Matina Ploa

Matina ploa poznata kao i osnovna ploa (engleski motherboard, mainboard) je centralni dio hardvera u raunalu. Na nju se ugrauje (prikljuuje) sav hardver u raunalu, na primjer: grafika kartica, mrena kartica, zvuna kartica, modem, tvrdi disk, RAM itd. preko rubnih spojnika.

Osnovne komponente matine ploe su:

northbridge i southbridge kao odvojene cjeline ili integrirane u jedan ip rubni spojnici koji slue za umetanja raznih kartica za proirenje ili za prikljuivanje raznih perifernih jedinica, ulazno/izlaznim jedinicama, masovnim spremitima podataka.

Ostale komponente na matinoj ploi mogu biti:

visoko integrirani krugovi tzv. ip set koji obnaaju mnoge funkcije koje su obino funkcija kartica za proirenje (tako se na veini modernih matinih ploa moe nai integrirana zvuna kartica i mrena kartica, a neki modeli sadre i grafiku karticu)

Kako radi matina ploa?

Jedan od najvanijih dijelova matine ploe je sabirnica. Preko sabirnice idu svi podaci, te tako komponente meusobno komuniciraju. Brzina sabirnice se mjeri u MHz-ima (megahercima). to je vea brzina to se vie podataka istovremeno moe prenijeti. Najbitnija sabirnica je FSB sabirnica, koja povezuje Northbridge i CPU, a kako memorija ide preko Northbridge-a FSB-ova brzina moe dramatino poveati performanse raunara. Osim FSB-a, postoje i druge sabirnice: Memorijska sabirnica spaja Northbridge sa memorijom IDE sabirnica spaja Southbridge sa hard diskovima ili CD/DVD ureajima AGP sabirnica spaja grafiku kartu sa memorijom i CPU PCI sabirnica spaja PCI slotove sa Southbridge-om, takoer PCI sabirnicu koristi novi PCI Express (koji se namee kao zamjena za PCI i AGP)

Dijelovi matine ploe

ipset: Glavni dio koji vee sve ostale dijelove sa procesorom, te alje glavnom procesoru (CPU) informacije ostalim dijelovima. Sastoji se od dva dijela:

NorthBridge: NorthBridge je direktno povezan sa procesorom preko FSB-a (en. Front Side Bus ili sabirnica) to omoguava brzu dostupnost podataka iz memorije i grafike kartice. Od njega najvie zavise performanse matine ploe. Integrisan je na matinu plou to znai da se ne moe mijenjati, ali njegova voltaa i performanse se mogu mijenjati kroz BIOS ili softverski. Southbridge: Southbridge je sporiji od Northbridge-a te sve informacije iz procesor-a idu prvo preko Northbridge-a pa tek onda na Southbridge koji je sabirnicama spojen na PCI, USB, zvuni ip, SATA i PATA konektore itd.

Socket: Socket odreuje koji procesor se moe ugraditi u matinu plou. Nemogue je staviti AMD procesor u matinu plou koja podrava Intel socket (i ipset). Najkoriteniji socketi danas su:

Socket 478 - Stariji Pentium i Celeron procesori Socket LGA775 - Novi Intel Pentium 4 procesori Socket A - Stari AMD Athlon procesori Socket 754 - AMD Sempron i neki AMD Athlon procesori Socket 939 - Brzi i jako koriteni AMD Athlon 64-bitni procesori Socket AM2 - Zamjena za socket 754 i 939, koristi DDR2 memoriju

BIOS: Basic Input/Output System (BIOS) kontrolie osnovne funkcije raunara i svaki put provjerava svoje stanje prilikom paljenja raunara. Memorijski slotovi: Slue kao dom za RAM memoriju, obino ih ima vie. PCI utor: PCI (en. Peripheral Component Interconnect) konektori za zvune, TV, mrene, i nekada i grafike karte.

AGP utor: en. Accelerated Graphics Port (AGP), konektor iskljuivo namijenjen za grafike karte, karakterie ga vea brzina od PCI-a. IDE konektori: en. Integrated Drive Electronics (IDE), slui za spajanje PATA hard diskova, optikih ureaja (DVD/CD-ROM/RW); obino se nalaze dva konektora. SATA konektori: en. Serial Advanced Technology Attachment (SATA) je neto novijeg datuma nego PATA, slui za konektovanje SATA hard diskova i logino donosi bolje mogunosti; sam konektor je neto manji i praktiniji. USB prikljuci: en. Universal Serial Bus (USB) slui za prikljuivanje vanjskih ureaja (printera, memorijskih stickova itd.). Najnoviji standard je USB 2.0, koji je mnogo bri od starog USB 1.1. Legacy konektori: Rije je o prevazienim konektorima (serijskom i paralelnom), ali su jo uvijek tu radi podrke starim ureajima iako se sve manje koriste. Odlikuje ih mala brzina. Konektori za periferije: Konektori za mi i tastaturu su takoer veoma stari i nisu se previe mijenjali. Danas se mievi i tastature (rjee) sve vie proizvode za USB standard. CMOS baterija: Pamti neke vitalne i osnovne postavke. U sebi sadri i sistemski sat koji pamti tano vrijeme i kada je raunar ugaen. Integrisani dijelovi: Veina ploa danas ima ve ugraene zvune, mrene pa i grafike ipove. Naponski konektor: Preko njega matina ploa dobiva struju (od napojne jedinice), te je raspodjeljuje ostalim dijelovima na matinoj ploi.

Oblici matinih ploa

Vremenom su se pojavljivali razni standardi za matine ploe, odnosno Form Factor koji odreuje oblik i veliinu matine ploe, te njen nain funkcionisanja i mogunosti. Danas je uobiajen ATX standard, dok imamo i njegovu mikro varijantu mATX za ploe namijenjene manjim kuitima, dok je obina ATX ploa neto vea. Takoer, postoji stari AT standard koji je osnova ATX-a, ali se danas vie ne proizvode matine ploe za taj standard. Najnoviji standard je Intelov BTX format matinih ploa.

Standardne veliine matinih ploa su:

Matine ploe razvijene su veinom za raunala koja koriste otvorenu arhitekturu kao recimo Apple II ili IBM PC. Glavna svojstva razlikovanja matinih ploa su vrste procesorskog socketa, grafikog suelja, te razliite standardizirane veliine matinih ploa.

Izradila:
Dejana Cvitan, 1.e