‫بسم ال الرحمن الرحيم‬

‫موضوع تحقيق ‪ « :‬بلوغ اجتماعی »‬

‫محقق ‪ :‬محمد شهاب اخوان و رضا عباسی‬
‫نام دبير ‪ :‬آقای محمد زاده‬
‫کلس ‪ :‬اول ‪4‬‬
‫مقدمه‬
‫فرآیند تغييرات و تحولت ناشی از بلوغ برای انتقال از دوره ی کودکی به دوره ی بزرگسالی بوقوع می‬
‫پيوندد ‪ . .‬این تغييرات در همه ی ابعاد رشد ‪ ،‬اعم از جسمانی ‪ ،‬روانی ‪ ،‬اجتماعی اتفاق می افتند ‪ .‬هر چند که‬
‫همزمان رخ نمی دهد اکثر تفاوتهای بين دختر و پسر از نظر رشد جسمانی توانایی های بدنی ‪ ،‬و رفتاری ‪،‬‬
‫تحت تاثير بلوغ پدید می آید و مغز نيز مانند سایر اعضای بدن در ارتباط جنسی دختر یا پسر ‪ ،‬از این مرحله‬
‫ی مهم رشد اثر می پذیرد ‪.‬‬
‫زمان و مدت تغييرات رشد در بين افراد ‪ ،‬جنسيت ها ‪ ،‬سطوح اقتصادی ‪ ،‬اجتماعی و حتی در دورانهای‬
‫مختلف ‪ ،‬متفاوت بوده است ‪.‬‬
‫هيچ نوع شکافی مرحله بلوغ را از دوره ی ‪ ،‬نوجوانی جدا نمی سازد ‪.‬‬
‫دوره ی اول نوجوانی ( ‪ 12 ، 15‬سالگی ) معمول با پریشان و آشفتگی و احساس نا امنی نوجوان همراه است‬
‫‪ .‬در حالی که دوره و مرحله بعدی نوجوان ( ‪ 15-18‬سالگی ) دوره ی مثبت ابراز شخصيت در فرد است و‬
‫نوجوان سالهای دبيرستان و در نهایت سن قانونی ورود به بزرگسالی را سپری می کند ‪.‬‬
‫بلوغ اجتماعی‬
‫ماهيت و مسایل دوران نوجوانی ‪:‬‬
‫نوجوانی یا زمان بين کودکی و بزرگسالی ( ‪ 12‬تا ‪ ) 20‬سالگی دوره ایست که با بلوغ آغاز شده به کمال‬
‫خاتمه می یابد ‪ .‬بلوغ مرحله ای است ‪ ،‬که فرد از نظر جنسی قادر به توليد مثل می شود سنين بلوغ که معمول‬
‫در پسران دو سال دیرتر از دختران آغاز می شود برای دختران ‪ 11‬تا ‪ 14‬سالگی و برای پسران ‪ 13‬تا ‪16‬‬
‫سالگی است ‪ .‬البته ؛ تفاوت های فردی بسيار است به طوری که بلوغ زودرس قبل از سن یازده سالگی و بلوغ‬
‫دیررس حتی بعد از شانزده سالگی هم مشاهده می شود ‪ .‬در دوران نوجوانی رشد و تکامل جسمی و ذهنی‬
‫سریع است ‪ .‬نوجوان ‪ ،‬طالب آن است که حقوق خود را بعنوان یک فرد شناسایی کند توانا یيها و دیدگاه‬
‫اجتماعی خود را گسترش دهد ‪ .‬ارزشها و اعتقادات خود را بيازماید آنها را تقویت و تحکيم کند ‪ .‬با فلسفه ی‬
‫حيات آشنا شود فلسفه ی زندگی خویش را بازیابد تا بر اساس آن بتواند رفتار خود را هدایت کند و بالخره‬
‫کسب هویت نماید از یک نوجوان انتظار می رود کل این دوره خصوصيات کودکی را به دور ریخته‬
‫خصوصيات مطلوب بزرگسالی را کسب کند در فرهنگ ما جشن تکليف و در فرهنگهای اوليه تشریفات بلوغ‬
‫انجام می شد تا معرف انتقال فرد از کودکی به بزرگسالی باشد مثل در ایران باستان سن بلوغ ‪ 15‬سالگی بود‬
‫در این سن تربيت دینی انجام می گرفت و یک فرد زردشتی مکلف بود به آتشکده برود و نيایش آتش را بخواند‬
‫بسياری از روان شناسان نوجوانی را یک دوره ی انتقالی مهم می دانند دورانی که ویژگی آن بروز تغييرات‬
‫سریع جسمی و تحولت روانی از جمله استقلل طلبی آرمان خواهی آینده نگری تخيل گرایی بی ثباتی عاطفی‬
‫احساسات شدید دوستيهای افراطی گرایش مذهبی شکوفایی ارزشها و ایده آلهای اخلقی ‪ ،‬فضيلت دوستی و‬
‫خيرخواهی ميل به اصلح عالم و تحول جهان و جست و جو برای کسب هویت است بعضی روانشناسان‬
‫معتقدند ‪ ،‬نوجوانی دوران طوفان و فشار بی سرو سامان روانی تمایلت و خواهشهای متضاد تشویش و‬
‫اضطراب درونی شدن حيات روانی گسترش جنبه ی انفعالی و عاطفی شخصيت کسترش افق فکری و رغبتها‬
‫و بال خره دورانی پر هراس سخت مشکل آفرین و پرمخاطره است ژان ژاک روسو ‪ :‬سبب این تحولت بلوغ‬
‫را توليدی مجددی ناميد او معتقد بود وقتی فرد به بلوغ می رسد مانند این است که با خصوصيات بدنی و‬
‫روانی متفاوتی دوباره متولد شده است ‪ .‬از آنجا که تغييرات بلوغ برای نوجوانان مبهم و مرموز است ‪ ،‬هر‬
‫گونه برداشت غلط یا اطلع ناقص و نادرست برای آنان زیان با خواهد بود‬
‫ص‪3‬‬
‫آشنایی صحيح نوجوانان با ویژگيها و تحولت دوران بلوغ امری ضروری و لزمه ی رشد سالم شخصيت‬
‫آنان است ‪ .‬باید دانست که نوجوانی برای همه دورانی بحرانی توام با طوفان و فشار وانقلب عميق و شدید‬
‫شخصيتی نيست ‪ .‬بلکه تحولت بلوغ و نحوه ی گذران آن بستگی زیادی به وضعيت اجتماعی اقتصادی‬
‫فرهنگی و شخصيتی افراد مختلف دارد ‪ .‬اگر چه هر یک از دورانهای عمر ویژگيها و مسایل خاص خود را‬
‫دارد ‪ ،‬اما نوجوانی از آن جهت دوران سخت و حساس نا بسامانی روانی و پر مخاطره ‪ ،‬ناميده شده است که‬
‫نوجوان از یکسو بدليل استقلل طلبی و رشد ذهنی خود دیگر مایل نيست که مانند دوران کودکی بزرگترها‬
‫برای او تصميم بگيرند ؛ و از سوی دیگر بسبب بی تجربگی ممکن است بخوبی از عهده ی حل بسياری از‬
‫مسایل خود بر نياید و خطرات راه را نشناسد او نه کودک است و نه بزرگسال ‪ .‬از این رو در نظر خواهيها و‬
 ‫تصميم گيری ها گاه او را کودک می خوانند و کنارش می گذارند و گاه او را بزرگسال می شمارند و بيش از‬
‫حد توان از او انتظار دارند ‪ .‬این برخورد های دو سویه تعارضات ذهنی و احساسات او را نسبت به خود‬
‫مضاعف نموده موجب بسياری از اضطراب ها تنشها و مشکلت روانی – اجتماعی او می شود ‪ .‬بعبارت‬
‫دیگر بحران بلوغ بيش از آنکه ناشی از تغييرات جسمانی باشد تحت تاثير عوامل فرهنگی – محيطی قرار‬
‫دارد ‪.‬‬
‫ص‪4‬‬
‫رشد مهارت های اجتماعی‬
‫انسان موجودی است اجتماعی هر یک از ما در دنيای از انسانها ی بسيار که کم و بيش به یکدیگر پيوسته‬
‫اند ‪ ،‬زندگی می کنيم ‪ .‬همه ی ما ناگزیریم در خانه ‪ ،‬مدرسه ‪ ،‬محيطهای مذهبی ‪ ،‬ورزشی ‪ ،‬محيط کار بيا‬
‫مکانها ی دیگر با دیگران رابطه داشته باشيم یک شخصيت سالم و برخوردار از بلوغ اجتماعی باید بتواند با‬
‫دیگران تشریک مساعی نموده به روابط اجتماعی بپردازد ‪.‬‬
‫اگر چه قبل در مورد بلوغ و نوجوانی با شما گفتگو کردیم اما بلوغ بمعنی واقعی کلمه با رسيدن به من قانونی‬
‫( ‪ 18‬سال ) رشد کامل قد و وزن و یا قدرت توليد مثل حاصل نمی شود ‪ ،‬بلکه بلوغ واقعی وقتی حاصل می‬
‫شود که انسان بتواند زندگی عاطفی اش را کنترل نموده به رفاه و اسایش دیگران علقه مند باشد ‪.‬‬
‫سعدی در باب هفتم گلستان می گوید ‪ :‬بلوغ ‪ ...‬در حقيقت یک نشان دارد و بس ‪ .‬آنکه در بند رضای حق جل‬
‫و عل بيش از آ« باشی که در بند حفظ نفس خویش و هر آنکه در او این صفت موجود نيست نزد محققان بالغ‬
‫نشمارندش ‪» .‬‬
‫ص‪5‬‬
‫مبارزه با احساس کمرویی ‪:‬‬
‫برای بسياری از افراد جوان کمرویی واحساس حقارت و خجالت یک مشکل جدی است ‪.‬‬
‫جدول زیر این واقعيت را نشان می دهد ‪.‬‬
‫افراد کمرو از کمبود اعتماد به نفسس رنج می برند و در برخورد با دیگران به سهولت ناراحت و دستپاچه می‬
‫شوند یکی از روانشناسان پروفسور فيليپ زیباردو معتقد است کمرویی برچسبی است که فرد به خود تحميل‬
‫می کند یعنی اگر شما معتقد باشيد که کمرو هستيد حتما همانگونه عمل خواهيد کرد افراد کمرو در موقعيتهای‬
‫دشوار احساس افزایش ضربان قلب ‪ ،‬سرخ شدن ‪ ،‬عرق کردن ‪ ،‬تپش قلب یا دلشوره می کنند ‪ .‬کمرویی قابل‬
‫درمان است و در مبارزه با آن توصيه های زیر می توانند مفيد باشند ‪ .‬مثل ‪:‬‬
‫‪ – 2‬با والدین یا دوست نزدیک خود درباره ی موقعيتها یا افرادی که با آنها احساس کمرویی می کنند صحبت‬
‫کنيد و از آنها بپرسيد در برخورد با این افراد و یا در این مواقع چه می کنند ‪.‬‬
‫‪ -3‬به فرد یا گروهی از افراد جوانتر از خود آموزش خصوصی بدهيد و یا آنها را در بازی یا فعاليت های‬
‫دیگر سرپرستی کنيد ‪ .‬این کار به شما اطمينان و جرات می دهد تا توانایی خود را در موقعيتهایی که با افراد‬
‫همسن یا مسن تر از خود هم هستيد بيازمایيد ‪.‬‬
‫مقابله با بی اعتنایی ‪ ،‬توهين ‪ ،‬تمسخر و دست انداختن ‪:‬‬
‫چنانکه اشاره شد بعضی از افرادی که از بلوغ شخصی – اجتماعی لزم برخوردار نيستند گاه از طریق بی‬
‫اعتنایی و رفتار توهين آميز موجب آزار دیگران می شوند ‪ .‬بی اعتنایی سرزنش و تحقير و توهين که می‬
‫تواند ناشی از احساس حقارت فرد تحقير کننده باشد به منظور ایجاد احساس حقارت در دیگری انجام می شود‬
‫هيچ کس دوست ندارد که مورد بی اعتنایی و تحقير قرار گيرد یک فرد نا بالغ نسبت به بی اعتنایی فوق العاده‬
‫حساس است ‪ .‬بسيار ناخرسند و رنجيده می شود مدتها را جع به آن می ندیشد و ساعتها در مورد آ« بحث می‬
‫کند ‪ .‬اما یک شخص سالم و رشد یافته می داند که چگونه با این رفتار های برخورد کند افرادی که دیگران را‬
‫مورد تمسخر قرار داده و به اصطلح دست می اندازند از بر آشفتن دیگران احساس برتری می کنند و به این‬
‫ترتيب سرپوشی بر احساس حقارت خود می اندازند ‪ .‬اما دلیل دیگر هم برای رفتا ر ناشایست تمسخر و دست‬
‫انداخت دیگران وجود دارد ‪ ،‬متداولترین اینها ‪ ،‬عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ 1-‬حسادت ‪ – 2 ،‬تنبيه و انتقامجویی از آنان ‪ – 3 ،‬عادت نادرست ‪ ،‬رفتاری که در خانواده یا در‬
‫بين دوستان به عنوان یک فرم محاوره آموخته شده است ‪.‬‬
‫‪ 4-‬ابراز محبت ‪ ،‬بعضی از اشخاص ‪ ،‬بخصوص مردان ‪ ،‬شيوه های صحيح ابراز احساسات‬
‫لطيف را نياموخته اند و نا دانسته طریق تمسخر و آزار را برای انتقال احساسات خود بکار می‬
‫گيرند ‪.‬‬
‫چنانکه گفتيم ‪ ،‬اشخاص بالغ و رشد یافته تمسخر نمی کنند زیرا نمی خواهند به احساسات دیگران لطمه‬
‫بزنند و آنها را بيازارند ‪ ،‬از سوی دیگر چنانچه مورد تمسخر قرار گيرند ‪ ،‬می دانند که به چه طریق‬
‫پاسخ گویند ‪.‬‬
‫بعضی از این شيوه ها عبارتند از ‪:‬‬
 ‫‪-1‬بی توجهی نسبت به فرد مسخره کننده و نشان ندادن عکس العمل عاطفی نسبت به مورد تمسخر‬
‫واقع شدن ‪ .‬این برخورد عمل دست انداختی را برای آزار دهنده کمتر ارضا کننده می سازد ‪.‬‬
‫‪-2‬مطلب زیرکانه ی معادلی می گویند که شخص را ساکت می ساز د‪.‬‬
‫ص‪9‬‬
‫تنهایی ‪ ،‬از خود بيگانگی و دوست یابی ‪:‬‬
‫تنهایی یکی از تجارب عمومی بشر و احساسی است که هر کس کم و بيش داشته است نوجوانان بندرت‬
‫از تنهایی صحبت می کنند ليکن در بسياری از آهنگها و سرود های مورد علقه ی آنها تنایی یک‬
‫موضوع اصلی است ‪ ..‬تنهایی احساس جدا بود ن است شخص تنها غالبا از معاشرت با مردم می ترسد‬
‫بيشتر به خيالپردازی پناه می برد و یا منزوی شود تنهایی موجد بسياری از مشکلت شخصی است مثل‬
‫اضطراب ناشی از تنهایی ممکن است موجب از دست دادن اشتها شود یا شخصی را بيوسته گرسنه سازد‬
‫جابجایی و جدا شدن از محيط آشنا مانند تغيير محل دادن از منزلی هبمنزل دیگر شهری به شهر دیگر‬
‫مدرسه ای به مدرسه ی دیگر غالبا باعث احساس تنهایی می شود و باید با برقراری تماسها و دوستيهای‬
‫جدید آن را برطرف ساخت‬
‫نوجوانی که به هر دليل احساس تنها یی می کند باید بياموزد که چگونه با مردم روابط با معنی برقرار‬
‫سازد ‪.‬‬
‫چنانکه در مبارزه با کمرویی و خجالت اشاره شد ابتدا در مقياسی کوچک مثل با چند دقيقه صحبت‬
‫درباره موضوعی که مورد علقه ی عموم است مانند فعاليتهای مدرسه معلمين ورزشی و غيره با‬
‫دیگران تماس بر قرار کند و بتدریج تماسها طولنی و بيشتر سازد تا کم کم بياموزد که به دیگران اعتماد‬
‫کند و با آنها براحتی ارتباط برقرار نماید ‪.‬‬

‫ص ‪10‬‬
‫بعضی از روانشناسان معتقدند تنهایی با باز خود بيگانگی تفاوت دارد به نظر آنها فرد از خود بيگانه در‬
‫حقيقت خود را طرد کرده و خویشتن را قبول ندارد او احساس بی ارزشی می کند و این احساس او را به‬
‫تنفر از خویشتن و بسهولت به تنفر و انزجار از دیگران سوق می دهد ‪ .‬از خود بيگانگی می تواند به این‬
‫علت باشد که شخص تصور کند زندگی او بعوض خودش از سوی دیگران طرح ریزی و کنترل می شود‬
‫از این جهت مایوس گشته و باور می کند که نمی تواند بر هيچ یک از عواملی که اثر می گذارند کنترل‬
‫داشته باشد خود بيگانه احساس بی کی و پوچی می کند نمی تواند با دیگران رابطه شخصی و اجتماعی بر‬
‫قرار کند از اطرافيان خود احساس جدایی و ا نزوا کرده تلش را بی فایده می داند عده ای از خود‬
‫بيگانگی را عکس العملی نسبت به پوچی و سردی زندگی مدرن می دانند برای بسياری از نوجوانان‬
‫خشونت بی عدالتی مادیگری فقر تبعيض نژادی جنگ دورویی آلودگی هوا و ‪ ...‬و مسائل دیگری که‬
‫وارث آنند غير قابل تحمل است ‪ .‬نوجوانان و جوانان نسبت به این مسائل و سایر خطا کاریها شدیدا‬
‫حساسند آنها را تقبيح نموده با خشونت محکوم می سازند شخصی که باور دارد کامل تحت کنترل‬
‫اجتماعاست احساس خشم از خود بيگانگی ضعف و انزوا می کند دنيای او بی هيجان بی رنگ بدون‬
‫خطر و بی معنی است برای او شادی و غم مفهومی ندارند ‪.‬‬
‫فردی که بخواهد خود را از بيگانه شدن مصون دارد باید بکوشد تا زندگيش را مهم و ارزشمند سازد ‪.‬‬
‫ص ‪11‬‬
‫یک راه انجام این کار آميزش با مردم است او می تواند در حل و فصل مشکلت فراوانی که جامعه با‬
‫آنها روبروست کمک خود را عرضه نماید اگر به اطرافش بنگرد مسائل بسياری را خواهد دید که می‬
‫توانند توجهش را جلب کنند و افراد زیادی را خواهد یافت که می توانند از کمک وی بهره مند شوند ‪.‬‬
‫دوری گزیدن فرد از دیگران بندرت بسبب این است که فرد دوست ندارد با مردم باشد این امر دلیل‬
‫متعددی می تواند داشته باشد بعضی از تجارب ناخوشایند اوليه با دیگران تعليم و تربيت والدینی که به‬
‫مردم اعتماد ندارند و از آنها دوری گزیده اند آزار دیدن و ترسيدن از دیگران در زمان کودکی و یا اعتقاد‬
‫به این که بچه های دیگر بمراتب از او توانا ترند می توانند از جمله دلیلی باشند که باعث شوند فرد به‬
‫منظور محافظت خود از چنين تجاربی برخورد و ملقات با دیگران اجتناب ورزد ‪ .‬البته اینگونه اشخاص‬
‫ممکن است اعتراف نکنند که از مردم می ترسند و احتمال خود را قانع سازند که بدون دوست و تنها‬
‫خوشحال ترند ‪.‬‬
‫اکثر دانش آموزان دبيرستانی از دوستی با همسالن خود لذت می برند چنين روابطی زندگی را جالبتر‬
‫می سازد ما می خواهيم احساس تعلق کرده بدانيم که تنها نيستيم شکی نيست که بعضی از افراد در تلش‬
‫بر ای متعلق و محبوب بودن زیاده روی می کنند ‪ .‬ليکن بعضی از نوجوانان هم به علت خجالتی بودن یا‬
 ‫نگرانی زیاد درباره ی خود هيچ دوستی ندارند این افراد وقتی به گروهی از مردم می پيوندند یا با‬
‫دیگران‬
‫ص ‪12‬‬
‫صحبت می کنند در باره ی ظاهر خود ‪ ،‬اینکه دیگران چه برداشتی از آنها دارند یا چطور تحویلشان می‬
‫گيرند و یا در مورد مسائل جزئی دیگر احساس ناراحتی می کنند خلصه اینکه بيشتر منفی می اندیشند و‬
‫گمان می کنند که بر دیگران تاثير بدی خواهند گذاشت ‪.‬‬
‫اگر شما در دوست گرفتن و حفظ دوستی مشکل دارید می توانيد با تمرینها و توصيه های زیر توانایی‬
‫خود را در این مهارت اجتماعی افزایش دهيد ‪.‬‬
‫‪-1‬سعی کنيد نام شخصی را که ملقات می کنيد به خاطر سپرده آن را در صحبت با او بکار گيرید‬
‫‪.‬‬
‫‪-2‬وقتی با دیگران صحبت می کنيد واقعا توجه داشته باشيد که چه می گویند ‪ ،‬در این صورت‬
‫پاسخها ی شما به گفته های آنان به طور طبيعی به زبان خواهند آمد و ناچار نيستيد قبل در باره‬
‫ی آنچه که باید در جواب بگویيد فکر کنيد ‪.‬‬
‫‪-3‬به دیگران توجه نمایيد خود را فراموش کنيد اگر زیاد به خود اندیشيده یا می پردازید سعی کنيد‬
‫به دیگران بيندیشيد و بپردازید و به آنها علقه مند باشيد ‪.‬‬

‫ص ‪14‬‬
‫رشد اجتماعی نوجوان ‪:‬‬
‫بسياری از خشنودیها و یا ناکاميهای نوجوانان در ارتباط با دوست یابی و محبوبيت در جمع و گروه‬
‫دوستان است ‪ .‬نوجوان دارای نياز قوی به کسب محبوبيت و پذیرش توسط دیگران بویژه همسالن هستند‬
‫‪ .‬آنان دوست داشتن دیگران در مورد علقه ی دیگران بودن را دو روی یک سکه می دانند ‪ .‬ضرورت‬
‫رها ساختن خود از قيد و بند های قوی خانواده نوجوانان را بسوی گروههای همسن و سال سوق می دهد‬
‫‪ .‬و بسياری از وابستگی های خانوادگی به منظور بر خوردای از حمایت و پشتيبانی لزم ؛ به گروه‬
‫همسال انتقال می یابد ‪ .‬در این مرحله نوجوان باید از عهده ی سه تکليف عمده به خوبی بر آید ‪:‬‬
‫‪.1‬کسب استقلل عاطفی از خانواده‬
‫‪.2‬ایجاد گسترش نقش جنسيتی مربوط به خود‬
‫‪.3‬ایجاد ارتباط با گروه همسال‬
‫خوشبختانه دوره ی دبيرستان فرصت و امکان بيشتری برای آزادی و انتخاب دوست به نوجوانان می دهد‬
‫و مدارس باید با برنامه های آشنا سازی در آغاز هر سال تحصيلی نوجوانان را در دوست یابی کمک‬
‫کنند ‪.‬‬
‫تعلق داشتن به گروه همسالن برای نوجوان معنا و مفهومی خاص دارد و از اهميت والیی برخوردار‬
‫است ‪ .‬زیرا تعلق به گروه تشویق کننده و حمایت کننده است و از همه مهمتر به نوجوان احساس امنيت‬
‫می دهد ‪ .‬تعلق به گروه بمعنای رشد در استقلل تدریجی از خانواده و مسئوليت پذیری است نوجوان‬
‫فعالی که در مورد پذیرش گروه است ‪ ،‬به همه دليل موفقيت ‪ ،‬در ایجاد روابط انسانی از عزت نفس‬
‫بيشتری برخوردار است ‪ .‬علوه بر آن وابستگی به یک گروه سالم می تواند اعتماد به نفس یکپارچگی‬
‫شخصيتی نوجوان را تقویت کند ‪.‬‬
‫ص ‪16‬‬
‫اعتماد به نفس‬
‫همانطور که گفته شد یکی از راههای رشد مهارتهای اجتماعی اعتماد به نفس داشتن است ‪.‬‬
‫یکی از عمده ترین دلیل کمرویی ‪ ،‬نيز نزد کودکان و نوجوانان ضعف در اعتماد به نفس و احساس خود‬
‫ارزشمندی است ‪ .‬پدیده ی کمرویی که امروزه به عنوان یک معلوليت اجتماعی مطرح است رابطه‬
‫مستقيمی با چگونگی نگرش فرد نسبت به خود و احساس خود ارزشمندی وی دارد در درمان کمرویی هم‬
‫برای کاهش اضطراب و افزایش مهارت ها ی اجتماعی ( مثل شمرده و رسا صحبت کردن بر قراری‬
‫ارتباط بصری با مخاطبين و ‪ ) ...‬بدون توجه اساس به اصول و روشهای تقویت اعتماد به نفس اقدام‬
‫موثری انجام نمی پذیرد ‪.‬‬
‫خود شناسی و پذیرش مسئوليت اجتماعی از مهمترین هدفهای تربيتی در هر جامعه است ‪ .‬برخورداری‬
‫از حس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس قوی به مثابه ی یک سرمایه ارزشمند حياتی برای همه انسانها‬
‫بویژه کودکان و نوجوانانی که از مهارتهای اجتماعی کمتری بهره مند هستند از موثر ترین عوامل‬
‫پيشرفت و شکوفایی استعداد ها و خلقيت ها بشمار می آید ‪.‬‬
‫بطور کلی فرآیند های شناختی احساسات انگيزه ها بر قراری روابط فی ما بين‬
 ‫ص ‪17‬‬
‫شيوه زندگی تصميم گيری ها و انتخابهای ما قویا متاثر از چگونگی احساس خود ارزشمندی و اعتماد به‬
‫نفس است ‪.‬‬
‫یک اراده ی قوی در گروه اعتماد به نفس قوی و استوار است ‪ .‬تسليم نا پذیری مطمئن مصمم و راسخ قدم‬
‫بودن از صفات بر جسته ی رهبران بزرگ تاریخ انسانهاست ‪ .‬به عبارت دیگر تنها عوامل تعيين کننده ی‬
‫رفتار ‪ ،‬اعتماد به نفس و احساسی است که ما نسبت به خودمان داریم ‪ .‬به قول « مازلو » ( ‪ ) 1954‬ما‬
‫برای سلمت روانی خود نياز به احساس اعتماد به نفس مثبت و قوی داریم ‪ .‬بنا براین برای برخورداری‬
‫ا ز اعتماد به نفس انسان نياز دارد از احترام و شان اجتماعی مطلوب و نگرش مثبت نسبت به خویشتن‬
‫بهره مند باشد ‪.‬‬
‫تحقيقات انجام شده در مدارس مختلف بویژه مدارس استثنایی نشان می دهد که بين پيشرفت تحصيلی و‬
‫نگرش فرد نسبت به خودش رابطه مستقيمی وجود دارد ‪ .‬هر قدر فرد احساس و نگرش مثبتی نسبت به‬
‫خود داشته باشد ‪ ،‬موفقيت بيشتری در امور تحصيلی از خود نشان می دهد ( فرانک ‪ ) 1976‬در این ميان‬
‫والدین خواهران و برادران معلمان و همسالن کودکانی که به دلیلی نظير کمرویی اضطراب ناتوانی در‬
‫انجام تکاليف درسی یا عقب ماندگی ذهنی از اعتماد به نفس لزم برخوردار نيستند نقش بسيار مهمی در‬
‫ایجاد و تقویت حس « خود ارزشمندی » و اعتماد به نفس آنها دارند آنچه برای بهداشت روان پيشترفت‬
‫تحصيلی و شغلی این قبيل دانش آموزان ضروری می باشد ‪ ،‬این است که به آنها کمک نمایيم تا حس‬
‫خودپنداری واقعی و اعتماد به نفس قوی در آنان رشد یا بد ‪ .‬به دیگر سخن بوجود آمدن و تقویت کارایی و‬
‫احساس ارزشمندی در شکوفایی شخصيت و توانمندیهای کودکان و نوجوانان بسيار مهم است ‪.‬‬
‫روشهای تقویت اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان ‪:‬‬
‫عوامل متعددی می تواند در پرورش و تقویت حس اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان آنهایی که دچار‬
‫کمرویی یا عدم تمرکز هستند با توجه به ویژگيهای جسمانی و قابليتهای ذهنی و توانمندیهای عمومی آنها‬
‫دخيل باشد خانواده ها و مربيان مراکز آموزشی می بایست ‪ ،‬اطمينان ححاصل کنند که همه افرادی که با‬
‫ایشان ‪ ------‬هستند در اتخاذ تصميمات و انجام فعاليت های مختلف از اعتماد به نفس کافی برخوردار می‬
‫باشند باید تلش نمود تا احساس « کارا » بودن مفيد واقع شدن و بالطبع « خود ارزشمندی » و قابل‬
‫احترام بودن را در آنها تقویت کرد باید توجه داشت که رفتار هایی از قبيل بی توجهی تحقير تهدید و ایجاد‬
‫موانع و محدودیتهای بی جهت برای فعاليتهای فردی که از اعتماد به نفس کافی برخوردار نيست از‬
‫آفتهای رشد این ویژگی در او محسوب می شوند ‪ .‬طبيعی است از نوجوانی که فاقد اعتماد به نفس کافی‬
‫باشد ‪ ،‬نمی توان پيشرفتهای قابل ملحظه ای را در امر تحصيل ‪ ،‬فعاليتهای شغلی و حرفه ای و‬
‫مهارتهای ارتباطی انتظار داشت ‪.‬‬
‫نوجوانی که احساس کارایی ‪ ،‬ارزشمندی و اعتماد به نفس نداشته باشد ‪ ،‬چگون ه می تواند با انگيزه ای‬
‫قوی و تصميم و اراده ای استوار که اساس پيشرفت در هر کاری است در امر تحصيل و کسب مهارتهای‬
‫لزم موفق شود ‪.‬‬
‫در اینجا به چند عوامل بسيار مهم برای پرورشی و تقویت حس اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان‬
‫اشاره می کنيم ‪.‬‬
‫الف ‪ .‬همواره سعی نمایيد که در برخورد با کودکان و نوجوانان توانمندیهای آنها را مد نظر قرار دهيد ‪،‬‬
‫نه ضعفها و نا توانایيها را ‪:‬‬
‫ب ‪ .‬برای نوجوانان و جوانان تجارب خوشایندی از فعاليت های مستقل و آزاد فراهم نمایيد ‪:‬‬
‫ج ‪ .‬تجارب موفقيت آميز کودکان و نوجوانان را افزایش دهيد ‪.‬‬
‫د ‪ .‬قدرت تحمل کودکان و نوجوانان را برای مواجه شدن با ناکاميهای احتمالی افزایش دهيد‬
‫ه ‪ .‬رفتار مصمم و مطمئن و در عين حال مطلوب کودکان و نوجوانان را تقویت نمایيد ‪:‬‬
‫و ‪ .‬کودکان و نوجوانان را در کنترل احساسات خود یاری کنيد ‪:‬‬
‫ز ‪ .‬کودکان و نوجوانان کمرو و فاقد اعتماد به نفس ‪ ،‬به تقویت مهارتهای اجتماعی خود فوق العاده نياز‬
‫دارند‬
‫ح ‪ .‬کودکان و نوجوانان نياز دارند که با الگو های رفتار ی مطلوب آشنا شوند ‪.‬‬