‫پوهنتون کابل‬

‫پوهنځی انجنیری‬

‫برق والکترونیکس‬ ‫دیپارتمنت انجنیری‬

‫تحلیل میکانیکی انرژی باد‬

‫ترتیب کننده ‪ :‬سمیع ال "امرخیل"‬

‫محصل ســال پـنجم دیپارتمـنت برق و الکترونیکس‬

‫‪1387‬ھ ش‬
 ‫پیشگفتار‬

‫در عصر کنونی که عصر ساینس و تکنالوجی است بحث انرژی از جمله مباحث مهم بشمار میرود ‪،‬‬
‫انرژی منحیث عامل پیشرفت در صنعت یک کشور محسوب گردیده و رشدو توسعه اقتصادی یک مملکت‬
‫مستقیما به رشد صنعت همان کشور وابسته است ‪.‬‬
‫عرضه و تقاضای انرژی در جهان به صورت یکی از مسائل روز در آمده است‪ .‬انرژی های فسیلی مانند‬
‫نفت ‪ ،‬گاز و ذغال سنگ روزی تمام خواهند شد و با پایان یافتن آنها چرخ تمدن بشری که بستگی مستقیم به‬
‫انرژی دارد متوقف خواهد گشت‪ .‬این مسأله موجب شده که کشورهای توسعه یافته صنعتی با جدیت هر چه‬
‫بیشتر استفاده از سایر انرژی های تجدید پذیر موجود در طبیعت مانند انرژی افتاب‪،‬انرژی حرارتی ‪،‬انرژی‬
‫اب‪،‬انرژی هستوی‪،‬انزژی بادی وغیره در تولید انرژی برقی خود استفاده نموده وصنعت ممالک انها بالی‬
‫منابع مذکور استوار است ‪ .‬افغانستان منحیث کشور که از منابع سرشار انرژی برخوردار است تا اکنون از‬
‫این منابع خود بطور اساسی استفاده ننموده است ‪ .‬یکی ازجمله این منابع سرشار انرژی ‪،‬انرژی باد است‪.‬‬
‫انرژی باد اغلب در دسترس بوده و هیچ نوع آلودگی بر جای نمی‌گذارد و می‌تواند از نظر اقتصادی نیز در‬
‫دراز مدت قابل مقایسه با سایر منابع انرژی باشد‪.‬‬
‫موضوعات عمده که در این رساله علمی مد نظر گرفته شده شامل چهار فصل بوده که در فصل اول این‬
‫رساله تاریخچه انرژی باد‪،‬انرژی باد چیست وموضوعات دیگرگنجانیده شده در فصل دوم وسوم شرح‬
‫بهتردرباره توربین ها‪،‬پمپ ها‪،‬وآسیاب های بادی شرحه میدارم ‪.‬‬

‫در اخیر تشکر از رهنمائی استاد محترم ودوستان عزیز ابراز امتنان وتشکری نموده و امید وارم تا اینکه‬
‫گام کوچک را که در این عرصه نهاده ام باعث توجه دولت و مردم ما گردیده و در این عرصه کار های‬
‫بیشتر و موثررا در اینده انجام دهند‪.‬‬
‫در اخیر هرگونه نظریات و پیشنهادات خواننده گان گرامی در باره موضوع متذکره باعث خشنودی من خواهد‬
‫گردید‪.‬‬

‫سمیع ال " امرخیل"‬

‫محصل سال پنجم انجنیری برق و الکترونیکس‬

‫پوهنتون کابل‬
 ‫فهرست مندرجات‬

‫صفحه‬ ‫مطالب‬

‫مقدمه ‪1.....................................................................................................................................‬‬

‫فصل اول‬

‫(‪)1-1‬تاریخچه باد‪2......................................................................................................................‬‬

‫(‪)1-2‬تعریف انرژی‪2...................................................................................................................‬‬

‫(‪)1-3‬انرژی باد‪2........................................................................................................................‬‬

‫(‪)1-4‬ارزش انرژی باد‪3 ..............................................................................................................‬‬

‫(‪)1-5‬کاربرد انرژی باد‪3 .............................................................................................................‬‬

‫(‪)1-6‬فن آوری تولید برق از باد ‪3 ..................................................................................................‬‬

‫(‪ )1-7‬تولید با د‪4........................................................................................................................‬‬

‫(‪ )1-8‬منابع بادي‪5......................................................................................................................‬‬

‫(‪)1-9‬مزایای استفاده از انرژی باد‪6................................................................................................‬‬

‫(‪)1-10‬ناکارآمدیهای استفاده از انرژی با د‪6......................................................................................‬‬

‫(‪)1-11‬طراحی میا د ین بادخیز‪6....................................................................................................‬‬

‫(‪ )1-12‬انرژی باد در سطح بین المللی‪7...........................................................................................‬‬

‫(‪ )1-13‬تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر‪8.....................................................................................‬‬

‫فصل دوم‬

‫(‪ )2-1‬توربین های بادی‪9.............................................................................................................‬‬

‫(‪)2-1-1‬روتورهای با محور افقی……………………………………‪9..………………………..‬‬

‫(‪)2-1-2‬روتورهای با محور قائم‪10................................................................................................‬‬

‫( ‪ )2-2‬ماشین های بادی از نوع روتور با محور افقی‪10.....................................................................:‬‬

‫(‪ )2-3‬كاربرد توربین‌های باد ‪10....................................................................................................‬‬

‫(‪)2-3-1‬کاربردهای غیرنیروگاهی‪11 .............................................................................................‬‬

‫(‪)2-4‬توربین های بادی متصل به شبكه معمول‪11 .............................................................................‬‬

 ‫(‪ )2-5‬آسیابهاي بادي‪11..............................................................................................................‬‬

‫(‪)2-5-1‬ماشین‌هاي آسیاب بادي افقي‪11..........................................................................................‬‬

‫(‪)2-5-2‬مكانیزم‌هاي آسیاب‌هاي بادي ‪12 .......................................................................................‬‬

‫(‪)2-6‬دستگاه هاي نیروي بادي‪12.................................................................................................‬‬

‫(‪)2-7‬بررسی دستگاه های بادی مستقل از شبكه………………………………………………… ‪13‬‬

‫(‪)8-2‬بررسی اقتصادی استفاده از انرژی باد‪13...............................................................................‬‬

‫(‪)2-9‬مصارف تولید انرژی باد‪14.................................................................................................‬‬

‫(‪)2-10‬عمر مفید سیستم ‪14.........................................................................................................‬‬

‫(‬
‫‪)2-11‬کاهش منابع انرژی وارداتی………………………………………………‪14 ..…….…...‬‬

‫(‪) 2-12‬صرفه‌جویی در سوخت………………………………………………‪14…….………..‬‬

‫(‪ )2-13‬صرفه‌جویی در ظرفیت……………………………………………………‪15 ………..‬‬

‫فصل سوم‬

‫(‪)3-1‬محاسبه سرعت متوسط باد……………………………………………………‪16........…...‬‬

‫(‪)3-2‬موثریت انرژی یک سیستم‪16...............................................................................................‬‬

‫(‪)3-3‬توان پتانسیل توربین‪16........................................................................................................‬‬

‫(‪)3-4‬توزیع سرعت باد‪18............................................................................................................‬‬

‫(‪)3-5‬ضریب ظرفیت‪18..............................................................................................................‬‬

‫( ‪)3-6‬‬
‫‪18........................................................................................‬‬ ‫‌‬

‫(‪)3-7‬انتشار ‪ CO2‬و آلودی‪20............................................................................................‬‬

‫(‪)3-8‬باد و محیط زیست‪20................................................................................................‬‬

‫(‪)3-9‬اقتصاد انرژي باد‪20..........................................................................................................‬‬

‫فصل چهارم‬

‫نتیجه گیری‪21.........................................................................................................................‬‬

‫ما خذ‪22.................................................................................................................................‬‬
 ‫مقدمه‬

‫انرژی باد بیش از ‪ ۳۰۰۰‬سال برای تولید انرژی مكانیكی به منظور پمپ های آب و یا آسیاب كردن‬
‫غلت مورد استفاده بشر قرار گرفته است‪ .‬با شروع تولیدات صنعتی مدرن‪ ،‬استفاده از منابع انرژی باد‪ ،‬فراز‬
‫و نشیب‌هایی داشته است و گاه سوختهای فسیلی یا برقی جایگزین آن شده است‪ .‬چون ماهیت باد‪ ،‬تصادفی‬
‫است و بیشتر منابع تجدیدناپذیر كنونی ارزان و در دسترس است‪.‬‬
‫در حدود سال ‪۱۹۷۰‬میلدی‪ ،‬با وارد شدن اولین بحران انرژی و بال رفتن قیمت نفت‪ ،‬انرژی باد بار دیگر به‬
‫عنوان منبعی جایگزین‪ ،‬مورد توجه قرار گرفت‪ ،‬در این زمان بیشترین میزان استفاده از انرژی باد برای‬
‫تبدیل انرژی مكانیكی به الكتریكی بود‪ .‬این روش با بهره‌ گیری از دیگر فن‌آوریهای انرژی‪ ،‬امكان بهترداشته‬
‫تا بتواند به عنوان یك پشتیبان در شبكه برق مطرح شود‪.‬‬
‫اولین توربین باد كه برای تولید برق بكار رفت تقریباً در اوایل قرن بیستم توسعه یافت‪ ،‬فن‌آوری بهره ‌برداری‬
‫از انرژی باد تا سال ‪ ۱۹۷۰‬میلدی و در اواخر سال ‪ ۱۹۹۰‬میلدی به صورت تدریجی توسعه پیدا كرد‪.‬‬
‫انرژی باد به عنوان یكی از مهمترین منابع انژری جایگزین‪ ،‬معرفی شده‪ .‬در اواخر قرن بیستم‪ ،‬ظرفیت‬
‫بكارگیری انرژی باد در جهان در هر سه سال دو برابر شده و قیمت تولیدی انرژی باد در حدود ‪ ۶/۱‬قیمت آن‬
‫در سال ‪ ۱۹۸۰‬شده است به نظر می‌رسد كه این روند همچنان ادامه خواهد یافت‪.‬‬
‫بعضی از پیش ‌بینی‌های تخصصی نشان می‌دهد كه تا سال ‪ ۲۰۰۵‬میلدی رشد ظرفیت انرژی باد در حدود‬
‫‪ 25%‬در سال خواهد بود و قیمت آن در طی این سالها بین ‪ ۲۰‬تا ‪ % ۴۰‬پایین خواهد آمد‪.‬‬
‫فن‌آوری انرژی باد نیز به سرعت در حال پیشرفت است‪ .‬در پایان سال ‪ ۱۹۸۹‬توربین‌های بادی ‪۳۰۰‬‬
‫كیلووات با قطر روتور حدود ‪ ۳۰‬متر مورد بهره ‌برداری قرار می‌گرفت‪ .‬تنها در ‪ ۱۰‬سال بعد توربین‌های‬
‫بادی ‪ ۱۵۰۰‬كیلووات با قطر روتور حدود ‪ ۷۰‬متر توانایی استفاده بیشتر از باد را فراهم آوردند و استفاده از‬
‫توربین‌های بادی ‪ ۲‬مگاوات با قطر روتور ‪ ۷۴‬متر قبل از شروع قرن جدید خود گواه پیشرفت فن‌آوری‬
‫انرژی بادی است‪ .‬توسعه سریع بازار انرژی باد و ارتقای فن‌آوری آن‪ ،‬به تحقیقات‪ ،‬دانش و كار تخصصی‬
‫برای دست‌ یابی به انرژی در صنعت‌ انرژی برق اشاره دارد این نكته حایز اهمیت است كه حدود ‪ ۸۰%‬از‬
‫ظرفیت بادی جهان تنها در پنج كشور آلمان‪ ،‬آمریكا‪ ،‬دانمارك‪ ،‬هند و اسپانیا مورد بهره‌ برداری قرار می‌گیرد‬
‫و نیز بیشترین علوم انرژی باد بر اساس تحقیقات در این كشورها است‪ .‬بهرحال استفاده از فن‌آوری انرژی باد‬
‫با سرعت‪ ،‬در حال گسترش در دیگر نواحی كره زمین است‪ .‬همان طور كه اشاره شد انرژی بادی از ‪۳۰۰۰‬‬
‫سال پیش مورد بهره ‌برداری قرار گرفته و فن‌آوری آن روز به روز بهتر شده است‪.‬‬
‫در توسعه فن‌آوری بادی‪ ،‬سایر علوم از جمله آیرودینامیك‪ ،‬مكانیك و الكترونیك نقش داشته‌است‪.‬‬
 ‫فصل اول‬

‫مفاهیم اساسی‬

‫( ‪ )1-1‬تاریخچة باد‪:‬‬

‫در طي تاریخ‪ ،‬انسانها باد را به شیوه‌هاي مختلف به كار بردند‪ .‬بیش از پنج هزار سال پیش‪ ،‬مصریان‬
‫باستان از نیروي باد براي راندن كشتي‌هاي خود روي دریا نیل استفاده كردند‪ .‬بعد از آن‪ ،‬انسانها آسیاب بادي‬
‫را براي آسیاب كردن غلجات خود ساخته اند‪.‬‬
‫نظربه شیعات که موجوداست آسیاب بادي را ایرانیان متعلق به خود میدانند‪ .‬این آسیاب بسیار بزرگ بوده‪.‬‬
‫قرن‌ها بعد‪ ،‬مردم هالند طرح پایة آسیاب بادي را بهبود دادند‪ .‬آنها تیغه‌هاي پروانه مانند ساخته شده از پره‌هاي‬
‫نو به آسیاب بادي اضافه كردند و روشي براي تغییر جهت آن مطابق با جهت باد ابداع كردند‪.‬‬
‫آسیاب‌هاي بادي به هالندي‌ها كمك كرد كه در قرن ‪ 17‬صنعتي ترین كشور جهان باشند‪ .‬برخي از كشورها‬
‫آسیاب‌هاي بادي را براي آسیاب کردن گندم ‪ ،‬پمپ كردن آب و قطع کردن درختان به كار مي‌بردند‪.‬‬
‫در سال ‪ 1920‬در كشورهاي توسعه یافته از آسیابهاي كوچك براي تولید برق قریه جات بدون خدمات برق به‬
‫كار برده اند‪.‬‬
‫در سال ‪ 1930‬زمانیكه خطوط نیرو شروع به انتقال برق از نواحي وقریه هاكرد‪ ،‬آسیابهاي محلي كمتر و‬
‫كمتر شدند‪ ،‬اگرچه در حال حاضر نیز مي‌توان آنها را دید‪.‬‬
‫ذخایر نفت در سال ‪ 1970‬تصویر انرژي را براي كشورهاي جهان عیوض كرد‪ .‬این امر محیطي بازتر براي‬
‫منابع جایگزین انرژي خلق كرد و راه را براي ورود مجدد آسیاب‌هاي بادي به چشم انداز آمریكایي در تولید‬
‫برق هموار كرد‪.‬‬

‫(‪ )1-2‬تعریف انرژی‪:‬‬

‫در تعریف انرژی می توانیم بگوییم که‪ :‬انرژی توانایی انجام کار ‪.‬یعنی تمامی موجودات برای انجام کار‬
‫باید غـذا مصرف کنند تا این غذا بصورت انرژی در ماهیچه های آنها ذخیره شود که در موقع لزم بتوانند از‬
‫آن استفاده کنند‪ .‬با پیشرفت انقلب تکنولوژیک تمامی دستگاه ها و ماشینها به نوعی از انرژی های مختلف‬
‫استفاده کنند‪ .‬مثل ماشین تیل مصرف نکند برای ما نمی تواند کار انجام دهد یا یخچال انرژی الکتریکی(برق)‬
‫مصرف نکند نمی تواند عمل سردسازی راانجام دهد‪.‬‬

‫( ‪ )1-3‬انرژی باد‪:‬‬

‫انرژی باد‪ ،‬انرژی حاصل از هوای متحرک می باشد‪ .‬هنگامی که تابش آفتاب بطور نامساوی به سطوح‬
‫ناهموار زمین می رسد سبب ایجاد تغییرات درجه حرارت و فشار می گردد‪ .‬و در اثر این تغییرات باد بوجود‬
‫می آید‪.‬‬
‫همچنین اتمسفر کره زمین به دلیل حرکت وضعی زمین‪ ،‬حرارت را از مناطق گرمسیری به مناطق قطبی‬
 ‫انتقال می دهد که این امر نیز باعث به وجود آمدن باد می گردد‪.‬‬
‫جریان اوقیانوسی نیز به صورت مشابه عمل نموده و عامل ‪ %۳۰‬انتقال حرارت کلی در جهان می باشد‪.‬‬
‫در مقیاس جهانی این جریانات اتمسفری بصورت یک عامل قوی جهت انتقال حرارت ودرجه حرارت عمل‬
‫می نمایند‪.‬‬
‫دوران کره زمین نیز می تواند در برقراری الگوهای نیمه دائم جریانات سیاره ای در اتمسفر‪ ،‬انرژی‬
‫مضاعف ایجاد نماید‪.‬‬

‫( ‪ )1-4‬ارزش انرژی باد‪:‬‬

‫ارزش انرژی باد به کاربرد انرژی وسرمایه گزارهای دیگر برای پوشش همان کاربرد ‪،‬وابسته‬
‫است‪.‬طبق بیان شرکت های تولید برق ‪،‬این ارزش را می توان به صورت مصرف های سوخت ‪،‬ظرفیت و‬
‫نشراتی که در صورت کاربرد انرژی باد از آنها پیشگیری خواهد شد ‪،‬تعریف کرد‪ .‬به طور کل میزان درک‬
‫و دریافت اجتماعی از این ارزش ‪،‬معادل صرفه جویی خالص در کل مصارف های اجتماعی است ‪.‬‬

‫( ‪ )1-5‬کاربرد انرژی باد‪:‬‬

‫از انرژی باد برای موارد ذیل بهره گرفته می شود‪:‬‬

‫‪ 1-‬الكتریسیته (برق)‬
‫‪ 2-‬پمپ های آبی‬
‫‪ 3-‬آرد كردن غلت‪ ،‬كوبیدن گندم‬
‫‪ 4-‬گرم نمودن خانه‬
‫استفاده از انرژی بادی در توربین های بادی كه به منظور تولید الكتریسته (برق) بكار گرفته می شوند از‬
‫نوع توربین های سریع محور افقی می باشند‪ .‬مصارف ساخت یك توربین بادی با قطر مشخص‪ ،‬در صورت‬
‫افزایش تعداد پره ها افزایش میا بد ‪.‬‬
‫در مكانهائی كه شبكه برق رسانی ضعیف و بادهای محلی در نزدیكی جنراتورهای بادی موجود می باشد‬
‫استفاده از این حامل انرژی كاربرد بیشتری خواهد داشت‪.‬‬
‫در طی انقلب صنعتی سوخت های فسیلی بدلیل ارزانی و قابلیت اطمینان بال‪ ،‬جایگزین انرژی باد شده اند‪ .‬با‬
‫این وجود‪ ،‬بحران نفتی باعث ایجاد تمایلت جدیدی در زمینه تكنولوژی انرژی باد جهت تولید برق متصل به‬
‫شبكه‪ ،‬پمپ های آب و تامین انرژی الكتریكی نواحی دور افتاده گردید‪.‬‬
‫در سالهای اخیر‪ ،‬مشكلت زیست محیطی و مسئله تغییر آب و هوای كره زمین بعلت استفاده از منابع انرژی‬
‫متعارف این علئق را تشدید كرده است‪.‬‬
 ‫(‪ )1-6‬فن آوری تولید برق از باد‪:‬‬

‫انرژی بادی عمدتا” توسط توربین های بادی سه پره ای بسیار بزرگ تولید میشود که بر بالی برجک‬
‫های بلندی قرار میگیرند و مثل پکه ها کار میکنند‪.‬‬
‫این توربین ها به جای آن که از برق برای ایجاد باد کمک بگیرند‪ ،‬از باد برای تولید برق استفاده میکنند‪ .‬باد‬
‫پره ها را به چرخش در میآورد و پره ها محوری را میچرخانند که به یک جنراتور متصل است؛و در نتیجه‬
‫این چرخش برق تولید میشود‪.‬‬
‫توربین ها در ابعاد صنعتی برای ارائه خدمات عمومی ساخته میشوند قادرند از ‪ 750‬کیلووات تا ‪ 5/1‬مگاوات‬
‫برق تولید کنند‪.‬‬
‫منازل‪ ،‬دیش های ارتباطات راه دور‪ ،‬و پمپ های آب از توربین کوچکی استفاده میکنند که کمتر از ‪50‬‬
‫کیلووات برق تولید میکند‪.‬‬
‫توربین های بادی سه پره در حالت خلف جهت باد قرار گرفته و پره هایشان روبه روی باد قرار میگیرد‪.‬‬
‫نوع متداول دیگر توربین بادی توربین دوپره ای است که در مسیر موافق باد قرار داده میشود‪.‬‬
‫تحقیقات و توسعه‪ ،‬توربین های بادی در طول دو دهه گذشته به شکل چشمگیری متحول شده اند‪.‬‬
‫قطر آرمیچرها در سال ‪ 1984‬یا ‪ 1985‬باید ‪ 20‬متر میبود‪ .‬حال قطر آرمیچرها ‪ 100‬متر است بنابراین حال‬
‫از پره های دورانی حرف میزنیم که مساحتی به ابعاد یک زمین فوتبال (را پوشش میدهند)‪ .‬پهنای توربین‬
‫های بادی امروزی از پهنای بال های یک (طیاره) ‪ 747‬هم بیشتر است‪”.‬‬
‫در میادین های بادخیز‪ ،‬مجموعه ای از توربین ها برای تولید برق و انتقال آن به شبکه اصلی برق به هم‬
‫متصل شده اند‪ .‬این نیرو از طریق خطوط انتقال و توزیع برق به مصرف کنندگان میرسد‪.‬‬

‫(‪ )1-7‬تولید باد‪:‬‬

‫چقدر مي‌توانیم از باد انرژي بدست آوریم؟ دو اصطلح وجود دارد كه تولید پایة برق را توضیح مي‌دهد‪.‬‬
‫عامل موثریت و عامل گنجایش! موثریت به این موضوع بر مي‌گردد كه چقدر مي‌توان انرژي مفید (در این‬
‫مورد‪ ،‬برق) از منبع انرژي كسب كرد‪.‬‬
‫یك ماشین انرژي صد درصد موثر‪ ،‬مي‌تواند تمام انرژي را به انرژي مفید تبدیل كند و هیچ انرژي را هدر‬
‫نمي‌دهد هیچ ماشین با موثریت یا بهره برداری صد درصد وجود ندارد‪ .‬بعضي انرژي‌ها همیشه وقتیكه شكلي‬
‫از انرژي به شكل دیگر تبدیل مي‌شود‪،‬یک مقدارآن از دست مي‌روند‪ .‬انرژي هدر رفته معمولً به شكل‬
‫حرارت انتقال یافته پراكنده شده به هوا میرود و نمي‌توان از آن بهرة اقتصادي مجدد برد‪.‬‬
‫ماشین‌هاي بادي چقدر موثریت دارند؟ ماشینهاي بادي تنها به اندازة دستگاههاي دیگر مانند دستگاههاي زغال‬
‫سوزموثریت بهتر دارند‪ .‬ماشین‌هاي بادي ‪ 30‬تا ‪ % 40‬انرژي متحرك باد را به برق تبدیل مي‌كند‪ ،‬یك دستگاه‬
‫مولد نیروي زغال سوز‪ ،‬حدود ‪ 30‬تا ‪ % 35‬انرژي کیمیاوی زغال را به الكتریسیتة قابل استفاده تبدیل مي‌كند‪.‬‬
‫کلیمه گنجایش به توانایي دستگاه نیرو در تولید برق بر مي‌گردد‪.‬‬
‫یك دستگاه نیرو با گنجایش صد درصد تمام روز و هر روز هفته با تمام نیرو كار مي‌كند‪ .‬در چنین شرایطي‬
‫هیچ وقتي براي تعمیر یا سوختگیري صرف نمي‌شود كه اینچنین چیزي براي هر دستگاهي غیرممكن است‪.‬‬
 ‫مشخصاً دستگاههاي زغالي اگر تمام روزهاي سال و بطور شبانه روزي كار كنند‪ ،‬داراي ظرفیت‪75 %‬‬
‫خواهند بود‪.‬‬
‫دستگاههاي نیروي باد متفاوت از دستگاههاي مولد نیروي سوخت سوز هستند‪ .‬موثربودن آنها به میزان باد و‬
‫میزان سرعت باد بستگي دارد‪ .‬بنابراین ماشین‌هاي بادي نمي‌توانند در طول سال بطور ‪ 24‬ساعته كار كنند‪.‬‬
‫یك توربین بادي در یك مزرعة بادي شاخص در ‪ 65‬تا ‪ % 80‬زمان كار مي‌كند‪ ،‬اما معمولً كمتر از گنجایش‬
‫كامل خود‪ ،‬زیرا سرعت باد همیشه در بیشترین مقدار خود نیست‪ .‬بنابراین عامل گنجایش ‪ 30‬تا ‪% 35‬است‪.‬‬
‫علم اقتصاد نیز بخش عظیمي از گنجایش را داشته باشند‪ ،‬اما این امر خود اقتصادي نیست‪ .‬تصمیم در این‬
‫مورد براساس خروجي الكتریسیته در هر دلر سرمایه‌گذاري است‪.‬‬
‫یك ماشین بادي مي‌تواند ‪ 5/1‬تا ‪ 4‬میلیون كیلو وات ساعت (‪ )kWh‬برق در سال تولید كند‪ .‬این میزان برق‬
‫براي ‪ 150‬تا ‪ 400‬خانه در سال كافي ا‌ست‪ .‬در این كشور‪ ،‬ماشینهاي بادي ‪ 10‬میلیارد كیلو وات ساعت‬
‫انرژي در سال تولید مي‌شود‪.‬‬
‫انرژي بادي حدود ‪ 1/0%‬برق ملت را كه مقدار كمي هست تأمین مي‌كند‪ .‬این میزان برق براي كارهاي‬
‫خانگي یك میلیون خانه كه به اندازة شهرهاي شیكاگو و ایلي نویز است‪ ،‬كافي‌ست‪.‬‬
‫كلفورنیا بیشترین برق بادي را نسبت به سایر ایالت‌ها تولید مي‌كند و تگزاس‪ ،‬منیسوتا و آیوا بعد از آن قرار‬
‫دارند‪ 1300 ،‬ماشین بادي موجود بیشتر از یك ‪ %‬برق كلفورنیا كه حدود نصف میزان برق تولیدي در یك‬
‫دستگاه نیروي هسته‌اي است را تولید مي‌كند‪ .‬در سه سال گذشته گنجایش باد كل جهان بیش از دو برابر شده‬
‫است‪ .‬متخصصان انتظار دارند در چند سال بعد‪ ،‬تولید انرژي از ماشینهاي بادي‪ ،‬سه برابر شود‪.‬‬
‫هند و بسیاري از كشورهاي اروپایي در حال برنامه‌ریزي براي تأسیس صنایع بادي جدید هستند‪ .‬بسیاري از‬
‫طرحهاي جدید باد به علت عدم كنترل قانوني صنعت برق به تعویق درآورند‪ .‬شركت‌هاي خدماتي رفاهي و‬
‫اجتماعي اطمینان نداشتند كه چقدر عدم كنترل (‪ )deregulation‬روي تكنولوژي‌هاي جدید تأثیر مي‌گذارد‪ .‬آیا‬
‫دولت هنوز شركت‌هاي خدمات رفاهي براي سرمایه‌گذاري روي طرحهاي انرژي‌هاي تجدیدپذیر تشویق‬
‫مي‌كند؟ آیا بازاري براي انرژي تولید شده وجود دارد؟ چنین سئوالتي هنوز بي‌جواب مانده‪ .‬با این وجعه‬
‫سرمایه گذاري روي انرژي بادي به علت سرمایه كم و تكنولوژي در حال پیشرفتش در حال افزایش است‪.‬‬
‫باد در حال حاضر یكي از رقابتي‌ترین منابع براي تولید است‪.‬‬
‫نشانة امیدوار كنندة دیگر براي صنعت بادي تقاضاي مصرف كننده براي انرژي‌هاي سبز انرژي‌هایي كه به‬
‫محیط زیست آسیبي نمي‌رسانند است‪.‬‬
‫بسیاري از شركت‌هاي خدماتي به تازگي به مصرف كنندگان اجازه داده كه به طور داوطلبانه براي برق تولید‬
‫شده از منابع تجدیدپذیر پول بیشتري بدهند‪ .‬صنعت بادي براي برگشت به حالت تعویق یا موازنه درآمده است‪.‬‬

‫(‪ )1-8‬منابع بادي ‪:‬‬

 ‫بهترین محل براي نصب یا ساخت دستگاه بادي كجاست؟ سرعت متوسط باد براي به صرفه بودن تبدیل‬
‫انرژي باد به برق حدود ‪ 23‬كیلومتر در ساعت است‪ .‬سرعت متوسط باد در برخي از كشورها ‪ 16‬كیلومتر در‬
‫ساعت است‪ .‬به علت دسترسي آسان به باد با دوام و همیشگي‪ ،‬برخي شركت‌ها نصب ماشینها را در مناطقی‬
‫دور از ساحل مدنظر دارند دانشمندان از وسیله‌اي به نام آنمومتر (‪ )anemometer‬براي اندازه‌ گیري سرعت‬
‫باداتاده میکند‪ .‬آنمومتر شبیه یك بادنماي هواشناسي است با ظاهري مدرن‪ .‬این وسیله سه پرده با فنجان‌هایي در‬
‫سد آنها و روي میلة چرخاني كه با وزش باد مي‌چرخد دارد‪ .‬این وسیله به متري وصل است كه سرعت باد را‬
‫نشان مي‌دهد‪ .‬یك بادنما جهت باد را نشان مي‌دهد اما سرعت باد را نشان نمي‌دهد‪ .‬براساس یك قانون طبیعي‬
‫سرعت باد در نواحي پهناور و بدون وقفه در وزش باد‪ ،‬با عرض جغرافیایي افزایش مي‌یابد‪ .‬مكانهایي مناسب‬
‫براي دستگاههاي بادي بالي تپه‌هاي گرد و صاف‪ ،‬دشت یا سواحل باز و فواصل كوهي كه مثل قیف عمل‬
‫مي‌كنند‪ ،‬هستند ‪.‬‬

‫(‪)1-9‬مزایای استفاده از انرژی باد‪:‬‬

‫▪ عدم نیاز توربین های بادی به سوخت که در نتیجه از میزان مصرف سوخت های فسیلی می کاهد‪.‬‬
‫▪ رایگان بودن انرژی باد‬

‫▪ توانایی تأمین بخشی از تقاضای انرژی برق‬

‫▪ کمتر بودن نسبی قیمت انرژی حاصل از باد در بلندمدت‬
‫▪ تنوع بخشیدن به منابع انرژی و ایجاد سیستم پایدار انرژی‬
‫▪ عدم نیاز به آب‬
‫▪ عدم نیاز به زمین زیاد برای نصب‬
‫▪ ایجاد شغل ها‬
‫▪ نداشتن آلودگی زیست محیطی‬

‫(‪ )1-10‬ناکارآمدیهای استفاده از انرژی باد ‪:‬‬

‫یکی از بزرگترین موانع بهره برداری از نیروی باد مسأله تأثیر زیست محیطی آن است‪.‬‬
‫بسیاری از مردم می‌گویند مولدهای بادی از نظر ظاهری ناخوشایند بوده و پر سر و صدا می‌باشند؛ بخصوص‬
‫چون در نواحی زیبای خارج از مناطق شهری قرار دارند‪.‬‬
‫اما باید گفت مولدی که سوخت آن زغال سنگ است‪ ،‬مسلماً پر سر و صداتر و زشت تر از آسیاب بادی خواهد‬
‫بود‪ .‬صدای متوالی توربین های آسیاب بادی برای کسانی که در نزدیکی آنها می‌باشند‪ ،‬یک موضوع مهم به‬
‫شمار می‌رود‪.‬‬
‫اکنون صدای این مولدها به کمک فناوری چرخ دنده‌ها و توربین های سه تیغه‌ای قابل کنترل می‌باشد‪.‬‬

‫(‪ )1-11‬طراحی میادین بادخیز‪:‬‬

 ‫بهترین نقاط برای استقرار توربین های بادی مناطقی هستند که بادهای دائمی و شدیدی در آنجاء بوزد‪.‬‬
‫آزمایشگاه ملی انرژی های قابل تجدید” نقشه های بادنشانی برای مناطقی در نقاط مختلف دنیا تهیه کرده که‬
‫سرعت وزش باد در آن مناطق را در طول سال را با استفاده از ایستگاه های کنترل و همچنین الگوهای‬
‫هواشناسی محاسبه و ارائه میکنند‪.‬‬
‫در مورد برخی مناطق خاص‪ ،‬سرعت متوسط سالنه باد برای محاسبه میزان تولید انرژی بادی به وسیله‬
‫آرمیچر توربین بادی در هر متر مربع مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫در نتیجه محاسبات مربوط به انرژی نهفته در باد‪ ،‬مناطق جغرافیایی کوچکی به مساحت یک مایل مربع از‬
‫لحاظ حجم نیروی بادی از ‪ 1‬تا ‪ 7‬درجه بندی میشوند و شماره ‪ 7‬نشانگر منطقه ای است که شدیدترین وزش‬
‫باد را دارد‪ .‬طراحان از این اطلعات برای طراحی بهترین میادین بادخیز استفاده میکنند‪.‬‬
‫مناطقی که درجه ‪ 3‬یا بالتر را کسب کنند روش هایی برای طراحی میادین بادخیز محسوب میشوند‪.‬‬
‫مناطق دارای درجه ‪ 2‬یا بالتر هم مکان های مناسبی برای استقرار جنراتورهای بادی کوچک به شمار‬
‫میروند‪.‬‬
‫سازمان ملل نیز در حال تهیه نقشه های بادنشان است‪“ .‬ارزیابی منابع انرژی آفتابی و بادی (‪ )7‬یک پروژه‬
‫چهارساله برای ترسیم نقشه منابع انرژی های آفتابی و بادی در ‪ 13‬کشور در حال توسعه است در نتیجه این‬
‫برنامه‪ ،‬تا کنون منابع بالقوه ای برای تولید هزاران مگاوات برق در منابع انرژی قابل تجدید در آفریقا‪ ،‬آسیا‪،‬‬
‫و آمریکای جنوبی و مرکزی کشف شده است‪.‬بنا بر اعلمیه رسمی سازمان ملل‪ ،‬این سازمان در حال‬
‫هماهنگ سازی “برنامه زیست محیطی (‪ )8‬خود یا پروژه مذکور از طرق ‪ 25‬نهاد در سرتاسر دنیاست‪.‬‬
‫نتایج این پروژه نقشه کشی در کشورهای مختلفی از جمله نیاکاراگوئه‪ ،‬گواتمال‪ ،‬و سریلنکا اقدامات عملی را‬
‫در پی داشته است‪ .‬در غنا‪ ،‬بیش از ‪ 2000‬مگاوات انرژی بالقوه بادی‪ ،‬به ویژه در مناطق مرزی این کشور با‬
‫توگو‪ ،‬کشف شده است‪.‬‬
‫این پروژه پژوهش هایی را در بنگلدش‪ ،‬برزیل‪ ،‬چین‪ ،‬کیوبا‪ ،‬السالوادور‪ ،‬اتیوپی‪ ،‬هندوراس‪ ،‬کنیا و نیپال به‬
‫اجرا در آورده است‪ .‬نهادهای همکار این پروژه سازمان ملل “آزمایشگاه ملی انرژی های قابل تجدید و‬
‫ناساهستند‪.‬‬

‫(‪ )1-12‬انرژی باد در سطح بین المللی‪:‬‬

‫به گفته مک گاوین‪ ،‬استفاده از انرژی باد در سطح بین المللی نیز در حال افزایش است‪.‬‬
‫کارخانجات اصلی ساخت توربین ها بادی در دانمارک قرار دارند‪ ،‬و کارخانجاتی هم در هند‪ ،‬آلمان‪ ،‬اسپانیا‪،‬‬
‫و ژاپن تاسیس شده اند‪.‬‬
‫او در مورد انرژی استخراج شده از نیروگاه های بادی مستقر میافزاید‪“ :‬تا به حال آلمان در درجه اول قرار‬
‫داشته ‪ 17000‬مگاوات از مجموع ‪ 47000‬مگاواتی که ظرفیت کل نیروگاه های بادی مستقر در سرتاسر‬
‫جهان محسوب میشود‪ .‬اسپانیا در درجه دوم و ایالت متده در درجه سوم قرار گرفته اند‪.‬‬
‫ترشر‪ ،‬مدیر آزمایشگاه ملی انرژی های قابل تجدید”‪ ،‬میگوید که “پروتکول کیوتو (‪ )9‬توافق نامه ای بین‬
‫المللی بین ‪ 141‬کشور برای کاهش انتشار دی اکسید کربن و پنج گاز گلخانه ای دیگر استفاده از انرژی بادی‬
‫را در کشورهای اروپایی افزایش داده‪ ،‬و دولت های اروپایی یارانه هایی برای افزایش ظرفیت دستگاه های‬
 ‫بادی مستقر در نظر گرفته اند‪.‬‬
‫“پروتکول کیوتو”‪ ،‬به عنوان متمم “چارچوب اصولی سازمان ملل در مورد تغییرات جوی (‪ ،)10‬از ‪16‬‬
‫فوریه به اجرا گذاشته شد‪.‬‬
‫ایالت متحده از امضاکنندگان این پروتکول نیست‪.‬به گفته ترشر‪ ،‬در ایالت متحده ظرفیت تولید برق در‬
‫دستگاه های بادی مستقر در این کشور ‪ 6700‬مگاوات از مجموعه ‪ 800000‬مگاواتی است که نیاز کلی‬
‫کشور به نیروی برق محسوب میشود‪.‬‬
‫او میگوید “در حال حاضر‪ ،‬باد کمتر از ‪ 1%‬نیاز کشور به نیروی برق را تامین میکند‪ .‬این رقم در مقایسه‪،‬‬
‫برای دانمارک ‪ 20 %‬و برای آلمان حدود ‪ 6%‬است‪.‬‬

‫(‪ )1-13‬تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر‪:‬‬

‫تغییرات آب و هوا و لزوم استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر به موضوعی مطرح در جهان امروز بدل‬
‫شده است‪ .‬به عنوان نمونه‪ ،‬در سال ‪ ۲۰۲۰‬دوسوم جریان برق ‌آلمان باید از انرژی‌های تجدید‌پذیر مانند انرژی‬
‫باد تولید شود‪ .‬همین گرایش‪ ،‬مشکلت استفاده از این نوع انرژی‌ها را نیز به موضوع روز تبدیل کرده است‪.‬‬
‫شدت وزش باد در همه اوقات یکسان نیست‪ ،‬در حالی‌که شبکه برق نیاز به منبعی باثبات دارد تا بتوان برق را‬
‫در مقیاس وسیع ذخیره کرد‪.‬‬
‫صدای یک توربین مدرن سه‌پره‌ای بادی‪ ،‬بی‌شک برای هواداران انرژی بادی به موزیکی گوشنواز می‌ماند‪.‬‬
‫اما این صدا برای مدیران شبکه برق استرس و نگرانی می‌آورد‪ ،‬چراکه باد قابل برنامه‌ریزی نیست‪.‬‬
‫موقعی که وزش باد شدید است بنا بر ملحظات ایمنی باید توربین‌ها را خاموش کرد‪ .‬اگر شدت باد بسیار کم‬
‫باشد‪ ،‬نمی‌توان برق مورد نیاز را تولید کرد‪ .‬وزش باد‪ ،‬شب‌هنگام شدیدتر است‪ ،‬یعنی درست هنگامی که‬
‫مصرف برق در پایین‌ترین حد ممکن قرار دارد‪ .‬همین مسئله مشکلی جدی برای شرکت‌های برق به وجود‬
‫آورده است‪.‬‬
‫برند بوخ‌هولتس‪ ،‬یکی از نویسندگان بررسی «شبکه‌های هوشمند برق و توزیع هشیارانه ‪ ،»۲۰۲۰‬با اشاره به‬
‫همین مشکل متذکر می‌شود که باید مشوق‌هایی برای خریداران انرژی بادی در نظر گرفت‪:‬‬
‫وقتی به دلیل برخورداری از انرژی‌های تجدید‌پذیر مانند انرژی بادی‪ ،‬مازاد انرژی داشته باشیم‪ ،‬بهای انرژی‬
‫در بازارهای بورس پایین خواهد آمد‪ .‬در حقیقت‪ ،‬خریداران انرژی بادی‪ ،‬باید سودی نصیب‌شان شود تا‬
‫حاضر به این کار شوند‪.‬‬

‫فصل دوم‬
 ‫معلومات عمومی درباره توربین ها‬

‫(‪ )2-1‬توربین های بادی ‪:‬‬

‫توربین های بادی مدرن را می توان به دو گروپ تقسـیم کرد ‪:‬‬
‫الف‪ :‬توربین های بادی با محور افقی‬
‫ب‪ :‬توربین های بادی با محور عمودی‬
‫توربین های بادی خانگی تشـکیل شده اسـت از یک موتور‪ ،‬یک جنراتور‪ ،‬و معمول یک دنباله‪ .‬در اثر‬
‫عبور باد از روی پره‌ها‪ ،‬روتور‪ ،‬انرژی حرکی باد را گرفته و به حرکت دورانی تبدیل می‌کند‪ .‬و جنراتور را‬
‫به چرخش در می‌آورد‪.‬‬
‫روتور می‌تواند دو پره یا سه پره داشته باشد‪ .‬روتور سه پره متداول تر است‪ .‬مقدار انرژی‪ ،‬که توربین می‬
‫تواند تولید کند در قدمه اول بستگی به قطر روتور دارد ‪.‬‬
‫اسکلت توربین متشکل از یک میله محوری محکم است که روتور‪ ،‬جنراتور و دنباله روی آن نصب شده‬
‫است‪.‬‬
‫وظیفه دنباله این است که جهت توربین را همیشه به سمت باد نگاه دارد‪ .‬توربین بادی یک کیلوواتی می‌تواند‬
‫نیازهای یک خانه با مصرف ‪ ۳۰۰‬کیلو وات ساعت در ماه را در منطقه‌ای که سرعت متوسط سالیانه باد ‪۵/۲‬‬
‫‪۲‬کیلومتر بر ساعت است‪ ،‬تأمین کند‪ .‬می‌توان از توربین های بادی با کارکردهای مستقـل استفاده نمود‪ ،‬و یا‬
‫می‌توان آنها را به یک شبکه کمکی وصل کرد یا حتی می‌توان با یک سیستم سلول آفتابی ترکیب کرد‪ .‬عموماً‬
‫از توربین های مستقـل برای پمپ کردن آب یا ارتباطات استفاده می‌کنند ‪ ،‬هرچند که در مناطق بادخیز مالکین‬
‫خانه‌ها و ده قانان نیز می‌توانند از توربین ها برای تولید برق استفاده نمایند‪.‬‬
‫در مقـیاس کاربردی انرژی باد‪ ،‬معمول ً‌تعداد زیادی توربین را نزدیک به یکدیگر می‌سازند و بدین ترتیب‬
‫یک مزرعه بادگیر را تشکیل می‌دهند‪.‬‬

‫(‪)2-1-1‬روتورها با محور افقی‪:‬‬

‫روتورهای با محور افقی به منظور استفاده از نیروهای مقاوم ساخته می شوند‪ .‬عموماً روتورهای با‬
‫نیروهای که برای ســطح معینه از روتور ‪ ،‬نیروی بیشتری نســبت به نیروی مقاوم در همان ســطح در‬
‫روتورهای مقاوم تولید می کنند‪ .‬ترجیح داده می شود به علوه ‪ ،‬روتورهای ضربه ای عمومًا نمی توانند‬
‫سریعتر از سرعت باد بچرخند‪.‬‬
‫بادرنظر گرفتن وزن ‪ ،‬دستگاه روتورها توان بیشتری را تولید کرده و ارزانتر تمام خواهد شد‪ .‬تعداد پره ها‬
‫می توانند متغییر باشند و تاکنون از یک تا ‪ 50‬پره ساخته شده اند‪.‬ماشین های بزرگی از نوع روتور با محور‬
‫افقی ساخته اند‪.‬‬

‫(‪)2-1-2‬روتورهای با محور قائم(عمودی)‪:‬‬

 ‫روتورهای با محور دورانی قائم(عمودی) نسبت به روتورهای با محور افقی برتری دارند‪ ،‬زیرا لزم‬
‫نیست آن ها را با تعبیر جهت وزش باد ‪ ،‬دوران داد‪ .‬این عمل باعث می شود که دستگاه خیلی پیچیده نشود و‬
‫در ضمن قوه های چرخشی ناشی از دوران که بر بلبرینگ ها و سایر مولفات داده می شود‪ ،‬کمتر شود‪.‬‬
‫درگذشته دستگاه هایی از این نوع ساخته شده اند که با نیروی مقاوم ناشی از باد حرکت می کند‬
‫توربین های با پره های صفحه ای‪ ،‬کاسه ای و نیز روتورساوینوس به ابتکار مهندس فنلندی ساوینوس در‬
‫سال ‪ 1931‬اختراع شده است‪.‬‬
‫در سال ‪ 1925‬روتوری با محور قائم توسط مهندس فرانسوی داریوس اختراع شد‪ .‬وتا سال ‪ 1970‬توسط‬
‫گروه تحقیقات کانادایی توسعه یافت و در حال حاضر توربینی است که از نظر توان خروجی با توربین های با‬
‫محور افقی قابل مقایسه می باشد ‪.‬‬
‫روتوردارویس بر اثر نیروی بالبرنده حرکت می کند‪ .‬که بال ها به شکل منحنی تروپوسکین و مقطع بال‬
‫نظیر مقطع بال طیارهاست‪ .‬مومنت شروع حرکت آن کم است‪ ،‬ولی با سرعت زاویه ای بیشتری می چرخد‪ .‬و‬
‫از این رو توان خروجی قابل ملحظه ای دارد‪.‬‬

‫( ‪ )2-2‬ماشین های بادی از نوع روتور با محور افقی‪:‬‬

‫ماشین ‪ :Mod- o‬قطر روتور ‪ 38‬متر و توان تولیدی آن ‪ 100‬کیلو وات بر ساعت برای باد ‪ 16‬متر‬
‫برثانیه است‪ .‬که روی برجی به ارتفاع ‪ 33‬متر سوار است‪ .‬موثریت این ماشین ‪ 40%‬است‪.‬ماشین ‪Mod‬‬
‫‪ :oA‬این ماشین ها اشکال تکمیل شده ‪ Mod_ o‬بوده و دو نمونه از آن ها در آمریکا به قطر ‪ 38‬متر و با‬
‫توان خروجی ‪ 125‬و ‪ 200‬کیلو وات ساخته شده است‪.‬‬

‫(‪ )2-3‬كاربرد توربین‌های باد‪:‬‬

‫الف) كاربردهای غیرنیروگاهی‪:‬‬

‫شامل پمپ‌های بادی برای تأمین آب آشامیدنی حیوانات در مناطق دور افتاده و آبیاری در مقیاس كم‬
‫است‪ .‬كشیدن آب از عمق كم جهت پرورش نباتات‪ ،‬تأمین آب مصرفی متازل‪ ،‬كاربرد توربینهای بادی كوچك‬
‫به عنوان تولیدكننده برق‪ ،‬تأمین برق قریه های مصرف کتتده وچارچ بتری از دیگر كاربردهای‬
‫غیرنیروگاهی توربین بادی است‪.‬‬
‫ب) كاربردهای نیروگاهی‪:‬‬
‫نیروگاههای بادی منفرد برای تأمین انرژی الكتریكی (برق )واحدهای مسكونی‪ ،‬تجاری‪ ،‬صنعتی و یا‬
‫مناطق زرعتی و مزارع برق بادی به منظور تأمین بخشی از تقاضای انرژی برق شبكه به كار گرفته‬
‫می‌شود‪.‬‬
 ‫(‪)2-3-1‬کاربردهای غیرنیروگاهی ‪:‬‬
‫‪-‬پمپ های بادی برای کشیدن آب از عمق کم‬
‫‪ -‬تأمین آب آشامیدنی حیوانات در مناطق دور افتاده‬
‫‪ -‬آبیاری در مقـیاس کم‬
‫‪ -‬کشیدن آب از عمق کم‬
‫‪ -‬تأمین آب مصرفی منازل‬
‫‪ -‬کاربرد توربینهای بادی کوچک بعنوان تولید کننده برق‬
‫‪ -‬تأمین برق مصرفی قریه جات‬
‫‪ -‬چارچ بتری‬
‫‪ -‬دستگاه های بادی منفرد جهت تأمین انرژی الکتریکی(برقی) واحدهای مسکونی‪ ،‬تجاری‪ ،‬صنعتی و یا‬
‫ساحات زرعتی‬
‫‪ -‬مزارع برق بادی جهت تأمین بخشی از تقاضای انرژی‬

‫(‪)2-4‬توربین های بادی متصل به شبكه معمول دو كاربرد دارند‪:‬‬

‫توربینهای بادی منفرد‪ :‬برای تامین بارهای الكتریكی(برقی) از نوع مسكونی‪ ،‬تجاری‪ ،‬صنعتی یا زرعتی‬
‫تولید انرژی می نمایند‪ .‬بار مصرفی در مجاورت توربین قرارداشته و بار مصرفی به شبكه نیز متصل است‪.‬‬
‫اكثرا توربین در نزدیكی یك كشتزار یا گروهی از منازل قرار داده میشود‪ .‬عموما اندازه این توربین ها مابین‬
‫‪ kw ۱۰۰ -۱۰‬است‪.‬‬

‫(‪ )2-5‬آسیابهاي بادي‪:‬‬

‫امروزه عمومًا دو نوع مكانیزم بادي استفاده مي‌شود‪ ،‬محور افقي با تیغه‌هاي شبیه به پرة های طیاره ها و‬
‫محور عمودي كه شبیه به فرفره است‪.‬مكانیزم بادي محور افقي به علت اینكه مواد كمتري براي یك واحد برق‬
‫نیاز دارد‪ ،‬بیشتر مورد استفاده است‪.‬‬
‫حدود ‪ 90%‬مكانیزم‌هاي بادي افقي محور هستند‪ .‬ماشین بادي افقي ویژه‌ اي داراي ارتفاعي به اندازة یك‬
‫ساختمان ‪ 20‬طبقه و سه تیغه دارد كه قطر چرخش آن ‪ 200‬متر است‪.‬‬
‫بزرگترین ماشین‌هاي بادي دنیا تیغه‌هایي بزرگتر از یك زمین فوتبال دارند‪ .‬ماشینهاي بادي براي اینكه باد‬
‫بیشتري را به دام بیندازند‪ ،‬بلند و عریض هستند‪.‬‬

‫(‪)2-5-1‬ماشین‌هاي آسیاب بادي افقي‪:‬‬

‫ماشینهاي بادي با محور قائم (عمودی) تنها ‪ 5%‬ماشینهاي بادي بكار برده شده در دنیاي امروز را به‬
‫خود اختصاص داده است‪ .‬نوع نمونه ای آن ‪ 100‬متر طول و ‪ 50‬متر پهنا دارد‪.‬‬
‫هر ماشین باري امتیازات و ایرادات خود را دارد‪ .‬ماشینهاي با محور افقي نیاز به روشي براي نگهداشتن‬
‫وگرداننده رو به باد دارد‪ .‬این كار با یك دم روي ماشینهاي كوچك انجام مي‌گیرد‪.‬‬
‫در ماشینهاي بزرگ‪ ،‬یا یك گردانند در بخش پاییني برج قرار دارد كه كاري شبیه به بادنماي هواشناسي را‬
 ‫انجام مي‌دهد و یا یك موتور هدایت كننده به كار برده مي‌شود‪ ،‬ماشینهاي با محور قائم مي‌توانند باد را در هر‬
‫جهتي قبول كنند‪.‬‬

‫(‪)2-5-2‬مكانیزم‌هاي آسیاب‌هاي بادي ‪:‬‬

‫آسیابهاي بادي چون سرعت باد را كم مي‌كنند‪ ،‬مي‌توانند كار كنند‪ .‬باد روي تیغه‌هاي ورقه مانند نازكي‬
‫جریان یافته و آنها را بلند مي‌كند و باعث دوران آنها مي‌شوند (مانند تأثیر باد روي بالهاي طیاره) تیغه‌ها به‬
‫میلة هدایت متصل است و آن نیز یك مولد برق را چرخانده و الكتریسیته(برق) تولید مي‌كند‪.‬‬
‫مكانیزم‌هاي بادي نویامكانیزم‌هاي بادي امروزه از لحاظ فني بسیار پیشرفته‌تر از انواع قدیمي هستند‪ .‬در این‬
‫مكانیزم همچنان براي جمع‌آوري انرژي حركي باد از تیغه‌ها استفاده مي‌شود اما این تیغه‌ها كه از فایبرگلس‬
‫یا هر مادة محكم دیگر ساخته شده ‌اند‪.‬‬
‫ل اینكه وقتي باد نمي‌وزد باید چه كرد‪.‬‬
‫مكانیزم‌هاي بادي مدرن هنوز با مشكلتي دست و پنجه نرم مي‌كند‪ ،‬مث ً‬
‫توربین‌هاي بزرگ به شبكة نیرویي خدماتي متصل شده ‌اند‪ .‬برخي از آنها هنگامي كه بادي نمي‌وزرد‪ ،‬جمع‬
‫مي‌شوند‪.‬‬
‫توربین‌هاي كوچك گاهي اوقات به مولدهاي الكتریكي ـ دیزلي متصلند و یا گاهي اوقات داراي بتري براي‬
‫ذخیرة برق اضافي جمع آوري شده در هنگام وزش بادهاي شدید‪ ،‬هستند‪.‬‬

‫(‪)2-6‬دستگاه هاي نیروي بادي‪:‬‬

‫دستگاههاي نیروي بادي یا فراري بادي‪ ،‬سري ماشینها بادي است كه براي تولید برق بكار برده مي‌شوند‪.‬‬
‫یك مزرعة بادي معمولً داراي چندین ماشین پخش شده در ناحیة وسیعي است‪ .‬دستگاههاي هسته‌اي یا ذغالي‬
‫و بسیاري از دستگاههاي بادي غالباً به شركت‌هاي با منافع عمومي داده نمي‌شوند‪ .‬در عوض آنها توسط‬
‫تاجراني كه برق تولید شده از مزرعة بادي را براي خدمات رفاهي مي‌فروشند‪ ،‬اداره و مدیریت مي‌شود‪.‬این‬
‫شركت‌هاي خصوصي به عنوان «تولید كننده‌هاي مستقل نیرو» شناخته مي‌شوند‪.‬‬
‫به كار اندازي یك دستگاه نیروي بادي كار آساني نیست و مالكان آن باید براي تعیین موقعیت نصب آن به دقت‬
‫برنامه ریزي كنند‪ .‬آنها باید میزان وزش باد‪ ،‬شرایط هواشناسي محلي‪ ،‬نزدیكي خطوط انتقال برق و كدهاي‬
‫منطقه‌بندي محلي را در نظر بگیرند‪.‬‬
‫دستگاههاي بادي به زمین‌هاي زیادي نیاز دارند‪ .‬یك ماشین بادي حدوداً به دو جریب زمین نیاز دارد‪ .‬یك‬
‫دستگاه نیروي بادي صدها جریب زمین نیاز دارد‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬كشاورزان مي‌توانند در اطراف ماشینهاي‬
‫بادي محصولت خود را به بار آورده و یا به چراي گله‌هاشان بپردازند‪ .‬وقتي یك دستگاه شناخته شد‪ ،‬هنوز‬
‫هزینه‌هایي باقي مي‌ماند‪ .‬در برخي حالت‪ ،‬هزینه‌هاي باقیمانده با بخشش‌هاي مالیاتي كه به منابع تجدیدپذیر‬
‫انرژي داده مي‌شود‪ ،‬حیران مي‌شوند‪ .‬دستگاه سیالیست‌هاي منظم منافع عمومي یا ‪ PURPA‬هم براي‬
‫خریداري برق از تولید كننده‌هاي مستقل نیرو با قیمت‌هاي منصفانه به شركت‌هایي نیاز دارد ‪.‬‬
 ‫(‪)2-7‬بررسی دستگاه های بادی مستقل از شبكه‪:‬‬
‫دستگاه های بادی مستقل از شبكه اغلب جهت مناطق دوردست یا كاربردهای تكنیكی دور از شبكه استفاده‬
‫می‌شوند‪،‬‬
‫بعنوان مثال برای سایت‌های راداری و ایستگاههای مخابراتی استفاده می‌شوند‪.‬‬
‫توربین‌های بادی مورد استفاده جهت این گونه مصارف بین چند وات تا ‪ ۵۰‬كیلووات می‌توانند باشند‪.‬‬
‫برای قریه ها یا سیستم‌های الكتریكی زراعتی‪ ،‬توربین‌های بادی بالی ‪ ۳۰۰‬كیلووات به همراه تركیبی از‬
‫دیزل جنراتور یا بعضی مواقع سیستم‌های ذخیره با بطری مورد استفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬
‫دستگاه های بادی مستقل از شبكه همچنین اغلب در نقاط مختلف جهان برای تولید انرژی مكانیكی لزم جهت‬
‫پمپ کردن آب مصرفی وبرای آبیاری یا برای پمپ کردن نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد‪.‬‬

‫(‪)2-8‬بررسی اقتصادی استفاده از انرژی باد‪:‬‬

‫امروزه فن‌آوری استفاده از انرژی باد در بسیاری از كشورها در دسترس بوده و ارزانترین راه برای‬
‫تهیه برق از مشتقات انرژی آفتابی تشخیص داده شده است‪ .‬بهای انرژی تولیدشده به عوامل محیطی و عملی و‬
‫نیز نوع ماشین به كار گرفته شده بستگی دارد‪.‬‬
‫با بررسی‌های مختلفی كه در زمینه قیمت استفاده از انرژی باد انجام گرفته است‪ ،‬نشان می‌دهد كه گرچه قیمت‬
‫ماشینهای بادی با بزرگی و نیز ازدیاد توان تخمینی آنها افزایش می‌یابد‪ ،‬ولی بهای هر كیلو وات انرژی آنها‬
‫كاهش پیدا می‌كند‪ .‬لزم به یادآوری است كه در انتخاب دستگا ه‌ های بزرگ محدودیت‌هایی وجود دارد‪.‬‬
‫مثلً اگر سرعت انتهایی پره ماشین بادی به حد سرعت صورت و یا بیشتر برسد سبب گرم شدن و فرسودگی‬
‫و ازكارافتادن سریع ماشین می‌شود‪ ،‬علوه بر اینكه باید سعی شود تا ماشین‌های بادی قیمت اصلی (قیمت‬
‫ساخت روتور‪ ،‬دكل و ‪ )...‬كمتری داشته باشند و باید در محل‌هایی نیز كه باد قابل ملحظه‌ای دارند نصب‬
‫شوند و ماشین برای سرعت باد عملی تنظیم شده باشد‪.‬‬
‫تهیه ماشینی كه برای تمام سرعت‌های باد كار كند‪ ،‬گرانتر تمام می‌شود‪ .‬ماشین‌های معمولی بادی اصولً برای‬
‫جلوگیری از مصرف سوخت‌های دیگر در ایام وزش باد به كار می‌روند و همراه با سایر دستگاه‌های تولید‬
‫انرژی نیز از آنها استفاده می‌شود‪.‬‬
‫اگر از ماشین‌ بادی به صورت تنها منبع انرژی استفاده شود‪ ،‬باید دستگاه‌های ذخیره انرژی در كنار‬
‫ماشین‌های بادی بكار گرفته شوند‪ .‬با اضافه كردن دستگاه‌های ذخیره‪ ،‬بهای برق تولیدی ممكن است به مراتب‬
‫افزایش یابد‪ .‬در ضمن قیمت تولید برق از انرژی باد در دو دهه گذشته به طور قابل ملحظه‌ای كاهش یافته‬
‫است‪ .‬برق تولیدشده به وسیله انرژی باد در سال ‪ ۱۹۷۵‬میلدی‪ ۳۰ ،‬سنت برای هر كیلووات ساعت بوده اما‬
‫اكنون به كمتر از ‪ ۵‬سنت رسیده است‪.‬‬
‫توسعه توربین‌های جدید قیمت را نیز كمتر خواهند كرد‪ .‬همچنین در دنیا ‪ ۵‬كشور آلمان‪ ،‬آمریكا‪ ،‬اسپانیا‪،‬‬
‫دانمارك و هند پیشتاز دیگران هستند و كل ظرفیت نصب توربین‌های بادی در دنیا تا پایان سال ‪ ۲۰۰۴‬میلدی‬
‫برابر ‪ ۶۱۶/۴۷‬گیگاوات است‪.‬‬
‫در ضمن كل سرمایه در گردش صنعت انرژی باد جهان در سال ‪ ۲۰۰۲‬میلدی برابر با ‪ ۱۳۸۱‬خورشیدی‬
‫برابر ‪ ۷‬میلیارد یورو بوده است‪ .‬قیمت سرمایه‌گذاری انرژی باد در حدود ‪ ۱۰۰۰‬دلر بر كیلووات برآورد‬
 ‫می‌شود كه در حدود ‪ ۷۵۰‬دلر آن به مصرف تجهیزات و بقیه به مصا رف آماده كردن سایت و نصب و راه‬
‫‌ا ندازی مرتبط می‌شود‪ .‬در چند سال اخیر با بزرگترشدن سایر توربین‌های تجاری‪ ،‬قیمت سرمایه‌گذاری آنها‬
‫‪.‬‬ ‫كاهش یافته است‬
‫صنعت انرژی باد‪ ،‬منافع اقتصادی و اجتماعی مختلفی را به همراه دارد كه از جمله مهمترین آنها عبارتند‬
‫نداشتن مصارف ی اجتماعی این قیمت ها در تمام قدمه های متعارف انرژی (فسیلی) وجود دارند‪ ،‬لیكن به‬
‫رغم مبالغ قابل توجه آنها معمولً در بررسی‌های اقتصادی لحاظ نمی‌شوند‪ .‬انجمن انرژی باد جهان (‪)wwEa‬‬
‫این هزینه‌ها را به كوه یخی تشبیه كرده است كه حجم عظیم و ناپیدای آن در زیر آب قرار می‌گیرد‪.‬‬

‫(‪)2-9‬مصارف تولید انرژی باد‪:‬‬

‫مصارف تولید انرژی باد به وسیله یک سیستم توربین بادی از طریق موارد زیر تعیین می شود ‪:‬‬
‫▪ کل مصرف سرمایه گذاری‬
‫▪ عمر مفید سیستم‬
‫▪ مصرف های بهره برداری و نگهداری‬
‫▪ رژیم باد‬
‫▪ انرژی توربین بادی‬
‫▪ دسترسی فنی به سیستم مورد نظر‬

‫(‪)2-10‬عمر مفید سیستم ‪:‬‬

‫جهت بررسی های اقتصادی توربین ها اغلب یک عمر مفید اقتصادی ‪ ۲۰‬ساله ای در نظر گرفته می‬
‫شود ‪.‬که با عمر مفید طراحی سیستم برابر است ‪.‬‬
‫به این موضوع باید توجه کرد که عمر مفید تثبیت شده بهترین توربین ها در حال حاضر ‪ ۱۰‬تا ‪ ۱۵‬سال می‬
‫‪.‬‬ ‫باشد‬

‫(‪)2-11‬کاهش منابع انرژی وارداتی ‪:‬‬

‫این مسأله یکی از مهمترین دلیل رویکرد کشورهای صنعتی به انرژی های تجدیدپذیر و انرژی باد‬
‫است‪ ،‬لیکن در کشورهای تولید کننده نفت نظیر ایران نیز از جنبه دیگری می توان به آن نگریست و آن‬
‫افزایش فرصت صادرات است‪.‬‬

‫(‪) 1-12‬صرفه‌جویی در سوخت‪:‬‬

‫زمانی كه انرژی باد به یك سیستم تولید برق متصل می‌شود‪ ،‬برق تولیدی به وسیله انواع دیگر واحدهای‬
‫مولد برق را كاهش می‌دهد‪ .‬بنابراین در مصرف سوخت صرفه‌جوئی حاصل می‌شود‪ .‬مقدار و نوع سوخت‬
‫فسیلی كه صرفه‌جویی می‌شود‪ ،‬به تركیب تولیدكنندگان برق در حال و آینده بستگی دارد‪ .‬از طرف دیگر‪،‬‬
‫صرفه‌جویی در سوخت بستگی به مشخصات واحدهای تولیدی و به میزان نفوذ انرژی باد در كل سیستم تولید‬
‫برق دارد‪.‬‬
 ‫(‪ )1-13‬صرفه‌جویی در ظرفیت‪:‬‬

‫به دلیل متغیربودن سرعت باد‪ ،‬انرژی باد اغلب به عنوان یك منبع انرژی كه دارای ارزش ظرفیتی‬
‫نیست‪ ،‬قلمداد می‌شود لیكن در واقع‪ ،‬سهم انرژی بادی در قابلیت اعتماد كل سیستم تولید برق‪ ،‬صفر نیست‪ .‬این‬
‫احتمال وجود دارد زمانی كه نیروگاههای برق متعارف در دسترس نیستند‪ ،‬نیروگاههای بادی در دسترس‬
‫باشد‪ .‬البته این احتمال برای یك نیروگاه بادی كمتر از واحد متعارف است‪ ،‬اما نشان‌دهنده این است كه انرژی‬
‫باد دارای یك اعتبار ظرفیتی محدودی است‪ .‬اعتبار ظرفیتی را می‌توان با بررسی قابلیت اعتماد كل سیستم‬
‫محاسبه كرد و برای تعیین قابلیت اعتماد كل سیستم می‌توان از روشهای آماری و با محاسبه حداقل ظرفیت‬
‫مورد نیاز یا بدون احتساب توربین‌های بادی در سیستم تولید انرژی استفاده كرد‪ .‬اعتبار ظرفیتی انرژی بادی‬
‫برای سیستم‌های تولید انرژی متفاوت تعیین شده ‌اند‪.‬‬
‫(‬
‫‪ )1-14‬صرفه‌ جویی در انتشارات‪:‬‬

‫به هنگام عملكرد عادی توربین‌های بادی‪ ،‬هیچگونه انتشار در هوا‪ ،‬آب و خاك به وجود نمی‌آید‪ .‬تقریباً‬
‫در تمام سیستم‌های تولید برق‪ ،‬این انتشارات به دلیل سوزاندن سوخت‌های فسیلی به وجود می‌آید‪ .‬این بدان‬
‫معنی است كه به ازای هر ‪ Gwh‬انرژی كه به وسیله توربین‌های بادی تولید می‌شود‪ ،‬قدری صرفه‌جویی در‬
‫مصرف سوخت فسیلی حاصل شده و در ضمن از انتشار مقدار معین آلودگی نیز جلوگیری می‌شود‪ .‬میزان‬
‫انتشار پیشگیری شده به تركیب واحدهای مولد برق در منطقه مربوطه و نیز اقداماتی كه در جهت كاهش‬
‫انتشارات انجام می‌شود‪ ،‬وابسته است‪.‬‬
 ‫فصل سوم‬

‫(‪)3-1‬محاسبه سرعت متوسط باد‪:‬‬

‫بادها از یک قانون کلی تابعیت می‌کنند‪ ،‬ولی از لحاظ شدت روزانه و مدت وزش در هر نقطه از زمین‬
‫بطور قابل ملحظه ‌ای تغییر می‌کند‪ .‬ســرعت باد نسـبت به ارتفاع از سـطح بحر یا (دریا) تغییر می‌کند‪ .‬با‬
‫آزمایشهایی که انجام یافته ‪ ،‬نسبت توان تولیدی در ارتفاع ‪ 1500‬متری به توان تولیدی در ارتفاع ‪ 50‬متری‬
‫برابر ‪ 25‬و در ارتفاع ‪ 300‬متری این نسبت برابر ‪ 10‬می‌باشد‬

‫(‪)3-2‬موثریت انرژی یک سیستم‪:‬‬

‫عموماً برای سهولت در مقایسه انرژی خروجی سیستم های توربین بادی بر مبنای سالیانه بیان می شوند‪.‬‬
‫خروجی متوســط به ازاء جاروب شده هر متـر مربع مساحت در ســال را می تـوان با عـبارت زیر بیان‬
‫کرد‪.‬‬

‫‪E=b )v ۳( kwh/m ۲/yr‬‬

‫در اینجا ‪ b‬فاکتور موثریت و ‪ v‬سرعت متوسط سالیانه باد است ‪.‬فاکتور ‪ b‬را می توان به کیفیت وموثریت‬
‫توربین بادی قـلمداد کرد‪ .‬به هر حال ‪ b‬به سرعت متوسط سالیانه باد و توزیع سرعت باد وابسته است ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫بنابراین ‪ b‬در سراسر جهان ثابت نیست‬

‫(‪)3-3‬توان پتانسیل توربین‪:‬‬

‫انرژی موجود در باد را می‌توان با عبور آن از داخل پره‌های توربین و سپس انتقال مومنت پره‌ها به‬
‫روتور یک جنراتور استخراج کرد‪ .‬در این حالت میزان توان تبدیلی با تراکم باد‪ ,‬مساحت ناحیه جاروب شده‬
‫توسط پره و مکعب سرعت باد بستگی دارد‪ .‬به این ترتیب میزان توان قابل تبدیل در باد را می‌توان به این‬
‫ترتیب به دست آورد‪:‬‬

‫که در این فرمول ‪ P‬توان تبدیلی به وات‪ α ،‬ضریب استفاده زمان (که به طراحی توربین وابسته است)‪ρ ،‬‬
‫تراکم باد بر حسب کیلوگرم بر مترمکعب‪ r ،‬شعاع پره‌های توربین برحسب متر و ‪ v‬سرعت باد برحسب متر‬
‫بر ثانیه است‪.‬زمانی که توربین انرژی باد را می‌گیرد سرعت باد کم خواهد شد که این خود باعث جدا شدن باد‬
‫می‌شود‪ .‬آلبرت بتز (‪ )Albert Betz‬فیزیکدان آلمانی در ‪ ۱۹۱۹‬اثبات کرد که یک توربین حداکثر می‌تواند‬
‫‪ 59%‬از انرژی بادی را که در مسیر آن می ‌وزد را استخراج کند و به این ترتیب ‪ α‬در معادله بال هرگز‬
‫بیشتر از ‪ 0.59‬نخواهد شد‪.‬‬

‫از ترکیب این قانون با معادله بال می‌توان اینگونه نتیجه گرفت‪:‬‬

‫گراف(‪ )1-3-3‬میزان و پیشبینی استفاده از برق بادی در سال‌های ‪ 1997‬تا ‪2010‬‬

‫•حجم هوایی ‪ :‬که از منطقه جاروب شده توسط پره‌ها عبور می‌کند به میزان سرعت باد و کثافت‬
‫هوا وابسته است‪ .‬برای مثال در روزی باد سرد با حرارت ‪ ۱۵‬درجه سانتی‌گراد (‪ ۵۹‬درجه‬
‫فارنهایت) در سطح دریا‪ ،‬کثافت هوا برابر ‪ ۱٫۲۲۵‬کیلوگرم بر متر مکعب است‪ .‬در این حالت‬
‫عبور بادی با سرعت ‪ ۸‬متر بر ثانیه در روتوری به شعاع ‪ ۱۰۰‬متر تقریبًا موجب عبور‬
‫‪ ۷۷٬۰۰۰‬کیلوگرم باد در منطقه جاروب شده توسط پره‌ها خواهد شد‪.‬‬
‫•انرژی حرکی‪ :‬حجم مشخصی هوا به مجذور سرعت آن وابسته است و از آنجایی که حجم‬
‫هوای عبور از توربین به صورت خطی با سرعت رابطه دارد‪ ،‬میزان توان قابل دسترسی در‬
‫یک توربین با مکعب سرعت نسبت مستقیم دارد‪ .‬مجموع توان در مثال بال در توربینی با شعاع‬
‫جاروب ‪ ۱۰۰‬متر برابر ‪ ۲٫۵‬مگاوات است که بر طبق قانون بتز بیشترین میزان انرژی‬
‫استخراج شده از آن تقریباً برابر ‪ ۱٫۵‬مگاوات خواهد بود‪.‬‬
 ‫(‪)3-4‬توزیع سرعت باد‪:‬‬

‫میزان باد دائما تغییر می‌کند میزان متوسط مشخص شده برای یک منطقه خاص صرفاً نمی‌تواند میزان‬
‫تولید توریبن بادی نصب شده در آن منطقه را مشخص کند‪ .‬برای مشخص کردن بیشترین سرعت باد در یک‬
‫منطقه معمولً از یک ضریب توزیع در اطلعات جمع ‌آوری شــده مربوط به منطقه استـفاده می‌کنند‪.‬‬
‫مناطق مختلف دارای مشخصه توزیع سرعت متفاوتی هستند‪ .‬مدل رایلی (‪ )Rayleigh model‬به طور‬
‫دقیقی میزان ضریب توزیع سـرعت در بسیاری مناطق را منعکس می‌کند‪.‬‬
‫از آنجاییکه بیشتر توان تولیدی در سرعت بالی باد تولید می‌شود‪ ,‬بیشتر انرژی تولیدی در بازه‌های زمانی‬
‫کوتاه تولید می‌شود‪.‬‬
‫بر طبـق الگوی لی رنچ نیـمی از انرژی تولیـدی تنها در‪ 15 %‬از زمان کارکرد توربیـن تولیـد می‌شــود‪.‬‬
‫و در نتیجه دستگاه‌های بادی مانند دستگاه‌های سوختی دارای تولید انرژی پایداری نیستند‪ .‬تاسیساتی که از‬
‫برق بادی استفاده می‌کنند باید از جنراتورها برای مدتی که تولید انرژی در توربین بادی پایین است استفاده‬
‫کنند‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫( ‪)3-5‬‬

‫تا زمانی که سرعت باد ثابت نباشد تولید سالیانه انرژی الکتریکی توسط دستگاه بادی هرگز برابر حاصل‬
‫ضرب توان تولیدی در مجموع ساعت کار آن در یک سال نخواهد شد‪.‬‬
‫نسبت میزان توان حقیقی تولید شده توسط دستگاه و ظرفیت اعظمی تولیدی دستگاه را ضریب ظرفیت‬
‫می‌نامند‪ .‬یک دستگاه بادی نصب شده در یک محل مناسب در ساحل ضریب ظرفیتی سالیانه‌ای در حدود‪%‬‬
‫‪ 35‬دارد‪ .‬برعکس دستگاه‌های سوختی ضریب ظرفیت در یک دستگاه بادی به شدت به خصوصیات ذاتی باد‬
‫وابسته است‪.‬‬
‫ضریب ظرفیت در انواع دیگر دستگاه‌ها معمول به مصرف سوخت و زمان مورد نیاز برای انجام عملیات‬
‫تعمیر بستگی دارد‪ .‬از آنجایی که دستگاه‌های هسته‌ای دارای مصرف سوخت نسبتًا پایینی هستند بنابراین‬
‫محدویت‌های مربوط به تامین سوخت این دستگاه‌ها نسبتًا پایین است که این خود ضریب ظرفیت این دستگاه‌ها‬
‫را به حدود‪90 %‬می‌رساند‪.‬‬
‫دستگاه‌هایی که از توربین‌های گاز طبیعی برای تولید انرژی الکتریکی استفاده می‌کنند به علت پر مصرف‬
‫بودن تامین سـوخت معـمولً تـنها در زمان اوج مصـرف به تولید می ‌پردازند‪ .‬به همین دلیل ضریب ظرفیت‬
‫این توربین‌ها پایین بوده و معمول بین ‪ 5‬الی ‪ ٪25‬می‌باشد‪.‬‬
‫بناء به یک تحقیق در پوهنتون استندرد که در نشریه کاربردی هواشناسی و اقـلیم شناسی نیز به چاپ رسیده‬
‫در صورت ساخت بیش از ده مزرعه بادی در مناطق مناسب و به طور پراکنده می‌توان تقریباً از ‪/3‬ا ا م‬
‫انرژی تولیدی آنها برای تغذیه مصرف کننده‌های دائمی استفاده کرد‪.‬‬
 ‫‪:‬‬ ‫‌‬ ‫( ‪)3-6‬‬

‫تجهیزات تولید برق بادی در مقیاس کوچک (‪ 100‬کیلووات یا کمتر) معمول برای تغذیه منازل‪ ,‬زمین‌های‬
‫زرعتی یا مراکز تجاری کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد‪ .‬در برخی از مکان‌های دور افتاده که مجبور به‬
‫استفاده از جنراتورهای دیزلی هستند مالکان محل ترجیح می‌دهند که از توربین‌های بادی استفاده کنند تا از‬
‫ضرورت سوزاندن سوخت‌ها جلوگیری شود‪ .‬در برخی موارد نیز برای کاهش مصارف خرید برق یا برای‬
‫استفاده برق پاک از این توربین‌ها استفاده می‌شود‪.‬‬
‫برای تغذیه منازل دورافتاده از توربین‌های بادی با اتصال به بطری استفاده می‌شود‪ .‬در ایالت متحده استفاده‬
‫از توربین‌های بادی متصل به شبکه در رنج‌های ‪ 1‬تا ‪ 10‬کیلووات برای تغذیه منازل به طور فزاینده‌ ای در‬
‫حال گسترش است‪ .‬توربین‌های متصل به شبکه در هنگام کار نیاز به استفاده از برق شبکه را از بین می‌برند‪.‬‬
‫در سیستم‌های جدا از شبکه یا باید از برق به صورت دوره ‌ای استفاده کرد و یا از بطری برای ذخیره‌ سازی‬
‫انرژی استفاده کرد‪.‬‬
‫در مناطق شهری که امکان استفاده از باد در مقـیاس‌های زیاد وجود ندارد نیز ممکن است از انرژی بادی در‬
‫کاربردهای خاصی مانند پارک مترها یا درجاء‌های بی‌سیم اینترنت با استفاده از یک بطری یا یک بطری‬
‫آفتابی استفاده شود تا ضرورت اتصال به شبکه از بین برود‪.‬‬
‫تبدیل انرژی باد به برق بسیار آسان و ارزان میباشد‪ ،‬لذا در افغانستان خصوصا در مناطق باد خیزی مانند‬
‫هرات یکی از بهترین راههای کسب انرژی برق میباشد‪.‬‬
‫این صفحه برای آنست تا با اطلع رسانی خصوصا تصویری به هموطنان عزیز چگونگی کار و ساخت‬
‫جنراتور کوچک خانگی بادی را آموزش دهد‪.‬‬

‫در تصویر زیر نقشه یک دستگاه کوچک بادی خانگی ترسیم شده است‪.‬‬
‫شکل(‪)1-6-3‬‬

‫(‪)3-7‬انتشار ‪ CO2‬و آلودگی‪:‬‬

‫توربین‌ها بادی برای راه ‌اندازی و بهره ‌برداری نیاز به هیچ گونه سوختی ندارند و بنابراین در قبال انرژی‬
‫الکتریکی تولید آلودگی مستقیمی ایجاد نمی‌کنند‪ .‬بهره‌ برداری از این توربین‌ها دی اکسید کربن‪،‬دی اکسید‬
‫گوگرد ‪ ,‬ذرات معلق یا هیچ گونه عامل آلوده کننده هوا تولید نمی‌کند‪ .‬اما توربین‌ها بادی در مراحل ساخت‬
‫از منابع مختلفی استفاده می‌کنند‪ .‬در طول ساخت دستگاه‌های بادی باید از موادی مانند فولد‪ ,‬بتن‪,‬المونیم و ‪...‬‬
‫استفاده کرد که تولید و انتقال آنها نیازمند مصرف انواع سوخت‌هاست‪ .‬دی ‌اکسید کربن تولید شده در این‬
‫مراحل پس از حدود ‪ 9‬ماه کار کردن دستگاه جبران خواهد شد‪ .‬دستگا ه‌های سوخت فسیلی که برای تنظیم‬
‫برق تولیدی در دستگاه‌های بادی مورد استفاده قرار می‌گیرند موجب ایجاد آلودگی خواهند شد‪:‬‬
‫بعضی از اوقات به این نکته اشاره می‌شود که دستگا ه‌های بادی نمی‌توانند میزان دی ‌اکسید کربن تولیدی را‬
‫کاهش دهند چراکه برق تولیدی از طریق دستگاه بادی به دلیل نامنظم بودن همیشه باید به وسیله یک دستگاه‬
‫سوخت فسیلی کمک شود‪ .‬دستگاه‌های بادی نمی‌توانند به طور کامل جایگزین دستگاه‌های سوخت فسیلی شوند‬
 ‫اما با تولید انرژی الکتریکی مبنای تولیدی دستگاه‌های حرارتی را کاهش داده و از تولید آنها می‌کاهند که به‬
‫این ترتیب میزان انتشار دی ‌اکسید کربن کاهش می‌یابد‪.‬‬

‫(‪)3-8‬باد و محیط زیست‪:‬‬

‫در ســال ‪ ،1970‬ذخایر نفـت بر توسعة منابع جایگزین انرژي فشار آورد‪ .‬در سـال ‪ ،1990‬از دیدگاه‬
‫تجدیدپذیري محیط زیست‪ ،‬در برابر مطالعة دانشمندان كه نشاندهندة تغییرات بالقـوة آب و هواي جهاني‬
‫درصورت افزایش استفادة مداوم از سوخت‌هاي فسیلي فشاري نیز بوجود آمد‪ .‬انرژي بادي یك گزینة اقتصادي‬
‫و راهبردي براي دستگاههاي سنتي در بسیاري از نواحي كشور ارائه مي‌دهد‪ ،‬باد سوخت پاكي است و مزاع‬
‫بادي از آنجا كه هیچ سوختي را نمي‌سوزانند‪ ،‬هیچ آلودگي آبي با هوایي نیز ایجاد نمي‌كنند‪ .‬جدي ترین آسیب‬
‫زیست محیطي ماشینهاي بادي شاید تأثیر منفي آنها روي جمعیت پرندگان وحشي و بر خود دیداري غیرطبیعي‬
‫در چشم انداز محیط زیست باشد‪ ،‬براي برخي افراد‪ ،‬برق زدن تیغه‌هاي آسیابهاي بادي در افق مي‌تواند آزار‬
‫دهنده باشد و براي برخي دیگر آنها جایگزین زیبایي براي دستگاههاي نیروي سنتي هستند‪.‬‬

‫(‪)3-9‬اقتصاد انرژي باد ‪:‬‬

‫از لحاظ اقتصادي‪ ،‬خبرهاي خوب زیادي براي انرژي بادي وجود دارد‪ ،‬اولین خبر اینكه یك دستگاه بادي‬
‫بسیار ارزان تر از دستگاه انرژي موسوم از نظر ساخت ساخته شده است‪ .‬دستگاههاي باد مي‌توانند به‬
‫ماشینهاي بادي به راحتي اضافه كردند بطوریكه تقاضاي برق تقاضا پیدا مي‌كند‪ .‬دومین خبر اینكه هزینة تولید‬
‫برق از باد در دو دهة گذشته بطور برجسته‌اي كاهش یافته است‪ .‬برق تولید شده توسط باد در سال ‪30 ،1975‬‬
‫سنت براي هر كیلو وات ساعت بود‪ ،‬اما حال به كمتر از ‪ 5‬سنت رسیده است‪ .‬توربین‌هاي جدید قیمت را كمتر‬
‫هم خواهند‬

‫فصل چهارم‬

‫نتیجه گیری‬
 ‫مأخذ‬

1. http://www.ngdir.ir/SiteLinks/Kids/html/energy-mafahim%20wind.htm
)wiewed on 13.10.2008(

2. http://news.tavanir.org.ir/press/press_detail.php?id=4772
)wiewed on 15.10.2008(

3. http://www.ifco.ir/building/build/isulation.asp )wiewed on 16.10.2008(

4. http://www.vatandar.com/web/bad.htm )wiewed on 18.10.2008(

5. http://www.vatandar.com/web/bad.htm )wiewed on 20.10.2008(