What else could we talk about?

weblog op woensdag: Anna van Leeuwen

woensdag 19 augustus 2009 Vergeten welke dag het is, iets van de taal oppikken en verbranden. Na maandag konden we drie absolute vakantiegevoel-musts afstrepen. 'Chiuso lunedi' betekent in het Italiaans 'Maandag gesloten'. Kunst en maandag is geen goede combinatie. Op een bruggetje vlakbij de gesloten Mexicaanse expositie nemen we pauze. Traag passeren gondels vol zwetende, filmende en fotograferende toeristen. We smeren zonnebrand op elkaars schouders (tevergeefs) en maken idyllische foto's van het uitzicht. Dinsdag wagen we een nieuwe poging. Ik wist dat Teresa Margolles' presentatie niet makkelijk verteerbaar zou zijn. Ik wist dat ze eerder 127 stukjes bebloed hechtdraad aaneenreeg, luchtbellen rondblies van zeepsop waarin lijken waren gewassen en vorig jaar op de Manifesta een ruimte had bevochtigd met vocht waarin - wederom - lijken waren gewassen. Lees meer Ik wist ook dat die ruimte weinig indruk had gemaakt op Nederlandse recensenten. Sandra Smallenburg schreef 'Een compleet lege ruimte blijkt te zijn schoongemaakt met het water waarmee in Mexico City ongedentificeerde lijken zijn gewassen. Tsja, denk je dan, het zal wel.' (NRC Handelsblad, 25 juli 2008). Marina de Vries vond het 'huiveringwekkend slecht': 'Haar (Margolles) werk, de besproeiing van een ruimte met vocht, is nauwelijks te zien of te ervaren. Wanneer vervolgens het tekstbordje verklaart dat het ingelaten vocht afkomstig is van een Mexicaans mortuarium waar het gebruikt wordt om lijken te wassen, slaat de ergernis toe. Hoe misplaatst dramatisch. Hoe ongelooflijk vergezocht.' (Volkskrant, 31 juli 2008). What else could we talk about? heet de presentatie van Margolles. Voor haar is deze morbide kunst niet vergezocht, maar zijn deze lijken aan de orde van de dag, onvermijdelijk. Ze was zelf werkzaam in een mortuarium, ze leeft in Mexico, waar de aantallen doden door geweld schrikbarend zijn en blijven toenemen, dus 'Waar moeten we het anders over hebben?' Ik had verwacht dat het werk dat ze maakt iets is waar Mexico het liever niet over heeft, maar Margolles wordt als afgevaardigde ondersteund door het ministerie van Buitenlandse Zaken, de nationale raad voor kunst en cultuur en de nationale universiteit van Mexico. Het Palazzo waarin Margolles werk wordt gexposeerd lijkt wel een spookhuis: het behang rot weg, verf bladdert af, het past er bij. De suppoost, die in de koelte van het oude gebouw een boek zit te lezen, wijst ons de trap op.

In de eerste zaal hangt een bordje bij het balkon. Een van de vlaggen die daar hangt blijkt gempregneerd met verzameld bloed van 'execution sites' aan de Noordelijke grens van Mexico. Teresa Margolles, What else could we talk about?, 2009 (links: poster op de gevel, rechts: vlag) Gelukkig zit er glas tussen. Maar Margolles spaart ons heus niet, er volgen kamers die regelmatig worden schoongemaakt met 'lijkensop', de emmer staat klaar, in de volgende zaal hangen nog meer gempregneerde doeken, en beneden betreden we een ruimte waarin dergelijke doeken nat worden gehouden. Teresa Margolles, What else could we talk about?, 2009 Meer dan richting de anonieme doden gaan mijn gedachten uit naar de suppoost die bij de dampende doeken zit. Zou zij af en toe van plek mogen ruilen met de dame in de ontvangsthal? Terug in de ontvangsthal vinden we ook daar een titelbordje 'Table, 2009. Concrete furniture manufactured with a mixture of fluids collected from the place where a person was murdered'. We kijken rond, de suppoost kijkt op, wijst naar de tafel waar haar boek op rust en zegt kalm: 'It is this table'. We glimlachen: 'Aha...'. Eenmaal buiten halen we diep adem. Maakte deze expositie nou heel veel indruk of hebben wij vooral gewoon een zwakke maag? De maag is inmiddels hersteld, de indruk die Margolles' spookhuis Palazzo maakte is nog niet geweken. Misschien is het wel makkelijk scoren, om steeds overal bloed op te smeren. Ik blijf vooral verbaasd door de ondersteuning vanuit Mexico, voor dit paviljoen dat zo zeer geen vakantie-folder is. Kennelijk waren het ministerie, de raad en de universiteit het met Margolles eens: we moeten het hier over hebben, dit moet gezien worden. Het heeft mij een absurde vakantie-foto opgeleverd: een lieflijk Venetiaans doorkijkje, een gondel en een bebloede vlag, die mij op maandag helemaal niet was opgevallen.

Anna van Leeuwen (26) woont in Amsterdam, schrijft over kunst en is webredacteur van www.kunstbeeld.nl.