Cu c kh ng ho ng hnh thnh nh th no ?

Gio s kinh t Tr n V n Th cng Ph gio s kinh t v qu n tr kinh doanh Tr n L Anh dnh cho TN lo t bi phn tch nguyn nhn v th c tr ng cu c kh ng ho ng ti chnh M , c ng nh nh h ng c a n n kinh t cc n c chu , trong c Vi t Nam.

Bn c nh cu c ch y ua vo Nh Tr ng ang di n ra h t s c gay c n, kh ng ho ng ti chnh l m i quan tm hng u c a dn chng M v th gi i. Trong n n kinh t ton c u ha hm nay, kh ng ho ng ti chnh v s tr tr c a n n kinh t M ang v s nh h ng n nhi u n c trn th gi i. Lo t bi ny phn tch nguyn nhn v th c tr ng cu c kh ng ho ng ti chnh M v bn nh h ng c a n n kinh t cc n c chu , trong c Vi t Nam.

Nguyn nhn su xa

Nguyn nhn tr c ti p v r rng nh t c a cu c kh ng ho ng ti chnh l n ny l s suy s p c a th tr ng b t ng s n. M , g n nh h u h t ng i dn khi mua nh l ph i vay ti n ngn hng v tr l i li l n v n trong m t th i gian di sau . Do , c m t s lin h r t ch t ch gi a tnh hnh li su t v tnh tr ng c a th tr ng b t ng s n. Khi li su t th p v d vay m n th ng i ta x i mua nh, y gi nh c a ln cao; khi li su t cao th th tr ng gi m chn, ng i bn nhi u h n ng i mua, y gi nh xu ng th p.

C ba y u t chnh kh i t o nn bong bng trong th tr ng b t ng s n. Th nh t, b t u t n m 2001, gip n n kinh t thot kh i tr tr , C c D tr lin bang M (Fed) lin t c h th p li su t, d n n vi c cc ngn hng c ng h li su t cho vay ti n mua b t ng s n ( m c d nh ng lo i li su t cho vay ti n mua nh do cc ngn hng th ng m i n nh bao gi c ng cao h n nhi u so v i li su t c b n c a Fed, nh ng m c cao hay th p c a chng bao gi c ng ph thu c vo li su t c b n ). Vo gi a n m 2000 th li su t c b n c a Fed l trn 6% nh ng sau li su t ny lin t c c c t gi m, cho n gi a n m 2003 th ch cn 1%.

Th nh, v ph ng di n s h u nh c a, chnh sch chung c a chnh ph lc b y gi l khuy n khch v t o i u ki n cho dn ngho v cc nhm dn da mu c vay ti n d dng h n mua nh. Vi c ny ph n l n c th c hi n thng qua hai cng ty c b o tr b i chnh ph l Fannie Mae v Freddie Mac.

Hai cng ty ny gip v n vo th tr ng b t ng s n b ng cch mua l i cc kho n cho vay c a cc ngn hng th ng m i, bi n chng thnh cc lo i ch ng t c b o m b ng cc kho n vay th ch p ( mortgage-backed securities - MBS ), r i bn l i cho cc nh u t Ph Wall, c bi t l cc ngn hng u t kh ng l nh Bear Stearns v Merrill Lynch.

Th ba, nh trnh by trn, b i v c s bi n i cc kho n cho vay thnh cc cng c u t cho nn th tr ng tn d ng ph c v cho th tr ng b t ng s n khng cn l sn ch i duy nh t c a cc ngn hng th ng m i ho c cc cng ty chuyn cho vay th ch p b t ng s n n a. N tr nn m t sn ch i m i cho cc nh u t , c kh n ng huy ng dng v n t kh p n i vo, k c dng v n ngo i qu c.

i m c bi t y l b i v vi c hnh thnh, mua bn, v b o hi m MBS ( mortgage-backed securities ), l v cng ph c t p cho nn n di n ra g n nh l ngoi t m ki m sot thng th ng c a chnh ph . B i v thi u s ki m sot c n thi t cho nn lng tham v tnh m o hi m tr nn ph bi n cc nh u t . Bn c nh , b i v c th bn l i ph n l n cc kho n vay cc cng ty khc bi n chng thnh MBS ( mortgage-backed securities ), cc ngn hng th ng m i tr nn m o hi m h n trong vi c cho vay, b t ch p kh n ng tr n c a ng i vay.

Bong bng b t

ng s n

V i ba l do trn, th tr ng b t ng s n tr nn r t nh n nh p, c r t nhi u ng i thu nh p th p ho c khng c tn d ng t t nh ng v n x i mua nh. c th c vay, nhm ng i ny th ng ph i tr li su t cao h n v th ng c cho m n d i hnh th c li su t i u ch nh theo th i gian ( v d , n u th a thu n l c vay v i li su t 6% v i u ch nh sau 3 n m th ng ba n m sau li su t m i s c n nh theo th i i m ). Tm l i, nhm ng i ny thu c vo thnh ph n c cho vay v i lo i li su t d i chu n (subprime rate).

B t k kh n ng tr c n c a nhm vay d i chu n, kho n ti n cho vay dnh cho nhm ny t ng vn v t. Theo cc c tnh th n t ng t 160 t USD n m 2001 ln 540 t vo n m 2004 v trn 1.300 t vo n m 2007. Fannie Mae m nh tay h n trong vi c mua l i cc kho n cho vay y m o hi m do ph i i u v i c nh tranh nhi u h n t cc cng ty khc, ch ng h n nh Lehman Brothers.

Bn c nh , nhu c u mua l i MBS ( mortgage-backed securities ) c a cc nh u t v n cao b i v cho t i tr c n m 2006 th th tr ng b t ng s n v n ch a c d u hi u n bong bng. H n n a, h c ng ph n no c tr n an khi v n c th mua thong th cc h p ng b o hi m CDS ( credit default swap ) t cc cng ty b o hi m v u t khc. Vi c ny d n n cc cng ty bn b o hi m cng m nh tay h n trong vi c bn CDS ( credit default swap ) ra th tr ng, b t ch p kh n ng b o m c a mnh.

V d vay cho nn nhu c u mua nh ln r t cao, ko theo vi c ln gi b t ng s n lin t c. Gi nh bnh qun t ng n 54% ch trong vng b n n m t 2001 (n m b t u c t m nh li su t) n 2005. Vi c ny c ng d n n v n u c v l i l gi nh s ti p t c ln. H qu l ng i ta s n sng mua nh v i gi cao, b t k gi tr th c v kh n ng tr n sau ny v h ngh n u c n s bn l i tr n ngn hng m v n c l i. Do , m t bong bng thnh hnh trong th tr ng b t ng s n.

Xin ni s qua v s hnh thnh v mua bn MBS ( mortgage-backed securities ). Tuy cng c u t pht sinh ny r t ph c t p v a d ng nh ng c th c p n m t th lo i n gi n nh t nh sau. Fannie Mae, ho c l m t cng ty ti chnh khc nh Lehman Brothers, b ti n ra mua l i cc kho n cho vay th ch p t cc ngn hng th ng m i, t p trung chng thnh t ng lo i khc nhau, r i pht hnh MBS ( mortgage-backed securities ) bn l i cho cc nh u t .

V d , Fannie Mae mua 1.000 kho n vay th ch p v i cc c i m gi ng nhau v i g c l 200.000 USD cho m i kho n vay. Khi t p trung l i th t ng tr gi cc kho n vay ny s l 200.000.000 USD. Fannie Mae c th bi n kho n ny thnh 100.000 MBS ( mortgage-backed securities ), tr gi 2.000 USD m t ph n v bn l i cho cc nh u t . N u nh u t A mua 10 MBS ( mortgage-backed securities ) th s tr 20.000 USD.

Sau khi mua cc MBS ( mortgage-backed securities ) th cc nh u t s nh n l i kho n ti n v a li v a g c c chuy n n h ng thng t cc ng i vay ti n ( thng qua m t cng ty d ch v trung gian ) trong m t kho n th i gian nh t nh no .

Tm l i, n u khng c g tr c tr c th sau khi h t kho ng th i gian nh n l i ti n, th t ng s ti n m nh u t nh n c s l trn 20.000 USD ( ti n v n g c b ra u t c ng v i ti n li

h ng n m ). Cc MBS ( mortgage-backed securities ) d a trn cc kho n vay c tnh ch t r i ro cao h n th t t nhin s em l i l i nhi u h n cho cc nh u t .

V c ng v c s khc nhau v r i ro c a cc lo i MBS ( mortgage-backed securities ) cho nn cc cng ty b o hi m v th m nh r i ro, ch ng h n nh AIG, c ng nh y vo bn b o hi m cho cc nh u t MBS ( mortgage-backed securities ). Cc b o hi m ny c g i l credit default swap (CDS), v i m c ch b o m cho cc nh u t MBS ( mortgage-backed securities ) l trong tr ng h p nh ng ng i vay ti n mua nh khng tr c n v lm cho MBS ( mortgage-backed securities ) m t gi th s c b i th ng.

S vi c ny t o nn m t lo t chn r t m i, ko thm cc thnh ph n khc nh y vo cu c ch i, b i v bn b o hi m lo i ny trong lc th tr ng b t ng s n ang ph t ln v t ng i v n th r t c l i.

S suy s p dy chuy n b t

ng s n - ti chnh

Do lo l ng v di n bi n l m pht, C c D tr lin bang b t tr ng b t ng s n b t u ch ng l i vo u n m 2006.

u t ng d n li su t, d n

n vi c th

Trong khi vo gi a n m 2003 li su t c n b n c a Fed ch c 1% th vo gi a n m 2006 n t ng ln n 5,25%, b t bu c cc ngn hng th ng m i ph i y li su t cho vay ti n mua nh ln cao h n nhi u n a. Tnh hnh li su t cao khi n c ng vay mua nh gi m l i. Gi nh b t u tr t d c v cung v t c u. Nhi u ng i mua nh gi cao tr c y b t u th y gi th tr ng c a c n nh ang s h u th p h n kho n n m mnh ang vay. Bn c nh , r t nhi u ng i trong nhm vay ti n v i li su t d i chu n b t u m t kh n ng tr n khi li su t c a h b i u ch nh tr l i theo li su t m i hi n hnh kh cao. H mu n bn nh tr n c ng khng c v gi nh th p h n kho n n do th tr ng t t d c. H qu l h nh b nh cho ngn hng tr ng thu l i.

Vi c ngy cng nhi u ng i khng c kh n ng tr n ngn hng m i thng d n n vi c tr gi c a cc MBS ( mortgage-backed securities ) b t t d c. Nh ni lc u, c r t nhi u nh u t Ph Wall mua MBS ( mortgage-backed securities ). Do , khi MBS ( mortgage-backed securities ) m t gi th ng ngh a v i vi c ti s n c a h c ng b m t theo, d n n vi c thi u

h t v n. Bn c nh , cc cng ty b o hi m MBS ( mortgage-backed securities ), ch ng h n nh AIG, c ng lm vo c nh kh n n khi ph i ng ra b o lnh ngy cng nhi u cc kho n vay x u. Ngoi ra, cc ngn hng th ng m i ho c cc cng ty cho vay th ch p cn gi l i ph n l n cc kho n vay cho mnh ( thay v bn l i cho Fannie Mae ch ng h n ) c ng nhn dng v n v tn d ng c a mnh b c n ki t khi ph i ng u v i t l m t kh n ng tr n ngy cng cao c a ng i vay thu c nhm d i chu n.

Tm l i, b i v c nhi u m i lin h ch ng ch t gi a ng i vay v nhi u thnh ph n cho vay tr c ti p c ng nh gin ti p, vi c t t d c c a th tr ng b t ng s n nh h ng tr c ti p n th tr ng ti chnh ni chung. M c lan t a v nghim tr ng c a v n l do s mua i bn l i cc cng c ti chnh pht sinh ( cc MBS v CDS ) ko qu nhi u cc thnh ph n u t , trong c ng nh ngoi n c, vo cu c ch i trong khi lu t l c a sn ch i th v n thi u st ho c khng r rng.

V n m u ch t hi n gi l s khan hi m tn d ng ang honh hnh. V n ny cng tr nn nghim tr ng h n khi cc nh u t b t u bn tho bn cc cng c u t m o hi m tm cch b o t n v n. S vi c ny d n n ni m tin vo th tr ng b t t d c v "suy ngh v hnh ng b y n" tr nn ph bi n, b t bu c chnh ph ph i xen vo th tr ng m t cch r ng l n v to b o khi ph c ni m tin.

Chnh ph M ra tay

Tr c s t t d c khng phanh c a th tr ng b t ng s n v s b t n c a th tr ng ti chnh, Chnh ph Hoa K b t bu c ph i ra tay c u nguy ng n ch n kh ng ho ng kinh t ph ng di n r ng l n. Chnh ph M l n l t c u nguy cho b n cng ty kh ng l c lin quan tr c ti p n cu c kh ng ho ng th tr ng dy chuy n b t ng s n - ti chnh. Th nh t, vo thng 3 n m nay, trnh cho Bear Stearns b ph s n do u t qu nhi u vo cc MBS ( mortgagebacked securities ) x u, C c DTLB ng ra b o lnh 30 t USD cc kho n n ph i tr c a Bear t o i u ki n cho JP Morgan Chase mua l i Bear Stearns. Th nh, vo u thng 9, B Ti chnh thng bo m t gi c u nguy kh n ln n 200 t USD gip Fannie Mae v Freddi Mac ( 2 cng ty v n r t nhi u vo th tr ng b t ng s n nh ni lc u ) ti p t c ho t ng nh m c g ng bnh n th tr ng.

Ti p , vo gi a thng 9, ng n ch n kh ng ho ng trn lan, C c D tr lin bang l i ti p t c kh n c p c u nguy cho AIG ( cng ty b o hi m t nhn l n nh t th gi i ) b ng cch cho vay 85 t USD gip AIG thot kh i ph s n. Nh c p ph n tr c, AIG bn qu nhi u b o hi m CDS cho cc nh u t MBS ( mortgage-backed securities ) cho nn khi th tr ng b t ng s n b v n , AIG bu c ph i chi ra r t nhi u tr cho cc h p ng b o hi m. Do AIG c quy m ho t ng ton c u ( bn b o hi m lo i trn 100 n c trn th gi i ) cho nn n u n b ph s n th s nh h ng x u trn lan kh p n i. Do , ng thi c u nguy cho AIG c coi nh l b t bu c ng n ch n lan t a c a cu c kh ng ho ng.

Ba ng thi c u nguy trn cho th y chnh ph xen vo th tr ng m t cch h t s c m nh tay. Tuy nhin, v tnh ch t ph c t p v cc quan h an xen c a cc nguyn nhn gy ra kh ng ho ng, s ph c h i ni m tin trong th tr ng tr nn v cng kh kh n. Bn c nh , vi c chnh ph khng c u nguy cho ngn hng u t kh ng l Lehman Brothers b ph s n ( vo gi a thng 9 ) c ng lm cho cc nh u t lo s v i suy ngh l cng ty c a mnh c ng s b s ph n t ng t . Vi c ti p t c m t ni m tin th hi n qua vi c th tr ng ch ng khon lin t c b t t d c khi cc nh u t tranh nhau bn c ph n rt ti n ra kh i th tr ng nh m tm nh ng bi p an ton h n, ch ng h n nh tri phi u ng n h n c a chnh ph (T-bill).

Tr c s hoang mang cao c a th tr ng ti chnh v nh h ng x u c a n ln n n kinh t ni chung, Chnh ph M b t bu c ph i ban hnh o lu t Bnh n kinh t kh n c p vo u thng ny ( ngy 3 thng 10 ). o lu t ny cho php B Ti chnh s d ng ln n 700 t USD mua l i nh ng c ph n v ti s n c v n c a cc cng ty ti chnh, c bi t l cc MBS ( mortgage-backed securities ) x u. M c ch chnh l gi m b t s m t mt c a cc cng ty ny v trt v n vo h th ng ti chnh khi ph c ni m tin v y lui cu c kh ng ho ng tn d ng c nguy c y n n kinh t ln su vo tr tr .

Hi n t i, hi u qu c a o lu t ny nh th no th s ph i ch th i gian tr l i, b i v vi c mua l i cc ti s n ho c c ph n c a cc cng ty ti chnh c ng c n ph i c th i gian nh n di n v nh gi. Ni m tin vo th tr ng hi n v n ang xu ng d c tr m tr ng do ng i ta cn ch a bi t r l s m t mt c a cc cng ty ti chnh l n n ch ng no. Cu h i a ra l li u 700 t USD c c u h t khng. Th tr ng ch ng khon M v n lin t c t t d c sau khi o lu t c ban hnh. Cho t i ngy 9.10, ch s Dow Jones t t 7 phin lin ti p. Kho ng 700 t USD b c h i trong kho ng th i gian ny. K t th i i m ny n m ngoi n by gi , th tr ng ch ng khon M m t 8.000 t USD.

Tuy nhin, c m t i u r rng l a s dn M r t b t bnh tr c chuy n chnh ph dng ti n thu c a dn c u nguy cho cc nh u t m o hi m v hm l i. M t i u ch c ch n s x y ra l r i y mi tr ng u t cc cng c u t pht sinh s c t ng c ng ki m sot. C hai ng c vin t ng th ng hi n t i, m c d c l p tr ng khc nhau v m c xen vo th tr ng c a chnh ph , u cng nh n r ng Ph Wall c n ph i c gim st ch t ch h n trnh l p l i tr ng h p chnh ph ph i dng ti n thu c a dn c u nguy cho cc nh u t .

Kinh t M s

iv

u ?

V i cc bi n php gi i c u kh ng ho ng ti chnh nh nu ra trong ph n tr c, li u kinh t M c th nhanh chng kh c ph c nh ng kh kh n tr l i con ng t ng tr ng n nh? V n ny c n a ra hai t m nhn: ng n h n v di h n.

Ng n h n

Trong ng n h n, t nay n cu i n m 2009, ch c ch n kinh t M khng trnh kh i suy thoi tr m tr ng. D c chnh ph b m ti n vo cc ngn hng th ng m i v mua cc ch ng khon ch cn t gi tr , h th ng tn d ng khng th ho t ng bnh th ng l i ngay.

H n n a, cc nh u t v n cn hoang mang cao do ch a bi t r h t m c nghim tr ng c a s m t mt. H ngh r ng tin x u r i s l n l n hi n ra n a. Do , thi hi n t i v trong t ng lai g n s l tm gi i php u t an ton v d xt cc ph n ng c a th tr ng c ng nh s th c thi cc bi n php c u nguy c a chnh ph .

Tm l s hi hi n ang bao trm l nh v c ti chnh. Cc ngn hng r t d ch ng trong vi c cho vay, lm nh h ng n s n xu t c a doanh nghi p v n kh n ng chi tiu c a dn chng i v i cc hng ha lu b n nh xe h i. M t khc, c phi u m t gi v gi b t ng s n gi m m nh, gi tr danh ngh a c a ti s n ng i dn gi m m nh theo v do tiu dng trong dn ang v s gi m m nh. S nh tr c hai m t cung v c u s lm kinh t M suy thoi n ng.

V cc y u t , cc d bo v kinh t M u cho th y nh ng con s kh bi quan. Theo Qu ti n t qu c t (IMF), n m 2008 kinh t M pht tri n 1,6% v n m 2009 g n nh khng t ng tr ng (0,1%). N u xt t ng qu th tnh hu ng tr c m t tr m tr ng h n.

Theo th m d c a Wall Street Journal (9.10), a s cc nh kinh t u bi quan cho r ng M ang gi a ng h m, kinh t trong qu 3 v qu 4 c a n m 2008 v qu 1 c a n m 2009 u t ng tr ng s m. GDP lin t c gi m trong 3 qu l hi n t ng ch a c trong n a th k qua. M t khc, n u d bo c a IMF c c s th t n a sau n m 2009 tnh hu ng b t u cc i thi n. Tuy nhin, nhn chung khng kh hi n nay bi quan h n d bo c a IMF.

Di h n

Nhn v n trong t ng lai xa h n, hi n nay c nhi u nh gi khc nhau. Theo nh ng ki n bi quan, tnh hnh c a M hi n nay gi ng v i cu c i kh ng ho ng trong th p nin 1930 ho c gi ng v i th i k suy thoi c a Nh t trong th p nin 1990. i kh ng ho ng th p nin 1930 lm cho M m t 10 n m m i a m c s n xu t tr l i th i tr c kh ng ho ng. Nh t c ng m t h n 10 n m m i n nh c h th ng tn d ng v khi ph c n n kinh t . T cc so snh ny, nhi u ng i lo l s suy thoi hi n nay c a kinh t M c th ko di t i 10 n m.

Tuy nhin, so v i i kh ng ho ng th p nin 1930, cc i sch c a M hi n nay khng n c m c s h p tc c a nh ng n n kinh t l n v s ty thu c vo nhau, nh t l th tr ng ti chnh ln cao , M s p s ko theo s b t n cc n n kinh t khc. Hi n nay vi c h p tc b t u trong chnh sch li su t.

Ngy 9.10 v a qua, cng v i M , ngn hng trung ng c a cc n c l n gi m li su t ng n h n hng lo t ( M cn 1,5%, kh i Euro 3,75%...). Ring Nh t li su t m c qu th p (0,5%) nn k ny khng thay i. N l c ny c m c ch gi m ph t n i u ng v n c a ngn hng, gi m ph t n vay v n c a doanh nghi p v ng i tiu th nh m kch thch s n xu t v chi tiu. Trong nh ng ngy t i, n u c n, cc n c s can thi p tr c ti p vo th tr ng ngo i h i trnh s bi n ng t ng t trong t gi cc ng ti n chnh.

Thm vo , khc v i th p nin 1930, h i M v nhi u n c khc u g p kh kh n m c g n nh nhau, hi n nay kinh t th gi i ngoi M pht tri n kh m nh. N m 2007, t ng

tr tr

ng M ch c 2% trong khi th gi i l 5%. Theo d bo c a IMF, n m 2008 M t ng ng 1,6% trong khi th gi i 3,9%.

Cng v i c ch h p tc c c a cc n c l n, s n ng ng c a kinh t th gi i l i u ki n v th tr ng gip kinh t M mau h i ph c. Hi n nay t l th t nghi p c a M 6%, c th s t ng ln trong n m 2009 nh ng, v i cc l do v a ni, khng th c chuy n t ng ln t i m c 25% c a th p nin 1930.

M t i m n a l chnh ph ngy nay ng vai tr quan tr ng h n v hi u qu h n v c cc c ch lm d u tc ng c a kh ng ho ng so v i th p nin 1930. Th i x a ch a c C c D tr Lin bang v c quan lo v ch b o hi m ti n g i ti t ki m (FDIC). gi m s lo u cho nh ng ng i g i ti t ki m ngn hng v i s ti n l n, chnh ph nng m c b o hi m s ti n g i t 100.000 USD ln 250.000 USD trong u thng 10 ny.

So v i Nh t vo th p nin 1990, tnh hnh c a M hi n nay c ng khc t nh t hai i m. Th nh t, th tr ng b t ng s n c a Nh t cu i th p nin 1980 v u th p nin 1990 t ng nhanh n m c qu cao m t cch b t th ng, hnh thnh n n kinh t bong bng qu l n nn khi n tc ng r t m nh n ho t ng s n xu t v tiu th .

Tnh hnh c a M hi n nay ph c t p h n do cc cng c u t tinh vi, kh ki m sot, nh ng ring v gi b t ng s n, s bi n ng t ng gi m khng l n l m so v i Nh t B n 15 n m tr c. Th hai, trong th p nin 1990 Nh t b gi m pht (deflation) n ng nn li su t danh ngh a gi m n g n s khng nh ng li su t th c v n cao. Hi n nay M l m pht vi ph n tr m nn d dng chnh sch ti n t kch thch s n xu t h n Nh t h i th p nin 1990.

Cc y u t lm cho kinh t Nh t h i ph c t n m 2003 c ng cho th y nh ng g i cho kh n ng h i ph c c a kinh t M hi n nay. M t m t Nh t can thi p tch c c vo th tr ng ngo i h i gi cho ng yen m c th p, nh y m nh xu t kh u. M t khc, chnh ph b m ti n vo ngn hng, gi i quy t v n thi u v n cho vay.

Ngoi ra, kinh t Trung Qu c t ng tr ng cao su t c m t giai o n di gp ph n t ng ngo i nhu kinh t Nh t chng h i ph c. C 3 y u t ny ngy nay c ng c th th y trong tr ng h p c a

kinh t M . Do , v n n x u c a M c l khng ko di nh Nh t 15 n m tr cu i n m 2009 kinh t M c tri n v ng b c vo qu trnh h i ph c.

c. C th t

Y u t chnh tr

Tuy nhin, ngoi nh ng y u t kinh t trn, cc y u t chnh tr c ng s nh h ng tr c ti p n qu trnh ph c h i c a n n kinh t M . Ch trong vng m t thng n a th ng i dn Hoa K s bi t tn chnh xc c a v t ng th ng m i. V i s m t tn nhi m qu cao c a ng i dn i v i T ng th ng Bush hi n nay, b t c s thay i no, b t k l McCain hay l Obama, c ng c th c xem nh l m t s c i thi n. Th tr ng s n nh n tn hi u ny nh m t lu ng sinh kh m i, t ng kh n ng i u v i nh ng kh kh n hi n t i.

Quan tr ng h n, v i s tch c c ln n c a c hai ng c vin t ng th ng v nh ng b t c p trong cc ho t ng u t c a ph Wall, s c nh ng thay i r ng l n v lu t l gim st l nh v c ti chnh ni chung m t khi v t ng th ng m i chnh th c b c vo Nh Tr ng. Ty theo kh n ng h p tc v i Qu c h i c a v t ng th ng m i ny m m c nhanh ch m trong vi c c i thi n sn ch i ti chnh s c ti n hnh.

i u ng l c quan y l m t khi chnh quy n m i lnh nhi m s th th ng s c r t nhi u sng t o v chnh sch v d c cm ts ng thu n h n. H n bao gi h t, nh ng sng t o v chnh sch gi i quy t kh ng ho ng s l c bi t c n thi t trong b i c nh kinh t r i ren hi n nay c a Hoa K .

nh h

ng

n kinh t chu v Vi t Nam

M l n n kinh t l n nh t th gi i v ho t ng c a cc cng ty a qu c gia M lan r ng n t t c cc chu l c nn cu c kh ng ho ng M ch c ch n s tc ng n kinh t th gi i, k c chu.

Tuy nhin tc ng ny c l khng qu tr m tr ng nh c m nh n c a nhi u ng i. H n n a, t ci nhn trung v di h n v kinh t M t ng i l c quan nh ni th nhi u n c chu c ng ch b nh h ng trong th i gian 1-2 n m tr c m t. M t khc, v i l ng d tr ngo i t r t

l n, nhi u n c chu s c ti ng ni m nh h n trong quan h v i M v trong cc di n n qu c t bn v n nh kinh t th gi i.

Tr c h t, chu ch u nh h ng l n nh t c l l th tr ng ch ng khon. Ch ng khon M t t d c gy nn tm l b t an gi a nh ng nh u t t i chu v th tr ng ch ng khon c a nh ng n c ny c ng suy s p theo. Ti s n c a cc c nhn u t ch ng khon b gi m st lm gi m kh n ng chi tiu trong dn ko theo s nh n trong s n xu t. Tuy nhin hi u qu ny ch m nh trong cc n n kinh t tin ti n trong th tr ng ch ng khon pht tri n ng k nh Nh t, Hn Qu c v i Loan.

V th tr ng xu t kh u c a cc n c chu, do M cn chi m v tr kh cao nn xu t kh u v s n xu t c a nh ng n c ny s b nh tr , tuy r ng nh ng n n kinh t l n chu nh Nh t v Trung Qu c trong nh ng n m g n y gi m ng k ty thu c vo th tr ng M . Ch ng h n vo n m 2002 th tr ng M chi m t i 27% xu t kh u c a Nh t nh ng n n m 2007 ch cn 20%. Hi n nay Trung Qu c l th tr ng xu t kh u l n nh t c a Nh t, khng ph i M . i v i Trung Qu c t n m 2007 th tr ng xu t kh u l n nh t c ng chuy n t M sang EU. D nhin tuy gi m, v tr c a M v n cn cao v th tr ng n c th ba (nh u chu) b nh h ng c a kh ng ho ng M th xu t kh u t chu c ng gin ti p b nh h ng.

Trong tnh hnh , n i nhu s ng vai tr quan tr ng h n. M c ng s yu c u cc n n kinh t l n chu nh Nh t, Trung Qu c, Hn Qu c chuy n h ng chnh sch t ng n i nhu. ng ti n cc n c ny, nh t l ng nhn dn t s ln gi.

N i nhu c l khng t ng b vo ch gi m st trong xu t kh u nn t ng tr chu s gi m t c. Tuy nhin khng th c chuy n suy s p nh M .

ng kinh t t i

Nhn m t m t khc, cu c kh ng ho ng M s lm t ng ti ng ni v v tr c a cc n c chu trong quan h v i M v trong cc n l c qu c t nh m n nh th tr ng ti n t v kinh t th gi i. V i l ng d tr ngo i t r t l n (Trung Qu c l 1.540 t USD, ng u th gi i; Nh t x p v tr th hai v i 954 t USD, Hn Qu c 240 t ), cc n c chu ny s c th d dng mua nhi u tri phi u chnh ph M , tham gia s h u nhi u cng ty ti chnh c a M v tch c c xu t v n cho cc d n gip nh ng n c g p kh kh n v ngo i t . Hi n nay Nh t b t u cho th y vai tr . T p on ti chnh Mitsubishi UFG c a Nh t mua 21% c phi u c a Morgan Stanley, T p on Nomura mua m t s c phi u c a cc c s ho t ng c a Lehman

Brothers t i chu , chu u v Trung ng. B tr ng Ti chnh Nh t v a a n yu c u IMF ng ra l p qu h tr cc n n kinh t g p kh kh n v h a s ng gp tch c c.

nh h

ng

i v i Vi t Nam

nh h ng c a cu c kh ng ho ng v m t ti n t i v i Vi t Nam c l khng ng k . Nh ng lo i ch ng khon m hi n nay ang c v n c a nh ng cng ty ch ng khon v b o hi m c a M ch a bn Vi t Nam. H th ng ti n t v th tr ng v n, th tr ng ch ng khon Vi t Nam ch a lnh m nh, d t n th ng, d lm vo b t n ch y u l do cc y u t trong n i b Vi t Nam nh thi u tnh cng khai, thi u minh b ch, dn chng kh ti p c n, t n t i giao d ch n i gin..., ch khng lin quan nhi u n cu c kh ng ho ng M .

u t tr c ti p (FDI) Vi t Nam c l c ng khng b nh h ng nhi u t cu c kh ng ho ng ti n t M . Cc nh u t chnh Vi t Nam l Nh t, Hn Qu c, i Loan... Ngay c nh ng cng ty ch t o c a M n u c k ho ch u t vo Vi t Nam c ng s khng v cu c kh ng ho ng ny m nh hon k ho ch . Kinh nghi m c a th p nin 1990 cho th y kinh t Nh t suy thoi h u nh khng nh h ng g n FDI c a h Trung Qu c v Vi t Nam. Kinh nghi m c a Intel t i Vi t Nam c ng cho th y cng ty ny ch m tri n khai k ho ch u t n c ta ch y u v khng b o m c ngu n nhn l c c trnh cao c n thi t. Thnh ra, ti p t c ti p nh n FDI t Nh t, M v nhi u n c khc, Vi t Nam c n hon thi n cc i u ki n v ngu n nhn l c, c s h u c n, xy d ng cng nghi p ph tr ...

Vi t Nam ch u nh h ng n ng nh t t cu c suy thoi c a M c l l l nh v c xu t kh u. Hi n nay M chi m h n 20% t ng kim ng ch xu t kh u c a Vi t Nam. Nh ng ph n l n s n ph m c a ta xu t kh u sang M l hng may m c, giy dp v hng th y s n nn tr c m t ch nh ng m t hng ny g p kh kh n. D M khng g p kh ng ho ng, vi c t p trung xu t kh u m t s m t hng nh t nh sang M d gy va ch m v i cc nh s n xu t b n x . V n c a Vi t Nam l ph i n l c chuy n d ch c c u cc m t hng xu t kh u theo h ng cao c p h n, a d ng h n. Trong th i gian tru c m t, Vi t Nam nn c ng c s c c nh tranh c a cc ngnh cng nghi p khi kinh t M h i ph c s tri n khai chi n l c xu t kh u v i nhi u m t hng a d ng h n.

Vi t Nam c ng c n rt ra cc bi h c t cu c kh ng ho ng ti chnh M . N u h th ng ti n t pht tri n t pht v i s xu t hi n cc cng c ti chnh cng tinh vi, ph c t p th cng kh

qu n l. Th tr ng ch ng khon ph i c pht tri n t ng b c v ph i c c ch cng khai thng tin v vi c th c thi cc lu t l ph i c tnh minh b ch. Pht tri n th tr ng ti chnh m t cch v i vng s d pht sinh kh ng ho ng. i v i Vi t Nam hi n nay, m c tiu t i th ng c a h th ng ti n t l ph i lm sao gp ph n t ng s n xu t, chuy n d ch c c u s n xu t v xu t kh u, huy ng v n trong dn v gip nh ng doanh nghi p ti p c n v i v n. Thm vo , h th ng ti n t ph i hon ton n m trong kh n ng qu n l, gim st c a Nh n c. c nh v y, ph i u tin c ng c h th ng ngn hng, lm cho ngn hng tr thnh n i tin c y v g n g i v i dn chng l nh ng ng i g i ti t ki m, l nh ng nh u t . Ph i t o c ch cc doanh nghi p nh v v a ti p c n c v i v n th m i c th xc ti n u t pht tri n, t o cng n vi c lm, gp ph n t ng c ng s c c nh tranh c a n n kinh t .

Tr n V n Th : Gio s kinh t , i h c Waseda, Tokyo (Nh t B n), hi n ang nghin c u i h c Harvard, Cambridge (M ).

Tr n L Anh : Ph gio s kinh t v qu n tr kinh doanh,

i h c Lasell, Boston (M ).

T I SAO G I L FED M KHNG G I CENTRAL BANK (S 23/2009) (08/01/2010)

TS. Tn Thanh Tm a ph n, Chnh ph cc n c trn th gi i s d ng c m t Central Bank (Ngn hng Trung ng), cn l i s d ng c m t Federal Reserve (D tr Lin bang) nh C c D tr lin bang M FED, hay Reserve Bank (Ngn hng d tr ) ch ng h n nh : c (Reserve Bank of Australia), New Zealand (Reserve Bank of New Zealand), n (Reserve Bank of India); m c d, v c b n, ch c n ng, nhi m v c a Central Bank gi ng nh FED hay Reserve Bank, nh ng gi a Central Bank v FED v n c nh ng i m khc nhau kh l n, ty thu c vo tnh ch t s h u v v n v s l a ch n m hnh m cc qu c gia p d ng. Bi vi t ny khng i su so snh b t c v n g gi a Central Bank v FED hay Reserve Bank, m ch tm l c m t vi s ki n quan tr ng, t o nn ci g i l FED Hoa K , v cc cu c kh ng ho ng ti chnh do cc th l c ti phi t qu c t gy ra, lm c n c cho b n c t so snh, tm hi u. 1. H i ngh Tr Boston Gi t n c trn ly

Nh chng ta bi t, Hoa K v n l thu c a c a Anh cho n n m 1774, ph n i chnh sch thu c a Anh nh vo Tr (tea tax), m t h i ngh tr c c t ch c t i Boston (Boston Tea Party). Nhn d p ny, nhi u ng i M ng gi ng i da nh y ln tu ch tr c a Anh khiu chi n v nm cc thng tr xu ng bi n. Hnh ng b chnh quy n cai tr Anh n p. ch ng tr , pha M thnh l p cc i qun chi n u ch ng l i qun i Anh. Nhn s

ki n ny, vo n m 1774, ng Benjamin Franklin ng ra tri u t p m t H i ngh Philadelphia a ra chnh sch v quy n c a ng i M c ng thu . Trong ng Benjamin nh n m nh: N u nh ngn hng Anh khng t c o t quy n pht hnh ti n t c a x thu c a (t c n c M ) th ng i dn c a x ny s vui v ng cc kho n thu tr v cc s n ph m khc v n tr thnh nguyn nhn ch y u gy ra cu c chi n tranh c l p c a M . Sau , v i s chi n th ng vang d i c a on qun Massachusetts, H i ngh cho ra B n tuyn ngn c l p ngy 4/7/1776 v d i s lnh o ti tnh c a T ng George Washington, qun i M nh th ng qun i Anh vo n m 1781, theo Hi p c Versailles, n m 1785 Anh qu c chnh th c cng nh n c l p cho H p ch ng qu c Hoa K . T i th i i m ny, vai tr v t m nh h ng c a ng Benjamin Franklin c x p sau T ng George Washington. ng Benjamin c coi l ng i cha l p qu c c a n c M , ng l ng i duy nh t k tn vo 4 ti li u chnh th c v vi c thnh l p H p ch ng qu c Hoa K l: Tuyn ngn c l p, Hi p c Paris, Hi p c lin minh v i Php, Hi n php M . Quay l i H i ngh tr Boston, ng i ta coi H i ngh ti c tr Boston nh l gi t n c trn ly, a cu c cch m ng M n th ng l i, trong h th ng ti chnh - ti n t Hoa K b t u c nh ng b c thay i. C th : d i th i thu c a Anh, v n i u hnh chnh sch ti n t , in n v pht hnh ti n do Anh qu c th c hi n. Sau c l p, v n i u hnh chnh sch ti n t v in n pht hnh ti n do Hoa K m nh n. Tuy nhin, d i s c p c a cc nh ti phi t chu u ch y u l Anh, Php, c, Italia v cc nh ti phi t Ngn hng Hoa K , h th ng ngn hng M , c bi t l v tr c a Ngn hng Trung ng Hoa K b cc th l c ti phi t bi n th lin t c theo h ng NHTW t h u, ng nh m hnh NHTW t h u Anh qu c. Ni ng h n l NHTW Hoa K tr i qua cc cu c chi n m mu nh m xc l p tnh ch t s h u c a NHTW thu c v ai: Chnh ph hay cc nh ti phi t t nhn. Trong , tn g i (ngu n g c c a FED) di n bi n nh sau: t 1791-1811, c tn g i l First Bank of the United States (h c theo m hnh ngn hng Anh qu c) do T ng th ng Washington k thnh l p v c hi u l c trong vng 20 n m. Trong , cc nh ti phi t t nhn Hoa K nh J.P Morgan, Rockefeller v Gia t c Rothschild chi m 80% c ph n, Chnh ph Hoa K ch n m gi 20%. N m 1811-1816, khng c Central Bank; n m 1816-1836, l Second Bank of the United States, trong , cc nh ti phi t Hoa K v Gia t c Rothschild ti p t c n m gi 80% c ph n, cn Chnh ph Hoa K ch n m gi 20%. T n m 1837-1862, l Free Bank Era; t 1846-1921, l Independent Treasury System; t 1863-1913, l National Banks; t 1913 - n nay l Federal Reserve System, t c FED ngy nay. Nh v y, tn g i c a FED lin t c c thay i qua cc th i k , trong c nh ng giai o n xu t hi n cng lc ba lo i hnh: Free Bank Era, Independent Treasury System, National Banks Mi n n m 1913, m i chnh th c c tn g i l H th ng d tr lin bang (FED). T i sao v y, cu chuy n b m t o JekyII l m t ph n c a l ch s FED. 2. B m t o JekyII N i s n sinh ra Federal Reserve (FED)

c i t v v c d y n n ti chnh Hoa K sau cu c i kh ng ho ng ti chnh x y ra t i M n m 1907, n m 1908, T ng th ng Theodore Roosevelt (1901-1909) l v T ng th ng th 26 c a M quy t nh thnh l p y ban ti n t qu c gia (National Monetary Commission) ch nh n v

c i cch h th ng ti chnh M . Ch t ch y ban ti n t qu c gia lc b y gi l Ngh s Nelson Aldrich (pha bn ngo i c a David Rockefeller). David Rockefeller l ng vua d u l a, Ch t ch t p on d u l a Standard Oil, c m nh danh l ng i giu nh t n c M cho n khi ng qua i n m 1937. Tr c khi b t tay vo c i cch, ng Aldrich v cc thnh vin trong y ban ti n hnh chuy n cng du chu u trong vng 2 n m nh m kh o st v nghin c u ton di n h th ng ti chnh chu u. Khi tr v n c, ng cng cc thnh vin v cc nh ti phi t ngn hng hng u n c M lc b y gi b t tay vo th c hi n cng cu c c i t h th ng ti chnh v ngn hng M , c bi t l Ngn hng Trung ng. D u m c c t vo ngy 22/11/1910, t c ngy m Nelson Aldrich cng cc nh ti phi t ngn hng quan tr ng nh t n c M lc b y gi ti n ra hn o JekyII thu c bang Georgia. L m t hn o ngh ng thu c s h u c a nh ng nhn v t giu c siu h ng M , trong c J.P.Morgan. Morgan c ng l ng i thnh l p ra cu l c b i s n trn o JekyII. T i y, Nelson Aldrich thnh l p The First Name Club, v i tn g i c a cu l c b nh v y, bu c t t c nh ng ng i ph c v trn o JekyII ch c x ng tn, tuy t i khng c x ng h i v i nh ng v khch quan tr ng ( n t t li n). T c ng i ta trnh khng nh c t i Last Name nh m khng cho ai bi t, k c ng i h u, ngh a l d b t c ai trn o c nghe tr m cc cu c m tho i c a nh ng nhn v t chp bu v ti chnh ny th c ng khng bi t tn h l ai, ni l i cho ng i ngoi hay bo ch bi t v h . Chnh v v y, cho n ngy nay, t c ti li u nh c n ho c vi t m t cch y v The First Name Club. l i u b m t g n li n v i hn o JekyII Island, ngoi kh i bang Georgia, c coi l ci ni sinh ra FED. Nhm ng i do Nelson Aldrich d n u g m m t s nhn v t c ch n l c r t c n tr ng trong gi i ti chnh v ngn hng Hoa K lc b y gi . Trong s , ng i ng vai tr quan tr ng nh t l ng Paul Warburg (1868-1932) ng i M g c c, di c sang M n m 1904, nh p qu c t ch M n m 1911. Paul n M v hn m t kho n v n kh ng l vo Cng ty Kuhn Loeband Company t i New York. Paul c ng l i di n c a dng h Rothschild n i ti ng c, Anh, Php, Italia m nh n ch c T ng cng trnh s c a C c D tr lin bang M (FED), kim ch t ch u tin c a FED. Paul Warburg c 4 anh em u l nh ng nhn v t n i ti ng trong gi i ti phi t ngn hng th i b y gi , g m: Max Warburg - anh trai c l C c tr ng C c tnh bo c, Paul Warburg l ng i em th hai gi ch c Ch t ch FED nhi m k u tin v l ng i gi ch c v cao nh t v ti chnh Hoa K th i b y gi , Felix Warburg - em trai th ba l c ng cao c p c a Cng ty Kuhn Loeb, Fritz l em trai th t gi ch c Ch t ch S giao d ch Vng Humburg c, l ng i t ng i di n cho Chnh ph c b m t gi ng ha v i Nga. C b n anh em nh h Warburg u l nh ng nhn v t chp bu mang trong mnh dng mu do thi Ng i c. Xin nh c l i r ng, m c d Gia t c Rothschild khng c m t trn o JekyII, nh ng ton b nh h ng hnh thnh FED u do Gia t c Rothschild (bi vi t s c p c th ph n ti p theo) i u khi n ng sau h u tr ng thng qua Paul Warburg nhn v t chnh thi t k ra FED. Cng v i Paul l cc nhn v t ti phi t nh : Nelson Aldrich th ng ngh s , Ch t ch y ban ti n t qu c gia; A.Piatt Andrew Tr l B tr ng Ti chnh M ; Frank Vanderlip Ch t ch National Bank City; Henry P. Davision c ng cao c p c a Cng ty J.P.Morgan; Charles D.Norton Ch t ch First National Bank; Benjamin Strong tr l c a J.P.Morgan. Nhm lm vi c do Nelson Aldrich ch tr h p trong vng 9 ngy lin t c, vi t nn m t d lu t c i t

h th ng ngn hng v lu t php ti n t trnh ln Qu c h i. D lu t m i c nh ng c i m khc v i d lu t tr c , ch : nh c p trn, tn g i c a Ngn hng Qu c gia Hoa K thay i lin t c, cho n n m 1863-1913, m i chnh th c g i l Ngn hng Qu c gia Hoa K ( c hi u l Ngn hng Trung ng). Sau kh ng ho ng ti chnh 1907, nh ng y u km c a Ngn hng Qu c gia b c l , ni m tin dn chng vo s i u hnh c a Ngn hng Qu c gia suy gi m m nh, b i Ngn hng Qu c gia l ngn hng t nhn, do cc nh ti phi t ngn hng t nhn Hoa K v qu c t l p nn. Chnh v v y, ph c h i s c m nh c a Ngn hng Qu c gia do t nhn n m gi , i u c bi t u tin c a d th o m i l i tn Ngn hng Trung ng thnh C c D tr lin bang (Federal Reserve System FED) m c d b n ch t bn trong khng thay i. Vi c i tn t Ngn hng sang D tr nh m nh l c h ng d lu n cng chng, lm cho cng chng tin r ng c quan i u hnh ny l c quan c a Chnh ph , do nhn vin Chnh ph i u hnh, ch khng ph i l t nhn i u hnh (cc nh ti phi t). H n n a, tn g i Ngn hng Trung ng th ng lin quan n hng lo t m m u en t i c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t Anh qu c, v th Paul ki n ngh nn s d ng tn g i C c D tr lin bang (FED) thay cho NHTW che y tai m t thin h . Bn c nh , FED c a M c thi t k theo ki u t nhn n m gi c ph n. Khc v i Ngn hng Th nh t (1791-1811 c tn g i l First Bank of the United States) v Ngn hng Th hai (1816-1836 c tn g i l Second Bank of the United States), l trong c c u c ph n c a FED th 20% c ph n v n c c a Chnh ph t i Ngn hng Th nh t v Th hai, nay c t nhn ha, do FED tr thnh m t NHTW t h u thu n ty. Th hai: nhn v t ch u trch nhi m ch tr FED ph i l m t chuyn gia hng u c a Ngn hng New York. nh n c s ng h c a cc ngh s n t cc bang khc, c bi t l cc bang thu c mi n Trung ty n c M v n khng a cc chuyn gia n t mi n ng, trong c Ngn hng New York. V v y, Paul thi t k lm sao cho 12 ngn hng a ph ng c u thnh vo FED nh m trung ha cc m i quan h , v thu n cho vi c l a ch n nhn v t ng u FED ph i l c a Ngn hng New York. M c d trn th c t , Ngn hng New York lun n m v tr th ng l nh, cc ch tr ng chnh sch do Ngn hng New York a ra u l kim ch nam hnh ng cho ton b cc ngn hng a ph ng th c hi n. Th ba: tr s chnh c a FED ng t i Washington ch khng ph i l New York, m c d New York l trung tm ti chnh (Ph Wall) khng nh ng c a Hoa K m c a ton th gi i, y c ng l v n c Paul thi t k nh m trnh s k th c a dn chng M i v i cc ngn hng n t New York th i b y gi . Th t : tm nh ng ng i ng u 12 FED a ph ng, trong Paul cho th y m t i u r ng: cc ngh s mi n Trung ty n c M th ng t r m i th ch v i Ngn hng New York, do , kh ng ch 12 FED a ph ng, Paul xu t T ng th ng l ng i ch u trch nhi m b nhi m ng i ng u 12 FED a ph ng, m khng ph i l Qu c h i. i v i FED Trung ng, H i ng Th ng c FED c 7 thnh vin, Ch t ch FED do T ng th ng b nhi m, 2 thnh vin khc c a FED i di n cho Chnh ph l B Ti chnh v Kho b c M , cn l i l cc ng ch ngn hng t nhn. Trong , T ng th ng ch c quy n b nhi m v mi n nhi m 1 thnh vin trong vng 2 n m. Nh v y, 1 nhi m k T ng th ng 4 n m th T ng th ng ch c quy n b nhi m v mi n nhi m 2 thnh vin trong H i ng Th ng c FED. N u nhi m k T ng th ng ko di 8 n m (2 nhi m k ) th quy n b nhi m v mi n nhi m ch c t i a 4 ng i, v 4 ng i ny

ph i c Th ng vi n thng qua, l i u khng d . L ch s M ch ng minh i u ny. Ch ng h n ng Alan Greenspan nguyn l Gim c T p on J.P.Morgan, c T ng th ng Reagan b nhi m vo v tr Ch t ch FED vo n m 1987, cho n n m 2006 m i ngh h u, ng tr i qua 4 i T ng th ng, m khng ph i ngh gi a ch ng, i u ch ng t s c m nh c l p c a FED v vai tr i u khi n c a cc nh ti phi t Hoa K ni ln tnh khc bi t trong i u hnh c a mnh so v i cc qu c gia khc. 3. V n, m ng l i v in n ti n c a FED

- V n: v n c a FED do cc FED a ph ng ng gp, trong FED Bank c a New York (Federal Reserve Bank of New York) n m a s c ph n, chi m 53% c ph n v quy t nh ton b ho t ng c a FED. Trong FED Bank c a New York th Citibank v J.P.Morgan Chase Co n m a s c ph n. Citibank l c a gia nh Rockefeller - ng vua d u l a nh c p trn. Cn J.P.Morgan Chase Co l c a gia nh Morgan. J.P.Morgan (1837-1913) l ng trm c a ngnh cng nghi p M , ng thnh l p T p on Thp Hoa K v i t ng s v n ln n hng t USD, b o tr ti chnh cho International Havester, AT&T, General Electric, l cha c a d n xy d ng h th ng ng ray c a M . c bi t d i s lnh o c a ng, cc ngn hng l n c a New York ng vai tr nh l Ngn hng Trung ng c a M . Do , cc chnh sch FED Bank c a New York a ra c coi nh l nh h ng cho ton b cc FED a ph ng th c hi n. M t i u c bi t n a, l trong th i k i u hnh c a J.P.Morgan, ng k t h p c l i ch c a cc cng ty c nh tranh t o ra m t h th ng kh ng l v n nh. Hai gia nh Rockefeller v J.P.Morgan cng v i gia nh Carnegie (Vua s t thp c a n n cng nghi p M ) v gia nh Rothschild (dng h ng i do thi, nh c t i c), n i ti ng v giu c trn th gi i. M i khi ni n dng h ny l ng i ta suy ngh ngay n quy n l c v ti n b c. Gia nh Rothschild xy d ng nn m t h th ng ngn hng t nhn v chi ph i ph n l n th tr ng ti n t , tn d ng chu u trong m t th i k di. Tn ng g n li n v i Ngn hng Rothschild t i 5 trung tm ti chnh ti n t l n nh t chu u lc l: Frankfurt- c, London Anh, Paris-Php, Vienne-o, Napoli-Italia do 5 con trai c a ng lm ch . N u Bill Gates ng ch t p on Microsoft hi n c gi i truy n thng li t vo danh sch m t trong nh ng ng i giu c nh t th gi i hi n nay, th nh ng th l c v hnh nh Gia t c Rothschild t khi xu t hi n trong top nh ng ng i giu nh t, m c d trn th c t , h m i chnh l nh ng ng i giu nh t hnh tinh, trn c Bill Gates nhi u l n, song do gi i truy n thng b cc ng trm ny kha mi ng nn khng ai c th bi t c ti s n c a h l bao nhiu. Hi n t i, c 7 nhn v t quan tr ng c a Ph Wall ang kh ng ch i b ph n cc ngnh cng nghi p c b n c ng nh ngu n v n c a n c M l: J.P Morgan, James J.Hill, George Berk (Ch t ch First National Bank) tr c thu c T p on Morgan; 4 ng i cn l i l John Rockefeller, William Rockefeller, James Stillman (Ch t ch National City Bank), Jacob Schiff (Cng ty Kuhn Loeb) tr c thu c T p on Standard Oil Cities Bank. u m i trung tm v v n do h t o nn ang tr thnh th l c ch y u kh ng ch n c M . C ng chnh 7 v tai to m t l n c a Ph Wall chnh l nh ng ng i th c s i u khi n vi c thnh l p C c D tr lin bang M . S ph i h p nh p nhng v h t s c b m t gi a nh ng ng trm trn v i Gia t c Rothschild c a chu u cu i

cng l p nn m t phin b n c a Ngn hng Anh qu c t i M c tn g i l FED t nhn hon ton. - M ng l i chi nhnh c a FED: Federal Reserve System g m c 12 FED bank a ph ng, m i FED bank a ph ng l 1 bank thu c s h u c a cc ng ch nh bank t nhn, bao g m: 1Boston, 2-New York, 3- Philadelphia, 4- Clavelands, 5- St Louis, 6- San Francisco, 7Richmond, 8- Atlanta, 9-Chicago, 10- Minneapolis, 11- Kansas City, 12 Dallas. - In n ti n: Hi n t i, vi c in n ti n t i Hoa K do 2 c quan m nh n, c th : FED (bao g m 12 FED New York v a ph ng) m nh n vi c pht hnh ti n gi y, B Ti chnh pht hnh ti n xu (coins) c m nh gi One Cent, Five Cents, One Dime, One Quarter v m t s ng ti n One Dollar. Trong , m i m t FED khu v c c k hi u b ng 1 ch ci, nh ng ch ci ny in trn gi y b c m cc FED pht hnh, c th nhn bn tri t ti n dolla chng ta th y c ch k hi u A pha 4 gc c ghi s 1 n m trong lng t ti n, t c ng ti n do FED Boston in n; t ng t FED New York l B, b n gc c s 2 nh , t c ng ti n do FED New York in n; FED Philadelphia l C {3}, FED Clavelands l D {4}, FED Richmond l E {5}, FED Atlanta l F {6}, FED Chicago l G {7}, FED St Louis l H {8}, FED Minneapolis l I {9}, FED Kansas City l J {10}, FED Dallas l K {11} v FED San Francisco l L {12}. 4. Kh ng ho ng ti chnh v vai tr c a cc nh ti phi t Ngn hng qu c t Do FED b kh ng ch b i cc nh ti phi t ngn hng v t p on cng nghi p hng u t i M v chu u ni trn, nn tr c khi FED ra i, hay sau khi FED ra i th b n ch t ho t ng c ng khng c g thay i. FED lun ng vai tr l NHTW c a Hoa K v c ng l NHTW c a th gi i, b i FED lun h i t nh ng b c k ti v l nh v c ti chnh ngn hng (ni ng h n l nh ng nh ti phi t hng u th gi i v l nh v c ngn hng) n m gi vai tr i u hnh FED. H l nh ng th l c c th t o ra b t c cu c kh ng ho ng no, n u h c n. V v y, b t c cu c kh ng ho ng no x y ra, u c nguyn nhn v n ch a ng sau l c m t th l c thao tng. Ch ng h n, theo th ng k, cc kh ng ho ng ti chnh x y ra t nh ng n m 1857 n nay u do cc th l c ti phi t ngn hng t o ra, nh m gy p l c v i Chnh ph n u m t chnh sch no gy b t l i cho cc nh ti phi t, hay cc ngn hng c ng u khng tun theo FED New York, n i t tr s chnh c a cc nh ti phi t Ph Wall Hoa K v chu u. Theo Tc ph m Chi n tranh ti n t (Currency Wars ) c a tc gi Song HongBing cho bi t: Ph Wall khng ng ng p d ng th o n t o ra kh ng ho ng ti chnh lo i b cc ph n t i l p. Trong cc n m 1857, 1870, 1907 v mu n p Chnh ph M xy d ng l i NHTW t h u (t c FED ngy nay), cc nh ti phi t ngn hng qu c t lin t c h p tc v cng nhau t o ra kh ng ho ng ti chnh. Cu i cng h c ng t m c ch l thnh l p FED t h u theo mu n thng qua cc cu c kh ng ho ng ti chnh, t kh ng ch hon ton quy n pht hnh ti n c a M . Ch tnh ring cu c kh ng ho ng ti chnh x y ra t i M n m 1930 n 1933, t ng c ng c 8.812 ngn hng ph i ng c a, do cc ngn hng ny t ng t thi b ng vai ph i l a v i 5 i gia ti chnh New York, ng th i khng ch u vay n t h th ng C c D tr Lin bang M nn cc ngn hng v a v nh ph i n i ui nhau ph s n. ng v ng i vay ti n, ch tnh ring 1 ngy, t i 1 bang

c a Hoa K trong cu c kh ng ho ng 1930-1933 c 60.000 ngi nh v nng tr ng b pht m i. M t th o n ki m ti n khc c a cc ngn hng qu c t l t o ra cc cu c suy thoi kinh t . Tr c tin, h m h u bao thc y tn d ng pht tri n, t o nn tnh tr ng th tr ng bong bng, r i sau khi ti s n c a ng i dn d n vo c n sng u c th rt m nh vng quay l u chuy n ti n t , t o nn suy thoi kinh t v s t gi ti s n. Khi gi ti s n s t xu ng ch cn 1/10, th m ch, l 1/100 gi tr th c th cc nh ti phi t l i ra tay mua vo. Trong ngn ng c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t th hnh ng ny c g i l xn lng c u (fleecing of the flock). Sau khi Ngn hng Trung ng t nhn c thnh l p, c ng v ph m vi c a hnh ng xn lng c u t n m c ch a t ng c ti n l trong l ch s . Hnh ng xn lng c u c cc nh ti phi t ngn hng qu c t ra tay g n y nh t chnh l t o ra cu c kh ng ho ng ti chnh n m 1997 trn c th cc con h nh v r ng nh c a chu . T ng t , chng ta c th th y cu c kh ng ho ng ti chnh n m 2007-2008 c ng l cu c xn lng c u trn ph m vi ton c u. Cu c kh ng ho ng bu c 106 ngn hng t i M ph i ng c a, ph s n (ch a k cc ngn hng chu u) v bu c hng tri u ng i dn t u sang lm vo c nh n n n; cc ngn hng ng c a t i M trong cu c kh ng ho ng ny v n ch y u l nh ng ngn hng nh , a ph ng. N u nh gi kh ng ho ng hai gc nhn cc nh ti phi t v dn chng, tc ph m Curruncy Wars c ng a ra nh n xt r ng: i u m cc nh ti phi t ngn hng c n chnh l nguy c kh ng ho ng v suy thoi nghim tr ng trong i s ng x h i. D i s e d a c a kh ng ho ng v suy thoi, ng i dn d tr nn th a hi p nh t, s on k t d b ph v nh t, d lu n d b d n d t nh t, s c t p trung x h i d b phn tn nh t, v ng nhin, m u k c a cc nh ti phi t ngn hng c ng d c th c hi n nh t. V v y, kh ng ho ng v suy thoi c cc nh ti phi t ngn hng xem nh m t th v kh c s d ng m t cch hi u qu nh t nh m i ph v i Chnh ph v ng i dn. R rng, kh ng ho ng v suy thoi l con bi c a cc nh ti phi t ngn hng qu c t t o ra, do trong mi tr ng ton c u ha, cc sch l c i ph v i kh ng ho ng v suy thoi c a cc qu c gia ang pht tri n c n ph i h t s c th n tr ng v chnh xc m i trnh c cc b y xn lng c u c a cc nh ti phi t qu c t