ejfgk'/ / cof]Wofk'/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-!!_ wg'iff M ;j}nf, ob's'jf, uf]bf/, w'giffwfd, dx]Gb|gu/, 9Ns]jf/,
a]+ufbfj/, gs6flemem, o1e"ld, ;tf]v/, nj6f]nL / laGxL ufpF ljsf;
;ldlt.
-!@_ dxf]Q/L M jlb{jf; ufpF ljsf; ;ldlt.
-!#_ ;nf{xL M a/xyjf, xl/cf]g, nfnaGbL, OZj/k'/, xl/k'/, sf]8]gf,
sljnf;Lsf] u}/ahf/ / xg'dfg gu/ 5sk}ofsf] uf]8}tfahf/ .
-!$_ /f}tx6 M rGb|lgufxfk'/ / u?8f ufpF ljsf; ;ldlt.
-!%_ af/f M l;d/f, lhtk'/, lghu9, 5ftflkk/f, /fdk'/6f]sgL,
lnklgdfn / ax'c/L ufpF ljsf; ;ldlt.
-!^_ k;f{ M /fdu9'jf, l;l;{of v=6f]=, kf]v/Lof, le:jf, ajf{uf]+7,
lnkgLljtf{, cnf} / rf]gL{ ufpF ljsf; ;ldlt.
-!&_ lrtjg M zf/bfgu/, uLtfgu/, v}/xgL, d+unk'/, >Lk'/, lk7'jf /
xflhk'/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-!*_ dsjfgk'/ M a;fxfdf8L j8f g+= @,#,$,% / (, kbdkf]v/L j8f
g+= @,$ / %, xl6of j8f g+= !,@,#,$,^ / &, /ftdf6] j8f g+= #,% / (,
kfn' j8f g+= !,@ / (, Hofld/] -lkKn]_ j8f g+= *v, Hofld/] j8f g+=
$ / %, l;v/sf]6 -xfn bfdg_ j8f g+= # / $ / ah|jf/fxL j8f g+= !
/@.

-!(_ l;Gw'kfNrf]s M d]nDrL j8f g+= @,#,%,^ / *, rf}tf/f j8f g+=


!,@,$,%,* / ( / afXlj;] j8f g++ !,* / ( .
-@)_ sfe|]knf~rf]s M kfFrvfn, ;fFuf gfl;sf:yfg, pu|r08Lgfnf ufpF
ljsf; ;ldltsf] j8f g+= ! / @ .
-@!_ Wfflb M lgns07, gf}lj;], uh'/L / ;Nofg6f/, yfqm] j8f g+= *v,
!3, *u, (s, &s, *s, !, $v, #3, $u / #u, a}/]gL j8f g+= *h,
(, *`, lk8f j8f g+= !s, !u, @, @5 / @em, j]gLwf6 j8f g+= ^s,
*, #s, *s, *3 / @j, e"ld:yfg j8f g+= ^s, *s, *v / (u /
;fsf]if j8f g+= #3 .
-@@_ tgx'F M cfFa', alGbk'/, efg', hfd'g], v}/]gL6f/, b'n]uf}F8f 9f]/lkmbL{,
ledfb / wfF;Ls'jf ufpF ljsf; ;ldlt.
-@#_ ndh' M a];Lzx/, ef]6]cf]8f/, ufpFzx/ j8f g+= @,#,^,& / *,
;'Gb/ ahf/ j8f g+= !,@,#,$,%,^,* / (, /D3f j8f g+= ^,&,* / (,
;"o{kfn j8f g+= (, Ozfg]Zj/ j8f g+= &,* / (, ef]n]{6f/ j8f g+=
$,%,^,&,* / ( .
-@$_ :ofhf M >Ls[i0f u08sL j8f g+= * / (, huqb]jL j8f g++= * /
(, bfl;{ bxy'd j8f g+= # / ( / km]bLvf]nf j8f g+= @
-@%_ sf:sL M x]Dhf, ljhocfjf{ j8f g+= !,@,# / $ / nfdfrf}/ ufpF
ljsf; ;ldlt.
-@^_ gjnk/f;L M sfjf;f]tL, k|utLgu/, u}+8fsf]6, lzj dlGb/, dfs/,
;'gjn, k~rgu/, ltnsk'/ / /fdgu/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-@&_ ?kGb]xL M cfgGbag, z+s/gu/, ;]dnf/, b]jbx, s/lxof, k8;/L,
dwjlnof / k/f}{xf ufpF ljsf; ;ldlt .
-@*_ kj{t M lzjfno, b]jL:yfg, s6'jf rf}kf/L j8f g+= !,@,#,$,%,^,& /
*, x'jf; j8f g+= #,& / *, afh' j8f g+= ! / @, b]pk'/ j8f g+= (,
ltnfxf/ j8f g+= ^, dNnfh dfemkmfF6 j8f g+= @ / #, zfnLu|fd j8f
g+= (, wfOl/ j8f g+= %, lqj]0fL j8f g+= (, sfsL{g]6f j8f g+= $,% /
&, n'+v' j8f g+= ( .
-@(_ kfNkf M /fdk'/ j8f g+= !,#,$,%,^,& / *, b5f{ j8f g+= !,& / * .
-#)_ c3f{vfFrL M ;fljs lsd8f+8f xfn ;GwLvs{ j8f g+= (, ;fljs
c3f{ xfn ;GwLvs{ j8f g+= ^ / &, ;fljs vf+rLsf]6 j8f g+= $ xfn
;GwLvs{ j8f g+= ^ .
-#!_ slknj:t' M jL/k'/, s[i0fgu/, uh]x8f, hogu/ / 7"nf]lkk/f ufpF
ljsf; ;ldlt.
-#@_ u'NdL M tD3f; ufpF ljsf; ;ldlt.
-##_ bf M gf/fo0fk'/, ljhf}/L, 6/LufpF, k'/Gwf/f, nIdLk'/, r}nfxL,

lzzxlgof, nfndl6of / u9jf ufpF ljsf; ;ldlt.


-#$_ Ko"7fg M vn+uf / ljh'jf/ ufpF ljsf; ;ldlt.
-#%_ afFs] M r6f/, pbok'/, ugfk'/, zd;]/u+h, lx/ldlgof, k/;k'/,
sf/sfbf], dlgsfk'/, /emgf / jgs6'jf ufpF ljsf; ;ldlt.
-#^_ h'Dnf M rGbggfy ufpF ljsf; ;ldlt.
-#&_ s}nfnL M u]6f, dfnfv]tL, >Lk'/ / alnof ufpF ljsf; ;ldlt.
-#*_ s+rgk'/ M >Lk'/, ;'8f, sflnsf / emnf/L ufpF ljsf; ;ldlt.
!^= ;xsf/L P]gsf] bkmf % cGtu{t btf{ ePsf ;xsf/L ;+:yfxn] ;+:yfsf]
k|of]hgsf] nflu dfq ejg / hUuf vl/b ubf{ ;xsf/L ljefusf]
l;kmfl/;df nfUg] /lhi6]zg b:t'/ ldgfxf x'g]5 . cGo Jofkfl/s
k|of]hgsf] xsdf o; P]g adf]lhd b:t'/ nfUg]5 .
!&= ljljwsf] qmd ;+Vof *, (, !) / !! adf]lhd 5'6lbFbf Ps} JolQmnfO{
PseGbf a9L cfwf/df 5'6kfpg] ePdf ;a}eGbf a9L s'g} Ps dfq
5'6lbOg]5 .
!*= Pp6} sf/f]af/af6 krf; nfv ?k}ofF jf ;f]eGbf dflysf] 3/ jf hUuf
vl/b laqmL ubf{ qm]tfn] a}af6 e'QmfgLsf] nflu of]Uo -u'8 km/ k]d]06_]
egL 5fk nfu]sf] r]ssf] kmf]6f]skL k]z u/]kl5 jf laq]mtfsf gfddf
a}df /x]sf] vftfdf /sd hDdf u/]sf] a} ef}r/sf] kmf]6f]skL k]z
u/]kl5 dfq dfnkf]t sfof{non] kfl/t lnvt adf]lhd bflvn vf/]h
u/L >]:tfk'hf{ tof/ ug'{ kg]{5 .

cg';"rL%
rnlrq ljsf; z'Ns
!=
@=

#=

$=

%=

cf=j= @)^*)^( df g]kfndf rnlrqxsf] k|bz{gdf


rnlrq3/xn] k|bz{g ug]{ ljb]zL rnlrqsf] ;a} >]0fLsf] k|j]z
z'Nsdf kGw| k|ltzt rnlrq ljsf; z'Ns c;'npk/ ul/g]5 .
rnlrq3/xn] Soflag ;~rfng ug{ kfpg] 5g\ . ljb]zL
rnlrq k|bz{g u/] afkt To:tf] Soflagsf] ;a} >]0fLsf] l6s6
laqmLaf6 c;'n ug]{ rnlrq ljsf; z'Nssf] b/ k|j]z z'Nssf]
aL; k|ltzt x'g]5 .
rnlrq3/xn] cfk"mn] k|bz{g u/]sf] rnlrqsf] b}lgs l6s6
laqmLsf] ljj/0f clen]v laqmL vftfdf b}lgs ?kdf cBfjlws
ug'{ kg]{5 . rnlrq3/xn] rnlrq k|bz{g ;DaGwL ljj/0f
;fKtflxs?kdf sf7df8f}+ pkTosfsf] xsdf rnlrq ljsf; af]8{
/ ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{nodf tyf cGo If]qsf] xsdf
cfGtl/s /fh:j sfof{no ePsf] lhNnfdf ;f] sfof{nodf /
cfGtl/s /fh:j sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf
lgoGqs sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .
k|s/0f ! / @ adf]lhdsf] z'Ns rnlrq3/xn] c;'npk/ u/L
k|To]s dlxgfsf] z'Ns csf]{ dlxgfsf] kRrL; ut]leq k|s/0f %
sf] cwLgdf /xL ljj/0f ;lxt ;DalGwt cfGtl/s /fh:j
sfof{nodf jf ;f] sfof{no gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf
lgoGqs sfof{nodf bflvnf ug'{ kg]{5 . tf]s]sf] ;dodf z'Ns
ga'emfpg]nfO{ k|To]s dlxgfsf] a'emfpg' kg]{ z'Nssf] kRrL;
k|ltzt hl/afgf nfUg]5 . rnlrq ljsf; z'Nssf] dfl;s
ljj/0f plNnlvt cjlwleq rnlrq ljsf; af]8{df ;d]t
a'emfpg' kg]{5 .
rnlrq3/xn] rnlrq k|bz{g u/L rnlrq k|bz{g gu/]sf]
egL jf ljb]zL rnlrq k|bz{g u/L g]kfnL rnlrq k|bz{g u/]sf]
xf] egL jf jf:tljs l6s6 laqmLeGbf sd l6s6 laqmL b}lgs
laqmL vftfdf hgfO{ e'mf ljj/0f lbPdf lgDg adf]lhdsf]
hl/afgf nufO{ To;/L 5lnPsf] rnlrq ljsf; z'Ns ;lxt
c;'npk/ ul/g]5 M
-s_
klxnf] k6s eP 5lnPsf] rnlrq ljsf; z'Nssf] zt
k|ltzt .

-v_

^=

&=

*=
(=
!)=
!!=

!@=

!#=

bf];|f] k6s jf ;f]eGbf a9L hlt;'s} k6s eP klg


5lnPsf] rnlrq ljsf; z'Nssf] b'O{ ;o k|ltzt .
k|s/0f $ / % adf]lhd tf]lsPsf] Dofb Joltt ePsf] b'O{
dlxgfleq hl/afgf ;lxt z'Ns ga'emfpg] rnlrq3/ aGb u/L
nfu]sf] z'Ns tyf hl/afgf ;d]t ;DalGwt clws[tn] c;'n
ug]{5 . ;dodf ljj/0f k]z gu/]df k|lt dlxgf Ps xhf/ ?k}ofF
hl/afgf nfUg]5 .
b}jL k|sf]k, pks/0fLo dd{t ;Def/ jf cGo s'g} sf/0fn] ;ft
lbg jf ;f]eGbf a9L lbg rnlrq3/ aGb ePsf] Joxf]/f k|s/0f
!! df plNnlvt sfof{non] k|dfl0ft u/]sf] cj:yfdf aGb ePsf]
lbgsf] rnlrq ljsf; z'Ns nfUg] 5}g .
ljBfyL{ju{sf] ;x'lnotsf] nflu zlgaf/ laxfg * ah]sf] /
;fj{hlgs labf k/]sf lbgsf] laxfg * ah]sf] zf]sf] rnlrq
k|bz{gLdf rnlrq ljsf; z'Nsdf krf; k|ltzt 5'6lbOg]5 .
o; cg';'rL adf]lhd u/]sf] lg0f{o pk/ k}tL; lbgleq /fh:j
Gofoflws/0fdf k'g/fj]bg nfUg]5 .
rnlrq ljsf; z'Ns ;DaGwL k|zf;g cfGtl/s /fh:j sfof{no
ePsf] lhNnfdf ;f] sfof{non] / cfGtl/s /fh:j sfof{no
gePsf] lhNnfdf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] ug]{5 .
rnlrq ljsf; z'Nssf] cg'udg rnlrq ljsf; af]8{n] ;d]t
ug]{5 . rnlrq ljsf; z'Nssf] :ynut lg/LIf0fsf nflu
af]8{af6 vl6O{ cfPsf sd{rf/LnfO{ rnlrq ;DaGwL clen]v,
laqmL vftf tyf bz{s ;+Vof ;DaGwL clen]v rnlrq3/n]
pknAw u/fpg' kg]{5 . ;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{no
tyf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] cfjZostf cg';f/
cg'udg tyf lg/LIf0f ug]{5g\ .
rnlrq3/sf ;~rfnsxn] rnlrq k|bz{g ug'{eGbf Ps lbg
cufj} cfk"mn] k|of]u ug]{ l6s6sf] l;nl;n]jf/ gDa/, rnlrqsf]
gfd / k|bz{g ul/g] ldlt rnlrq ljsf; af]8{ / cfGtl/s
/fh:j sfof{no jf sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf hfgsf/L
u/fpg' kg]{5 / ;f]sf] clen]v rnlrq3/xn] /fVg' kg]{5 .
o; cg';"rL adf]lhd c;'n ePsf] rnlrq ljsf; z'Nssf] gAa]
k|ltzt /sd rnlrq ljsf; af]8{nfO{ / afFsL bz k|ltzt /sd
cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]sf] k|lqmof adf]lhd rnlrq

!$=

!%=
!^=

ljsf; z'Nssf] k|zf;g ug]{ sfof{noxsf] k|zf;lgs tyf


ef}lts ;'wf/ sfo{df vr{ ug{ ;lsg]5 . rnlrq ljsf; af]8{n]
cfk"mn] k|fKt u/]sf] rnlrq ljsf; z'Ns /sdsf] kRrL;
k|ltzteGbf a9L /sd k|zf;lgs sfo{df vr{ ug{ kfpg] 5}g .
rnlrq ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] b]xfodf
plNnlvt ljifoj:t'df lgld{t :jb]zL rnlrqsf] k|bz{gLdf nfUg]
rnlrq ljsf; z'Ns k"0f{ jf cf+lZfs ?kdf 5'6lbg ;Sg]5 M
-s_
cflbjf;L hghfltxsf k"0f{tM df}lns ;F:s[lt
emNsfpg] oyfy{k/s rnlrqx,
-v_
b]zk|]d, /fli6o :jfledfg / zxLbsf Tofu alnbfgdf
cfwfl/t ljrf/k|wfg, r]tgfd"ns / k|ultzLn
rnlrqx .
rnlrq ljsf; z'Ns;DaGwL cGo k|lqmofut s'/f rnlrq
ljsf; af]8{sf] l;kmfl/;df cfGtl/s /fh:j ljefun] tf]s]
adf]lhd x'g]5 .
rnlrq ljsf; z'Nssf] n]vfk/LIf0f dxfn]vfk/LIfsaf6 x'g]5 .

You might also like