ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΙΙ

3η ΔΙΑΛΕΞΗ 11 ΜΑΙΟΥ 2007

Τρεις αναλύσεις για τη

σχέση Παγκοσμιοποίησης και εθνικού Κράτους
*Το εθνικό Κράτος παραμένει πρωταγωνιστής της διεθνούς
πολιτικής
*Το εθνικό Κράτος οδηγείται στο τέλος του
*Το εθνικό Κράτος μετασχηματίζεται και η πολιτική εξουσία
αναδιανέμεται

Τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου κράτους

*Κυρίαρχο: ανώτατη εξουσία στην επικράτειά του
*Εδαφικά οριοθετημένο
*Νομικό πρόσωπο: ανεξάρτητο από τον εκάστοτε άρχοντα και
πληθυσμό
*Μονοπώλιο του νόμιμου καταναγκασμού / βίας και απονομή
δικαιοσύνης
*Νομιμότητα: τουλάχιστον ένα ελάχιστο επίπεδο αποδοχή ή
υποστήριξης από τους εξουσιαζόμενους
*Συμμετρία: εθνική κυριαρχία, εδαφικότητα, νομιμότητα

Στόχοι, μέσα και δραστηριότητες

*Οι στόχοι: Εδαφική κυριαρχία, διοικητικός έλεγχος, πολιτισμική ηγεμονία,
πολιτική νομιμοποίηση
*Εθνική ασφάλεια και διακρατικές σχέσεις
*Επαγγελματικός στρατός, αστυνομία
*Συγκεντρωτική διοίκηση
*Κεντρικό σύστημα φορολογίας και αναδιανομής
*Νομοθετική λειτουργία και επιβολή των νόμων
Διεθνές σύστημα και κοινωνία των κρατών
*Εδαφική κυριαρχία
*Νομική ισότητα κρατών
*Μη επέμβαση στα εσωτερικά του άλλου
*Η δομή της «κοινωνίας των κρατών» επηρεάζει και οριοθετεί τις
δυνατότητες του κάθε κράτους

Η ιστορικότητα του σύγχρονου εθνικού Κράτους

*Απαρχές 16ος στη Δ. Ευρώπη και εμπέδωση στον 18ο
*15ος – 18ος: Μοναρχίες Απόλυτες (Γαλλία, Ισπανία, Πρωσία,
Σουηδία, Αυστρία, Ρωσία), Συνταγματικές (Αγγλία, Ολλανδία)

Γιατί επικράτησε το εθνικό Κράτος; Ο πόλεμος

*Ο ρόλος του πολέμου και της πολεμικής ετοιμότητας.
*Η άναρχη δομή του διακρατικού συστήματος, η διαρκής
ανασφάλεια
*Ισχυροποίηση κεντρικών μηχανισμών
*Εμπλοκή με τους υπηκόους και της κοινωνικές τάξεις
*Από τον υπήκοο – στρατιώτη στον πολίτη – στρατιώτη

Γιατί επικράτησε το εθνικό Κράτος; Ο καπιταλισμός

*Το Εθνικό Κράτος δημιουργείται ταυτόχρονα με την
«παγκοσμιοποίηση» του 16ου αιώνα και την εξάπλωση της
Ευρώπης δια των ανακαλύψεων
*Από τις παγκόσμιες αυτοκρατορίες στην παγκόσμια οικονομία
*Παγκοσμιοποίηση – κράτος – ταυτότητα: από την Ευρώπη –
χριστιανοσύνη στην Ευρώπη – πολιτισμός
*Ο Καπιταλισμός είναι εξ αρχής και από την αρχή παγκόσμιος.
Διαρκής ενσωμάτωση νέων περιοχών υπό καθεστώς ανισότητας
*Η ανάπτυξη του Καπιταλισμού και οι «ανακαλύψεις» οξύνουν
των ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών εξουσιών και την επίδραση
του «διακρατικού συστήματος»

Διακρατικό σύστημα και ηγετικές δυνάμεις

* «Μια διαδοχή παγκόσμιων δυνάμεων διαμόρφωσε το παγκόσμιο
πολιτικό σύστημα»
*16ος Πορτογαλία, Ισπανία. 17ος Ολλανδία. 18ος – 19ος
Βρετανία. 20ος ΗΠΑ
*Φάσεις του κύκλου: δημιουργία – σταθεροποίηση – απώλεια
ελέγχου

Ο ρόλος, οι «υποχρεώσεις» και οι αντιφάσεις της

ηγετικής δύναμης
*Μονοπώλιο ισχύος & Ρυθμιστικός ρόλος: ναυτική κυριαρχία, όχι
εδαφική, εξασφάλιση δικτύων παγκόσμιας επικοινωνίας,
επιβολή κανόνων διεθνών ανταλλαγών
*Δημιουργία «παγκόσμιων» θεσμών
*Πολιτισμική λειτουργία: χώρα – πρότυπο για τις άλλες
*Ανταγωνισμός ολιγοπωλιακού χαρακτήρα: οι δευτεραγωνιστές,
με το πλεονέκτημα του «τζαμπατζή»
*Η ηγεμονική δύναμη στην παγίδα της εδαφικότητας και της
«υπερεπέκτασης»

Η διάδοση του σύγχρονου κράτους

*Οι εκάστοτε κυρίαρχες δυνάμεις ήταν σύγχρονα Κράτη με ισχυρά
εθνικά χαρακτηριστικά
*Αποδείχτηκαν πιο αποτελεσματικά έναντι των άλλων μορφών
κράτους
*Μίμηση του προτύπου
Επίκαιρα κεντρικά ερωτήματα
*Αλλάζει η εθνική κυριαρχία;
*Εξακολουθεί το εθνικό Κράτος να είναι «αποτελεσματικό»;
*Τι σημαίνει «αποτελεσματικό»;
*Ποια «δημόσια αγαθά» προσφέρει το εθνικό Κράτος;