You are on page 1of 6

Edisi 09, 9 Funbos 2011

Funan Nua Npoi Haefes

Publikasi Gratis neik Uab Met neu Kit Ok-ok a-nbi Format PDF
Abmepu : Yohanes Manhitu, Yogyakarta. Email: ymanhitu@yahoo.com

Snae-tasi abt Kolbano, TTS. Foto: Martin Liufeto

Tuis neu Edisi i

Tmeup on Lulbs-tuis a-nbi Neno i; Matteo Ricci ma Uab Sinas; Uab Met ka Labit es Musti Nahn? (Artikel) Tabel Verba Uab Met (Varia, Edisi Matutan) Oras Nope Nfin (Puisi, Met ma Esperanto)

Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

Artikel
2

Tmeup on Lulbs-tuis a-nbi Neno i


MUN I nmu mepu namfafau l hit nabe tpili he tanaob he tapein loit. Tuaf es-es nabe npil kun mepu natuin in lomit ma sinmakat. Nane nak, ka nmu fa laismsek neu tuafes he nanaob mepu humfes masi in ka nloim kun. Ma biasa tuafe npil ma nanaob mepu natuin in hine (ilmu), neis-neis l in napeini nbi skl, onl universitas. Mepu humfes l nabe manaob esl lulbs-tuis, nane nak tuaf l nasoin a natlakab tuis nko uab es neu uab bian, neis-neis nko uab matbute (uab nko pah matteme) neu in uabe kun, onl nko uab Ingls neu uab Indonesia. Henait tuafe nabe njail lulbs-tuis, in musti nahn lekleok uab matbute (on uab sumber) ma in uabe kun (on uab tujuan). Me nane ka nak fa nak in ala nahn he namolok neik uab nuain nane. In musti nahn he ntui neik sin, fun soinmolok humaf i lo meuptuis. Hine ntomneu gramatika (uabe in aturan ok-ok) nane conditio sine qua nons l musti nmu henait mepu nane nabe manaob. Nbi in monit neno-neno, lulbstuise nsiom mepu nko atoitservistuaf l a-nparl lulbse in tulun a servis. Mepu masoun nko bale bian natuin imel/sulat eletronik. In nabe ms masoun natuin pos a-nbi format buku a dokumen cetak. Oras fka nsoun mepu nane neu lulbs-tuis, aparluservis lof a-nfe hanaf natuin telpon a imel nak in a-nmu mepu l parl he manaob. Ini ms lof natn neu mepu nane nok hanfuaf faukan ma lek lulbs-tuis musti namt ma nsoun nafan mepu nane neu in. In lof natoit neu mepu in baene fauk, l nabe masok natuin hanfuafe mfaun. Nane nak hanfuaf mes in upne rupiah

Lulbs-tuis es f nanaob mepu.

Mun i nmu mepu namfafau l hit nabe tpili he tanaob. Fun tuafe ns mepu es-es nko in fuan, neu mauthe tanaobe lekleok.
a dolar fauk. Lek nahn nalail mepu in upan, atoitservis lof nanep he nloim ka nloim fa. Me in nabe nasanut up, kalu ntai nak up nko lulbs-tuis nane mfenlef. Biasa lulbs-tuise nsiom baen natuin in rekening (loite masoun langsung neu bank). Me mun i nmu cara bian onl Pen-pal. He npaek

cara i, lulbs-tuise musti nmu akun a rekening Pen-pal. In lof napein hantonas natuin in imel, nak in napein soun loit nko apaekservis nane. Ma nsiom nalail imel, in lof a-ntae imel nane ma nastl a-nbi in data rekening Pen-pal henait loit nane nnao-nfin neu in rekening. Nbi neno teun ka h, in lof nabe nait in loite nko bank. Lalan i lo praktis lef ma ntulun lulbs-tuise nbi in mepu. Fes-fes mepu neu lulbstuise ka nem fa langsung nko aparluservis kun, me nem natuin agen. Nane nak aparluservis amaneote nsoun in mepu neu agen, ma oke-te agen natutan mepu neu lulbs-tuis. Es onnane, aparluservis nane lof a-nbaen neu agen, ma oke-te agen es anmalom up nok lulbs-tuis on asiommepu. Lo tebes, lof nalekoneis kalu lulbs-tuise nsiom

Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

Edisi 09, 9 Funbos 2011

>>
mepu nane langsung nko meuptuaf. Me fun biasa meuptuaf ma lulbs-tuise ka nmun fa kontak langsung, agen es lof a-nbi tnan he nmatefab sin, henait aparluservis nauk afservis. Mun i agen meupsoinmolok nmu namfafau es pah-pah ma agen es-es a-nmu daftar kanaf l naheun nok lulbs-tuis nko pah-pah sin kankin. Henait in nmeup, lulbs-tuise nparl alat s? Mun i, henait in nabe nanaob mepu lekleok neik hasil alekot, lulbs-tuis es-es a-nparl he nmu komputer, imel, akses neu internet, makalu nparl sekprinter a mesin cetak. In a-parl he nmu kantor onl ameput bian abitin instansi anaplenat ka? Kah, lulbs-tuise ka nparl fa he nmu kantor kalu in ka nmeup fa nbi instansi es. On ameput bebas, in nabe nanaob kun mepu nbi in ume ma npil nan ken-es ma nmo nfain-on in kantor. Lulbs-tuis es-es nabe nasaitan in balan ma nanaob mepu nbi bale bian. Masi nl nko in kantor, in f nabe nmeup kalu in f napein akses neu internet. Neu, in a-nbebas he npil kun in bale he nanaob mepu. He usoup tuis i, au he ak, batan es-es nok kun in pilit ma mepu on lulbs-tuis i pilit humfes. Me nane ka nak fa nak i meup-fe fun tuafe nanaobe nko tonnatun namfau ben a-nbi bale bian. Nbi batan i lo nmu pilit namfau l a-ntoit kit he tmo hit pilit. Fun hit ka nabe tpil tain sin ok-ok, nau mauthe tpil tan mes a nua ma tanaobe lekleok he tmo monit i map. Fun tuafe ns mepu es-es nko in fuan, neu mauthe tanaobe lekleok.

Kle Ntomneu Matteo Ricci ma Uab Sinas

Foto: http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/scientists/ricci.htm

Yogyakarta, 9 Funbos 2011 Yohanes Manhitu in tuis

HAEFES i au ukeo abaca-sin he tpi he tahn uispaer Yesuit es l a-ntepon kun in lolen he nnoinon talantea nahn lekleok uab Sinas, ka ala fa namolok me tala ntui naleok onl ahinat-sin kun. In esl kaesmut ahunsek l nahn tuis Sinas klasik ma ok nok in aonbian, Michele Ruggieri, nsusun kamus Portugs-Sinas ahunsek. Fun nbi oras nane fka nmu fa sin bian l nahn uab nane leko-leko. Meup-mfen nane in nanaobe he neik mesin neu atoin-Sinas ok-ok, l nbi oras nane fka nahn fa lasi Sran ma teknologi l nm nko pah Kaesmut. Ini ms esl kaesmut palmelu l a-ntam neu Kota Matal (The Forbidden City), usif Sinas in sonbalaf l tuaf anaomnemat matal he nteane ma nkiso. Uispaer kaesmut l hit f tamolok antomneune esl Matteo Ricci (in kanan neik uab Sinas esl Li-ma-teu), mahonis a-nbi Macerata, pah Italia, nbi ton 1552. Ricci nab ini noin teologi ma hukum a-nbi skl Yesuit es a-nbi Roma. Nbi ton 1577 in natm sultotis (lamaran) he njail anggota misi neu pah India, ma natbk nko Lisabon, Portugal, neu India, nbi Funten ton 1578. In a-ntea Goa, India, nbi Funsi ton 1578, ma ton h nfin onanne in natutan neu pah Sinas. Nbi ton 1582 Ricci nmulai nnoin he nahn Sinas in uab ma adat nbi Makao, oras nane Portugs es naplenat pah pis nane. Natuin in

Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

Edisi 09, 9 Funbos 2011

>>
hine neu uabmolok ma tuisRicci nabe nsolnon ma naseolbon nok atoinaskolat-sin nbi pah Sinas nbi oras nane. Ka ala fa nane, Ricci ms es a-nfain nete-ma-lalan neu hine matematika kaesmut ini neu abitin pah Sinas, l oras nane fka napeinin fa hine nane. In nnoin sin geometri, trigonometri, astronomi, ma nasoin Euclid in buku n neu uab Sinas. Nbi area geografi ini, Ricci es kaesmut ahunsek l a-nlekan atoinSinas sin gambarpah (peta), l natmnok pah Sinas. Nbi oras nane abitin pah Sinas nenepin nak ala sin pahe es nnae nbi pah pinan i. Tuis i ka nsail fa he tek nasoup s-s ntomneu Ampaer Ricci, fun i ka biografi es fa. He tpalan molok, neu mauthe tketun lasi on i: Matteo Ricci, natuin in hine uab Sinas, nfain-on nete-ma-lalan, he neik halinat ma mesin (esl Lasi Sran ma hine hum-hum) nko Kota Abalbalat (Roma) neu Kota Matal (pah Sinas). Ricci natn nalail bukti, nak uab es lof nasoin lalan neu pah ma budaya bian. Kalu ka natuin uab, noin ma hine ka nabe fa masen, santein he nmoin namlia talantea nafua leko. Neu, mun i Ampaer Ricci in naukele (niutnat) es Distrik Xicheng njali takaf neu relasi Barat-Sinas ini. In nasaitan pah-pinan i nbi Beijing nok tanggal 11 Funnim ton 1610, nbi oras nane in umur 58. Talantea mun Ampaer Ricci in kanan matek nbi Sinas in sejara, ma atoinkomunis-sin ms a-npules ma nhormat Matteo Ricci fun in matek nabala nbi sin sejara. Noemuti-Timor Neonts, 25 Funbos 2009 Yohanes Manhitu in tuis

Uab Met ka Labit es Musti Nahn?


MASIT hit lof fesat tatoit, Uab Met ka Labit es musti nahn oras hit he tnoin lin l he nmulai namolok. Nane es-es in hak he nnoin in anah. Bian nahunun Uab Met, fun nane uab l mapak neno-neno nbi ume. Sin bian nahunun nain Labit fun nane uab l mapak nbi skl, henait oras lin nane naskl in kais napein mnet, neis-neis neu molok ma baca. Nmu tuaf bian es nahunun Uab Met ma lek lin nane nahn Met suknoba, nmulai nafeitin he nhuk Labit kle-kle. Kalu in ainaf-amaf sin ok-ok nahinan Met, neu mauthe in nahn Met nko ume, ma nbi skl nabe mnoin he nahn Labit. Nane nak in kais matal he npaek Uab Met nbi ume ms nbi skl. Hit tahn tak PBB njamin he linnbi klas dasarnabe mnoin neik uab l in nahine lekleok, fun nane in hak. Es onanne, uab kuatuaf a-ms majamin he nmoin ma mapak piuta. Hit ok-ok tahn, tak Uab Met ma Labit nuasin npenting ok, alaha es-es musti mapak natuin in oras ma bale. Uab Met npenting fun nane maus kultural l hit be-na sin natutan neu kit he tpanat, te Labit nanenbi Indonesiahit uab nasional, l a-njail nete neu kit he nabe tamolok tok to(b) Indonesia nko pulau bian. Neu abitin OekusiAmben, Uab Met nane uab nasional mes, l mapanat ma mapak ms masi sin uab resmi esl Tetun ma Portugs. Labit, Tetun, ka Portugs nabe mapak piuta. Me nane ka nak fa nak Uab Met ka nmu fa bale nbi hit nekak ma nep. Uab bian nabe mapak on senter neu hit uabe kun. Ntomneu lasi i, Johann Wolfgang von Goethe, amf sastra Jerman ini haefes a-ntui nak, Wer fremde Sprachen nicht kennt, wei nichts von seiner eigenen (Sekau es ka nahn fa uab pahbian, ka nahn fa s-s ntomneu in uabe kun). Noemuti-Timor Neonts, 25 Funbos 2009 Yohanes Manhitu in tuis

Referensi: http://en.wikipedia.org/wiki/Matteo_Ricci http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/ scientists/ricci.htm

Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

Varia : Hum-Hum Ntomneu Uab Met

Tabel Verba Uab Met, Indonesia, ma Ingls

>>>>> matutan nko edisi ahunut Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

Sastra : Puisi

Tabu nope nfin Jendela / Kiam nuboj jam pasas


Nko/De: Yohanes Manhitu
Nko: hanes hitu
Nbi kase fautin, lof neusl Foto: Nko au koleksi nabia nesu mnan. In upan lo ka nfinin fa nesu naek ini fun fesat ume manes kamajendela.

YoMan-

Tabu nope nfin Tabu nope nfin, au t funan amesinet; oras nope nlak, au nekak natnn amlilat. Fai i ka nmu ntein fa nope ak funan, mab i funne nmesn neik malinat. Nope nane ak lalan neu mlil, funan nane es laismanekat amasat. Neno i au t laismanekat amaneot kun fun kanan ek neu sonaf amlilat natfai. Yogyakarta, Funhit 2003 Kiam nuboj jam pasas (Versi Esperanto) Kiam nuboj jam preteriras, mi trovas lunon iluminantan; kiam nuboj jam pasas, mia koro trovas ojon. Hodia nokte nuboj jam ne malhelpas la lunon, tiun i vesperon la luno gaje brilas. Nuboj estas melhelpoj en la felio-vojo, la luno reprezentas amo-aferon belan. Hodia mi jam trovas amo-aferon veran ar malaperas iuj malhelpoj al ojo-palaco. Noemuti-Timoro, 21-02-2011
ma muson uemamho mte palaf biasa

Haef namfau ho nekam naheun mae a lasimtaus l nkan ko. Ho mumtau mis tuin nesu, me jendela nfe he mupn. naplenat he mkios ko bael-

Haef bian ho smanam ka nt fa manas fun in nl nko mesin atan alekot. Jendela nfain lalan mes neu mesin henait ho smanam kais a-nmaknen.

Nesu ma jendela, fai bian onl akabin nbi m nesu nhaek, jendela npaumk. Me nobesat nesu nmes kun es mapules fun jendela nane alaha abiat, a atulun.

Neu totis ma komentar ntomneu media i, msoun email neu ymanhitu@yahoo.com

Tbait Tenab teik Uab Met (oras i Amneikhanaf) Edisi 09, 9 Funbos 2011Tkoenoktm teu Blog Uab Met http://uabmeto.blogspot.com

You might also like