Morfologija

Uvod

ta je morfologija?
deo nauke o jeziku gramatike gramatika: prouava gramatiko ustrojstvo jezika, tj. utvruje gramatika znaenja, naine i sredstva na koje se ona izraavaju, pravila promene tvorbe rei .... gramatika: morfologija i sintaksa

ta je morfologija?
deo nauke o jeziku koji se bavi REIMA: oblik i tvorba struktura rei podela: morfologija u uem smislu: vrste rei tvorba rei (derivatologija)

Osnovna jedinica
re? morfema? re: 2 kriterijuma: znaenjska jedinica sa sopstvenim naglaskom, delovi rei se ne mogu razdvajati (interno stabilna): huvudgator: *gathuvudor vennlig: * ligvenn Blumfild: minimalna slobodna forma (ini iskaz)

Re?
fonoloka re: re u govoru; fonoloki granini signali ortografska re: jedinica pisma; granica: razmak ili znak interpunkcije Vad tycker du om filmen? Tycker du om filmen? Han hlsar inte p mig. (2 tumaenja)

Re?
gramatika / morfosintaksika re: oblici promene, paradigme*; re u svom gramatikom znaenju bilen <odreena jednina rei BIL> bilar <neodreena mnoina rei BIL> bilarna <> liten <neodreena jednina mukog roda rei LITEN> lita <>

Re?
leksema: apstraktna jedinica kojoj pripadaju svi oblici paradigme; svi gramatiki oblici rei koji imaju isti semantiki sadraj bil, bilen, bilar, bilarna = BIL liten, lita, lite, lille... = LITEN ls, lse, lser, lste... = LSE

Veba: Koliko ima rei?

Riba ribi grize rep. Kari og Ola gikk p tur i skogen, for de liker g p tur.

Osnovna jedinica - morfema

najmanja jezika jedinica koja ima znaenje = najmanji jeziki znak plan izraza morfeme = morf plan sadraja morfeme = sema Primeri: in- (inaktiv), im- (immigrant), ir- (irrational) -a (jenta, snakka, lita): -dde (bodde)

Vrste morfema
leksika/korenska : gramatika morfema = leksiko i gramatiko znaenje arbeid- : -et bil- : -en slobodne : vezane morfeme = samostalnost pojavljivanja arbeid-, skriv- : -er, - er nulta morfema: nema morf BIL bil <neodreena jednina> bil+ {}

Vrste morfema: kombinacije

slobodna korenska arbeid-, bog-, skog- ... vezana lingon, tyttebr kirsebr kpte

gramatika av, om

klokka afiksi

Afiksi
podela: 1. prema funkciji flektivni: nastavci za oblik (bjningsmorfem, byningsendelser, bjningsendelse = fleksiv) derivacioni: tvorba rei nattlige ovnliga bogligt lrare, klokare

Afiksi
2. prema poloaju postfiksi (sufiksi + nastavci) prefiksi infiksi
(sundaneki): budak bARudak; maneh - ?

interfiksi
bygningSinspektr, julEgave, gatUkk, skolbokShylla

cirkumfiksi
(indoneanski): kaya KEkayaAN; miskin - ?

Osnova i koren
osnova (stam/stamme): osnova na koju se dodaju nastavci za oblik tvorbena osnova prosta: venn + lig izvedena: vennlig + het sloena: vnfast + het koren (rot/rod): bazni oblik = korenska morfema ono to ostane kada se skinu svi afiksi, nedeljiv

Alomorf
morfema: apstraktna jedinica morf: konkretna realizacija jedna morfema se moe realizovati u vie varijanti, kao vie morfova alomorfi: kontekstualno uslovljene varijante morfema fonoloki alomorfi: in-, im-, il-, irmorfoloki alomorfi: springer, kallar; fiskar, drer gramatiki: stor strre strst: [stor] / [str]

Fleksija (bjning, by/n/ing, bjning)

afiksativna: gutt gutten; ros rosor; krig krige; hus hus unutranja: skrive - skrev; gs - gss; barn - brn unutranja + afiksativna: gripe grepet; hand hnder; bog - bger supletivna:

Supletivizam
jedna leksema : vie morfosintaksikih rei razliitih osnova on njega ovek ljudi god bedre best vre er vi oss dlig smre smst liten lille vesle sm mindre