You are on page 1of 2

XÂY DỰNG NGUỒN NHÂN LỰC KH&CN VÀ VAI TRÒ CỦA HỢP TÁC QUỐC

TẾ
Đảng và Nhà nước luôn coi trọng sự nghiệp phát triển KH&CN. Đại hội X của Đảng tiếp tục khẳng
định: Phát triển KH&CN cùng với phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là nền tảng
và động lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hơn bao giờ hết, vấn đề hợp tác quốc tế
về đào tạo nguồn nhân lực KH&CN của Việt Nam đang được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư
toàn diện. Đây chính là động lực góp phần nâng cao năng lực nội sinh của nước nhà về KH&CN
phục vụ hội nhập quốc tế. Trong khuôn khổ bài viết này, tác giả tập trung phân tích hợp tác quốc tế
giáo dục nhằm phát triển nguồn nhân lực KH&CN.
Cơ hội và thách thức về KH&CN đối với Việt Nam
Cơ hội: Trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế, với
đường lối đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ quốc
tế, nước ta có cơ hội thuận lợi để tiếp thu tri thức KH&CN, các nguồn lực và kinh nghiệm tổ chức quản lý
tiên tiến của nước ngoài để nhanh chóng tăng cường năng lực KH&CN quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát
triển kinh tế - xã hội. Tận dụng những thành tựu của cách mạng KH&CN hiện đại, nước ta có thể đi thẳng
vào những công nghệ hiện đại để rút ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và khoảng cách phát
triển kinh tế so với các nước đi trước. Với tiềm năng trí tuệ dồi dào, nếu có một chiến lược phát triển nguồn
nhân lực đúng đắn, nước ta có thể sớm đi vào một số lĩnh vực của kinh tế tri thức mà nước ta có tiềm
năng. Quá trình đổi mới đất nước đã tạo ra những tiền đề mới cho sự phát triển KH&CN của nước ta trong
thời gian tới. Nền kinh tế nước ta có tốc độ tăng trưởng cao, liên tục trong thời gian qua là điều kiện thuận
lợi để tăng đầu tư cho phát triển KH&CN, đồng thời thúc đẩy đổi mới công nghệ và ứng dụng thành tựu
KH&CN trong nền kinh tế, nhất là trước sức ép về cạnh tranh trong điều kiện hội nhập khu vực và quốc tế.
Thách thức: Thách thức lớn nhất đối với sự phát triển KH&CN nước ta hiện nay là phải nhanh chóng nâng
cao năng lực KH&CN để thực hiện rút ngắn quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong điều
kiện nước ta còn nghèo, vốn đầu tư hạn hẹp, trình độ phát triển kinh tế và KH&CN còn khoảng cách khá xa
so với nhiều nước trên thế giới và trong khu vực.
Trong xu thế phát triển của kinh tế tri thức, lợi thế về nguồn tài nguyên thiên nhiên, giá lao động rẻ dần
nhường chỗ cho lợi thế về nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn giỏi, có năng lực sáng tạo. Nếu không
sớm chuyển đổi cơ cấu ngành nghề, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của lực lượng lao động sẽ
không có khả năng cạnh tranh với các nước trong khu vực về thu hút đầu tư và các công nghệ tiên tiến từ
bên ngoài.
Trước những cơ hội và thách thức trên đây, nếu không có những quyết sách đột phá về đổi mới thể chế
kinh tế và cơ chế quản lý KH&CN, những biện pháp mạnh mẽ tăng cường năng lực KH&CN quốc gia, thì
nguy cơ tụt hậu về kinh tế và KH&CN ngày càng xa là khó tránh khỏi.
Hợp tác quốc tế giúp nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực KH&CN
Hiện tại, năng lực KH&CN của Việt Nam còn yếu, thiếu cán bộ đầu ngành, đặc biệt là thiếu cán bộ trẻ kế
cận có trình độ cao. Đầu tư cho KH&CN của xã hội còn thiếu cả về lượng và chất. Hệ thống giáo dục và
đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực KH&CN chất lượng cao, đặc biệt là các ngành
mũi nhọn và các ngành khoa học mới. Thiếu sự liên kết hữu cơ giữa công tác nghiên cứu khoa học, giáo
dục đào tạo với thực tế sản xuất kinh doanh. Thị trường công nghệ chưa phát triển, các cơ chế chính sách
về lĩnh vực này còn bỏ ngỏ hoặc chưa thống nhất, thiếu chặt chẽ. Chất lượng giáo dục và đào tạo thấp,
KH&CN chưa đáp ứng kịp yêu cầu của công nghiệp hoá - hiện đại hoá - đây có thể coi là 2 yếu tố then chốt
mà chúng ta cần đẩy mạnh đổi mới và phát triển trong thời gian trước mắt để có thể tự tin trong quá trình
hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Để phát triển nguồn nhân lực KH&CN một cách nhanh nhất và bắt kịp
trình độ các nước trong khu vực và trên thế giới, cần ưu tiên đầu tư cho hợp tác quốc tế trong giáo dục và
đào tạo, đây là con đường nhanh nhất giúp nước ta có thể đi tắt đón đầu các thành tựu mới của thế giới.
Thời gian qua, chúng ta đã và đang áp dụng những hình thức đào tạo hợp tác quốc tế sau đây:
- Hợp tác đào tạo song phương và đa phương giữa các chính phủ.
- Sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế như UNDP, UNICEF, UNIDO, WHO, ILO, ESCAP…
- Sự hỗ trợ đào tạo của các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức xã hội và từ thiện quốc tế…
- Hợp tác tay đôi về đào tạo giữa các tổ chức khoa học của ta với các đối tác nước ngoài.
- Tự túc đào tạo ở nước ngoài với nguồn kinh phí cá nhân, của gia đình hay người đỡ đầu. Nhà nước hoàn
toàn không phải cấp kinh phí nhưng người đi học được bảo hộ quyền công dân, được cấp hộ chiếu và các
giấy tờ hợp thức khác.
- Liên kết đào tạo giữa các trường đại học, cao đẳng… của Việt Nam với các trường đại học, học viện có uy
tín của nhiều quốc gia phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Với cơ sở hạ tầng và trình độ KH&CN ở nước ta hiện nay, để có thể xây dựng được hệ thống chương trình
khung đào tạo nguồn nhân lực KH&CN chất lượng cao sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, trong quá trình
hợp tác quốc tế về đào tạo nguồn nhân lực KH&CN rất cần thực hiện song song đào tạo hai nhóm nhân lực
sau:
Nhóm I: Các kỹ sư, công nhân kỹ thuật, thợ lành nghề về KH&CN. Đây là nhóm đối tượng lao động chính,
trực tiếp tham gia các chương trình, dự án của quốc gia. Nhóm này có số lượng lớn, thuộc nhiều lĩnh vực
kinh tế - xã hội khác nhau.
Nhóm II: Đội ngũ nhân lực KH&CN trình độ cao cấp, chuyên thực hiện nghiên cứu, sáng tạo và giảng dạy
về KH&CN. Nhóm đối tượng này thời gian đầu cần tập trung phát triển chất lượng và phải là những người
có năng lực, nhiệt huyết, đam mê trong lĩnh vực nghiên cứu chuyên sâu. Nhà nước cần có một hệ thống
chính sách ưu đãi hợp lý cho những đối tượng này.
Để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong xây dựng nguồn nhân lực KH&CN nước ta, Nhà nước và các
cơ quan, tổ chức có liên quan cần xây dựng chiến lược hợp tác quốc tế về KH&CN của Việt Nam với các
nước trong khu vực và trên thế giới. Tạo dựng môi trường kinh tế, xã hội thuận lợi cho phát triển hợp tác
quốc tế về đào tạo nguồn nhân lực KH&CN sau đại học… Đa dạng hoá các loại hình hợp tác đào tạo quốc
tế phù hợp với điều kiện cụ thể của các đơn vị khác nhau trong nền kinh tế quốc dân. Hoàn thiện hệ thống
cơ chế, chính sách khuyến khích quá trình hợp tác quốc tế về KH&CN trình độ cao trong thời gian tới.

You might also like