‫‪3‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪28‬ﻣﺮداد ‪1332‬ـ ‪ 19‬آﺑﺎن ‪1333‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭘﻨﺠﺎﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻓﺎﺟﻌﺔ اﻋﺪام‬
‫ﻳﻚ دﻣﻮﻛﺮات‬

‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر و ﻣﺼﻨﻒ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺘﻴﻦدﻓﺘﺮي‬

‫دﻓﺘﺮﻫﺎي آزادي‬
‫ﻟﻨﺪن ‪1383‬‬
‫‪4‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ :‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ‪ :‬ﺧﺎﻃﺮات دوران زﻣﺎﻣﺪاري و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان و ﻣﺪاﻓﻌﺎت‬
‫وﻳﺮاﺳﺘﺎر و ﻣﺼﻨﻒ‪ :‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺘﻴﻦدﻓﺘﺮي‬
‫دﻓﺘﺮﻫﺎي آزادي‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﭼﺎپ او‪‬ل‪ :‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1383‬‬
‫ﭼﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﻲ‪ :‬ﻣﺮﺗﻀﻮي ‪ ،‬ﻛﻠﻦ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‬
‫‪  info@bm‐druckservice.de‬‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺤﻔﻮظ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻳﺮاﺳﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﻞ و اﻗﺘﺒﺎس از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺘﻌﺎرف‬
‫آزاد و ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺄﺧﺬ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻲ‪:‬‬
‫‪Azadi, B M Gonville,  London WC1N 3XX, UK ‬‬
‫‪azadi@azad‐iran.org ‬‬
‫‪www.azadi‐iran.org ‬‬
‫‪Fax:  00331 4320 4358 ‬‬
‫در آﻟﻤﺎن‪:‬‬
‫‪  Mehdi Barzin ‬‬
‫‪  Postfach 110211, 35347 Giessen, Germany‬‬

‫ﺑﻬﺎء‪ 6 :‬ﭘﻮﻧﺪ اﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳﺎ ‪ 10‬ﻳﻮرو ﻳﺎ ﻣﻌﺎدل آن‬

‫‪5‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪9‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬

‫‪11‬‬ ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪15‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬ ‫ﻳﻚ ﺧﺎﻃﺮه از دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪19‬‬ ‫ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر‬

‫‪50‬‬ ‫ﺑﺨﺶ او‪‬ل‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه‬

‫‪69‬‬ ‫ﺑﺨﺶ دو‪‬م‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاي از ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬م‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‬

‫‪72‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪73‬‬ ‫‪ .2‬ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ در اﻳﻦﺑﺎره‬
‫‪78‬‬ ‫‪ .3‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان‬
‫‪93‬‬ ‫‪ .4‬ﺣﻤﺎﺳﻪ‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﻣﺪاﻓﻌﺎت در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫‪96‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪96‬‬ ‫‪ .2‬اﻳﺮاد ﺑﻪ ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪107‬‬ ‫‪ .3‬ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺘﻬﺎي زﻣﺎن وزارت و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 25‬ﻣﺮداد‬

‫‪113‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎ‬
‫‪9‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬

‫دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻃﻲ دوران ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ اﺧﺘﻔﺎ‪ ،‬در ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎﻳﺶ ﮔﻮﺷﻪاي از ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد درﺑﺎرة‬
‫روﻳﺪادﻫﺎي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ و ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﻛﺮدن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﺶ در دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﺼﺪ‪‬ق را‬
‫ﺑﻪ رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺮﻳﺮ در آورد ﻛﻪ در روز دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺿﺒﻂ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺳﺎل ‪ 1357‬از ﻣﻴﺎن اوراق و ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﺿﺒﻂ ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي وي و ﻻﻳﺤﺔ دﻓﺎﻋﻴ‪‬ﻪاش در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ دوﺳﺘﺪاراﻧﺶ‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺎﻧﻮادة ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻘﻴﺔ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﻮﺷﺸﻬﺎي دﻳﮕﺮان‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺟﺎي ﭘﺎﻳﻲ دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧﺪة اﻳﻦ ﺳﻄﻮر از‬
‫ﻗﻮل زﻧﺪه ﻳﺎد ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ وي ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺮﺑﺎزي اﺟﺒﺎري‪ ،‬در ﻧﻴﻤﺔ‬
‫دو‪‬م دﻫﺔ ﭼﻬﻞ ﺷﻤﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺎ درﺟﻪ ﺳﺘﻮان دو‪‬ﻣﻲ وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ داﺷﺘﻦ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬در‬
‫دادرﺳﻲ ارﺗﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺳﻮزاﻧﺪن ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي راﻛﺪ و ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺑﻮده‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬اوراﻗﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﻨﺎد و ﻋﻜﺴﻬﺎﻳﻲ در ﭘﺮوﻧﺪة دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ*‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان اﻳﻦ اﺳﻨﺎد را در اﺧﺘﻴﺎر ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ‬
‫ﻧﺠﺎﺗﻲ ﻗﺮارداد ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب »ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ «...‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻗﺒﻼً در »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ‪،‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﺎ ﺣﺎﺷﻴﻪﻧﮕﺎري و ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي ﻣﻔﻴﺪ درﺑﺎرة روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺘﻦ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﺪاﻓﻌﺎت و ﺑﻴﺴﺖ ﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ آﻳﺖآﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ از‬
‫زﻧﺪان را ﻛﻪ ﺷﺨﺺ آﻳﺖاﷲ در اﺧﺘﻴﺎر اﻳﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗﻬﻴﻪ و ﺗﺠﻤﻴﻊ اﻳﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ ـ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر‪ ،‬و ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬اﺳﻨﺎد‪ ...،‬ـ ﻋﻼوه ﺑﺮ دو اﺛﺮ ﻓﻮق‪ ،‬از ﻛﺘﺎب »زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ «...‬ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﻴﻔﺘﻪ )ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز و ﻫﻤﻜﺎر ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻓﺎﻃﻤﻲ(‪ ،‬و »ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭼﻬﻞ و ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎل‬
‫ﺷﻬﺎدت« ﺣﺎوي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن ﻛﻪ دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ از ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻓﻌﻠﻲﺷﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﭙﺎس از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و‬
‫وﻳﺮاﺳﺘﺎران ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ از دوران ﺟﻮاﻧﻲ از‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻣﺒﺎرزان وﻓﺎدار ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮده و در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌﺪ از ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ‬
‫‪10‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫زﻧﺪان و ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ اﺧﺮاج از داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ در ﺳﺎل ‪ 1329‬و‬
‫ﻋﻀﻮﻳ‪‬ﺖ در ﺷﻮراي رﻫﺒﺮي اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ در راه ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺗﻼش واﻓﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﮔﻮﺷﻪاي از ﺧﺎﻃﺮات ﭘﺮﺑﺎر ﺧﻮد را درﺑﺎرة ﺑﺎزداﺷﺖ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭘﺲ از‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1320‬در اﺻﻔﻬﺎن و ﺗﻼش ﻣﺆﺛﺮ و ﻧﺘﻴﺠﻪﺑﺨﺶ ﻣﺎدر ﻣﺒﺎرزﺷﺎن زﻧﺪه ﻳﺎد ﺳﻠﻄﻨﺖﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ را در ﻧﺠﺎت ﺑﺮادر ﺑﺮاي درج در اﻳﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرداﻧﻲ و ﺗﺸﻜّﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان »ﻳﻚ ﺧﺎﻃﺮه از دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« در ﻣﻄﻠﻊ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫* ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺴﻌﻮدي وﻛﻴﻞ دادﮔﺴﺘﺮي‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ دو‪‬م و ﺳﻮ‪‬م‬
‫)‪1340‬ـ‪ (1344‬و ﻋﻀﻮ ﺣﺰب ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان را ﭘﺲ از ﺧﺮداد ‪ 1360‬ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﻫﻤﻜﺎري‪ ،‬ـ ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫در دﻓﺘﺮ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻨﻲﺻﺪر‪ ،‬ـ در رژﻳﻢ ﺟﻤﻬﻮرياﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎزداﺷﺖ و در زﻧﺪان‬
‫اوﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻼدﻓﺎع‪ ،‬ﭘﺲ از ﻳﻚ »دادرﺳﻲ« ﻓﻮري و ﺳﺮﺳﺮيِ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪاي‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﻬﻴﺪ ﻗﺒﻠﻲ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻔﻀﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎره ﺳﻨﺪ ﺳﻮزي در دادرﺳﻲ ارﺗﺶ ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ آزادي‪ ،‬وﻳﺰة ﻣﺼﺪ‪‬ق‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎره ‪ ،27/26‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،1380‬ﻣﻘﺪﻣﺔ وﻳﺮاﺳﺘﺎر در »ﺣﺘّﻲ ﺑﺎ ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ ﺣﻖ ﻣﺼﺪ‪‬ق ادا ﻧﺸﺪ«‬
‫ﺻﺺ‪153‬ـ ‪.155‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﺼﺪ‪‬ق را در‬
‫ﭘﺸﺖ درﻫﺎي ﺑﺴﺘﺔ ﺟﻠﺴﺎت ﺳﺮّي دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﺻﻮل و ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻧﻈﺎﻣﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫و ﺣﻘﻮقﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺑﻼدﻓﺎع‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام و ﺗﻴﺮﺑﺎران ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻣﻴﺎن روﺷﻨﻔﻜﺮان و رﺟﺎل ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﻢ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺷﺠﺎﻋﺖ‬
‫و ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲ ﺑﻪ آرﻣﺎنﻫﺎي ﺧﻮد وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ‪ 37‬ﺳﺎل زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد وﻟﻲ ﻋﻤﺮي ﭘﺮﺑﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دراﻳﺖ زﻳﺴﺖ و ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﺮد ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﻛﻪ آزادي ﮔﺮﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ و ﺑﻬﺎي آن ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪن و زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﺮط و ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ ﻳﻚ ﻣﺮد آزاده و ﻳﻚ رﻫﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺧﻄﺮ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ »ﻣﺼﻠﺤﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ« زﻳﺮ ﭘﺎ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬در آﻳﻨﺪه ﻧﻴﺰ‬
‫از ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻓﺎع ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺧﻼص و ﺻﺪاﻗﺖ اﻳﻦ آزاده را در ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ روز‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻗﺘﻞ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺑﺎرش‬
‫ﺑﺮاي آﻳﺖاﷲ ﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪ روﺷﻨﻔﻜﺮ و وﻃﻦدوﺳﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت او ﺗﻼش ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻛﻪ درﺑﺎرة ﺿﺮورت‪ ‬داﺷﺘﻦ ﻣﺸﻲ ﻣﺸﺘﺮك دﻓﺎع در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﭘﺮوﻧﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪ ...‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﻳﻀﻢ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ ﺧﻮردهام‪ ،‬زن و ﺑﭽﻪ و ﺧﻮاﻫﺮ و‬
‫ﺑﺮادرم ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن ﭼﻴﺰي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﻳﺖ آن‬
‫ﺟﻬﺎد ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦ روز اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ و ﻣﻠّﺖ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺣﻴﺎت ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ آرﻣﺎن و آرزوي ﻫﺰارﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار‪ ،‬ﻫﻤﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪...‬‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ رﻧﺞ ﻓﺮاوان در اﻳﻦ ﻣﺪ‪‬ت ﻣﺮض و ﻗﺒﻞ از آن ﻛﺸﻴﺪهام وﻟﻲ آرزو دارم ﻛﻪ‬
‫ﻧَﻔَﺲﻫﺎي آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲام ﻧﻴﺰ در راه ﻧﻬﻀﺖ و ﺳﻌﺎدت ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻢ ﺻﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل در‬
‫دادﮔﺎه ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎري ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻓﺎش ﻛﻨﻴﻢ و داغ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺑﺮ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم و ﺣﺎﻣﻴﺎن او‬
‫ﺑﺮزﻧﻴﻢ ‪ ...‬راه دﻳﮕﺮي ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﻼﻳﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﻢ و ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺜﻞ )رﻳﺎﺣﻲ(‬
‫ﻃﻠﺐ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﺮاي ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺴﺐاﻻﻣﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮ ﺑﺎر ﺷ‪‬ﻖّ‬
‫آﺧﺮي ﺑﻨﺪه ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‪...‬‬
‫در اﻳﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻮق و ﺳﺎﻳﺮ ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺮدهاﻳﻢ در ﻗﺪرداﻧﻲ از‬
‫ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ و در ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ او ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛﺎﻣﻞ از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي‬
‫دوران اﺧﺘﻔﺎ )‪28‬ﻣﺮداد ـ ‪ 18‬اﺳﻔﻨﺪ ‪ (1332‬و زﻧﺪان )‪ 18‬اﺳﻔﻨﺪ‪1332‬ـ ‪19‬آﺑﺎن ‪ (1333‬او را‬
‫‪12‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دور از اﻣﻮر ﭘﺮﻫﻴﺎﻫﻴﻮي روزﻣﺮه‪ ،‬در ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه ﺑﺎ ﻣﺮور‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮﺧﻼف ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﻳﻬﺎ و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﺔ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ‬
‫ﻣﻌﺮوف و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوزـ ﻛﻪ در روزﻫﺎي ﭘﺮ ﺣﺎدﺛﻪ و ﭘﺮ ﺷﺮّ و ﺷﻮر ‪ 25‬ﺗﺎ ‪27‬ﻣﺮداد ـ‬
‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ رﻧﺠﻬﺎي دوران اﺧﺘﻔﺎ و زﻧﺪان‪ ،‬و درد و ﺗﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﺮﺑﺎت ﻣﻬﻠﻚ ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎن‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬ﭘﺮﺑﺎر و ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ در ﭼﻬﺎر ﺑﺨﺶ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه؛‬
‫ﻧﺎﻣﻪاي از ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ؛ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ از زﻧﺪان ﻟﺸﮕﺮ ‪2‬زرﻫﻲ ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ ﺣﺎج‬
‫آﻗﺎ رﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﻲ؛ و ﻣﺪاﻓﻌﺎت در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺎﻫﺸﻤﺎري ﻣﺨﺘﺼﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺮﻛﺐ از وﻗﺎﻳﻊ اﺻﻠﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﺗﺎه دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ؛ ﮔﺰﻳﺪهاي از ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي او؛ اﺳﻨﺎد و ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت‬
‫ﻣﻮﺟﻮد دادرﺳﻲ در دوران اﺳﺎرت؛ و ﮔﺰﻳﺪهاي از ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ آﺧﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺮف ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻛﺎرداﻧﻲ‪ ،‬دراﻳﺖ و اﻧﺴﺎﻧﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻛﻪ آزادﮔﻲ‪ ،‬ﻋﻠّﻮ‬
‫ﻃﺒﻊ‪ ،‬ﻗﺪرﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺮسﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﺶﻫﺎ و آرزوﻫﺎي او‪ ،‬ﻋﺸﻖ او ﺑﻪ آزادي‪ ،‬ﻋﺸﻖ او ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ و ﻗﺪرﺗﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻠﺪري و ﺣﻘﺎرت ﻧﺎدﻳﺎن ﻣﺮگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺘﻲ ﺑﺲ ﭘﻴﭽﺪه داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻫﺪف ﻛﻪ آزادي و اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲرﻓﺖ و ﺑﺮﺧﻼف اﻣﺜﺎل ﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻣﻜّﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺳﻮﺳﻪﻫﺎي درﺑﺎر‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺟﺰ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آزادي را ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠّﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﺮدم‪ ،‬در ﭘﺎرﻟﻤﺎن‬
‫ﻣﻨﺘﺨﺐ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﻧﻬﻀﺖ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻮﻳ‪‬ﺎت آن و ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎر‬
‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺑﻪ ﺳﻮي آرﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﻠّﻲ‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﻲﺷﻤﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﻮاﻧﻊ را ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻲاﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬از ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﻼم و دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﺗﻴﺮ ﻃﭙﺎﻧﭽﻪ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮد و از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻌﺎرﺿﺎن‪ ،‬دﺷﻨﺎم‪ .‬ﺑﺴﺘﺮي وﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬درد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺼﺎ و‬
‫ﻋﺼﺎ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﻨﺔ ﻧﺒﺮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ درون ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻴﺰ وﺿﻊ ﭼﻨﺪان ﺑﺮاي او ﺑﻬﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺟﻮان اﺳﺖ‬
‫و ﺟﻮﻳﺎي ﻧﺎم و او را ﺟﺪ‪‬ي ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎﻓﺸﺎرﻳﻬﺎ و ﺟﺪ‪‬ﻳﺖ او را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺗﻨﺪروي و‬
‫زﻳﺎدهروي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از او دوري ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ اﺑﺮاز ﻋﺪم اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﺎه در‬
‫ﭘﭻﭘﭻﻫﺎي ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن و ﺳﺎدهدﻻن از او ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﻧﻔﻮذي اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻬﺎي او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻮان‪ ،‬در ﺳﻨّﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬در ﻣﺒﺎرزه و در ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن ﺣﺴﺪ ﻣﻲورزﻳﺪﻧﺪ‪ .‬و در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺗﻔﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘّﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ و‬
‫ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬و در ﺑﻪ دري و ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ او ﻧﻴﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﻣﻪاش ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ و ﮔﻼﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﻘّﺶ از آﻧﺎن و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدش ﺑﺮاي ﻫﻤﻜﺎري در اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺨﻔﻲ‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻮﺷﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ‪ ،‬از ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر ﺑﺎ او ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﻪ ﻗﻮل آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪» ،‬ﻣﻼﻳﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﻃﺮف آﻗﺎي‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﮔﻔﺘﻪ« ﻣﻲﺷﻮد!‬
‫ﻧﺰد ﻗﻠﻴﻞ ﻛﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻋﺪام ﻫﻢ ﺣﻖ او اداء ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ دوﺳﺘﺪاراﻧﺶ ﺑﺮ ﺳﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻣﺰار او ﻛﻪ در اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻛﻨﺎر آراﻣﮕﺎه ﺷﻬﺪاي ‪ 30‬ﺗﻴﺮ ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺮﺑﺖ ﻣﺎ ﭼﻮن ﮔﺬاري ﻫﻤ‪‬ﺖﺧﻮاه ‪ /‬ﻛﻪ زﻳﺎرﺗﮕﻪ رﻧﺪان ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﻮ‪ ‬و ذﻫﻨﻴ‪‬ﺖ و ﻛﻮﺗﻪﻧﻈﺮي‪ ،‬ﺣﺘّﻲ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺷﻬﺎدت او در ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﻲ‬
‫رﻫﺒﺮان ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ دو‪‬م ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺬاردن ﺗﺼﻮﻳﺮ آن زﻧﺪه‬
‫ﻳﺎد در ﺳﺎﻟﻦ اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮة ﺟﺒﻬﻪ ﻛﻪ در ﺗﻬﺮان ﭘﺎرس‪ ،‬ﻣﻨﺰل ﺣﺎج ﻗﺎﺳﻤﻴ‪‬ﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺷﻮراي ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎ وﺗﻮي ﻣﺘﻮﻟّﻴﺎن ﺷﻮرا در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﺘﺮاض ﺷﺪﻳﺪ ﺟﻮانﺗﺮﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ و دارﻳﻮش ﻓﺮوﻫﺮ‪ ،‬رد‪ ‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ روز اﻓﺘﺘﺎح ﻛﻨﮕﺮه‪ ،‬ﻧﻮار‪ ،‬ﭘﻴﺎم‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق از اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﻛﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺣﺎﻣﻞ آن ﺑﻮد رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را ﺑﺎ » درود« ﺑﻪ‬
‫»دﻛﺘﺮﺳﻴ‪‬ﺪﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺪاي راه آزادي« ﻛﻪ »ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد ﻣﺒﺎرزات ﺿﺪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎري را آﺑﻴﺎري ﻛﺮدهاﻧﺪ« ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻦ ﭘﻴﺶ از ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق »از ﺑﺲ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺣﺮﻓﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﭘﻴﻐﺎم دادم‪ ،‬آن ﻣﻘﺪار ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ!‬
‫ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﻣﻦ ﻛﻤﺎل اﻋﺘﻤﺎد را دارم«‪ .‬و ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ در ﻧﻮﺷﺘﺔ دﻳﮕﺮي از‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎه اﺣﻤﺪآﺑﺎد‪ ،‬ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻫﻤﻜﺎري و ﻣﺒﺎرزه »ﺣﺘّﻲ ﻳﻚ ﺗﺮك اوﻟﻲ‬
‫ﻫﻢ« از ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻲ از ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻲ و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ ﻧﻔﺮت داﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺸﻮر و ﻣﺴﺄﻟﺔ آزادي و اﺳﺘﻘﻼل‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ اوﻟﻮ‪‬ﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎرﻳﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﻮك‬
‫و ﺧﻮدداري ﻗﺪم ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ و در ﻗﺒﺎل ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻃﺮاز او‪‬ل ﻧﻬﻀﺖ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫دﻟﺨﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ را ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻲاﻧﮕﺎﺷﺖ و ﺑﺎ آراﻣﻲ از ﻛﻨﺎر آن ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺎرز‬
‫از اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد را در ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي دوران اﺧﺘﻔﺎ‪ ،‬در اﻧﺘﻘﺎد از ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻜّﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮزﻣﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺧﺮده ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دژﺧﻴﻢ‬
‫ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪوار ﺑﻮد ﻛﻪ دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﺻﺤﻨﺔ ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آن را ﺳﺮّي ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﻪ دﻳﻮان ﻛﺸﻮر ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ و در ﺗﻤﻴﺰ از رﺳﺎﻟﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ و‬
‫اﺻﺎﻟﺖ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺷﺎه دﺧﺎﻟﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ در دﻳﻮان ﻛﺸﻮر ﺑﻪ روي او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫*‬
‫ﺗﻤﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن دادرﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ اﻋﺪام ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻮن از ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 27‬ﻣﺮداد در ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻢ و ﭘﺮﺧﺎش و ﺗﻨﺪي‪،‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮي ﻛﻪ ﺟﺮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘّﻲ اﮔﺮ ﺟﺮم ﻓﺮض ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺎري‬
‫آن روز اﻳﺮان‪ ،‬در ﺣﺪ‪ ‬ﺟﺮﻣﻲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻳﺎ »ﺗﻬﻤﺖ و اﻓﺘﺮاء« و ﻳﺎ »ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ«‬
‫‪14‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻨﺤﻪ ﺑﻮد و ﻧﻪ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺠﺎزات آن ﺳﻪ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﺗﺄدﻳﺒﻲ اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻋﺪام‬
‫ﻳﺎ ﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﻳﺎ ده ﺳﺎل ﺣﺒﺲ‪.‬‬
‫او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ! و ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮي و‬
‫درﺑﺎر او‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﻘﻮق ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ـ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻃﻴ‪‬ﺖ ـ‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺒﺪاد و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﻛﻤﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ او ﺑﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از آنﺟﺎ ﻛﻪ در اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ و ﻣﻴﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻗﺪرت ﺣﺪ‪‬ي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ اﻣﻴﺎل ﭘﻴﺸﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ از در وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻪ ﺳﻬﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻴ‪‬ﺖ و‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ ﺷﺆون اﻧﺴﺎﻧﻲ و اﻧﺼﺎف و ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬از دردﻳﮕﺮ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ و ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﺑﻪ اﺗﻜﺎي ﻗﺪرﺗﻲ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در روز ‪28‬ﻣﺮداد واﻗﻊ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻠﻲ ﺟﺰ ﺣﺮص و آز‪ ،‬ﺗﺮس از ﻣﺮدم و ﺟﺒﻦ و ﺣﺴﺪ داﺷﺖ؟‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺘﻴﻦدﻓﺘﺮي‬
‫‪1383‬‬

‫* در ﻃﻮل دوران دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ‪ 25‬ﺳﺎﻟﺔ ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺷﺎه ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎ ﻃﺮح ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻓﺮﺟﺎم‬
‫)ﺗﻤﻴﺰ( ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﺤﻜﻮﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ دادرﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ در دﻳﻮان ﻛﺸﻮر ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻜﺮد ﺟﺰ در ﻳﻚ ﻣﻮرد‬
‫و آن ﻫﻢ ﭘﺮوﻧﺪة دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺟﻮ‪ ‬رﻋﺐ و وﺣﺸﺖ ﻣﺎﻧﻊ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻳﻚ ﺧﺎﻃﺮه‬
‫دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫در ﻧﻴﻢ ﻗﺮن اﺧﻴﺮ درﺑﺎرة دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎدﺑﻮدﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ از‬
‫ﻧﻮع ﺗﻤﺠﻴﺪ و ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﻳﺎ ﻓﺤﺶ ﻧﺎﻣﻪ و دروﻏﻬﺎي ﺷﺎﺧﺪار ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ اﻣ‪‬ﺎ ﺟﺰ دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ‬
‫ﻣﺼﺪ‪‬ق ـ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻣﻠّﻲ و ﻣﺮدﻣﻲ اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻪﺣﻖ ﻣﺮد ﻧﺎمآور دورة ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮاﻧﺰﻣﻴﻦ اﺳﺖ ـ‬
‫آنﭼﻨﺎن ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ درﺑﺎرة او ﺷﻬﺎدت ﻧﺪاد ﻛﻪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از آن ﻛﺴﻲ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ او‪‬ل اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﻛﺮد و آن ﻛﺲ ﺷﻬﻴﺪ راه وﻃﻦ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﺳﺖ‪ ...‬ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺪت ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ ﺗﺮك اوﻟﻲ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫رﺿﺎﺷﺎه ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ! و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮق از راه اﺻﻔﻬﺎن‪ ،‬ﻳﺰد‪ ،‬ﻛﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺗﻬﺮان را ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮﮔﺬاﺷﺖ و ﻓﺮار را ﺑﺮﻗﺮار ﺗﺮﺟﻴﺢ داد و ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺧﻮد و ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺶ!‬
‫ﭼﺎﭘﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ رﻫﺎ ﻛﺮد و در وداع ﺑﺎ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻋﻠﻲ ﻓﺮوﻏﻲ )ذﻛﺎءاﻟﻤﻠﻚ(‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺻﺪﻫﺎ ده و اﻣﻼك ﺷﻤﺎل و ﺟﻨﻮب ﻣﺎ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؟ و‬
‫ﻓﺮوﻏﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن ﻧﺎﻇﺮ اﻋﺪام داﻣﺎدش اﺳﺪي ﺑﻪاﺗﻬﺎم ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدم ﻣﺸﻬﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻮرش و اﻧﻘﻼب ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺑﺮاي اﻣﻼك ﻫﻢ ﻓﻜﺮي‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺻﻠﻴﺶ ﺑﺎز ﮔﺮدد ـ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺸﺪ!‬
‫اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ ﺑﺮاي آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻃﺮه از ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ‪ 23‬ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ را در اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪﺟﺎي ﺑﺮادرش ﻧﺼﺮاﷲ ﺳﻴﻒﭘﻮر ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﻪ در آنزﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﺷﻴﺮاز‬
‫ﺑﻮد و روزﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ )ﺑﺮادرش( واﮔﺬار ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1320‬اﻣﻴﺮﻧﺼﺮت اﺳﻜﻨﺪري ﺣﺎﻛﻢ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮد و ﺳﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎﺷﺎ‬
‫ﻣﺨﺘﺎري ﺧﻮاﻫﺮزادة رﻛﻦاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺨﺘﺎر ﻛﻪ در دورة رﺿﺎﺧﺎن رﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻮد و ﺟﻨﺎﻳﺎت‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﻗﺘﻞ ﺳﺮدار اﺳﻌﺪ ﺑﺨﺘﻴﺎري‪ ،‬ﻓﺮﺧﻲ ﻳﺰدي‪ ،‬دﻛﺘﺮ اراﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻴﻤﻮرﺗﺎش‪،‬‬
‫ﻣﺪ‪‬رس‪ ...‬ﻧﻤﻮده ﺑﻮد رﻳﺎﺳﺖ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ )ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ( اﺻﻔﻬﺎن را ﺑﺮﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در‬
‫ﻣﺴﺠﺪﻧﻮ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻮد ﻣﺮاﺳﻤﻲ ﺑﻪﻳﺎدﺑﻮد ﺷﻬﺎدت ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺪ‪‬رس ﺑﺮﮔﺰار ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫‪16‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﺨﺎﻃﺮ دارم آن روز ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ واﻗﻌﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر‪ ،‬ﺷﻬﺮ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻄﻴﻞ درآﻣﺪه ﺑﻮد و دهﻫﺎ ﻫﺰار ﻣﺮدم آن ﺷﻬﺮ در ﻣﺴﺠﺪ و ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎي‬
‫اﻃﺮاف ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮان آن ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﻤﻼت را ﺑﻪ رﺿﺎﺧﺎن و ﺧﺎﻧﻮادة او ﻧﻤﻮد و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺸﺘﻦ )ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن(‬
‫ﻣﺪ‪‬رس‪ ،‬روﺣﺎﻧﻲ روﺷﻨﻔﻜﺮ و اﻳﺮاﻧﺪوﺳﺖ را ﺑﻪﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺑﺮرﺳﻲﻛﺮد و ﺗﻮﺿﻴﺢ داد ﻛﻪ رژﻳﻢ‬
‫رﺿﺎﺧﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﭼﻪ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه و ﭼﻪ ﻣﻴﻬﻦدوﺳﺘﺎن و آزادﻳﺨﻮاﻫﺎﻧﻲ را‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮم اﻳﺮاندوﺳﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ دژﺧﻴﻤﺎن ﺧﻮد ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ راﺳﺦ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺎس‬
‫ﻣﺨﺘﺎر و ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺮاﺋﻲ آن ﺟﻨﺎﻳﺎت‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ اﺣﻤﺪي اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮاﺳﻢ و ﻣﺘﻔﺮّقﺷﺪن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺎ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از ﺑﺮﮔﺰارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﮔﺮوه ﺣﺮاﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﻋﺎﻣﻼن آن ﻣﺮاﺳﻢ‬
‫ﻳﻮرش ﺑﺮدﻧﺪ و ﻋﺪهﻳﻲ ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻔﺮ را ﻛﻪ در رأس آﻧﻬﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻮد ﺑﺎزداﺷﺖ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎﺷﺎ ﻣﺨﺘﺎري‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن ﺷﺮور اﻧﺘﻘﺎل داد‬
‫و ﺧﺎﻧﻮادة ﻣﺎ ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺷﺘﻢ دزدان و ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎن آن ﺑﻨﺪ )ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ( ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮادةﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري رﻓﺘﻨﺪ و آنﭼﻪ‬
‫ﻣﻘﺪور ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺑﻨﺪ زﻧﺪان ﻳﺎ آزادي ﺣﺴﻴﻦ اﻗﺪام ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ آن اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫اﺛﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ رﺋﻴﺲ دادﮔﺴﺘﺮي آن زﻣﺎن ﺷﺎدروان ﺳﻌﻴﺪاﻟﻌﻠﻤﺎء ﺟﻼﻟﻲﻧﺎﺋﻴﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﺧﺎﻟﻪزادة ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺗﻌﻮﻳﺾ زﻧﺪان ﺣﺴﻴﻦ را داده ﺑﻮد ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻲ ﻧﻜﺮده‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ت ﻋﻤﻞ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ در واﻗﻊ ﻣﺮدم را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺮﻣﺎي ﺷﺪﻳﺪ و ﺑﺮف و‬
‫ﺑﺎران‪ ،‬ﻣﺎدرم و ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادران او‪ ،‬ﺷﺎدروان ﺳﻴﺪﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ‪ ،‬دو روز ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ‬
‫اﺗﻮﺑﻮسﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﮔﻴﺘﻲﻧﻮرد اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻳﻢ و ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫ﺧﺎﻟﻪزاده ﺧﻮد ﺳﻴﺪﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎ ﺟﻼﻟﻲﻧﺎﺋﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻗﻴﺪ ﺣﻴﺎت ﻫﺴﺘﻨﺪ رﻓﺘﻴﻢ و روز‬
‫ﺑﻌﺪ ﻣﺎدرم و ﻣﻦ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان در زﻳﺮ ﺑﺮف ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺧﻮاب ﺑﻮد )ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺻﺒﺢ(‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺮﺣﻮم ذﻛﺎءاﻟﻤﻠﻚ ﻓﺮوﻏﻲ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﻮد )و اﻣﺮوزه ﻣﺤﻞ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ( رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﭘﺲ از ﺷﺼﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻛﻪ از آن ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﻲﮔﺬرد‬
‫ﺧﺎﻃﺮة دردﻧﺎك و ﺗﻠﺨﻲ ﻛﻪ از آن روز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮم ﻣﺎﻧﺪه ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻢ را اﺷﮓآﻟﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻳﺎد ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ آن ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﺮد اﻳﺮاﻧﺰﻣﻴﻦ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪاي ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ‪ 35‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻛﻪ ﺗﻦ ﺗﺐدارش ﺑﻪ ﺟﻮﺧﺔ آﺗﺶ ﺣﺮاﻣﻴﺎن ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮي ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮل ﭘﻴﺸﻮاي ﺑﺰرگ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان »ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ ﺗﺮك اوﻟﻲ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﻳﺪه ﻧﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮف ﺑﺎ ﺷﺪ‪‬ت ﻣﻲﺑﺎرﻳﺪ و ﻣﺎدرم و ﻣﻦ در ﺟﻠﻮ ﺧﺎﻧﺔ رﺋﻴﺲاﻟﻮزراء ﺑﻪاﻧﺘﻈﺎر اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺪود ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬ﺻﺒﺢ درﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﺷﺪ و اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻋﻠﻲ ﻓﺮوﻏﻲ‬
‫)ذﻛﺎءاﻟﻤﻠﻚ( در آن ﺑﺮف ﺳﻨﮕﻴﻦ آرام آرام ﺧﺎﻧﺔ ﺑﺰرگ او را ﺗﺮك و ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ راﻧﻨﺪه ﻗﺼﺪ‬
‫ورود ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن اﺻﻠﻲ را داﺷﺖ ﻣﺎدرم ﺟﻠﻮ ﭼﺮﺧﻬﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‪ ،‬روي آن ﺑﺮف ﺳﻨﮕﻴﻦ دراز‬
‫‪17‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻓﺮوﻏﻲ از ﺣﺮﻛﺖ اﻳﺴﺘﺎد و ﺑﻪ ﻣﺠﺮّدي ﻛﻪ راﻧﻨﺪه از اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﭘﻴﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮوﻏﻲ ﻫﻢ از ﻋﻘﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎدرم آﻣﺪ و ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ادب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫ﺟﺎن‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻳﺪ و ﻣﺸﮕﻞ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرم ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ و ﺻﻮرت ﺧﻮد ﻣﻲﻛﻮﺑﻴﺪ و ﻣﺮﺗّﺐ ﻧﺎﻟﻪ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬آﻗﺎي‬
‫رﺋﻴﺲاﻟﻮزرا‪ ،‬ﺑﺮادر ﺟﻮان و ﺑﻲﮔﻨﺎه ﻣﺮا ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﺻﻔﻬﺎن رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮم ﺑﺮﮔﺰاري ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺮﺣﻴﻢ ﺑﺮاي ﺷﺎدروان ﺳﻴﺪﺣﺴﻦ ﻣﺪ‪‬رس ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺮده و ﺑﻪ ﺑﻨﺪ‬
‫دزدان و اﺷﺮار ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آنﭼﻪ ﻓﺮوﻏﻲ ﺧﻮاﻫﺶ و ﺗﻤﻨّﺎ ﻛﺮد ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﺑﻮد ﻓﺮوﻏﻲ ﺑﺎ‬
‫آراﻣﺶ و ادب ﺑﻪ ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺸﻴﺮه‪ ،‬ﻗﻮل ﺷﺮف ﻣﻲدﻫﻢ ﺗﺎ ﻇﻬﺮ ﺑﺮادر ﺷﻤﺎ آزاد ﺷﻮد و‬
‫رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد« وﻟﻲ ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻧﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎ‬
‫دﺳﺘﺨﻂ ﻧﻨﻮﻳﺴﺪ ﻣﻦ از اﻳﻦﺟﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪...‬‬
‫ﻓﺮوﻏﻲ از ﻣﺎدرم ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺳﻮار ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﻮﻳﻢ و ﺧﻮد او در ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺟﻠﻮ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر‬
‫راﻧﻨﺪه ﻧﺸﺴﺖ و اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ رﺋﻴﺲاﻟﻮزراء ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻘﺮّ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي در ﻛﺎخ اﺑﻴﺾ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ورود ﺑﻪ ﻛﺎخ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي‪ ،‬ﻓﺮوﻏﻲ ﭘﻴﺎده ﺷﺪ و ﺧﻮدش در ﻋﻘﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﺎز ﻛﺮد و‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎدرم ﺗﻌﺎرف ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﺸﻴﺮه‪ ...‬ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﺮوﻳﻢ ﺑﺎﻻ‪ ...‬ﻣﺎدرم ﭘﻴﺎده ﺷﺪ و دﺳﺖ ﻣﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﻫﻢ داﺧﻞ ﻣﻘﺮّ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي )ﻛﻪ آنوﻗﺖ در ﺳﺒﺰه ﻣﻴﺪان ـ ﻣﺤﻞ ﻛﺎخ اﺑﻴﺾ ﺑﻮد(‬
‫ﺷﺪﻳﻢ و ﭘﺲ از ﻃﻲ راﻫﺮو و ﭘﻠﻜﺎن ﻣﻔﺮوش ﺑﻪ اﺗﺎق اﻧﺘﻈﺎر رﺋﻴﺲاﻟﻮزراء راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺪود ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ ﻓﺮوﻏﻲ ﻣﺎدرم و ﻣﺮا ﺑﺪرون اﻃﺎق ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮوﻏﻲ ﺑﺎ ادب و ﺗﻮاﺿﻊ و ﻣﺘﺎﻧﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﺸﻴﺮه‪ ...‬ﺑﺮادر ﺷﻤﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮﺳﻴﺪ آزاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ را ﻫﻢ ﻋﻮض ﻛﺮدﻳﻢ و از آﻗﺎي ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﺎً از اﻳﺸﺎن ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻻن‬
‫ﺷﻤﺎ و ﻓﺮزﻧﺪﺗﺎن ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎدرم در ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺎدروان ﻓﺮوﻏﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻗﺎي‬
‫رﺋﻴﺲاﻟﻮزراء ـ ﺣﻜﻢ ﺑﺮﻛﻨﺎري رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدم ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺒﺮم ـ‬
‫ﻓﺮوﻏﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪ و ﺑﺎ آراﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮاﻫﺮم اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺧﻮد ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ـ ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻦ ﺗﺎ ﺑﺮﻛﻨﺎري رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺘﺤﺼ‪‬ﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد ـ ﭼﺎﻧﻪ زدن ﻓﺮوﻏﻲ ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﺑﺎﻻﺧﺮه درﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ اﺑﻼغ ﺑﺮﻛﻨﺎري ﺳﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎﺷﺎ ﻣﺨﺘﺎري رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن را ﻛﻪ وزﻳﺮ داﺧﻠﻪ ﺻﺎدر ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﺪﺳﺖ ﻣﺎدرم دادﻧﺪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ رﺋﻴﺲاﻟﻮزراء ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﮔﺎراژ ﮔﻴﺘﻲﻧﻮرد ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺒﺰهﻣﻴﺪان ﺑﻮد ﺑﺮد و ﻣﺎ ﺑﺎ اوﻟّﻴﻦ اﺗﻮﺑﻮس ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎد دارم در آن ﺳﺮﻣﺎي زﻳﺮ ﺻﻔﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ ﺻﺒﺢ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﻣﺎدرم در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ‬
‫ﺑﺮادرش‪ ،‬ﻣﺮﺣﻮم ﺳﻴﺪﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ و ﻣﻦ او را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺎ درﺷﻜﻪ از ﺧﻴﺎﺑﺎن‬
‫ﺷﺎﻫﭙﻮر )ﺑﺎﺻﻄﻼح اﻣﺮوز ـ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻣﺴﺎﻓﺮﺑﺮي( ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﺻﻔﻬﺎن در ﻣﻴﺪان ﻧﻘﺶ‬
‫ﺟﻬﺎن رﻓﺘﻴﻢ ـ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر ﻋﺎﻟﻲﻗﺎﭘﻮ در آن ﻣﻴﺪان ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎدرم در آن ﺳﺮﻣﺎ و ﺳﻮز‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﺎل آراﻣﻲ در ﻛﻨﺎري اﻳﺴﺘﺎده‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ آﻣﺪن رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺷﺪ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻫﻔﺖ ﺻﺒﺢ رﺋﻴﺲ‬
‫‪18‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺑﺎ درﺷﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺧﻮد ﻣﻲآﻣﺪ(‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ درﺷﻜﺔ‬
‫رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻣﺎدرم ﺟﻠﻮ در ﺑﺰرگ اﻳﺴﺘﺎد و ﻣﻨﺘﻈﺮ ورود رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪود ده ﻧﻔﺮ آژان )ﭘﺎﺳﺒﺎن( در ﺻﻒ ﺑﺎ ﺗﻔﻨﮓ ﻣﻨﺘﻈﺮ )ﭘﻴﺶ ﻓﻨﮓ( ﻋﻼﻣﺖ اﺣﺘﺮام‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﺨﺘﺎري در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﺗﻮﻧﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺷﻼق در دﺳﺖ داﺷﺖ از‬
‫درﺷﻜﻪ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﭘﻴﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎدرم آرام ﺟﻠﻮ او و در ﺑﺰرگ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ اﻳﺴﺘﺎد و ﻧﺎﻣﺔ ﺑﺮﻛﻨﺎري او را ﻛﻪ‬
‫در دﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ادب و ﻣﺘﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﺨﺘﺎري داد و رو ﺑﻪ ﺳﻮي اﻓﺴﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎن‬
‫ﻛﻪ آﻣﺎدة ﮔﻔﺘﻦ‪ :‬ﭘﻴﺶ ﻓﻨﮓ )ﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ اﺣﺘﺮام( ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن زﺣﻤﺖ‬
‫ﻧﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن دﻳﮕﺮ رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻋﺪﻟﻴ‪‬ﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ زودي در‬
‫ﻫﻤﺎن ﺳﻠﻮﻟّﻲ ﻛﻪ دﻳﺮوز ﺑﺮادرم در آن ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮد زﻧﺪاﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﺨﺘﺎري‬
‫ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺎز ﻛﺮد و ﭘﺲ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺎ آراﻣﺶ ﺳﻮار درﺷﻜﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ‪2005‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر‬
‫*‬
‫‪ 1298‬ه‪ .‬ش‪.‬‬
‫ـ ﺗﻮﻟّﺪ در ﻧﺎﺋﻴﻦ‪ :‬ﭘﺪرش ﺳﻴ‪‬ﺪﻋﻠﻲﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺳﻴﻒاﻟﻌﻠﻤﺎ؛ ﻣﺎدرش ﻃﻮﺑﻲ ﺧﺎﻧﻢ دﺧﺘﺮ‬
‫ﺧﺎدماﻟﻌﻠﻮم ﻫﺮ دو از ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﺳﺎدات ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ ﻧﺎﺋﻴﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻳﻚ ﺧﻮاﻫﺮ و‬
‫ﺳﻪ ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺘﺮ داﺷﺖ‪1 :‬ـ ﻣﺼﺒﺎح ﺳﻴﻒﭘﻮر ﻓﺎﻃﻤﻲ )ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺴ‪‬ﻠﻄﺎن( ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻛﺎرﻣﻨﺪ‬
‫داراﻳﻲ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﭘﻴﺸﻜﺎر ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻗﻠﻲﺧﺎن ﺑﺨﺘﻴﺎري ﺑﻮد؛ ‪2‬ـ دﻛﺘﺮﻧﺼﺮاﻟﻪ ﺳﻴﻒﭘﻮر ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﺪي ﺷﻬﺮدار ﺷﻴﺮاز و ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺪﻳﺮ و ﺻﺎﺣﺐ اﻣﺘﻴﺎز روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ او‪‬ل در‬
‫اﺻﻔﻬﺎن و ﺳﭙﺲ در ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1322‬از اﺻﻔﻬﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮراي ﻣﻠّﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ دوره ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺮﻳﻨﺴﺘﻮن ﺗﺪرﻳﺲ ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ و‬
‫ﺳﭙﺲ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺳﺘﺎدي ﻛﺮﺳﻲ اﻣﻮرﺑﻴﻦاﻟﻤﻠّﻠﻲ در داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮﻟﻲ‬
‫دﻳﻜﻴﻨﺴﻮن را‪ ،‬در اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﺟﺮزي اﺣﺮاز ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺄﻟﻴﻔﺎﺗﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ دارد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪» ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮان از ﺳﺎل ‪ 1917‬ﺗﺎ ‪ «1925‬ﺧﺎﻃﺮات زﻧﺪﮔﻲاش ﻧﻴﺰ اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫در ﻟﻨﺪن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪3 ،‬ـ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛﺎرﻣﻨﺪ وزارت ﻛﺸﻮر ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﻤﺖ او ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻳﻜﻲ از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮد؛ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ‪4‬ـ ﺷﻴﺮ زن ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﺎدر دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ و ﺷﺮفﺧﺎﻧﻢ ﻓﺎﻃﻤﻲ ـ ﺧﻮاﻫﺮ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه و‬
‫ﻫﻤﮕﺎم او‪.‬‬
‫* ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻮﻟﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ‪ 1296‬ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﺮآن‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ‪ 1298‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1315‬‬
‫ـ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪.‬‬
‫‪1316‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮاي اداﻣﺔ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ .‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در اﻳﻦ دوران ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬در‬
‫روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺘﺎره ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ‪220‬رﻳﺎل ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ داﺧﻠﻲ و ﺳﺮدﺑﻴﺮ اﺳﺘﺨﺪام ﺷﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪ‬
‫ﻣﻠﻜﻲ ﻣﺪﻳﺮ روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺗﻬﺮان و در دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﺔ‬
‫‪20‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺳﺘﺎره ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ و ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ وﻗﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و اﮔﺮ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت‬
‫اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﻧﺒﻮد ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﻨﺪ ﻣﻲاﻓﺘﺎد و زﻧﺪاﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ روزي در ﺿﻤﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﺔ ادﺑﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد "ﻛﺒﻮﺗﺮ ﺑﺪون اﻋﺘﻨﺎء ﺑﻪ ﻣﺎل ﻏﻴﺮ آزاداﻧﻪ ﺻﺒﺢ زود ﭘﺮواز ﻛﺮده در آﺳﻤﺎن‬
‫ﻗﻬﻘﻬﺔ ذوق و ﻧﺸﺎط ﺑﺮآورده ﻫﺮ ﻛﺠﺎ داﻧﻪاي دﻳﺪ ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻛﺎﻓﻲ ﺳ‪‬ﺪ ﺟﻮع‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ "،‬ﻣﺄﻣﻮران ﺳﺎﻧﺴﻮر ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬او‪‬ل ﻣﺮا‬
‫اﺣﻀﺎر و ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ...‬ﮔﻔﺘﻢ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻧﻈﺮ ﺳﻮﺋﻲ ﻫﻢ اﮔﺮ در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ر ﺷﻮد ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎر روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺘﺎره ﻧﻨﻤﻮدهام و ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدم‬
‫اﮔﺮ ﺻﻼح آن زﻣﺎن و ﻣﻬﺮ »روا« ﺑﺮ آن زدﻳﺪ ﭼﺎپ ﻣﻲﺷﺪ و ﺣﺎلﻛﻪ ﭼﺎپ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺳﺆال و ﺟﻮاﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ...‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻣﻀﺎي ﻓﺎﻃﻤﻲ از ﻛﺪام ﻓﺎﻃﻤﻲﻫﺎﺳﺖ و وﻗﺘﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫دادم ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة آن ﻋﻀﻮ روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺘﺎره و ﻧﺎﺋﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﻪ آﻗﺎي ﻋﻤﺎداﻟﺴ‪‬ﻠﻄﻨﺔ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺳﺎﺑﻖ ﮔﻴﻼن و ﻣﺼﺒﺎحاﻟﺴ‪‬ﻠﻄﻨﺔ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫از ﻣﻦ رﻓﻊ ﺳﻮءﺗﻔﺎﻫﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺧﻮد او را اﺣﻀﺎر و ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ اﺳﺘﻨﻄﺎق و ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪«...‬‬
‫‪1319‬‬
‫ـ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﻨﺎﺑﺮ دﻋﻮت ﺑﺮادرش ﺳﻴﻒﭘﻮر ﺑﺮاي اداره روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ‪.‬‬
‫‪1320‬‬
‫ـ ﺳﻘﻮط دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري و اﺳﺘﻌﻔﺎي رﺿﺎﺷﺎه‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺎدﺑﻮد ﺑﺮاي ﺳﻴ‪‬ﺪﺣﺴﻦ ﻣﺪ‪‬رس‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﺑﺘﻜﺎر ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در اﺻﻔﻬﺎن و ﺑﺎزداﺷﺖ او ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﺻﻔﻬﺎن‪) ،‬ﺗﻔﺼﻴﻞ آن در‬
‫ﺧﺎﻃﺮات دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬
‫‪1321‬‬
‫ـ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ اﻧﺘﻘﺎل روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‪.‬‬
‫ـ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ آن زﻣﺎن دﻧﻴﺎ درﮔﻴﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ دوم ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴ‪‬ﺖ‬
‫آن ﻣﻘﻄﻊ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪاش در روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ )ﺷﻤﺎره ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪14‬ﺗﻴﺮ(‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ اﺛﺮات ﻗﻠﻢ او ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻴﻮة ﻧﮕﺎرش‪ ،‬ﻃﺮز ﻓﻜﺮ و ﻣﺴﻴﺮي ﻛﻪ در ﻣﺒﺎرزة‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي اﻳﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد ﭘﻲ ﺑﺮد ‪14‬ﺗﻴﺮ‪:‬‬
‫* »]‪ [...‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان و ﻓﺪاﻛﺎري در راه آزادي‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ از ﻣﺸﻜﻼت و ﻣﻮاﻧﻌﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه دارﻳﻢ آﮔﺎه و ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ و ﺑﺰرگ ﻣﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان و آزادي اﺳﺖ‬
‫]‪[...‬‬
‫‪21‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻣﺎ ﻫﺘﺎﻛﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﺟﺎدة ﻋﻔﺎف و ﻧﺰاﻛﺖ ﻗﺪم ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲﮔﺬارﻳﻢ وﻟﻲ ﺑﺎ ﺑﻲﺑﺎﻛﻲ ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮس ﺳﺘﻴﺰ ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺮده از روي ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و رﺷﻴﺪ در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان‬
‫ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ ذﻛﺮ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﺷﺨﺎص ﺗﻤﺎس دارد و ﺟﻤﻌﻲ را ﺑﺎ ﻣﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲﺳﺎزد وﻟﻲ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻐﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻏﺒﺖ اﺧﺘﻴﺎر و وﻇﻴﻔﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ در آﺗﺶ ﺟﻨﮓ ﻣﻲﺳﻮزد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺗﺎرﻳﺦ دﭼﺎر ﮔﺸﺘﻪ‬
‫]‪ [...‬از اﻳﻦ آﺗﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻛﻨﺎر ﻣﺎﻧﺪ و در ﻛﻨﺎر آﺗﺶ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﻲﺧﻄﺮ آﺳﻮد ]‪.[...‬‬
‫در اﻳﻦ ﮔﻴﺮ و دار ﺑﺤﺮان ﻋﻈﻴﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ]ﺳﻘﻮط دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري رﺿﺎﺷﺎه[ را ﻃﻲ ﻛﺮده‪،‬‬
‫وارد ﺑﺤﺮان دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﻌﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺪهاﻳﻢ‪ .‬آﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ دوران ﻣﺎ ﭼﻪ ﻧﺎم ﮔﺬارﻧﺪ و‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش اﻣﺮوز ﭼﻪ ﺑﻴﺮون آﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻗﺪر ﻣﺴﻠّﻢ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ دﻗﻴﻖ‬
‫وﻇﻴﻔﺔ ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺧﻄﺮ در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎﻧﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه ـ و ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آن‬
‫را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ـ اﻣﺎﻧﺘﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﻋﻈﻤﺖ آن از ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و از وﻫﻢ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎنﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ ـ ]‪ :[...‬اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻤﻠﻜﺖ ـ ﻳﺎدﮔﺎر ﻗﺮون و اﻋﺼﺎرـ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎي ﻫﺰاران ﺳﺎل ﻓﺪاﻛﺎري ـ ]‪[...‬‬
‫او‪‬ل وﺳﻴﻠﺔ ﻣﺎ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﻠﺤﺔ ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﺮان داﺷﺘﻦ آزادي اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮان را ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺮاﻧﻲ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮده اﻳﺮاﻧﻲ ـ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ـ اﻳﺮاﻧﻲ و ﺗﻮده و اﺟﺘﻤﺎع ﺗﺎ آزاد ﻧﺒﺎﺷﺪ و‬
‫آزادي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪاي ﻣﺨﺼﻮص و ﻋﺪهاي ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ]‪[...‬‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ـ ده ﻧﻔﺮ ـ ﺻﺪ ﻧﻔﺮـ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻛﻨﺎر رﻓﺘﻦ ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ ـ وﻟﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻠّﺘﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺮدن اﺳﺘﻘﻼل آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻨﺎر رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ـ ﻳﻚ ﻋﺎﺋﻠﻪ ـ ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ـ ﻳﻚ ﻋﻘﻴﺪه را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﻛﺎر آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ ـ ﻋﻘﺎﻳﺪ و اﻓﻜﺎر ﻣﺘﻔﺎوت را از ﻣﻴﺎن ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ آزادي ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺸﻮر ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ آزادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻤﻠﻜﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آزادي ـ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ودﻳﻌﺔ ﺧﺪاﻳﻲ ـ ﻻزﻣﺔ ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ راﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ارزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ و آن را از ﻣﺮدم ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ آزادي ﻣﺸﺮوع ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان را‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان ﻟﻄﻤﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﺋﻦ و ﭘﻠﻴﺪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪1322‬‬
‫ـ آن وﻗﺖ ﻛﻪ آزادي ﻗﻠﻢ در اﻳﺮان ﺑﻤﻴﺮد‪ ...‬ﻫﻨﮕﺎم اﺷﻐﺎل ﻛﺸﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺳﻬﻴﻠﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در اﻳﺮان‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ آﻧﺘﻮﻧﻲ اﻳﺪن‪» :‬از دوﺳﺘﺎن‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻗﺪﻳﻤﻲ« اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮد‪ ،3‬ﭘﺲ از اﺳﺘﻌﻔﺎي ﻓﺮوﻏﻲ از ﻣﻘﺎم ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او‬
‫ﺷﺪ‪ .‬او ﻣﺠﺮي ﺳﻴﺎﺳﺖ و اواﻣﺮ وزﻳﺮﻣﺨﺘﺎر و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻛﺎرﮔﺰار اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد و ﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻛﺸﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ اﻳﺮان ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از دو‪‬ل ﻣﺘﻔﻖ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺤﻮر ﻧﺎزي ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ دﺧﺎﻟﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺴﻮر و ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن‬
‫‪22‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻓﺴﺎد و ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدهاش از اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻲ و دوﻟﺘﻲ و ﻃﺮح ﭘﺮوﻧﺪة‬
‫اﻳﻦ دزدﻳﻬﺎ و ﻧﻴﺰ دﺧﺎﻟﺖ او در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻌﻘﻴﺐ و ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ او در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻔﺼ‪‬ﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺑﺎ اﻗﺪام ﺳﻬﻴﻠﻲ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺷﻤﺎره‬
‫‪ 200‬ﺑﺎﺧﺘﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ ‪26‬ﺧﺮداد ‪ 1332‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻳﺎ ﻣﺮگ ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ« ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪاي از آن ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ در ﺗﻜﻤﻴﻞ ﮔﻔﺘﺎر ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﺿﺮوري ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‪ 26.‬ﺧﺮداد‪:‬‬
‫»اﻳﻦ دو راﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺮگ ﻳﺎ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﻛﺮدن اﻳﻦ دو ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﮔﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻓﺖ و اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر اﺳﺖ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﭘﻨﺎه آن دﻗﺎﻳﻖ اﻳ‪‬ﺎم‬
‫را ﺳﭙﺮي ﻣﻲﺳﺎزد‪[...] !...‬‬
‫زﻣﺎﻣﺪاران اﺳﻤﻲ اﻳﺮان! ﺷﻤﺎ آﻗﺎي ﺳﻬﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺟﻤﺠﻤﻪﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎع ﭘﺎﻳﺔ ﻛﺮﺳﻴﻬﺎي‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﻮد را ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻠّﺖ را ﻫﻨﻮز‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻳﺪ ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ آن اﻳﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﻓﻜﺮ ﻛﺞ و ﻛﻮﺗﺎه ﺷﻤﺎ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺗﻮدة‬
‫ﺧﺎرج ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﭼﻘﺪر‪...‬؟ از زﻣﻴﻦ ﺗﺎ آﺳﻤﺎن‪!...‬‬
‫ﻃﺒﻘﺔ درس ﺧﻮاﻧﺪه و ﻓﻬﻤﻴﺪة اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻮدة روﺷﻨﻔﻜﺮ و ﺑﺎﻫﻮش! ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺮان را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫اداره ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺑﻐﻪ و ﻣﻨﺠﻲ ﻋﻈﻴﻢاﻟﺸﺄن ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻌﺒﺔ وﻃﻦ ﻻزم ﻧﺪارﻳﻢ! ﻣﺎ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ذاﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮوز دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﺎﻻﻳﻖ ﭘﺴﺖ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﻮﭼﻪ ﮔﺮد ﺑﻲﻓﻜﺮ و ﻛﻢ ﺷﻌﻮر ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻘﺪ‪‬رات اﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪﺷﻮد‪[...] .‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﻪ وﻛﻼي ﻏﻴﻮر آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ـ درود ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺠﻠﺲ ـ ﻫﻤﻜﺎران ﺳﺮ اﻓﻌﻲ را‬
‫ﺑﻜﻮﺑﻴﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺬارﻳﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺠﻠﺲ ﻏﻴﺮ از آن دﺳﺘﺔ ﺧﺎﺋﻦ‬
‫و دزد و آن ﻋﺪة ﻧﺎﻻﻳﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت وﺣﺸﺖ دارﻧﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺳﻬﻴﻠﻲ آﺧﺮﻳﻦ ﺿﺮﺑﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺮ ﻣﺸﺮوﻃﻴ‪‬ﺖ اﻳﺮان زد و ﺑﺮاي اﺧﺘﻨﺎق ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺑﺮاي ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان‪،‬‬
‫ﻻﻳﺤﺔ ﺷﻮم ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت را ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ داد‪ .‬ﺳﻬﻴﻠﻲ اﻳﻦﺑﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ آزادﻳﺨﻮاﻫﺎن ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ رﻳﺸﺔ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠّﻲ را از اﻳﺮان ﺑﺮاﻧﺪازد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﻬﻴﻠﻲ اﻣﺮوز از ﺗﺎﻻر ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻓﺮﻳﺎد زد ﻛﻪ‪ :‬روزﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲﻫﺎ را ﻣﻲدﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺴﻞ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫]‪ ... [...‬آنوﻗﺖ ﻛﻪ آزادي ﻗﻠﻢ در اﻳﺮان ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد و آزادي ﮔﻔﺘﺎر از‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﻲرود ]‪«.[...‬‬
‫ـ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺒﻬﺔ آزادي از ﻃﺮف ﮔﺮوﻫﻲ از روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران آزادﻳﺨﻮاه از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﺎﻧﺴﻮر و اﺧﺘﻨﺎق و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺑﻪ دﺳﺘﻮر دوﻟﺖ‪.‬‬
‫ـ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻮﻗّﺖ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﺒﺎرزة اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺑﺮادرش ﺳﻴﻒﭘﻮر‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻓﺪاﻛﺎر ـ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي ﺣﺰب ﺗﻮده ـ و اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﻒﭘﻮر ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪.‬‬
‫‪23‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪1323‬‬
‫ـ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺎر و ﻧﻴﺰ اداﻣﺔ ﺗﺤﺼﻴﻞ در رﺷﺘﺔ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري در ﭘﺎرﻳﺲ‪.‬‬
‫ـ روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪن از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ او و ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﻴﺮاژ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ـ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻮازات اداﻣﺔ ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ در ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ درﺑﺎره‬
‫ﺿﺮورت ﻧﺠﺎت آذرﺑﺎﻳﺠﺎن؛ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺣﺰب ﺗﻮده ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﻗﺎﻳﻊ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﺟﺪاﻳﻲ ﻃﻠﺒﻲ‬
‫ﻓﺮﻗﺔ دﻣﻮﻛﺮات‪ ،‬ﺑﺮاي روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮد اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺴﻌﻮد و روزﻧﺎﻣﺔ ﺳﺘﺎره ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﺣﻤﺪ ﻣﻠﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫‪1326‬‬
‫ـ ﺗﺮور ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮد اﻣﺮوز‪ ،‬ﻳﺎر ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺷﺪﺗﻮﺳﻂ »ﻛﻤﻴﺘﺔ ﺗﺮور« ﺣﺰب ﺗﻮده »ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﻛﻴﺎﻧﻮري«‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪22 5‬ﺑﻬﻤﻦ‪.‬‬
‫* ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻧﺎﻣﻪاي از ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻪ ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﻴﻔﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»ﺷﻴﻔﺘﻪ ﺟﺎن‪ ،‬ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻘﺎم ﻳﻚ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻳﺎ ﺷﺎﻋﺮ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ و ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﺔ ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ ،‬اﻓﻜﺎر و آرزوﻫﺎي ﺑﺸﺮي را ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻨﺪ و آنﭼﻪ را‬
‫ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺎدي و ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ او ﺑﻪ آﻫﻨﮓ ﻣﻮزون و ﻣﻼﻳﻢ زﻣﺰﻣﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ‬
‫از ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎﻓﻈﺔ ﻣﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﻤﺘﺎزي دارد‪ ،‬ﻧﺎﻟﺔ ﺟﺎﻧﺴﻮزي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻋﺎرف در ﻣﺮگ ﻛﻠﻨﻞ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﻘﻲ ﺧﺎن ﭘﺴﻴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﮕﻮ ﻛﻪ ﻧﻜﻦ ﮔﺮﻳﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ /‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﮔﺸﺖ ﻳﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‬
‫اﻟﺦ ‪...‬‬ ‫ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﺮگ دﻳﺪ ﻋﺎرف و ﮔﻔﺖ ‪ /‬در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻠﻨﻞ ﭼﺸﻢ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻏﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮ دل ﻣﻦ ﮔﺬاﺷﺖ ﻳﻜﻲ از آن ﺟﺮاﺣﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ و ﺗﺎ ﻧﻔﺲ آﺧﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي از رﻧﺞ و ﻋﺬاب روﺣﻲ ﻣﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺎﺳﺖ و اﻳﻦ اﺷﮓ ﺑﻲﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺑﻲاﺧﺘﻴﺎر‬
‫از دﻳﺪه و دل ﻣﻦ ﺟﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎﻗﺎﺑﻞﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﺗﺶ ﻏﻢ را ﻓﺮو ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺿﺮﺑﻪاي ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻫﻮﻟﻨﺎك و ﮔﻠﻮﻟﻪاي ﻣﺆﺛﺮ و روحﮔﺪاز ﺑﻮد‪[...] .‬‬
‫دﻳﮕﺮ از زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﺣﻠّﺰوﻧﻲ از اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﻧﻨﮕﻴﻦ ﺑﺸﺮي ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪهام‪ [...] ،‬ﻣﺜﻞ‬
‫دﻳﻮاﻧﻪﻫﺎ اﻏﻠﺐ از ﻛﻼس درس ﺑﻴﺮون ﻣﻲروم‪ ،‬در ﮔﻮﺷﺔ ﺣﻴﺎط ﻣﺪرﺳﻪ ﭼﻤﺒﺎﺗﻤﻪ زده ﺳﺎﻋﺘﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻣﺎدر ﻣﺮدهاي ﻛﻪ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻘﺪ‪‬س را ﻧﺪاﺷﺖ و ﻧﺪارد‬
‫ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻪ روزﻫﺎي ﺧﻮش زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﺬارﻧﻴﺪه و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و‬
‫اﻳﺪهآﻟﻬﺎ ﻛﻪ در راه اﻧﺠﺎم و ﺣﺼﻮل ﺑﺪان ﻣﺒﺎرزهﻫﺎ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺻﺪ ﻳﻚ آن را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﺎورﻳﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ]‪.[...‬‬
‫‪24‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪ ...‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﭘﺎرﻳﺲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ داﺷﺘﻴﻢ ﻧﻘﺸﺔ آﻣﺪن ﻣﺴﻌﻮد را ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺮوﮔﺮام‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي روزﻧﺎﻣﻪ و اﻳﻦﻃﻮر ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ دﺳﺘﻲ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﺗﻤﺎم آرزوﻫﺎ و ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻫﻢ رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ادارة ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬را ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﻢ او ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻣﺮد اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﺳﺲ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺗﻮ ﺧﻮدت اﻣﺘﻴﺎز آن را ﺑﮕﻴﺮي و ﻣﻦ ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫‪6‬‬
‫در ﻗﻮ‪‬ه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ درﺑﺎرة ﺗﻮ ﺑﺮادر ﺻﻤﻴﻤﻲ و وﻓﺎدار ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.[...] .‬‬
‫ﺷﻴﻔﺘﻪ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل درﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺼﻤ‪‬ﻢ ﺷﺪم ﺑﺎ اﺟﺎزة ﻗﻴ‪‬ﻢ ﺻﻐﻴﺮ ﻛﻪ‬
‫ـ از ﻃﺮف دادﺳﺘﺎن وﻗﺖ ـ ﺷﺎدروان دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد و ورﺛﻪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻨﻲ‬
‫ﭼﻨﺪ از ﻳﺎران ﻗﺪﻳﻢ ]‪ [...‬روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮد اﻣﺮوز را اﻧﺘﺸﺎر دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻤﺎرة ﻣﺮد اﻣﺮوز‪ ،‬ﺧﺸﻢ ﺷﺎه و دار و دﺳﺘﺔ وي‪ ،‬اﻓﺮاد و ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺷﺶ‬
‫ﺳﺎل از ﻧﻴﺶ ﻗﻠﻢ ﻣﺴﻌﻮد در اﻣﺎن ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻋﻠﻴ‪‬ﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ و ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺷﻜﻨﻴﻬﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دوران ﺣﻴﺎت ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻪ و ﻳﺎ ﭘﻴﻐﺎم از ﺳﻮي اﻓﺮاد‬
‫و ﮔﺮوﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دوﺑﺎره آﻏﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺪﻳﺪ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ روزﻧﺎﻣﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭘﻠﻴﺲ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﻛﺎرﺷﻜﻨﻴﻬﺎﻳﻲ را آﻏﺎز ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﺧﺘﻨﺎق‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﭘﻴﺎﭘﻲ از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﭘﻨﺞ ﺷﻤﺎرة ﻣﺮد اﻣﺮوز ]روزﻧﺎﻣﺔ ﻫﻔﺘﮕﻲ[ را در دو ﻣﺎه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻳﻚ روز ﻳﻜﻲ از اﻓﺴﺮان ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﺔ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ از ﺳﻮي رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ وﻗﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪآﻣﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ اﺑﻼغ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺠﺪ‪‬د روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮد اﻣﺮوز ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺎﺷﻴﻢ زﻳﺮا ذات‬
‫ﻣﺒﺎرك)!( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ روزﻧﺎﻣﻪ و اﻳﻦ ﻧﺎم و اﺳﻢ ﻣﺴﻌﻮد ﺣﺴ‪‬ﺎﺳﻴ‪‬ﺖ دارﻧﺪ و ﺳﺨﺖ از ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر آن ﻋﺼﺒﺎﻧﻲاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺤﺎظ دﺳﺘﻮر اﻛﻴﺪ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻠﻮ اﻧﺘﺸﺎر‬
‫‪7‬‬
‫آن را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪«[...].‬‬
‫‪1327‬‬
‫ـ اﺧﺬ درﺟﺔ دﻛﺘﺮي در روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري از ﭘﺎرﻳﺲ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫‪1328‬‬
‫ـ اﻧﺘﺸﺎر روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺻﺪور اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در روز ‪ 8‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻠﺴﻪاي ﻣﺮﻛﺐ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺮاﻳﺪ ﺑﻪ دﻋﻮت اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫در ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﺼ‪‬ﻦ در درﺑﺎر و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ او‪‬ل ﺷﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ‬
‫در اﻳﻦ روز ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ‪ ،‬ﮔﺬارده ﺷﺪ‪ 22 8،‬ﺷﻬﺮﻳﻮر‬
‫‪25‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ـ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺮاي اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ دﺧﺎﻟﺖ دوﻟﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﺜﻴﺮي ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺖ و‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ 20‬ﻧﻔﺮ از ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ در آنﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﺪ‪‬ت ‪ 4‬روز ﺑﺪون ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺘﺤﺼ‪‬ﻦ ﺷﺪ‪ 22 ،‬ﻣﻬﺮ‬
‫ـ ﻣﺘﺤﺼ‪‬ﻨﻴﻦ درﺑﺎر در ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﺒﻬﻪاي ﺗﺤﺖ ﻧﺎم »ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ«‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪ 1 ،‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫ـ ﺗﺮور ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﻫﮋﻳﺮ وزﻳﺮ درﺑﺎر و ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺎﻣﻲ ﻧﺎﻣﻲ از ﻗﺎﺗﻼن‬
‫ﻛﺴﺮوي و ﻋﻀﻮ ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﻼم‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﻋﻼم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻋﺪهاي از‬
‫اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ را ﺑﺎزداﺷﺖ و ﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺑﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻛﺮد‪ 13 ،‬آﺑﺎن‬
‫ـ ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آزادي از ﺑﺎزداﺷﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ اﺣﻤﺪآﺑﺎد‬
‫رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ »ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ« ﻧﻮﺷﺘﺔ اﺣﻤﺪ ﻣﻠﻜﻲ )ص‪ ،(56‬در ﺣﻀﻮر ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﺿﻤﻦ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ در اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺮ ﺿﺮورت ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﻫﺪاف ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻣﻠّﻲ ـ آزادي‪ ،‬اﺳﺘﻘﻼل و ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ـ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺮﻋﻬﺪة او ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‬
‫‪9‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺸﺮﻳﺔ ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ اداﻣﻪ داد‪.‬‬
‫‪1329‬‬
‫ـ ازدواج ﺑﺎ دوﺷﻴﺰه ﭘﺮﻳﻮش ﺳﻄﻮﺗﻲ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺳﻄﻮﺗﻲ‪ ،‬اﻓﺴﺮ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﺔ ژاﻧﺪارﻣﺮي‪.‬‬
‫ـ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد »ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان در ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر« از ﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻋﻀﻮ‬
‫ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻧﻔﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و ﭘﺲ از ﺷﻮر در ﺟﻠﺴﺔ ﺳﺮّي ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آراء‬
‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ »ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ ﺳﺎﻋﺪ ـ ﮔﺲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻴﻔﺎي ﺣﻘﻮق اﻳﺮان‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ«‪ 4 ،‬آذر‪.‬‬
‫* ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﻌﺪ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد‪ ،‬اﺣﻤﺪآﺑﺎد زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮد در‬
‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺖ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ‪ ،‬در ﻧﻮﺷﺘﻪاي ﺧﻄﺎب ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺗﺄﻛﻴﺪ‬
‫ﻛﺮد‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ از آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او‪‬ل اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﻧﻤﻮد ﺳﭙﺎﺳﮕﺬاري ﮔﺮدد و آﻧﻜﺲ ﺷﻬﻴﺪ راه وﻃﻦ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ روزي در‬
‫ﺧﺎﻧﺔ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻧﺮﻳﻤﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد را داد ﻛﻪ ﻋﺪهاي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺣﺎﺿﺮ در ﺟﻠﺴﻪ آن را‬
‫ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آراء ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬رﺣﻤﺖاﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم ﻣﺪ‪‬ت ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﺣﺘّﻲ ﻳﻚ ﺗﺮك‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻣﺼﺪ‪‬ق‬ ‫او‪‬ﻟﻲ از آن ﺑﺰرﮔﻮار دﻳﺪه ﻧﺸﺪ‪«.‬‬
‫ـ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻃﺮﻓﺪار ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺮوي از ﺷﻌﺎر »ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ«‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮات وﺳﻴﻌﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺗﻮدهاي ﺑﺎ ﺷﻌﺎر »اﻟﻐﺎء ﺑﺪون ﻗﻴﺪ و ﺷﺮط اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ‬
‫ﺟﻨﻮب« در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ 22 ،‬آذر‪.‬‬
‫‪26‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ـ ﮔﺰارش ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻧﻔﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪ 26 ،‬آذر‪.‬‬
‫ـ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ آزادي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و اداﻣﺔ ﺳﺎﻧﺴﻮر‪ ،‬ﻋﺪهاي از ﻣﺪﻳﺮان ﺟﺮاﻳﺪ در ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺘﺤﺼ‪‬ﻦ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر اﻟﻐﺎي ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺷﺪﻧﺪ‪ 27 ،‬آذر‪.‬‬
‫ـ دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﺤﻤﻮد ﻧﺮﻳﻤﺎن در ﻣﺠﻠﺲ درﺑﺎرة ﺿﺮورت ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ 28 ،‬آذر‪.‬‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺪﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﺪ‪‬ت ﺳﻪ روز در دوران دوﻟﺖ ﺳﭙﻬﺒﺪ رزمآرا‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﺮﻛﺖ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻋﺘﺼﺎب ﻣﺪﻳﺮان ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت در ﻣﺠﻠﺲ‪29 .‬آذر‪.‬‬
‫ـ اﺟﺘﻤﺎع داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ در ﻣﻴﺪان‬
‫ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‪ 30 ،‬آذر‪.‬‬
‫ـ ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﻋﻈﻴﻢ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ در ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺗﻮأم ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧﺔ ﺗﺤﺼ‪‬ﻦ و اﻋﺘﺼﺎب‬
‫ﻏﺬاي روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران در ﻣﺠﻠﺲ‪ 8 ،‬دي و ﭘﺬﻳﺮش اﻟﻐﺎء ﻛﻠﻴ‪‬ﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺿﺪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻛﻪ روز‬
‫‪ 19‬دي ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺠﻠﺴﻴﻦ ﺷﻮرا و ﺳﻨﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪1330‬‬
‫ـ اﻧﺘﺼﺎب ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺎون ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﺼﺪ‪‬ق‪،‬‬
‫‪ 20‬ارديﺑﻬﺸﺖ‪.‬‬
‫ـ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در رأس ﻫﻴﺄﺗﻲ ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﻋﺎزم ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺷﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ در اﻳﻦ ﻫﻴﺄت ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ‪ 14 ،‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ در ﺑﺎزﮔﺸﺖ از آﻣﺮﻳﻜﺎ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ دﻋﻮت ﻧﺤﺎس ﭘﺎﺷﺎ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻣﺼﺮ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻛﺸﻮر‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدم آن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﺮان درﮔﻴﺮ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪار ﻛﺮد‪ .‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻔﺮ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻤﻮد‪ 28 ،‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫ـ ﺑﺎزﮔﺸﺖ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻫﻤﺮاﻫﺎن از ﺟﻤﻠﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬او‪‬ل آذر‪.‬‬
‫ـ اﺳﺘﻌﻔﺎ از ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ 27 ،‬آذر‪.‬‬
‫ـ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﻨﺴﻮﻟﮕﺮﻳﻬﺎي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻔﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ از اﻳﺮان ﺷﺪ‪ 30 ،‬دي‪.‬‬
‫ﻗﺒﻼً ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ـ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻜﺘﻮﺑﺶ ـ »ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺎوﻟﺮ و رﻓﻴﻘﺶ ﺟﻴﻜﺎك و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺑﻪ اﻳﺮان‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ «...‬از اﻳﺮان اﺧﺮاج ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ـ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﻪ ﺟﺎن وي در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺮور ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺰار وي در آراﻣﮕﺎه‬

‫ﻇﻬﻴﺮاﻟﺪوﻟﻪ در ﺷﻤﻴﺮان‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﻋﺒﺪ ﺧﺪاﺋﻲ از اﻋﻀﺎي ﻓﺪاﺋﻴﺎن‬
‫اﺳﻼم ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ‪ 57‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ اوﻟﻴﻦ ﻣﺠﻠﺲ اﺳﻼﻣﻲ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻪ ‪ 26‬ﺑﻬﻤﻦ‪.‬‬
‫* ﺑﺎ آن ﻛﻪ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻛﺎري ﻧﺒﻮد‪ ،‬دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ ﺟﺮاﺣﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺠﻤﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﻳﺤﻴﻲ ﻋﺪل و ﻧﺠﺎت از ﻣﺮگ ﺑﻪ ﻣﺪ‪‬ت ﺑﻴﺶ از ﻫﺸﺖ ﻣﺎه ﺗﺤﺖ درﻣﺎن ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴ‪‬ﺔ ﭘﺰﺷﮕﺎن ﻣﻌﺎﻟﺞ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ و ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺪ‪‬د ﺑﻪ آﻟﻤﺎن ﺳﻔﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﭘﺪر ﺿﺎرب‬
‫* روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﺎ ﺣﺎج ﺷﻴﺦ ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﺗﺒﺮﻳﺰي ﭘﺪر ﺿﺎرب در ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫س ـ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﺿﺎرب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬آﻳﺎ ﺻﺤ‪‬ﺖ دارد؟‬
‫ج ـ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﻧﺎﻣﻲ در ﺗﻬﺮان ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ از ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺎدﺛﺔ روز ﺟﻤﻌﻪ و ﺳﻮءﻗﺼﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارم وﻟﻲ ﻋﻜﺲ ﺿﺎرب را ﻛﻪ در ﺟﺮاﻳﺪ و‬
‫ﻣﺠﻼّت دﻳﺪهام ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪم ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﻋﺒﺪ ﺧﺪاﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪[...] .‬‬
‫س ـ ﭼﺮا ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﻋﺒﺪ ﺧﺪاﺋﻲ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج ـ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ اﺧﻼق او ﺑﺎ ﻧﺎﻣﺎدرﻳﺶ و ﺑﺮادر و ﺧﻮاﻫﺮﻫﺎي ﻧﺎزﻧﻴﻨﺶ ﻣﻨﺎﻓﺎت داﺷﺖ و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ در ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻮد اﻏﻠﺐ در اﻃﺎﻗﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻪﻛﺎر ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫س ـ آﻗﺎ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻫﻢ ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ؟‬
‫ج ـ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﻬﺪي ﭼﻬﺎر ﻛﻼس درس ﺧﻮاﻧﺪه ﻛﻼس او‪‬ل و دو‪‬م را در داراﻟّﺘﻌﻠﻴﻢ دﻳﺎﻧﺖ در‬
‫ﻣﺸﻬﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻌﺪ او را ﺑﻪ ﻧﺰد ﺟﺪ‪‬هاش در ﺗﺒﺮﻳﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎدم ﻳﻚ ﺳﺎل در ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺑﻮد ﻛﻼس ﺳﻮم‬
‫را ﻫﻢ آنﺟﺎ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ آﻣﺪ و ﻛﻼس ﭼﻬﺎرم را در ﻣﺪرﺳﺔ ﺳﻴﺮوس ﺧﻮاﻧﺪ و از‬
‫آن ﭘﺲ ﺗﺮك ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫س ـ ﭼﺮا از ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از آنﭼﻪ ﻛﺮد؟‬
‫ج ـ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎﻳﺶ او را وادار ﺑﻪ ﺗﺮك ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ وﻟﻲ ﺑﻜﺎر و ﻛﺴﺐ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻟﺬا ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ از ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻪ دﻛﺎن زرﮔﺮي آﻗﺎي ﺣﺎﺟﻲ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ‬
‫رﻓﺖ و در ﺣﺪود ﻳﻚ ﺳﺎل ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻮد و از دﺳﺘﻤﺰد روزاﻧﻪاش اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﻲﻛﺮد‬
‫و ﻫﻴﺠﺪه ﺗﻮﻣﺎن ﻫﻢ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﺳﭙﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ روزي ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ ﭼﻮن اﺧﻼق ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻟﺬا ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮوم و ﻛﺎﻏﺬي ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﺰد ﭘﺪر داﺷﺘﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﭘﺪرم‬
‫ﻛﺎري ﻧﺪارم ﭘﻮل را از ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪ‪[...] .‬‬
‫س ـ ﭘﺲ از اﻃﻼع ﺣﺎدﺛﺔ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻲ اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ و‬
‫آﻳﺎ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ و اﺳﺘﺨﻼص ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻴﺪ آورد؟‬
‫‪28‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ج ـ در ﻣﺮﺗﺒﺔ او‪‬ل ﺑﻌﺪ از اﻃﻼع از ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ‬
‫دﻋﺎ ﻧﻤﻮدم و ﺳﭙﺲ ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ و آﻗﺎي‬
‫دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﺨﺎﺑﺮه و از اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ وﺣﺸﻴﺎﻧﻪ اﻇﻬﺎر ﺗﻨﻔﺮ و اﻧﺰﺟﺎر ﻧﻤﻮدم و ﭘﺲ از آن ﻧﺎﻣﻪاي‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ روزاﻧﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ دﺳﺘﻤﺰد از دﻛﺎن ﻣﻴﺦﻓﺮوﺷﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮده ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺨﺎرج روزاﻧﻪاش را‬
‫ﺗﻜﺎﻓﻮ ﻧﻤﻲﻧﻤﻮده ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﻠﺤﻪاي را ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ زﻳﺎدي دارد ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﭼﺎق ﺧﺮﻳﺪاري‬
‫ﻛﻨﺪ و در ﺛﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻃﻔﻞ در ﻛﺠﺎ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮده زﻳﺮا ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﺎر ﻣﺸﻜﻠﻲ‬
‫اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﺳﺘﺎد او ﻛﻲ ﺑﻮده ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ دﺳﺖ ﻣﺮﻣﻮزي در ﻛﺎر ﺑﻮده ﻛﻪ از‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ و ﺑﻲاﻃﻼﻋﻲ ﻃﻔﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و او را آﻟﺖ دﺳﺖ و ﻣﺠﺮي ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺷﻮم ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫دادهاﻧﺪ‪ .‬و در آن ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻤﻮدهام ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ ﺷﺨﺼﺎً از ﻃﻔﻞ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻴﻬﺎﻳﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻣﺤﺮّك اﺻﻠﻲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ و ﻧﺠﺎت او ﻛﺎري از ﻣﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫س ـ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎ درﺑﺎرة دوﻟﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ج ـ آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق را از ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺪﻳﺪهام وﻟﻲ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎي ﺻﻤﻴﻤﻲ ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻪ و دارﻧﺪ از ﺣﺴﻦﻧﻴ‪‬ﺖ و دﻳﺎﻧﺖ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻒ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫آﻗﺎي ﺣﺎج ﻋﺒﺎﺳﻘﻠﻲ ﺑﺎزرﮔﺎن ﭘﺪر آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﺑﺎزرﮔﺎن ﻛﻪ از ﻣﺮدان ﺑﺰرگ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻲ از ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ و ﺑﻲآﻻﻳﺸﻲ ﺟﻨﺎب اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد از ﻃﺮﻓﺪاران ﺟﺪ‪‬ي و ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺟﻨﺎب اﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ 55‬ﺳﺎل ‪ ،12‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از روزﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮاﺳﺎن‪.‬‬
‫ـ اﻋﻼم ﻧﺘﻴﺠﺔ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان و اﻧﺘﺨﺎب او ﺑﻪ وﻛﺎﻟﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠّﻲ‪ 27 ،‬ﺑﻬﻤﻦ‪.‬‬
‫‪1331‬‬
‫ـ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ :‬دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠّﻲ ﺑﺎ ﻋﻀﻮﻳ‪‬ﺖ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﺗﻬﺮان در اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪ‪ 17 ،‬ارديﺑﻬﺸﺖ‪.‬‬
‫ـ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﻪ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﺮاي اداﻣﺔ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮءﻗﺼﺪ و‬
‫ﺑﺴﺘﺮي ﺷﺪن در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻟﻴﺰاﺑﺖ در ﻫﺎﻣﺒﻮرگ‪ 7 ،‬ﺧﺮداد‪.‬‬
‫ـ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ در آﻟﻤﺎن‪ 13 ،‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ اﻧﺘﺼﺎب ﺑﻪ وزرات ﺧﺎرﺟﻪ‪ :‬ورود دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ اﻳﺮان‪ ،‬در ﭘﻲ ﻛﺸﻒ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻛﻮدﺗﺎي‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ زاﻫﺪي‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي و ﺑﺮادران رﺷﻴﺪﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺗﻴﺮﮔﻲ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﭘﻴﺶ رواﺑﻂ اﻳﺮان و اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺳﺘﻌﻔﺎي ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮاب وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ‬
‫وزرات ﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ـ ﮔﺰارش دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در ﻟﺰوم ﻗﻄﻊ راﺑﻄﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان‪ 24 ،‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬آذر ﻣﺎه‪.‬‬
‫‪1332‬‬
‫ـ ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم در ﻧﻴﻤﺔ ﺷﺐ ‪ 25‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻛﻮدﺗﺎﭼﻴﺎن ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫)وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ( و ﺑﺎزداﺷﺖ او و ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺰل ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻖﺷﻨﺎس‪ ،‬وزﻳﺮ راه و ﻣﻬﻨﺪس زﻳﺮكزاده‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ و ﺗﻮﻗﻴﻒ آﻧﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﺳﺮﺗﻴﭗ رﻳﺎﺣﻲ رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ را ﻛﻪ او‬
‫ﻧﻴﺰ در ﺧﺎﻧﺔ اﺧﻴﺮ ﻣﻨﺰل داﺷﺖ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﭼﻮن در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﻮد رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ 25 ،‬ﻣﺮداد‬
‫* ﮔﻮﺷﻪاي از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ از ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﺎﻗﺮ درودﻳﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪ وزارتﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮر‬
‫ﺧﺪﻣﺖ در ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪11‬‬
‫ﺑﺎزﺟﻮﺋﻲ از ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﺎﻗﺮ درودﻳﺎن‬
‫در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 32/5/25‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر دادﺳﺘﺎن ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ]دﻛﺘﺮﻋﻠﻴﻨﻘﻲ ﺷﺎﻳﺎنﻓﺮ[ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‬
‫آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ وزﻳﺮاﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ رﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ از ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﺎﻗﺮ درودﻳﺎن ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﺷﺪ‪:‬‬
‫س ـ ﻫﻮﻳ‪‬ﺖ ﺧﻮد را ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ج ـ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺑﺎﻗﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻘﻲ‪ ،‬ﺷﻬﺮت درودﻳﺎن و ﺟﺰﺋﻲ ﺳﻮاد دارم‪ .‬ﺷﻐﻞ ﻛﺎرﻣﻨﺪ ﺟﺰء وزارت‬
‫اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﻓﻌﻼً در ﻣﻨﺰل وزﻳﺮ اﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﺎﻛﻦ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﺮاﺑﺎت‪ ،‬ﻳﺨﭽﺎل‬
‫ﺻﻐﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺰل ﺳﺮوان ﻣﺤﺴﻦ درودﻳﺎن‪ .‬داراي ﻋﻴﺎل و اوﻻد‪ ،‬ﺑﺪون ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﻛﻴﻔﺮي‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪.‬‬
‫س ـ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺘﻠﺰم و ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ آنﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ج ـ ﺑﻠﻪ‪ .‬اﻣﻀﺎء‬
‫س ـ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻓﺘﺎد؟‬
‫ج ـ ﺳﺎﻋﺖ دوازده و رﺑﻊ ﻛﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺧﻮاب ﺑﻮدﻳﻢ و ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﺧﻮاﺑﻢ ﻧﺒﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺻﺪاي ﭘﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﺟﻠﻮي اﻃﺎق آﻗﺎي وزﻳﺮ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺴﺘﺤﻔﻆ ﻣﻲﺧﻮاﺑﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺻﺪاي ﭘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﻣﻦ آﻣﺪم ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺠﻨﺒﻢ‪ ،‬دﻳﺪم اﻃﺮاف ﺗﺨﺖ ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ]ﻋﺪهاي[ در ﺣﺎل دﺳﺖ ﻓﻨﮓ دور‬
‫ﺗﺨﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺗﻔﻨﮓ را ﮔﺬارد روي ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺖ اﮔﺮ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻲ آﺗﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﺧﺎﻧﻢ آﻗﺎي وزﻳﺮ ﺑﻨﺪه را اﺣﻀﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ]و ﮔﻔﺘﻨﺪ[ ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫]ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن[ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻲ آﺗﺶ ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪ .‬ﺧﺎﻧﻢ دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﺪا زدﻧﺪ‪ :‬درودﻳﺎن! ﺻﺪاﻳﻲ‬
‫از ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻳﻚ اﻓﺴﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﺒﺎن را اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻢ دو ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﺮاغ ﻗﻮهاي ﮔﺬاردﻧﺪ ﺗﻮي ﺻﻮرﺗﻢ و ﺑﻨﺪه را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻢ ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﻢ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬راه ﺑﻴﻔﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻟﺨﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﭘﻴﮋاﻣﻪ ﻣﻦ را ﺑﺮدﻧﺪ در ﻛﺎخ ﺳﻔﻴﺪ اﻳﻦﺟﺎ‪ .‬آنﺟﺎ ﻣﻦ ﺑﻮدم ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻓﻘﻂ اﻳﻦ را ﺷﻨﻴﺪم‪ :‬آﻗﺎي وزﻳﺮ در روﺷﻮﻳﻲ ﺑﻮد‪ ،‬در اﻃﺎق ﺧﻮاب ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺟﻨﺎب‬
‫‪30‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫آﻗﺎي وزﻳﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟ ﻛﻲ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻜﺎن ﻧﺨﻮرﻳﺪ‪ ،‬آﻣﺪهاﻳﻢ ﺷﻤﺎ را دﺳﺘﮕﻴﺮ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬و وﻗﺘﻲ رﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﺎخ‪ ،‬دﻳﺪم آﻗﺎ ﻫﻢ آنﺟﺎ ﺗﺸﺮﻳﻒ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ دو دﻗﻴﻘﻪ ﻳﻚﺟﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ در اﻃﺎق دﻳﮕﺮ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻔﺮ آنﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ آﺷﭙﺰ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻮد و دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻏﺒﺎن‬
‫اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺳﺮوانِ ﻫﻢردﻳﻒ‪ ،‬ﻣﺎل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻋﺸﺮتآﺑﺎد ﺑﻮد و دو ﺳﻪ ﻧﻔﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﻢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪] 4‬ﺑﺎﻣﺪاد[ ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ .‬آﻗﺎي وزﻳﺮ ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺟﻴﭗ و ﻣﺮاﻗﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‬
‫اﻳﻦﺟﺎ و ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻖ ﺗﻜﺎن ﺧﻮردن ﻧﺪاري‬
‫و ﺑﺮو زود رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﻴﺎور‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ آﻣﺪﻳﻢ رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬دﻳﺪم ﺧﺎﻧﻢ ﺗﻨﻬﺎ روي‬
‫ﺗﺨﺘﺨﻮاب ﻧﺸﺴﺘﻪاﻧﺪ و دو ﺳﺮﺑﺎز در اﻃﺎق ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪاً ﻛﻪ ﻣﺎ آﻣﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺗﻤﺎم‬
‫اﻃﺎقﻫﺎ ﭘﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻮد و اﻃﺮاف ﺣﻴﺎط ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻛﻪ رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺮدﻳﻢ ﺑﺎﻻ‪ ،‬آﻗﺎي وزﻳﺮ‬
‫ﺳﺆال ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻛﻲ در آنﺟﺎ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬در ﻛﺠﺎ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﻪﺟﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫ﺳﺮﮔﺮدي را ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬اﺳﻤﺶ را ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬از اﻳﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫زن و ﺑﭽﻪ ﻣﻦ آنﺟﺎ ﻫﻮل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ داﺧﻠﻲ ﺳﺮﺑﺎز را ﺑﺮدارﻳﺪ و اﻃﺮاﻓﺶ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ در زﺣﻤﺖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ و وﻗﺘﻲ ﻣﺮا ﻣﺮﺧﺺ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺒﺎن و ﺳﺮﺑﺎز‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫آﻣﺪم‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎز در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه و آن ﻋﺒﺎرت از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺟﻨﺎب‬
‫آﻗﺎي وزﻳﺮ ﺳﺮﮔﺮد را ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺎﻫﺎ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻤﺸﺎن‪ .‬ﺑﻌﺪ آﺷﭙﺰ را رﻫﺎ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ آﻣﺪ اﻳﻦﺟﺎ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﻣﺮا ﻣﺮﺧﺺ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫س ـ ﺷﻤﺎ از اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻳﺎ در ﻛﺎخ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﺪام را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؟‬
‫ج ـ اﻳﻦﺟﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺒﺎن ﺑﻮد و اﻓﺴﺮ ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺒﺎن را‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﺘﻮار ﺑﺎ دو ﺳﺮﺑﺎز ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪.‬‬
‫س ـ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ آﻗﺎي وزﻳﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻲ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫ج ـ ﻧﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﺑﻮدم‪.‬‬
‫س ـ اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ در زﻧﺪان آنﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻲﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫ج ـ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي وزﻳﺮ‪ ،‬آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس زﻳﺮكزاده‪ ،‬آﻗﺎي وزﻳﺮ راه ]ﻣﻬﻨﺪس ﺣﻘﺸﻨﺎس[‪ ،‬و‬
‫رﻣﻀﺎن ﻧﻮﻛﺮ آﻗﺎي وزﻳﺮ‪ .‬آﻗﺎي ﺷﺠﺎﻋﻲ ﺑﺎﻏﺒﺎن‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺎﻏﺒﺎن‪ ،‬ﺳﺮوانِ ﻫﻢردﻳﻒ از‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻋﺸﺮتآﺑﺎد‪ ،‬اﺳﻤﺶ را ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬ﻣﻴﺮآب و اﺣﺘﺴﺎب و ﻳﻜﻲ ﻫﻢ ﻣﺎل اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻴ‪‬ﺪﻋﺒﺎس ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻧﻮﻛﺮش را آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫س ـ اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد را ﮔﻮاﻫﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ج ـ اﻣﻀﺎء‬
‫ـ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﺎﻣﺪاد ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﺼﻴﺮي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺰل دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ‪ 109‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻛﺎخ )ﻣﻨﺰل و ﻣﻘّﺮ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ( اﺑﻼغ ﻛﺮد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ‬
‫‪31‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﻪ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ‪ .‬اﻋﻼﻣﻴﺔ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 7‬ﺻﺒﺢ از رادﻳﻮ اﻋﻼم ﺷﺪ‪25 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ ﻓﺮار ﺷﺎه ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد‪ :‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎﺷﺎه ﻛﻪ در ﻗﺼﺮ ﻛﻼردﺷﺖ )ﻣﺎزﻧﺪران( در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﺧﺒﺎر در ﻣﻌﻴ‪‬ﺖ ﻫﻤﺴﺮش ﻣﻠﻜﻪ ﺛﺮﻳﺎ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪ ﺧﻠﺒﺎﻧﻲ ﺳﺮﮔﺮد ﺧﺎﺗﻢ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد رﻓﺖ‪.‬‬

‫ـ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻈﻔﺮ اﻋﻠﻢ ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺮان در ﺑﻐﺪاد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ورود ﺷﺎه ﺑﻪ آن‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻧﻮﺷﺖ‪ ...» :‬ﺗﻤﺎس ﺳﻔﺎرت ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون‬
‫اﻃﻼع دوﻟﺖ ﺻﺒﺢِ ﺑﻌﺪ از ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲِ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮار ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻫﻢ ﻛﻪ از ﺳﻔﺎرت ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪ 25 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ اﺟﺘﻤﺎع در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻋﺼﺮ اﻳﻦ روز ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﺑﺰرﮔﻲ در ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن در ﺣﻤﺎﻳﺖ از‬
‫دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي ﻧﺎﺋﺐ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪25 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‬
‫* ﺳﺨﻨﺎن دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺗﻨﺪ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﺎﻧﻪ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪27‬‬
‫ﻣﺮداد‪ ،‬اﺳﺎس ﭘﺮوﻧﺪة او را در دادرﺳﻲ ارﺗﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ داد ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ ﺑﻲرﺣﻤﺎﻧﺔ درﺑﺎرﻳﺎن را در ﭘﻲ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺎك ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان‬
‫ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺑﻪ وﻓﺎداري و ﺛﺒﺎت ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﻣﻮﺟﺐ اﻳﻦ اوﺿﺎع ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﭘﻴﺸﻘﺪم و ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ از‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآوردﻳﺪ و ﻫﻢوﻃﻨﺎن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ را ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺣﻘﻮق از دﺳﺖرﻓﺘﺔ‬
‫ﺧﻮد ﻛﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ‪ ،‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﻣﻦ ﻃﻮري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ زﻳﺎد ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ وﻟﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﭘﺎك‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﺳﺮﺷﺎر ﺷﻤﺎ ﭼﺎرهاي ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺮض‬
‫ﺗﺸﻜّﺮ و ﺗﻌﻈﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺖ ﻣﻴﻜﺮوﻓﻮن ﻗﺮارﮔﻴﺮم‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن‪:‬‬
‫ﭼﻮ ﺗﻴﺮه ﺷﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر ‪ /‬ﻫﻤﻪ آن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬دﻳﺸﺐ وﻗﺘﻲ ﺷﺼﺖﺗﻴﺮ ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ روي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﭼﻮن ﺑﻪ ارادة ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﺒﺎت و ﻋﻘﻴﺪة ﺷﻤﺎ اﻳﻤﺎن ﻛﺎﻣﻞ داﺷﺘﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪.‬‬
‫‪32‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ آن ﭘﺪري ﻛﻪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ‪ 60‬ﺳﺎل ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻛﺮد ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ‬
‫را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﭘﺪرش ‪ 20‬ﺳﺎل ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻮد و ‪ 40‬ﺳﺎل دﻳﮕﺮ را ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺴﺮش ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬اﻣﺮوز وﻇﻴﻔﺔ ﺷﻤﺎ ﺣﺴﺎﺳﺘﺮ و ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ از ﻫﺮ روز اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‬
‫ﻣﻠّﺘﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ روي ﭘﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ و ﻫﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺷﻤﺎ رﻧﮓ ﺧﺎرﺟﻲ دارد ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاي‬
‫ﻧﻔﻮذ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ ﻗﺪر ﭘﺸﻴﺰي ارزش ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺮز ﺷﻤﺎ‬
‫اﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ ]ﻛﻨﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺷﺎه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮار ﻛﺮده ﺑﻮد[‪.‬‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺳﻴﺎه و ﺳﺮخ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻲاﻟﺴ‪‬ﻮﻳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳﺎت درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮي روي ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻣﻠﻚ ﻓﺎروق را ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪاي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺮق ﺟﺒﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر اﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬ﺧﺎﺋﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺎﺋﻒ اﺳﺖ روزي ﻛﻪ ﺻﺪاي رادﻳﻮ ﺗﻬﺮان ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬آن دﻗﻴﻘﻪاي ﻛﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻧﻘﺶ ﻛﻮدﺗﺎي اﺟﻨﺒﻲ‪ ،‬ﻗﻮاي ﺧﺎﺋﻦ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮآب ﺷﺪ راه او‪‬ﻟﻴﻦ ﺳﻔﺎرﺗﻲ را ﻛﻪ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‬
‫دارد در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬اﻣﺮوز روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻓﺮد ﺷﻤﺎ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﺮاﻗﺐ و ﺑﻴﺪار وﻃﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬اﻣﺮوز‬
‫ﺷﻤﺎ آﻣﺪﻳﺪ و ﻳﻚ ﺑﺴﺎط ﻧﻨﮕﻴﻨﻲ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻠﻨﻞ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪ 32‬ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب در اﻳﺮان ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮد‪ ،‬واژﮔﻮن و ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪ رﺷﻴﺪ وﻃﻦ دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﺑﺮاي اﻳﺮانِ ﻧﻮ‪ ،‬اﻳﺮانِ آﺑﺎد‪ ،‬اﻳﺮان‬
‫دور از ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت اﺟﻨﺒﻲ‪ ،‬ﻃﺮح آﻳﻨﺪه را ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ .‬ﻫﻢوﻃﻨﺎن ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺳﻲ‬
‫ﺳﺎﻟﺔ ﻧﻔﻮذ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻳﻌﻨﻲ درﺑﺎر ﻧﻨﮕﻴﻦ ﭘﻬﻠﻮي آنﭼﻨﺎن ﻣﻨﻬﺪم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺰ ارادة ﺷﻤﺎ ارادة‬
‫دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺪون آنﻛﻪ ﺧﻮن از دﻣﺎغ ﻛﺴﻲ ﺑﺮﻳﺰد اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن ﻓﺴﺎد‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن ﻧﻨﮓ‬
‫را ﻣﻨﻬﺪم ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢوﻃﻨﺎن‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﻳﻦ دﻗﺎﻳﻖ ﺑﺤﺮاﻧﻲ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨﻴﺪ و از ﻫﻤﻴﻦ دﻗﻴﻘﻪ ﻛﻪ در‬
‫اﻳﻦﺟﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ و از آن دﻗﻴﻘﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ را ﺗﺮك ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻣﻮاﻇﺐﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺐﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺪارﺗﺮ از‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي اﻳﺮان ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاي اﻳﺮان ﻧﺨﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺷﻤﺎ واژﮔﻮن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺧﺪا ﺑﺮود‪،‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻠّﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اﺟﺘﻤﺎع ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻋﺎﻟﻴﺘﺮﻳﻦ ﻣﻈﻬﺮ ارادة ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺧﺪا او را آنﭼﻨﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ دﻳﺮوز در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺘّﻲ در ﻣﺨﻴ‪‬ﻠﺔ ﺧﻮد ﺗﺼﻮ‪‬ر‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاي اﻳﺮان‪ ،‬ﺧﺪاي ﺑﺰرگ وﻃﻦ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪار و ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪25 12،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻲ ﭘﺲ از ﻓﺮار ﺷﺎه ﻛﻪ ﺑﺎﻣﺪاد ‪ 25‬ﻣﺮداد ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻐﺪاد ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻛﺎﺧﻬﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻛﺮد‪25 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ـ اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ از ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ آﺧﺮ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ـ ﻣﺎﺟﺮاي ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﻳﻦ درﺑﺎر‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ روي درﺑﺎر ﺳﻴﺎه ﻓﺎروق را ﺳﻔﻴﺪ ﻛﺮد« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎزده و ﻧﻴﻢ دﻳﺸﺐ ﭼﻨﺪ اﻓﺴﺮ ﻣﺴﻠﺢ و ﻗﺮﻳﺐ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺼﺖ ﻧﻔﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ‬
‫ﺷﺼﺖ ﺗﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺜﻞ راﻫﺰﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي اﻓﺴﺎﻧﺔ ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ‬
‫ﻣﻦ رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﺘّﻲ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ ﻣﻦ ﻛﻔﺶ ﭘﺎﻛﻨﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻴﻮن ﻃﻔﻞ ﻳﺎزده‬
‫ﻣﺎﻫﻪ و ﻣﺎدرش ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ـﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲـ ﺗﻮﻓﻴﻘﮕﺎه ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺑﺮدﻧﺪ و در ﻫﺮ اﺗﺎق‬
‫ﺧﺎﻧﻪام ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر ﺻﺒﺢ دوازده ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻴﺘﻮﺗﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ‬
‫ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ـ اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﻨﮕﻴﻦ ـ اﻳﻦ دﺳﺘﺒﺮد و ﺗﺠﺎوز )ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ( را ﺑﻪ ﺣﻘﻮق‬
‫ﻣﻠّﺖ ﺷﺮح دﻫﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻴﻞ دارم ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ را ﻛﻪ ﺗﺎ اﻣﺮوز ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬ‪‬ﻢ آن از ﻣﺮدم ﻣﺨﻔﻲ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ ذﻛﺮ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از واﻗﻌﺔ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ در ﺟﺮاﻳﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻋﺮض ﮔﺰارش‬
‫درﺑﺎرة ﻫﻴﺄت اﻋﺰاﻣﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻣﻠﻮﻛﺎﻧﻪ ﻣﺸﺮف ﺷﺪهام! آن روز ﻛﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺎه ﻗﺮﻳﺐ دو ﺳﺎﻋﺖ و ﻧﻴﻢ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻢ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﻴﺄت اﻋﺰاﻣﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﺔ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺷﺎه دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در آن داﺷﺖ ﻣﻦ دﻳﮕﺮ ﺗﺎ‬
‫آنوﻗﺖ ﺑﻪ درﺑﺎر ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم وﻟﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮدم و ﻳﻚﺳﺮ ﮔﺮﺳﻨﻪ از‬
‫وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎخ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ رﻓﺘﻢ دﻳﺪم ﺷﺎه از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﮔﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق از‬
‫ﻣﻦ رﻧﺠﻴﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﻳﻦﻛﻪ در ﺣﺎدﺛﺔ ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﻦ دﺳﺖ داﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ؟ ﺑﻲﭘﺮوا ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﺪارم اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪة اﻳﻦ ﺻﺤﻨﺔ‬
‫ﺷﺮمآور ﺑﻮدهاﻳﺪ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ دو ﭼﺸﻤﺎن او ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ داﻋﻴﺔ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴ‪‬ﺖ دارﻧﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺮوﻳﺪ آﻳﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺎروق ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ درس ﻋﺒﺮت ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺎروق ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻮﻛﺮي اﻧﮕﻠﻴﺲﻫﺎ را ﻛﺮده ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ ﺧﻮد ﺗﺎ آنﺟﺎ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را در روز ﻣﻮﻋﻮد از دﺳﺖ داد آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ از آن راه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺮوﻳﺪ؟‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺪي از اﻳﻦ ﻣﻠّﺖ دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ در ﺻﻒ او‪‬ل ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ او ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫آنروز ﺧﻴﻠﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﻳﻚﺑﺎر در ﺳﻲام ﺗﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺳﻔﺎرت‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻔﺎ ﻛﺮدﻳﺪ و ﺳﺰاي آن را دﻳﺪﻳﺪ آﻳﺎ ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻠﺦ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد؟ درﺑﺎر در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪﮔﺎه ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫دزد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻲﻧﺎﻣﻮس و ﻫﺮ ﭼﻪ واﺧﻮردة اﺟﺘﻤﺎع ﺑﻮده ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و از ﻫﻤﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه‬
‫ﺧﺎرﺟﻴﺎن و ﻧﻘﻄﺔ اﺗﻜﺎء ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ اﻳﻦ درﺑﺎر ﮔﻨﺪ و ﻛﺜﻴﻒ و ﻟﻌﻨﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در ﻃﻮل دوازده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﺟﻮان ﺧﻮش ﺧﻂ و ﺧﺎل ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻣﺎر‬
‫اﻓﺴﺮده ﻣﻮﻗﻊ ﺿﻌﻒ و ﺟﺒﻦ ﺳﺮدرﻫﻢ ﻣﻲﻛﺸﺪ و در ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺶ ﺟﺎﻧﮕﺰاي ﺧﻮد را‬
‫‪34‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻣﻲزﻧﺪ ﺳﺮ ﻓﺮود ﻧﻴﺎوردهام و اﻳﻦ آﺧﺮﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮدش ﻧﺸﺎن ﻫﻤﺎﻳﻮن ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫داد ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸﺎن اﻫﺪاﻳﻲ او را ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﻧﺰدم زﻳﺮا ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ »ﻫﻤﺎﻳﻮن« از ﻗﻤﺎش‬
‫ﻫﻤﺎن »ﻫﻤﺎﻳﻮﻧﻬﺎ«ﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺼﺖ »راﺟﻪ« ﻧﻈﻴﺮ او را اﻧﮕﻠﻴﺴﻬﺎ در ﻣﻮﻗﻊ اﺷﻐﺎل‬
‫ﻫﻨﺪ در ﺧﺎك وﺳﻴﻊ آن ﻛﺸﻮر اﻳﺠﺎد ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎر دﺷﻤﻦ ﻫﻤﺔ آزاد ﻣﺮدان‪ ،‬وﻃﻦﭘﺮﺳﺘﺎن و ﺧﺼﻢ ﻣﺒﺎرزﻳﻦ راه اﺳﺘﻘﻼل و آزادﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ از او ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻣﻦ ﻛﻪ در راه ﺟﻬﺎد ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﻫﻨﻮز درد و رﻧﺞ و درد ﮔﻠﻮﻟﺔ‬
‫اﺟﻨﺒﻲ را ﺑﺮﺟﺎن و ﺗﻦ ﺧﻮد دارم و ﻫﻨﻮز از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه در ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ اﺟﻨﺒﻲ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺻﺮف ﻗﻮه و اﻧﺮژي ﻣﻲﻛﻨﻢ ﭼﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪم ﻛﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﻴﺮ ﺗﺠﺎوزات اﻓﺮادي‬
‫ﻏﺎرﺗﮕﺮ و ﻗﻄﺎعاﻟﻄّﺮﻳﻖ ﺑﺸﻮم؟‬
‫ﻣﻦ از ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮي ﻫﺮﮔﺰ اﻧﺘﻈﺎر آن را ﻧﺪارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ ﺧﻮدش را‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻜﺎر ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﺘّﻲ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﻠﻄﺎن ﻣﺮاﻛﺶ و ﺑﻴﻚ ﺗﻮﻧﺲ ﻫﻢ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫از ﺣﻘﻮق ﻣﻠّﺖ را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ وﻟﻲ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ درﺟﻪ او را ﺣﻘﻴﺮ و ﻛﻮﭼﻚ ﻓﻜﺮ و‬
‫ﺿﻌﻴﻒاﻟﻌﻘﻞ ﻧﻤﻲﺷﻤﺮدم ﻛﻪ ﺷﺒﻴﺨﻮن ﺑﺮ ﻣﺒﺎرزات و ﺟﻬﺎد ﻣﻠّﺖ ﺧﻮد ﺑﺰﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﻓﺪاﻛﺎرﻳﻬﺎ و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻴﻬﺎي ﻣﺮدم ﻣﺤﺮوم و ﺑﻴﻨﻮاي ﻛﺸﻮر را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻫﻮﺳﺒﺎزي و ﻻس زدن ﺑﺎ‬
‫اﺟﺎﻧﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ از او ﺑﭙﺮﺳﺪ دﻳﮕﺮ ﺷﻤﺎ و ﻓﺎﻣﻴﻞ ﺷﻤﺎ از اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺸﺖ ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ و ﻟﺨﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ‬
‫ﺳﺎل ﭘﺪرت آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب زﻳﺮﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮوﺧﺖ و ﺑﺮاي ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬را ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ؟‬
‫ﺛﺮوت ﻳﻚ ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻣﻼك و اﻣﻮال و ﻧﻮاﻣﻴﺲ ﻣﺮدم از دﺳﺖ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﺳﻲ ﺳﺎل اﺳﺖ در اﻣﺎن ﻧﺒﻮده و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ دزدﻫﺎ و ﺑﺪﻛﺎرﻫﺎ از ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻛﻮدﺗﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪ ﻛﻼردﺷﺖ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ؟‬
‫آﻣﺪن ﻫﮋﻳﺮ و ﺳﺎﻋﺪ و رزمآرا ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻬﺎي ﻛﻼردﺷﺖ و ﻣﺸﺎوره ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺟﻨﺒﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎي ﻣﺴﺨﺮة دﻳﺸﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ‬از آنﺟﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪاي از ﺣﻤﻴ‪‬ﺖ در ﺷﻤﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ در ﭘﻨﺎه ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺐ‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻫﻮلاﻧﮕﻴﺰ ﻧﻤﻲزدﻳﺪ و ﺗﻔﻨﮓ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ را ﻛﻪ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻋﻠﻒﺧﻮارﻫﺎي‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ ﺷﺪه و ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺷﻤﺎ را ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ ﺑﻪ روي وﻃﻦﺧﻮاﻫﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺸﻴﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪر ﺷﻤﺎ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎري »آﻳﺮﻧﺴﻴﺪ« ﻛﻠﻨﻞ اﻧﮕﻴﺴﻲ‪ ،13‬ﺑﻪ روي ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﻛﺸﻴﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ در ﻣﻨﺘﻬﺎي ﻧﻜﺒﺖ در ﮔﻮﺷﺔ »ژوﻫﺎﻧﺴﺒﻮرگ« ﭼﺸﻢ ﺑﺮﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬او از اﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي دﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ از روي ﻧﻘﺸﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهﻫﺎي ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻐﺪاد و‬
‫اﻳﺎدي ﺟﻴﺮهﺧﻮاري اﺟﻨﺒﻲ ﻫﻤﺎن راه ﻧﻜﺒﺖﺑﺎر و ﻣﻠﻌﻨﺖآﻣﻴﺰ را از ﻧﻮ ﻣﻲﭘﻴﻤﺎﻳﻴﺪ؟‬
‫آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق! ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﺮد و ﺗﺎ ﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﺪ اﻳﻦ ﻓﺠﺎﻳﻊ و رﺳﻮاﻳﻴﻬﺎي‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و آﺷﻜﺎر درﺑﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫درﺑﺎر ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻧﻨﮓآوري ﻛﻪ دﻳﺸﺐ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪ آﺧﺮﻳﻦ ﺧﻂ وﺻﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻠّﺖ داﺷﺖ ﺑﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دوازده ﺳﺎل ﺗﻮﻃﺌﻪ‪ ،‬دوازده ﺳﺎل ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان و ﻣﺎدر و دوازده‬
‫ﺳﺎل اﻏﺮاض و ﺷﻬﻮات اﺟﻨﺒﻲ ﺧﺎﺗﻤﻪ داد و ﺑﻪ ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻠّﺘﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد و اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﻧﻨﮕﻴﻦ درﺑﺎر را ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻣﺪ‪‬ت ﻣﺤﺪودي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺳﺔ ﺻﺒﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺷﺪه و ﻓﺮﻳﺎد اﻧﺘﻘﺎم از اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﻛﻪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻓﺎروق‬
‫را ﻛﻬﻨﻪ ﻛﺮده از ﮔﻠﻮي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ و ﺷﻬﻮتﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻬﺎ ﻣﺮدم ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﻛﺎﻓﻴﺴﺖ‪ .‬از‬
‫درﺑﺎر ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ دﻳﮕﺮ از ﺟﺎن ﻣﺮدم و ﻣﻤﻠﻜﺖ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ؟ ﺗﺎ ﭘﺎي اﻧﻘﺮاض ﺗﺎرﻳﺦ و ﺳﻘﻮط‬
‫وﻃﻦ اﻛﻨﻮن ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪاﻳﺪ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد آن ﮔﻮر ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ و ﺳﻴﺎﻫﻜﺎري و اﺟﻨﺒﻲﭘﺮﺳﺘﻲ را‬
‫ﻛﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻳﺸﺐ در ﻫﻤﺎن ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﺼﺖ ﺗﻴﺮﻫﺎي اﻓﺴﺮان و ﺳﺮﺑﺎزان ﮔﺎرد ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻦ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻴﻔﮕﺎه ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺧﻮﻧﺴﺮدي زﻳﺮ ﻟﺐ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻌﺮ ﺳﻌﺪي را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻲﻛﺮدم‪:‬‬
‫ﭼﻮ ﺗﻴﺮه ﺷﻮد ﻣﺮد را روزﮔﺎر ‪ /‬ﻫﻤﻪ آن ﻛﻨﺪ ﻛﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫‪14‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1172‬ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪25‬ﻣﺮداد‪1332‬‬
‫ـ ورود ﺷﺎه ﺑﻪ رم‪ :‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺷﺎه و ﻣﻠﻜﻪ ﺛﺮﻳﺎ وارد رم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ‬
‫)ﺑﻪ ﺷﺮح ﻓﻮق ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺮان در ﺑﻐﺪاد(‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺮان در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ ﺧﻮاﺟﻪﻧﻮري‬
‫)ﻧﻈﺎم اﻟﺴ‪‬ﻠﻄﺎن( از اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪26 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ دو‪‬ﻣﻴﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺧﺎﺋﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ وﻃﻦ را ﺑﻪ ﺧﺎك و ﺧﻮن ﺑﻜﺸﺪ ﻓﺮار ﻛﺮد« ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺰﻳﺪة ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺮار ﻛﻮدﺗﺎﭼﻴﺎن ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎﻗﺪ ﻗﺮارداد ‪ 1933‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ در ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﺻﺪاي ﻣﻠّﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻠّﻲ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮ دﺳﺖ و ﭘﺎي اﻓﺮاد وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ و‬
‫آزادﻳﺨﻮاه زﻧﺠﻴﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ رادﻳﻮ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺮّر ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮد را ﺷﺮوع ﻧﻜﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺳﺮ دﺳﺘﺔ ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎران ﺧﻮد را از ﻛﻼردﺷﺖ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﻣﺰد ﻓﺮوش وﻃﻦ و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻋﻬﺪ اﺳﺎرت و ﻣﺮگ اﺳﺘﻘﻼل و ﻣﺤﻮ ﺣﺎﻛﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ را از‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪[...] .‬‬
‫ﺳﭙﺲ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﭘﺲ از ﻣﻘﺪﻣﻪاي درﺑﺎرة ﻛﺎرﻧﺎﻣﺔ درﺑﺎر و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي درﺑﺎرﻳﺎن اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺻﺪاي ﺗﻨﻔﺮ دﻫﻬﺎ ﻫﺰار ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﻛﻪ دﻳﺮوز در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺮﺿﺪ ﻛﻮدﺗﺎي ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﺔ ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻏﺮﻳﻮ و ﺷﺎدي ﻛﻪ از ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ ﻓﺮار او از ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﻛﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان در راه ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺪ‪‬س ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺼﻤ‪‬ﻢ و ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪36‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق از روز ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ رﺿﺎﺧﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻠّﺖ ﻫﻢﻗﺪﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺪ ﻣﻠّﻲ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را از درﺑﺎر ﻣﻨﺤﻮس‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و آنﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺰ ﻟﻨﺪن ﻛﻠﻤﺔ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ‪ 28‬ﻣﺎه زﻣﺎﻣﺪاري ﺧﻮد‬
‫ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻫﺮ روز ﺑﺎ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺧﺎرﺟﻲ در ﻛﺸﺎﻛﺶ ﺑﻮد وﻟﻲ از آنﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﺎف‪ ،‬اﺟﻨﺒﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ دﻧﺪان ﺑﻪ ﺟﮕﺮ ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﻤﺎم ﺣﻮادث‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﺮد و ﺣﺘّﻲ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺖ روز ﻧﻬﻢ اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﻮﺟﺒﺎت‬
‫ﻗﺘﻞ او را درﺑﺎر ﭼﻴﺪه ﺑﻮد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺰارش‬
‫]ﻫﻴﺄت[ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮي را ]ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺐ از وﻛﻼي ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود وﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ[ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ را ﺷﺎه ﻓﺮاري ﺣﻤﻞ ﺑﺮﺿﻌﻒ‬
‫ﻣﻠّﺖ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺒﻬﺔ ﺳﻔﺎرت ﺷﻤﺮد و دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﺠﺎ ﺑﻲﺷﺮﻣﻲ و وﻗﺎﺣﺖ را اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﺟﻠﻮ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺎﻳﺪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎري و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ »ﺷﺎه ﻓﺮاري« واﻗﻒ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ او ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺎﻣﺔ ﻣﻠّﺖ از‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻫﺮ ﺻﻒ و ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻮان ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻮ‬
‫و ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﻤﺎم اﻓﺘﺨﺎرات وﻃﻦ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻘﺪري در اﻳﻦ روﻳﺔ ﺧﻮد ﺣﺴﻦ ﻧﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻲداد و اﻛﺮاه داﺷﺖ از اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از اوﻗﺎت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ ﺻﺮف ﻛﻨﺪ ﻛﻪ روﺷﻦ و آﺷﻜﺎر‬
‫)ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد( دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﻮدﺗﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ آن اوﻗﺎﺗﻲ را ﻛﻪ »ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺎﻓﺮت و ﺳﺮﻛﺸﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚﺷﺐ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي درﺑﺎري ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮت را ﺧﻮاﻧﺪم و‬
‫دﻳﺪم ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺎﺗﺤﻲ وارد ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺴﺨﺮ ﺷﺪهاش ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻌﺪ از ﺟﻠﺴﺔ دوﻟﺖ ﭘﻴﺶ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق رﻓﺘﻢ و ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺧﻮد را در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺑﻴﺎن ﻛﺮدم و اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدم ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺪر اﻳﻦ »آﻗﺎ« ﺑﺮاي ﺷﺼﺖ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ در ﺳﺎل ‪ 1339‬ﺑﻪ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻬﺎ ﻓﺮوﺧﺖ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺒﺎرزات و ﻓﺪاﻛﺎرﻳﻬﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻣﺮدم و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎرﺷﻜﻨﻴﻬﺎي ﻣﺪام و ﺷﺒﺎﻧﻪروزي درﺑﺎر از ﺻﻮرت دوكﻧﺸﻴﻦ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ ﺣﺎﻻ‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﺮوﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺪام ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺑﻪ روي ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ در راه‬
‫وﺻﻮل ﺑﻪ آﻣﺎل ﻣﻠّﻴﺸﺎن اﻳﻦﻫﻤﻪ ﺳﻨﮓاﻧﺪازي ﻛﺮده اﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ؟‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ وﻃﻨﺶ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻪ آن را‬
‫ﻣﻜﺮّر ﺷﻨﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﻪ در راه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﻠّﺖ ﻋﺰﻳﺰ ﺧﻮد ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﻫﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻔﺖ و دﺷﻨﺎم ﺷﺪه و ﺑﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ روي ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ دورﺑﻴﻦ اوﺳﺖ آن ﺷﺐ ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ت ﺗﻤﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺟﻮاب داد و ﺷﺎﻳﺪ در ﻃﻮل اﻳﻦ ﻣﺪ‪‬ت ﻛﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري در ﻛﻨﺎر او را دارم اوﻟﻴﻦ دﻓﻌﻪاي‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺎ آن ﺗﻨﺪي ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺮف زد‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪام ﻧﻴﻔﺰودم ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ از اﻃﺎق ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺘﻢ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدم‬
‫ﻛﻪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﻮان از ﺳﻔﺮ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﻓﺮوش رﻓﺘﺔ ﭘﺪرش ﺑﺮﮔﺸﺖ روﻳﺔ ﻣﺪاﺧﻠﻪ در اﻣﻮر را دﻧﺒﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺗﻤﻠّﻖ و ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲ اﻓﻜﺎر ﻣﺎﻟﻴﺨﻮﻟﻴﺎﻳﻲ را در دﻣﺎغ او ﻗﻮت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ او و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ‬
‫»ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد« از ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت و ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﻴﻨﻲ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺗﺎ ﭘﺎي ﻫﺴﺘﻲ و‬
‫اﺳﺘﻘﻼل وﻃﻦ ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻣﺮوز ﻣﻤﻠﻜﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﻣﺮدم در ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﺔ دﻳﺮوز ﺗﻬﺮان ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻇﺎﻳﻒ‬
‫»ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد« ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻮراي ﻣﻮﻗﺘﻲ واﮔﺬار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺪاي ﺑﺰرگ اﻳﺮان ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠّﺖ ﻣﺎ ﭘﺲ از ﻗﺮﻧﻬﺎ ﻣﺤﺮوﻣﻴ‪‬ﺖ و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ اﻣﺮوز ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده در راه ﺳﻌﺎدت و ﺗﺮّﻗﻲ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺔ او از در‬
‫ﺟﻨﮓ درآﻳﺪ ﻣﻘﻬﻮر و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده و ﻣﻨﻜﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻇﻴﻔﺔ اﻣﺮوز ﻣﺮدم ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ از ﻫﻤﻴﺸﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ دﺳﺘﺔ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده از ﺟﻬﺎد ﺧﻮد را ﺑﺪﻫﻨﺪ زﻳﺮا ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرزات ﺑﺮﺿﺪ ﻧﻔﻮذ اﺟﻨﺒﻲ اﺳﺖ و اﺟﻨﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎرج اﻳﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1173‬دوﺷﻨﺒﻪ ‪26‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬
‫ـ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در آﺧﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎره ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﺷﺐ ﻗﺒﻞ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد‬
‫‪ 1332‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻓﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎري ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ و روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‬
‫ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ‪ 1174‬ﺷﻤﺎرة ﻣﺴﻠﺴﻞ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻳﺮان ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺰﻳﺪهاي از اﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺷﺮﻛﺖ ﺳﺎﺑﻖ و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‬
‫ﻟﻨﺪن دﻳﺮوز ﻋﺰادار ﺑﻮدﻧﺪ« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻟﺤﻦ دﻳﺮوز اﺧﺒﺎر و ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و رادﻳﻮﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﺴﻴﺎر ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﺗﻢﺧﻴﺰ و‬
‫ﺳﻮزﻧﺎك ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺧﺒﺮ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ دﺳﺘﻮر »ارﺑﺎب« ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا‬
‫درآﻳﺪ و ﻧﻮزاد ﻧﺎﭘﺎك »ﻛﻮدﺗﺎ« در ﻣﺸﻴﻤﺔ ﻣﺎدر ﺧﻔﻪ ﺷﺪ ﺗﺄﺛﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻫﻤﺔ آن ﻣﺠﺎﻟﺲ را ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز از ﻣﺤﺼﻮل ﻛﻮدﺗﺎي »آﻳﺮﻧﺴﻴﺪ« ﻛﻠﻨﻞ ﻫﻤﺮاه و اﻟﻬﺎم دﻫﻨﺪة رﺿﺎﺧﺎن ـ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و‬
‫درﺑﺎر را ﻣﺠﺮي اراده و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ]‪[...‬‬
‫ﻟﻨﺪن ﻛﻪ ﻳﻚﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﺳﺖ در ﺷﺮق ﺗﺎج ﻣﻲدﻫﺪ و ﺗﺎج ﻣﻲﺳﺘﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﻨﻘﺮض‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬دودﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻪﻧﺸﻴﻦ را ﺑﻪ ﻛﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ و دوﺳﺘﺎن ﻣﻠّﺘﻬﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﻴﺎه ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ از ﻗﻴﺎم ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺳﺨﺖ رﻧﺞ ﻣﻲﺑﺮد و ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺰﻳﺮة‬
‫آﺑﺎدان و ﺧﺎك زرﺧﻴﺰ ﺧﻮزﺳﺘﺎن و ﻧﻔﻮذ در ﺗﻤﺎم ﻛﺸﻮر ﭘﻬﻨﺎور اﻳﺮان را از دﺳﺖ داده ﺑﻠﻜﻪ‬
‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻣﻠّﻲ ﻣﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ و ﻣﻨﺸﺎء ﻗﻴﺎﻣﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮق ﻣﻴﺎﻧﻪ و اﻓﺮﻳﻘﺎ را زﻳﺮ ﻧﻔﻮذ‬
‫ﻣﻌﺠﺰهآﺳﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﺪرت ﺧﺪاﻳﺎن ﻧﻔﺖ را آنﭼﻨﺎن درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫‪38‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري »ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑﺖ« ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎدﺛﺔ ﻋﺠﻴﺐ و ﺣﻴﺮتﺑﺨﺸﻲ را ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ از درﺑﺎر ﺑﻲﺷﺮم‪ ،‬از درﺑﺎر ﻣﻨﻔﻮر‪ ،‬از درﺑﺎر دﺷﻤﻦ ﻣﻠّﺖ و از ﻳﻚ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻠﻴﺪي و اﻧﻘﺮاض‪ ،‬ﻛﺎري ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و »ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد« ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﺎ را در ﺟﻠﻮ ﭘﺎي ﻟﺮدان ﻏﺎرﺗﮕﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺰد اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻧﺖ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ و اﺳﺘﻘﻼل و آزادي ﻣﺮدم ﺧﻮﻳﺶ را ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ از اﻳﺸﺎن ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ از ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ ﺣﻜﻴﻢاﻟﻤﻠﻚ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺷﺎه را ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﻓﺮاﻫﻢ آورد و او ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭘﺲ از ﻓﺮار‬
‫ﭘﺪر و ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﻧﻮ ﺑﺎ ﻛﻌﺒﺔ آﻣﺎل درﺑﺎر ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻋﻬﺪ ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺪ و در ﻃﻲ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﻮد ﻛﻪ ﻃﺮح ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻓﺸﺎر و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ از‬
‫ﻦ ]وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ اﻧﮕﻠﻴﺲ[ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻪ« ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ و‬ ‫ﻧﻮ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ و ﻧﻘﺸﺔ »ﺑﻮﻳ ِ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﺧﺘﻴﺎرات ﺷﺎه ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﻣﺬاﻛﺮه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫»ﻛﻤﺪي« ﭘﺎﻧﺰده ﺑﻬﻤﻦ‪ 16‬ﻓﻘﻂ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ درﺳﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ‬
‫و اﻳﺠﺎد »ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن« ﻗﻼﺑﻲ‪ 17‬و ﺣﺒﺲ و ﺗﺒﻌﻴﺪ و زﺟﺮ آزادﻳﺨﻮاﻫﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻛﺎﻣﻼً ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﻬﻴ‪‬ﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻗﺪرت ﻣﻠّﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ اﺻﻞ ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎن »ﻧﺼﺮاﻟﻤﻠﻚ« ]ﻧﺼﺮاﻟﻤﻠﻚ ﻫﺪاﻳﺖ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن[ و ﺑﺎ آراء ﭘﺎروﻳﻲ‬
‫ﺳﭙﻮرﻫﺎي ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان و وﻻﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ را در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ و ﻫﺮ‬
‫وﻗﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ارادة ﻟﺮزان ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر راه اﺟﻨﺒﻲ را ﺑﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﺻﺎف و ﻫﻤﻮار ﻛﺮد و ﻟﻴﺴﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻫﺮ دورة ﺗﻘﻨﻴﻨﻴﻪ را ﺑﺎ ﻧﻈﺮ واﺑﺴﺘﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﮔﻤﻨﺎم‬
‫ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲآورد‪ ،‬اﻣﺮوز در ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻳﻤﺰ ]روزﻧﺎﻣﺔ ﻳﻮﻣﻴ‪‬ﻪ ﻟﻨﺪن[ »ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻌﻠﻴﻢ و‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻏﺮﺑﻲ ﺧﻮد ﻳﻜﻲ از ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻬﺎي ﭘﺮ ﺣﺮارت رژﻳﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎ رژﻳﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ]در اﻳﺮان[ ﻳﻌﻨﻲ رژﻳﻤﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻟﻴﺴﺖ ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺳﻲ‬
‫ﻧﻔﺮي را ﻛﻠﻨﻞ »وﻳﻠﺮ« و دﻛﺘﺮ اﻗﺒﺎل ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺎه ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﭘﺎدﮔﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﺠﻠﺲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ ﻳﺎ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﺔ‬
‫اﺳﺎرت ﻧﻈﻴﺮ آن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻪوﻛﻼي ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫آن رژﻳﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد را ﻫﻮاﺧﻮاه آن ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﻋﺒﺎرت از آن ﭼﻨﺎن رژﻳﻤﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ اﺻﻞ از ﻗﺎﻧﻮناﺳﺎﺳﻲ ـ ﺣﻘﻮق ﻣﻠّﺖ ـ را )ﺑﻪ( ارادة ﻫﻮﺳﺒﺎز درﺑﺎرﻳﺎن ﻟﮕﺪﻛﻮب و‬
‫در روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﻞ اﻋﺘﺮاض و ﻃﻮﻓﺎن ﻧﻔﺮت از اﻳﻦ اﻋﻤﺎل زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺢ ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺻﺪ و ﻫﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﺑﺮاي اﻋﺘﺮاض ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاﻳﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ و ﺗﻬﺮان ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ وﺿﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دورة ﺳﺮدار ﺳﭙﻪ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد اﻳﻦ »ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﭘﺮ ﺣﺮارت رژﻳﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ« ﻫﻤﺔ آن ﺧﻄﺎﻛﺎرﻳﻬﺎ را‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﭼﻨﺪ وﻛﻴﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺪ و اﻗﺒﺎل و ﻫﮋﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬
‫‪39‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻟﻴﺴﺖ »ﺳﻔﺎرت« در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد در آن دو ﺳﻪ روزي ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﺘﺤﺼ‪‬ﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدﻳﻢ ﻓﻘﻂ ﺟﻮاﺑﻲ ﻛﻪ »ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﭘﺮ‬
‫ﺣﺮارت رژﻳﻢ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ« ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق داد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻋﺘﺮاﺿﻲ اﮔﺮ ﻫﺴﺖ در ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮّر ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﻤﻨﻬﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺗﻬﺮان ﻛﻪ از ﻧﺰدﻳﻚ ﺟﻨﺎﻳﺎت درﺑﺎر را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ و ﻣﺪاﺧﻼت ﻋﻠﻨﻲ‬
‫ﺷﺎه و اﺷﺮف و ﻣﻠﻜﻪ ﻣﺎدر ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﭼﻮن ﺧﺎر در ﭼﺸﻢ آﻧﻬﺎ ﻓﺮو ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق آﻧﻬﺎ ﺗﺠﺎوز ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺻﻨﺪوقﺳﺎزﻳﻬﺎ و رﺳﻮاﻳﻴﻬﺎي‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ درﺑﺎري ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮي را ﻛﻪ ﻫﻮاﺧﻮاه »دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق« ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن رواﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﻛﻪ از ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺟﺪ‪‬ي و ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ ﺑﻮد و ﺟﻠﺴﺎت ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ در آنوﻗﺖ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﺧﻮدش ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﺳﺎﻋﺪ و وزراي ﺑﻲارادهاش را ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻻﻳﺤﺔ اﻟﺤﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ داد و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ وﻋﺪهاي را ﻛﻪ در ﺳﻔﺮ ﻟﻨﺪن ﺑﻪ ارﺑﺎﺑﺎن ﺧﻮد داده اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ‬
‫زودﺗﺮ وﻓﺎ ﻛﻨﺪ و ﭼﻮن ﺗﺼﻮﻳﺐ آن ﺑﻪ آﺧﺮ دورة ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﺮﺳﻴﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ در دورة‬
‫ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺎر را ﻳﻜﺴﺮه ﻛﻨﺪ‪[...] .‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد و ﻳﻜﺎﻳﻚ وﻛﻼ را ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮارداد‬
‫اﻟﺤﺎﻗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎخ اﺣﻀﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ارادة ﻣﻠّﺖ ﻣﻘﻬﻮر ﺷﺪ و ﺟﺒﻬﺔ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﺑﺘﺪا‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ را در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن رد‪ ‬ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ را از‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن روزي ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق از ﻣﺠﻠﺲ رأي ﺗﻤﺎﻳﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻘﻲزاده و ﺣﻜﻴﻢاﻟﻤﻠﻚ و رﺟﺎل‬
‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ از آﺳﺘﻴﻦ ﺳﻔﺎرت درآﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﺎه را ﻣﻼﻗﺎت و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را اﻣﻀﺎء ﻧﻜﻦ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻏﺮوب ﺷﻨﺒﻪ ﭘﻨﺠﻢ اردﻳﺒﻬﺸﺖ ‪1330‬‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷﺎه را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدم وﻗﺘﻲ از در اﻃﺎق وارد ﺷﺪم رو ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮاﻳﺘﺎن‬
‫ﻫﻢ ﻛﻪ آﻣﺪه ﺑﺎ آن ﻧﻄﻖ ﻛﺬاﻳﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺆﺳﺴﺎن از ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺣﻮادث ﺑﻲﺷﻤﺎر ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﻣﺮوز زﻣﺎﻣﺪار ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻧﺪاد زﻳﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ رﺋﻴﺲ اﻟﻮزرا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻠّﺖ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮط اﺳﺎﺳﻲ و اﺻﻠﻲ ﻛﺎر اوﺳﺖ و ﭼﻮن دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم اﻳﺮاﻧﺴﺖ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎي ﻣﻐﺮﺿﻴﻦ و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻌﻼً ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺻﺤﺒﺘﻬﺎي او‬
‫اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ از ﻗﺪم او‪‬ل ﺳﺮﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﻠّﺖ را ﻧﺪارد و ﻓﻘﻂ ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻄﻴﻊ ﺻﺮف و ﻏﻼم ﺣﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮش ارادة اﺟﺮاﻳﻲ ﺳﻔﺎرت ﻳﻌﻨﻲ »درﺑﺎر« ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮادث ﺑﻌﺪي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ او ﻣﺮد ﻣﻴﺪان ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﻠّﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻨﺠﺮ را‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﺧﻮد ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺮد‪[...] .‬‬
‫‪18‬‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،1174‬ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪27‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬
‫‪40‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ـ ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻣﺼﺪ‪‬ق و ﺳﻘﻮط اﻳﻦ دوﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﻴﺎري دوﻟﺘﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻣﺮﻳﻜﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺮ ﻳﻚ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭘﺲ از ﺧﺮوج از ﺧﺎﻧﺔ ‪) 109‬ﻣﻨﺰل ﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻣﻘﺮ دﻓﺘﺮ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ(‪،‬‬
‫در ﻣﻌﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮاﻫﺮزاده و ﻫﻤﻜﺎر ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲاش دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎﻧﺶ‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮد ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 204‬روز و در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان و ﺣﻮﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﻔﻲ ﻣﻲزﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫او در اﻳﻦ دوران ﻓﺼﻠﻲ از ﺧﺎﻃﺮات دوران زﻣﺎﻣﺪاري و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ دوﻟﺖ و ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ را ﺑﻪ‬
‫رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورد ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آﻣﺪ و در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﻧﺘﺸﺎر آن ﻣﻴ‪‬ﺴﺮ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻴﻨﺎً در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﺮ از اﻳﺸﺎن ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪28 ،‬ﻣﺮداد‪.‬‬
‫ـ ﻧﺎﻣﻪاي از ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮر‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺎرﻳﺦ‪) .‬ﻣﺘﻦ ﻫﺮ دو ﺳﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ درج ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ 30 ،‬دي‪.‬‬
‫ـ دﺳﺘﮕﻴﺮي‪ :‬دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ را در ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ در ﺗﺠﺮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮران‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن‬
‫ﺧﺎﻧﻪ دﻛﺘﺮﻣﺤﺴﻨﻲ اﻓﺴﺮ ارﺗﺶ و ﻫﻤﺴﺮش ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﻟﻮي ﻣﺄﻣﻮر‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ )ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎواك ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ(‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺤﺴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺟﻴﭗ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ در ﻛﻨﺎر ﻛﻮﭼﻪ و ﺷﺒﺢ ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻣﻮﻟﻮي ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺤﻞ را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺮك ﻛﺮده و از ﻛﺸﻮر ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪ 22 .‬اﺳﻔﻨﺪ‪.19‬‬
‫ـ ﺣﻤﻠﺔ ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ را‬
‫دﺳﺘﺒﻨﺪ زده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ از ﻋﻤﺎرت ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻟﺸﻜﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن را در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺣﻤﻠﻪ ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎزده ﺗﻦ ﭼﺎﻗﻮﻛﺶ ﺣﺮﻓﻪاي‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮدﺳﺘﮕﻲ ﺷﻌﺒﺎن ﺟﻌﻔﺮي )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺑﻲﻣﺦ( ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزي او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ واﻧﻤﻮد ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ وي ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﺧﺸﻢ و ﻧﻔﺮت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﺮ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬زﻧﺪه ﻳﺎد ﺳﻠﻄﻨﺖﺧﺎﻧﻢ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫آزاده زﻧﻲ ﺷﺠﺎع و ﺷﻴﺮدل ﻛﻪ ﺑﺎ اﻃﻼع از دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﺮادر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ رﺳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ روي ﺑﺮادر اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺷﺪت زﺧﻤﻲ ﺷﺪ وﻟﻲ‬
‫‪20‬‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﺿﺮﺑﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻛﺎريﺗﺮي ﺑﻪ ﺑﺮادر وارد ﺷﻮد‪ 22 ،‬اﺳﻔﻨﺪ‪.‬‬
‫* زﻧﺪه ﻳﺎد ﺧﺎﻧﻢ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺧﻮد در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺿﻤﻦ ﺷﻜﻮاﺋﻴﻪاي‪ ،‬ﺧﻄﺎب ﺑﻪ دادﺳﺘﺎن‬
‫ارﺗﺶ درﺑﺎرة اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:21‬‬
‫»ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮﻣﺎً ﻣﻌﺮوض ﻣﻲدارد ﭘﻴﺮو ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ روز‬
‫ﺷﻨﺒﻪ ‪ 22‬اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه ﺟﺎري راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎن ﺑﺮادرم دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﺷﻌﺎر ﻣﻲدارد ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ درآن ﺗﻠﮕﺮاف ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد درﺳﺖ ﻣﻘﺎرن‬
‫‪41‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3/5‬ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮادرم از ﭘﻠﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻞ ﻛﺸﻮر ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآﻣﺪ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم در ﺣﺪود ‪ 20‬ﻧﻔﺮ از ﭼﺎﻗﻮﻛﺸﺎن ﻣﻌﺮوف واﻗﻊ ﮔﺮدﻳﺪ و‬
‫ﺧﻮد اﻳﻨﺠﺎﻧﺒﻪ ﻧﻴﺰ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻀﺮوب و ﻣﺼﺪوم ﺷﺪم‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اﻣﺮ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ در‬
‫ﺟﺮاﻳﺪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻌﻼً آنﻃﻮريﻛﻪ از ﻟﺤﻦ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲﺷﻮد وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﺑﺮادرم دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ وﺧﻴﻢ‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻴﻬﺎن و آﺗﺶ ﻣﻨﺪرج ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬
‫اﻳﻨﺠﺎﻧﺒﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺧﻮاﻫﺮ ﻣﺼﺪوم و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮادرش را در آﺳﺘﺎن ﻣﺮگ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ از آن‬
‫ﻣﻘﺎم ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺘﺪﻋﺎ دارم اﻣﺮ و اﺟﺎزه ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﺣﺎذق و ﻣﻄﻠّﻊ از وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ‬
‫ﺑﺮادرم در ﺑﺎﻟﻴﻦ او ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ و در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮروز ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﻮﺳﻢ ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻨﻘﻠﺐ و ﻧﺎراﺣﺖ از ﻋﺬاب و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ اﺣﺘﺮاﻣﺎت‪،‬‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪.‬‬
‫ـ ﮔﺰارش ﻣﺄﻣﻮران‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻮرخ ‪ 1332/12/23‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺄﻣﻮر رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ‬
‫وﺳﺎﺋﻞ و ﻣﺪارك ﻣﻜﺸﻮﻓﻪ از ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻧﺎﻗﺺ در ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ »ﭼﻬﻞ و ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻬﺎدت دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن‪،‬‬
‫درج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وي »‪1‬ـ در ﻣﺪ‪‬ت اﺧﺘﻔﺎ ﺷﺶ ﺑﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﻞ داده ]‪ [...‬ﻇﺮف ده روز‬
‫ﭼﻬﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻋﻮض ﻛﺮده اﺳﺖ و در ﺣﺪود ‪ 14‬آﺑﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ در آنﺟﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪه اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ« اﺳﺖ‪2» .‬ـ در ﻣﺪ‪‬ت اﺧﺘﻔﺎ ارﺗﺒﺎط ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ‪3‬ـ ارﺗﺒﺎط ﻧﺎﻣﻪاي‬
‫ﺑﺎ ﻋﻴﺎل و اﺣﻴﺎﻧﺎً ﺑﺎ اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ‪4‬ـ ﮔﺎﻫﻲ وﺳﻴﻠﺔ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﮔﺮدش ﻣﻲﻛﺮده و ﺑﺎ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ اﺷﺨﺎص ارﺗﺒﺎط ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ‪5‬ـ ﻋﻴﺎل او ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺎﻣﺮﺗﺐ ﺟﻮاب ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي او را ﻣﻲداده‬
‫اﺳﺖ؛ ‪ 6‬ـ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻲ در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ 23 «.‬اﺳﻔﻨﺪ‪.‬‬
‫‪1333‬‬
‫ـ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‪ :‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ارﺗﺶ ﻣﺮﺧﺺ و ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان ﺳﺮﺑﺎزﺧﺎﻧﺔ ﻟﺸﻜﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ ـ زﻧﺪان ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ـ واﻗﻊ در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻗﺪﻳﻢ‬
‫ﺷﻤﻴﺮان )ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر( ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﺣﻜﻤﺖ ﭘﺰﺷﻚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺳﺮﺗﻴﭗ دﻛﺘﺮ‬
‫ﻧﺠﻒزاده ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﻓﺎﻃﻤﻲ در زﻧﺪان از او ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫آوردﻧﺪ و ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺿﺮورت اﻧﺘﻘﺎل دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ارﺗﺶ ﮔﻮﺷﺰد‬
‫‪22‬‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ 2 ،‬ﺗﻴﺮ‪.‬‬
‫ـ ﺣﻀﻮر دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ارﺗﺶ ﻛﺮﻳﻢ ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و‬
‫ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻟﺬا ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎه‪ ،‬دﻛﺘﺮاﻳﺎدي‪ ،‬او را ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ و‬
‫ﻋﻠﻲرﻏﻢ وﺿﻊ وﺧﻴﻢ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬اﻋﻼم داﺷﺖ »وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ‬
‫‪23‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ«‪ 9 ،‬ﺗﻴﺮ‪.‬‬
‫‪42‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫* ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﻃﺒﻖ ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ذﻳﻞ‪ ،‬ﺷﺎه دﺳﺘﻮر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺷﺨﺼﺎً ﺻﺎدر‬
‫ﻛﺮد‪:‬‬
‫»ﻛﺸﻒ ﺗﻠﮕﺮاف‪ :‬ﺳﺮﺗﻴﭗ ارﻓﻊ‪ ،‬اﺳﻢ ﻛﺸﻒ ﻛﻨﻨﺪه‪ ...‬ﻧﺸﺎن ﺷﻴﺮ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺗﺎج‪ ،‬وزارت دﻓﺎع‬
‫ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ‪.‬‬
‫از ﻗﻄﺎر ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ وﺻﻮل‬
‫ﺷﻤﺎره وارده ‪ ،9455‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺸﻒ ‪1333/4/19‬‬
‫‪...‬‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ ـ ﻋﻴﻦ اﺑﻼغ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻳﺰدان ﭘﻨﺎه ﻣﻌﺮوض ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﺮﺗﻴﭗ ارﻓﻊ‬

‫]ﻣﺘﻦ اﺑﻼﻏﻴﻪ[‪:‬‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻫﺪاﻳﺖ وزﻳﺮ دﻓﺎع ﻣﻠّﻲ‪،‬‬
‫اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻤﺎﻳﻮن ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﻣﻘﺮّر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ از دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻧﺎﻣﺒﺮده در ﻫﻤﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻪﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ‪] ،33/4/19 ،14‬ﺳﭙﻬﺒﺪ[ ﻳﺰدان ﭘﻨﺎه‬
‫]در ﺣﺎﺷﻴﻪ[ ﻋﻴﻨﺎً ﺑﻪ دادﺳﺘﺎﻧﻲ ارﺗﺶ رﺟﻮع ﺑﺸﻮد‪ ،33/3/22 .‬ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻋﺮاﻳﺾ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻋﻴﻨﺎً از دﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺎم وزارت ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪ [1333] 4/20 .‬اﻣﻀﺎء«‪ 19 ،24‬ﺗﻴﺮ‬
‫ـ ﺳﺆال از دوﻟﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻴﮕﺮاﻧﺔ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺧﺎﻧﻢ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭘﺲ از اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻣﺠﺪ‪‬د دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ زﻧﺪان‪ ،‬ارﺳﻼن ﺧﻠﻌﺘﺒﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ در ﺟﻠﺴﺔ ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺠﻠﺲٍ‬
‫ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺆاﻟﻲ از دوﻟﺖ درﺑﺎرة وﺧﺎﻣﺖ وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ .‬ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺣﺴﻴﻦ آزﻣﻮده در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻼ وزﻳﺮ درﺑﺎر ﻛﻪ در‬
‫اﻳﻦﺑﺎره ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺣﺎل دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ وﺧﺎﻣﺘﻲ ﻧﺪارد ]‪«[...‬‬
‫و در ﮔﺰارش ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد ﻧﻮﺷﺖ »ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﺷﻜﺎﻳﺎت ﺑﺴﺘﮕﺎن دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﺑﺪون ﺷﺎﺋﺒﺔ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺒﺮده‪ ،‬ﻃﻮر دﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﻨﻨﺪ ]‪20 25«.[...‬ﺗﻴﺮ‪.‬‬
‫ـ ﺑﺎزداﺷﺖ آﻳﺖاﷲ ﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺻﺪور اﻋﻼﻣﻴﻪاي از ﺳﻮي ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻗﻴﺎم ﻣﻠّﻲ ﺳﻲام ﺗﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺘﻮر‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﺮان و زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪن اﻳﺸﺎن در ﻟﺸﮕﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ‪ .‬اﻳﺠﺎد‬
‫ارﺗﺒﺎط در زﻧﺪان ﺑﺎ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ و ﺷﺮوع ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﺳﺮّي ﺑﻴﻦ آﻧﺎن )در ﻫﻤﻴﻦ ﻳﺎدﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺎ آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ از زﻧﺪان و ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ در‬
‫‪43‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﻳﻦﺑﺎره ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻓﻮت اﻳﺸﺎن‪ ،‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال اﺣﻤﺪ ﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪﺟﻮادي در ﺗﻬﺮان ﺑﺎزﮔﻮ‬
‫ﺷﺪه‪ 30 ،‬ﺗﻴﺮ‪.‬‬
‫ـ اوﻟﻴﻦ ﺟﻠﺴﺔ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ و دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي‬
‫در ﻟﺸﻜﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪:‬‬
‫» ]‪ [...‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ ﻋﻜﺎﺳﺎن ﺟﺮاﻳﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ روي ﺗﺨﺘﺨﻮاب‬
‫دﺳﺘﻲ )ﺑﺮاﻧﻜﺎر( ﺧﻮاﺑﻴﺪه و رﻳﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدي ﺻﻮرﺗﺶ را ﻣﺴﺘﻮر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ دادﮔﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﺶ را روي ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﻧﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ]‪ «[...‬ﭘﺲ از اﻋﻼم رﺳﻤﻴ‪‬ﺖ ﺟﻠﺴﻪ و ﻗﺮاﺋﺖ ﺻﻮرتﺟﻠﺴﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺆال‬
‫رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه درﺑﺎرة ﻫﻮﻳ‪‬ﺖ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ »اﺳﻤﻢ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬اﺳﻢ ﭘﺪرم ﺳﻴ‪‬ﺪﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻐﻠﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻦ ‪ 37‬ﺳﺎل‪ 26،‬ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺛﻨﻲ ﻋﺸﺮي‪ ،‬ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﻛﻴﻔﺮي ﻧﺪارم‪ ،‬ﻋﻴﺎل و‬
‫اوﻻد دارم‪ ،‬ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﭘﺎدﮔﺎن ﻟﺸﻜﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ‪ «.‬و اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد »ﻣﻦ ﺑﻴﻤﺎرم و از رﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﺤﺘﺮم دادﮔﺎه ﺗﻘﺎﺿﺎ دارم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻊ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻦ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ!« ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻄﺒﻲ اﻇﻬﺎر‬
‫داﺷﺖ ﺣﻀﻮر ﺷﻤﺎ ﻃﺒﻖ ﮔﻮاﻫﻲ اﻃﺒ‪‬ﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﻨﺸﻲ ﺻﻮرت ﺟﻠﺴﺔ ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺮح اﻋﻼم ﻛﺮد‪ [...]» :‬ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻧﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﭘﺰﺷﻜﺎن اﻣﻀﺎﻛﻨﻨﺪه زﻳﺮ در ﺳﺎﻋﺖ ‪ 12‬روز ﺷﺸﻢ‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎه ‪ [...] 1333‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻋﻀﺎي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺰاﺟﻲ و روﺣﻲ‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﻧﺎﻣﺒﺮده رﺿﺎﻳﺖﺑﺨﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻀﻮرش در دادﮔﺎه ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺧﻮد ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد وﻟﻲ ﭼﻮن ﻣﺎﻫﻬﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ از ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮدداري ﻧﻤﻮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ راه‬
‫رﻓﺘﻦ ﻋﺎدت ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﻤﻞ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ ]![‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ دﻛﺘﺮﺧﻮﺷﻨﻮﺳﻴﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ دﻛﺘﺮاﻳﺎدي‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﭗ دﻛﺘﺮﻣﻘﺒﻞ‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺗﺪ‪‬ﻳﻦ« ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺰﺷﻚ وﻳﮋة ﺷﺎﻫﻨﺸﺎه ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ دﻛﺘﺮ اﻳﺎدي در ﻣﻌﻴ‪‬ﺖ اﻃﺒ‪‬ﺎء ﻣﺮﻋﻮب‬
‫ارﺗﺸﻲ ﻛﻼه ﺷﺮﻋﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻖ دﻓﺎع ﻣﺘﻬﻢ و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ 7 ،27‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ ﺧﺎﺗﻤﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ در دادﮔﺎه ﺑﺪوي ﻧﻈﺎﻣﻲ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ اﻋﺪام و دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن و‬
‫ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي دو ﻣﺘﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﺳﺮّي ﻛﻪ در ده ﺟﻠﺴﺔ ﭘﺸﺖ درﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﭼﻬﺎر و ﻧﻴﻢ روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 18‬ﻣﻬﺮ ﻣﺎه‪» ،‬ﻗﻀﺎت« دادﮔﺎه ﺑﺪوي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫»ﺷﻮر«‪ ،‬ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺻﺪور ﺣﻜﻢ اﻋﺪام ﺑﺮاي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ و ﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﺑﺮاي دو ﻣﺘﻬﻢ دﻳﮕﺮ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ را در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮد و ﺗﺐ داﺷﺖ ﺑﺎ ﺑﺮاﻧﻜﺎر‬
‫در دادﮔﺎه ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه‪ ،‬دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ و اﺳﺘﺎد ﺣﻘﻮق در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان و‬
‫ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻠﺲ و دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ دوﻟﺖ‬
‫ﻣﻠّﻲ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﺎت اﻳﻦ ﺳﻪ زﻧﺪه ﻳﺎد در اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن )ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‬
‫‪44‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪25‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻮدﺗﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻫﻤﺎن روز(‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ و ﻣﺸﺘﺮك‬
‫»اﺗﻬﺎم« را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد‪ .‬اﻟﺒﺘّﻪ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز در روزﻫﺎي ‪ 25‬ﺗﺎ ‪27‬‬
‫ﻣﺮداد‪ ،‬ﻣﻬﺮ و ﻣﻮم ﻛﺮدن ﻗﺼﺮﻫﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺗﻠﮕﺮاف ﺑﻪ ﺳﻔﺮاي‬
‫اﻳﺮان در ﺑﻐﺪاد )‪25‬ﻣﺮداد( و ر‪‬م )‪26‬ﻣﺮداد(‪ ،‬ﭘﺮوﻧﺪة ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻗﻄﻮرﺗﺮ و ﺑﺎرش ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻪ اﻗﺪاﻣﻬﺎي ﻣﺆﺛﺮش در اﺟﺮاي ﻣﻨﻮﻳﺎت و دﺳﺘﻮرات دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺮاج‬
‫ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن اﻧﮕﻠﻴﺲ از اﻳﺮان و ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺗﻬﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﺷﻚ‪ ‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ آﻣﺮانِ »ﻗﻀﺎت‪ «‬ﻣﻄﻴﻊ‪ ،‬در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪18 ،‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ روز ﺑﻌﺪ ﻳﻜﻲ از ﺟﺮاﻳﺪ )ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام‬
‫اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻣﺄﺧﺬ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ( درﺑﺎرة اﻳﻦ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»دﻳﺮوز آﺧﺮﻳﻦ ﺟﻠﺴﺔ دادرﺳﻲ آﻗﺎﻳﺎن دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در دادﮔﺎه‬
‫ﻋﺎدي ﺷﻤﺎره ﻳﻚ دادرﺳﻲ ارﺗﺶ در ﻟﺸﮕﺮ زرﻫﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺎد رأي‪ :‬دادﮔﺎه ﻋﺎدي ﺷﻤﺎره ﻳﻚ دادرﺳﻲ ارﺗﺶ ﺑﻪرﻳﺎﺳﺖ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻄﺒﻲ و‬
‫ﻛﺎرﻣﻨﺪي آﻗﺎﻳﺎن ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻧﻘﺪي‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺷﻴﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻟﺸﮕﺮي و‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﮔﻠﺸﻨﻲ و دادﺳﺘﺎﻧﻲ آﻗﺎي ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻓﺨﺮﻣﺪرﺳﻲ ﭘﺲ از ده ﺟﻠﺴﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ و اﺳﺘﻤﺎع‬
‫ﻣﺪاﻓﻌﺎت ﻏﻴﺮ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و دﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن و وﻛﻼي ﻣﺪاﻓﻊ آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ آﺧﺮﻳﻦ دﻓﺎع ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم در ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ و ﭼﻬﻞ و ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﺔ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ روز‬
‫ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻣﻬﺮﻣﺎه ﺧﺘﻢ دادرﺳﻲ را اﻋﻼم و دادﮔﺎه ﺑﺮاي ﺻﺪور رأي وارد ﺷﻮر ﺷﺪ‪.‬‬
‫دادﮔﺎه ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺪاﻓﻌﺎت ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ و وﻛﻼي ﻣﺪاﻓﻊ آﻧﻬﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎدة اﺳﺘﻨﺎدي دادﺳﺘﺎن‬
‫ارﺗﺶ را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺮار داد و ﺑﺎﺗﻔﺎق آراء ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺑﻪ اﻋﺪام ﻣﺤﻜﻮم‬
‫ﻧﻤﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ‪» :‬دادﮔﺎه ﺳﺮّي ﻣﺎﻧﻊ ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ«‬
‫ﺻﺒﺢ اﻣﺮوز آﻗﺎي ﺳﺮﺗﻴﭗ آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ ﻃﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺟﺮاﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ آورد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺟﺮاﻳﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪:‬‬
‫»اﻣﺮوز ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ دو ﻣﻮﺿﻮع را ﺧﺪﻣﺖ آﻗﺎﻳﺎن ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻳﻜﻲ اﻳﻦﻛﻪ در دادﮔﺎه‬
‫دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮﻳﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮدم دادﮔﺎه‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮّي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد در ﻣﻮرد ﺳﺮّي ﺑﻮدن دادﮔﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﺮد وﻗﺘﻲ دادﮔﺎه ﺳﺮّي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺘﻲ در دﻓﺎع وﺟﻮد دارد ﺑﻠﻜﻪ وﻗﺘﻲ دادﮔﺎه ﺳﺮّي ﻣﻲﺷﻮد ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫دﻋﻮا ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺘﻬﻢ و دادﺳﺘﺎن آزادي ﻋﻤﻞ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻦ ﺑﺎب ﻣﺜﺎل در دادﮔﺎه ﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮدﻳﺪ وﻗﺘﻲ دادﮔﺎه ﻋﻠﻨﻲ ﺑﻮد دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ آزادي ﻋﻤﻞ ﻧﺪاﺷﺖ ﻣﺘّﻬﻢ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ دﻟﺶ ﺧﻮاﺳﺖ ﮔﻔﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ اﺧﻄﺎرات ﻣﻜﺮّر رؤﺳﺎي دادﮔﺎه ﻣﻲﺷﺪ از ﻃﺮف‬
‫دﻳﮕﺮ وﻗﺘﻲ دادﮔﺎه ﻋﻠﻨﻲ اﺳﺖ و ﻋﻴﺐ ﺑﺎﻻ وﺟﻮد دارد و ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي‬
‫دﻓﺎﻋﺸﺎن روي ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲرود اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد ﻳﻚ ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺑﺮاي دادﺳﺘﺎن‬
‫‪45‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻄّﻠﻊ و واﻗﻒ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭘﺎﻳﺔ‬
‫دﻓﺎع ﺧﻮد را در دادﮔﺎه ﻋﻠﻨﻲ ﺟﺰ ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد آﻗﺎﻳﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻠﻤﺔ ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ ﺧﻄﺮ ﻋﻤﺪهاي ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺑﺮدارد ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﻌﻨﻲ ﻇﺎﻫﺮي آن‪ ،‬ﻟﻐﺖ‬
‫ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﻮاص را ﻫﻢ ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎﻧﺐ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪ اﻓﺴﺮان ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﻃﻼﻋﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺪارم‬
‫وﻗﺘﻲﻛﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻤﻲ ﻛﻪ روي ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺷﻐﻠﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﻛﻪ آن ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺻﺤﻨﺔ دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﺻﺤﻨﺔ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫دﻫﺪ آنﻫﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺰو‪‬راﻧﻪ و ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺟﻮاﺑﻬﺎي او را ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ‬
‫وﻟﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻜﻠﻲ ﺑﺮﺧﻼف وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ ادﻋﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻬﻢ در دادﮔﺎه ﻋﻠﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦﻛﻪ از اد‪‬ﻋﺎ دﻓﺎع ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫آن را ر‪‬د ﻛﻨﺪ وارد ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺪ دادﮔﺎه ﻓﺎﻃﻤﻲ و دو‬
‫ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺳﺮّي ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ دادﮔﺎه ﺳﺮّي اﻋﻼم ﮔﺮدﻳﺪ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﺑﺔ ﻋﻮاﻣﻔﺮﻳﺒﻲ‬
‫از دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪19 ،«.‬ﻣﻬﺮ‪.‬‬
‫ـ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام‪ ،‬دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﻣﺰّﻳﻦ و دادﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪآﻓﺮﻳﺪ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد وﻟﻲ در ﻣﻮرد دو ﻣﺘﻬﻢ دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺣﻜﺎم‬
‫زﻧﺪان اﺑﺪ را ﺑﻪ ده ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﻣﺠﺮّد ﺗﻘﻠﻴﻞ داد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ روز ﻗﺮار داد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم‬
‫ﻧﻔﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎي دو‪‬م‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺼﻮﻳﺐ در ﻣﺠﻠﺲ ﻫﺠﺪﻫﻢ )روز ‪29‬ﻣﻬﺮ(‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪ‪ 7 ،‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫ـ ﺗﻘﺎﺿﺎي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﻲ و ﻛﻴﻔﺮ ارﺗﺶ ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ اﺟﺎزة ﺷﺎه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ »ﻣﻠﻮﻛﺎﻧﻪ«‬
‫ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن »ذات اﻗﺪس« ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﻘﺎم ﻏﻴﺮﻣﺴﺆول«‪ ،‬ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻗﺘﻞ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ اﻳﺮان را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﻨﺸﻲ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎه ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪ‪» :‬ﺿﻤﻦ ﻋﺪم ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﻣﻘﺮّر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺮاي‬
‫رأي دادﮔﺎه را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ]اﻋﺪام او[ ﺑﻌﺪاً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮد«‪ 15 ،‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫ـ ﮔﺰارش ﺷﺮﻓﻌﺮﺿﻲ دادﺳﺘﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ و دﺳﺘﻮر ﺷﺎه در ﺣﺎﺷﻴﻪ‪:‬‬
‫»ﻧﺸﺎن ﺷﻴﺮ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﺗﺎج‪ ،‬وزارت دﻓﺎع ﻣﻠّﻲ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎه اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻤﺎﻳﻮن ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻔﺘﺨﺮاً ﺑﺸﺮف ﻋﺮض ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻧﺎﻣﺒﺮدﮔﺎن زﻳﺮ‪:‬‬
‫‪1‬ـ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫‪2‬ـ دﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن‬
‫‪3‬ـ ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي‬
‫‪46‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم "ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﻫﻢ زدن اﺳﺎس ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺗﺤﺮﻳﺾ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺢ‬
‫ﺷﺪن ﺑﺮﺿﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ" ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﻴﺐ واﻗﻊ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ رأي دادﮔﺎه ﻋﺎدي ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ردﻳﻒ ‪ 1‬ﺑﻪ "اﻋﺪام" و دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ "زﻧﺪان داﺋﻢ" ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺲ از ارﺟﺎع ﭘﺮوﻧﺪه‬
‫ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ رأي دادﮔﺎه در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 33/8/7‬ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ‪‬ﺖ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ‬
‫"اﻋﺪام" و دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﺑﻪ "دﻫﺴﺎل زﻧﺪان ﺑﺎ ﻛﺎر" و ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي ﺑﻪ "دﻫﺴﺎل‬
‫زﻧﺪان ﺑﺎ ﻛﺎر" ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﺮض اﻳﻦﻛﻪ دو ﻧﻔﺮ ﻣﻌﺮوض اﺧﻴﺮ ﺿﻤﻦ دادرﺳﻲ ﺑﻪﻛﺮات ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺧﻮد اﻗﺮار و اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻧﻤﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ ﺑﻪ رأي ﺻﺎدره اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﻧﺪارد‪ .‬دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ و دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي اﺳﺘﺪﻋﺎي ﺑﺬل ﻋﻮاﻃﻒ و ﻣﺮاﺣﻢ‬
‫ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ را ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻇﺮف ﻣﺪت ده روز درﺧﻮاﺳﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎده ‪ 268‬ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﻲ و ﻛﻴﻔﺮ ارﺗﺶ ﺗﺼﻮﻳﺐ اﺳﺘﺪﻋﺎي دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ و دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ارادة ﺳﻨﻴ‪‬ﻪ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪] .‬در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﺰارش[ از‬
‫ﺷﺮﻓﻌﺮض ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ ﮔﺬﺷﺖ ‪ 1333/8/15‬ﺿﻤﻦ ﻋﺪم ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﻣﻘﺮّر‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺮاي رأي دادﮔﺎه را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻌﺪاً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪.28‬‬
‫]اﻣﻀﺎء[‬
‫]ﻣﺠﺪداً[ ﺗﺎ ﺻﺪور دﺳﺘﻮر ﻧﺰد دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪] .‬اﻣﻀﺎء[«‪15 ،‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫ـ اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ اﻋﺪام‪ ،‬در ﺳﺤﺮﮔﺎه ‪ 19‬آﺑﺎن ﺣﻜﻢ اﻋﺪام دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻟﺸﮕﺮ ‪2‬‬
‫زرﻫﻲ اﺟﺮا ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﻮاﻫﻲ ﺷﺎﻫﺪان و ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻌﺎﻟﺞ در آن ﻟﺤﻈﺎت دو‬
‫درﺟﻪ ﺗﺐ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻫﻨﮕﺎم اﻋﺪام ‪ 35‬ﺳﺎل داﺷﺖ؛‪ 29‬وﺻﻴ‪‬ﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ او را در ﺟﻮار‬
‫ﺷﻬﺪاي ‪ 30‬ﺗﻴﺮ در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن اﺑﻦﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻫﻤﺎن روز ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺶ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او را در ﻣﻴﺪان ﺗﻴﺮ ﺑﻪ ﭼﻮﺑﺔ ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآورد زﻧﺪه‬
‫ﺑﺎد آزادي‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﺎد ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﭘﺎﻳﻨﺪه اﻳﺮان! ﻓﺮﻳﺎد آن ﺑﺰرﮔﻤﺮد ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺑﺎ‬
‫ﺻﺪاي ﻫﺸﺖ ﮔﻠﻮﻟﺔ دﺷﻤﻨﺎن آزادي و اﺳﺘﻘﻼل اﻳﺮان ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ 19 ...‬آﺑﺎن ‪.1333‬‬
‫ـ ‪ ...‬و او ﻳﻚ ﻗﻬﺮﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪» 1‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻛﺘﺮﺳﻴ‪‬ﺪﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ «.‬ﻧﻮﺷﺘﺔ‪:‬‬
‫دﻛﺘﺮﻧﺼﺮاﻟﻪ ﺷﻴﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮدﺑﻴﺮ روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻧﺸﺮ آﻓﺘﺎب ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،1364‬ﺻﺺ ‪ 4‬ـ ‪.5‬‬
‫‪» 2‬ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ ،1366‬ﺻﺺ ‪ 85‬ـ ‪88‬؛ ﺷﻴﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺺ ‪ 54‬ـ ‪.56‬‬
‫‪ 3‬رﺟﻮع ﺷﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮات آﻧﺘﻮﻧﻲ اﻳﺪن وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻮدﺗﺎي ‪28‬ﻣﺮداد و ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‬
‫ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪47‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪Anthony Eden, “The Full Circle:”, London Cassell, 1960-62, pp. 189-223.‬‬
‫‪ 4‬اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪93‬ـ‪.97‬‬
‫‪ 5‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ »ﻣﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺮﻛﺰي ﺣﺰب ﺗﻮدة اﻳﺮان را«‪ ،‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻓﺮﻳﺪون ﻛﺸﺎورز از‬
‫رﻫﺒﺮان ﺳﺎﺑﻖ ﺣﺰب ﺗﻮدة‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات رواق‪ ،‬ﭼﺎپ دو‪‬م‪ ،‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ ،1357‬ﺻﺺ ‪ 45‬و ‪96‬ـ ‪.98‬‬
‫‪ 6‬ﺷﻴﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺺ ‪10‬ـ‪.12‬‬
‫‪ 7‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ‪ ،‬ﺻﺺ ‪12‬ـ‪.13‬‬
‫‪ 8‬اﻓﺮﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪110‬ـ ‪ ،115‬ﺟﻬﺖ اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻨﺪ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻞ در اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب رﺟﻮع ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 9‬اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪116‬ـ ‪.117‬‬
‫‪» 10‬ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﺳﻴ‪‬ﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭼﻬﻞ و ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻬﺎدت« ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان ‪ ،1374‬ﺻﺺ ‪24‬ـ‪.27‬‬
‫‪ 11‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ‪ ،‬ص ‪30‬ـ‪.32‬‬
‫‪ 12‬اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪239‬ـ ‪ ،241‬از ﮔﺰارش ﻣﻨﺪرج در ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز‪ 26 ،‬ﻣﺮداد ‪.1332‬‬
‫‪ 13‬ژﻧﺮال ﺳﺮ ادﻣﻮﻧﺪ آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺪﻣﺎرﺷﺎل و ﻟﺮد ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖ ﻗﻮاي اﻧﮕﻠﻴﺲ از ﺑﻠﺸﻮﻳﻜﻬﺎ‬
‫در اﻧﺰﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ )‪ 4‬اﻛﺘﺒﺮ‪1920‬ﺗﺎ ‪17‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪ .(1921‬ﻣﻘّﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ اﻳﻦ ﻗﻮا‬
‫ﻛﻪ »ﻗﻮاي اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﻤﺎل« )‪ (North Persian Force‬و ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر »ﻧﻮرﭘﺮﻓﻮرس«‬
‫)‪ (Norperforce‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻗﺰوﻳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺮﻳﮕﺎد ﻗﺰاق از ﻗﻮاي ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ در ﮔﻴﻼن و ﻋﺰﻳﻤﺖ آن ﺑﻪ آقﺑﺎﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﺰوﻳﻦ‪ ،‬ژﻧﺮال آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺳﻔﺎرت‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺗﻬﺮان ﻣﺄﻣﻮر ﺧﻠﻊﻳﺪ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن روﺳﻲ ﺑﺮﻳﮕﺎد ﻗﺰاق ﺷﺪ و ﻛﻠﻨﻞ اﺳﻤﺎﻳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺸﺎور ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و اﺻﻼح آن ﮔﻤﺎﺷﺖ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺧﺮوج »ﻧﻮرﭘﺮﻓﻮرس« از اﻳﺮان‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻮاي‬
‫دوﻟﺘﻲ‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ »ﻧﻮرﭘﺮﻓﻮرس« را‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮﻛﻮب ﺟﻨﺒﺶ ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد‪ .‬ژﻧﺮال آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ در‬
‫ﺑﺎزدﻳﺪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آقﺑﺎﺑﺎ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬رﺿﺎﺧﺎن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة آﺗﺮﻳﺎد ﺗﺒﺮﻳﺰ در ﺑﺮﻳﮕﺎد ﻗﺰاق را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﻘﺼﻮد‬
‫و ﭘﻴﺸﺒﺮد ﺳﻴﺎﺳﺖ دوﻟﺖ ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد‪ ،‬ﻻﻳﻖ و آﻣﺎده ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬او در ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪهام ﻛﻪ‪ ...‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎ را ﻳﻚ دﻳﻜﺘﺎﺗﻮري ﻧﻈﺎﻣﻲ ]در اﻳﺮان[ ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و اﺟﺎزه‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺗﺮك ﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﭘﺲ از آنﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ و ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻛﻮدﺗﺎي‬
‫ﺳﻮ‪‬م ﺣﻮت )اﺳﻔﻨﺪ( ‪ 1299‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ روز ‪18‬ﻓﻮرﻳﻪ ‪1921‬ﺑﺮاي ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ دﻳﮕﺮي‪ ،‬اﻳﺮان را‬
‫ﺗﺮك ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن روز‪ ،‬رﺿﺎﺧﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻠﻨﻞ اﺳﻤﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻗﻮاي ﻗﺰاق را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﻮدﺗﺎ از‬
‫آقﺑﺎﺑﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻬﺮان ﺣﺮﻛﺖ داد و روز ‪ 20‬ﻓﻮرﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﺮآﺑﺎد )ﺧﺎرج دروازة ﺗﻬﺮان( رﺳﻴﺪ‪ .‬اﺣﻤﺪﺷﺎه‬
‫ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ﭘﺲ‪ ،‬از ﭼﻬﺎر روز ﻓﺸﺎر و ﻣﺤﺎﺻﺮه‪ ،‬اﺟﺒﺎراً ﺑﻨﺎﺑﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد وزﻳﺮ ﻣﺨﺘﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖ‬
‫وزراﻳﻲ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﻴ‪‬ﺪﺿﻴﺎءاﻟّﺪﻳﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﺻﺎدر و رﺿﺎﺧﺎن ﻣﻴﺮﭘﻨﺞ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻞ ﻗﻮا‬
‫ﺗﺤﺖ ﻧﺎم »ﺳﺮدار ﺳﭙﻪ« ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ .‬روز ‪ 23‬ﻓﻮرﻳﻪ‪ ،‬آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ‪ ،‬در دﻓﺘﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»رﺿﺎﺧﺎن در ﺗﻬﺮان ﻛﻮدﺗﺎ ﻛﺮده و در اﻧﺠﺎم ﻗﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎه اﻋﻼم وﻓﺎداري‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ...‬ﻫﻤﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎ را ﻣﻦ ﺳﺎزﻣﺎن دادهام‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ دﻗﻴﻖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺼﻮ‪‬ر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦﻛﺎر را ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪ «.‬ﻓﺮزﻧﺪ ژﻧﺮال آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺳﺎل ‪ ،1972‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻗﻮﻟﻲ را ﻛﻪ‬
‫رﺿﺎﺧﺎن داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ وﻓﺎداري ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ ،1925‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﺔ‬
‫‪48‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺳﺘﺎد ]ارﺗﺶ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻛﻪ آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ در آن ﻣﻮﻗﻊ رﻳﺎﺳﺖ آن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ[ در ﻛﻤﺒﺮﻟﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻼف آن ]ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ[‪ ،‬ﻛﺴﺐ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ‪:‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻜﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺟﻠﺪ او‪‬ل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ 1323 ،‬و ﻣﺤﻤ‪‬ﺪﺗﻘﻲ ﺑﻬﺎر )ﻣﻠﻚ اﻟﺸﻌﺮا( در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ او‪‬ل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،1323 ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ آﻳﺮنﺳﺎﻳﺪ‪ ،‬در اﻳﺮان‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻗﺒﻞ از‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي روزاﻧﺔ وي‪ ،‬اﺷﺎرهاي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1- Denis Wright, The English Amongst the Persians, Heinemann, London,‬‬
‫;‪1977, pp. 181-183‬‬
‫‪2- Lord Ironside, High Road to Command, the Diaries of Major General Sir‬‬
‫‪Edmund Ironside, Leo Cooper, London, 1972, pp. 115-178.‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎﺑﺮ دو ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻪ ذﻳﻼً ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻫﺎوارد ﻣﺴﺘﺸﺎر ﺳﻔﺎرت ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺗﻬﺮان در ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻛﻮدﺗﺎي ﺳﻮ‪‬م ﺣﻮت )اﺳﻔﻨﺪ( ‪ 1299‬ﺷﻤﺴﻲ ﻧﻘﺸﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ »ﺳﺮدار ﺳﭙﻪ‬
‫)رﺿﺎﺧﺎن( ﺑﺪون اﺟﺎزة ﻫﺎوارد ﻣﺴﺘﺸﺎر ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬آب ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪«...‬‬
‫ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻜﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،2‬ﺗﻬﺮان‪ ،1324 ،‬ص‪ 296‬و ﺑﺮاي اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ ر‪.‬ك‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻠﺪ او‪‬ل ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬و ﺑﻪ ﺑﻬﺎر‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ او‪‬ل‪.‬‬
‫‪ 14‬اﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﻴﺰ در آزادي ﺷﻤﺎره ‪ ،1368 ،11/10‬ﺻﺺ ‪48‬ـ‪ ،50‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﻦ اﺻﻠﻲ در‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 15‬ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻗﺒﻼً در آزادي ﺷﻤﺎره ‪ ،6‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن )ﺗﻴﺮـ ﺷﻬﺮﻳﻮر( ‪ 1367‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ اﺻﻠﻲ‪ :‬ﺷﻴﻔﺘﻪ‪» ،‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﺔ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ«‬
‫ﺻﺺ‪321‬ـ‪.324‬‬
‫‪ 16‬روز ‪15‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1327‬ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ ﻣﺤﻮﻃﺔ ﺑﻴﺮوﻧﻲ داﻧﺸﻜﺪة ﺣﻘﻮق‬
‫ﺗﻬﺮان ﺑﺮاي ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﺸﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺎﺻﺮ ﻓﺨﺮآراﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف او‬
‫ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﻛﺮد وﻟﻲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﺻﺎﺑﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪر ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﺷﺒﻪ ﻛﻮدﺗﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاي دﺳﺘﺒﺮد ﺑﻪ اﻧﻮاع آزادﻳﻬﺎ و ﺣﻘﻮق ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻗﺪرت درﺑﺎر و ارﺗﺶ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻬﺪيﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ رزمآرا‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﮔﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﭼﺎپ او‪‬ل‪ .1364‬دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻣﺪاﻓﻌﺎت ﺧﻮد در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮﺟﻮد آن در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ درج ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ ...» :‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاي ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺳﻠﺐ آزادي ﻣﻠّﺖ‬
‫ﻣﻐﺘﻨﻢ ﻣﻲﺷﻤﺮﻧﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ را ﺑﺎ ﺷﺪ‪‬ت ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎﻣﺘﺮ )اﻟﺒﺘّﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﺑﻌﺪ از‬
‫‪28‬ﻣﺮداد ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ( ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺸﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن‬
‫ﺟﺮاﻳﺪ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪«...‬‬
‫‪ 17‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ ،1299‬ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬درﺳﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن ـ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫‪1328 ،1314‬و ‪1346‬و در ﻳﻚ ﻛﻨﮕﺮه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺼﻮ‪‬ﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن ‪ 1328‬در ﺳﺎل‬
‫‪ 1336‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻔﺴﻴﺮ در ﻣﺠﻠﺲ ﻫﺸﺘﻢ‪) 1310 ،‬ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل ﻗﻮة ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ(‪،‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد دﺳﺘﺒﺮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﺆﺳﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎن دو‪‬م )‪ (1328‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺸﻜﻴﻞ آن ‪ 24‬روز ﺑﻌﺪ از ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﺎه در‬
‫‪49‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان )‪15‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ (1327‬در ﻣﻴﺎن ﺟﻮ‪ ‬رﻋﺐ و وﺣﺸﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺎدر ﺷﺪ و‬
‫در روز او‪‬ل اردي ﺑﻬﺸﺖ ‪ 1328‬در ﺳﺮﺳﺮاي ورودي ﻛﺎخ دادﮔﺴﺘﺮي اﻓﺘﺘﺎح ﺷﺪ‪ .‬ﻇﺮف ‪ 18‬روز در‬
‫اﺻﻞ ‪ 48‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ اﺻﻞ ‪ 48‬اﻟﺤﺎﻗﻲ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺴﻴﻦ را‬
‫ﺑﻪ ﺷﺎه ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻘﺮّر داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻳﻚﺑﺎر ﻛﻨﮕﺮه اي ﻣﺮﻛﺐ از‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺷﻮرا و ﺳﻨﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮد و در ﭼﻨﺪ اﺻﻞ دﻳﮕﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ و اﺻﻞ ‪ 49‬ﻣﺘﻤ‪‬ﻢ آن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﺪف ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن اﻗﺘﺪار ﻣﺠﻠﺲ و ﺗﻔﻮﻳﺾ ﺣﻖ وﺗﻮ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ‪ 16‬ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻨﮕﺮه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد‪ ،‬از »ﺣﺮﺑﺔ اﻧﺤﻼل ﻣﺠﻠﺲ« در دﺳﺖ دوﻟﺖ ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬آن را ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ داﻧﺴﺖ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ »ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ را ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎﻧﻲ ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﻠّﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ« و ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن دو‪‬م‬
‫اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ را واﺟﺪ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻄﻘﻬﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در دورة ‪16‬ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ او‪‬ل‪،‬‬
‫دﻓﺘﺮ او‪‬ل‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﭼﺎپ دو‪‬م ‪ ،1356‬ص‪7‬و ‪31‬و ‪.3‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در دورة ‪ 16‬از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻨﮕﺮه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه را در دورة ‪ ،19‬ﭘﺲ از‬
‫ﻛﻮدﺗﺎي ‪28‬ﻣﺮداد در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 17‬ارديﺑﻬﺸﺖ ‪ 1336‬ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 18‬ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﻗﺒﻼً در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي در آزادي ﺷﻤﺎره ‪ 6‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺄﺧﺬ اﺻﻠﻲ‬
‫ﺷﻴﻔﺘﻪ ﺻﺺ ‪325‬ـ ‪.327‬‬
‫‪ 19‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺳﻨﺎد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ »ﭼﻬﻞ و ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد‬
‫ﺷﻬﺎدت« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن در آﺑﺎن ‪ 1374‬در ﺗﻬﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ﺗﺎرﻳﺦ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺘﺎب ﻧﺼﺮاﻟﻪ ﺷﻴﻔﺘﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً روز ﺷﺸﻢ اﺳﻔﻨﺪ ذﻛﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 20‬ﺑﺮاي اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ »ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان« ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ‬
‫ﻧﺠﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،1368‬ص‪472‬؛ و ﻧﻴﺰ ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﻴﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺻﺺ ‪374‬ـ‪ 380‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي را ﺷﻴﻔﺘﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً ﺷﺸﻢ اﺳﻔﻨﺪ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 21‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن‪ ،‬ص‪.38‬‬
‫‪ 22‬ﺗﺮﻛﻤﺎن‪ ،‬ﮔﺰارش رﺋﻴﺲ ﺑﻬﺪاري ارﺗﺶ‪ ،‬ص‪.40‬‬
‫‪ 23‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ‪ ،‬ﮔﺰارش رﺋﻴﺲ ﺑﻬﺪاري ارﺗﺶ‪ ،‬ص‪.41‬‬
‫‪ 24‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ‪ ،‬ص ‪41‬ـ‪.42‬‬
‫‪ 25‬ﻫﻤﺎنﺟﺎ‪ ،‬ﮔﺰارش ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ‪ ،‬ص‪.43‬‬
‫‪ 26‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪ دﻛﺘﺮﺳﻌﻴﺪ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﻦ ﻓﻮق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن در ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺗﻮﻟﺪ ‪ 1296‬ﻣﻘﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻦ واﻗﻌﻲ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺮآن ﺧﺎﻧﻮاده ‪ 35‬ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 27‬ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺮ و ﮔﺮاور ﻳﻜﻲ از ﺟﺮاﻳﺪ آن روز ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻧﺎم ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺣﺎوي ﮔﺰارش دادﮔﺎه‪،‬‬
‫ص‪.332‬‬
‫‪ 28‬از ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ »ﭼﻬﻞ و ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻬﺎدت‪ ،«...‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن‪ ،‬ﺻﺺ ‪44‬ـ ‪ 45‬اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 28‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ ﺷﻤﺎره ‪ 26‬در ﺑﺎﻻ‪.‬‬
‫‪50‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ او‪‬ل‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه‬

‫ﺷﻨﺒﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﻬﺮ ﻣﺎه‬

‫ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﺪتﻫﺎ ﺑﻮد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻗﺮﻳﺐ ﭼﻬﻞ روز از ﻛﻮدﺗﺎي ‪28‬ﻣﺮداد و ﻏﺎرت ﺧﺎﻧﺔ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻫﻤﻜﺎران و ﻫﻢ‬
‫ﻓﻜﺮان او ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬و ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺼﻤ‪‬ﻢ ﺑﻮدم از اوﻟﻴﻦ روز ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ را‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻣﺒﺎرزات ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﻫﻤﺎن روز واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪهام ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﺑﺮدارم و ﺷﺮح ﻗﻀﻴ‪‬ﻪ را‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬اﻳﻨﻚ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺗﻔﺎﻗﻲ روي دﻫﺪ و اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻫﺪر ﺑﺮود و ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ را ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻣﺮوزي‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎي‬
‫آﻳﻨﺪه ﺑﺪان ﻛﻤﺎل ﻋﻼﻗﻪ و دل ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻛﻮدﺗﺎ را از ﺷﺐ ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ ،25‬ﻳﺎ از ﺻﺒﺢ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ‪28‬ﻣﺮداد ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻲاﻃﻼﻋﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ از واﻗﻌﻴ‪‬ﺎت ﭘﺮده ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺸﺔ ﻛﻮدﺗﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق و در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان در ﻫﻔﺘﻪ آﺧﺮ ﻣﺮداد‪ ،‬ﻳﺎ در ﻣﺎه ﻣﺮداد ﻣﺎه ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻣﺎﻫﻬﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ و ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ ﻣﻴﺰان دﻗﺖ و ﻛﻨﺠﻜﺎوي را وﺳﻴﻊﺗﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از زﻣﺎﻣﺪاري‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺷﺪﻳﺪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻛﻪ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺎه را از ﺣﺰب ﺗﻮده ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺷﺮف ﻃﺮح و اﻧﺠﺎم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ده دوازده روز ﻫﻨﻮز از روي ﻛﺎر آﻣﺪن دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ روز ﺻﺒﺢ زود‬
‫ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻛﺎخ اﺑﻴﺾ‪ ،‬ﻋﻤﺎرت ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﻛﻪ ﻣﻌﺎون ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲاش ﺑﻮدم‬
‫ﺑﻪ اﻃﺎق ﻛﺎر ﺧﻮد ﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ دو ﻧﻔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﮔﻔﺖ ﻣﻦ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ را‬
‫اﺣﻀﺎر ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻫﺮ وﻗﺖ آﻣﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻢ وارد اﻃﺎق ﺷﺪه در ﻣﺬاﻛﺮات ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬّﻛﺮ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر روز ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺗﻤﺎم دوران ‪ 28‬ﻣﺎﻫﺔ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎخ‬
‫اﺑﻴﺾ ﻧﺮﻓﺖ و ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ روزي را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪام‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪاي ﺑﻮد ﻛﻪ دﻛﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﺎرت اﺑﻴﺾ آﻣﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺣﺎﻓﻈﻪام اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﺪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺘﻢ ارديﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﺑﺮاز ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﺮد‪ ،‬و او ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻪ ﻣﺎدهاي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ دﻫﻢ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﺎزدﻫﻢ‬
‫ارديﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اوﻟﻴﻦ ﭘﻴﺎم رادﻳﻮﻳﻲ ﺧﻮد را‪ ،‬دﻫﻢ ارديﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ‬
‫‪51‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﻳﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ روز ﻫﻔﺪﻫﻢ ارديﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺷﺎه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎت و ﻣﺬاﻛﺮة رﺋﻴﺲ دوﻟﺖ و رﺋﻴﺲ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﻟﺖ ﻓﺎﺻﻠﺔ دو ﻫﻔﺘﻪاي ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﻲ از اﻃﺎق‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﻴﺮون آﻣﺪم ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﺳﭙﺮدم ﻛﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ آﻣﺪ و ﺑﻪ اﻃﺎق‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﻫﻢ ﺧﺒﺮﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻨﻮز ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺒﺮ آورد رﺋﻴﺲ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻃﺎق ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ دوﺳﻴﻪاي را ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻃﺎق‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺮدم‪ .‬وارد اﻃﺎق ﻛﻪ ﺷﺪم دﻳﺪم ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و روي‬
‫ﺻﻨﺪﻟﻲﻫﺎي راﺣﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ و رﺋﻴﺲ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي ﺑﻮد‪ ،‬در ﻛﻨﺎر اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي در ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ ﻋﻼ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از ﺗﻴﺮﺧﻮردن‬
‫رزمآرا و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺳﺮﺗﻴﭗ دﻓﺘﺮي ﻛﻪ رﻓﻘﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ ﺑﺎ دﻓﺘﺮي روي ﻣﻮﺿﻊ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺳﺨﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺪ‪‬ي ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﺑﻪ او ﻣﺤﻮ‪‬ل ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي از اﻓﺴﺮان ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﺷﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﺎً ﻫﻢ ﻣﺪﺗﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪة ﻟﺸﻜﺮ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻮد و در ﺳﻔﺮ اروﭘﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟﺰء ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺷﺎه ﺑﻮد و در دورة ﻗﻮام اﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬دﻋﻮاﺋﻲ ﺑﻴﻦ او و ﻣﻈﻔﺮ ﻓﻴﺮوز واﻗﻊ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻﺪور اﻋﻼﻣﻴﻪاي از ﻃﺮف ﻗﻮام ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺻﻮرت‪ ،‬ﺳﻮاﺑﻖ او ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻃﺎق‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻳﻢ؛ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي و ﻣﻦ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده ﮔﻔﺖ در ﺷﺮﻓﻴﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﺑﺮاي ﻓﻼن ﻣﻮﺿﻮع رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‬
‫)ﺑﻨﻈﺮم ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻳﻜﻲ از وزراء ﻳﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﺑﻮد( ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺷﺎه ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم‬
‫»ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﻼم« دﻧﺒﺎل ﻗﺘﻞ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﻢ دﺳﺘﻮر دادم ﺑﺮ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺧﻮد ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ از اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﭘﺮﺳﻴﺪم‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن را ﻋﺮض ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻓﺪاﺋﻴﺎن ﻛﺎري ﻧﻜﺮدهام و ﺣﺴﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﺎزه آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎه ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ از ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ و رﻛﻦ دو ﺷﻨﻴﺪهام و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ‬
‫اﻳﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺟﻴﺒﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻄﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎت دﻳﮕﺮي را ﻫﻢ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﻧﻈﺮم ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ‬
‫ﺧﻼﺻﻪاش ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬از ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺘﺘﺎن در اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﺎزي داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻔﺼﻞ از »ﻓﺪاﺋﻴﺎن اﺳﻼم« ﮔﻔﺖ و ﺷﺮح داد ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﺎرآﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ دارﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰارﺷﻲ دادهاﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﺎ ﻣﺮاﻗﺐ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻮاﻇﺒﺖ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺧﻨﺪة ﺑﻠﻨﺪي ﻛﺮده ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎً از رزمارا ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﻣﻦ ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻌﺪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع را ﭼﺮا ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﺰارش ﻧﺪادﻳﺪ‪ .‬ﺣﺮفﻫﺎﻳﻲ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ زد ﻛﻪ‬
‫ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﺶ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮم ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﮔﻔﺖ اﻣﺮوز ﻗﺼﺪ ﺷﺮﻓﻴﺎﺑﻲ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﮔﺰارش را ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺿﺘﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ .‬دﺳﺘﻮراﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي درﺑﺎرة اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﺷﻬﺮ داد و او‪ ،‬از اﻃﺎق‬
‫ﺑﻴﺮون رﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺧﺎرج ﺷﺪم و ﭼﻴﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖﻫﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫آﻗﺎي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق از آن روز ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﻦﻛﻪ‬
‫‪52‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﺎﻧﻲ ﻧﺪارد در ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺎﻧﺪ و در ﻳﻜﻲ از اﻃﺎقﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮي ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻨﺰل ﻛﺮد‬
‫و ﻛﺎرﻫﺎي اداري و اﻣﻮر ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ را ﻫﻢ در ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد و ﺟﻠﺴﺎت ﻫﻴﺄت دوﻟﺖ‬
‫ﻫﻢ در اﻃﺎق ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬روز اوﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ رﻓﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻧﻄﻘﻲ اﻳﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ اﺳﺘﺤﻀﺎر ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺬاﻛﺮات ﺧﻮدش را ﺑﺎ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﭘﺸﺖ ﺗﺮﻳﺒﻮن ﺑﺮاي اﻃﻼع ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺸﺎي اﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﺎه ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﮔﻠﻪﻣﻨﺪي او را ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮد و از ﻗﺮار ﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬آﻗﺎي ﻋﻼ‪ ،‬وزﻳﺮ درﺑﺎر ﻫﻢ ﻛﻪ آن وﻗﺖ‬
‫واﺳﻄﺔ ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﻮد و ﻣﻲآﻣﺪ و ﻣﻴﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻛﻨﺎﻳﻪ و ﻳﺎ ﺻﺮﻳﺢ‪ ،‬ﮔﻠﺔ ﺷﺎه را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ را دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻠﻨﻲ ﺷﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺣﺠﺎزي را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﻴﻦ ﻧﻈﻤ‪‬ﻴﻪ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺗﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪة آﻧﻬﺎ واﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ زاﻫﺪي وزﻳﺮﻛﺸﻮر ﻫﻢ ﻣﻘﺪاري از اوﻗﺎت روزاﻧﻪ ﺧﻮد را در ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﺬراﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﻠﻔﻦ و ﻫﻢ ﻛﺘﺒﺎً ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎه از او ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺴﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺷﺎه ﺧﻴﻠﻲ اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻴﺪاد و ﺗﻌﻴﻴﻦ رﺋﻴﺲ آنﺟﺎ را ﺟﺰء‬
‫ﺣﻘﻮق ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻤﺮد‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻫﻢ ﺿﻤﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻮد اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻈﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب‪،‬‬
‫ﺟﺰ ﺣﻔﻆ اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻛﺲ را ﺧﻮد ﺷﺎه ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ‬
‫ﺑﻘﺎﺋﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺼﺪ‪‬ي اﻳﻦ ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺷﺎه ﻧﺎﻣﺰد ﻛﺮد‪ ،‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ‬
‫زاﻫﺪي ﻛﻪ وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر ﺑﻮد دﺳﺘﻮر داد ﺣﻜﻢ او را ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﻼل ﻫﻤﻴﻦ اﺣﻮال ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﻀﻴ‪‬ﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ درﺟﺔ ﺣﺮارت ﺧﻮد رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻫﺪفﻫﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺠﻠﺲ اﻳﻦ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻧﻔﺖ در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺳﻔﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ وﻗﺖ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬او را در اﻃﺎق ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ در ﻣﻴﺎن ﺳﻴﻞ ﻣﺨﺒﺮﻳﻦ و ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖﻫﺎي او را دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪاﺳﺘﺤﻀﺎر ﻣﺮدم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴ‪‬ﺘﻲ‬
‫ﺳﻔﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﺎﻣﺸﺮوﻋﻲ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼ‪ ،‬وزﻳﺮ درﺑﺎر ﺻﺤﺒﺖ ﺟﻤﻬﻮري را ﭘﻴﺶ ﻣﻲآورد‬
‫آﻗﺎي ﻋﻼ‪ ،‬وزﻳﺮ درﺑﺎر‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‪ ،‬ﻳﻚ روز اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ از اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻓﻜﺮ ﺟﻤﻬﻮري در ﺳﺮ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در ﺟﻮاب ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺪر اﻳﻦ ﺷﺎه در دوره ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻢ وﻓﺎداري‬
‫ﻧﺨﻮردم وﻟﻲ در ﻣﻮرد اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻗﺴﻢ ﺧﻮردم ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪاي ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬آن اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻣﻦ ﻛﻪ ﺧﻴﺎل‬
‫‪53‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺟﻤﻬﻮري دارﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻼوه ﻓﺮﺿﺎً ﻫﻢ ﻛﺴﻲ داراي اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻦ ﭼﻪ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﺟﻤﻬﻮري را ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺎه ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫آﻣﺪن دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻃﺮﻓﺪاران اﻳﺮاﻧﻲ آن ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻄّﻠﻌﻴﻦ در آن روز ﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻢ ارديﺑﻬﺸﺖ ‪ 1330‬ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺻﺒﺢ اول وﻗﺖ‪،‬‬
‫آﻗﺎي ﺳﻴ‪‬ﺪﺿﻴﺎءاﻟﺪﻳﻦ ]ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ[ ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از اﺳﺘﻌﻔﺎي ﻋﻼ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺠﻠﺲ را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮﻳﺶ ﺻﺎدر ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ]ﺣﻜﻤﺖ رﺋﻴﺲ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ[ ﺧﺒﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺮد‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺳﻴ‪‬ﺪﺿﻴﺎءاﻟﺪﻳﻦ از درﺑﺎر ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻣﺰﺑﻮر ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺖ و ﺣﻴﺮت در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ و داﺧﻠﻲ اﻳﺮان اﻳﺠﺎد ﻛﺮد و‬
‫ﻋﺼﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ دو ﻧﻔﺮ از ﺳﻨﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬اول ﺗﻘﻲزاده و ﺑﻌﺪ ﺣﻜﻴﻢ اﻟﻤﻠﻚ‪ ،‬ﺑﻪ درﺑﺎر‬
‫رﻓﺘﻨﺪ و ﺿﻤﻦ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﺎه ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق آﻣﺪه اﺳﺖ اﻳﺮان را ﺟﻤﻬﻮري‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺧﻮد ﺷﺎه ﻧﻴﺰ از ﺧﺎﻃﺮة ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎي ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺎ اﻣﻮر ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و‬
‫ﻧﻄﻖ آﺑﺎن ‪ 1304‬و ﻧﻄﻖ ﺗﺎزهﺗﺮ او در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ درﺑﺎرة ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن و ﺗﻔﺴﻴﺮ آن‬
‫دو اﺻﻞ‪ ،1‬و ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪن ﻗﻮة ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ و ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي آن‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻣﺎده ﺑﺮاي ﻗﺒﻮل اﻳﻦ ﺗﻠﻘﻴﻨﺎت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ از اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن آﻣﺪ و رﻓﺖﻫﺎ اﻃﻼع ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم و ﭼﻮن از ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻪ آﺧﺮ ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ‬
‫رزمآرا‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻮﺑﻴﺪن او‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﻃﻼع ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﺎ ﺷﺎه ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻢ و ﮔﺎه و ﺑﻴﮕﺎه او را‬
‫ﻣﻲدﻳﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺨﺪﻣﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎه ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻢ ﺷﺮﻓﻴﺎب ﺷﻮم‪ .‬ﺟﻮاب داد‬
‫ﻫﻤﻴﻦ اﻻن ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ رﻓﺘﻢ و ﺻﺤﺒﺖ اول ﺷﺎه اﻳﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﭘﻴﺸﻮا ﻫﻢ ﻛﻪ آﻣﺪ« )ﻣﻦ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را در ﻣﻘﺎﻻﺗﻢ ﺑﻪﻧﺎم ﭘﻴﺸﻮاي ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﺮدم( ﻣﺬاﻛﺮات زﻳﺎد ﺑﺎ او ﺷﺪ‪،‬‬
‫و ﮔﻠﻪﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻋﻘﻴﺪهاش راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎن ﻫﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻳﻘﻴﻦ دارم ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﺣﺎﻻ ﻛﻪ دو‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ او اﻇﻬﺎر ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻛﺮده‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻧﺪﻫﻴﺪ و ﻣﺼﺪ‪‬ق آﻣﺎده اﺳﺖ اﻳﺮان را ﺟﻤﻬﻮري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲدﻫﻢ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﺮد ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮف و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدي اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺖ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮة ﺻﺤﺒﺖ او ﻃﻮري ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮب ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫ﺧﺒﺮ دادم و ﺣﺘّﻲ ﮔﻔﺘﻢ در اﻧﺘﺨﺎب وزﻳﺮ ﺟﻨﮓ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﺔ ﺷﺎه اﺳﺖ از او ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ ﺷﺎه ﻋﻘﻴﺪة ﺑﺎﻃﻨﻲاش را ﻣﻜﺮّر درﺑﺎرة ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺣﺘﻲ ﻳﻚ روز‪ ،‬در‬
‫زﻣﺎن رزمآرا‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻨﺪه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب اﺳﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺴﭙﺎرﻳﻢ ﻛﻪ در ﻇﺮف ﺳﻪ‬
‫ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﺑﻜﻠﻲ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺧﺼﺎﺋﺺ ﺷﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﭘﺪرش ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻛﻴﻨﻪ و ﺑﻐﺾ ﺧﻮد را‬
‫‪54‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫در ﻣﻮرد ﻛﺴﻲ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺪارد‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻀﺎوت را درﺑﺎرة ﭘﺴﺮ ﻫﻢ ﻣﻴﺘﻮان ﻛﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎً اﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺖ را ﺑﻪوﺟﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي از ﭘﺪر ﻣﻴﺮاث ﺑﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دورة ﭼﻬﺎردﻫﻢ و از ﭘﻴﺶ از آن و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ از ﻣﺒﺎرزهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة‬
‫ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﺮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺷﺎه ﺑﺎ او ﺧﻮب ﻧﺒﻮد و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫دوﻟﺖ او ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ از آن ﻃﺮف‪ ،‬وﻗﺘﻲ آﻣﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻴﻞ اﻓﻜﺎرﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬روﻳﺔ ﺗﺴﻠﻴﻢ و‬
‫دﻣﻮﻛﺮات ﻣﻨﺸﻲ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺖ از اﺑﺮاز ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻫﻢ ﺧﻮدداري ﻧﻤﻲﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﻗﻀﻴﺔ ﻧﻔﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ روز در زﻣﺎن رزمآرا‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻤﻠﻜﺖ را‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻧﻔﺖ را ﻣﻠّﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ ﺣﺮف آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻋﺸﺎﻳﺮ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ اﻳﺮان را ﺑﻪ آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻴﺪ« ﻣﻦ در‬
‫ﺟﻮاب ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬داﺳﺘﺎن ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ و ﺧﻠﻴﻔﺔ ﻋﺒﺎﺳﻲ را ﺣﺘﻤﺎً اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﺷﻨﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ »ﺷﺮﻛﺖ« را ﻻي ﻧﻤﺪ ﻣﻴﻤﺎﻟﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﻢ دﻧﻴﺎ ﺑﻬﻢ ﺧﻮرد و آﺳﻤﺎن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬او را رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬واﻻ‪ ،‬ﻻي ﻧﻤﺪ ﺟﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ از ﻫﻤﺎن وﻗﺖ روﺷﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺎه ﺑﺎ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮدم ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﺳﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺷﺮﻳﻦ و ﻣﺸﺎورﻳﻦ او اﻏﻠﺐ از‬
‫ﻧﺨﺒﻪﻫﺎي »آﻧﮕﻠﻮﻓﻴﻞ« ﺑﻮدﻧﺪ و او را از ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻗﺪرت و ﻋﻈﻤ‪‬ﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻗﺪرت اﻣﭙﺮاﻃﻮري را در اﻳﺮان ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬دو‪‬م اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ و اﺳﺘﻌﻔﺎي ﭘﺪرش را‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﺮﻳﻚ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ واﻫﻤﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﻮ‪‬م اﻳﻦﻛﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺒﺎرزة‬
‫ﻣﻠّﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﭼﻮن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻃﺮﻓﺪار اﺷﺨﺎص ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﺘﻤﻠّﻖ و‬
‫ﺑﻲﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ﺑﻮد‪ ،‬از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﻪ زﻳﺮ ﺑﺎر ﻫﺮ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﻧﻤﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻧﮕﺮان ﺑﻮد‪ .‬از ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ روﺣﻴ‪‬ﻪ ﺷﺎه را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺧﻮب ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﺮدﻳﺪ و‬
‫ﺟﺒﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮ او ﻏﻠﺒﻪ دارد و ﭼﻮن از اﺑﺘﺪاي ﺟﻮاﻧﻲ در ﻏﻮﻏﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ‬
‫اﻳﺮان اﻓﺘﺎده و اﻛﺜﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ روي ﻛﺎر آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آورده‪ ،‬ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪ و ﺗﻔﺘﻴﻦ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻓﻠﺞ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎزي ﺣﻜﻮﻣﺖﺳﺎزي را‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺖ از دﺳﺖ ﺑﮕﺬارد و در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻢ ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از ﺿﻌﻒ‬
‫ﺟﺒ‪‬ﻠﻲ او‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻠﻜﺔ ﻣﺎدر و ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و وﺳﻮﺳﺔ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬در آﻧﺘﺮﻳﻚ ﺑﺮ ﺿﺪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ از درﺑﺎر اﻟﻬﺎم ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﺤﺼ‪‬ﻦ و اﻗﺎﻣﺖ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در ﻣﺠﻠﺲ ﻓﻜﺮ »ﺗﺮور« او را ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺧﻨﺜﻲ ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ از آن‬
‫ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎخ اﺑﻴﺾ ﻧﺮﻓﺖ و ﺣﺘّﻲ در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻄﻔﺔ ﻳﻚ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ در درﺑﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت وﻻﻳﺎت در دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ ،‬زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ]ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ[ ﻫﮋﻳﺮ وزﻳﺮ درﺑﺎري ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف ﺑﻮد‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و از اﺑﺘﺪاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫»ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ« ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي در ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎن داﺷﺖ‪ .‬وﻛﻼي ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‬
‫»ﻓﺮوﻧﺖ« ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ را ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ و ﭼﻮن در ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﺧﺘﻼﻓﻲ‬
‫ﺑﻴﻦ اﺷﺮف و ﻣﻠﻜﻪ ﻣﺎدر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮي ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﻜﻪ ﻣﺎدر آﻣﺪ و رﻓﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺟﺒﻬﺔ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻔﺎرت ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﺪه‬
‫ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻧﺎراﺿﻲ و ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻃﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻒ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺳﺮﺗﻴﭗ]زاده[‪] ،‬ﺳﻴﺪﻣﻬﺪي[ ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ و ﻋﺰﻳﺰ]اﻋﻈﻢ[ زﻧﮕﻨﻪ و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺗﻴﻤﻮرﺗﺎش ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف ﺑﺎ ﻧﺼﺮﺗﻴﺎن و ﺟﻤﺎل ]اﻣﺎﻣﻲ[ و اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ دوﻟﺘﺸﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﻠﻜﺔ ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﺔ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ آزاد‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻌﺪ از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق آﻧﻬﺎ او را ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﻚ »آﺑﻜﺎر« ﭘﺎدو ﺳﻔﺎرت و ﺳﺎﻻر ﺳﻌﻴﺪ ]ﺳﻨﻨﺪﺟﻲ[ ﻃﺮﻓﺪار اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﺳﻪ ﭼﻬﺎر‬
‫ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﺣﺘﻢ داﺷﺘﻨﺪ در ﺻﻮرت ﺑﻘﺎي اﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻧﻬﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت آﻳﻨﺪه‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻴﺪﺷﻮﺷﺘﺮي و ﻋﺒﺪاﻟﺼﺎﺣﺐ ﺻﻔﺎﺋﻲ و ﻓﻮﻻدوﻧﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻳﻚ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﭘﺎﻧﺰده‪ ،‬ﺷﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮي ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮاﻗﻊ رأي »آﻧﮕﻠﻮﻓﻴﻞﻫﺎ« ﻧﻴﺰ از آﻧﻬﺎ ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﺑﺎﻃﻦ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﺗﺸﻮﻳﻘﺸﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ و ﻫﺘﺎﻛﻲ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﺘّﻲ ]ﻳﻮﺳﻒ[ ﻣﺸﺎر‪ ،‬وزﻳﺮ ﭘﺴﺖ و ﺗﻠﮕﺮاف‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻧﺰاﻋﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ]ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ[ ﻓﺮاﻣﺮزي ﺑﺮ اﺛﺮ داﻳﺮ ﻧﻜﺮدن ﺑﻲﺳﻴﻢ در ﻻرﺳﺘﺎن ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺿﺮب و ﺟﺮح‬
‫اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و او را در راﻫﺮوﻫﺎ ﻛﺘﻚ زدﻧﺪ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ]ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان[ و ﺳﻔﺎرت ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﺎرج اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﻓﺪاران دوﻟﺖ در ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ وﻛﻴﻞ ﺟﺒﻬﺔﻣﻠّﻲ ﺣﺮارﺗﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﺧﺎرج ﺑﻪ ﺣﻤﻼت ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ و در‬
‫روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ]آورِل[ ﻫﺮﻳﻤﻦ ]ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﺮوﻣﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻣﺮﻳﻜﺎ[ ﺑﺮاي ﻣﻴﺎﻧﺠﻴﮕﺮي درﺑﺎرة‬
‫ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮد »ﻣﻴﺘﻴﻨﮕﻲ« ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﭗ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادهاﻧﺪ درﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و زد و ﺧﻮردي ﺑﻴﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻗﻮاي ﭘﻠﻴﺲ روي داد ﻛﻪ ﺑﺪون دﺳﺘﻮر‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي و ﺷﻠﻴﻚ ﺷﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻛﺸﺘﻪ و زﺧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﻜﺮﺑﻘﺎﺋﻲ رﺋﻴﺲﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ]ﻓﻀﻞاﷲ[ زاﻫﺪي وزﻳﺮﻛﺸﻮر ﺑﻮد‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق از‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺮ آﺷﻔﺖ و دﺳﺘﻮر ﺗﺤﻘﻴﻖ داد و اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف در اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﺑﻘﺎﺋﻲ را از رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﻛﺮد و دﺳﺘﻮر ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ او را داد و ﭼﻮن در‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﮔﺎه ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ و وزﻳﺮﻛﺸﻮر ﺑﺮودﺗﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻮن ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت دﺳﺘﻮر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﻜﻤﻪ را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻃﻲ ﺷﺪ و‬
‫دادﮔﺎه اداري او را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺎه ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﺤﻜﻮم ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪56‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻣﺴﺎﻓﺮت او‪‬ل ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف‬

‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻳﻚ روز دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎه ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ و ﺟﺮﻳﺎن ‪ 23‬ﺗﻴﺮ ]‪ [1330‬را ﻛﻪ دﺳﺖ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف در آن دﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮض ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ و ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻦ ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺮﺷﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻲ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻮب اﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ را ﺷﻤﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺟﻮاب دادم ﻛﻪ اﻣﺘﻨﺎﻋﻲ از اﻧﺠﺎم اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﻧﺪارم‬
‫وﻟﻲ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻋﺎدت ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻛﺎﻏﺬﻧﻮﻳﺴﻲﻫﺎ و ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﻣﻘﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺪارم ﺧﻮب اﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﻌﻈﻤﻲ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از رﻓﻘﺎ آن را ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ‪ 23‬ﺗﻴﺮ‪ ،‬وﺳﻴﻠﺔ ﺣﻤﻠﻪاي ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ دوﻟﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ داد و ﺣﻤﻼت‬
‫ﺷﺪﻳﺪي روي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺼﺮاﻟﻤﻠﻚ ]ﻫﺪاﻳﺖ[ ﻛﻪ ﺻﻨﺪوق ﻣﺆﺳﺴﺎن‬
‫ﻛﺬاﻳﻲ را از آراء دروغ ﭘﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﺳﻨﺎ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺑﺎ »ﻟﻴﺎﺧﻮف«‬
‫ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﺮد و ﺻﺪاي ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﻲ و رﻓﻘﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ در ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎون ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺷﺪم‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف رو ﺑﻪ رو ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻳﻚ روز دﻋﻮﺗﻲ از ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در آن ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬اواﺧﺮ ﺑﻬﺎر‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﻪ ﻛﺎخ اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻢ دﻳﺪم آﻗﺎي ﻋﻼ و ﻋﺪهاي از روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران و ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﺎرت‪ ،‬روي ﭼﻤﻦﻫﺎ ﺗﻌﺪادي ﺻﻨﺪﻟﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در آﻧﺠﺎ ﺟﻤﻌﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ آﻣﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ دﺳﺖ داد و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﻮم او ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬در آن ﺟﻠﺴﻪ وﻗﺘﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﻛﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﺸﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎً‬
‫روي ﺳﺨﻦ اﺷﺮف ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻠﺴﻪ وﻗﺘﻲ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﻣﺮا ﺑﺮاي دو روز ﺑﻌﺪ دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻋﺼﺮ‪ ،‬ﭼﺎي ﺑﺮوم در ﻛﺎخ اﻳﺸﺎن‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻦ‬
‫آنروز ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ رﻓﺘﻢ و ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺬاﻛﺮاﺗﻤﺎن ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ]ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ[ ﻫﮋﻳﺮ و رزمآرا ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﺪﺗﻲ از ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ و دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد و‬
‫درددل ﻓﺮاوان داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮارد ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﺎ ﺷﺪ و اﺗﻔﺎﻗﺎً آن ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ دﻳﺮﺗﺮ از وﻗﺖ ﻣﻘﺮّر رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﭼﻮن در ﺟﻠﺴﺔ دوﻟﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪم‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎﺑﻘﺔ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﻛﻪ از ﻗﻀﻴﺔ ‪ 23‬ﺗﻴﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜﺮوز‬
‫اﻳﺰدي رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ اﺷﺮف ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺎ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮداي آنروز ﺻﺒﺢ ﻗﺮار ﻣﻼﻗﺎت ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﻲ وارد ﺷﺪم ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ از اﻃﺎق روﺑﻪرو ﺑﺎ‬
‫ﺳﮕﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮔﻔﺖ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﺮا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻧﻐﻤﻪاي اﺳﺖ؟ ﻣﻦ اﻇﻬﺎر ﺑﻲاﻃﻼﻋﻲ ﻛﺮدم‪ .‬ﮔﻔﺖ ﭼﻄﻮر ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ؟ ﻛﺎﻏﺬ را ﭘﺮﻳﺮوز ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮادرم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻦﻃﻮر ﻣﻄﺎﻟﺐ را اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺣﻮادث ‪23‬‬
‫ﺗﻴﺮ و ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻔﺖ و اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﻴﻠﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﭼﺮا اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ دوﻟﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮدﺗﺎن راه ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻣﺜﻼً ﻛﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﭘﻴﺶ ﻛﻪ از ﻛﻼردﺷﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ‬
‫‪57‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﻮدﻳﺪ ]ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ[ ﺗﻴﻤﻮرﺗﺎش ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮد؟ ﮔﻔﺖ ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻔﺘّﺶ دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ؟ ﺟﻮاب دادم ﻣﻔﺘّﺶ ﻧﺪارﻳﻢ وﻟﻲ اﻳﻦﻃﻮر ﺷﻨﻴﺪهام‪ .‬ﮔﻔﺖ او آﻣﺪ و رﻓﺘﻨﺶ ﺗﺎزﮔﻲ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬از ﺑﭽﮕﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦﺟﺎ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻠﻐﻲ ارز دوﻟﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت او ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ از درﺑﺎر ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ وﻟﻲ ازﻣﺸﻜﻼت ارزي دوﻟﺖ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ وﻋﺪه دادم ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ارز را ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ و ﺟﻮاب ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ دو ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﺎﻣﻪاي از درﺑﺎر ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دﻛﺘﺮ ﻫﻮﻣﻦ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن واﻻﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار دﻻر و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﻓﺮاﻧﻚ ﺳﻮﻳﺲ در‬
‫اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬او ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﻲ داد و از‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻫﻢ ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ درﺑﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﻓﺮداي آنروز ﺑﻪ ﺧﻂ‬
‫ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ اﺷﺮف ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ دﻛﺘﺮﺟﻮاد آﺷﺘﻴﺎﻧﻲ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ]ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ[ ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺪداً ﻣﻮﺿﻮع ارز را ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد اﻗﺪام ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻀﻴﻘﺔ ارزي‬
‫دوﻟﺖ را ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدة ﻣﺰﺑﻮر ﻳﺎدآور ﺷﺪم و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺷﺎﻫﺪﺧﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻔﺮ ﻣﻮﻗﺘّﻲ‬
‫اﻳﺮان را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲرﻓﺖ ﻣﻮﺿﻮع اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻻاﻗﻞ ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه از‬
‫ﺣﺮارت ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ دو ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﺑﻮد وﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻠﻜﺔ ﻣﺎدر‬
‫اﻓﺘﺎد و ﻋﻠﻨﺎً ﭘﻮلﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﻧﺼﺮﺗﻴﺎن در اﺧﺘﻴﺎر آن اﻓﺮاد و ﺟﺮاﻳﺪﺷﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻠﺴﺔ ﻋﻠﻨﻲ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻜﺸﻨﺪ‬
‫ﻳﻚ ﺻﺤﻨﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﮔﺰارش و ﮔﺮﻓﺘﻦ رأي اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻴﺎﻳﺪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و وزراﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﺎرﻟﻤﺎن آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬آن‬
‫روز ﻗﻴﺎﻓﺔ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﻃﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺷﺨﺎص ﻣﺴﺆوﻟﻲ در ﻣﺤﻮﻃﺔ ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن آﻣﺪ و رﻓﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻲ دو ﻧﻔﺮ ﺧﺒﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن اﻓﺮاد ﻣﺴﻠّﺢ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫در اواﺧﺮ دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﻮد رادﻳﻮ را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ وﺻﻞ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﺬاﻛﺮات‬
‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ رادﻳﻮ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ از اﻳﻦﻛﻪ زﻧﮓ ﺟﻠﺴﺔ ﻋﻠﻨﻲ زده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺗﺬﻛﺮ داده ﺷﺪ ﻛﻪ وﺿﻊ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺑﺎزرﺳﻲ و ﻣﻦ رﻓﺘﻴﻢ و از ﭘﺸﺖ‬
‫ﺷﻴﺸﻪﻫﺎ ﻗﺪري ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻳﻢ و رﺋﻴﺲ اﻃﻤﻴﻨﺎن داد ﻛﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﻬﻤ‪‬ﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻧﮓ ﺟﻠﺴﻪ را زدﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻛﻼ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در ﺟﻠﺴﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﺑﻮد وزرا ﻫﻢ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﻄﻖ ﻗﺒﻞ از دﺳﺘﻮر ﻣﻲروﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦﻛﻪ ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﻲ‪] 2‬ﺧﻮﺋﻲ[ وارد ﺟﻠﺴﻪ ﺷﺪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﻓﺮﻳﺎد »زﻧﺪه ﺑﺎد« ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ ﻗﺮار ﺑﻮد وﻗﺘﻲ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد »ﻣﺮده ﺑﺎد« ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از زﻧﺪه ﺑﺎد ﻫﻢ »ﻣﺮده ﺑﺎد ﻣﺼﺪ‪‬ق« از ﻋﺮقﺧﻮرﻫﺎي‬
‫ﻣﺴﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﺰاع در ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺮﻳﻢ ﭘﻮر ﺷﻴﺮازي را ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺻﺪا ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﻻر ﺟﻠﺴﻪ‬
‫رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﻛﺎر زد و ﺧﻮرد ﺣﺘّﻲ ﺑﻪ راﻫﺮوﻫﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺘﻢ و ﻧﻈﺎﻣﻲﻫﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن را ﺑﻴﺮون ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮدم را ﭘﺸﺖ ﻣﻴﻜﺮوﻓﻮن رادﻳﻮ رﺳﺎﻧﻴﺪم و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻄﻮر‬
‫‪58‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ در ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻣﺤﺼﻮر ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن از راه دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ و در آن ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻤﺎل‬
‫اﻣﺎﻣﻲ ﺑﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﮔﻔﺖ »ﺑﺮو ﮔﻤﺸﻮ« و ﻗﺒﻞ از ﺻﺤﺒﺖ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﭘﺸﺖ ﺗﺮﻳﺒﻮن آﻣﺪه‬
‫ﺣﻤﻼت و ﻫﺘّﺎﻛﻲ ﻓﺮاوان ﺑﻪ رﺋﻴﺲ دوﻟﺖ ﻛﺮد و ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮدم او را از ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲﻛﺸﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻲﺷﻤﺎري از ﻣﺮدم ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﻴﺮون ﻣﺤﻮﻃﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي ﻧﻔﺮت ﺑﺎر ﺑﺮاي‬
‫اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي دوﻟﺖ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺑﺮاز اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را روي دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺼﺪ‪‬ق در آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ را ﺳﺎﻗﻂ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ داده ﺷﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻫﻴﺄﺗﻲ‬
‫ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﺮود‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﮔﻔﺖ و اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ از‬
‫ﺗﺮس اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺮأت اﺑﺮاز ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﻲ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻣﻲرود ﻛﻪ اﻳﺮان را ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺪﻫﺪ و اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ را ﭘﻴﺮوز ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﺄت‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ رﻓﺖ و ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻫﻤﺔ ﺗﺸﺒﺜﺎت ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻠﮕﺮاف ﺗﺒﺮﻳﻜﻲ از ﺷﺎه رﺳﻴﺪ و‬
‫ﻣﻦ ﺟﻮاب ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮدم و دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﻣﻀﺎء ﻛﺮد و ﻣﺨﺎﺑﺮه ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت از ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺑﻌﺪ از وﻗﺎﻳﻊ ﻧﻬﻢ‬
‫اﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ﻋﻼ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺧﺘﻢ ﻛﺎر ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﭼﻮن ژرژ ﻣﻚﮔﻲ ﻣﻌﺎون وزارت ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك آﻣﺪ و از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻮد و ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻛﺎر ﻧﻔﺖ رﺳﻤﺎً از ﻃﺮف رﺋﻴﺲ‬
‫ﺟﻤﻬﻮري دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﻪ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﺑﺮود‪ ،‬ﻫﻴﺄت ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺬاﻛﺮات ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ داﺧﻠﻲ اﻳﺮان و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫اﻳﺎدي ﺧﻮد در ﺧﻨﺜﻲﻛﺮدن ﻧﻬﻀﺖﻣﻠّﻲ اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﻣﻤﺎﻃﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﭘﻴﺮوزي ﭼﺮﭼﻴﻞ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻚ در ﻣﺠﻠﺲ و ﺧﺎرج داده ﺑﻮد و در داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻈﺎﻫﺮاﺗﻲ روي داد ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲﻫﺎ‬
‫ﺷﻠﻴﻚ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ ﻫﻢ از ﺷﺎه رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﺪ‪‬ق زودﺗﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اوﻗﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻟﺸﻜﺮ ﻣﺰﻳ‪‬ﻨﻲ رﺋﻴﺲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ وﻗﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺷﺒﻜﺔ ﺗﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم دوﻳﺴﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺮﺧﻮرده و ﺑﺪون اﻃﻼع‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ﺗﻀﻴﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﭗ را ﺷﺪ‪‬ت دادﻧﺪ و ﻣﺤﻴﻂ را آنﻗﺪر ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺑﻮد آﺷﻔﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﺎﻳﺐ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﺑﻪ واﺷﻴﻨﮕﺘﻦ ﺗﻠﮕﺮاف ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺻﻼح‬
‫ﻣﻲداﻧﺪ ﻫﻴﺄت اﻋﺰاﻣﻲ ﺑﺪون اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم و ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ وارد ﺗﻬﺮان ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻴﻢ اﻏﺘﺸﺎش‬
‫ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲﻫﺎ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ را در وﺣﺸﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺟﻮاب داد ﻣﺮدم‬
‫‪59‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫را در ﻛﺎرﺷﺎن آزاد ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد داﻧﻨﺪ‪ .‬روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻣﺤﻴﻂ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮﮔﺸﺘﻦ ﻣﺼﺪ‪‬ق از‬
‫ﻻﻫﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﻀﺎﻳﺎي ‪ 30‬ﺗﻴﺮ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد‪ ،‬درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﻓﺮت دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﻣﺼﺮ و آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺸﺔ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ را ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﭘﺲ از ورود‪ ،‬در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﺔ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺑﺎ ﺷﺎه ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺎس آن ﻣﺬاﻛﺮات‬
‫ﺑﻌﺪ از ﮔﺰارش ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در ﺟﻮاب ﺷﺎه ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد اﮔﺮ ﺗﻮدهايﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺮدم را وﻗﺘﻲ آزاد در ﻛﺎرﺷﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮد را ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻛﺎري ﺑﺮﺧﻼف ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ‬
‫اﻣﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﻣﻼﻗﺎت ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﻈﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ‬
‫وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻤﻲﮔﺬارد ﻛﺎري از ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲﻫﺎ‬
‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎه ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد در وزارت ﺟﻨﮓ ﺑﻜﺎﻫﺪ و دو‬
‫وزﻳﺮ ﺟﻨﮕﻲ ﻛﻪ در ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻧﻘﺪي و ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻳﺰدان ﭘﻨﺎه‪ ،‬ﻫﺮ دو را‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﻛﺎر دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ ﻃﺮف ﺗﻤﺎﻳﻞ و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺷﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻛﺎر وزارت ﺟﻨﮓ از ﻫﺮ ﭼﻬﺖ ﺑﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻓﺮق ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺬاﻛﺮات ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻲ‬
‫ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺎ ﺷﺎه‪ ،‬ﻋﺪم ﻣﺪاﺧﻠﺔ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن در ﻛﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺎه ﻗﻮل و وﻋﺪة ﺻﺮﻳﺢ داد و‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪاي ﻫﻢ وزارت ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻟﺸﻜﺮﻫﺎ ﻛﺮد اﻣ‪‬ﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﺮوع‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺤﻮة ﻣﺪاﺧﻼت آﻧﻬﺎ دو ﺻﻮرت داﺷﺖ؛ ﻳﺎ ﻫﺮج و ﻣﺮج و ﻧﺎاﻣﻨﻲ را ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫زد و ﺧﻮرد ﺷﺪه و دوﻟﺖ را در اﺷﻜﺎل ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺟﺮﻳﺎن زاﺑﻞ و ﺑﺮوﺟﺮد و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺤﻠﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ از ﺻﻨﺪوقﻫﺎ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺸﻜﻴﻦ ﺷﻬﺮ و رﺿﺎﺋﻴﻪ و ﺧﺮمآﺑﺎد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ از ﻣﺬاﻛﺮات ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً آﻗﺎيﻋﻼ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﺎه را از اﻧﺘﺨﺎب ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻓﺮاﻃﻲ ﺗﺬﻛﺮ داده ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ در ﺟﻮاب اﻇﻬﺎر‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدم آن ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺟﻠﺴﺔ ﻣﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن اﻋﻠﻴﺤﻀﺮت ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎه ﺑﻪ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ و ﻃﺮز ﺗﻔﻜّﺮ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق آﺷﻨﺎ ﺑﻮد و ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ او از راه ﻣﺼﻠﺤﺖ و‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺻﺪ در ﺻﺪ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در ﺿﻤﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﻳﻮر‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫اﻏﻠﺐ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻟﺸﻜﺮ در وﻻﻳﺎت اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر او ﻧﺒﻮد و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ وﻻﻳﺎت‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﻴﺴﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻘﺎﻣﺎت ذي ﻧﻔﻮذ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﺮوع و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ از ﮔﺮﻓﺘﺎري دوﻟﺖ در وﻻﻳﺖ و‬
‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬از ﻣﺒﺎرزهاي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ در ﭘﻴﺶ دارد و از ﺧﺮاﺑﻲ ﻣﺎﻟﻴ‪‬ﻪ و اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻠﻮا و ﺷﻮرﺷﻲ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﻘﺸﺔ ﺑﺮﻫﻢ زدن ﺗﻬﺮان ﻛﻪ‬
‫‪60‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻫﻤﻴﺸﻪ آﻣﺎده داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ ،‬در داﺧﻞ‬
‫ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ درﺑﺎر در اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﻲ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‬
‫درﺑﺎر‪ ،‬از روز او‪‬ل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻧﻔﺮت و دﺷﻤﻨﻲ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮد و ﭼﻮن‬
‫ﻫﺴﺘﻪاي از ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺑﻨﺎم ﺧﻮد را در زﻳﺮ ﻋﻨﻮان ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻣﻲدﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﺪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺑﺴﻂ ﻗﺪرت ﺟﺒﻬﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻧﻘﺶ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ را ﺑﺎزي‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺼﺎف داد ﻛﻪ ﻫﻤﺔ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در راه‬
‫ﺟﻬﺎد و ﻣﺒﺎرزهاي ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ذرهاي ﻏﻔﻠﺖ در ﻛﺎر ﻧﺒﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺸﺎﺟﺮات‬
‫ﻟﻔﻈﻲ و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺑﻌﻀﻲ رﻓﻘﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻳﻚ ﺣﺰب ﻫﻢ‬
‫رﻧﮓ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻓﻖ در ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦ اﻋﻀﺎي آن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و روز او‪‬ل‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﺤﺼ‪‬ﻦ ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﺔ ﭼﻬﺎر روزة‬
‫درﺑﺎر از ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﺒﻬﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺒﺎرزه رﻫﺎ ﻧﺸﻮد و ﻳﻚ ﻫﺴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ را رﻫﺒﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻫﻔﺖ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎي ﻣﺎ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﻋﺪم ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ دو ﺳﻪ‬
‫ﻧﻔﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻃﻠﺐ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ از ﻫﻤﺎن اوﻗﺎت دو ﺳﻪ ﻧﻔﺮ را ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ رأي ﻣﺨﻔﻲ ﻛﻨﺎر‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻴﺪي ﻧﻮري ﺑﻮد‪ .‬روزي ﻛﻪ از اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﺄﻳﻮش ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎي‬
‫ﻓﺤ‪‬ﺎﺷﻲ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ را ﮔﺬاﺷﺖ و او ﻛﻪ اوﻟّﻴﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺮﻳﻮر ﺑﺮﺿﺪ درﺑﺎر ﻧﻮﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ در ﺻﻒ ﺷﺎهﭘﺮﺳﺘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺗﺼﻔﻴﺔ ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬در ﻣﺒﺎرزات ﻧﻔﺖ و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رزمآرا‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺎ ﺷﺪ‪‬ت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺠﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﻢ ﺑﻘﺪر ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً آﻗﺎي ﺣﺎﺋﺮيزاده در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ رزمآرا‪،‬‬
‫ﻛﺴﺎﻟﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺆﺛﺮي ﺑﺎ او ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻲ دو ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از‬
‫زﻣﺎﻣﺪاري و در زﻣﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮش‪ ،‬ﺑﺎ او داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ »ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ« از آن ﺑﻲﺧﺒﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﺎنوﻗﺖ ﻣﻄﻠﺐ را اﺣﺴﺎس ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻘﺪري ﺣﺴﺎس ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﻜﺎف ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﺧﺘﻼف در ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ‬
‫ﻣﺸﻖ اﻗﻠﻴﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ در ﺣﻔﻆ وﺟﺎﻫﺖ ﻛﻮﺷﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺎر اﻛﺜﺮﻳ‪‬ﺖ ﺑﻜﻨﻨﺪ‬
‫و ﺣﻜﻮﻣﺖ را اداره ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎﻳﻲ در ﻃﺮز ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﻟﺖ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻳﻚ ﺟﻠﺴﺔ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﺮﻛﺐ از ﻣﻜّﻲ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮيزاده‪ ،‬دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬دﻛﺘﺮ‬
‫ﺑﻘﺎﺋﻲ و ﻳﻜﻲ دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب اﻋﻀﺎي دوﻟﺖ ﺧﻮد ﺗﺸﻜﻴﻞ داد و ﺣﺘﻲ ﻧﺎم ﻫﺮ ﻧﺎﻣﺰد‬
‫وزارت ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬رأي ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺸﻜﻴﻞ دوﻟﺖ زﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺑﻴﻦ رﻓﻘﺎ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺷﺪ و ﺗﺎ آنﺟﺎ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ آزاد از ﺟﺒﻬﻪ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ در ﺻﻒ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ و اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺟﻤﺎل اﻣﺎﻣﻲ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴ‪‬ﺪﻣﻬﺪي ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ و اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ دوﻟﺘﺸﺎﻫﻲ و‬
‫‪61‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬او را ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﻜﺔ‬
‫ﻣﺎدر ﻧﻴﺰ او را ﺳﺨﺖ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪن ]ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪﻳﺮ[ آزاد ﺑﺮاي ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬ﮔﺮان ﻧﺒﻮد و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او‪ ،‬زﻣﺰﻣﺔ ﺣﺎﺋﺮيزاده از‬
‫ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﺋﺮيزاده ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ رﺿﺎﺧﺎن ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻦ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ از روزﻫﺎي او‪‬ل زﻣﺰﻣﺔ او‪ ،‬از درﺑﺎر اﻟﻬﺎم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﭼﻮن ﻣﺮدي ﻣﺴﺘﺒﺪ و ﻟﺠﻮج‬
‫و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺧﺒﺮﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻼً اﻧﺘﺨﺎب رﺋﻴﺲ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﺰد‪ ،‬ﻣﻲرﻧﺠﻴﺪ و اﺧﺘﻼف‬
‫ﻣﺤﻠّﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻃﺎﻫﺮي در ﻳﺰد‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﻴﺪاد و ﭼﻮن ﻫﺮ روز‬
‫در ﻳﺰد ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﻮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﻧﻪ وﻗﺖ آن را داﺷﺖ ﻛﻪ وارد اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﺑﺸﻮد و ﻧﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را آﻧﻘﺪر ﻣﻬﻢ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻮن‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت در ﭘﻴﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮيزاده زرﻧﮓﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ در آن ﻣﻮﻗﻊ ﺣﺴ‪‬ﺎس‪ ،‬از دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫و ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﺒ‪‬ﺮد‪ .‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ .‬و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺤﺮان‬
‫ﺟﺒﻬﻪ را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻜّﻲ ﭘﻴﺶ از اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻮﭼﻚ‪،‬‬
‫از ﻣﺼﺪ‪‬ق رﻧﺠﻴﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻗﺮار ﺷﺪ ﻫﻴﺄﺗﻲ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﺷﻜﺎﻳﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮود‪ ،‬ﻣﻜّﻲ از آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻴﺄت ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮدم‪ ،‬او ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ را ﺑﻪ او‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮدم‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي‬
‫»ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺨﺘﻠﻂ« را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﺔ اﻋﻀﺎي »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن« ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮﺷﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺻﻼح ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﺨﺘﻠﻂ« از ﻫﺮ‬
‫ﻳﻚ از دو ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دو ﻧﻔﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﺄت ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻜّﻲ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ‬
‫ﻫﻴﺄت ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرا‪ ،‬آﻗﺎﻳﺎن ﺻﺎﻟﺢ و دﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و از ﺳﻨﺎ ـ‬
‫اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻨﻢ ـ ﺳﻬﺎماﻟﺴﻠﻄﺎن ﺑﻴﺎت را ﻛﻪ در اروﭘﺎ ﺑﻮد و دﻛﺘﺮﻣﺘﻴﻦدﻓﺘﺮي را اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜّﻲ ﻛﻪ در آﺑﺎدان ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﺑﻨﺎم ﺳﻔﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮان رﺳﻴﺪ و از‬
‫ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﺄت ﻣﺨﺘﻠﻂ او را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻜﺮده و ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﮔﺮ او را ﺑﺒﺮم‪،‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻧﺠﻴﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ از دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﺮد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﺑﻘﺎﺋﻲ و ﻳﻜﻲ دو ﻧﻔﺮ‬
‫دﻳﮕﺮ را ﻫﻢ ﺧﻮد دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰو ﻣﺸﺎورﻳﻨﺶ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﻜّﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﻧﺎﮔﻮارﺗﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ و ﻣﻜّﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﺑﻮدﻳﻢ و در ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ رﻓﺎﻓﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﺑﻮد‪،‬‬
‫وﻟﻲ آن ﺷﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﻜّﻲ از آﺑﺎدان ﺑﺮﮔﺸﺖ و آن اﻧﻘﻼب را ﻣﻦ در ﺣﺎل او دﻳﺪم‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺋﻨﺎت‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻲارزش ﻓﺤﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ دﻓﻌﻪ ﻳﻜّﻪ ﺧﻮردم و ﺳﺨﺖ‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻒ ﺷﺪم ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻲ از ﻣﻴﺎن ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰد و ﺑﺎ ﺣﻮادث و اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺑﻲﺷﻤﺎر‪ ،‬آنﻗﺪر‬
‫ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻋﺠﺎب و ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻴﭻ و ﭘﻮچ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزهاي را ﻛﻪ ﻣﻠّﺘﻲ‬
‫ﻧﮕﺮان آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺻﻒ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻌﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ‬
‫‪62‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺎر درﺳﺖ ﺷﻮد و ﺣﻴﺜﻴ‪‬ﺖ ﻣﻜّﻲ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاي ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻛﺮدم و ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺮاي اﻣﻀﺎء دادم ﻛﻪ در آن ﻧﺎﻣﻪ از ﻣﻜّﻲ ﺧﻮاﻫﺶ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺣﺴ‪‬ﺎس ﺑﻮدن وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ آﺑﺎدان‪ ،‬ﺑﻪ آنﺟﺎ ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﺳﻠﻪاي ﺑﻪ‬
‫ﻣﻜّﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ او‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎ‪ ،‬از ﺟﻮش و ﺧﺮوش ﻧﻤﻲاﻓﺘﺎد و ﺑﺪ زﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﭘﻴﺶ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬دﺷﻨﺎم ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ »ﺑﻮ« ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ »ﺟﺒﻬﻪ« ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه و‬
‫ﺷﻜﺎف در آن ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﮔﻮﻳﺎ‪ ،‬در ﺟﻠﺴﺔ ﻋﻠﻨﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ‬
‫ﻫﻴﺄت ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد ﻣﻜّﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ اﺷﺎره او‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺻﺤﺒﺘﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً‪ ،‬رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﻴﺎن ﻣﻜّﻲ و دﻛﺘﺮﺑﻘﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰﺋﻲ ﭘﻴﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ روز‬
‫ﺑﻪ روز ﺷﺪ‪‬ت ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺎﻳﻊ ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ از رﻗﺎﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﻜﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن را ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﺧﺘﻼﻓﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﺣﻮزه ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي دو رﻗﻴﺐ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﻛﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺪاﺋﻲ ﺑﻘﺎﺋﻲ و ﻣﻜّﻲ را زﻳﺎدﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻫﻮاز و ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﺷﺪن دﻛﺘﺮ ]ﺷﻤﺲاﻟّﺪﻳﻦ[ ﺟﺰاﻳﺮي دوﺳﺖ ﻣﻜّﻲ‪ ،‬و‬
‫ﻧﺎﻣﺰد ﻛﺮدن ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺣﺰب زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن از ﻃﺮف دﻛﺘﺮﺑﻘﺎﺋﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻜّﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از‬
‫آﺑﺎدان و ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻐﺮور ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪ دﻫﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ رﻓﻘﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﺮ روا ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺮفﻫﺎي زﻣﺨﺖ و زﺷﺖ ﻣﻲزد و ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮﺑﻴ‪‬ﺘﻲ را ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮدي و ﺑﺮودت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد و ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﺎﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮ‬
‫ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ از ﺗﻬﺮان ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻜّﻲ ﺑﻘﺪري ﭘﺮﺧﺎش ﺑﻲﻣﻮرد ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴﻦ او و دﻛﺘﺮﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻛﺘﻚﻛﺎري و ﻓﺤﺶ و‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﻛﺸﻴﺪ و ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮك ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻘﺎﺋﻲ و ﻣﻜّﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﻜّﻲ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﺑﻘﺎﺋﻲ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﻜﻨﺪ و ﺑﺪﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ رﻗﺎﺑﺘﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺣﺰب اﻳﺮان و ﺣﺰب زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن ﭘﻴﺪا ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻘﺎﺋﻲ ﭘﺎ‬
‫را در ﻳﻚ ﻛﻔﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺣﺰب اﻳﺮان ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا در ﺗﻬﺮان ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺰب‬
‫زﺣﻤﻜﺘﺸﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ داد و ﻗﺒﻮل اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮاي ﺟﺒﻬﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬زﻳﺮا زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن‬
‫ﺣﺰب ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻮد و اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ در ﺗﻬﺮان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻏﻴﺮ از رأي ﺣﺰﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺼﺖ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد‬
‫ﻫﺰار رأي ﺟﻤﻊآوري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وﻟﻲ »ﺣﺰب اﻳﺮان« ﺳﺎﺑﻘﺔ ده دوازده ﺳﺎﻟﻪ داﺷﺖ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ]اﻟﻠّﻬﻴﺎر[ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬دﻛﺘﺮ]ﻛﺮﻳﻢ[ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ‪] ،‬ﻣﻬﻨﺪس ﻛﺎﻇﻢ[ ﺣﺴﻴﺒﻲ و ﻣﻬﻨﺪس‬
‫زﻳﺮكزاده را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻘﺔ ﺟﻮان ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان در ﻃﻮل ﻣﺒﺎرزات اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آنﻫﺎ و ﻧﺎﻣﺸﺎن آﺷﻨﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ را ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬آﻗﺎي ]ﺷﻤﺲ[ ﻗﻨﺎتآﺑﺎدي‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ درﺧﻮاﺳﺖ را داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﺑﺤﺮان و ﺧﻄﺮ و ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪن و ﺗﺠﺰﻳ‪‬ﺔ ﺟﺒﻬﻪ را اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﺗﺮاﺷﻴﺪن آﻗﺎزادﮔﺎن »آﻳﺖاﷲ« ]ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ[ در وﻻﻳﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫روز ﺷﻜﺎﻳﺖ از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺾ رﺿﺎي ﺧﺪا اﻳﻦ‬
‫‪63‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻛﺎر را ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮد »آﻗﺎزادﮔﺎن« ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ ﺣﻮزه را ﻳﺪك‬
‫ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و آﻗﺎزادة ﺑﺰرگ ﺳﻪ ﺣﻮزه را‪ .‬و در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻏﻴﺮ از آﻗﺎ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻛﻪ ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺘﻲ در‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻠّﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪ ،‬ﺟﺒﻬﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ دو ﭘﺴﺮ دﻳﮕﺮ »آﻗﺎ« را ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺴﺖ و‬
‫ﺑﻨﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﺘﺨﺎب آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻟﻜﻪدار ﺷﺪن ﻧﺎم ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫و ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺸﻮد‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﺠﻴﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺣﺴ‪‬ﺎس ﺑﻮد و ﻏﺎﻟﺒﺎً از ﻣﺪاﺧﻼت »آﻗﺎ« و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﮔﻠﻪ داﺷﺖ و دو ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻫﺎي ﺑﺎرﻳﻚ ﻛﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪاي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮ ارزش ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬اواﺧﺮ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‪ ،‬ﻏﺮور و ﻧﺨﻮت ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻜﺮّر ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻢ ‪ 136‬وﻛﻴﻞ اﻳﺮان را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬رأي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬
‫اﺻﻼً اﻳﻦ اد‪‬ﻋﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻻزم دارد‪.‬‬
‫اﻧﺠﻤﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ و ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻫﻨﻮز ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي ﺧﻮد را ﻧﺪاده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪن رﺳﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﺿﻊ ﺻﻮرت زﻧﻨﺪهاي ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ در ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬آن روح ﺻﻤﻴﻤﻴ‪‬ﺖ و‬
‫رﻓﺎﻗﺖ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬زﻋﻤﺎي ﻗﻮم‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻓﺤﺶ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺑﻪ ﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل ﺣﺎﺋﺮيزاده ﻛﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﻗﺎي ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬آن وﺿﻊ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﻣﺮا ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪم و ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق رﻓﺘﻢ‪ .‬از ﻣﻌﺎوﻧﺖ او‪ ،‬از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﺷﺪن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و از ﻋﻀﻮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻔﺎ داده ﺑﻴﺮون آﻣﺪم‪ .‬ﻓﺮداي آن روز ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻠﺴﻪ را‬
‫ﺑﺮاي او ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ زار زار ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ اﻣﭙﺮاﻃﻮري اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺬاﻛﺮات ﻳﻜﻲ دو ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﺧﻮد او دﻋﻮﺗﻲ ﺑﻪ ﻧﻬﺎر ﺑﻜﻨﺪ و اﻳﻦ اﺧﺘﻼف را از‬
‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارد‪ .‬ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎري او‪ ،‬ﻣﺠﺎل اﻳﻦ ﻛﺎر را داد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺬاﻛﺮات و‬
‫اﻟﺘﻤﺎسﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜّﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎتﻫﺎﻳﻲ در ﺧﺎرج و در ﻣﻨﺰل ﺧﻮدم ﺑﻴﻦ او و ﺑﻘﺎﺋﻲ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻗﺮار ﺷﺪ در ﺟﻠﺴﺔ ﺟﺸﻦ ﻛﻠﻮب ﺟﻮاﻧﺎن ﺣﺰب زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻦ و ﻣﻜّﻲ و ﺑﻘﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ وارد ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻳﻦ ﻛﺎر ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﻚ روز ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ‪ ،‬در ﺟﺸﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻮاﻧﺎن زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن در ﻳﻜﻲ از ﻋﻤﺎرات اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺳﭙﻪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﻬﺎرراه ﭘﻬﻠﻮي‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ داده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﺪهاي از ﻣﻌﺎرﻳﻒ ﻧﻴﺰ در آن ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ وارد ﺷﺪﻳﻢ و در‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺟﺸﻦ‪ ،‬ﻣﻜّﻲ و دﻛﺘﺮ ﺑﻘﺎﻳﻲ و ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻧﻮﺑﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺻﺮاﺣﺖ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺧﺘﻼﻓﻲ در ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻧﻴﺴﺖ زﻳﺮا اﻣﺮوز اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺑﺸﻮد‪ .‬رﻓﻘﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ و ﻛﻨﺎﻳﻪ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ در ﺣﻘﻴﻘﺖ رﻗﺎﺑﺖ اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ـ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻜّﻲ و ﺑﻘﺎﻳﻲ ـ در آن‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮد و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻛﻪ ﻣﻜّﻲ ﺑﻨﺎي ﺧﺮدهﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ را ﻫﻢ ﺷﺮوع ﻛﺮد و‬
‫‪64‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫در ﻳﻜﻲ از ﺟﻠﺴﺎت ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻣﻨﺰل ﻣﺸﺎر ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮر زﻧﻨﺪهاي ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻛﺮد و از وﺿﻊ ﻣﺪاﺧﻼت »آﻗﺎزادهﻫﺎ« ﺑﻪ ﺷﺪت اﻧﺘﻘﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ را از‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻧﮕﻬﺪارﻳﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد و ﺣﺘّﻲ اﻋﻼﻣﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮي ﻫﻢ ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺴﺮان ﺧﻮد را ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻗﺎي ﺳﻴﺪﻣﺤﻤ‪‬ﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ آﻗﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﻛﺎﺷﺎن و ﺳﺎوه و ﻳﻜﻲ دو ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫وﻛﻴﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﻲ ﭘﺴﺮ ﻛﻮﭼﻚ او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺳﺒﺰوار را ﺑﺮاي ﺣﻮزة اﻧﺘﺨﺎﺑﻴﻪ ﺧﻮد ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد و از اواﺧﺮ دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎﻳﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺮّوﻟﻨﺪ دو ﻧﻔﺮ از‬
‫وﻛﻼي اﻛﺜﺮﻳ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺰرگ ﻧﻴﺎ و دﻛﺘﺮ ﻧﺒﻮي وﻛﻼي آن دوره ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ‬
‫را ﻛﻪ اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ وزراﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آورده‪،‬‬
‫از روي آﻧﻬﺎ ﻋﻜﺲﺑﺮداري ﻧﻤﻮده‪ ،‬در ﻛﺮﻳﺪورﻫﺎي ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮاي ﺗﻀﻌﻴﻒ روﺣﻴﺔ ﻃﺮﻓﺪاران‬
‫دوﻟﺖ ﻧﺸﺎن وﻛﻼ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻫﻤﺔ ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻴﺮون ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺪاﺧﻼت‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺿﻌﻒ دوﻟﺖ در ﺣﻔﻆ اﻛﺜﺮﻳ‪‬ﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ او ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻨﺎت آﺑﺎدي ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ از ﺷﺎﻫﺮود اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎﺋﺮيزاده روي رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ دﻛﺘﺮ‬
‫ﻃﺎﻫﺮي در ﻛﺎر اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻳﺰد اﺧﻼل ﻣﻲﻛﺮد و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻋﻨﺎوﻳﻦ رويﻫﻢرﻓﺘﻪ در ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫روﺣﻴﺔ ﻃﺮﻓﺪاران ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ اﻛﺜﺮﻳ‪‬ﺖ ﻣﺘﺰﻟﺰل و‬
‫ﺑﻲﭘﺮﻧﺴﻴﺐ و ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺸﻜّﻞ را در ﭘﺎرﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ .‬و ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آن اﻗﻠﻴ‪‬ﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﻣﺰﺑﻮر را ﺗﺸﺠﻴﻊ ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ را اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻳﻚ‬
‫اﺳﺘﻴﻀﺎح دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ]ﺣﻜﻤﺖ[ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ در ﻣﻌﺮﻛﻪ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ و اﻛﺜﺮﻳ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ‪ ،‬در دورة رزمآرا‪ ،‬ﻛﻪ آﺧﺮ ﻣﺪت رﻳﺎﺳﺖ او ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﺠﺪﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻴﺄت‬
‫رﺋﻴﺴﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر رﻗﻴﺐ ﻣﺆﺛﺮ و ﻗﻮي‪ ،‬ﻣﺜﻞ دﻛﺘﺮ ﻃﺎﻫﺮي ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن در ﺑﺎزي »ﺑﻨﺪ‬
‫ﺟﻴﻤﻲﻫﺎ« او را ﻫﻢ در »ﺑﻨﺪ ﺟﻴﻢ« ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه ﺑﻮد و در اﻓﻜﺎر ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻨﺪ ﺟﻴﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ از ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﮔﺬراﻧﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ ﻛﺎر ﻛﺮدن در‬
‫دﺳﺘﮕﺎه را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻋﻤﺮاﻧﻲ ﮔﻤﺎرده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺎس اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻋﺒﺎرت از ﺗﻈﺎﻫﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺧﺮاﺑﻲ و ﻓﺴﺎد و دزدي و ﺑﻲﺑﻨﺪ و ﺑﺎري ﺗﺸﻜﻴﻼت‪ ،‬ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﮔﻠﻪ و‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪ .‬در دورة ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ]ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ[ ﺳﺎﻋﺪ ]ﻣﺮاﻏﻪ[ و وزارت درﺑﺎر‬
‫ﻫﮋﻳﺮ ﺑﺎ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺷﺎه‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻫﻢ در ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺑﺎﻻ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﻢ ﻋﺪهاي‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺜﻞ »ﻗﻮاماﻟﺴ‪‬ﻠﻄﻨﻪ« ﻛﻪ آن وﻗﺖ ﺑﺎ درﺑﺎر‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬در »ﺑﻨﺪ«‬
‫ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻛﺎر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺎم ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ‪ ،‬دﻛﺘﺮ‬
‫‪65‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫]ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ[ اﻗﺒﺎل‪] ،‬ﻋﺒﺎس[ ﮔﻠﺸﺎﺋﻴﺎن و ﻏﻴﺮه ﻫﻢ ﻛﻪ در آن ﻣﻮﻗﻊ از ﺳﺮدﻣﺪاران ﻣﻌﺮﻛﺔ ﻧﻔﺖ‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﻦ »ﺑﻨﺪ ﺟﻴﻢ« دﻳﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺘﺨﺪﻣﻴﻦ دوﻟﺖ را ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ‪» :‬اﻟﻒ« ـ ﺧﻮﺑﻬﺎ‪،‬‬
‫»ب« ـ ﻣﺘﻮﺳﻄﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺪرد ﻛﺎر ﺣﺴ‪‬ﺎس ﻧﻤﻲﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬و »ﺟﻴﻢ« ـ ﻓﺎﺳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ از ﻛﺎر‬
‫اﻓﺘﺎدهﻫﺎي ﺑﺪ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻮﻏﺎي »ﺑﻨﺪ ﺟﻴﻢ« در اﺑﺘﺪاي ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺪتﻫﺎ وﻗﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺸﻐﻮل داﺷﺖ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎه ﻃﻮل ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ زرﻧﮕﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‬
‫ﻋﺪهاي از »ﺑﻨﺪيﻫﺎي« ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﻛﻪ ده دوازده ﻧﻔﺮي ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن ـ از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫وﻛﻼي ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ـ را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﺎدة واﺣﺪهاي ﺑﺮاي ﻟﻐﻮ آن ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫رﺳﺎﻧﻴﺪ ﻛﻪ در ﺳﻨﺎ‪ ،‬دﻓﻦ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ »ﺑﻨﺪﻳﻬﺎ« از »ﺑﻨﺪ« ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻳﺎران‬
‫او‪ ،‬ﻛﻪ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﺳﺎل او‪‬ل ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ »ﺑﻨﺪﺟﻴﻤﻲﻫﺎ« ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ را ﻓﺎش ﻛﺮد و ﻣﻘﺎﻻت ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﺟﺮاي آن‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺘﺸﺎر داد‪ .‬در ﺟﻠﺴﺔ ﺑﻌﺪ از ﮔﺬراﻧﻴﺪن »ﻣﺎدة واﺣﺪة ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ« دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻧﻄﻖ‬
‫ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮ ﺿﺪ اﻳﻦ اﻗﺪام رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺘﺸﻨﺞ ﺷﺪ و ﻧﻄﻖ او ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﻣﻜﺮّر‪ ،‬ﭼﻪ در دورة ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﭼﻪ در دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻦ »ﺳﺮدار« و اﻋﻀﺎي‬
‫ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎﻣﺎت ﺟﻠﺴﺎت و ﻧﻮﺑﺖ ﻧﻄﻖ و ﻏﻴﺮه‪ ،‬ﻣﺸﺎﺟﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻜّﻲ ﭘﺮﺧﺎش ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻜّﻲ در ﺟﻮاﺑﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﭼﻚ ﺑﻲﻣﺤﻞ ﻧﻜﺸﻴﺪهام« و‬
‫ﭼﻮن اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ را ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺮاوان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان از او ﺷﻜﺎﻳﺖ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦﻃﻮر ﺻﺤﺒﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺑﺮاي ﺣﻴﺜﻴ‪‬ﺖ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﮔﺮان ﺑﻮد‪ .‬رزمآرا ﻛﻪ آﻣﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺗﺸﺘّﺖ اﻛﺜﺮﻳﺘﺶ »ﺑﻨﺪﻳﻬﺎ« را اﺟﺮا ﻧﻜﺮد و ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻢ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻜﻠﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻴﺄت رﺋﻴﺴﺔ ﻣﺠﻠﺲ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫اﻳﻦﻃﻮر ﺷﻬﺮت داﺷﺖ ﻛﻪ درﺑﺎر و دوﻟﺖ‪ ،‬دﻛﺘﺮ]ﻫﺎدي[ ﻃﺎﻫﺮي‪ 3‬را ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬
‫اﺳﺖ در ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرت ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺨﺎﻟﻒ او ﻣﻲرﻓﺖ و وﺿﻊ دو ﺣﺮﻳﻒ ﻃﻮري ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺷﺶ ﻫﻔﺖ رأي »ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ« ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ رﺋﻴﺲ آﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ را ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻳﻢ و رﻓﻘﺎي ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ را ﻫﻢ ﺧﺒﺮ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ دﻛﺘﺮ ﻃﺎﻫﺮي رأي ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻫﻢ ﺷﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎن آراء ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ دوﺑﺎره او را در ﻛﺮﺳﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﺮد و‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺗﺮﻣﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻣ‪‬ﺎ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻣﻮﻗﻊ روي ﻛﺎر آﻣﺪن رزمآرا ﺟﺮﻳ‪‬ﺎﻧﺎت ﻣﺠﻠﺲ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫او ﻣﻲﭼﺮﺧﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ او را روي ﻛﺮﺳﻲ رﻳﺎﺳﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‬
‫و ﺣﺮﻳﻔﺶ را از ﻣﻴﺪان ﺑﺪر ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از دو ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻜﻠّﻲ از ﻳﺎد ﺑﺮد و ﺳﺨﺖ ﺑﻪ رزمآرا و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺷﺪ و اﺧﺘﻼﻓﺎت از ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻛﺮد‪.‬‬
‫رزمآرا ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق روي ﻛﺎرآﻣﺪ‪ ،‬اواﻳﻞ اﻣﺮ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد وﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﺎ آنﺟﺎ ﺟﻠﻮ رﻓﺖ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻠﻨﺎً در ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫‪66‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻣﻨﺰل اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ دوﻟﺘﺸﺎﻫﻲ وﻛﻴﻞ ﻛﺮﻣﺎﻧﺸﺎه ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﺰ رﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ را ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺮفﻫﺎي زﻧﻨﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﻮﻣﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰد‪ .‬ﺗﺎ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻜّﻲ از داﺧﻞ ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻦ از ﺧﺎرج ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ از وﻛﻼ‪،‬‬
‫اﻳﻦﻃﻮر ﻣﺼﻠﺤﺖ دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ در ﻣﺎهﻫﺎي آﺧﺮ دوره ﻧﮕﺬارﻳﻢ او ﻋﻠﻨﺎً ﺑﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ ﺟﻬﺖ در ﺻﺪ‪‬د اﻟﺘﻴﺎم ﺑﺮآﻣﺪﻳﻢ و ﭼﻮن ﺳﺮدار از ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺧﻴﻠﻲ واﻫﻤﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﺠﺪ‪‬د او ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺐ در ﻣﻨﺰل ﻣﻌﺪل ]ﺷﻴﺮازي[ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ را‬
‫آﺷﺘﻲ داده و »ﺳﺮدار« ﻗﻮل ﻫﻤﻜﺎري داد و از اﻳﻦ راه ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ دوﻟﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از اﻧﺠﺎم‬
‫اﺳﺘﻴﻀﺎح ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﺎت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪهاي از وﻛﻼي ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮدن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻴﻪ ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ و ﻗﻬﺮاً‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﻣﻴ‪‬ﺴﺮ ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺘﺮت‪ ،‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻴﻦ ﺳﺮدار ﻓﺎﺧﺮ و دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻬﻢ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﭼﻮن ﻣﻦ در آن ﻣﻮﻗﻊ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺑﺴﺘﺮي ﺑﻮدم‪ ،‬از ﻋﻠّﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣ‪‬ﻄﻠﻊ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪ ﻣ‪‬ﻄّﻠﻊ ﻧﺸﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل ﺑﻲﻃﺮﻓﻲ ﻳﺎ ﻃﺮﻓﺪاري رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ در ﻛﺎر دوﻟﺖﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و او‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺷﻜﺎﻻت زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻳﺎ ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ در‬
‫دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ و رﻳﺎﺳﺖ اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ ]دﻛﺘﺮﺳﻴﺪ ﺣﺴﻦ اﻣﺎﻣﻲ[ و ﺑﻌﺪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ وﻗﺘﻲ از ﺧﻄﺮ روزﻫﺎي آﺧﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﻓﺮاﻏﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﺗﻬﺮان ﻫﻢﭼﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺷﺮﻛﺖ اﻓﺮاد در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ و ﺧﻠﻊ‬
‫ﻳﺪ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻏﺎرﺗﮕﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻛﺎﻣﻼً اﻣﻴﺪوار ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ وﻛﻼﺋﻲ ﺑﺎ ﻫﻤ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺸﻜﻼت را از ﭘﻴﺶ ﭘﺎي ﻣﻠّﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ دﻓﻌﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي اﻳﻦ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻛﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﺟﺒﻬﻪ دﻳﮕﺮ آن ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ دوره ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‪ ،‬ﻟﻴﺪر ﺟﺒﻬﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي اﺧﺘﻼﻓﺎت داﺧﻠﻲ اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻫﻢ در ﻋﻀﻮﻳ‪‬ﺖ دوﻟﺖ درآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻏﺮور و ﺧﻮدﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻤﻠﻜﺖ را ﻓﺘﺢ ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺣﺎﻻ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﺎﺋﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﻴ‪‬ﻪ ﻫﻢ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮد راﺿﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﺣﺰﺑﻲ ورزﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼفﻫﺎ ﭼﻪ ﺧﻄﺮﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺒﺎر آورد‪،‬‬
‫ﺑﻘﻴﻪ ﻏﺮق در ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﺮاب ﻛﺎري ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺎخ درﺧﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻪ را‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺷﺐﻫﺎ ﻛﻪ ﺻﺮف ﻣﺠﺎدﻟﻪ دوازده ﻧﻔﺮ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎي ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ از ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺟﺒﻬﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻖ ﻟﻴﺪر اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ‬
‫ﺑﻮدهام‪ ،‬آن وﻗﺖ در ﺧﺎرج ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ دوﻟﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ اﻧﺘﺨﺎب »ﻟﻴﺴﺘﻲ« ﺑﻜﻨﺪ و ﺣﺘﻲ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻮرﺗﻲ ﻧﺸﺮ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻃﻲ اﻋﻼﻣﻴﻪاي ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮل‬
‫‪67‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫دﻳﮕﺮي ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻛﻪ اﺣﺰاب و دﺳﺘﻪﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺣﺰب اﻳﺮان ـ ﺣﺰب‬
‫زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن ـ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪ ـ ﻛﻤﻴﺘﺔ اﺻﻨﺎف ﺑﺎزار‪ ،‬ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك ﺧﻮد را‬
‫اﻋﻼم ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﺣﻞ ﺷﺪ‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬داوﻃﻠﺒﺎن از دوازه‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺰب اﻳﺮان و زﺣﻤﺘﻜﺸﺎن رﻗﺎﺑﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜّﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ زﻫﺮي را‬
‫ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاي ﺗﻬﺮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻛﻪ او‪‬ل از ﻧﺎﻣﺰد ﺷﺪن اﻣﺘﻨﺎع داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻋﺪهاي از ﻧﻘﺎط‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ از او ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ در رأس ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪] .‬ﺷﻤﺲ[ ﻗﻨﺎتآﺑﺎدي و ]اﺑﺮاﻫﻴﻢ[‬
‫ﻛﺮﻳﻢآﺑﺎدي ﻫﻢ ﻣﻴﻞ دارﻧﺪ از ﺗﻬﺮان وﻛﻴﻞ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎزارﻳﻬﺎ از ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﺷﺪن ﻗﻨﺎتآﺑﺎدي ﻗﺮوﻟﻨﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﺠﻤﻦ ﻓﺮﻋﻲ ﻫﻢ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻫﻨﻮز ﺻﻮرت ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺿﻤﻦ ﺳﻤﭙﺎﺷﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اداﻣﻪ دارد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي »ﻧﻔﺘﻲ« از ﻣﺘﻼﺷﻲ‬
‫ﺷﺪن ﺟﺒﻬﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎزاريﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺮادر ﻫﻤﺎن ﻣﺼﺒﺎح ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺣﺎﻛﻢ ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه در »دﻳﻦ« او ﺗﺮدﻳﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دو ﺳﻪ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻓﺤﺶﻫﺎي آﺑﺪار‪ ،‬از ﻃﺮف ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﺸﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﺮفﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ اﺳﻨﺎد »ﺧﺎﻧﺔ ﺳﺪان« از ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﺔ اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن اﺳﻨﺎد ﺧﺎﻧﺔ ﺳﺪان و ادارة ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺷﺮﻛﺖ ]ﻧﻔﺖ[ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺧﻠﻊ ﻳﺪ در آﺑﺎدان‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از اﻓﺮاد اﺣﺰاب ﻃﺮﻓﺪار ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ادارة ﺷﺮﻛﺖ در ﺗﻬﺮان‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮده و او را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و از ادارة ﻣﺮﻛﺰي ﻫﻢ ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻘﺪاري از اﺳﻨﺎد‬
‫ﻣﻬﻢ ﺧﻮد را ﻗﺒﻼً ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرت ]اﻧﮕﻠﻴﺲ[ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ آنﭼﻪ در داﻳﺮة ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ آﻣﺪ و ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ از ﺧﺎﻧﺔ ﺳﺪان ﻛﺸﻒ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري از ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬
‫ﺷﺮﻛﺖ را ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻞ و ﺟﺮاﻳﺪ و ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً اوراﻗﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺷﺮح ﺣﺎل اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ را داﺷﺖ و ﻣﻤﻠﻮ از ﻓﺤﺶ‪ ،‬ﻋ‪‬ﺮض و ﻧﺎﻣﻮس و ﺷﺮف ﺑﻮد و‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻲ از آن را روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﺟﻴﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺮ داده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻘﺎﻻت آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت "ﺑﻘﻴﻪ دارد" ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ از آنﭼﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮاي ﻃﺒﻊ و ﻧﺸﺮ در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ .‬و از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي اوﻟﻴ‪‬ﻪ آن‪ ،‬در ﻳﻚ روزﻧﺎﻣﺔ ﮔﻤﻨﺎم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﺑﻘﻴﻪ آن را دﻛﺘﺮ ﺑﻘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻳﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﺔ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﺨﺒﺮﻳﻦ ﺧﺎرﺟﻲ و داﺧﻠﻲ ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮﺷﻤﺰة ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺪرم »ﺳﻴﻒ اﻟﻌﻠﻤﺎء« ﻟﻘﺐ داﺷﺖ و در ﭼﻨﺪ‬
‫ﺟﺎي اﻳﻦ ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﭼﻮن ﻣﺠﺪداً از اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ روش اﻧﺸﺎء‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة اﺻﻠﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻟﻘﺐ را در ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺛﺎﻧﻮي »ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻟﻌﻠﻤﺎء« ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اد‪‬ﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دادﺳﺘﺎن ﺑﺮاي ﺑﻲدﻳﻨﻲ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق درﺳﺖ ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻲدﻳﻦ و ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﺑﻬﺎﺋﻲ و ﺳﻨّﻲ از آب درآﻣﺪم‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮ اﻗﺘﺒﺎس از آن »ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ«‬
‫‪68‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬ﺣﺮﺑﺔ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺿﺪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻋﻮاﻣﻞ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ و ﻋﺒﺎرت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ را ﻣﻦ در ﻣﻨﺰل ]ﻣﺤﻤﻮد[ ﻧﺮﻳﻤﺎن ﺑﻪ وﻛﻼي ﺟﺒﻬﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدهام و از‬
‫ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﻣﻴﺰان ﻣﺒﺎرزه ﻣﺮا ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺑﻮدﻧﺪ و از اﺧﺮاج ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫»ﻓﺎوﻟﺮ« و رﻓﻴﻘﺶ »ﺟﻴﻜﺎك« و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮّﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎر ﺑﻪ اﻳﺮان‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻣﺨﺒﺮ دﻳﻠﻲ اﻛﺴﭙﺮس و ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر روﻳﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻌﻲ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺷﺪه از اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﻦ از ﺗﻬﺮان ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫دورة روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي »ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻃﻮل ﻣﻠّّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻤﺎم‬
‫اﻋﻀﺎي ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻧﺪ از اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﺘّﺎﻛﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻲ آراء ﻣﺮا در ﺗﻬﺮان ﺑﺎﻻ ﺑﺮد ‪. . .‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ 1‬ﺑﺮاي اﻃﻼع دﻗﻴﻖﺗﺮ از ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺆﺳﺴﺎن ‪ 1328‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ آزادي‪ :‬وﻳﮋه ﻣﺼﺪ‪‬ق‪.‬‬
‫دورة دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎرة ‪ ،27/26‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ ،1380‬ﺻﺺ‪112‬ـ‪ .114‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات‬
‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺨﻦ‪ ،1366 ،‬ص‪.110‬‬
‫‪ 2‬از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻳﻼت و ارﺗﺒﺎط اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ـ ﻛﺎرﮔﺮدان اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق‪.‬‬
‫‪ 3‬دﻛﺘﺮﻫﺎدي ﻃﺎﻫﺮي و ﻣﻠﻚ ﻣﺪﻧﻲ از ﻣﺘﻮﻟﻴ‪‬ﺎن ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻃﺎﻫﺮي در دورة ‪14‬و ‪15‬و‬
‫‪16‬و ‪ 17‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻳﺰد و ﻣﻠﻚ ﻣﺪﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﻼﻳﺮ ﺑﻮد در دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﮕﻠﻴﺲ و درﺑﺎرﻳﺎن‪ ،‬ﻫﺮ دو در ﺣﺴ‪‬ﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺧﻮد و دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ و‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ از دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻒ وﻛﻼي ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺨﺺ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺠﻮم ﺧﺎرﺟﻲ‪ ،‬وﻃﻦ و ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻳﺮان را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ و ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﻋﻠﻲرﻏﻢ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ آﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ!‬
‫‪69‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﺨﺶ دو‪‬م‬
‫ﻧﺎﻣﻪاي از ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان‬

‫‪1‬‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎه ﻣﻘﺪ‪‬س ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان‬
‫ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده ﺑﺴﻲ اﻓﺘﺨﺎر دارم ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦوﺳﻴﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ را ﺑﻪ ﻋﺮض ﻳﺎران وﻓﺎدار‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﺔ ﻋﻤﺎل اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )‪28‬ﻣﺮداد( ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺿﺮﺑﺔ ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﻜﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان وارد ﺳﺎﺧﺖ و ارﺗﺶ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ!! ﻳﺄﺟﻮج آﺳﺎ ﺑﺮ ﻫﻮاداران ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻳﻮرش ﺑﺮد‪ ،‬ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺷﺐ ﭘﻴﺶ از آن ﻣﺰة ﺑﺎﻃﻮم و ﺳﺮ ﻧﻴﺰهﻫﺎي ﮔﺎرد ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ!!‬
‫را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻟﻤﺲ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﺑﺮاي ﮔﺮﻳﺰ از ﭼﻨﮕﺎل اﻓﻌﻴ‪‬ﺎن درﻧﺪه ﺑﻪ وﺿﻌﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﻓﻨﺎك و‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﻋﺪهاي از ﻳﺎران ﻓﺪاﻛﺎر ﺑﺤﻤﺪ ﺣﻖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺟﺎن ﺳﺎﻟﻤﻲ را ﺑﺪر ﺑﺮم‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘّﻪ در ﺧﻼل اﻳﻦ ﻣﺪ‪‬ت دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻬﻀﺖ و ﭼﺘﺮﺑﺎزان داﺧﻠﻲ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم‬
‫وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت زﻫﺮآﮔﻴﻦ از »ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺎﻃﻤﻲ در درﺑﺎر اﺳﺖ!! در ﺳﻔﺎرت روس ﻳﺎ اﺣﻴﺎﻧﺎً‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺲ اﺳﺖ!! ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻣﻨﺰل ﻣﻴﺮاﺷﺮاﻓﻲ اﺳﺖ!!« و ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺮّﻫﺎت ﻛﻮﺷﻴﺪه و‬
‫ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﻮءﻇﻦ در ﺟﺒﻬﺔ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﱢﻲ اﻳﺮان ﺷﻜﺎف اﻧﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺮدﻣﻨﺪان و ﻣﺘﻔﻜّﺮان ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﺒﺜﺎت‬
‫ﻣﺬﺑﻮﺣﺎﻧﻪ و ددﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﻋﻤ‪‬ﺎل اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن وﻗﻌﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻬﺎد‪ ،‬اﻣ‪‬ﺎ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻧﻬﻀﺖ‬
‫در اﻳﻦ روزﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤ‪‬ﺎل اﺟﻨﺒﻲ و ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻠﻴﺪ ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪه ﻛﻪ زﻣﻴﻨﺔ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ را ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي در ارﻛﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﺑﭙﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﻤﺎن ـ ﻛﻪ اﻣﻴﺪوارم اﻧﺸﺎءاﻟﻠّﻪ اﻳﻦﻃﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ ـ در درﺟﺔ او‪‬ل ﻣﻨﺪرﺟﺎت و‬
‫ﻣﻨﺸ‪Ĥ‬ت!! ﻣﺪﻳﺮ ﻣﻮذي و ﺟﺎﺳﻮس ﻣﺠﻠﺔ ﻓﺮدوﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺧﺎص در ﻟﺒﺎس‬
‫ﻫﻮاداري از ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ را ﺑﺒﺎد ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﺮﻓﺖ و ﺣﺴﺎب ﺷﺨﺼﻲ و‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﺎن ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮاﺣﺘﺎً ﺑﻪﻋﺮض ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﻠّﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﻣﺪﻳﺮ ﻓﺮدوﺳﻲ و ﻣﺠﻠﺔ او ﻛﺎﻣﻼً اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺳﺖ و آﺗﻮﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﻟﺖ‬
‫اﻣﭙﺮاﻃﻮري در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زده اﺳﺖ و او را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ـ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺣﻮادث آﻳﻨﺪه‬
‫اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﺮ ﻳﺎران ﻋﺰﻳﺰ روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ـ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺘﻲ ـ آﺗﺶ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ـ‬
‫ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﺮّﻫﺎت ﻓﺮدوﺳﻲ دﺳﺘﻮرات ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ را ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎم از ﺷﺎﮔﺮد وﻓﺎدار ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫‪70‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ و آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و در ﺧﻮر ﺧﻮد و ارﺑﺎﺑﺎﻧﺸﺎن ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺧﺎدم‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎوهﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﻧﻮﻛﺮان ﻣﺎركدار ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﻲﺷﺪم ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﺧﻮﺷﻮﻗﺖ‬
‫ﺑﻮدم ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﺜﻴﻔﻲ ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮم‪.‬‬
‫ﺗﺮدﻳﺪ و ﮔﻤﺎن دو‪‬م در ﻣﻮرد اﻋﻼﻣﻴﺔ ﭼﺎﭘﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ و اﻋﻼم ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎي‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻣﺮا ﻣﺘﻌﺠ‪‬ﺐ و ﻏﺮق در ﺣﻴﺮت ﺳﺎﺧﺖ ـ در اﻳﻦﺟﺎ ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎً ﺑﻌﺮض ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ و وﺟﺪان را ﮔﻮاه ﻣﻲﮔﻴﺮم ﻛﻪ اﺻﻼً ﻧﻈﺮم ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا‬
‫ﺷﺪن ﻳﺎ ﻧﺸﺪن ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﺎي ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ‪ ،‬اﺻﻮﻻً ﻧﻨﮓ دارم ﺑﺎ‬
‫ﻧﻮﻛﺮان ﻓﺮاري ﺑﻐﺪاد در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ و آنﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ رﺿﺎﺷﺎه!! ﻛﻪ ﺑﺎ زور و ﭘﻮل ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻨﺶ را ﺑﺮ ﻣﻠّﺖ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮد اﻋﻼم وﻓﺎداري!! ﻛﻨﻢ ـ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ اوﻻً در ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ ﻧﺎم اﺷﺨﺎﺻﻲ ﭼﻮن ﺷﻴﺦاﻟﻌﺮاﻗﻴﻦ و اﻣﺜﺎﻟﻬﻢ‪ ...‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‬
‫ﻛﻪ ﻻﺑﺪ ﺑﻪزﻏﻢ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ از وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﺳﺨﻨﮕﻮي دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﻋﺠﺐ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد و واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ در ﭘﺎﺳﺦ‬
‫اﻳﺮادات دوﺳﺘﺎن ارادﺗﻤﻨﺪ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪاﻧﺪ »ﻧﺒﻮدن ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﻟﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﺪ درﺑﺎري ﺑﻮدن‬
‫اوﺳﺖ؟؟«‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاي ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﭘﺲ »ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ درﺑﺎري اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﻨﺎه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺴﻲ اﻓﺘﺨﺎر دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﻨﮕﻴﻦ ﭘﻬﻠﻮي ﻫﻴﭻﮔﺎه‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺗﻦ از اﻳﻦ دودﻣﺎن ﻧﻨﮕﻴﻦ‬
‫در ﻣﻘﺎم ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ]اﺳﺖ[ ﭘﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن از اﻳﺮان ﺑﺪر رود‪ .‬ﭼﻪ اﻳﻨﺎن‬
‫ﭘﺪر ﺑﺮ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻪزاد اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻮده و ﺗﺎ اﻳﻦ دﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎن ﺳﻔﺎرت ﺑﺎﻗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ دوﻟﺖ ﻓﺨﻴﻤﻪ‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﺳﻮس و ﻣﺄﻣﻮران دﻳﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ و ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﺿﺪ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬روي ﻛﺎر آﻣﺪن ﻗﻮام‪،‬‬
‫ﺗﻮﻃﺌﺔ ﻗﺘﻞ ﭘﻴﺸﻮا )‪ (9‬اﺳﻔﻨﺪ و ﻛﻮدﺗﺎﻫﺎي ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﻪ ‪ 25‬و ‪28‬ﻣﺮداد ﻛﺎﻣﻼً ﺻﺪق ﻣﺪﻋﺎي ﻓﺪاﺋﻲ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ را روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﻋﻘﻴﺪه داﺷﺘﻪ و دارد ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد درﺑﺎر ﭘﻬﻠﻮي و‬
‫ﻣﺎرﺧﻮش ﺧﻂ و ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻪ در رأس ﻗﺮار دارد ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ و وﻇﻴﻔﺔ ﻓﺮد ﻓﺮد‬
‫ﻫﻮاداران ﻧﻬﻀﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن ﻓﺴﺎد ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ آﺗﻮي اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﺟﺪاً ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ ﻛﻤﺎل ﺗﺸﻜﺮ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﮕﻮي دوﻟﺖ ﭘﻴﺸﻮا ﺻﺮﻳﺤﺎً اﺑﺮاز دارد ﺗﺎ ﭼﻨﺎنﭼﻪ اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ وﺻﻒ ﻣﺸﻘّﺎت و ﻣﺼﺎﺋﺐ روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ ـ درد و اﻟﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻌﺪه و‬
‫روده ـ ﺑﺎ ﭘﺸﺖﮔﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ اداﻣﻪ داده و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎرزة اﻓﺘﺨﺎرآﻣﻴﺰ ﺧﻮد را از راه‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﺷﺮوع ﻧﻤﻮده و ﻣﻄﺎﻟﺐ روزﻧﺎﻣﻪ را ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ و ﺗﻘﺪﻳﻢ داﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ‬
‫‪71‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻧﻬﻀﺖ در اﺧﺘﻴﺎر دارد ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﺪ و ﭼﻨﺎنﻛﻪ از ﺣﻴﺚ ﺑﻮدﺟﺔ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ در ﻣﻀﻴﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﺨﺎرج روزﻧﺎﻣﻪ را ﺷﻴﻔﺘﮕﺎن و وﻓﺎداران ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز ﺗﺄدﻳﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻢ ﺧﺪاي ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺎدم ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻴﺴﺖ ]‪ [،‬ﺗﺎ ]ﻛﺬا[ ﺑﺎ اﻋﻼم وﻓﺎداري ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﺖ‬
‫اﻳﺮان و ﭘﻴﺸﻮاي ﻛﺒﻴﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻗﻬﺮﻣﺎن‪ ،‬راه اروﭘﺎ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺧﻮد و دﻋﺎﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﮔﺮدم‪.‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارد ﻛﻪ ﺟﻮاب را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻓﺪاﻛﺎرم ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻗﻊ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮده ﺑﺎر دﻳﮕﺮ درود ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲدارم‪.‬‬
‫ﻓﺪاﺋﻲ ﻧﻬﻀﺖ وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ ـ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ‪ 30‬دي ‪1332‬‬

‫ﭘﻴﺶﻧﻮﻳﺲ ﺟﻮاب ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ وزﻳﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﺧﺎرﺟﻪ‬
‫ﻣﺮﻗﻮﻣﺔ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦﻛﻪ اﺳﻢ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﺟﺰو ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ‬
‫ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻوﺟﻪ ﻣﻌﻠﻮل ﻧﻈﺮ ﺗﺮدﻳﺪآﻣﻴﺰ از ﻃﺮف ﻧﻬﻀﺖ درﺑﺎرة ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻧﺒﻮده و‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﺎراﺣﺘﻲ در ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺘﺮم ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﺔ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﻮد‬
‫وﻟﻲ ﭘﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ آن ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻒ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻮاي ﻣﻌﻈﻢ در دﻳﻮان ﺑﻠﺦ دﻓﺎع از ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ اذﻫﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻣﻮرد ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫راﺟﻊﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻃﺒﻊ روزﻧﺎﻣﻪ از داﺋﺮه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ وﻟﻲ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ارﺳﺎل ﻣﻘﺎﻻت و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﻛﻪ در ﺧﻼل ﻣﺪ‪‬ت ﺗﺼﺪ‪‬ي اﻧﺪوﺧﺘﻪاﻳﺪ‬
‫در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻛﻤﻚ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ 1‬ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اداﻣﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ رژﻳﻢ ﻛﻮدﺗﺎ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻫﻴﺄت اﺟﺮاﺋﻴﻪ‪،‬‬
‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮنﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ )ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﻣﺎﻟﻲ( و ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﻫﻔﺖ‬
‫ﮔﺎﻧﺔ ﺗﻬﺮان )ﻛﺎرﮔﺮي‪ ،‬دﻫﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺪارس‪ ،‬ادارات‪ ،‬ﺑﺎزار( ﺑﻮد‪ .‬رﻫﺒﺮي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ را‬
‫رﺟﺎل ﻣﻠّﻲ و روﺣﺎﻧﻲ و رﻫﺒﺮان وﻓﺎدار ﺑﻪ آرﻣﺎنﻫﺎي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ ﻃﻲ دوران اﺳﺘﺒﺪاد و ﺧﻔﻘﺎن ﺑﻌﺪ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎرزه را در ﻗﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮي‬
‫ﭘﻲرﻳﺰي ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺳﻨﮕﺮ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﺗﺴﺨﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ‬
‫ﺑﻮد‪) .‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ درﺑﺎرة ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن رﺟﻮع ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﺳﻨﺎد ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ‬
‫اﻳﺮان ـ ﺟﻠﺪ ‪(5‬‬
‫‪72‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬م‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان ﺑﻪ آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺮاي دﻓﺎع در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در زﻧﺪان ﻟﺸﮕﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ آﻳﺖاﷲ ﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻣﺆﺳﺲ و از رﻫﺒﺮان ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﻠّﻲ را ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺻﺪور ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎي ﺧﻮد از ﺟﺎﻧﺐ اﻳﻦ ﻧﻬﻀﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﻗﻴﺎم‬
‫ﻣﻠّﻲ ‪ 30‬ﺗﻴﺮ و اﻋﻼم ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺪ‪‬ﺗﻲ در ﺳﺎل ‪ 1333‬ﺑﺎزداﺷﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻠّﻮل دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ و آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺨﺖﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎن‪،‬‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺎب ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﭘﻲ ﻓﺸﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺳﻮي ﻣﻘﺎﻣﺎت روﺣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻛﻮدﺗﺎ وارد ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﮔﺮدﻳﺪ آﻳﺖاﷲ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﻲ را از زﻧﺪان آزاد ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﭘﻴﺎﻣﻲ روي ﺟﻠﺪ ﭘﺎﻛﺖ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻮﺷﺖ و‬
‫ﺑﺮاي دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﺘﻦ ﭘﻴﺎم ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﺰودي آزاد ﻣﻲﺷﻮم‪ .‬ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎدي را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﺎ واﺳﻄﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺎ دﻧﻴﺎي ﺧﺎرج در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ در ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺷﺨﺺ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدي را در اﻳﻦﺟﺎ ﺳﺮاع ﻧﺪارم«‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪﻃﻮري ﻛﻪ در ﺧﺎﻃﺮات اﻳﺸﺎن ﻣﻨﻌﻜﺲ اﺳﺖ‪ ،‬در آﺧﺮﻳﻦ روزﻫﺎي‬
‫دورة زﻧﺪان‪ ،‬واﺳﻄﺔ ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ از ﺑﻴﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺎن زﻧﺪان ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ روي ﻛﺎﻏﺬ ﺟﻠﺪ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ـ ﺗﺎ ﺷﺎﻣﮕﺎه ﭘﻴﺶ از اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ اﻋﺪام ـ ﺑﺮاي‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﭘﺲ از درج ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ در ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺆال اﺣﻤﺪ ﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪﺟﻮادي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان ﺑﺎ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎﻳﻲ در‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ درج ﺷﺪه اﺳﺖ!‬
‫ﻣﺘﻦ ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ از »ﻳﺎدﻧﺎﻣﺔ دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﭼﻬﻞ و‬
‫ﻳﻜﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺷﻬﺎدت« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺗﺮﻛﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻛﻪ آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ در اﺧﺘﻴﺎر آﻗﺎي ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن‬
‫‪73‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎ و اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﻬﺖ ﺗﺪﻗﻴﻖ ﻣﺘﻮن‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ در ﻛﺘﺎب اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ ﺗﻘﺪم و ﺗﺄﺧﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﺸﺨّﺺ ﻧﺸﺪه و ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ ﺣﺘّﻲاﻻﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻈﻢ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎرهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره‪ «...‬ﻫﺮ ﺟﺎ دﻳﺪه ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻘﺪ‪‬م و ﺗﺄﺧّﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎرهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺻﻞ روي ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻣﺎ آن را ﺣﻔﻆ‬
‫ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎرهﻫﺎي ردﻳﻒ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ]‪ [...‬ﻗﺮار دارد از ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺄﺧﺬ ﺗﻤﺎم ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي‬
‫زﻧﺪان‪ ،‬ﻛﺘﺎب »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪) ،‬ﭼﺎپ‬
‫او‪‬ل ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺨﻦ‪ (1366 ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮع آن را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از ﺷﺨﺺ آﻳﺖاﷲ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮاي درج اﻳﻦ ﻛﺘﺎب درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‬

‫ﺻﺪر ﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪ ﺟﻮادي ـ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‪ ،‬روز ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ‪ 29‬ﺷﻮال اﻟﻤﻜﺮم ‪1403‬‬
‫ﻗﻤﺮي ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ‪18‬ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪ 1362‬ﻫﺠﺮي ﺷﻤﺴﻲ ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻀﺮت آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺷﺮﻓﻴﺎب‬
‫و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻛﺮدم راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ دارﻧﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺿﺒﻂ ﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ ﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪرﺿﺎ زﻧﺠﺎﻧﻲ ـ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در زﻣﺎن‬
‫وزارت ﺧﺎرﺟﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ـ اوﻟﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻦ ﺑﺎ اﻳﺸﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1333‬در‬
‫زﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‪ ،‬ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ‪ 75‬ﻧﻔﺮ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﻳﻜﻲ از ﻫﻤﺎن روزﻫﺎ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻇﻬﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﻲآﻣﺪم در داﺧﻞ ﻛﻮﭼﻪ ﺟﻮاﻧﻲ‬
‫ﻗﺪم ﻣﻲزد‪ .‬از ﻣﻦ ﺳﺆال ﻛﺮد ﻣﻨﺰل آﻗﺎي زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻛﺠﺎ اﺳﺖ؟ ﺟﻮاب دادم ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‬
‫آﻗﺎي زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ داد و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻛﺖ را ﺑﺎز ﻛﺮدم‬
‫دﻳﺪم ﭘﺎﻛﺘﻲ دﻳﮕﺮ در داﺧﻞ آن وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ ـ آن را در ﻫﻴﺄت‬
‫ﻣﺮﻛﺰي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺎز ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و ﻫﻤﻜﺎران ﻫﻤﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺳﻪ ﻣﻮﺿﻮع را در ﻧﺎﻣﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع او‪‬ل را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮدهام‪ .‬دو‪‬م اﻳﻦﻛﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﺮا اﺳﻢ اﻳﺸﺎن در ﻟﻴﺴﺖ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪاﻫﺎ ذﻛﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺳﻮم اﻳﻦﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻗﺎدر اﺳﺖ اﻳﺸﺎن آﻣﺎدﮔﻲ دارﻧﺪ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮاﻣﺮوز را ﻧﻮﺷﺘﻪ و‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻊ آﻗﺎﻳﺎن ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻼﻳﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﻃﺮف‬
‫آﻗﺎي ﺑﺎزرﮔﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ »وﻟﺶ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺮود« وﻟﻲ دﻛﺘﺮﺑﺨﺘﻴﺎر ﺣﺮﻓﻬﺎي ﻛﺜﻴﻒ و‬
‫ﻓﺤﺸﻬﺎي رﻛﻴﻚ ﻧﺜﺎر ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﺮد‪ .‬و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﻤﻊ ﺑﺮاﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺟﻮاﺑﻲ ﻧﺪﻫﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻦ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ ﻛﺮدم و ﺟﻮاب ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺟﻮاب ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫زﻳﺮ دادم‪ :‬ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺷﻤﺎ را در آن ﺗﺸﺨﻴﺺ دادﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﺷﻤﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫‪74‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫روزﻧﺎﻣﺔ راه ﻣﺼﺪ‪‬ق را دارﻳﻢ و اﺳﺘﻌﺪاد ﻧﺸﺮ روزﻧﺎﻣﺔ دﻳﮕﺮي را ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ از ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ‬
‫در زﻣﺎن ﺗﺼﺪ‪‬ي وزارت ﺧﺎرﺟﻪ ذﺧﻴﺮه ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻨﻤﺎﻳﻴﺪ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫اﻳﻦ ﺟﻮاب را ﻧﻮﺷﺘﻢ و راﺑﻄﺔ ﻣﺎ دﻳﮕﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 30‬ﺗﻴﺮﻣﺎه ﺳﺎل ‪.1333‬‬
‫در آن روز ﻣﻦ ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﺷﺨﺼﻲ اﻋﻼﻣﻴﺔ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ دادم ﺷﻬﺮ را ﻣﻤﻠﻮ از ﺗﺎﻧﻚ و‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﻛﺮد و ﻇﻬﺮ آن روز ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ]ﺗﻴﻤﻮر[ ﺑﺨﺘﻴﺎر ]ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻬﺮان[ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪهاي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﻢ در آنﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ـ ﺑﺨﺘﻴﺎر ﻧﻴﻢﺧﻴﺰي ﺑﺮ روي ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻛﺮده ﻳﻜﻲ از اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫در دﺳﺖ داﺷﺖ ﻧﺸﺎن داد و ﮔﻔﺖ اﻳﻦ اﻋﻼﻣﻴﻪ را آﻗﺎ ﺻﺎدر ﻛﺮدهاﻧﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ؟ ﺟﻮاب دادم ﻓﻀﻮﻟﻲ ﻣﻮﻗﻮف‪ ،‬اﻣﺮي اﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻀﻮﻟﻲ‬
‫ﻣﻮﻗﻮف ﺑﻪ ﺑﺨﺘﻴﺎر ﺑﺮﺧﻮرد و دﺳﺘﻮر ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻣﺮا داد‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻟﺸﻜﺮ دو‪‬م ]زرﻫﻲ[ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﻴﻦ‬
‫راه ﺑﻨﺪه ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺮﺑﺰه و ﻧﺎن ﺳﻨﮕﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺎﺳﺖ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪاش ﻣﻲﺑﺮد‬
‫و ﺑﻪﻋﻠّﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ داﺷﺘﻢ ﻏﺬاي زﻧﺪان را ﻧﺨﻮرم‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮدم آﻧﻬﺎ را ﺑﻤﻦ ﺑﺪﻫﺪ‬
‫و ﭘﻮل ﺑﮕﻴﺮد و او آﻧﻬﺎ را ﺑﻤﻦ داد وﻟﻲ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ را او‪‬ل ﺑﻪ اﻃﺎﻗﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در آن‬
‫ﻳﺎزده ﻧﻔﺮ از اﻋﻀﺎي ﺣﺰب ﺗﻮده زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﺎﻫﺎر ﺧﻮرده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﺑﺰه را ﺑﺮﻳﺪه و ﺑﺎ ﻧﺎن‬
‫ﺳﻨﮕﻚ ﺧﻮردم ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺧﺮﺑﺰه ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻴﻞ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ اﮔﺮ اﺟﺎزه‬
‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﺧﺮﺑﺰه را ﺑﻪ ﺳﻠﻮل دﻳﮕﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ و دادﻧﺪ‪ .‬ﺷﺐ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ و روز ﺑﻌﺪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﻏﺮوب دﻛﺘﺮ زﻧﺪان از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﻴﻞ دارﻳﺪ ﺟﺎﻳﺘﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ؟ ﺟﻮاب دادم اﺧﺘﻴﺎر‬
‫ﺧﻮد را در ﺧﺎﻧﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪام و در اﻳﻦﺟﺎ اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارم‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺖ اﺷﺎرهاي‬
‫ﻛﺮدم و او ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪ و ﻣﺮا ﺑﻪ اﺗﺎﻗﻲ دﻳﮕﺮ ]ﺑﺮد[ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرگ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺮش ﻫﻢ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ وﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ در آنﺟﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ ـ ﺷﺐ را ﮔﺬراﻧﺪم و ﺑﻌﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ در آن ﻃﺮف راﻫﺮو اﻃﺎق ﻛﻮﭼﻜﻲ وﺟﻮد دارد و ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺮدة ﻧﺎزك از راﻫﺮو‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آن اﻃﺎق ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺐ ﻛﻪ ﺷﺪ آن آﻗﺎ را اﺣﻀﺎر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﺪم و ﺑﻌﺪ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻤﻲ از ﭘﺸﺖ اﻃﺎق ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ در ﺣﺎل‬
‫رﻓﺖ و آﻣﺪ اﺳﺖ و ﺑﺮاي او ﻧﺎن ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻣﻦ آن ﺧﺎﻧﻢ را ﺻﺪا ﻛﺮدم و ﭘﺮﺳﻴﺪم ﮔﻮﻳﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﭼﺎﻳﻲ دارﻳﺪ؟ ﺟﻮاب داد ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﭼﺎﻳﻲﺧﻮر ﻫﺴﺘﻢ‪ ...‬ﻳﻚ اﺳﺘﻜﺎن ﭼﺎي درﺳﺖ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬او ﭼﺎي را ﻛﻪ آورد ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ در آن اﻃﺎق دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ از آن ﺧﺎﻧﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ زﺣﻤﺖ او ﺷﺪهام‪ .‬او ﻳﻜﺒﺎره ﮔﻔﺖ‬
‫ﻗﺮﺑﺎن ﺟﺪ‪‬ت ﺑﺮوم‪ .‬ﻣﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺟﺪاً؟ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ آن ﺟﺪ‪ ‬ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺪ‪ ‬آن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬در دو راﻫﺔ ﺟﻬﻨﻢ و‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ ﻣﺒﺎدا راه ﺟﻬﻨﻢ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﺧﺪﻣﺘﮕﺬار آنﻫﻢ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻦ اﺟﺎزه دادﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ از ﻣﻨﺰل ﻧﺎﻫﺎر آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪاري ﮔﻮﺟﺔ درﺷﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻌﻠﺒﻜﻲ از آن ﺧﺎﻧﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻳﻚ ﻛﺎﻏﺬ ﺳﻴﮕﺎر ﺑﺮاي دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪» :‬آﻗﺎي ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻦ‬
‫ﻣﺪت زﻳﺎدي اﻳﻦﺟﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮم و ﻳﺎ آزاد‪ .‬ﻣﻴﻞ دارم ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ و دﻧﻴﺎي‬
‫ﺑﻴﺮون راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺑﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬آن ﻛﺎﻏﺬ را ﺗﺎ‬
‫‪75‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻛﺮدم و زﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻮﺟﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻢ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺒﺮد ﺑﺮاي آﻗﺎي دﻛﺘﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ آﻗﺎ آن ﺑﻴﭽﺎره‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻴﺰي ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮرد ﻗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲﺷﻮم اﻳﻦ ﮔﻮﺟﻪﻫﺎ را‬
‫ﺑﺮاي او ﺑﺒﺮي‪ ،‬ﺑﺮد‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﺪم ﻳﻚ ﻛﺎﻏﺬ ﻣﭽﺎﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﭘﺮدة اﻃﺎق‬
‫ﺧﻮرد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻣﺮد ﻫﻮﺷﻴﺎري ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺲ‪ ‬ﻛﺮدم اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺟﻮاب ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزي را ﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫در راﻫﺮو ﻗﺪم ﻣﻲزد ﻓﺮﺳﺘﺎدم دﻧﺒﺎل ﺳﺎﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﺮد ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﺎﻏﺬ را ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪1‬ـ دوﻳﺴﺖ ﺗﻮﻣﺎن ﭘﻮل ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪2 ،‬ـ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارم‪3 ،‬ـ ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ واﻟﺴ‪‬ﻼم‪.‬‬
‫ﺳﻌﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺨﺼﻲ را ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ و آنﺟﺎ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ روزه‬
‫ﻧﺎﻣﺔ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﻦ را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﻦ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬از آن ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺔ آﺧﺮي اﻳﺸﺎن ﻛﻪ دو ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺎ رﺳﻴﺪ اﻏﻠﺐ روزﻫﺎ ﻧﺎﻣﻪ داﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً روي ﻛﺎﻏﺬ ﺳﻴﮕﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺸﻮد و ﭘﻴﺪا ﻧﺸﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻫﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬آن ﻛﺎﻏﺬﻫﺎي ﺳﻴﮕﺎري ﻗﺎﺑﻞ ﻋﻜﺲﺑﺮداري ﻧﺸﺪ وﻟﻲ ﻣﺎﺑﻘﻲ اﻟﺤﻤﺪﷲ ﻋﻜﺴﺒﺮداري ﺷﺪه‬
‫ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺷﺨﺺ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬دوﻳﺴﺖ ﺗﻮﻣﺎن دادم و ﻧﻮﺷﺘﻢ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪاي ﭘﻨﺠﺎه ﺗﻮﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ و ﻣﺎوراي آن ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬و ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ـ ﺑﻌﺪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﻫﻢ از اﻳﺸﺎن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮﺑﻲ در آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪاي از آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ را‬
‫ﺑﻪ اﻓﺘﻀﺎح ﺑﻜﺸﺎﻧﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﻌﺘﺪل ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ اﻋﺘﺪال رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻢ‬
‫زﻳﺮا ﺣﺴﺎب ﻣﻲﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺟﺎن ﺧﻮد را در اﻳﻦ راه از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻢ در ﻣﺼﺮف ﻋﻘﻴﺪه‬
‫ﺧﻮد ﺻﺮف ﻛﺮدهام‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را در ﻧﺎﻣﺔ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﻜﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ اﻋﺪام ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ اﻟﺴ‪‬ﺎﻋﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ از ﺣﻜﻢ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸﻲ اﻋﺪام ﻣﻲﮔﺬرد وﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬اﻃﻬﺮﺗﺎن اﮔﺮ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮي در روﺣﻴ‪‬ﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره در آنﺟﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺎنﭼﻪ در‬
‫اﻳﻦ راه از دﺳﺖ ﺑﺮوم دﻗﻴﻘﺎً در ﻣﺼﺮف ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺻﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻗﺎﻳﺎن وﻓﺎت‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻳﻦ را ﻫﻢ ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ در ﻧﺎﻣﺔ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ از ﻣﺮﺣﻮم‬
‫ﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﺮﺣﻮم رﺿﻮي‪ .‬از ﻣﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ از راه ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﺬﻛﺮ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻫﺮ ﺳﺮﺑﺎز ﮔﺮﻳﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﻫﺮ اﻓﺴﺮ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﺰرگ را ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻧﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫و ﻣﻦ ﻣﺤﻜﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي آزاد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﭼﺮا ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﻣﻠّﺘﻲ را ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻢ ﻣﻀﻤﻮن ﻳﻚ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ ﺑﻮد‪ 1 .‬و ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮﻳﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻢ وﻟﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﻳﺎدآوري ﻛﻨﻢ‪ .‬در ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﺧﻮاﻫﺮش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺷﺐ آن ﺧﺎﻧﻢ را‬
‫‪76‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻋﻴﻨﻚ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪاﺷﺖ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺮاي او ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫ﻋﺰﻳﺰم‪ ،‬ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻗﻄﻌﺎً اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﭘﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﺪارم‪ ،‬ﻣﻴﻞ‬
‫دارم از ﺑﺮادرم ﻣﺼﺒﺎح اﻟﺴ‪‬ﻠﻄﺎن ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﻲ ﻧﺸﻮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻳﻦ ﺑﺮادر در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺶ از ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰار‬
‫ﺗﻮﻣﺎن ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺧﺮج ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ از ﻳﻚ ﺑﺮادر ﭼﻘﺪر ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺘﻮﻗّﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر‬
‫ﻣﻴﻞ دارم ﻣﺘﻌ‪‬ﺮض ﭘﺪر زﻧﻢ ﻧﺸﻮﻳﺪ او ﺳﺮﺑﺎزي ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﺎش ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪم را ﻣﺘﻜّﻔﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮي‪ 2‬و اﺣﻤﺪ‪ 3‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻜﻨﻴﺪ اﮔﺮ از آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪاي ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ ﺑﻪ ﺑﺮادرم ﺳﻴﻒﭘﻮر ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﻛﻪ از آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬اﮔﺮ آن ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺸﺪ ﺑﻪ ﻓﻼﻧﻲ ]آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ[ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‬
‫را در زﻧﺪان در ﻋﻮض ﭘﺪر ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﻄﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﺠﻠﺖ ﻧﻤﻲﻛﺸﻢ ﻛﻪ از اﻳﺸﺎن‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺎﻣﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎي آن ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ آن ﺧﺎﻧﻢ را ﺟﺎي دﻳﮕﺮي‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ ﭘﻮل ﺑﻔﺮﺳﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﺧﺮج ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﻦ‬
‫وﻟﻲ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص داده ﺷﻮد ﻣﻦ ﻗﻮل ﻛﻤﻚ در آن ﻣﻲدﻫﻢ وﻟﻲ ﺗﻘﺒ‪‬ﻞ‬
‫ﻫﻤﻪاش را ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ رﺳﻴﺪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮاﺳﺤﺎﻗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ از زﻣﺎن‬
‫ﭘﻬﻠﻮي ارﺗﺒﺎط داﺷﺖ و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ از ﻣﻦ ﻗﺮض ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬او را ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﺷﻤﺎ را ﻣﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﻪ ﻗﺒﻮل ﻛﻦ و ﻧﻪ رد‪ ‬ﻛﻦ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ‬
‫ﻫﻢ اﻳﻦ را ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬او ﻧﻮﺷﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارم وﻟﻲ ﺷﻤﺎ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ روز ﺻﺒﺢ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪﻳﻢ آﻗﺎي ﺳﺮﻫﻨﮓ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ...‬و ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻗﻮام اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻬﻤﺖ ﺗﻮدهاي زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ وﺿﻊ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪي اﺳﺘﻌﻔﺎ داده‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻨﮓ دارم ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‪ ...‬از اﻳﻦ ﻃﺮف ﻫﻢ آن ﺷﺨﺺ ]وﻛﻴﻞ[ ﻣﺪاﻓﻊ‬
‫ﺷﺎﻳﮕﺎن و رﺿﻮي ﺑﻮد در ﻣﺤﻜﻤﻪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﺤﻀﻮري ﺑﻮد و ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ روزﻫﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺬارم اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات در اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮدم آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﺟﻠﻴﻞ و ﺷﺮﻳﻒ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮدم ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﻃﺎﻋﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎل‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺣﻖاﻟﺰّﺣﻤﻪ را ﺷﻤﺎ ﭼﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺷﺎﻫﺪ اﺳﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﻮل؟‬
‫ﻣﻦ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻢ؟ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ؟ دﻳﻨﺎري ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ اﻳﺸﺎن از ﻣﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻲ در اﺧﺘﻴﺎرش ﻗﺮار دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮود ﻣﻮﻛﻠﺶ را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺗﺄﺳﻒ در ﺗﻬﺮان ﻛﺴﻲ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ را در اﺧﺘﻴﺎر او ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪزور‪ ،‬ﻣﻦ ‪ 1000‬ﺗﻮﻣﺎن در ﺟﻴﺒﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻢ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ آﻗﺎ ﺗﺎﻛﺴﻲ را ﻧﮕﻬﺪار آنﺟﺎ ـ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﺸﺎن ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲﺷﺎن‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ از آﻗﺎي ﺷﻬﻴﺪزاده وﻛﻴﻞ رﺳﻤﻲ ﻋﺪﻟﻴﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدم ﺷﺐ آﻣﺪ آنﺟﺎ ‪5000‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎن آﻣﺎده ﻛﺮده ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﺑﻴﻌﺎﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻤﺎم ﭘﻮل ﻛﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫ﻫﻢ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﺟﻠﻴﻞ ﻫﻢ دﻳﻨﺎري ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪﺟﻮادي‪ :‬ﺷﻬﻴﺪي ﻳﺎ ﺷﻬﻴﺪزاده؟‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ :‬ﺷﻬﻴﺪزاده‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دﻓﺎع اﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ...‬آﻧﻬﺎ را ﻫﻢ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻔﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ و آوردﻳﻢ در ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎﻳﭗ ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻠﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮاي‬
‫‪77‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺗﺎﻳﭗ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲرﻓﺖ ﻣﻴﻞ داﺷﺘﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺟﻴﺐ او را ﺑﮕﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﻧﺴﺨﻪاي را ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮد‪ .‬اﻳﻦ را ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ‪...‬‬
‫ﺧﺪا آن ﻣﺮد را رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦﻛﻪ دوﻟﺖ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺳﺎﻗﻂ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺶ ﻳﺎ ﻫﻔﺖ ﻣﺎه ﻗﺒﻞ از آن از ﺑﺲ راﺟﻊﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺣﺮﻓﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﭘﻴﻐﺎم دادم ﻛﻪ آن ﻣﻘﺪار ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ]دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ[ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻜﻨﻨﺪ اﻇﻬﺎر اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﻣﻦ اﺑﻼغ‬
‫ﻛﺮد »ﻣﻦ ﻛﻤﺎل اﻋﺘﻤﺎد را دارم‪ «.‬اﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ آن ﻣﺮﺣﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﺟﻤﺎل ﻋﺮض‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺪرﺣﺎج ﺳﻴ‪‬ﺪﺟﻮادي‪ :‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺸﻜﺮم از ﻣﺤﺒﺘﺘﺎن‪.‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ 1‬ﻻزم ﺑﺬﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ از‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان و رﻫﺒﺮ آن دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺼﺪ‪‬ق دﻓﺎع ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 2‬ﺣﺎج ﺣﺴﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮي از رﻫﺒﺮان اﺻﻨﺎف ﺗﻬﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺨﺸﻲ از ﺛﺮوت ﺧﻮد‬
‫را وﻗﻒ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺠﻤﻴﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻮﻟّﻴﺖ آن ﺑﺎ دﻛﺘﺮﻣﺤﻤ‪‬ﺪﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻮد‪ .‬وﺟﻮه ﻣﺰﺑﻮر ﺻﺮف ﺗﻮﺳﻌﺔ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و ازدﻳﺎد ﺗﺨﺖﻫﺎي آن ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ 3‬اﺣﻤﺪ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻧﻴﺰ از رؤﺳﺎي اﺻﻨﺎف ﺗﻬﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪78‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي زﻧﺪان‬

‫‪1‬‬
‫درﺑﺎرة ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ در دادرﺳﻲ ارﺗﺶ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬آزﻣﻮده در ﻳﻚ ﺟﻠﺴﺔ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻲ دﻳﺸﺐ و ﻳﻚ ﺟﻠﺴﺔ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺘﻲ اﻣﺮوز ﻛﺎر ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و‬
‫آﺧﺮﻳﻦ دﻓﺎع را ﺗﻤﺎم ﻛﺮده ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﻪ او ﻓﺸﺎر آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ زودﺗﺮ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت رﻓﻘﺎ و آﻗﺎﻳﺎن ﺑﻨﻲ ]اﺑﻮاﻟﻔﺘﺢ ﺑﻨﻲﺻﺪر[ و ﻃﺐ ]؟[‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻳﺎ‬
‫دو ﻧﻔﺮ وﻛﻴﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻗﺪام ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ از دﺳﺖ ﻧﺮود و ﺿﻤﻨﺎً رﻓﻘﺎ ﻟﻮاﻳﺢ ﻻزم را ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺸﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎزﺟﻮﺋﻲ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻨﺪه در آنﺟﺎ ﺑﻮدهام‬
‫ﻣﺨﻔﻲ اﺳﺖ اﺟﺎزه ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻊ دادﮔﺎه ﻫﻢ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﻟﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻫﺮ ﭼﻪ از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﻘﺘﻀﻲ داﻧﺴﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻫﺮ ﭼﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ در ﺑﺎره ﺑﻨﺪه ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻟﻄﻔﺎً ﻣﻄّﻠﻌﻢ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ارادت‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫درﺑﺎرة ﺿﺮورت ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺮارداد ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬از ﻣﺮاﺣﻢ ﻋﺎﻟﻲ ﻛﻤﺎل ﺗﺸﻜﺮ را دارم‪.‬‬
‫‪ .2‬درﺑﺎرة اﻗﺪام رﻓﻘﺎ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﺨﻠﺺ اﮔﺮ از روي ﻧﻘﺸﻪ و ﻣﺘﺪ ﻣﻨﻈﻢ و ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ ﻗﻄﻌﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﺣﺮﻳﻒ را ﺧﻨﺜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﻌﻼً ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ اﻋﻼﻣﻴﺔ ﻣﻔﺼﻞ و ﻣﺪﻟّﻞ در ﺧﺼﻮص اﻋﻼﻣﻴ‪‬ﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻌﺪ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ﻣﻠّﻲ‪.‬‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻴﺎن داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬اﺻﻨﺎف و ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ و وﻛﻼ ﻣﻌﺎﻳﺐ اﻳﻦ ﻗﺮارداد را‬
‫ﺗﺬﻛﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ ﻳﺎ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﻴ‪‬ﺖ در اﻳﻦ راه ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﺎس‬
‫اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﻛﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﻀﻲ از رﻓﻘﺎ از ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎري زﻳﺎد‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ ﺑﺎ آﻣﺎدﮔﻲ ﻣﺮدم ﺧﻮب ﻣﻲﺷﻮد ﺻﺪا را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺟﺒﻬﺔ ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺎﻳﺪ وﺳﻴﻊ ﻛﺮد و از ﺗﻤﺎم ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ دﻋﻮت ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﻮد ﺣﺘﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ و‬
‫رﻓﻘﺎﻳﺶ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺎدﮔﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻴﺎل ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺳﺮان ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﻣﻨﻈﻢ و ﺻﺤﻴﺢ و ]ﻧﺎﺧﻮاﻧﺎ[ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دﺷﻤﻦ را ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ اﻧﺸﺎءاﷲ‪.‬‬
‫‪79‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪ .5‬ﺑﻪ رﻓﻘﺎ و دوﺳﺘﺎن ﺳﻼم دارم و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﻛﺴﺎﻟﺖ ﻫﺮ ﻛﻤﻚ ﻓﻜﺮي ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﻜﻨﻢ ﺗﺎ‬
‫دم ﻣﺮگ در اﺧﺘﻴﺎرﺗﺎن ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻛﻴﻞ و‪...‬‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪18‬‬
‫‪ .1‬ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻋﺮض ﻛﺮده ﺑﻮدم اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﺰرگ اﻣﻴﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﻫﻨﮓ اﺧﮕﺮ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻛﻪ وﻛﺎﻟﺖ ﻋﺪﻟﻴ‪‬ﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ اﻓﺸﺎر و ﺳﺮﺗﻴﭗ ﭘﻼﺳﻴﺪ و ﺳﺮﻫﻨﮓ ارﻓﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﻀﻮ دادﮔﺎه دﻛﺘﺮ‬
‫]ﻣﺼﺪ‪‬ق[ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و ﻳﺎ ﻧﻈﺎﺋﺮ آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ دو ﻧﻔﺮ را ﺣﺎﺿﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻮن ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﺎﻟﻲ را ﻣﻲداﻧﻢ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻋﺮض‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫‪ .2‬از ﻟﺤﻦ اﺧﺒﺎر و روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻓﻬﻤﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ و ﻋﻠّﺖ ﻋﺠﻠﺔ اﺧﻴﺮﺷﺎن‬
‫ﭼﻪ ﺑﻮده آﻳﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﺎﻟﻲ ﭼﻴﺰي در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ از ﭘﺮوﻧﺪة دﻛﺘﺮ ﺧﺒﺮي ﻫﺴﺖ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و اﻧﻌﻜﺎس اﺑﻼﻏﻴﺔ ﻧﻔﺖ در ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺧﺒﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻳﺎ داﺧﻠﻲ؟‬
‫‪ . 5‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ در دادرﺳﻲ ارﺗﺶ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫‪ .1‬از ﻣﺮاﺣﻢ و ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻋﺎﻟﻲ ﻛﻤﺎل اﻣﺘﻨﺎن ﻗﻠﺒﻲ را دارم و اﮔﺮ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﻳﺎ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﻲدﻫﻢ ﺑﺮاي اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻗﺪر ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻮﺟﺐ زﺣﻤﺖ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﭘﻮل ﻫﻢ از آنﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮده و ﺣﺎﻻ ﻫﻢ ﻫﺮ ﻃﻮر ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻋﻤﻞ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﺳﺘﺪﻋﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدم ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪاي از دﻛﺘﺮ ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﻮري ﺑﺮاي ﻣﺎ دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﺧﺒﺎري ﻛﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺗﻬﻴﻪ و ﺧﺪﻣﺘﺘﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ را ﻻزم داﻧﺴﺘﻴﺪ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬روﺣﻴﺔ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻲ ﻣﺤﻜﻢ و ﻗﻮﻳﺴﺖ زﻳﺮا ﺣﻖ ﺑﺎ ﻣﺎ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ او اﺳﺖ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم و ﺗﻤﻨّﺎي دﻋﺎ‪.‬‬
‫‪80‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪5‬‬
‫در اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﻬﺖ روش ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺮاي دﻓﺎع در دادﮔﺎه‬
‫ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ ‪ 25‬ﻣﺮداد و ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪3‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻨﺪه از اﻳﻦﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮده ﺑﻮدم ﺑﻪوﺳﻴﻠﺔ ﭘﺴﺮ‪] 1‬دﻛﺘﺮ[ از اﻳﺸﺎن ﺳﺆال ﺷﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ‬
‫دﺳﺘﻮري ﺑﺮاي ﻛﺎر ﻣﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻴﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﺸﺎن روﻳﻪاي را ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در دﻓﺎع‬
‫ﭘﻴﺶﮔﻴﺮﻳﻢ روﺷﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ دﻛﺘﺮ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺎﻳﺪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ دوﺳﺘﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻛﻪ اﺣﺎﻃﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻟﺢﺗﺮﻧﺪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻂﻣﺸﻲ‬
‫دﻓﺎع‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺪاﻗﺖ و آرزوي ﺧﻠﻮص ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻوﺟﻪ در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﺧﻂﻣﺸﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﻳﻀﻢ‪ ،‬ﭼﺎﻗﻮ‬
‫ﺧﻮردهام‪ ،‬زن و ﺑﭽﻪ و ﺧﻮاﻫﺮ و ﺑﺮادرم ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ آن ﭼﻴﺰي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﻳﺖ آن ﺟﻬﺎد ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻳﻦ روز اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻤﻠﻜﺖ و ﻣﻠّﺖ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺣﻴﺎت ﻧﻬﻀﺖ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ و آرﻣﺎن و آرزوي ﻫﺰارﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻫﻤﻮﻃﻦ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت آﻗﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬اﻃﻬﺮ ﻫﺮ دوﻣﺎن ﻗﺴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ از آنﭼﻪ‬
‫ﻋﺮض ﻛﺮدم ﻣﺠﺎﻣﻠﻪ و ﺗﻌﺎرف ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ رﻧﺞ ﻓﺮاوان در اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ‬ﻣﺮض و‬
‫ﻗﺒﻞ از آن ﻛﺸﻴﺪهام وﻟﻲ آرزو دارم ﻛﻪ ﻧﻔﺲﻫﺎي آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲام ﻧﻴﺰ در راه ﻧﻬﻀﺖ و ﺳﻌﺎدت‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﻢ ﺻﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل در دادﮔﺎه‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻓﺎش ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫داغ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺑﺮ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم و ﺣﺎﻣﻴﺎن او ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد و ﺑﺎﻃﻼع ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ :‬از ﻳﻚﻃﺮف ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﭼﺎپ و ﭘﺨﺶ ﻛﺮد‪ .‬و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﮔﻮش ﺑﻪ ﮔﻮش‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﻓﺮض ﻛﻪ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻫﻢ ﻧﻔﻬﻤﺪ و ﺻﺪاي ﻣﺎ را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﻨﺪ در ﺗﺎرﻳﺦ و در‬
‫ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و ﻓﺮداي روﺷﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدة ﻧﺴﻠﻬﺎي آﻳﻨﺪه و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد و راه دﻳﮕﺮ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺪل و ﻣﻼﻳﻢ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻴﻢ و‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻞ )رﻳﺎﺣﻲ( ﻃﻠﺐ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل زﻧﺪان ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺣﺴﺐاﻻﻣﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ 2.‬زﻳﺮ ﺑﺎر ﺷﻖّ آﺧﺮي ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻨﺪه ﻧﺨﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺘّﻲ اﮔﺮ آنﭼﻪ را دﻟﺸﺎن ﺑﺨﻮاﻫﺪ‬
‫دادﮔﺎه رأي ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎل )دﻛﺘﺮ( و رﻓﻘﺎي ﻧﻬﻀﺖ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺟﻮاب ﻛﺎﻏﺬ و راﻫﻲ را ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه اﺻﻮﻻً اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ راه دﻳﮕﺮي اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﻣﻦ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ )دﻛﺘﺮ( ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻄّﻠﻊ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺘّﻲ‬
‫ﻣﻘﺎﻻت روزﻧﺎﻣﻪ را ﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ آنوﻗﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻦ ﺑﻪدﻛﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدادم‪ ،‬در آن ﺳﻪ روز ﺧﻮدم‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺎﻻت را ﺑﺮاي او ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬در ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻳﺎت اﺻﻼﺣﻲ داﺷﺖ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﺧﻮدﺷﺎن اﺻﻼح ﻛﺮدم و ﺑﺮاي ﭼﺎپ ﻓﺮﺳﺘﺎدم‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻄﻮريﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﻪ اﺣﺪي ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ و ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪاي ﺻﺤ‪‬ﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺮاﻳﺾ را از او ﺟﻮﻳﺎ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪81‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪6‬‬
‫درﺑﺎرة ﻗﺮارداد ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم و ‪...‬‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪17‬‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ اﻋﻼﻣﻴﺔ ﻧﻔﺖ ﺻﺎدر ﺷﻮد رﻓﻘﺎ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻪاي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ دارﻧﺪ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﻫﻤﺔ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦﺟﺎ ﺻﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬از ﭘﺴﺮ دﻛﺘﺮ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺮ ﭘﺮده ﻛﺎر ﭘﺪر ﭼﻴﺴﺖ و اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ آزاد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺻﺤ‪‬ﺖ دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻧﺎﻣﺔ ﺿﻤﻴﻤﻪ را ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮ ﻓﻮري ﻟﻄﻒ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و از او ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﻛﺎر اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﻴﺪ‪،‬‬
‫اﺧﻮي از ﺗﻬﺮان ﻧﺮود زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ او ﻛﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﻤﻨّﻲ دارم اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫را ﺟﺪاً و ﻣﺼﺮاً از او ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﺧﻮي ﻗﺒﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ ﻧﺮود‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻪ وﻗﺖ ﺑﺎز ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ . 5‬ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم و ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت ﺣﻀﻮر ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ و رﻓﻘﺎ‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫در ﺗﻘﺎﺿﺎ از وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬ﻫﻨﻮز ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي اﺑﻼغ ﻧﻴﺎوردهاﻧﺪ ﻫﺮ وﻗﺖ آوردﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ در‬
‫اﻳﻦﻣﻮرد ﺗﺸﻜﺮات ﻗﻠﺒﻲ ﺧﻮد را ﻣﺠﺪداً ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ از روز ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﻳﺎ ﻣﺘﻦ ﻣﺬاﻛﺮات آن را ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﺺ‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﭼﻪ روزي اﻓﺘﺘﺎح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ از ﺣﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺮض ﺷﺪ‪ ،‬دﻓﺎع ﺧﻮد را‬
‫آﻣﺎده ﻛﻨﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﺪم ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ از رﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﭼﺎپ‬
‫ﻛﺮده و دﻓﺎع دﻛﺘﺮ در ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎب ﻳﺎدآورﻳﺴﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﻣﻲداﻧﻢ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ دارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﺰب ﺗﻮده در زﻧﺪان‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬دﻳﺸﺐ آزﻣﻮده آﻣﺪه ﺑﻮد ﻗﺮار ﺷﺪه ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﺮ و ﺧﺎﻧﻢ داده ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﻄﻮﺗﻲ‪ 4‬ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ اﺑﻼغ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮر اﻗﺪام ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪ وﻟﻲ از ﻗﺮاري ﻛﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ‪ ‬رﺋﻴﺲ دادﮔﺎه‬
‫ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﻨﺪه آﻣﺪه ﺑﻮد و آدم ﻣﻔﻠﻮك و ﺑﻴﭽﺎرهاﻳﺴﺖ ﮔﻔﺖ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﻫﻘﻠﻲ در‬
‫‪82‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫روزﻧﺎﻣﺔ ﻛﻴﻬﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﻳﻀﻢ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻢ اﮔﺮ اﻳﻦﻃﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺒﺎب ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺻﻒ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ رد‪ ‬ﻳﺎ ﻗﺒﻮل را‬
‫اﻃﻼع دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﺳﻄﻮﺗﻲ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﺮض ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ‬
‫را ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ ﻗﺒﻮﻟﻴﺶ را اﻃﻼع دﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ اﻗﺪاﻣﻲ در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮف‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دو روز ﺑﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻠﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﮕﺬرد و ﺑﻪ ﻣﺤﻈﻮر ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺿﻤﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ آزﻣﻮده ﻗﺮار ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ دو ﻧﻔﺮ رﻓﻴﻘﻤﺎن ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدد وﻟﻲ‬
‫‪5‬‬
‫ﻫﻨﻮز اﻗﺪام ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ . 5‬آزﻣﻮده ﺧﻮدش ﮔﻮﻳﺎ در دادﮔﺎه ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﻮد و ﻛﺴﻲ را ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬دﻳﺸﺐ ﻟﺤﻦ ﻣﻼﻳﻢ و‬
‫ﻣﺆدﺑﻲ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ . 6‬زﻧﺪان اﻳﻦﺟﺎ ﭘﺮ از ﺳﺮﻫﻨﮓ و ﺳﺮﮔﺮد و ﺳﺮوان اﺳﺖ و ﺑﺴﺎط ﺷﻼّق و دﺳﺘﺒﻨﺪ ﺑﺮاﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺗﺴﺒﻴﺢ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫‪ . 8‬ﻣﻌﺬرت از ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻓﺮاوان و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫در ﻣﺸﺎوره ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﺷﻬﻴﺪزاده و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ وﻛﻼي ﻣﺪاﻓﻊ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪15‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم زﻳﺎرت رﻗﻌﺔ ﺷﺮﻳﻔﻪ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﺺ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮﺳﻨﺪي و ﻣﺴﺮّت اﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ وﺟﻮد ﻋﺎﻟﻲ را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم‪.‬‬
‫درﺑﺎرة اﻳﻦﻛﻪ آﻗﺎي ]ﻋﻠﻲ[ ﺷﻬﻴﺪزاده ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮي ﺑﻪ وﻛﻼﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﻢ ﺑﺮدهاﻧﺪ رﺟﻮع‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺸﺪه ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺧﻮد ﺑﻨﺪه ﻫﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص ﻣﺬاﻛﺮه ﻧﻜﺮده رﺟﻮع ﺑﺸﻮد ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻲداﻧﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻼً در ﺧﺎرج ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ رﺟﻮع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﺮﻳﺔ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ اﺳﺖ و ﻣﺸﻮرﺗﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎره دﻓﺎع ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻨﻮز‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﺷﺨﺺ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ آﻗﺎي ﺳﻌﻴﺪ ]ﻓﺎﻃﻤﻲ[ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ و ﻧﺎﻣﻪ را ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻛﻪ ﻣﻴ‪‬ﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدد‪...‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪم ﻟﻄﻔﺎً ﺳﻼم ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم اﺑﻼغ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬دﻓﻌﺔ آﻳﻨﺪه ﻧﺎﻣﺔ اﻳﺸﺎن را ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻢ‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻎ ارادت ﺑﻨﺪه ﺑﻪ رﻓﻘﺎ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﻋﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺗﺸﻜّﺮ و ﺗﻘﺪﻳﻢ ارادت‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫در ﺿﺮورت ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ درﺑﺎره ﺷﺎﻫﻘﻠﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪83‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪ .2‬ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬ ﻟﻄﻒ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ .3‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت اﻗﺪام ﺟﺪ‪‬ي ﻛﻨﺪ و ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎز ﺷﺪه از اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺖآﻣﻴﺰ ﻛﻪ ﻣﺮﻳﻀﻲ را ﺑﻜﻠﻲ ﺑﻲﺧﺒﺮ و دور از ﺧﺎﻧﻮادهاش ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﻫﻢ‬
‫اﺛﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻴﻢ در ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ اﺧﻴﺮ ﺑﻪﻃﺮز ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪاي ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻔﺼﻴﻞ را ]ﺣﺎﻣﻞ[‬
‫ﻋﺮض ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ . 5‬ﭼﻨﺪ روز اﺳﺖ در اﻳﻦﺟﺎ ﻋﺪهاي ﺳﺮﻫﻨﮓ و ﺳﺮﮔﺮد ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﺤﺖ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ . 6‬در اﻧﺘﻈﺎر دﺳﺘﻮر رﻓﻘﺎ ﻫﺴﺘﻢ و ﻋﺮض ﺳﻼم ﺧﺪﻣﺖ ﻫﻤﺔ دوﺳﺘﺎن دارم‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم و ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت‬

‫‪11‬‬
‫درﺑﺎرة ﻻﻳﺤﺔ دﻓﺎﻋﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪14‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ از ﻣﺠﺮاي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺧﻮدﻣﺎن ﻋﺮﻳﻀﻪاي ﻋﺮض ﻛﺮده و از ﺑﺬل‬
‫ﻣﺮاﺣﻢ و ﺷﻔﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ ﺗﺸﻜّﺮ ﻛﻨﻢ وﻟﻲ دوﺳﺖ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﺸﺘﺮﻛﻤﺎن ﺗﺸﺮﻳﻒ‬
‫آوردﻧﺪ و ﻣﺬاﻛﺮات اﻣﺮوز را ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ و ﺿﻤﻨﺎً وﺳﻴﻠﻪﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ارادت و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم ﻣﺒﺎدرت ورزم در ﺟﻮاب ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺟﻤﻠﻪاي را ﻛﻪ‬
‫ﻋﺮض ﻛﺮدهام اﻳﻦﺟﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎن در اﺧﺘﻴﺎر ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و ﻫﺮ ﺗﺼﺤﻴﺢ و ﺣﺬف و زواﺋﺪ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻋﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺗﻴﻤﺴﺎر‪ 9‬ﻫﻢ در ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺮوﻧﺪه و دﻳﺪن ﺑﻨﺪه‬
‫ﻃﻮرﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ اﺷﺨﺎص ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻣﻴ‪‬ﺴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻻزم‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ از ﺑﺬل اﻟﻄﺎف و ﻣﺮاﺣﻢ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻨﻢ زﻳﺮا ﺗﺸﻜﺮ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻛﻠﻤﺔ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻓﻘﻂ اﻣﻴﺪوارم ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻫﺪات ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺪداً ﻗﺎﺻﺪ ﺷﻨﺒﻪ ﺧﺪﻣﺘﺘﺎن ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻣﺮي ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻃﻼﻋﻲ ﺗﺎزه ﺧﺪﻣﺘﺘﺎن رﺳﻴﺪه‬
‫ﻣﺨﻠﺺ را ﻫﻢ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ارادﺗﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫آﻣﺎدﮔﻲ ﺑﺮاي دﻓﺎع و ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻛﻴﻞ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ آﻣﺪ و ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﺮدﻳﻢ ﻓﺮدا ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺷﺎﻫﻘﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻓﻌﻼً ﻣﻌﺬرت ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﺮا اﻳﻦﻛﺎر را ﻛﺮده و ﺑﻨﺪه‬
‫اﮔﺮ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻪ ﻗﻮل ﭘﺴﺮ دﻛﺘﺮ ﻧﺒﻮدم اﺻﻼً او را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدم ﺣﺎﻻ ﻫﻢ دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﮔﺮ‬
‫اﻣﻜﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ او را ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪84‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪ .3‬از ﻧﻈﺮﻳﺔ دﻛﺘﺮ ﺑﻨﺪه را ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻔﺮﻣﻮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ .4‬از ﻧﻈﺮﻳﺔ دو ﻧﻔﺮ رﻓﻘﺎ ]دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪسرﺿﻮي[ ﺑﻲﺧﺒﺮم زﻳﺮا ﻫﻴﭻﻳﻚ از وﻋﺪهﻫﺎي‬
‫آزﻣﻮده ﻋﻤﻠﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . 5‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و دﻋﺎي ﺧﻴﺮ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺟﺪ‪‬يﺗﺮ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ . 6‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ رﻓﻘﺎ ﻟﻮاﻳﺤﻲ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪهاﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ و ﺳﻼم و ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت از اﻳﻦﻫﻤﻪ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﺑﺎ ﭼﻪ زﺑﺎن ﺗﺸﻜّﺮ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻻﻳﺤﺔ دﻓﺎﻋﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﮔﺮدم‪ .‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت ﻗﻠﺒﻲ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺮض رﺳﻴﺪه‪ ،‬در اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ وﺧﻴﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﻣﺮوز ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻟﻄﻒ و دﻋﺎي ﺣﻀﺮﺗﺖ‪ ،‬ﻗﺪري ﺑﻬﺘﺮم و اﮔﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ اﻣﻴﺪوارم ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪ‪‬ي ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻬﺒﻮدي ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬از ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ ﻛﻪ در ﺗﻬﻴﺔ ﻻﻳﺤﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺑﻘﻴﻪ را ﺗﻮﺳﻂ »ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ« ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻴﺪ و ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﺻﻼح ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﻢ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺎﺷﺪ دﻧﺒﺎﻟﻪاش را ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم اﻃﻼع ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﻢ رو ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدي اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻨﻴﺪهام ﺧﻴﻠﻲ اﻇﻬﺎر‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪ . 5‬اوراق ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ ﺟﺪﻳﺪ را ﻫﻢ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫ﻧﻈﺮي ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫‪ . 6‬ﻻﻳﺤﻪ دﻓﺎﻋﻴﻪ دﻛﺘﺮ را آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻃﻮل ﻋﻤﺮ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﺳﺮﻣﺸﻖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .7‬ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻋﺮض ﺳﻼم ارادﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺧﺪﻣﺖ رﻓﻘﺎ‪ ،‬ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . 8‬ﻫﺮ ﻋﺮﺿﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺣﻀﻮر ﻣﺒﺎرك ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪10‬‬
‫‪ .1‬ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﻣﺮاﺣﻢ ﻋﺎﻟﻲ و ﺑﺬل ﺗﻮﺟﻬﺘﺎن را ﮔﻔﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦﻫﻤﻪ ﻟﻄﻒ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫‪85‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪ .2‬ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﺪن دﺳﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ زﻳﺮا ﻣﻦ ﻣﺠﺎل دوﺑﺎره ﺧﻮاﻧﺪم‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪام و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻛﻪ اﻓﺘﺎدﮔﻲ و ﺣﺸﻮ و زواﺋﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺧﻮاﻫﺮ از اﻳﻦﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﭘﻮل ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ ﭘﻴﻐﺎم داده ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‬
‫]ﻫﺰﻳﻨﺔ[ وﻛﻴﻞ دوم را ﺳﻄﻮﺗﻲ ﻣﻴﺪﻫﺪ و اﮔﺮ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع زﺣﻤﺘﻲ داﺷﺖ و از ﺑﺮادران‬
‫ﻛﻤﻜﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ از ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻤﺪاد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ از ﻗﺮاﺋﻦ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ اﮔﺮ اﺣﺘﻴﺎج اﺣﻴﺎﻧﺎً ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺣﺎج ش‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ]؟ ﻛﺬا[ از ﻗﻮل‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﺎ اﻣﺮﻳ‪‬ﻪ ﺧﻮدﺗﺎن دﺳﺘﻮر ﻛﻤﻚ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬درﺑﺎرة ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ دادﮔﺎه ﻳﺎ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﭘﺮوﻧﺪه از آن دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﻣﺸﻮرت ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‬
‫و ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺧﻮدﺗﺎن را ﻫﻢ ﻣﺮﻗﻮم دارﻳﺪ ﭼﻮن ﺑﻨﺪه ﻫﻨﻮز ﺧﻮد ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻮاﺋﺪ و ﻣﻀﺎر‬
‫ﻛﺎر ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﺑﮕﻴﺮم‪.‬‬
‫‪ . 5‬اﮔﺮ ﺧﺒﺮ ﺗﺎزه داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ ﺣﻀﻮرﺗﺎن ﻋﺮض ﺷﺪه ﻣﺨﻠﺺ را ﻫﻢ ﺑﻲاﻃﻼع ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ را ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮ ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ ﺟﻮاب داﺷﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ . 6‬ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ اﻧﺼﺎﻓﺎً ﻣﺮد ﺷﺮﻳﻔﻲ اﺳﺖ از ﺑﻮاﺳﺤﺎﻗﻲ ﭼﻴﺰي ﻧﻔﻬﻤﻴﺪم‪.‬‬
‫‪ .7‬از ﻋﻤﻞ آﻗﺎ ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻌﺠﺐ و ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ )ﺑﺎ اﻳﻦ ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﻣﺤﺸﺮ ﻧﻤﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد(‪.‬‬
‫‪ . 8‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﻛﻤﻲ ﻣﺠﺪداً ﻣﺨﺘﻞ ﺷﺪه وﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﻤ‪‬ﺖ و ﻛﺮاﻣﺖ اﺟﺪاد ﻃﺎﻫﺮﻳﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻠﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ارادت ﻗﻠﺒﻲ و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﻼم ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫وﺧﺎﻣﺖ وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫‪ .1‬وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ ﻣﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﻗﺪري ﺧﺮاب اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺣﺘّﻲ از ﺧﻮردن ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب ﻣﻤﻨﻮع‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﻪ ﻛﻠﻲ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﻘﻴﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻣﺤﺮوم ﻣﺎﻧﺪهام و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻨﺪه را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫وﺿﻊ ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﭼﻨﺪ روز اﺳﺖ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﺳﺮ وﻗﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﺮدم ﻧﺎﺧﻮش ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺮوز وﻛﻴﻞ دوﻣﻢ‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻨﺰل اﻳﺸﺎن و ﻧﺒﻮده ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮدا ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻣﮋدة ﺳﻼﻣﺘﻲ و زﻳﺎرت ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ را ﺑﻴﺎورد‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺟﺰوة ﻣﺮﺣﻤﺘﻲ را ﺧﻮاﻧﺪم ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ در وﺿﻊ ﻓﻌﻠﻲ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﺒﺎرزه را ﻧﺒﺎﻳﺪ وﺳﻴﻊ ﻛﺮد زﻳﺮا‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﻊ دﺷﻤﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ . 5‬از دو ﻧﻔﺮ رﻓﻴﻘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦﺟﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺧﺒﺮي ﻧﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻓﺎع ﻛﻨﻨﺪ آﻳﺎ وﺿﻊ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك دارﻳﻢ ﻳﺎ ﻣﺜﻞ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﺿﻌﻒ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬
‫‪ . 6‬ﺑﻪ دﻛﺘﺮ ع‪] .‬دﻛﺘﺮﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﻈﻤﻲ[ و ﺑﺮادرش و ﺳﺎﻳﺮ دوﺳﺘﺎن ﻋﺰﻳﺰ ﺳﻼم دارم و دﻋﺎي‬
‫ﺧﻴﺮﺷﺎن را ﺑﺮاي اﻳﻦ وﺿﻊ وﺧﻴﻢ ﻣﺰاﺟﻲ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت و ﺳﻼم‪.‬‬
‫‪86‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪16‬‬
‫ﺗﺸﻮﻳﺶ!‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪16‬‬
‫‪ .1‬ﭘﻮل زﻳﺎدي دارﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﺺ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪاي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺳﻼم و ارادت ﻓﺮاوان‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫دادﮔﺎه ﺳﺮّي ﺑﺪوي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ :‬ﺣﻜﻢ اﻋﺪام‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪11‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم ﭘﺲ از ﺗﻘﺪﻳﻢ ارادت و ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﻼم ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﻣﺎ از ﻗﺮارﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎن‬
‫رﺳﻴﺪه و اﻳﻦ ﺣﻀﺮات آﺧﺮﻳﻦ زﻫﺮ ﺧﻮد را ﭘﺎﺷﻴﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬ﺑﺰرﮔﻮار ﻫﺮ دوﻣﺎن در اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻲﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ از ﺻﺪور رأي دﺳﺘﻮري ﻣﻲﮔﺬرد ﻳﻚ ذر‪‬ه ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻴﺴﺘﻢ زﻳﺮا اﮔﺮ آن‬
‫اﻓﺘﺨﺎر را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ ﻛﻪ در راه وﻃﻨﻢ اﻳﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﺟﺎن را ﺑﮕﺬارم درﺳﺖ در راه و ﻣﺼﺮف ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺧﻮدش ﺻﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ ﺣﺎﻻ ﻣﻨﺘﻈﺮﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺑﺎزي ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲﻛﺸﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً ﻳﻚ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ رأﻳﻲ در آنﺟﺎ ﻫﻢ ﺻﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮدﺷﺎن را ﻣﻔﺘﻀﺢ و رﺳﻮا‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ از ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ دارم اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺮم را ﺗﺴﻠّﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺮان‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ زﻳﺮا آن ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و از او ﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮادهام را از‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻴﺮون آورد زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ وﺿﻌﻲ اﺳﺖ و ﺗﺎب و ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﺧﺒﺮﻫﺎ‬
‫را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺖ رﻓﻘﺎ ﺳﻼم دارم و از ﻣﺮاﺣﻢ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﻛﻤﺎل اﻣﺘﻨﺎن را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫ﻣﺨﻠﺺ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ و ارادﺗﻤﻨﺪﺗﺎن‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫ﻣﻦ و دل ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮﻳﻢ ﭼﻪ ﺑﺎك‪ /‬ﻏﺮض اﻧﺪر ﻣﻴﺎن ﺳﻼﻣﺖ اوﺳﺖ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم زﻳﺎرت دﺳﺖﺧﻂ ﺷﺮﻳﻒ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﺎل ﻣﺴﺮت ﺑﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪوارم‬
‫ﻣﺰاج ﻣﺒﺎرك ﻫﻤﻮاره ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻮده و ﻟﻄﻒ و ﻣﺮﺣﻤﺘﺘﺎن را ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارد‪ ،‬ﺣﺎل ﻣﺰاﺟﻲ ﻣﺨﻠﺺ اﻳﻦ ﭼﻨﺪ روزه اﺗﻔﺎﻗﺎً ﺑﻬﺘﺮ از ﺳﺎﺑﻖ اﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺰاج ﺑﻨﺪه‬
‫ﺑﺎ ﺣﻮادث ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ ﻏﺮﺿﻲ ﻛﻪ داﺷﺘﻢ دو ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮد ﻳﻜﻲ اﻳﻦﻛﻪ رﻓﻴﻖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻤﺎن وﻛﻴﻞ‬
‫ﺑﻨﺪه را ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺧﺪﻣﺘﺘﺎن ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺿﻦ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم ارادﺗﻤﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ از ﺣﺎﻻ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺸﻮرت آﻗﺎي‪ ...‬و رﻓﻘﺎي دﻳﮕﺮ ﻟﻮاﻳﺢ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ را ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻨﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﺎر اﻳﻦﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦدﻓﻌﻪ ﻋﻮض ده روز ﭘﻨﺞ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻗﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻃﻮﻟﺶ‬
‫‪87‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﻪﻫﺮﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ آﻣﺎده ﺑﻮد ﮔﻮ اﻳﻦﻛﻪ در اﻳﻦ دادﮔﺎه ﻫﻢ ﻓﺎﻳﺪهاي ﻧﺪارد وﻟﻲ ﭼﻮن ﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﻛﺎر ﻣﺎ در ﺗﻤﻴﺰ ]ﻣﻘﺼﻮد دﻳﻮان ﻛﺸﻮر اﺳﺖ[ اﺳﺖ اﻳﻦدﻓﻌﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻟﻮده را ﻣﺤﻜﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮض دوم ﺑﻨﺪه اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ دو ﻧﻔﺮ وﻛﻴﻞ ﺑﺮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ را ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﺮاﻳﺾ ﻣﺨﻠﺼﺘﺎن ﻣﻲداﻧﻢ ﻣﻦ ﺑﺎب ﺗﺬﻛﺮ ﻋﺮض ﻛﺮدم‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻋﻠّﺖ اﻳﻦ ﺷﺪ‪‬ت وﺣﺪ‪‬ت ﺣﻀﺮات در ﺻﺪور ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ رأﺋﻲ از دادﮔﺎه ﺑﺪوي ﭼﻪ‬
‫ﺑﻮده و ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺧﺎرج آن ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ رﻓﻘﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ اﻣﺮوز ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ دادهاﻧﺪ‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ از راه ﺧﺎﻧﻮادهﺷﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻇﺮﻓﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻧﺪﻫﻨﺪ‬
‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ اﻣﺮوز ﺷﻨﻴﺪم رﺿﻮي ﭘﻴﺶ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ در دادﮔﺎه‬
‫ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﻳﻚ ﺣﺮف زده و اﻋﻤﺎل ﻣﺼﺪ‪‬ق را ﺗﺨﻄﺌﻪ ﻛﺮد ﻧﺘﻴﺠﻪاش را ﻫﻢ دﻳﺪ ﺑﻨﺪه از او‬
‫ﺗﻮﻗّﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺿﻌﻔﻲ را ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬رﻓﻴﻘﺶ ﻫﻢ در ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد اﻣ‪‬ﺎ ﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار‪ .‬ﺗﻮﺻﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ارزش ﻣﺒﺎرزات ﻣﺮدم را ﺧﺮاب ﻧﻜﻨﻨﺪ آﻧﻬﺎ اﻗﻼً اﻣﻴﺪ ﻧﺠﺎت دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﺺ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ اﻣﻴﺪ را ﻫﻢ ﻧﺪارم‪.‬‬
‫ﻣﻦ و دل ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮﻳﻢ ﭼﻪ ﺑﺎك ﻏﺮض اﻧﺪر ﻣﻴﺎن ﺳﻼﻣﺖ اوﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﻼم ﺧﺪﻣﺖ دوﺳﺘﺎن و ﺗﻘﺪﻳﻢ ارادت ﻗﺒﻠﻲ ﺣﻀﻮر ﻋﺎﻟﻲ‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم ﺑﺎ ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم ﻗﻠﺒﻲ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﻜﺮ از ﻣﺮاﺣﻢ ﻣﺒﺬوﻟﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬دﻳﺸﺐ ‪ 5‬ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻮدم‪ ،‬ﻫﻨﻮز در ﭘﻴﭻ و ﺧﻢ ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ وﻟﻲ ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻋﺼﺮ ﻛﺎرﺷﺎن را ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺰار ﻣﺮﺗﺒﻪ از دادﮔﺎه اوﻟﻲ ﺑﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ اﻣﻴﺪ و ﺑﻪ اﺋﻤﻪ اﻃﻬﺎر ﻣﺘﻮﺳﻠﻢ‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪13‬‬
‫در ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام ‪ :‬اﻣﻴﺪ ﺑﻪ دﻳﻮان ﻛﺸﻮر‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪7‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم از اﻟﻄﺎف ﭘﺪراﻧﺔ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﻣﻮردي ﺑﺮاي ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن اﻟﻔﺎظ و ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ زﻳﺮا از اﻳﻦﻫﻤﻪ ﺑﺬل ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ زﺑﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺗﺸﻜّﺮ ﻛﺮد ﺑﻪﻫﺮ ﺻﻮرت‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺘﻬﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي آﻗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺨﺶ ﮔﺮدﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﻮي اﻳﻦ‬
‫ﺷﻠﻮﻏﻲ ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻫﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺎﻛﺎم ﺳﺎﺧﺖ وﮔﺮﻧﻪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎت ﻛﺎرﺷﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد و آزﻣﻮده ﺻﺮﻳﺤﺎً در دادﮔﺎه ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻬﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻳﻦﻫﻤﻪ ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ارﺑﺎب وارد آﻣﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﭼﻪ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪهاي ﺑﻪ دﻳﻮانﻛﺸﻮر ﻣﻲرود‪ .‬ﻧﻨﮓ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧﻨﮓ ﻗﻀﺎوت‪ .‬و ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮاﻧﺪﻧﻲ و‬
‫‪88‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﻲ‪ .‬اﮔﺮ دﺷﻤﻦﺗﺮﻳﻦ ﻗﻀﺎت آنﺟﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت از ﺷﺶ ﻣﺎه ﺗﺎ دو ﺳﺎل ﻣﺠﺎزات دارد اﮔﺮ ﻫﻤﻪ دﻻﺋﻞ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﺨﺮﻧﺪ و ﺑﺮ ﻓﺮض ﻛﻪ ﺑﻨﺪه وزﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﻢ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻟﻒ ﻳﺎر‬
‫ﺑﺮﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪] .14‬ﺗﺄﻛﻴﺪ از وﻳﺮاﺳﺘﺎر اﺳﺖ[ آﻗﺎي ﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﻫﻤﺸﻴﺮهزاده ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺮاي دادن وﻛﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻨﺪه اﻣﻀﺎء ﻛﻨﻢ وﻟﻲ ﺑﻨﺪه‬
‫ﭘﻴﺶ از آنﻛﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ وﻛﺎﻟﺖ داد اﻗﺪاﻣﻲ ﻧﻜﺮدم و‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ دﺳﺘﻮر ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺎﻧﺪ اﻟﺒﺘﻪ آﻗﺎﻳﺎن د‪.‬ع‪.‬م‪.‬؛ ا‪.‬ع‪.‬؛ و‪.‬ص‪]15.‬؟[ در اﻳﻦﺑﺎره ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ اﺷﺨﺎص را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ آﻗﺎي ﺑﻨﻲ‪ 16‬ﻫﻢ اﺷﺨﺎﺻﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و از ﻫﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺧﻮد آﻗﺎي ش‪] ...‬ﻋﻠﻲ ﺷﻬﻴﺪزاده[ ﻣﺸﺎور ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ اﺷﺨﺎﺻﻲ ﺑﺎ او ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ درﺑﺎرة‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﻤﻜﺎري ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ آن ﻓﺮﻣﻮﻟﺸﺎن را ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻧﺎﺷﻨﺎس ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻢ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ و ﺿﻤﻨ ًﺎ در ﻧﻈﺮ دارم ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻬﺮوز و ﺳﺮﻫﻨﮓ اﻣﻴﻦﭘﻮر را ﻫﻢ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﻨﻢ ﭼﻮن از‬
‫دوﺳﻴﻪ و ﺗﺨﻠﻔﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ آن اﻃﻼع ﻛﺎﻓﻲ دارﻧﺪ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر و اواﻣﺮ‬
‫ﻋﺎﻟﻴﺴﺖ ﻓﻌﻼً ﺗﻔﻀّﻼت اﻟﻬﻲ ﻛﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ در زﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه را از ﭼﻨﮓ ﺟﻼدان ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ و در ﺧﺎرج ﻫﻤﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﺪه‬
‫ﻗﺒﻮل ﺗﻤﻴﺰ ﺑﺮ ﻋﻔﻮ رﺟﺤﺎن دارد‪ .‬ﺗﻤﻨّﻲ دارم ﺳﻼم ﻗﻠﺒﻲ ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﻫﻤﺔ دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫راه ﺑﺬل ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ اﺑﻼغ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺟﺎﻧﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮاي ﻧﺜﺎر در راه‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻤﻠﻜﺖ آﻣﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪21‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ در دﻳﻮان ﻛﺸﻮر‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺪون ﺷﻤﺎره‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم ﺿﻤﻦ ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم ﻗﻠﺒﻲ ﻫﻤﻮاره ﺳﻼﻣﺖ و ﺳﻌﺎدت آن وﺟﻮد‬
‫ﻋﺰﻳﺰ را از ﻗﺎدر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم‪ .‬ﺣﺎل ﻣﺨﻠﺺ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺐ ﺷﺪﻳﺪ ﮔﺮﻳﭗ ﭼﻨﺪ روز‬
‫اﺧﻴﺮ ﺧﻮب ﻧﻴﺴﺖ اﻋﺼﺎﺑﻢ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻧﺎراﺣﺖ و وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻃﻮرﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﺪداً ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﺗﺎزهاي‬
‫را وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ و اﻳﻦدﻓﻌﻪ اﮔﺮ ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﺷﺮوع ﺷﻮد ﺑﺎ ﺿﻌﻒ و ﻧﻘﺎﻫﺘﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺗﺐ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺻﻮرت ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ دارم ﻫﺮ ﭼﻪ را‬
‫ﻣﻘﺘﻀﻲ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻋﺮض ﺷﺪ از اﻳﻦﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﺧﺒﺮي‬
‫درﺑﺎرة ﻓﺮﺟﺎم ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ غ‪] ...‬ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻣﺼﺪ‪‬ق[ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﻨﻮز‬
‫ﺑﻪ ﭘﺪرش از دﻳﻮان ﻛﺸﻮر اﺑﻼغ ﻧﺸﺪه ﺣﺮف ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﭘﺮوﻧﺪة او ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ وﻛﻼﻳﺶ ﺑﻴﻦ دﻳﻮان ﻛﺸﻮر و دادرﺳﻲ رد‪ ‬و ﺑﺪل ﺷﺪه‪ .‬ﻟﻮاﻳﺢ‬
‫دﻓﺎﻋﻲ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ‪ ،‬دﻛﺘﺮ‪ ،‬و ﻫﻢ وﻛﻼي او دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺧﻮاﻫﺮم ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﻳﺎ دﻛﺘﺮ غ‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ‬
‫را درﺳﺖ درك ﻧﻜﺮده اﺳﺖ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎ ش‪ .‬ز‪] .‬ﺷﻬﻴﺪزاده[ ﻳﺎ ا‪.‬‬
‫م‪ .‬ع‪] .‬؟[ در ﻣﻴﺎن ﺑﮕﺬارﻳﺪ از ﻧﻈﺮ ﻗﻀﺎﺋﻲ آﻗﺎ را روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻧﺪارم اﻣ‪‬ﺎ‬
‫‪89‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻣﻤﻜﻨﺴﺖ آزﻣﻮده و رﻓﻘﺎﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺎ را در ﺑﻦﺑﺴﺖ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﺟﺎم از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‬
‫و ﺗﺄﺧﻴﺮ اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ ﺑﺎ ﻳﻚ درﺟﻪ ﺗﺨﻔﻴﻒ را ﺟﻠﻮ ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺑﻨﺪه اﻃﻤﻴﻨﺎن دارم ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺟﻮاﻧﺐ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻴﺪ وﻟﻲ ﺗﺬّﻛﺮ ﻣﻮﺿﻮع را ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺪه ﺑﻲﺿﺮر داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﻮرﺗﻲ از ش‪ .‬ز‪] .‬ﺷﻬﻴﺪزاده[ ﺑﺸﻮد ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻛﻪ او ﺑﻪ ﺟﺮﻳ‪‬ﺎن ﭘﺮوﻧﺪة دﻛﺘﺮ ﻫﻢ ﻛﺎﻣﻼً‬
‫آﺷﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪﻣﺖ دوﺳﺘﺎن ﻣﻌﻈﻢ اﺑﻼغ ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت ﺑﻨﺪه ﻣﻨﻮط ﺑﻪﺗﻮﺟﻪ ﻋﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬ارادﺗﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫‪17‬‬
‫ﻓﺮﺟﺎﻣﺨﻮاﻫﻲ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم‪ :‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺷﺎه‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎرة ‪8‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم ﻣﻌﺬورم ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ از اﻳﻦﻛﻪ وﻗﺖ و ﺑﻲوﻗﺖ ﻣﺰاﺣﻢ اوﻗﺎﺗﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮم و ﻫﺮ‬
‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ ﻓﻮراً دﺳﺖ ﺗﻮﺳ‪‬ﻞ ﺑﻪ داﻣﺎن ﭘﺪر روﺣﺎﻧﻲ دراز ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪه از ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦﻃﺮف اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روز آﺧﺮ در ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻣﺎ را ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﺣﺪس ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل در ﺑﺮاﺑﺮ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻮﺟﻮد اﮔﺮ ﺑﺘﻮان‬
‫اﻗﺪاﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺣﻜﻢ را اﺟﺮا ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺑﺎز ﺟﺎي اﻣﻴﺪي ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪ .‬آن دﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت و دﺳﺘﻮراﺗﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺻﺎدر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و از ﺧﺎرج ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻲداﻧﻢ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﺧﻮد اﻳﺸﺎن ﺣﺮف زدهاﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﻠﻤﻪاي ﺷﻨﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻨﻮﻧﺪه ﻛﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮري ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم آﻗﺎي ﺳﻌﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺮزاده‬
‫ﭼﻮن ﺟﻮاﻧﺴﺖ و ﺗﺠﺮﺑﻪاش ﺧﻴﻠﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺮﻓﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو ﺑﻪ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او داده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺧﻴﻠﻲ اﻣﻴﺪوار ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺻﺤ‪‬ﺖ و ﺳﻘﻢ آن ﺑﺎ‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﺧﺎرج ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮض دﻳﮕﺮم ﻛﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدهام ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻘﺎﻻت‬
‫ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز ﻳﻚ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﻢ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم اﻫﺎﻧﺖ در دادﺳﺮا درﺳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از دادﮔﺎه‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻳﻚ روز ﺑﺎزﭘﺮس ﺷﻌﺒﻪ ‪ 27‬ﺑﻪ اﺳﻢ ﺗﻘﻲزاده اﻳﻦﺟﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﺪه ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ روي‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع آﻣﺪه و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﺳﺎﺑﻘﺔ اﻗﺪام ﻳﻚﺳﺎﻟﻪ دارد و از ﻳﻚﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ دو روز ﭘﻴﺶ ﻫﻢ ﻣﺠﺪداً ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻨﺪه از ذﻛﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ آﻗﺎي ﺷﻬﻴﺪزاده و ﺑﻨﻲﺻﺪر و دﻳﺪن ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ و ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺸﻮد اﻗﺪاﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﻬﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻨﺪه را از اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫ﻛﺎخ دادﮔﺴﺘﺮي ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻤ‪‬ﺖ آﻗﺎي ﺑﻨﻲﺻﺪر و آﻗﺎي ﺷﻬﻴﺪزاده و‬
‫ﺳﺎﻳﺮ رﻓﻘﺎ اﺳﺖ زﻳﺮا اﻳﻦﻫﻢ ﻳﻚ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻣﻤﻜﻨﺴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد ﻓﻌﻼً ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﺰاﺣﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮم و در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮﻗﻮﻣﻪ ﻋﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﺑﻨﺪه از رد‪ ‬ﻓﺮﺟﺎم ﻧﮕﺮان ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻨﺪه اﺟﺮاي‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺣﻜﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ‪.‬‬
‫‪90‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫‪23‬‬
‫»ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﻢ ﺧﻄﺮ«‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪12‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺷﻮم ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺳﻼم و ﺗﺠﺪﻳﺪ ارادت ﻻﺑﺪ اﻇﻬﺎرات دﻳﺮوز آزﻣﻮده ﺑﻪ ﻋﺮﺿﺘﺎن رﺳﻴﺪ و‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﺻﺒﺢ اﻳﻦﺟﺎ آﻣﺪه ﺑﻮد و ﻣﺮا ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ او دادهاﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻲ ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻲ اﻳﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺑﻪ او داده و ﭼﻘﺪر ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ آن ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺛﺮ داد اﻳﻨﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻢ اﻳﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ را ﺣﻀﻮرﺗﺎن ﻋﺮض ﻛﺮده و ﺑﺪاﻧﻢ در ﭼﻪ وﺿﻌﻴ‪‬ﺘﻲ ﻗﺮار دارم‬
‫زﻳﺮا اﻻن ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﻗﻄﻌﻲ در دﺳﺖ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ و ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﺷﺐ و ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ‬
‫اﺟﺮا ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﺨﺺ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎي‬
‫آﻗﺎي ﺳﻌﻴﺪ ]ﻓﺎﻃﻤﻲ[ ﻫﻤﺸﻴﺮزاده اﻳﻦﻗﺪرﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ‪ .‬اﻻن ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدم واﻗﻊ ﺷﺪهاﻳﻢ و ﺧﺪا داﻧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺑﻦﺑﺴﺖ‬
‫ﺑﺘﻮان راﻫﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺻﻮرت اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴ‪‬ﺖ اﺟﺮا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻢ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻫﻢ‬
‫در ﺣﺎل ﺧﻮف و رﺟﺎ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻴﻢ ﺧﻄﺮ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﺑﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ داده ﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮد و آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻛﺮده ﭼﻴﺰي ﺧﺪﻣﺘﺸﺎن ﻋﺮض ﻧﻤﻮده ﻳﺎ ﺗﻤﺎم ﺣﺪﺳﻴ‪‬ﺎت اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻈﺎر زﻳﺎرت دﺳﺖ ﺧﻂ‬
‫ﺷﺮﻳﻔﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫»ﺷﻴﺮ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در زﻧﺠﻴﺮ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮔﺮﺑﻪ ﺷﻮد«‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎرة ‪9‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺗﺐ اﺧﻼص و ارادت‪ .‬از اﻇﻬﺎر ﻣﺮاﺣﻢ و اﺑﺮاز اﻟﻄﺎف ﭘﺪراﻧﻪ‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪﻗﺪري ﺷﺮﻣﺴﺎرم ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ واﻗﻌﺎً ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻨﻢ ﻫﻴﭻ ﺟﻤﻠﻪ و ﻋﺒﺎرﺗﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻜﻨﻮﻧﺎت ﻗﻠﺒﻴﻢ را ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺠﻮﻳﻢ‪ .‬از ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻨﺪه ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻢ و‬
‫ﺑﻴﺶ ﺑﺎ اﻃﻼع ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮده رﺳﻮاﻳﻲ آﺧﺮ ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺻﺤﻨﺔ ﭼﺎﻗﻮ زدن ﺟﻠﻮ ﻧﻈﻤﻴ‪‬ﻪ ﻻزم‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ روز ﺑﻪ روز رﺳﻮاﺗﺮﺷﺎن ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺎل وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ‬
‫ﺟﺎن ﻛﻨﺪﻧﻲ ﻫﺴﺖ )اﻟﺒﺘﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺰاج( ﻣﻲﮔﺬراﻧﻢ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬ﺑﺰرﮔﻮارﻣﺎن ﻗﺴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﻴﺎل‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺮ ﺳﻮزن اﻳﻦ ﻟﻮﻃﻲ ﺑﺎزﻳﻬﺎ در اراده و روﺣﻴ‪‬ﺔ ﻣﺨﻠﺼﺘﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ‬
‫ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﻧﺸﻮد ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ )ﺷﻴﺮ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در زﻧﺠﻴﺮ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮔﺮﺑﻪ ﺷﻮد( از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﺧﻴﺎﻟﺘﺎن راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﺣﻜﻤﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬آنﻫﻢ ﺑﻲاﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ زورﺷﺎن ﺑﺮﺳﺪ ﻫﻤﻴﻦ آش اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﺳﻪ‪ .‬روزي ﻫﻢ ﻛﻪ زورﺷﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﻳﻚ ﺛﺎﻧﻴ‪‬ﻪ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎ را در ﺑﻨﺪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪ .‬وﻟﻮ اﻳﻦﻛﻪ ﺻﺪ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﺣﻜﻢ ﺻﺎدر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﻨّﻲ دارم ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﻣﻦ ﻛﻪ ﺣﻀﻮرﺗﺎن ﺷﺮﻓﻴﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﺑﻼغ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫‪91‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﻴﻬﻮده ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ارﺟﺎع ﻋﺮاﻳﻀﻢ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺷﺮﻳﻒ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻲداﻧﻢ و ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ اﺑﺎﺋﻲ در اﻳﻦﻛﻪ ﺟﺴﺎرﺗﻲ و زﺣﻤﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻧﺪارم و ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺬل ﻋﻄﻮﻓﺖ و ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﺎت ﻣﻌﻨﻮي و‬
‫دﻋﺎي ﺧﻴﺮ و ﻣﺆﺛﺮ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ از زﺣﻤﺎت دﻳﮕﺮ ﭼﻘﺪر در ﺑﻬﺒﻮد ﺣﺎل و ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ روﺣﻲ و‬
‫ﻣﺰاﺟﻲ ارادﺗﻤﻨﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ دادهاﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ ﻳﻚ‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ ﺷﺮف و ﻣﺮداﻧﮕﻲ اﺳﺖ و ﭼﻄﻮر ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻧﺪان ﻛﻪ‬
‫آنﻗﺪر ﻫﻤﻪ از دﺳﺘﺶ ﻣﻲﻧﺎﻟﻨﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺣﻀﻮري ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ و آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﻋﺰﻳﺰ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﻧﻮع ﺧﻮدش ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻼغ ﺳﻼم ﮔﺮم و آﺗﺸﻴﻦ ﺑﻨﺪه‬
‫ﺣﻀﻮر دوﺳﺘﺎن ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آﻗﺎﻳﺎن د‪ .‬ع‪] .‬دﻛﺘﺮﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﻈّﻤﻲ[‪ ،‬ا‪.‬ع‪] .‬؟[‪ ،‬ص‪.‬ا‪] .‬؟[‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ آن ﺳﺮور ارﺟﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﺑﺪاً ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮادرش واﺳﻄﻪ و دﻻل ﻓﺮوش وﻃﻨﺶ ﻧﺸﺪ و ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮ ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻓﺮود آورد‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﺷﺮف دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮادر‬
‫او اﻣﺮوز ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲآﻳﻨﺪ وﻟﻲ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻳﻚ ﺑﺮادري داﺷﺖ ﻛﻪ از ﺧﺠﻠﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮد را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻣﮕﺎه ﻗﺒﻞ از اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ اﻋﺪام‬

‫ﻣﻜﺘﻮب ﺷﻤﺎره ‪13‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﻣﻲروم ]ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم[‪ ،‬در ﻃﻮل اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روز آن ﺑﻪ اﻧﺪازة ﻗﺮﻧﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺘّﻲ ﻧﺎﻣﻪاي ﻫﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮده و ﺧﻮاﺳﺘﻪام ﺑﻪ ﺣﻀﻮرت‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﻢ اﻣ‪‬ﺎ ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ﭘﺎﻳﻢ در ﻣﺮﺣﻠﺔ اﺟﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺴﺖ ﺷﺪه و ﭘﻴﺶ ﺧﻮد اﻧﺪﻳﺸﻴﺪهام‬
‫ﻛﻪ ﺟﺰ اﻳﺠﺎد ﺗﺄﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ در روح ﺣﺴ‪‬ﺎس و ﻗﻠﺐ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪهاي ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ر‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎري ﻃﻠﺒﻢ و ﻧﺠﺎت ﺧﻮد را از اﻳﻦ وﺿﻌﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﻦ ﻗﺪرت وﺻﻒ آن را دارم و ﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﻃﺎﻗﺖ ﺷﻨﻴﺪن و ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ‬
‫رﻗّﺖاﻧﮕﻴﺰ را ﺑﺨﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﭘﻴﺶ از آنﻛﻪ ﻣﻦ ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻤﻨﺎﺋﻲ ﺑﻜﻨﻢ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫آنﭼﻪ را در ﻗﻮ‪‬ه و اﺧﺘﻴﺎر دارﻳﺪ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ ارادﺗﻤﻨﺪ ﻣﺮﻳﺾ و ﻣﺤﺒﻮس و ﻣﺤﻜﻮم‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻜﺎر‬
‫ﺑﺮده و ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﻴﻔﻢ آﻣﺪ ﻛﻪ آن ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻮاري و ﺳﻌﻲ و ﻣﺠﺎﻫﺪت ﺑﻲرﻳﺎء ﺷﻤﺎ‬
‫را ﻳﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺶ و اﺳﺘﺪﻋﺎﻳﻲ آﻟﻮده ﻛﻨﻢ ﻳﺎ از ارزش آن ﻟﻄﻒ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﺑﺎ ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ﭼﻨﺪ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺧﺸﻚ و ﻣﺒﺘﺬل ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺸﻜّﺮ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻜﺎﻫﻢ زﻳﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﺗﺸﻜّﺮ و‬
‫اﻣﺘﻨﺎن ﻣﻦ اﻗﺪام و ﺗﻼش ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺪاري از اﻳﻦ رﻧﺠﻬﺎ را ﻛﺸﻴﺪهاﻳﺪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺤﺒﻮس و‬
‫ﻣﺮﻳﺾ را ﻣﻲداﻧﻴﺪ و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت آﺷﻨﺎﻳﻲ دارﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮب ﻃﻌﻢ ﺗﻠﺦ زﻧﺪان را‬
‫ﭼﺸﻴﺪهاﻳﺪ و آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻬﺎ در را ﺑﻪ روي ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺤﺮوم و ﻣﺮﻳﺾ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و از‬
‫ﻛﺴﺎن و دوﺳﺘﺎن ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ دﻧﻴﺎي زﻧﺪهﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ارﺗﺒﺎط و آﺷﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ روﺣﻴ‪‬ﺎت ارادﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﻦ‬
‫‪92‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﮕﻮﻳﻢ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺮاﺳﺮ رﻧﺞ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺣﻴﺎت ﻗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺒﺖ و ادﺑﺎر‪ ،‬از اﻳﻦ ﻋﻤﺮي ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪاش ﺑﺎ درد و ﻣﺮض و ﻧﮕﺮاﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب ﻫﻤﺮاﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺳﻴﺮم و ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﺷﻚ‬
‫ﭼﺸﻢ زن و ﺧﻮاﻫﺮم اداﻣﺔ اﻳﻦ ﻋﺬاب ﺟﺎﻧﻔﺮﺳﺎ را ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻛﺮدهام‪ ،‬اﻏﺮاق‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻪام‪ .‬ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺎه ﻋﻤﺮي را ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪام ﺑﻌﺪ از درد و رﻧﺠﻲ ﻛﻪ از آن ﮔﻠﻮﻟﻪ‬
‫ﻛﺸﻴﺪهام ﺟﺰ ﺟﺎن ﺳﺨﺘﻲ ﻋﺠﻴﺐ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮگ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و‬
‫اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺷﺒﺢ ﻣﺮگ ﺑﺎﻻي ﺳﺮم آﻣﺪه و ﺷﻤﺸﻴﺮ )داﻣﻮﻛﻠﺲ( ﻣﻮازي ﮔﺮدﻧﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺧﻮدم ﺣﻴﺮتزده ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲﻫﺎ اﻳﻦﻗﺪر ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪ و ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﺷﻜﻨﺠﺔ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺎﺗﻮان و ﻧﺎﺧﻮش و ﻣﺤﺘﻀﺮ ﻟﺬت ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻣﻌﺬرت ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ از اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﻧﻴ‪‬ﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺧﻮدم وارد در ﺑﺤﺜﻲ ﺷﺪهام ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روح ﺣﺴ‪‬ﺎس ﺷﻤﺎ را ﻧﻴﺰ از‬
‫رﻧﺞ و ﻋﺬاب ﻣﻦ ﺳﻬﻤﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺧﺎﻃﺮﺗﺎن را ﻛﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻢ از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﻦ آزرده اﺳﺖ‪،‬‬
‫آزردهﺗﺮ ﺳﺎزد‪] .‬ـ[‪ 18‬ﻫﻤﻴﻦﻗﺪر ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ از او‪‬ﻟﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻌﺪ از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺣﺮف زد ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﻛﺎري ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻣﻦ ﺑﺸﻮد ﻓﻘﻂ‪ ...‬ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺲ‬
‫زﻳﺮا ﺻﺮاﺣﺖ و ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺧﻼﻗﻲ ﺷﻤﺎ را ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﺔ آن ﻟﻄﻒ و ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫دارﻳﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ و اﻻن ﻫﻢ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺧﺒﺮ دارم ﻛﻪ در وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﭼﻪ ﺷﻬﺎﻣﺖ و‬
‫ﻗﺪرت روﺣﻲ در ﻣﻌﺮﻛﺔ ﻧﺠﺎت ﻳﻚ دوﺳﺖ ﻏﺮﻳﻖ ﺧﻮد ﺳﻌﻲ و ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ آﻗﺎي‪ ...‬ﻣﻦ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﺣﺮف ﻧﻤﻲزﻧﻢ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺒﺎرزات و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮدﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫در دورة ﭼﻬﺎردﻫﻢ از ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻤﻔﻜﺮاﻧﻲ را ﻛﻪ در ﺑﻴﺮون داﺷﺘﻴﺪ اداره ﻣﻲﻛﺮدﻳﺪ از اﻳ‪‬ﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﭘﺎرﻳﺲ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻣﻲدﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ در آن ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ اﻣﻜﺎن داﺷﺖ ﻣﻀﺎﻳﻘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪ ﭼﻴﺰي ﻋﺮض ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ را از ﻳﺎد ﺑﺒﺮﻧﺪ و دﺳﺘﮕﺎه ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ آن‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاي را ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻣﺤﻜﻮﻣﻲ ﻛﺮده و ﻧﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﺑﺸﺮي در دﻧﻴﺎي‬
‫اﻣﺮوز ﺑﻜﻨﻨﺪ آن وﻗﺖ آن ﺟﻤﻠﺔ ﻣﻌﺮوف »ﭘﺘﻦ« ﻛﻪ ﮔﻔﺖ »آي ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﭼﻘﺪر ﻓﺮاﻣﻮﺷﻜﺎري«‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻪ ﻣﺼﺪاق ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪[...] .‬‬
‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﻘﺪر ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲداﻧﺪ از آن ﺳﻴﺎﺳﺖ و از آن وزارت‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮﺷﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪام و ﭼﻄﻮر ﺟﻨﻮن اﻳﺪهآﻟﻬﺎي دور و دراز ﻛﺎر ﻣﺮا ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﺸﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن‬
‫ﺑﺎ ﻋﺮض ﻣﻌﺬرت رﻓﻊ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ و اﻃﻤﻴﻨﺎن دارم ﻫﻴﭻ ﭘﺪري در ﺣﻖ ﻓﺮزﻧﺪ و ﺑﺮادري‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﺮادر ﺧﻮد اﻳﻦ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ را ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺑﺮاز ﻓﺮﻣﻮده و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻧﺒﺮده اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ راه ﻧﺠﺎت ﻣﻦ ﻫﻤﻴﻦ دﺳﺖ ﺗﻮﺳ‪‬ﻠﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ داﻣﺎن ﺷﻤﺎ دراز ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺣﻀﺮت از ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﺑﻲدرﻳﻎ ﻋﺮض ﺗﺸﻜّﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﺰ‬
‫ﺷﺮاﻓﺖ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﻣﺤﺾ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺮداﻧﻪ او ﻧﺎم دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮان ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫ﻓﺪاي ﻣﺤﺒﺖ و اﻟﻄﺎف ﺷﻤﺎ ارادﺗﻤﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎر و ﻣﺤﺒﻮس ﺷﻤﺎ‪ .‬ـ از ﻛﺎﻏﺬ و ﻗﻠﻢ زﻧﺪان ﻣﻌﺬرت‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ و ﺗﻤﻨﻲ دارم ﺑﻌﺪ از ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻌﺮوﺿﻪ ﺑﻪ آﺗﺸﺶ اﻧﺪازﻳﺪ ﭼﻮن ﺟﺰ‪ ...‬ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﺳﺖ اﺣﺪي ﺣﺘّﻲ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺒﺮي ﻧﺪارد‪ 18.‬ﻣﺠﺪداً ﻗﺮﺑﺎﻧﺖ ﺧﻮدم‪ .‬ﺷﺐ ‪ 19‬آﺑﺎن‪.‬‬
‫‪93‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺣﻤﺎﺳﻪ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر و ﻫﻔﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎﻣﺪاد ﺻﺒﺢ روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﻧﻮزدﻫﻢ آﺑﺎنﻣﺎه ‪ ،1333‬ﺗﻴﻤﻮر ﺑﺨﺘﻴﺎر‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺳﺮﺗﻴﭗ آزﻣﻮده دادﺳﺘﺎن ارﺗﺶ و ﻋﺪة دﻳﮕﺮ ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻜﻢ اﻋﺪام‬
‫دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ را در ﻟﺸﻜﺮ ‪ 2‬زرﻫﻲ ﺑﻪ وي اﺑﻼغ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آزﻣﻮده ﮔﻔﺖ اﮔﺮ وﺻﻴﺘﻲ دارﻳﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻣﻜﺮّر ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﺪ‪» :‬ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﺋﻲ‬
‫ﻧﺪارم و ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ«‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﺣﺮﻓﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﻮد و ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬آري آﻗﺎي‬
‫آزﻣﻮده ﻣﺮگ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﻣﻦ از ﻣﺮگ اﺑﺎﺋﻲ ﻧﺪارم‪ ،‬آنﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮگ ﭘﺮ اﻓﺘﺨﺎري‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮم ﻛﻪ ﻧﺴﻞ ﺟﻮان اﻳﺮان از ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻋﺒﺮﺗﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﻮد از وﻃﻨﺶ دﻓﺎع ﻛﺮده‬
‫و ﻧﮕﺬارد ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن اﺟﻨﺒﻲ ﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻦ درﻫﺎي ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ را‬
‫ﺑﺴﺘﻢ ﻏﺎﻓﻞ از آنﻛﻪ ﺗﺎ درﺑﺎر ﻫﺴﺖ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺎرت ﻻزم ﻧﺪارد«‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺮاي‬
‫اﻋﺪام ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ آزﻣﻮده از وي ﺧﻮاﺳﺖ اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪاي دارد ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﻦ‪ ،‬دﻳﺪن ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﺻﺤﺒﺘﻲ ﺑﺎ اﻓﺴﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آزﻣﻮده‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ دﺳﺖ از اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮﻧﻤﻲداري؟«‬
‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ آزﻣﻮده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»آﻗﺎي آزﻣﻮده! ﻣﺮگ ﺑﺮ دو ﻗﺴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﮔﻲ در رﺧﺘﺨﻮاب ﻧﺎز‪ ...‬ﻣﺮﮔﻲ در راه ﺷﺮف و‬
‫اﻓﺘﺨﺎر‪ ،‬و ﻣﻦ ﺧﺪاي را ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ در راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮم‪ ،‬ﺧﺪاي را ﺷﻜﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻬﺎدﺗﻢ در اﻳﻦ راه دﻳﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه و اﺳﺘﻌﻤﺎر زدة اﻳﺮان ادا‬
‫ﻛﺮدهام و اﻣﻴﺪوارم ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻧﻬﻀﺖ ﻫﻢﭼﻨﺎن ﻣﺒﺎرزه را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ در ﻣﻮرد روﺣﻴﻪ وي ﺑﻪ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫» ‪ ...‬در آن ﻣﻮﻗﻊ روﺣﻴﻪاش ﺑﻘﺪري ﻗﻮي ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ وارد اﻃﺎق ﻣﻲﺷﺪ و از ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اوﺿﺎع اﻃﻼع ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎور ﻧﻤﻲﻛﺮد اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻴﺮﺑﺎران ﺷﻮد و وﺻﻴ‪‬ﺘﻨﺎﻣﻪاش را ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ او را ﺳﻮار آﻣﺒﻮﻻﻧﺲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﮕﺎر ﺧﻮاﺳﺖ و آن را ﺑﺎ وﺿﻌﻲ ﺧﺎص ﮔﻮﺷﺔ ﻟﺐ‬
‫ﻧﻬﺎد و ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻣﺮگ واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻲﻫﺮاﺳﺪ و اﺑﺎﺋﻲ ﻧﺪارد‪ ...‬ﻫﻨﮕﺎم اﺟﺮاي ﺣﻜﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ‬
‫ﻫﻮا ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ت ﺳﺮد ﺑﻮد روي ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺮاﻫﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺖ ﻳﻚ ﭘﻴﮋاﻣﺔ ﭘﺸﻤﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺮاﻫﻦ و ﭘﻴﮋاﻣﻪ و ﻛﻔﺶ ﺳﺮﭘﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎرﭼﺔ روي آن ﻣﺨﻤﻞ ﻗﻬﻮهاي ﺑﻮد آﻣﺎده‬
‫اﻳﺴﺘﺎد‪«...‬‬
‫‪ ...‬ﻫﺸﺖ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺗﻴﺮ از دﻫﺎﻧﺔ ﻟﻮﻟﺔ ﺗﻔﻨﮕﻬﺎي ﭼﻬﺎر ﻣﺄﻣﻮر‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ اﻳﺴﺘﺎده‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻠﻴﻚ ﺷﺪ دو ﺗﻴﺮ درﺳﺖ ﺑﺮوي ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﻠﺐ« و ﺷﺶ ﺗﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ‪» ...‬زﻧﺪه ﺑﺎد ﻣﺼﺪ‪‬ق«‬
‫‪19‬‬
‫و »ﺟﺎوﻳﺪ ﺑﺎد اﻳﺮان« آﺧﺮﻳﻦ ﻛﻼﻣﺶ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪94‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ 1‬ﻣﻨﻈﻮر دﻛﺘﺮﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ ﻣﺼﺪ‪‬ق ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻮم دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 2‬ﻣﻘﺼﻮد ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺗﻘﻲ رﻳﺎﺣﻲ رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد ارﺗﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻬﻢ ردﻳﻒ ‪ 2‬در ﭘﺮوﻧﺪة‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق و ﻣﺤﺎﻛﻤﺔ ﺗﺎرﻳﺨﻲ او ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﻗﺒﻼً ﻧﻴﺰ روز ‪ 28‬ﻣﺮداد‪ ،‬ﺗﺴﺎﻣﺢ و‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎي او در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻈﺎﻣﻴ‪‬ﺎن ﻛﻮدﺗﺎﭼﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﻠّﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺣﺴﻴﻨﻘﻠﻲ ﺳﺮرﺷﺘﻪ‪» ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﻣﻦ‪ :‬ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي دورة ‪1310‬ـ‪ «1344‬ﭼﺎپ او‪‬ل‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪،1367‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺎﻃﺮات او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲ دژﺑﺎﻧﻲ ارﺗﺶ در روز ‪ 28‬ﻣﺮداد و ﺳﭙﺲ در زﻧﺪان ﻛﻮدﺗﺎ‪.‬‬
‫‪ 3‬روز ‪ 18‬ﻣﺮداد ‪ ،1333‬ﺳﻲ و ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻛﻮﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ در ﻧﺎﻣﺔ ﺳﺮﮔﺸﺎدهاي ﺧﻄﺎب‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺴﻴﻦ ﻣﻮارد اﻋﺘﺮاض ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺮارداد ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ اﻣﻴﻨﻲ ـ ﭘﻴﺞ‬
‫اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 4‬ﭘﺪر ﻫﻤﺴﺮ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ 5‬ﻣﻘﺼﻮد دﻛﺘﺮﻋﻠﻲ ﺷﺎﻳﮕﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻣﻬﻨﺪس اﺣﻤﺪ رﺿﻮي ﻧﺎﻳﺐ رﺋﻴﺲ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢزﻣﺎن در اﺳﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻢ ﭘﺮوﻧﺪة دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ و ﻫﺮ ﺳﻪ از‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن اﺟﺘﻤﺎع ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻴﺪان ﺑﻬﺎرﺳﺘﺎن و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﺎهآﺑﺎد ﻛﻪ در روز ‪25‬ﻣﺮداد ﻋﻠﻴﻪ ﻛﻮدﺗﺎي‬
‫ﻧﺎﻓﺮﺟﺎمِ ﺳﺤﺮﮔﺎه ﻫﻤﺎن روز‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در اﻳﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﻲ و‬
‫ﻣﺸﺘﺮك اﺗﻬﺎم اﻳﻦ ﺳﻪ زﻧﺪه ﻳﺎد ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 6‬اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﺰب ﺗﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ روز ‪ 7‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1333‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 7‬در ﻣﺘﻦ ﺧﻄﻲ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺎره )‪ (3‬از ﻗﻠﻢ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 8‬اﻋﻀﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﺰب ﺗﻮده‪.‬‬
‫‪ 9‬ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻴﻤﺴﺎر ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ وﻛﻴﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﺳﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﺑﻮاﺳﺤﻘﻲ ﺳﺎﺑﻘﻪ آﺷﻨﺎﻳﻲ داﺷﺖ او را ﻧﺎﻣﺰد وﻛﺎﻟﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻲ اﻃﻼع داد‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬
‫در ﺟﻮاب ﻧﻮﺷﺖ »ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮاﺳﺤﻘﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﺪارم‪ ،‬ﻣﻌﻬﺬا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻈﺮ آﻗﺎ ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮاﺳﺤﻘﻲ را ﺧﻮاﺳﺖ و وﻛﺎﻟﺖ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺑﻪ او ﺗﻜﻠﻴﻒ‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺶ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺳﻪ روز‪ ،‬ﻧﻪ آن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ ﻧﻪ رد‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮاﺳﺤﻘﻲ‪ ،‬ﺑﻲﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﺔ آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران ﮔﻔﺖ ﻛﻪ وﻛﺎﻟﺖ دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ را ﻗﺒﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ وﻟﻲ روز ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻠّﺖ ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬اﺑﺮاز ﻧﺪاﻣﺖ ﻧﻤﻮد! زﻧﺪه ﻳﺎد ﻋﻠﻲ ﺷﻬﻴﺪزاده ﺣﻘﻮﻗﺪان و وﻛﻴﻞ ﻧﺎﻣﺪار دادﮔﺴﺘﺮي در‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻻﻳﺤﻪ دﻓﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ را راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻳﺎري ﻛﺮد )ﺧﺎﻃﺮه و ﻳﺎدداﺷﺖ ﻓﻮق از‬
‫ﻛﺘﺎب »ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ «...‬ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻗﻀﻴﻪ را در ﺧﺎﻃﺮات آﻳﺖاﷲ‬
‫زﻧﺠﺎﻧﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ!(‬
‫‪ 10‬ﻣﻨﻈﻮر دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﻈﻤﻲ اﺳﺘﺎد ﺣﻘﻮق و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠّﻲ در دوره ‪ 17‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪95‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫‪ 11‬ﻣﻨﻈﻮر دﻓﺎﻋﻴ‪‬ﺎت دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 12‬رﺳﻴﺪﮔﻲ در دادﮔﺎه ﺑﺪوي ﻧﻈﺎﻣﻲ روز ‪ 18‬ﻣﻬﺮ ‪ 1333‬ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ اﻋﺪام و‬
‫دﻛﺘﺮﺷﺎﻳﮕﺎن و ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي دو ﻣﺘﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ 13‬روز ‪ 7‬آﺑﺎن ‪ 1333‬دادﮔﺎه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﻜﻢ اﻋﺪام دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد و اﺣﻜﺎم‬
‫ﺣﺒﺲ اﺑﺪ را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و دﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻳﻚ‪ ،‬ﺑﻪ ده ﺳﺎل زﻧﺪان ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫داد‪ .‬در ﻫﻤﺎن روز ﻗﺮارداد ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﻧﻔﺖ در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎي دو‪‬م ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻬﺎﺋﻲ‬
‫رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺮارداد ﻗﺒﻼً روز ‪ 29‬ﻣﻬﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﺠﺪﻫﻢ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ 14‬ﺑﻪ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ در اﻳﻦﺟﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﻘﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻓﺮﺟﺎم در دﻳﻮان ﻛﺸﻮر ﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫ﺷﺪه و ﭘﺮوﻧﺪه از دﺳﺖ دادرﺳﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ 15‬ﻣﻨﻈﻮر از د‪.‬ع‪.‬م‪ .‬دﻛﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻌﻈﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬دو رﻣﺰ دﻳﮕﺮ را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ!‬
‫‪ 16‬ﻣﻨﻈﻮر زﻧﺪه ﻳﺎد ﻓﺘﺢ اﷲ ﺑﻨﻲﺻﺪر ﻗﺎﺿﻲ آزادة دادﮔﺴﺘﺮي و از ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻣﻠّﻲ اﺳﺖ‪ .‬وي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دادﺳﺘﺎن ﻛﻞ ﻛﺸﻮر )ﺑﺎ دادﺳﺘﺎﻧﻬﺎي اﻧﻘﻼب اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد( در ﺳﺎل‬
‫‪ 1358‬ﻣﺒﺘﻜﺮ ﻳﻚ ﻓﻮرﻣﻮل ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺼﻮﻳﺐ در‬
‫ﻫﻴﺄت وزﻳﺮان دوﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻣﺎﻧﻊ اﺟﺮاي آن ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪي ﺑﻌﺪ در ﺳﺎل ‪ 1360‬زﻧﺪه‬
‫ﻳﺎد ﺑﻨﻲﺻﺪر را ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎي روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ‬
‫زودرس وي زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ از آزادي از زﻧﺪان ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ 17‬ﺗﻘﺎﺿﺎي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ دﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪس رﺿﻮي و دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ در دﻳﻮان ﻛﺸﻮر‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﻲ و ﻛﻴﻔﺮ ﻣﻮﻛﻮل ﺑﻪ اﺟﺎزه ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻮاﻓﻘﺖ »ﻣﻠﻮﻛﺎﻧﻪ« ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﻣﻨﺸﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺎه ذﻳﻞ ﺳﻨﺪ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺿﻤﻦ ﻋﺪم ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﻘﺮّر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺮاي رأي دادﮔﺎه را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪاً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد«!‬
‫‪ 18‬ﺟﺎ اﻓﺘﺎدﮔﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺘﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ]ـ[ ﻳﺎ ]‪ [...‬ﻳﺎ ‪ ،...‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺄﺧﺬ )اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ(‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ 19‬ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﺤﺘﻮي آن آﻳﺖاﷲ زﻧﺠﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ! ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ راز و رﻣﺰي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ! ﺑﺎ آنﻛﻪ »ﺑﻪ آﺗﺸﺶ« ﻧﻴﻨﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻫﻢ زﻳﺮ »‪«...‬ﻫﺎي ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﺸﻒ رﻣﺰ ﻛﺮده و ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫از ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻢﻓﻜﺮاﻧﺶ را در ﺑﻴﺮون اداره ﻣﻲﻛﺮد و در دوران ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و‪ ...‬ﻛﻪ ﺑﻮد؟ و ﻧﻪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً آﻗﺎي اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ!‬
‫‪» 20‬ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪354 ،‬ـ ‪355‬؛ ﺑﺮاي‬
‫اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ ر‪.‬ك‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻔﺼﻞ ﻣﻨﺪرج در ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﻴﻔﺘﻪ‪» ،‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﺔ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،«...‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺻﺺ ‪370‬ـ‪.403‬‬
‫‪96‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم‬
‫ﻣﺪاﻓﻌﺎت در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﻮن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻟﺬا از دو‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮاي ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎپ »ﻣﺪاﻓﻌﺎت در دادﮔﺎه ﻧﻈﺎﻣﻲ« اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ .‬در درﺟﺔ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺘﻦ ﻛﺎﻣﻞ را از ﻛﺘﺎب ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺗﻲ‪» ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‬
‫اﻳﺮان و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد« ﺑﺮداﺷﺘﻪاﻳﻢ و ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﻣﻨﺪرج د ر »ﺧﺎﻃﺮات و ﻣﺒﺎرزات دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ« ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻬﺮام اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺪﻗﻴﻖ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ دو ﻣﺘﻦ ﻓﻮاﺻﻞ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺎ اﻓﺘﺎدﮔﻲﻫﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺬﻛﺮي ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻫﺮ دو ﻛﺘﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ‪ ...‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ «:‬ﭘﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دو ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ درﺑﺎرة ﻋﻠّﺖ اﻳﻦ ﻓﻮاﺻﻞ ﻧﺪادهاﻧﺪ‬
‫و ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺴﻜﻮت ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﺮاد ﺑﻪ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫از اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻨﺪه ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦﻛﻪ در‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﺘﺸﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﺪم و ﭼﻮن ﭘﺲ از ﺧﺘﻢ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻴﻬﺎ ﻫﻢ از ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب و‬
‫ﺟﺮاﻳﺪ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدم و ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ ﺑﺎﻟﻄّﺒﻊ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﻋﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﺔ ﻣﺮدم از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﺪد ﺗﻬﻴﺔ وﻛﻴﻞ و ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮدن ﻻﻳﺤﺔ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮآﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻲاﻃﻼع ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪... .‬‬
‫اﮔﺮ در اﻳﺮاد ﺑﻪ ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺧﻮاﻧﺪه و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻪ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻛﺎر را‬
‫آﺷﻜﺎر ﻧﻤﻲدﻳﺪﻳﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎ و ﻣﺒﺎﺣﺜﺎت را ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬زﻳﺎد و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻤﺎم ﺻﺤﻨﻪ را ﻣﺎ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ و روﺷﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﻣﻘﺪﻣﺎت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻫﻪ و‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺪون ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و اﺻﻮل از ﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫راه ﻣﺎ را رﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ دادﮔﺎه ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖدار ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫‪97‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺪس ﻣﻲزدﻳﺪ ﭼﻪ ﻟﺰوﻣﻲ داﺷﺖ ﭼﺎﻧﺔ ﺧﻮﻳﺶ و ﺳﺮ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ درد‬
‫آورﻳﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ رﻧﺠﻮري و ﻛﺴﺎﻟﺖ زﺣﻤﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺟﻮاب و دﻓﺎع را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮار ﺳﺎزﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺮاد را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ در ﻣﻘﺎم ﺟﻮاب و اﻳﺮاد دﻻﻳﻞ رد‪‬‬
‫ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮﻧﻤﻲآﻣﺪم‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﻮرت ﻗﻬﺮ و ﺗﻌﺮّض ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻳﺎ آنﻗﺪر در دادن ﺟﻮاب درﻣﺎﻧﺪه و ﻋﺎﺟﺰ ﺷﺪهام ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادهام ﺳﺎﻛﺖ ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﮔﺮ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب وﻛﻴﻞ ﻣﺒﺎدرت ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻣﻌﺎﻧﺪﻳﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻣﻲﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺪي ﺑﺮاي ﻗﺒﻮل‬
‫وﻛﺎﻟﺖ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ و دادﮔﺎه ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر و ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن وﻛﻴﻞ ﺗﺴﺨﻴﺮي ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از آنﭼﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد ﻣﻦ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ وﻛﻼي ﻣﺤﺘﺮم ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻟﻄﻒ‬
‫و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﺑﺎ ﻗﺒﻮل وﻛﺎﻟﺖ ﻣﻦ در ﻣﻘﺎم دﻓﺎع از ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺪون ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ و‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮ‪‬ﻗﻊ ﻣﺎد‪‬ي ﺗﻤﺎم ﺳﻌﻲ و ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را در اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﺔ ﻣﻘﺪس ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻜﺎر‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮض ﻛﺮده ﺑﻮدم ﺗﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ از آنﭼﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﻣﻲرﺳﺪ دﻟﺴﺮد و ﻣﺄﻳﻮس ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻛّﻠﺸﺎن ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺎرﺑﻲ ﻛﻪ ﺣﻮادث روزﮔﺎر ﺑﻪ او ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻛﺮده دﻳﮕﺮ‬
‫آنﻗﺪرﻫﺎ ﺳﺎده ﻟﻮح و زود ﺑﺎور ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ از آنﭼﻪ در ﺟﻠﻮ ﺻﺤﻨﻪﺑﺎزي ﻣﻲﺷﻮد ﭘﻲ ﺑﻪ ﻗﻀﺎﻳﺎي‬
‫ﭘﺸﺖ ﭘﺮده ﻧﺒﺮد و ﻧﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﺮوف ﻻﻓﻮﻧﺘﻦ‪» :‬دﻟﻴﻞ ﻗﻮﻳﺘﺮ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻘﺒﻮلﺗﺮ اﺳﺖ« در‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در دادﮔﺎهﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﻗﺪرت و ﻗﻮ‪‬ت ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺘﻮارﻧﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت دادﮔﺎه رأي داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻼﺣﻴ‪‬ﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ را دارد و ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ دادﺳﺘﺎن و ﺟﻮابﻫﺎي ﻣﺘﻬﻢ آﻣﺎده اﺳﺖ‪ .‬آن‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي را ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻓﻌﻼً ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺧﺎﻃﺮة ﺗﻠﺦ و ﻧﺎﮔﻮاري را ﻛﻪ آن رأي‬
‫ﻏﻴﺮﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ از ﻳﺎد ﺑﺒﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﻌﻼً ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ و رد‪ ‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻟﻴﻞ ذﻛﺮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻼً ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ اﻳﺮاد ﺑﻪ ﺻﻼﺣﻴﺖ آنﭼﻪ را‬
‫ﺧﻮدم ﻋﺮض ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ آﻧﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت و ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ روي داده‬
‫اﺳﺖ از ﻋﻬﺪة آﻗﺎﻳﺎن وﻛﻼي ﻣﺤﺘﺮم ﻣﺪاﻓﻊ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد و ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪم ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ‬
‫و ﺧﺮاﺑﻲ ﺣﺎﻓﻈﻪ و ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮي ﻛﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻢ و ﺑﻪ ﻋﺮض ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫از ﺟﻨﺒﺔ ﻗﻀﺎﺋﻲ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ دادرﺳﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺣﻘﻮﻗﻲ آنﭼﻪ را ﻣﻘﺘﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺤﻀﺎر دادﮔﺎه ﺑﺮﺳﺪ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ و ﺟﻨﺎب ﺳﺮﻫﻨﮓ ‪ ...‬اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﭘﺲ‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ داﺷﺘﻪ و دارم ﺳﻌﻲ ﻛﺮدهام ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﭼﻪ از ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻦ وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ و ﭼﻪ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻛﺴﺎﻟﺖ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻴﺎن ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ در ﺑﻌﻀﻲ ﻗﺴﻤﺘﻬﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت را ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت‬
‫ﻛﺸﺎﻧﻴﺪهام ﭼﻮن ﺿﺮورت اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﺮا ﻣﻌﺬور ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻋﺮض ﻛﺮدم ﺑﻨﺪه ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻳﻦﻛﻪ در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت اﻧﺘﺸﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﺪم و ﭼﻮن ﭘﺲ از ﺧﺘﻢ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻴﻬﺎ ﻫﻢ از‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب و ﺟﺮاﻳﺪ ﻣﺤﺮوم ﺑﻮدم و ﻣﻼﻗﺎت ﻫﻢ ﺑﺎﻟﻄّﺒﻊ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﻋﺮض ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫‪98‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻫﻤﺔ ﻣﺮدم از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺻﺪد ﺗﻬﻴﺔ وﻛﻴﻞ و ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮدن‬
‫ﻻﻳﺤﺔ دﻓﺎﻋﻲ ﺑﺮآﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺑﻲاﻃﻼع ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دارﻧﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آن را از ﻟﺤﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻏﺮض ﺧﺎﺻﻲ از ﺑﻲﺧﺒﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ اﻣ‪‬ﺎ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ و ﺷﻨﻴﺪن آﺧﺮﻳﻦ دﻓﺎع ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﺑﻴﻢ از ﺗﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و اﺟﺎزه ﻣﻲﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از آنﭼﻪ ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه و اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ دادﮔﺎه آﻧﺴﺖ ﻣﺴﺘﺤﻀﺮ ﺷﻮم ﺣﺪس ﻣﻲزدم ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات ﻫﻤﻴﻦ‬
‫دادهﻫﺎي ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻮد و ﺑﺪﺑﻴﻦﻫﺎ ﻣﺠﺎل ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻓﺸﺎر ﺧﻼف‬
‫ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﺤﺪودﻳ‪‬ﺖ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻘﺮّرات ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻢ وارد آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا اﻳﺸﺎن ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ارﻓﺎق ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻫﻢ در ﺣﻖ ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ اﻳﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ روا‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻋﻠّﺖ آن از ﻋﻬﺪه ﻣﻦ ﺧﺎرج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه دادﮔﺎه‬
‫اﻃﻼع داد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪاي ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن دادرﺳﻲ و ﻛﻴﻔﺮ ارﺗﺶ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﻧﻈﺎﻣﻴﺎن و ﻫﻤﺮدﻳﻔﺎن آﻧﻬﺎ وﻛﻴﻠﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺻﻮﻻً ﻛﻢ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ارﺗﺶ را‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮي ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻛﺎﺑﻴﻨﺔ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق اﻓﺘﺨﺎر آﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﺑﺮدم ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺸﻮﻧﺪ اوﻗﺎت ﻋﺰﻳﺰﺷﺎن را ﺻﺮف ﻣﺪاﻓﻌﻪ از ﻛﺴﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫در ﮔﻮﺷﺔ زﻧﺪان اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻨﺸﻲ دادﮔﺎه ﻛﻪ ﻟﻄﻔﺎً ﻧﺎﻣﻪ را آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺆال ﻛﺮدم آﻳﺎ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ در دادرﺳﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻮل وﻛﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دارﻳﺪ؟ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را اﺳﻢ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻦ از ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ آﻗﺎي ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺷﺎﻫﻘﻠﻲ ﻛﻪ اﺳﻤﺸﺎن را ﻓﻘﻂ ﺷﻨﻴﺪهام و ﺧﻮدﺷﺎن را اﺑﺪاً‬
‫ﻧﺪﻳﺪهام اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدم‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ آﻳﺎ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﺮﺗﻴﭗ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻴﮕﻲ در ﺗﻬﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺧﻴﺮ و ﭼﻮن اﻳﺸﺎن ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ اﻃﻼﻋﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ دل ﺑﻪ درﻳﺎ زده ﺗﻴﻤﺴﺎر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫وﻛﻴﻞ او‪‬ل ﺧﻮد در ذﻳﻞ ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮده و اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدم ﻛﻪ وﺿﻊ و ﺣﺎل ﻣﺰاﺟﻲ ﻣﻦ‬
‫اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ را ﻫﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﺮا ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﺧﻮدم ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻴ‪‬ﺴﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم‬
‫اﺟﺎزة ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧﻮد ﻣﺸﺎوره ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺟﺎزه ﻣﺮﺣﻤﺖ ﻧﺸﺪ و ﻓﻘﻂ ﺗﻠﻔﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺪر ﺧﺎﻧﻤﻢ ﻣﺮا در زﻧﺪان ﺑﺮاي ﻳﻚ دﻓﻌﻪ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﺳﻄﻮﺗﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺧﻮدم‬
‫را در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻢ و اﻳﺸﺎن رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻘﺮﻳﺮات ﻣﺮا ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‬
‫و ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ آن را آﻣﺎده ﻛﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ درﺛﺎﻧﻲ اﻃﻼع دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﻗﺮاري ﻛﻪ‬
‫ﺷﻨﻴﺪم در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻴﻤﺴﺎر آزﻣﻮده ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت دوم ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻘﺎم دادﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﻧﮕﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬و ﺑﻨﺪه ﻫﻢﭼﻨﺎن در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪم و از روي ﻧﺎﭼﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻬﻴ‪‬ﻪ ﻫﺮ ﺻﻔﺤﺔ اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺰﻳﺪ ﻛﺴﺎﻟﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ درد و رﻧﺠﻮري ﻣﻦ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬و‬
‫در روزﻫﺎي اول ﺑﻪﻃﻮري ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﺗﺎ دو ﺳﻪ روز دﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻧﺒﺮدم و ﻛﻔّﺎره‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ را ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺐ ﻣﺪام ﺑﺎ ﺿﻌﻒ ﺑﻲﺣﺴﺎب ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪ .‬ﻏﺮﺿﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﺎ‬
‫‪99‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫اﻳﻦ ﺣﺪود ﻣﺴﺎﻋﺪت و ارﻓﺎق ﻣﻲﺷﺪ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اوراق اﺳﺒﺎب دردﺳﺮ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻦ رﻧﺠﻮر و ﺑﺪن ﺧﺴﺘﻪ و ﻧﺤﻴﻒ ﻛﻪ در ﻣﺎه ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺴﺘﺮﻳﺴﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻓﻮق‬
‫ﻃﺎﻗﺖ وارد ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪.‬‬
‫روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺳﺆال ﭘﻴﭻ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺠﻠﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و ﺗﺄﺧﻴﺮ در‬
‫اﻳﻦ ﻣﻬﻢ را ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ روز ﻫﻢ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﻣﺮﻳﺾ را ﺑﻪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ و‬
‫ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد واﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬روي ﻗﺎﻋﺪه ﺑﺎﻳﺪ اﻳﺎم اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻦ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬و از ﻫﻤﺔ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ‬
‫ﮔﻮﺷﻢ و ﻓﻜﺮ و روﺣﻢ ﻓﺎرغ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎي ﺧﻮد از ﭘﻠﻪﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻢ‬
‫و ﺟﻨﺎزهام را از زﻳﺮ ﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺟﻤﻊ ﻛﺮده ﺑﻪ ﭘﺎدﮔﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ 1.‬اﻧﺼﺎف و ﻣﺮو‪‬ت‬
‫اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﺮد رﻓﺘﺎري را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻴﺮ ﻳﺎ روﺷﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ زﻧﺪاﻧﻲ ﻣﺮﻳﺾ دارﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻢ در ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬و اﻗﻼً اﺟﺎزه ﻣﻲدادﻧﺪ آﺛﺎر آن ﺿﺮﺑﺎت از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود و ﻣﺰاج از‬
‫دﺳﺖ رﻓﺘﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﺳﻼﻣﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ آنﭼﻪ ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺳﻴﺮ‬
‫و زﻧﺪاﻧﻲ و ﻣﺮﻳﺾ وﻗﺘﻲ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن را ﻫﻢ از او ﺑﺮدارﻧﺪ و ﻣﺎﻫﻬﺎ در را ﺑﻪ روي او ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺻﺪاي ﻧﺎﻟﺔ او را ﻫﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﺸﻨﻮد‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺟﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺤﺾ و اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﭼﻪ ﭼﺎرهاي‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ؟ در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اﺣﻮال ﻛﻪ اﺣﺪي از ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺧﺒﺎر‬
‫ﺻﺤ‪‬ﺖ ﻋﺎﻓﻴ‪‬ﺖ ﻣﺮا ﻣﻘﺎﻣﺎت دادﺳﺘﺎﻧﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻢ از ﺑﺎب ﭼﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﺮاﻳﺪ‬
‫ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺻﺒﺢ و ﺷﺐ ﻃﺸﺖ ﺧﻮن از اﻃﺎق ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺖ و‬
‫ﻫﻴﭻ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ روﺷﻨﻲ روز ﺑﻌﺪ را ﻫﻢ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫در ﻇﻠﻤﺖ و ﺳﻜﻮت ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ آن اﻧﺪازه از ﺧﻄﺮ اﻛﻨﻮن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد وﻟﻲ از ﺷﻤﺎ آﻗﺎﻳﺎن ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ و وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ و دادﮔﺎه‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟ در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ دﻋﻮي آزادي و دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ دارﻧﺪ و رژﻳﻢ ﺧﻮد را رژﻳﻢ‬
‫ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺟﺎﻧﻲ ﻗﺎﺗﻞ آدمﻛﺶ و ﻫﺮ ﭼﻪ دﻳﮕﺮ اﺳﻤﺶ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ اﻳﻦﻃﻮر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ آﻗﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺧﺪاي ﻧﺎﻛﺮده ﻣﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ؟ ﺑﻼي‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺮق زﻣﻴﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎر زده ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ روز اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﮕﺬرﻳﺪ‪ ،‬از اﺻﻮل‬
‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠّﻠﻲ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺮرات ﻫﻤﻴﻦ دادﮔﺎﻫﻬﺎي ﺧﻮدﺗﺎن را ﻫﻢ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻄﻮر‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮي را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد‪ ،‬اﺳﻴﺮ دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪاي را ﺑﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﭼﺎﻗﻮ ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ از ﺟﻴﺐ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﭼﺎﻗﻮي ﺿﺎﻣﻦدار ﺑﻴﺮون‬
‫آﻣﺪه و ﺑﺮ ﭘﺸﺖ و ﭘﻬﻠﻮ و ﺷﻜﻢ او ﻓﺮود آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ آﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ او را‬
‫درﺳﺖ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﺮد؟ ﻋﻮارض آن را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮد ﻣﺘﻬﻢ را ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ دادﮔﺎه آورد؟ ﻣﻦ‬
‫ﺣﻮﺻﻠﺔ ﻣﺎﻫﻬﺎ ﺗﺨﺖﺧﻮاب ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن و زﻧﺪان را داﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻣﺸﻘّﺎت و ﻣﺤﺮوﻣﻴ‪‬ﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺤﺒﺲ ﻧﻈﺎﻣﻲ را ﻛﺮدهام‪ ،‬ﭼﻄﻮر ﺑﺎزﭘﺮس ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻳﺎ دادﺳﺘﺎن ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺎل ﺧﺘﻢ‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺘﻬﻢ را ﺑﺪﻫﻨﺪ؟ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﺳﺘﺸﻬﺎد ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻛﺎﻣﻼً ﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎز ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻛﺸﺎﻧﻴﺪه ﺷﺪهام‪ .‬ﭼﻨﺪ دﻓﻌﻪ در ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺣﺎﻟﺶ رو ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدﻳﺴﺖ و دو روز ﺑﻌﺪ دﺳﺘﻮر ﻋﻜﺲﺑﺮداري و ﺟﺮاﺣﻲ‬
‫‪100‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺻﺎدر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم آن ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت را ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻮدش داﺳﺘﺎن ﺧﻨﺪهآور و در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل رﻗّﺖﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را از ﺑﺤﺚ اﺻﻠﻲ ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﺷﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ از اﻳﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ و دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﻣﺠﺮوح ﻧﻤﻮدن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺘﻞ و ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﺗﺎ ﺻﺪور اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫و ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮﻓﻴﺎﺑﻲ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ از روي ﻗﺎﻧﻮن و ﻣﻮازﻳﻦ ﻋﺪل و ﻣﺮو‪‬ت‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺳﻬﻞ اﺳﺖ در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي و رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺐ و ﻣﻐﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ و اﺳﻴﺮ در‬
‫ﺟﺪال ﺑﺎ اﺟﻨﺒﻲ ﻫﻢ رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻋﺠﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮز ﻋﻤﻞ و‬
‫اﻳﻦ ﻧﺤﻮة رﻓﺘﺎر را در ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪاﻧﺪ رﻧﮓ و روﻏﻨﻲ از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻴﻬﺎ و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه اﺧﻴﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮك ﻧﮕﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬و ﺟﻤﻼت و ﻋﺒﺎرات ﻣﻤﻠّﻮ از ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم‬
‫ﻣﺘﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮاه اﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎﺳﺖ‪ .‬اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن را در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻤﺎﺳﻲ و رزﻣﻲ ‪2‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و اﻏﺮاق ‪3‬ـ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ را از اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻬﻤﻲ از آن‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه را ﻣﺎﻫﻬﺎ در ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﺰاران ﻣﻦ ﺳﺮﻳﺸُﻢ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎدة ‪ 317‬ﭼﺴﺒﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺣﻤﺎﺳﻲ و رزﻣﻲ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮري اﻓﻜﺎر ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺤﺖ ﺳﻴﻄﺮه و ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ از ﺳﻄﺮ او‪‬ل ﺗﺎ آﺧﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﻓﺘﺢ اﻟﻔﺘﻮح و ﺳﺒﻚ‬
‫ﻗﺼﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠّﻘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺘﺢ ﺑﺰرگ را ﻛﺴﻲ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﺳﻪﺧﻮاﻧﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻧﺜﺮ اﻣﺮوز ﻓﺎرﺳﻲ درآوردهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﻣﻮرﺧﻴﻦ ﻋﻬﺪ‬
‫ﺑﻨﺎﭘﺎرت از ﻓﺘﺢ اﺳﺘﺮﻟﻴﺘﺰ ﻳﺎ ﻗﺸﻮنﻛﺸﻲ ﺑﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻏﺮور و ﻧﺨﻮﺗﻲ ﻛﻪ در اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎ‪ ،‬از‬
‫دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ و ﺑﺎزداﺷﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ ﺣﺮف زدهاﻧﺪ و ﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻋﻬﺪ‬
‫وﻟﻴﻨﮕﺘﻦ از ﻓﺘﺢ واﺗﺮﻟﻮ ﺑﻪ ﻗﺪر ﻓﺘﻮﺣﺎت درﺧﺸﺎن ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﺸﺘﻢ ﻣﺮداد ﺣﺮف زدهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ از ﻧﻈﺮ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﻴﻤﺴﺎر ﻣﺤﺘﺮم دو ﺻﻒ ﻏﺎﻟﺐ و ﻣﻐﻠﻮب‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ و اﺳﻴﺮ‪ ،‬ﻗﻮي‬
‫و ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬در ﻣﺨﻴ‪‬ﻠﻪ ﺧﻮد ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﻛﺮده و اﻳﻨﻚ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﻗﺪرت ﺳﺮ ﭘﻨﺠﺔ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻆّ و ﻟﺬّﺗﻲ ﺑﺮده از اﻳﻦﻛﻪ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي ﺣﻴﺮتاﻧﮕﻴﺰ آن ﻓﺘﻮﺣﺎت را ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ رخ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬آﻗﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه دادﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺣﻮادث ﺟﻨﮓ دوم را ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ در اﺧﺒﺎر ﺟﻬﺎن‬
‫ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﻜﺴﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎن ارﺗﺶ ﺗﺎزه ﻧﻔﺲ آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻠﻌﻴﺪن ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫ﻛﻤﻴﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روزي ﻛﻪ دﺳﺘﻮر ﺣﻤﻠﻪ ﺻﺎدر ﺷﺪ ﻣﻤﺎﻟﻚ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺜﻞ ﻫﻠﻨﺪ و ﺑﻠﮋﻳﻚ و‬
‫دوكﻧﺸﻴﻦ ﻟﻮﻛﺰاﻣﺒﻮرگ ﻟﻘﻤﻪ اﻟﺼ‪‬ﺒﺎح آن ارﺗﺶ ﺷﺪ و ﺧﻂ ﻣﻌﺮوف ﻣﺎژﻳﻨﻮ ﻛﻪ آنﻗﺪر ﺟﻨﺒﺔ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻓﻮﺗﺒﺎل دور زده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺼﺮف ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻋﻈﻤﺖ‬
‫ﭘﺎرﻳﺲ‪ ،‬ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻃﺮات ﺷﻜﺴﺖ ﺳﺮان و ﺣﻴﻠﺔ ﺑﻴﺰﻣﺎرك ﭘﺲ از ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎل زﻧﺪه ﮔﺮدﻳﺪ‬
‫و ﺻﺪاي ﭼﻜﻤﺔ ﻗﺸﻮن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻗﻠﺐﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﻠّﺖ ﺣﺴ‪‬ﺎس و ﺷﺎﻋﺮ ﭘﻴﺸﻪ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻗﻠﻮب‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﻴﻔﺘﮕﺎن آزادي را در دﻧﻴﺎ ﺑﺪرد آورد‪ .‬ﻣﻦ از زﺑﺎن ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﻜﻨﻪ آنﺟﺎ ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ آن روز ﭘﺎرﻳﺲ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺳﺎﻛﺖ و آرام را داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ را‬
‫‪101‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﭘﺮدة ﺳﻴﺎه روي آن ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺪاي ﭘﺎي دﺷﻤﻨﺎن را ﻛﻪ ﻣﻐﺰ‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﺸﺎن را آب ﻣﻲﻛﺮد ﻧﺸﻨﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ و در ﻫﻤﺎن واﮔﻨﻲ ﻛﻪ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﺔ ﻣﺘﺎرﻛﻪ‬
‫‪ 1918‬ﺑﻪ اﻣﻀﺎء رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﺳﻨﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﻓﺮاﻧﺴﻪ را از »ﭘﺘﻦ« ﭘﻴﺮ و ﺧﻤﻴﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم‬
‫ﻧﻘﻞ وﻗﺎﻳﻊ ﺟﻨﮓ اﺧﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﻘﺼﻮدم اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻣﻀﺎء اﻳﻦ ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫رﺟﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻪ از ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻣﺠﺮي ارادة آﻟﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮد ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻨﺎي ﺧﺼﻮﻣﺖ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻠّﻲ را ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﻳﻒ ﻣﻐﺮور و ﺳﺮﻣﺴﺖ‬
‫از ﻓﺘﻮﺣﺎت‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ‪ ...‬و ﺑﻌﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﻨﺎي دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ را ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ رﺟﺎل ﻓﺮاﻧﺴﻪ را ﺑﻪ اﺳﺎرت ﺑﻪ آﻟﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در اردوﮔﺎهﻫﺎي دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﻳﺎ در‬
‫زﻧﺪان ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮﺧﻦواﻟﺪ آﻧﻬﺎ را روي ﻫﻢ ﻣﻲرﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ...‬ﺧﻮد را ﻣﺮد‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺻﻞ »ﺑﺮﺗﺮي ﻧﮋادي« را ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﺟﺮا و ﻋﻤﻞ درآورﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺪهاي از ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﺎﺿﻞ و ﻧﺨﺒﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﻴﺮ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﺧﻮرده در ﺗﻨﮕﻨﺎي ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻘﺖ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪» .‬ﻧﮋاد ﻋﺎﻟﻲ«‪ ،‬ﻣﻠّﺖ ﻋﺎﻟﻲ و ﻣﺮدم ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ زور‬
‫ﺗﺎﻧﻚ و ﺗﻮپ و ﺑﻤﺒﺎران‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪر ﺳﺮ ﺳﻮزن اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮاي اﺣﺴﺎﺳﺎت و‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و در ﻧﻈﺮ آﻧﺎن ﻣﻴﻬﻦﭘﺮﺳﺘﻲ و دﻓﺎع از وﻃﻦ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان‬
‫ﺟﺮم و ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ و ﺣﺎل آنﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻨﺎوﻳﻦ دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎك و‬
‫ﺧﻮن ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ اوﺻﺎف‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﻗﻠﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﺧﻮﻧﺨﻮاري و ﺳﺒﻌﻴ‪‬ﺖ و ﺷﻜﻨﺠﻪ زﻧﺪاﻧﻲﻫﺎي ﻧﺎزي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺟﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ در‬
‫ﻣﺤﺒﺲﻫﺎي ﺑﺰرگ را ﮔﺸﻮدﻧﺪ از ﻣﻴﺎن رﺟﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﻳﺎ از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻣﺔ ﺟﺎﻧﻲ دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺻﺤﻴﺢ و ﺳﺎﻟﻢ‬
‫آﻣﺎدة ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﻬﻦ ﺧﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻟﺌﻮن ﺑﻠﻮم ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ دوره ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد‬
‫و ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﻟﻴﺪري ﺣﺰب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ آن ﻛﺸﻮر را داﺷﺖ در آن ﻣﺪت‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ﻓﺮاش ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺎزم وﻃﻦ ﺷﺪ و از ﻗﻴﺪ اﺳﺎرت اﺟﻨﺒﻲ آزاد ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ اﮔﺮ‬
‫اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺟﻨﮓ و ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻓﺎﺗﺢ ﺑﺮاي اﺳﺮاﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ و ﻗﺘﻞ ﻧﻔﻮس ﺑﻲﮔﻨﺎه ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺪه و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دادﮔﺎﻫﻬﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮدارﻳﺪ و ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻴﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﺔ »راﻫﺰن«‪» ،‬ﻋﻴﺎر« و »دون ﺻﻔﺖ«‬
‫در آن اوراق ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ وﻟﻲ در »ﻗﻴﺎم« ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺷﻤﺎ!‪ ،‬ﭼﻴﺰي از ﻗﻮاﻋﺪ و ﻧﻈﺎﻣﺎت ﺑﺸﺮي‬
‫در ﺣﻖ ﻣﺎ و ﻛﺴﺎن ﻣﺎ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﻘﺮّرات اﺳﻴﺮ اﺟﻨﺒﻲ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺎ روا ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎل و ﺟﺎن‬
‫و ﺣﻴﺜﻴ‪‬ﺖ و ﺷﺮف ﻣﺎ از آنوﻗﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻛﻪ در ﺻﻨﺪﻟﻲ اﺗﻬﺎم ﻧﺸﺴﺘﻪام در ﭘﻨﺎه‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺼﻮن ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﺮده و آنﻃﻮر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﺪانﮔﻮﻧﻪ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ در ﺳﻴﺎهﺗﺮﻳﻦ ادوار ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺎﻧﻲ در ﭘﺎي ﻣﻮﻻي ﺧﻮد ﺑﻪ زاﻧﻮ اﻓﺘﺎده و در‬
‫ﻋﻮض رﺣﻢ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺟﺰ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و ﺷﻼق‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ آن ﺳﻴﺎﻫﺎن‬
‫ﻧﮕﻮنﺑﺨﺖ ﺣﺮف زد‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﺴﺖ؟ ﻟﺤﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﺸﻜﺮي ﻓﺎﺗﺢ‬
‫و ﻣﻐﺮور ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ را ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ و ﻋﻨﻮاﻧﻲ در ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي زﻧﺪه ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻧﺪارﻧﺪ و‬
‫‪102‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺧﺎرج از ﺗﻤﺎم ﻣﺼﻮﻧﻴ‪‬ﺖﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ و ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از‬
‫»ﮔﻼدﻳﺎﺗﻮر«ﻫﺎي رم ﻗﺪﻳﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻏﺬاي درﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﺧﻮﻧﺨﻮار ﺣﺎﺿﺮ و آﻣﺎده‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻫﻮﻳ‪‬ﺖ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ‪ ،‬اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦﻃﻮر آﻏﺎز ﺷﺪه‪:‬‬
‫»ﺑﺎ اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻛﻪ ﺣﻮادث و وﻗﺎﻳﻊ در ﻛﺸﻮر و ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ در روزﻫﺎي ‪28 ،27 ،26 ،25‬‬
‫ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪ 1332‬ـ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪﻳﻢ ﭼﺮا ‪ 28‬ﻣﺮداد را ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺴﺎب ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ـ ﺑﻪ وﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺣﻴﺜﻴ‪‬ﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ واﺟﺪ اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺸﻮر و‬
‫آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ آن وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺗﺄﻣﻞ در اﻋﻤﺎل‬
‫ارﺗﻜﺎﺑﻴﻪ از ﻃﺮف ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﺒﺮده در اﻳﻦ ﻛﻴﻔﺮ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪن آﻧﺎن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر دارد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﺮدار و اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﻮﺋﻲ در روﺣﻴ‪‬ﺔ ﻣﻠّﺖ وﻃﻦﭘﺮﺳﺖ و ﺷﺎه دوﺳﺖ و ﻧﺠﻴﺐ اﻳﺮان دارد‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻤﻴﻖ و دﻗﻴﻘﻲ از ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺪارك و دﻻﺋﻞ ﺑﺰه ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ ﮔﺮﻳﺰي ﺟﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﻘﺒﻞ آن ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در ﻣﻘﺎم‬
‫دﻓﺎع ﭼﺎرهاي ﺟﺰ اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﭘﻮچ و ﺳﺨﻨﺎن ﻳﺎوه ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻈﺎم ﻛﺸﻮر و آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ دادﮔﺎه‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪهاﻧﺪ و ﺣﺎل ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﺎ آﻣﺪهاﻳﻢ و ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت دادرﺳﻲ آﻏﺎز و اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﻈﺎم ﻛﺸﻮر و آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ؟ آﻳﺎ واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺒﺮ از‬
‫ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ ﻳﻚ ﺟﻮ‪ ‬واﺟﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ؟ ﻛﻪ ﻣﻴﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ اﮔﺮ ﻣﻦِ ﺑﻴﻤﺎر را از روي ﺗﺨﺘﺨﻮاﺑﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﻣﺎه اﺳﺖ ﺑﺮ روي آن رﻧﺞ و درد ﻣﻲﻛﺸﻢ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ روي ﺑﺮاﻧﻜﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و آوردﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻃﺎق‪» ،‬آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ« ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ؟‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﭼﻪ ﺻﺪﻣﻪاي وارد آوردهاﻳﻢ؟ ﺑﻪ ﺟﺎن ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﻤﻮدهاﻳﻢ؟ ﻣﺎل ﭼﻪ ﻛﺴﻲ را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮدهاﻳﻢ؟ و ﺑﻪ ﭼﻪ وﺳﻴﻠﻪ »آﺳﺎﻳﺶ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ« را‬
‫ﻣﺨﺘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪاﻳﻢ؟ از اﻳﻦ ﺑﮕﺬرﻳﻢ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪن ﻣﺎ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ و‬
‫اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر دارد؟ ﻣﮕﺮ آنﻛﻪ از ﻧﻮع دﻻﺋﻞ ﻣﻌﺮوف دﻳﻮان ﺑﻠﺦ را در ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺎورﻳﻢ و‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر ﻣﻄﻠﺐ را دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﺮداﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ »ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر« ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬آﻗﺎي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة ﻣﺤﺘﺮم دادﺳﺘﺎن! ﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮده و ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از اﺟﺎﻧﺐ‬
‫ﺑﻪ ﺿﺮر وﻃﻦ ﺧﻮد ﺳﺎزش داﺷﺘﻪاﻳﻢ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ زرﺧﻴﺰ وﻃﻦ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاي ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻳﻢ‬
‫ﺻﺮﻳﺢ و روﺷﻦ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در ﻛﺪام ﻣﻮرد ﺑﻮده اﺳﺖ؟ آن ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻛﻴﺴﺖ و آن ﺳﺎزش ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ و اﺳﺘﻘﻼل ﻛﺸﻮر ﻣﻨﺎﻓﺎت داﺷﺘﻪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺟﺎن ﺑﻲارزش ﺧﻮﻳﺶ در راه ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻴﻬﻦ ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﻪ و از‬
‫ﻫﺴﺘﻲ در ﻃّﻲ اﻳﻦ راه ﺳﺎﻗﻂ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺘﻬﺎي دور از ﺣﻘﻴﻘﺖ را روا داﺷﺖ‪.‬‬
‫اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻧﺸﺎء ﻛﻼس درس اﺳﺖ و ﻧﻪ رﺳﻢاﻟﺨﻂ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ و ﺟﻤﻠﺔ آن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘّﻜﻲ ﺑﻪ‬
‫اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاه ﺑﻪ ﻧﻔﻊ و ﺧﻮاه ﺑﻪ ﺿﺮر ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻛﺸﻒ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﭘﺎﺳﺨﻬﺎي ﻣﺎ را اﻇﻬﺎراﺗﻲ ﭘﻮچ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻳﺎوه ﺷﻤﺮدهاﻳﺪ‪ .‬و ﺣﺎل آنﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻫﺮﮔﺰ‬
‫‪103‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺣﻖ ﻧﻤﻲدﻫﻢ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪﻫﺎي ﺑﻲدﻟﻴﻞ ﺷﻤﺎ را در آن ﻧﻮع ﺳﺨﻨﺎن ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﺑﻲدﻟﻴﻞ‪،‬‬
‫دور از ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺪرك و ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﺋﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪﻗﺪر ﺧﺮدﻟﻲ ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﻓﻖ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻜﻮس و ﻗﻠﺐ ﺣﻘﺎﺋﻖ ذﻛﺮ ﺷﺪه و ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﻳﻦ روح رزﻣﻲ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺗﺮك ﻧﺸﺪه و ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﻄﺮ ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺗﻤﺎم آن‬
‫ﻣﻮاد را ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ذﻛﺮ ﻛﻨﻢ ﺣﺘﻤﺎً ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲاش را ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ و ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺎزه اﮔﺮ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد ﻣﻮﺿﻮع ﺟﺎﻟﺐ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و اﻏﺮاق اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﺣﻤﺎﺳﻲ و رزﻣﻲ آن ﻧﭽﺮﺑﺪ دﺳﺖ ﻛﻤﻲ از آن ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ‬
‫ﺑﻲﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ از ﻛﺘﺎب راﺑﻠﻪ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻏﻮل را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﺎدي‬
‫ﺑﻜﻨﻴﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ راﺑﻠﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻳﺢ اﺷﺨﺎص ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ و دادﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﺤﺘﺮم! ﺑﺮاي ﻋﺬاب دادن و رﻧﺞ اﻓﺰودن ﻳﻚ ﺑﻴﭽﺎره‪ ،‬ﻣﺮﻗﻮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬راﺑﻠﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد‬
‫ﺷﺮح ﺣﺎل و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟّﺪ و ﺗﺮﺑﻴ‪‬ﺖ »ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا« و ﺟﻨﮓﻫﺎي او را ﺑﺎ رﻗﺒﺎﻳﺶ و ﻫﻨﺮﻧﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ را در ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻏﺮاﻗﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ »ﮔﺎراﻛﺎﻧﺘﻮا« ﺧﻮاﻧﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا« ﻧﺎﻗﻮسﻫﺎي ﻛﻠﻴﺴﺎي »ﻧﺘﺮدام« را ﻣﻴﺪزدد ـ آﻗﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﻗﻮسﻫﺎي‬
‫ﻧﺘﺮدام ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺧﺮوار وزن دارد ـ ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻣﺎدﻳﺎﻧﺶ ﺑﺒﻨﺪد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﺷﺎﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﮔﻠﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﻮپ از ﻣﻴﺎن ﻣﻮﻫﺎﻳﺶ ﻣﻲرﻳﺰد‪ .‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ آدﻣﻲ را ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺳﺎﻻدش ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرد و از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﺎده و ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ‬
‫»ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮا« ﻓﺮاوان ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ وﻗﺘﻲ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ دادﺳﺘﺎن ﻣﺤﺘﺮم را ﺑﺮاي دﻓﻌﻪ او‪‬ل‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﺮا ﺑﻲاﺧﺘﻴﺎر ﺑﻴﺎد اﻳﻦ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﻓﺘﺎدم‪ .‬اﻟﺒﺘّﻪ از اﻳﻦﻃﻮر اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻗﺼﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮ و ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮاوان ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣ‪‬ﺎ ﻛﻤﺘﺮ در اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫داﻣﻨﺔ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ را وﺳﻌﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن از »اﻟﻒ« ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و وﻗﺘﻲ ﺑﻪ »ب«‬
‫رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم را اﻳﻦﻃﻮر وﺻﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬ارﺗﻜﺎب و ﺳﻮء ﻗﺼﺪي ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از آن‬
‫ﺑﻬﻢ زدن اﺳﺎس ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ «.‬و ﭘﺲ از آن در ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ دﻻﺋﻞ اﺗﻬﺎم را ذﻛﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺑﻨﺪه ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪1» :‬ـ ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ‬
‫‪2‬ـ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ‪3‬ـ ﻣﺨﺎﺑﺮه ﻳﻚ ﺗﻠﮕﺮاف«‪ .‬و ﻣﻦ ﻛﻪ در اﻳﻦ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎي‬
‫ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮاي ﻛﺘﺎب راﺑﻠﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪام اﺳﺎس ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان را ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺳﻪ وﺳﻴﻠﻪاي ﻛﻪ داﺷﺘﻢ ﺑﻪﻫﻢ ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬و در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن اﻳﻦ‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻴﻤﺴﺎر در ﺣﻖ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺐ اﻳﻦﻃﻮر اﻇﻬﺎر ﻋﻘﻴﺪه ﻛﺮدهاﻧﺪ‪» :‬در ﺗﻤﺎم‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺎﺋﻨﺎﻧﺔ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﺒﺮدة ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻗﻼﺑﻲ وزﻳﺮاﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ‬
‫و ﺳﺨﻨﮕﻮي آﻧﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﺪرﺟﺎت روزﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز درﺳﻪ روزه ‪،26 ،25‬‬
‫‪ 27‬ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺴﻠّﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﺎﻣﺒﺮده ﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪهاي در ﺑﻪ ﻫﻢ زدن اﺳﺎس‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻴﭻ ﻧﻔﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺻﺮف داﺷﺘﻦ ﻋﻨﻮان ﻗﻼﺑﻲ وزﻳﺮاﻣﻮرﺧﺎرﺟﻪ و‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺷﺮﻛﺖ در ﻳﻚ ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﻣﺸﺮوﻃﻪ اﻳﺮان ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ و ﻫﺮﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺳﺒﺎب ﺑﺰرﮔﻲ را آﻣﺎده ﻛﺮده ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫‪104‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺤﺘﺎج اﻗﺪاﻣﺎت دﻳﮕﺮ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ وﻗﺖ در اﺧﺘﻴﺎر وزﻳﺮﺧﺎرﺟﻪ ﻏﻴﺮﻗﻼﺑﻲ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻼﺑﻲ از ﻧﻮع‬
‫»ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮاي« راﺑﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﺑﻠﻪ ﻳﻚ ﻧﻘﻞ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻌﺮوف دﻳﮕﺮي ﻫﻢ از ﺧﻮد ﺑﻴﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮدم ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻓﻜﺮم رﺳﻴﺪ ﻧﻜﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮﺑﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻢ ﮔﺮﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻲﻛﻨﻢ‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر دادﺳﺘﺎن ﻫﻢ در ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻨﻈﻴﻢ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻠﻮ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ذﻫﻨﻲ و‬
‫ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻗﻠﻢ ﺧﻮد ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﺤﺼﻮل و ﻧﺘﻴﺠﻪ آن اﻳﻨﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻗﻠﻢ اﻳﺸﺎن ﺑﺎزي ﻛﺮده و ﻏﻠّﻮ و اﻏﺮاق و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ را ﺗﺎ آنﺟﺎ ﻛﺸﺎﻧﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻟﺒﺎس ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲﻛﻪ از ﺻﺪور ﻓﺮﻣﺎن و ﻛﻴﻔﻴ‪‬ﺖ‬
‫رﺳﺎﻧﻴﺪن آن ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ دادهاﻧﺪ‪:‬‬
‫»وﻟﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪش ﻛﻮدﺗﺎ ﺑﻮده ﺑﺎ اﻏﺘﻨﺎم ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻠّﺖ‬
‫اﻳﺮان ﻫﻤﺎن ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ ﺻﺒﺢ روز ‪ 25‬ﻣﺮداد زﻫﺮ ﺧﻮد را رﻳﺨﺘﻪ و اوﻟﻴﻦ ﻋﻤﻠﺶ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻠّﺖ‬
‫اﻳﺮان ﺑﻮده ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را واروﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻠّﺖ اﻳﺮان ﻧﮕﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻋﺰل ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ‬
‫وﻗﺖ رﺳﻴﺪه و رﺳﻴﺪ آن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‬
‫ﻗﺼﺪ اﺷﻐﺎل ﺧﺎﻧﻪ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﮔﻮﻳﻲ ﺗﺎ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺑﺮ روح ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻏﻠﺒﻪ داﺷﺘﻪ و ﺗﺎ‬
‫ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺪﻳﻬﻲﺗﺮﻳﻦ و روﺷﻦﺗﺮﻳﻦ ﺣﻘﺎﻳﻖ را واروﻧﻪ ﺟﻠﻮه داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 5‬ﺻﺒﺢ‬
‫ﻫﻤﺎن روز ‪25‬ﻣﺮداد در ﺗﻮﻗﻴﻒ ﺑﻮدهام ﻣﻦ ﻛﻪ ﺳﺮ و ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨﻪ در ﻣﻨﺰل ﺧﻮد دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهام‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﻛﻪ ﺷﺐ را ﺗﺎ ﺻﺒﺢ در ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﺔ ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺑﺴﺮ ﺑﺮدهام‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻣﺴﺘﺤﻔﻆ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺮ و ﺗﺎ ﺟﻠﻮ ﺳﺘﺎد آورده ﺷﺪهام‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻛﻮدﺗﺎ را داﺷﺘﻪام؟ وﻟﻲ اﻓﺴﺮاﻧﻲ ﻛﻪ دو وزﻳﺮ را ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﻧﻪ رﺋﻴﺲ ﺳﺘﺎد وﻗﺖ دﺳﺘﻮر ﺗﻴﺮاﻧﺪازي دادهاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻗﻮاﻧﻴﻦ و‬
‫اﺳﺎس دﻋﺎوي ﻛﺸﻮري را زﻳﺮ ﭼﻜﻤﻪ ﺧﻮد اﻓﻜﻨﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آنﻗﺪر ﻣﻌﺼﻮم و ﭘﺎك و ﺑﻲﮔﻨﺎه ﺑﻮدهاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺘّﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺮﺗﻜﺐ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺪهاﻳﺪ؟ ﺳﻬﻞ اﺳﺖ ﺗﻤﺎم‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ درﺟﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻘﻂ »ﮔﺮاﮔﺎﻧﺘﻮاي« راﺑﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻫﻤﻪ ﻗﻮ‪‬ت و‬
‫ﻗﺪرت دارد‪ .‬ﻗﺒﻮل اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻛﻨﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﻤﻠﻜﺖ را در‬
‫ﻳﻚ ﻃُﺮﻓﻪ ﺑﻬﻢ رﻳﺰد و در ﺑﺮاﺑﺮ ارﺗﺶ و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ژﻧﺪارﻣﺮي و ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ و‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻼت دوﻟﺘﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺎل و ﺷﻬﻮات ﺧﻮد را ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎز اﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﺜﻼً وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺑﻮدهام و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﻲ از ﻗﻮاي اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ داﺷﺘﻪام‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻴﻠﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺑﻮد اد‪‬ﻋﺎ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﻴﺎري ﻗﻮاﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮة ژاﻧﺪارﻣﺮي و ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺜﻼً ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺎ را از ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮد درازﺗﺮ ﻧﻬﺪ ‪ .‬از ﻣﻘﺪاري ﺣﺮف ﻛﻪ ﺑﮕﺬرﻳﺪ و آنﻫﻢ‬
‫ﺳﺒﺐ اﺻﻠﻲ ﮔﻔﺘﻦ و ﻧﻮﺷﺘﻦ را در وﻗﺎﻳﻊ ﺷﺐ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ‪» .‬ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮاي«‬
‫ﺗﻴﻤﺴﺎر آزﻣﻮده ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و آن را‬
‫‪105‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺑﻬﻢ زﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا وزﻳﺮﺧﺎرﺟﺔ ﺗﻨﻬﺎ را ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از اﺟﺎﻧﺐ وارد‬
‫ﺳﺎزش ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد ﻳﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ آن ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ را ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻃﻠﺒﺪ و از او ﻛﻤﻚ‬
‫ﻣﺎد‪‬ي و ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮده اﺳﺖ آﻗﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه‬
‫دادﺳﺘﺎن ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و ﺑﻔﺮﻣﻮدن ﺗﻨﻬﺎ اﻟﺒﺘّﻪ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻔﺮﻣﺎﻳﻴﺪ و اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك آن ﺗﻮﻃﺌﻪ را روي ﻣﻴﺰ‬
‫دادﮔﺎه ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﻣﺠﺎزات ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﻨﻜﻮب ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ دراز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در آن‬
‫روز روﺷﻦ ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ زﻳﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫آن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻨﺠﺎ ﻋﺮض ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻧﻪ آن روز ﻧﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎزش ﺑﺎ اﺟﻨﺒﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﺪرت دوﻟﺖ و ﻧﮕﺎﻫﺪاري ﻣﻘﺎم و ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻫﺪف ﻣﺎ ﻧﺒﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲﻫﺎ و ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎ و ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص رﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﻫﺰار‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ آن زﺟﺮﻫﺎ و ﻋﻘﻮﺑﺖﻫﺎ را ﺑﺮ ﻣﻬﺮ و ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻫﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻢ وﺳﻴﻠﻲ از دﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﻮﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ از ﻧﻮازش و ﻋﻄﻮﻓﺖ دﻳﮕﺮي ﻣﻲﭘﺬﻳﺮم‪ .‬اﻳﻦ روش ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد را ﺣﺘّﻲ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺮك ﻧﮕﻔﺘﻪام و ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺧﻮب ﻣﻴﺪاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ در آنﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪام ﺻﺪدرﺻﺪ ﺻﻤﻴﻤﻲ و ﺻﺎدق و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺠﺎ ﺑﻮد آن‬
‫ﻗﻮاﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺘﻪام اﺳﺎس ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﺗﺮﺗﻴﺐ وراﺛﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺑﻪ ﻫﻢ زده‬
‫و ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﺿﺪ‪ ‬ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺴﻠّﺢ ﻧﻤﺎﻳﻢ؟ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ درﺑﺎرة ﺑﻬﻢ زدن ﺗﺮﺗﻴﺐ وراﺛﺖ ﺗﺎج‬
‫و ﺗﺨﺖ وارد ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﻮدهاﻳﻢ و در ﻛﺠﺎ ﻧﺎﻣﻲ از ﻣﺴﻠّﺢ ﺷﺪن ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺿﺪ ﻗﺪرت ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﻏﻠّﻮ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺑﺰرگ ﻧﺸﺎن دادن اﺗﻬﺎم ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻟﻔﺎﻇﻲ و ﺟﻤﻠﻪﭘﺮدازي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ در ﺗﻄﺒﻴﻖ اﺗﻬﺎم ﺑﺎ ﻣﺎده اﺳﺘﻨﺎدي ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ و آنﻗﺪر ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺑﺎ ﻣﺎده ‪317‬‬
‫ارﺗﺒﺎط دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﺮع ﺷﻌﺮ‪» :‬ﭼﻨﺎري ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ اﻧﺪر ﻧﻬﺎوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺑﻮي دﻻوﻳﺰ ﺗﻮ ﻣﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮاي ﺧﻴﺎﻟﻲ و ﻧﻪ ﺣﻤﺎﺳﻪﺳﺮاﻳﻲ و ﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن رزﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﻓﺤﺶﻫﺎ و ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎ ﻫﻴﭻﻛﺪام ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻄﻠﺐ را ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺳﺎده و درك آن‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ وﻗﻮع ﺣﺎدﺛﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼً آﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﻛﺮدم‬
‫ﻛﻪ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﻣﺎ در ﻧﻈﺮ او‪‬ل واﺟﺪ ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ آن را ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﮔﻔﺘﻢ و ﭼﻨﺪ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻢ درﺑﺎرة ﺟﻨﺒﺔ ﻧﺎﺳﺰا و دﺷﻨﺎم آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﺟﺰء او‪‬ل ﻣﺎدة ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ اﻋﻼﻣﻴﺔ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ـ ﻛﻪ اﺟﺮا و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺳﻲ ﮔﺎﻧﻪ آن در ردﻳﻒ ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺖ اﻳﺮان اﺳﺖ ـ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﻫﻜﺎري ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻲﮔﻨﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ دﻋﻮاي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ در آن ﻛﻠﻴﺔ ﺗﻀﻤﻴﻦﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي دﻓﺎع او‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺼﻴﺮ او ﻗﺎﻧﻮﻧﺎً ﻣﺤﺮز ﮔﺮدد«‪] .‬ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺮﻃﺒﻖ[ ﻣﺎده ‪ 179‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫دادرﺳﻲ و ﻛﻴﻔﺮ ارﺗﺶ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻣﺠﺪداً ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ]در ادﻋﺎﻧﺎﻣﻪ[‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﻮد ]ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از[‪1 :‬ـ ﻧﺎم ـ ﺷﻬﺮت ـ ﺳﻦ و ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ‪2‬ـ ﺑﺎزداﺷﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ آزاد‪ .‬و‬
‫در ﺻﻮرت ﺑﺎزداﺷﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﺪو ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎزداﺷﺖ ‪3‬ـ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ‪4‬ـ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ و دﻻﺋﻞ‬
‫‪106‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫اﺗﻬﺎم ‪ 5‬ـ ﻧﻮع ﺑﺰه و اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ‪ 6‬ـ ﺗﺎرﻳﺦ و ﻣﺤﻞ ﺑﺰه‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ در ﻫﻴﭻ ﻣﻮردي اﺟﺎزه ﻧﺪاده اﺳﺖ ﻓﺤﺶ و دﺷﻨﺎم از ﺳﻄﺮ او‪‬ل ﺗﺎ ﺟﻤﻠﻪ آﺧﺮ‬
‫ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎي اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺪﻳﻤﻲ دادﺳﺘﺎن‬
‫ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻢ‪ .‬اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ را ﻛﻪ ﺟﻠﻮ ﮔﺬاﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﻓﺤﺶﻫﺎي آن را از‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﺶ ﺟﺪا ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﺧﻼف آنﭼﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺳﺎده ﻣﻲآﻳﺪ ﭼﻨﺪان‬
‫آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم‪ ،‬از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺻﻔﺤﺔ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺪان ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺤﻘﻴﻖ و دﻻﺋﻞ اﺗﻬﺎم از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﻼوه از ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ اﻳﻦ زﺣﻤﺖ ﺑﻴﻬﻮده ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺖ اﺷﺎرهاي ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺣﻮادث ﻣﺮداد از ﻳﻚ ﻣﺘﺪ ﺟﺪﻳﺪ و ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺎزه در ﺗﻌﻘﻴﺐ‪،‬‬
‫در دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﺘّﻬﻤﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﻲ و درﺑﺎزﺟﻮﻳﻲ و ﺻﺪور اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ و اﺣﺎﻟﺔ ﭘﺮوﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دادﮔﺎﻫﻬﺎ‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﻴﺶ از آن ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﻣﺮاﺣﻠﻲ را ﻛﻪ در اﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻤﻮد ﻣﻦ ﭘﻴﻤﻮدهام و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻟﺤﻦ و ﺑﻴﺎن ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺰاﻛﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ در ﻫﻴﭻ ﻛﺸﻮري آنﻫﻢ در ﻗﺮﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺸﺮ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺳﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻣﻦ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﺷﺪهام اﻳﻦ ﻣﺘّﻬﻢ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻫﺰار ﺟﺎ ﻗﺼﺎص ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻟﺤﻈﺔ او‪‬ل ﺗﻌﻘﻴﺐ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﻛﺴﺎن و دوﺳﺘﺎن و ﻧﺰدﻳﻜﺎﻧﺶ در رﻧﺞ و ﻋﺬاب داﺋﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ روز و ﺷﺐ اﺳﻴﺮ ﭘﻠﻴﺲ و‬
‫ﻗﻮاي دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮده ﻫﺮ ﻛﺪام ﻣﺪﺗﻲ را در زﻧﺪان ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮي دﺳﺘﺔ ﻫﻔﺖ‬
‫ﺗﻴﺮ را ﺑﻪ ﻣﻐﺰش آﺷﻨﺎ ﻛﻨﻨﺪ و در اﺗﺎق ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ او رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫ﻣﻮاﻧﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﺪف ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬زﻳﺮ ﺳﻘﻒ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻋﻮض ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدن از ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن دﺷﻨﻪ و‬
‫ﭼﺎﻗﻮ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ و ﭘﻬﻠﻮي او ﺑﺒﺎرد‪ .‬ﺗﺎزه وﻗﺘﻲ ﺟﺎن ﺳﺨﺘﻲ ﻧﺸﺎن داد از اداﻣﺔ ﻣﻌﺎﻟﺠﺔ او‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺪان ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ ﺑﻪ زﻧﺪان ﻧﻈﺎﻣﻴﺶ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪ .‬در اﻃﺎق ﺑﺎ‬
‫ﻣﺘﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ و ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا آﺷﻨﺎﻳﺶ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲﻛﻪ آن ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﺑﺎزﭘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫رﺳﻴﺪ آنوﻗﺖ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻣﻤﻠﻮ از دﺷﻨﺎمﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺟﻠﻮ روﻳﺶ ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺳﻤﻲ‬
‫از ﻗﺎﻧﻮن در دادﮔﺎه و ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ آن را ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎورده ﺑﻮدﻧﺪ در وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻌﻠﻲ‬
‫ﻋﻨﻮانﻛﺮدن ﻳﻚ ﻫﻤﭽﻮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺑﻲﻣﻮرد ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻛﻪ ﭼﻬﺎرده ﻣﺎﻫﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺧﻮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻨﺎﻇﺮي ﺑﻮدهام ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻢ و ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎور ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ ،‬از اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫آﻣﺪ اﻗﻼً ﻣﺤﺾ ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ ﻫﻢ ﺷﺪه ﻗﺪري در ﻣﺘﺪ ﺟﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﻲ ﺧﺎﺋﻦ‪،‬‬
‫راﻫﺰن‪ ،‬وﻗﻴﺢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺮم‪ ،‬ﺷﻴ‪‬ﺎد‪ ،‬ﻋﻮامﻓﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻳﺎوهﮔﻮ و ﻏﻴﺮه ﺟﻤﻼت ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻛﻴﻔﺮﺧﻮاﺳﺘﻲ ]اﺳﺖ[‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺠﺎزات ﻣﺘﻬﻤﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺪ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﻣﺤﻜﻤﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ؟‬
‫روزيﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪﻗﻮل ﺧﻮدﺗﺎن وزﻳﺮ ﺑﻮدهام ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺳﺮ و ﭘﺎي ﺑﺮﻫﻨﻪ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﻣﺜﻞ‬
‫ﭘﺴﺖﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮدﮔﺎن و ﻏﻼﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪاي اﻓﻜﻨﺪه ﺷﺪم‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎز ﺑﻘﻮل ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﺎرهاي‬
‫ﻧﺒﻮدهام و ﻧﻴﺴﺘﻢ در ﺧﻮر ﻳﻚ ﻫﻤﭽﻮ رﻓﺘﺎر ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ‪ ‬ﻧﻴﺰ ﺣﻔﻆ‬
‫‪107‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﻇﺎﻫﺮ را ﻣﻘﺘﻀﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا دﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت زاﺋﺪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻳﺪ و زﺣﻤﺖ‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻫﻤﭽﻮ ﺻﺤﻨﻪﺳﺎزﻳﻬﺎ را‬
‫ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻃﻦ و ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺎرﺷﺎن ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺳﻘﻒ‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ از ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﻤﺎ و از ﭼﺎﻗﻮﻛﺶﻫﺎي ﺑﻨﺎم ﺑﻨﺎﺑﺮ آنﭼﻪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬
‫ﻧﺎﻇﺮ و ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺿﺮﺑﺎت ﺑﻲﺣﺴﺎب دﺷﻨﻪ ﺧﻮردهام و از اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪاي ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ دادﮔﺎه آﻣﺪه‬
‫دهﻫﺎ و ﺻﺪﻫﺎ ﻓﺤﺶ درﻳﺎﻓﺖ داﺷﺘﻪام آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن و‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ در ﻛﺎر اﺳﺖ؟ ﺣﺎﻻ اﮔﺮ ﺷﻤﺎ اﺻﺮار دارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻼﻫﺖ ﺑﺰﻧﻢ و ﺳﺎل ﻧﻴﻜﻮ‬
‫را از ﺑﻬﺎرش ﻧﺸﻨﺎﺳﻢ ﺣﺮﻓﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﻤﺪي ـ ﺗﺮاژدي را ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﭘﺮده دﻧﺒﺎل‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬از ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﺔ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ ﻣﻲﮔﺬرم و وارد در اﺻﻞ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ و رد اﺗّﻬﺎﻣﺎت ﻣﻨﺘﺴﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮم‪ .‬آﻗﺎﻳﺎن ﻗﻀﺎت ﻣﺤﺘﺮم دادﮔﺎه ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ دورة ﺑﺮﺑﺮﻳ‪‬ﺖ و ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻬﻤﻲ را ﺑﻪ ﺻﺮف وارد آوردن ﻳﻚ اﺗﻬﺎم ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫دروغ ﻳﺎ اﻓﺘﺮا ﺑﻪ زﺟﺮ و ﺷﻜﻨﺠﻪ و زﻧﺪان و ﻗﺼﺎص ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎي ﺣﻘﻮق و ﻗﻀﺎت ﺑﺰرگ‬
‫اﻛﻨﻮن ﭘﻴﺶ از آنﻛﻪ ﻣﺠﺎزات را ﻧﻮﻋﻲ از اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ و ﻛﻴﻨﻪورزي ﻳﺎ ﻗﺼﺎص ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ در ﻋﻠّﻞ و ﺟﻬﺎت وﻗﻮع ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰاﺋﻲ را ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻘﺪ‪‬م ﻣﻲدارﻧﺪ زﻳﺮا از ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن و ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ و وﺿﻌﻴ‪‬ﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت‬
‫ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬و ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻗﻴﻖ و ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﺸﺎن ﻳﻚ‬
‫ﻗﻀﺎوت ﻋﺎدﻻﻧﻪ و ﺑﻲﻃﺮﻓﺎﻧﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻨﺪ ورق ﻛﺎﻏﺬ ﺣﺎوي ﭼﻨﺪ ﺳﺆال و‬
‫ﺟﻮاب در ذﻳﻞ آن ﻗﺮار ﺧﺸﻚ و ﺑﻲروح ﻣﺴﺘﻨﻄﻖ ﻳﺎ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ ﺑﺎ ﻓﺤﺶ ﻳﺎ ﺑﺪون دﺷﻨﺎم‬
‫دادﺳﺘﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻀﺎﺗﻲ ﺑﺎ وﺟﺪان و ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و درﺑﺎرة ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻨﺸﺄ و ﻋﻠّﺖ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪﺻﻮرت دﻳﮕﺮي ﺟﻠﻮهﮔﺮش ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﺑﻪ ﺧﺼﻮص از ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﻀﺎوت ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﭼﺎرهاي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀﺎﻳﺎ را ﺟﻠﻮ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﺎورﻳﺪ و واﻗﻊ ﻣﻄﻠﺐ را ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﺳﺎزﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺘﻬﺎي زﻣﺎن وزارت‪ ،‬و ﻛﻮدﺗﺎي ‪25‬ﻣﺮداد‬

‫ﻧﺎﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎﻟﺠﺎت و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺪادن ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﺔ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﻌﺎﻟﺞ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ از دو ﺳﺎﻋﺖ در ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﻢ و ﻓﺸﺎري ﻛﻪ ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ اﻋﺼﺎب ﺧﺮاب‬
‫و ﻣﺰاج ﻧﺎﺳﺎﻟﻤﻢ وارد ﻣﻲآﻣﺪ و رﻧﺞ ﺳﻔﺮ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺑﻪﻃﻮري ﻣﺮا ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺰﺋﻲﺗﺮﻳﻦ ﺻﺪﻣﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد و ﻣﺮا از ﭘﺎي درآورد‪ .‬در ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﺷﻐﻠﻲ‬
‫و در ﻳﻚ ﻫﻤﭽﻮ ﮔﺮﻓﺘﺎريﻫﺎﻳﻲ و در ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻊ ﻣﺰاﺟﻲ در ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎزده و‬
‫ﻧﻴﻢ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ‪ 24‬ﻣﺮداد ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻛﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻣﻦ از ﻣﻨﺰل ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز در‬
‫روﺷﻮﻳﻲ ﻣﺸﻐﻮل دﺳﺖ و رو ﺷﺴﺘﻦ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺻﺪاﻫﺎي ﻏﻴﺮﻋﺎدي ﺑﮕﻮﺷﻢ رﺳﻴﺪ‪ .‬در روﺷﻮﻳﻲ‬
‫را ﺑﺎز ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺻﺪا از ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺮاﻏﻬﺎي دﺳﺘﻲ »اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ« و ﺑﺮق ﺳﺮ ﻧﻴﺰه و‬
‫ﻣﺴﻠﺴﻠﻬﺎي دﺳﺘﻲ و ﺻﺪاي ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺳﺮ ﺟﺎﻳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻦ واﻻ دﺳﺘﻮر‬
‫‪108‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫آﺗﺶ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد« ﻣﺮا ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬آنﭼﻪ دو ﺳﺎل ﺑﻮد اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮﻋﺶ ﻣﻲرﻓﺖ واﻗﻊ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺄﻣﻮر دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﺔ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺷﺼﺖ ـ ﻫﻔﺘﺎد‬
‫ﻧﻔﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﻬﻮد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ رﻳﺨﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه آﻧﻬﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزد‪:‬‬
‫»ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻼش ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻴﻢ ﺗﻠﻔﻦ را ﻗﺒﻼً ﻗﻄﻊ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه اﺳﺖ ﺗﻤﺎم رﻓﻘﺎﻳﺘﺎن ﻫﻢ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه ﻫﻨﻮز در ﮔﻮش ﻣﻦ ﺻﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﺻﺪا از ﮔﻮش ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﺑﺮود‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪم اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻔﺸﻢ را ﭘﺎ ﻛﻨﻢ؟ ﺟﻮاب‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻮد اﻓﺴﺮ و ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﺎزوي ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ اﺳﻠﺤﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن دادم‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﻧﺪارم و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ در ﻋﻤﺮم ﺗﻴﺮاﻧﺪازي ﻧﻜﺮدهام‪ .‬ﻓﺮﻳﺎد و ﺷﻴﻮن ﻫﻤﺴﺮم و ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻛﻮدك ﻳﺎزده ﻣﺎﻫﻪام ﻛﻪ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ ﺑﻪ اﻃﺎق او رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ آﺧﺮﻳﻦ ﻳﺎدﮔﺎرﻳﺴﺖ ﻛﻪ از آن ﺧﺎﻧﻪ‬
‫در ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و از آن ﺷﺐ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﺎ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﻌﺪآﺑﺎد‬
‫ﺷﺼﺖ ـ ﻫﻔﺘﺎد ﻗﺪم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪارد ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪام‪ .‬ﺣﺘﻲ در آن ﺳﻪ روز ﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آن ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارم‪ .‬از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮا ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﻣﺮا ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و آن ﺷﺐ ﻫﻢ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺻﺮه و ﻗﻄﻊ ﺳﻴﻢ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﺧﻴﻠﻲ زودﺗﺮ ﺷﺮوع ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ آﻣﺪن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﻮدهاﻧﺪ زﻳﺮا ﻗﺒﻼً ﭘﺎﺳﺒﺎن‬
‫ﻛﻼﻧﺘﺮي را ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺣﻮاﻟﻲ ﻣﻨﺰل ﻣﻦ ﻗﺪم ﻣﻴﺰده ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻛﺮده و ﺧﻠﻊ ﺳﻼﺣﺶ ﻧﻤﻮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺮون در ﺧﺎﻧﻪ ﻳﻚ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ارﺗﺸﻲ روﺑﺎز ﺑﺎ ﻋﺪهاي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدم‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎي دﻳﻮارﻫﺎ را ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺼﺖ ﺗﻴﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺗﺼﺮف ﻛﺮدهاﻧﺪ و واﻗﻌﺎً ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ »ﮔﺎراﮔﺎﻧﺘﻮاي« راﺑﻠﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﻦ ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻬﺎي ﭘﻴﺮ و‬
‫ﺧﻤﺎر ﻫﻢ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد و اﺑﺪاً ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ آنﻫﻤﻪ ﺳﺮﺑﺎز ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻣﺮا در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ‬
‫ﭘﻬﻠﻮي ﺷﻮﻓﺮ و در دﺳﺖ راﺳﺘﻢ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻳﺎ دو ﻧﻔﺮ اﻓﺴﺮ ـ درﺳﺖ ﻳﺎدم ﻧﻴﺴﺖ ـ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺜﻞ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﻗﺒﻼً ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ ﻫﻤﺎنﺟﺎ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ و ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ ﺳﻌﺪآﺑﺎد را در‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺻﺪاي ﻧﻮﻛﺮ و ﺑﺎﻏﺒﺎن ﻣﻨﺰل را ﻫﻢ ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﺑﺎزﻫﺎ‬
‫ﻋﺎزم ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﮕﻴﺮي ﻣﻦ ﺟﺰ ﺑﭽﻪ و زﻧﻢ ﺑﻘﻴﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ در آن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪﺟﺎي آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﮔﺮوﻫﺎن ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬ﭼﺮاغ ﻫﻤﺔ اﻃﺎقﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘّﻲ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﻣﺮا روﺷﻦ‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎ ﻓﺮاﻏﺖ ﺧﺎﻃﺮ و ﺑﺪون ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﻴﻢ و ﻫﺮاﺳﻲ ﺑﻴﺘﻮﺗﻪ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮا در آﺧﺮﻳﻦ اﻃﺎق‬
‫ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪﻃﺮف ﻛﺎخ ﻣﺤﺒﻮس ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪﻗﺪر ﻛﺎﻓﻲ ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﺴﻠﺢ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و اﻓﺴﺮان ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺎر ﺧﻮد رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در دﻗﺎﻳﻖ او‪‬لِ زﻧﺪان ﻳﻜﻲ از ﻋﺬاﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن رو آور ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺠﻮم اﻓﻜﺎر‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ را ﺳﺨﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠّﻂ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮرش را ﺑﻜﻨﻴﺪ ﻣﻦ اﻳﻨﻚ روي ﻳﻚ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﻣﺨﻤﻞ در ﭘﺎﺳﺪارﺧﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪام‪.‬‬
‫آن اﻃﺎق ﺗﻠﻔﻦ داﺷﺖ وﻟﻲ ﺳﻴﻤﺶ را ﻗﻄﻊ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﺒﺎً ﺻﺪاي آﻣﺪ و رﻓﺖ و ﻣﻜﺎﻟﻤﺔ‬
‫ﺗﻠﻔﻨﻲ در اﻃﺎق اﻓﺴﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ :‬دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬آن ﻳﻜﻲ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬دﻧﺒﺎل ﺳﻮﻣﻲ‬
‫‪109‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫رﻓﺘﻪاﻧﺪ وﻟﻲ ﻫﻨﻮز ﺧﺒﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻌﻼً در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ زﻧﺪاﻧﻲ اﺳﺖ‪ ...‬ﺟﻤﻼﺗﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﺑﮕﻮش ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮرد وﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﮔﻮش ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﻋﻀﻮ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﻲارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣﻮاس‬
‫اﻳﻦ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎ را ﻣﻲﺷﻨﻴﺪ اﻣ‪‬ﺎ اﻓﻜﺎرش ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻣﺒﺎرزات ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ و ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺜﻞ ﭘﺮدة ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻗﻀﺎﻳﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل‬
‫اﺧﻴﺮ روي داده ﺑﻮد ﻫﻤﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪام ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد ﮔﺲـﮔﻠﺸﺎﺋﻴﺎن را ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ رد‪ ‬ﻛﺮده و ﻋﻤﺮ آن دوره ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﻮادﺛﻲ ﻗﺒﻞ از ﺗﺴﻠﻴﻢ آن ﻗﺮارداد در‬
‫ﻛﺸﻮر روي ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ .‬در ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﻬﻤﻦ در داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﺎه ﺳﻮءﻗﺼﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻧﻪ ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻟﻔﻈﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻮءﻗﺼﺪ را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده اﺳﺖ( ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪدﻧﺒﺎل‬
‫آن واﻗﻌﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاي ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﺳﻠﺐ آزادي ﻣﻠّﺖ ﻣﻐﺘﻨﻢ ﻣﻲﺷﻤﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﺒﻨﺪ را ﺑﺎ ﺷﺪ‪‬ت ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻤﺎﻣﺘﺮ )اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻌﺪ از ‪28‬ﻣﺮداد‬
‫ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ( ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺸﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻗﺮون وﺳﻄﺎﺋﻲ ﺑﺮاي ﺧﻔﻪ ﻛﺮدن ﺟﺮاﺋﺪ‬
‫و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻢ ﻛﻪ روزﻫﺎي آﺧﺮ را ﻣﻲﮔﺬراﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ زﺷﺖ و‬
‫زﻳﺒﺎ وﻟﻲ در ﺣﺎل ﺗﺴﻠﻴﻢ و اﻃﺎﻋﺖ ﻣﺤﺾ ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي اﻇﻬﺎر ﻋﻘﻴﺪه درﺑﺎرة‬
‫ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﺔ ﻧﻔﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ﺟﺎن داد و ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻣﻘﺎوﻟﻪﻧﺎﻣﻪ را ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﻳﺒﻮن ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﺸﺎن را‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﭘﺎ ﻣﻨﺒﺮي ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻌﻄﻴﻞ ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ ﻧﻪ ﺳﺮ ﭘﻴﺎز ﺑﻮدم و ﻧﻪ ﺗﻪ ﭘﻴﺎز ﭼﻨﺪ ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﭼﻬﺎر ﺳﺎل دوري از وﻃﻦ از‬
‫اروﭘﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدم و ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي وﺿﻌﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﮔﺮم‪ ،‬و ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ‬
‫روي ﻣﻲداد ﺑﻴﺶ و ﻛﻢ روﺣﻢ را ﻣﻲﻓﺴﺮد و ﻣﺘﺄﺛﺮم ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﺻﺎدر ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮد وﻟﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻲﺳﻮاد و ﺑﺎ ﺳﻮادﻫﺎ در ﻣﺠﻠﺲ اﻗﺪاﻣﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺷﺮوع ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ وﻟﻲ از ﻳﻜﻲ دو ﻣﺎه ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﺗﻤﺔ دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ زﻣﺰﻣﺔ آﻏﺎز اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﻧﺪاﺷﺖ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻫﻢ ﻫﻮس وﻛﻴﻞ ﺷﺪن را داﺷﺘﻢ آنﻃﻮر‬
‫وﻛﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻣﺰاج ﻣﻦ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﺒﻮد وﻟﻲ ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺳﺮو ﺻﺪاي ﻣﺪاﺧﻠﻪ دوﻟﺖ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻗﻮت ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻦ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوزي را ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﺟﺎي‬
‫اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﻪ ذﻛﺮي از آن ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻮرد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻜﺎﻳﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺑﻮدم‪ .‬ﺗﻠﮕﺮافﻫﺎ از وﻻﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬و وزﻳﺮ ﻛﺸﻮر وﻗﺖ ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﻪ در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺪارد‪ .‬اﻧﺠﻤﻦ ﻧﻈﺎرت اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻢ در ﺣﺎل ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻮد و ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻣﺮ‬
‫ﻧﻮﻳﺪي ﻧﻤﻲداد ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ روي اﺻﻮل ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎلﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫وﻗﺖ ﻣﺮدم ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ و ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ و ﺻﺪاﺋﻲ اﻋﺘﺮاضآﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺮﺿﺪ ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻲﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﻨﺪ اوﻟﻴﻦ ﻧﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﺎدﺷﺎن ﻣﻲآﻣﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺳﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪﺷﺎن ﻣﻲآوردﻧﺪ اﺳﻢ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد‪ ،‬ﺑﻲدﻟﻴﻞ و ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺰرگ ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل اﻣﺘﺤﺎن ﺗﻘﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ وﺷﺮف و ﻣﺮداﻧﮕﻲ را داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﻬﺎﻣﺖ او را در دﻳﮕﺮي ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻬﻤﺘﺮ از ﻫﻤﻪ از ﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺎت دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﻮز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ اﻳﺮان ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ و ﺟﻬﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﺮ‬
‫‪110‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫را ﻋﻠﻲاﻻﺻﻮل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﺮد ]ﻛﺬا[‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ دو ﻗﺮن آﻳﻨﺪه را‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ و در ﻋﻴﻦ ﻣ‪Ĥ‬لاﻧﺪﻳﺸﻲ و واﻗﻊﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻓﺮدا را از ﻣﺘﺮﻗﻲﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ در ﻧﻈﺮ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﻲ ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬آزادي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‪ ،‬از ﺗﻬﺮان و وﻻﻳﺎت ﺑﻪ ﺳﺮاغ او رﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻛﻨﺞ اﻧﺰوا ﻗﺪم ﺑﻴﺮون ﮔﺬارد‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺑﻪ ﮔﻨﺎه آنﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻢ اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ‬
‫ﺷﻤﺎل را ﮔﺬراﻧﻴﺪه ﺑﻮد و آﻗﺎي ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ﻧﺎﻛﺎم ﺑﻪ ﻣﺴﻜﻮ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﻲﻣﻬﺮي ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫اﻓﺮاﻃﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﻴﻞ ﺗﻬﻤﺖ و دﺷﻨﺎم را در ﻫﻤﺎن ﺣﺪود ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﻧﻔﺖ‬
‫ﻣﻮاﻓﻘﻴﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ )ﺳﺎﺑﻘﺎً ﺳﺎﺑﻖ( ﺑﺒﺎد ﺣﻤﻠﻪاش ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف او ﺳﺮازﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و در‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺧﺮاﺑﻲ و ﻓﺴﺎد اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﻫﻢ ﺑﺪرﺑﺎر ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻃﺒﻌﺎً ارادة ﻃﺒﻴﻌﻲ او را ﺳﻮزاﻧﻴﺪﻧﺪ و از اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪن ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫از آن ﺗﺎرﻳﺦ داﻣﻦ را از اﻣﻮر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﺮا ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً اوﻗﺎت ﺧﻮد را در اﺣﻤﺪآﺑﺎد‬
‫ﻣﻲﮔﺬراﻧﻴﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﻮﻗﻊ ﻃﺮح ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ و زﻧﮓ ﺧﻄﺮ را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورد و ﺧﻮن ﺳﻴﺎوش را در رگ اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﺠﻮش آورد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺮاﺟﻌﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺷﺪ از ﻋﺪهاي از دوﺳﺘﺎن و ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎن ﺧﻮد دﻋﻮت ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺬاﻛﺮات و ﻣﺸﺎوره ﺑﺪﻳﻦ ﺟﺎ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎﻳﺖ از ﻗﺎﻧﻮنﺷﻜﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺖ و اﺻﻼح اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﺼ‪‬ﻦ در‬
‫ﻧﻘﺎط دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ ﻳﺎ ﺻﺤﻦ ﻣﻄﻬﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد از ﻧﻈﺮ اﻳﻦﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻧﺪﻳﻦ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻋﻮت ﺑﻪ آﺷﻮب ﺗﻠﻘﻲ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻣﺴﻜﻮت ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﺮﻳﻀﻪاي ﻗﺒﻼً ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻣﺘﻈﻠّﻤﻴﻦ ﺑﻪ درﺑﺎر ﺑﺮوﻳﻢ و آن را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺎد‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺸﺮوﻋﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ از ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ اﻣ‪‬ﺎ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺮاء ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق‬
‫و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺑﻪ درﺑﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺮﻳﻀﻪ را دادﻧﺪ و ﺳﻪ ﭼﻬﺎر روز ﺑﺎ ﻣﻨﺘﺨﺒﻴﻦ ﺷﻜﺎﻳﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻣﺘﺤﺼﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺎﻳﺪ ﻧﺸﺪ ﮔﻠﻪ ﺧﻮرده ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻳﻢ و ﻫﻤﺎن ﻋﺪه ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫آنوﻗﺖ ﺑﻴﺴﺖ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ در او‪‬ل آﺑﺎن ‪ 1328‬ﺗﺸﻜﻴﻞ )ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ( را داده و ﻣﺒﺎرزة اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ‬
‫را ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﻣﺒﺎرزة وﻃﻨﻲ و ﻣﻠّﻲ درآوردﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ داﺳﺘﺎن اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت او‪‬ل و دو‪‬م ﺗﻬﺮان‬
‫و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮدم ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ را ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺮض ﻛﻨﻢ زﻳﺮا ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻗﺪر ﺗﺬﻛﺮ ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ دو ﺗﻴﻤﺴﺎر‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﻣﻘﺘﻮل ]رزمآرا[ و دﻳﮕﺮي‬
‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻣﺮوز ]زاﻫﺪي[‪ ،‬ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در دوﻣﻴ‪‬ﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺗﻬﺮان ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ي ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﺻﻨﺪوﻗﻬﺎ را از دﺳﺘﺒﺮد ﺻﻨﺪوقﺳﺎزان در اﻣﺎن ﻧﮕﺎه دارد و ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ از رﻓﻘﺎي ﻣﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ در ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﻚ دﺳﺖ و ﻳﻜﺮﻧﮓ راه ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻴﻤﻪ او‪‬ل آن‬
‫دوره اﻳﻦﻫﺎ اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ دورة ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ را ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪي‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ وﻓﺎدار ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺿﺮﺑﺎت ﻣﺆﺛﺮي ﺑﻪ اﻳﺪهآل ﻣﻮﻛﻠﻴﻦ ﺧﻮد و‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠّﻲ زدﻧﺪ‪ .‬اوﻟّﻴﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰده ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮده ﺗﻌﻴﻴﻦ و‬
‫‪111‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﻔﻴﮕﺎه و زﻧﺪان‬

‫ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪ ]ﻗﺮارداد اﻟﺤﺎﻗﻲ ﻧﻔﺖ[ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻒ و در ﺣﺎل »ﺗﻌﻠﻴﻖ« ﺑﺴﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮاي رد‪ ‬آن ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻻف ﺟﺎن ﻣﻲزدﻳﻢ ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺣﺮﻳﻒ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺒﺶ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴ‪‬ﺖ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠّﺖ اﻳﻦﻛﻪ ﻣﻠّﺖ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ و اﻳﺎدي ﺣﺮﻳﻒ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺷﻜﺎر ﺑﺮاي ﺣﻔﻂ ﺟﺎن ﺧﻮد ﻣﻴﺪوﻳﺪ وﻟﻲ ﺗﺎزي ﺑﺮاي ارﺑﺎﺑﺶ‪ .‬ﭼﻴﺰي از آن داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪون اﻏﺮاق ﺟﻨﺒﺔ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ دارد ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﺗﺎ از ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻠﻲ ﺧﻮدﻣﺎن ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺳﻨﮕﺮ اﺻﻠﻲ آزادﻳﺨﻮاﻫﺎن در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﺟﻨﺒﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻲﻛﻪ‬
‫دوﻟﺖ رزمآراء ﺑﺎ وﺿﻌﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻮدﺗﺎ روي ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮد ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮارداد‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا »اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠّﻲ« ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﻘﺎﺻﺪ‬
‫دﻳﮕﺮ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﭘﺮده ﺑﻴﺮون ﻣﻲاﻓﺘﺎد در ﻣﺠﻠﺲ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ »ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ«‬
‫ﻫﺮ روز ﺑﺮ ﺷﺪ‪‬ت ﺣﻤﻠﻪ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺧﺘﺮ اﻣﺮوز آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻘﺪم و ﭘﻴﺶ‬
‫آﻫﻨﮓ آن ﺣﻤﻼت ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﻣﺮوز ﻛﻪ رزمآراء در زﻳﺮ ﺧﺮوارﻫﺎ ﺧﺎك ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺮﻳﺾ در‬
‫ﮔﻮﺷﺔ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدهام‪ ،‬ﺑﻪ روح دﻣﻮﻛﺮات ﻣﻨﺸﺶ درود ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻢ‪ ،‬زﻳﺮا ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻣﺎ آنوﻗﺖ‬
‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ ﭘﻴﺶ اﻋﻤﺎل اﻋﻘﺎب ﺧﻮد از ﻃﺮﻓﺪاران ﺣﺮﻳ‪‬ﺖ و آزادي ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺴﻮﺑﺶ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻣﺒﺎرزاﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﻠّﻲ ﺑﻪ رﻫﺒﺮي ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﺔ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق در‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از ﻳﻚﻃﺮف ﺳﻌﻲ داﺷﺖ ﻗﻮاﺋﻲ را ﻛﻪ از رزمآراء ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ )اﻟﺒﺘﻪ ﻗﻮاي‬
‫داﺧﻠﻲ( ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻨﻈﻮرو ﻛﻮﺑﻴﺪن ﺣﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺑﻪﻃﺮف ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻗﻼً ﺑﻲﻃﺮف‬
‫ﻧﮕﻬﺪارد و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﻌﻀﻲ ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ در دﻟﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺗﺴﻜﻴﻦ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﻣﺼﺪ‪‬ق در ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪه اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت و ﺣﻮادث آن اوﻗﺎت زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻧﺎﭼﺎري و ﺑﺮاي اﻳﻦﻛﻪ وﻗﺖ دادﮔﺎه را‬
‫ﻧﮕﻴﺮم ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻮﺷﺖ در ﻳﻜﻲ دو ﺳﻄﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫در ﺣﻴﻨﻲ ﻛﻪ دوﻟﺖ ﺳﺮﮔﺮم ﻣﺒﺎرزه ﺑﻮد‪ ،‬اﻗﻠﻴ‪‬ﺘﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ‪ 16‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺪاء و ﻣﻨﺸﺎء آن‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺴﺖ وﻟﻲ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﻠّﻢ ﻇﻬﻮر آن اﻗﻠﻴ‪‬ﺖ اﻳﺠﺎد ﺷﻜﺎف ﻋﻤﻴﻘﻲ در وﺣﺪت‬
‫داﺧﻠﻲ ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﻮا از ﻗﺒﻮل ﻗﺮار ﺗﺄﻣﻴﻨﻲ ﻻﻫﻪ ﺧﻮدداري ﻛﺮد و ﺧﻠﻊ ﻳﺪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺬاﻛﺮات دو ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻛﻪ از ﻟﻨﺪن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺎﻳﺖ‬
‫ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﺟﻠﻮ آﻣﺪ و آﻗﺎي دﻛﺘﺮﻣﺼﺪ‪‬ق ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻫﻴﺄﺗﻲ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ اﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮود و‬
‫ﺟﻮاﺑﮕﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﺄت ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻳﻮرك رﻓﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮد »ﺷﻴﺎد راﻫﺰن ﺧﺎﺋﻦ و ﺟﺎﻧﻲ« ﺑﻪﻗﻮل‬
‫اد‪‬ﻋﺎﻧﺎﻣﺔ دادﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺨﻨﮕﻮي ﻫﻴﺄت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ اﻳﺮان در ﺗﻤﺎم ﻣﺪت رﺳﻴﺪﮔﻲ آن دﻋﻮا‬
‫ﻫﺮ روز در ﻣﻘﺮّ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠّﻞ ﻣﺘﺤﺪ دوﻳﺴﺖ ﺗﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻧﻔﺮ از ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران ﺟﺮاﻳﺪ ﻣﻬﻢ دﻧﻴﺎ را‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و از ﺣﻘﻮق ﻫﻤﻮﻃﻨﺎﻧﺶ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﻬﺎ و ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺻﻔﺤﺎت او‪‬ل‬
‫‪112‬‬ ‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ‬

‫ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺟﺮاﻳﺪ ﺟﻬﺎن ﻣﺜﻞ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ و ﻫﺮاﻟﺪ ﺗﺮﻳﺒﻮن و دﻳﻠﻲ ﻧﻴﻮز ﻛﻪ روزﻧﺎﻣﺔ اﺧﻴﺮ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﺴﺨﻪ روزاﻧﻪ ﭼﺎپ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاي اﻳﺮان و دﻋﺎي ﻣﻠّﺖ ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺪ‪‬ق از ﺷﻮراي اﻣﻨﻴ‪‬ﺖ ﭘﻴﺮوز ﺑﻴﺮون آﻳﺪ‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻠﮕﺮاﻓﻲ از ﻃﺮف ﺷﺎه ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻣﻲرﺳﺪ و ﺑﻪ ﺟﻮاب آن‬
‫اﺷﺎره ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت دورة ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻲاﻧﺪازد‪:‬‬
‫ﻣﻦ از ﺗﻬﺮان ﻛﺎﻧﺪﻳﺪا ﺑﻮدم ﻻﺟﺮم از ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﺳﺘﻌﻔﺎ دادم‪ .‬ﻗﺼﺔ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫دوره ‪ 17‬ﻧﻴﺰ ﺷﻨﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ اﻣ‪‬ﺎ اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺤﻞ ﮔﻔﺘﻦ آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺧﺬ آراء در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ‬
‫و ﻗﺮاﺋﺖ آنﻫﻢ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻔﺘﻪ او‪‬ل اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ‪26‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦ ‪ 1330‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4‬و ‪ 5‬ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ در ﻣﺰار ﻳﻜﻲ از ﺷﻬﺪاي ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪،‬‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻫﺪف ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ اﺻﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ‬
‫دو ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ از ﻗﻠﺐ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﺤﺮّﻛﻴﻦ‬
‫داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ آن ﺟﻮاﻧﻚ ﺳﻔﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﺑﺎﻟﻎ ﻛﻲﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺮدم اﻳﺮان ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻫﻔﺖ و رﺑﻊ آن روز رادﻳﻮ ﻟﻨﺪن در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﺧﺒﺮي ﻛﻪ در آنوﻗﺖ ﺑﺮاي او‬
‫ﻛﻢ ارزش ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺗﻞ را ﻣﺄﻣﻮرﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎﻣﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛﺮدهاﻧﺪ اﻣ‪‬ﺎ از ﺣﺎل ﻣﻘﺘﻮل ﭼﻮن‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﺒﺮ دﻗﻴﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ در آن ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺮﻓﻲ ﻧﺰد‪.‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ‪:‬‬
‫‪ 1‬اﻧﺘﻘﺎل زﻧﺪاﻧﻴﺎن از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻋﻈﻴﻢ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪاري ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻧﻴﺰ در آن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻬﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ از ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﻴﺎط ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮق ﺑﻨﺎ ﺑﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ از آنﺟﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻪ زﻧﺪان ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ اﻣ‪‬ﺎ در ﻣﻮرد دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﺑﻨﺎﺑﺮ‬
‫ﺗﻮﻃﺌﺔ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬او را از ورودي اﺻﻠﻲ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬روﺑﻪروي وزارتﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﺧﺎرج ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻌﺒﺎن ﺑﻲﻣﺦ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺒﻼً ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻮﭼﻪﻫﺎﻳﺶ در آن ﻣﻜﺎن آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺧﺮوج دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮﻛﺶﻫﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺣﻤﻠﻪ داد‪ .‬ﻓﺮﻳﺎد زد »ﺑﻜﺸﻴﺪش ـ ﺑﻜﺸﻴﺪش!« ﺳﻠﻄﻨﺖﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮ دﻛﺘﺮﻓﺎﻃﻤﻲ ـ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺑﺮادر در آنﺟﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد ـ ﺧﻮد را ﺑﺮ روي‬
‫ﺑﺮادر اﻧﺪاﺧﺖ و ﺳﭙﺮ آﺧﺮﻳﻦ ﺿﺮﺑﺎت ﻣﻬﻠﻚ ﭼﺎﻗﻮ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦﻛﻪ ﻛﺎرﻣﻨﺪان وزارتﺧﺎرﺟﻪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ اﻳﺸﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ...‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب دﻛﺘﺮ ﻧﺼﺮاﷲ ﺷﻴﻔﺘﻪ‪» :‬زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺒﺎرزات ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫دﻛﺘﺮﺣﺴﻴﻦ ﻓﺎﻃﻤﻲ«‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،1364‬ص ‪375‬ـ‪.376‬‬
‫‪ 2‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻻﻳﺤﺔ ﻓﻮق ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﺑﻬﻤﻦ در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻳﺎدداﺷﺖ ﺻﻔﺤﻪ ‪ 9‬ذﻛﺮ ﺷﺪه اﻃﻼﻋﻲ‬
‫در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬