A.

Kh hu Vng nhit i m bao gm cc vng kh hu m nhit trung bnh hng thng thng cao v quanh nm trn 18C, lng ma vt qu bc hi thy xut trong t nht 270 ngy trong mt nm (Salati et al., 1983; CGIAR, 1990a; Lugo v Brown, 1991). S phn tch chi tit cc sinh kh hu c rng trong vng nhit i c Holdridge (1967) thc hin. Lng ma hng nm thay i t 1500 n 2500 mm, vi mt s vng nhn mt lng ma vt qu 6000 mm mi nm. Lng ma trung bnh trong vng nhit i m cao hn mc trung bnh th gii khong ba ln. Trn c s ch nhit m, vng nhit i m cng c gi l " vng nhit i nng m". Chnh s lng v s phn phi ca ma thay v s bin thin nhit l yu t xc nh cc ma (v d, ma ma i vi ma kh). B. Thm thc vt Mt phm vi rng cc kiu thm thc vt sng trong vng sinh kh hu nhit i m (Plate 1), vi nhiu loi cy g c chiu cao, cu trc tn v sinh khi khc nhau (Holdridge, 1967; Lanly, 1982; Whitmore, 1984; Brown et al., 1989; Grainger, 1991). Thm thc vt chim u th ca vng nhit i m gm TRF trong cc vng t thp, rng m thay l trong cc vng vi ma kh r rt hn, v rng nin ni trong cc vng cao (Holdridge, 1967). TRF, thm thc vt cao nh ca vng nhit i m, l kiu a dng v phc tp nht (Wilson v Peters, 1988; Myers, 1989), v chim khong 10% ca din tch t ni ca ton th gii. S phn phi ca cc kiu thm thc vt khc nhau trong vng nhit i m c m t trong bo co ca D n nh gi Ti nguyn Rng (FAO, 1992). Thm thc vt TRF c c trng bi: - a dng sinh hc cao, gm 40%, n 50% ca khong 5-10 triu loi ca tri t; - sinh khi thc vt cao, thay i t 200 n 400 Mg/ha, - phn ln sinh khi tch ly trong 8 n 10 nm u; - tp trung mt t l ln ca tng d tr dng liu trong sinh khi thc vt; - vn tc chu chuyn dng liu cao; - TRF thnh thc c nhiu tng tn, cha nhiu loi chim cc tng khc nhau; v - cc TRF thnh thc hay cao l h sinh thi hu nh kn vi phn ln dng liu v nc, m khng c s trao i c ngha vi cc h thng khc. Hnh 3. Phn b a l ca vng nhit i m Cc rng buc v sinh thi chnh ca h sinh thi TRF trong vic s dng t thm canh nng nghip c trnh by trong Bng 1. Cc hn ch ny ch yu l iu kin t nhin do cc c im kh hu, thm thc vt, v t. C. t ai Tng t nh thm thc vt, cc loi t ca vng nhit i m cng a dng v bin ng ln (Sanchez v Buol, 1975; Van Wambeke, 1992). Cc loi t chnh c trnh by trong Bng 2 v c m t vng tt nh di y: Bng 1. Cc rng buc v sinh thi i vi s dng t bn vng cho sn xut nng nghip thm canh
Vng sinh thi Nhit trung bnh Lng ma trung bnh hng nm Hn ch

hng nm (C) Rng ma trn t thp > 25

(mm) 2000-6000 Chuyn ha rng v pht trin t. Loi b mt lng sinh khi ln. t acid, d tr dng liu thp, c bit l P. C hin tng ng c Al, v Mn, Thiu Ca, xi mn gia tc, nn cht t, nhng s mt mc do ra tri, c v dch hi xut hin, kh phi v bo qun ht cc. Cc phng php chuyn ha rng bng c gii trn t mong manh, a hnh dn sng hay dc ln, t trt, xi mn gia tc v b xung cp, t acid ngho, dng liu khng cn bng (v d, ng c Al v Mn v thiu P), c v dch hi xut hin. Kh phi hoa mu. Phn phi theo vng Chu M 332 213 61 31 18 10 1 666 (44.7%) Chu Phi 179 69 75 91 20 4 3 2 1 444 (29.8%) Chu 14 131 90 90 15 23 6 7 2 1 379 (25.5%)

Rng ma vng cao

18-25

1500-4000

Bng 2. Cc nhm t chnh ca vng nhit i m

Tng din tch (106ha) Oxisols Ultisols Inceptisols Entisols Alfisols Histosols Spodosols Mollisols Vertisols Aridisols Tng 525 413 226 212 53 27 19 7 5 2 1489 (%) (35.3%,) (27.7%) (15.2%) (14.2%) (3.6%) (1.8%) (1.3%) (0.5%) (0.3%) (0.1%) T l

(Tnh ton li t NRC, 1993a) Oxisols: Oxisols l nhm t chim u th ca vng nhit i m v chim 35.3% tng din tch t. l cc loi t c, c mc phong ha cao, acid, thm nc, v thot nc tt v xut hin trong cc vng khng c mt ma kh r rt. Thnh phn khong st gm ch yu l kaolinit, v xut hin c hay khng c plinthit hay laterit. TRF l thm thc vt cao nh ca cc vng t ny. S xut hin ca thm thc vt kiu savan cc loi t Oxisols c th l l do s xung cp ca TRF v ca ti nguyn t. Ultisols: Cc loi t ny tng t nh Oxisols nhng tng i t phong ha v tr hn, v chim 27.7% ca vng nhit i m. Cc loi t ny xut hin trong cc vng kh hu nng m vi ng ng nhit gia 25 v 28C, v lng ma

hng nm gia 1500 v 2000 mm, c mt s thiu lng ma theo ma r rt. Khong st kaolinitic tng i hot ng hn. t Ultisols c d tr dng liu tng i cao hn v trao i cation hiu qu hn Oxisols. Inceptisols: y l cc loi t tr, nhng c cc tng t c trng v rt mu m. Chng chim khong 15.2% ca din tch t trong vng nhit i m. C ba loi t Inceptisols chnh xut hin trong vng nhit i m. Aquepts l t ph sa hnh thnh dc theo cc ng bng ngp l v chim 120 triu ha hay 8.0% ca vng nhit i m. Andepts l t c ngun gc ni la, tr, rt mu m, v ch chim 12 triu ha hay 0.8% ca vng nhit i m. Tropepts xut hin trong cc vng kh hu nng m, c bo ha baz khong 50%, cha lng carbon hu c ca t (SOC) tng i cao, thay i t 8 n 12 kg/m2/m su (Van Wambeke, 1992), v chim 94 triu ha hay 6.3% ca vng nhit i m. Entisols: y cng l cc loi t tr nhng khng c tng t phn bit. Cc loi t ny thng khng c c trng v thi gian thnh lp ngn hn, khng hnh thnh cc c trng hay v chng c thnh lp trn m tng i tr. Entisols c ba b ph phn bit. Chim u th l b ph Psamments. Chng l cc loi t c thnh phn ht th, thm nc tt, kh nng gi nc thp, v d tr dng liu thp. Psamments chim khong 90 triu ha hay 6.0% ca vng nhit i m. Fluvents c hnh thnh dc theo cc ng bng ngp l v l bi t ph sa mi. Cc loi t ny chim khong 50 triu ha hay 3.4% ca vng nhit i m. B ph Lithic gm t cn v c chim 72 triu ha hay 4.8% ca vng nhit i m. t Lithic l t bin t cho sn xut nng nghip. Tng cng li, Entisols chim khong 14.2% ca vng nhit i m. Alfisols: Cc loi t ny xut hin trong vng bn m v nhit i m kh hu mt n nng m vi mt ma kh ko di. Alfisols t phong ha so vi Oxisols v Ultisols nhng thng phong ha mnh hn Inceptisols. Tng qut, Alfisols l cc loi t mu m v c sc sn xut nhng c cc hn ch nghim trng v tnh cht vt l nh ng vn cng, d b nn cht, xi mn, v kh hn trong ma kh. Alfisols chim 3.6% din tch t v c tm quan trong tng i thp trong vng nhit i m. Histosols: Cc loi t ny c hm lng cht hu c tng i cao, vi hm lng carbon thay i t 12% n 18% trong lp t mt. Cc loi t ny hnh thnh trong iu kin m t. Vi s qun l nc tt, chng c th c kh nng sn xut cao. Cc loi t ny ch chim 27 triu ha hay di 2% ca vng nhit i m. Spodosols: Cc loi t ny c c trng bi mt tng t di (illuvial) vi hm lng cht hu c tng i cao cng vi cc nng cao ca cc oxid nhm v st. Tng t mt thng b b ra tri (eluvial) v thng c mu nht (albic). Spodosols ch chim 19 triu ha hay khong 1% ca vng nhit i m. Cc loi t khc: Mollisols v Vertisols cng xut hin trong vng nhit i m. Mollisols chim 7 triu ha (0.5%) v Vertisols 5 triu ha (0.3%). Mollisols c kh nng sn xut cao, mu sm, v l cc loi t quan trng trong nng nghip. Tng t mt c c trng bi hm lng cht hu c ca t cao v kt cu ht hay cm xc nh, v p ng tt vi cc nhp lng. so snh, Vertisols cng l cc

loi t c mu sm, nhng chng cha mt hm lng cao ca cc khong st trng n c. Khi kh, cc loi t ny pht trin cc vt nt rng v su, v kh i li. Cc hn ch lin quan n t i vi vic sn xut hoa mu trn cc b t khc nhau c trnh by trong Bng 3. Bng 3. Cc hn ch lin quan n t i vi s pht trin nng nghip thm canh trong vng nhit i m
t Oxisols & Ultisols Inceptisols Entisols Alfisols Thiu ht Ng c dng liu dng liu N. P. Ca Zn Al. Mn H hng cu trc V cng. ng vn Nn cht Nn cht t mt v t di Xi mn/ t trt Xi mn phin/rnh cn Xi mn rnh Xi mn rnh Xi mn gia tc Xi mn phin su hu hiu ca r Cn n trung bnh Cn Cn n trung bnh Cn n trung bnh -

P P P

Cu trc ri rc, mt ht V cng. ng vn Nn cht t mt v t di Nn cht t di Nt Nn cht t di

Histosols Spodosols Mollisols Vertisols

N, P P

Al -

Xi mn Trung bnh phin mnh

Oxisols v Ultisols cng li chim khong 63% ca tng din tch t ca vng nhit i m. Cc loi t ny thng rt acid (pH 4 n 5), thng cha cc nng ca Al v Mn gy c cho cy trng, v thng thiu cc dng liu thit yu ca thc vt (v d, N. P. Ca). S bn vi v thng xuyn bn ln l cn thit ci thin nng sut. Mt khi cc hn ch v dng liu c tho g, s suy gim cu trc ca t cng c th l mt vn i vi nng nghip thm canh c gii ha. S h hng trong cu trc ca t dn ti s ph v cu trc, s nn cht lp t mt v t di, s gia tng nc chy mt, v xi mn gia tc. t Alfisols tng i c sc sn xut cao hn vi ph v hm lng cht dinh dng thun li. Tuy nhin, Alfisols c cc hn ch vt l nghim trng hn Oxisols v Ultisols. Alfisols thng b h ch nghim trng bi s suy gim nhanh chng cu trc ca t, ph v c cu, nn cht, ng vn, nhng s mt mc dinh dng do nc chy mt, v xi mn gia tc. Cc loi t c sc sn xut cao ca vng nhit i m vi ch c s hn ch t hay trung bnh khi chuyn sang nng nghip thm canh l Inceptisols, Histosols, v Mollisols. l cc loi t tr v ph nhiu, v cc loi t ph sa v t c ngun gc ni la v t Mollisols c ph rt cao. Tuy nhin, s phn phi ca cc loi t ny l rt hn ch, ch chim 17.5% ca din tch trong vng nhit i

m. Mc d cc loi t ny t gp cc vn v tnh cht vt l v dinh dng, qun l sai lm v cc h thng s dng t khng ph hp c th dn ti s nn cht, xi mn, v s cn kit dng liu. D. Cc h thng canh tc chnh Thut ng "h thng canh tc" hm mt chin lc qun l ti nguyn bao gm s qun l tng hp hoa mu, cy g, v ng vt, cng vi lao ng v vn ti u ha vic s dng cc ti nguyn da vo t ai. Cc ti nguyn da vo t ai bao gm kh hu, thm thc vt, t, v nc. Cc kiu h thng canh tc chim u th trong vng nhit i m c trnh by khi qut trong Hnh 4, v c m t vng tt trong Bng 4. Cc h thng truyn thng: l cc h thng qung canh bao gm thu hoch lm sn ngoi g t rng, canh tc nng ry v cc h thng lin quan n s b ha dng cy bi, hay cu mc. Cc h thng ny thng mang tnh t cp t tc, da vo ti nguyn, v nhp lng chnh l lao ng gia nh. Trong vng nhit i m Chu Phi v Chu M v nhiu phn ca ng Nam Chu , cc h thng truyn thng da trn canh tc nng ry v b ha dng cy bi (Okigbo v Greenland, 1976; Ruthenberg, 1980), thu hoch lm sn t rng t nhin (Fearniside, 1983; Asabere, 1987), hay cc h thng nng lm kt hp truyn thng (Denevan et al., 1984; Gomez-Pompct, 1987a, b). Canh tc nng ry c thc hin trn t acid c ph thp (Nye v Greenland, 1960; MacArthur. 1980; Ewel et al., 1981) trng mt hn hp hoa mu gm hoa mu ly c, chui l (Musa balbisiana) v chui (Musa acuminta), la ry (Oryza sativa), v u (Phaseolus vulgaris) (Plate 2). Hnh 4. Cc h thng canh tc chnh trong vng nhit i m V cc h thng ny da t hay khng da vo cc nhp lng t bn ngoi v c tin hnh trn t khng mu m, chng thng c hiu qu v nng sut thp. Cc h thng ny c cc c trng sau: - rt a dng v phc tp, nng dn gieo trng ng thi n 12 loi hoa mu trn cng mnh t, v a canh l phng thc ph bin, - da vo ti nguyn v thm canh lao ng, vi s ph thuc ti thiu vo cc nhp lng mua t bn ngoi. S phc hi ph ca t da trn thi gian b ha di. Thi gian canh tc so vi thi gian b ha ph thuc vo kh hu, thm thc vt, loi t, v p lc dn s: v - quy m nng tri nh (1 - 2 ha) ph hp qun l bi h gia nh v sn xut th cng. Bng 4. Cc h thng canh tc chnh cc vng sinh thi khc nhau trong vng nhit i m
Vng sinh thi* t thp Rng m Rng m t Rng ma 1500 4000 4000 10,000 > 8000 Hoa mu ly c (khoai m, khoai m, khoai lang), la n in (v d chui, chui l, cam chanh) n in cy g hng ha (cao su, ca cao, c du) Lng ma* (mm/nm) Cc h thng canh tc

Vng cao Rng m Rng m t Rng ma Ni thp Rng m Rng m t Rng ma 500 1000 1000 2000 > 2000 Rau nhit i, hoa mu ly c C ph, ch, nng sn hng ha khc Hoa mu cy g Thm (da) =. Ananas comosus Ca cao= Theobroma cacao C ph = Coffea arabica 1000 2000 2000 4000 > 4000 Hoa mu ly c, la ry, u C ph, ch, da, ca cao Cy ly g v n in cy g

* Ghi ch: (Ngun NRC 1993a)

Khoai m = Dioscorea spp. Khoai m = Manihot esculenta Khoai lang = Ipomea batatas

Cc h thng truyn thng c sc sng v sinh thi v s chp nhn v mt x hi cho n khi cn c t cho mt thi gian b ha di (10-20 nm) phc hi ph, s k vng v nng sut v mc sng cng khng cao. Trong thc t, s du nhp ca cc h thng canh tc thay th trong mt s cc vng sinh thi nhy cm ca vng nhit i m ch t cc mc thnh cng rt hn ch. Cc h thng canh tc bn thng mi: Cc h thng ny c s dng rng ri ng Nam Chu , Trung v Nam Chu M, v nhiu phn ca Chu Phi. Cc h thng da trn s thm canh cy la nc c s dng thnh cng qua nhiu th k ng Nam Chu (Plate 3). Cc h thng nng lm kt hp da trn canh tc hoa mu lng thc thc phm kt hp vi cc tiu in hoa mu a nin l cc v d khc ca cc h thng bn thng mi. Cc loi cy g a nin c trng ph bin trong mc ch sn xut hng ha l cao su (Heavea brasiliensis) c ph (Coffea arabica), c du (Elaeis quineensis) v ch (Camellia sinensis). Cc h thng da trn cy c ph - v ch chim u th cc vng sinh thi i ni, v cc h thng da trn cy cao su v c ph c p dng trong cc vng sinh thi rng ma cao thp. Tri vi cc h thng truyn thng ca canh tc nng ry, mt s nhp lng c mua v s dng trong cc h thng canh tc bn thng mi. Phn bn ha hc c s dng ph bin trn hoa mu cy g. Phn ln cc nhp lng qun l c hng n nng sn hng ha thay v hoa mu lng thc thc phm. Ngoi phn bn ha hc, ph ca t l cng c duy tr thng qua p dng phn hu c, bao gm phn chung v phn rc v che t bng ph liu hoa mu. Nng nghip thng mi: Tng qut, cho n nay, nng nghip thng mi trong vng nhit i m da trn hoa mu cy g (Plate 4) v sn xut gia sc gia cm (Plate 5). Hoa mu cy g c trng thnh cng t th k 19 m khng gp cc vn nghim trng ca s xung cp t ai v mi trng (Lugo v Liegel, 1987). Trong phn ln cc h thng thng mi, hoa mu cy g c vai tr cc k quan trng i vi tnh bn vng (Vergara, 1982; Fearnside, 1983; Harwood, 1987). Lm nghip rng trng l mt thnh phn quan trng ca cc h thng sn

xut ny (Evans, 1982; Lugo v Brown, 1991; Lugo, 1992) v cc n in sn xut nng sn hng ha cung cp mt phm vi rng cc loi sn phm cho th trng th gii, bao gm: - tri cy (v d, chui, chui l, cam chanh (Citrus sp.)); - thc ung (v d, c ph (Coffea arabica), ch (Camellia sinensis), ca cao (Theobroma cacao)); - nguyn liu cho cng nghip (v d, cao su (Hevea brasiliensis), du, gm, tinh bt, dc liu); v - g (v d, tch (Tectona indica), Gmelina (Gmelina arborea), mung (Cassia siamea)). S thnh cng ca cc h thng n in trng hoa mu hng ha ph thuc vo s qun l chng. Cc c hi ca duy tr sn xut trong cc h thng da vo cy g thng cao vi cc nhp lng da trn khoa hc. Tuy nhin, s qun l sai lm hoa mu cy g cng c th gy ra s xung cp t v mi trng. Hoa mu lng thc thc phm thng c trng kt hp vi cy g (Harwood, 1987) ti thiu ha cc ri ro ca s xung cp ca t trong giai on u ca s pht trin v tng thu nhp. Sn xut gia sc quy m ln l mt h thng nng nghip thng mi quan trng trong cc vng nhit i m ca Trung v Nam Chu M (Hecht, 1982; Hecht et al., 1988; Hecht v Cockburn, 1989). Cc h thng ny c qun l thnh cng khi sc ti gia sc c gi mc thp v ng c c ci thin vi cc loi c c nng sut cao c trng cc nhp lng khuyn co. V phn ln t nhit i c ph ni ti thp, s chn th qu mc v khng c kim sot c th dn ti s nn cht t v xi mn, v s xung cp ca ng c do s xut hin ca cc loi c di v cc loi m gia sc khng n c. N lc du nhp cc h thng sn xut hoa mu quy m ln v thng mi trong vng nhit i m ch t vi thnh cng hn ch (Lal, 1987b). C vi yu t kh hu gii hn sn xut hoa mu ly ht (v d, m tng i cao, mc bc x thp trong ma sinh trng, thng xut hin dch bnh hi, mt mc trong d tr bo qun ln. C gii ha thu hoch thng km hiu qu v gy ra s nn cht t nghim trng. E. S xung cp ca t trong vng nhit i m Tng din tch b xung cp do cc tin trnh suy thoi ca t khc nhau trn th gii c c lng vo khong 2 t ha (WRI, 1992 93). Din tch t b xung cp ln nht l Chu (38%) v Chu Phi (27%). Phn ln s xung cp ny gy ra bi s xi mn gia tc, l mt vn nghim trng trong vng nhit i m. Jansson (1988) bo co rng cc ti lng vt liu bi lng cao c quan st t cc lu vc sng thot nc trong cc vng kh hu nhit i (kiu kh hu Af theo phn loi ca Koppen). Ti lng vt liu bi lng cao c bo co t cc vng m ca Costa Rica, Java, Malaysia, Panama, Papua New Guinea, Australia, Philippines, v Thi Lan. Mc xung cp ca t cao c quan st trong cc vng nhit i m ca Trung M, Chu Phi, v Chu (WRI, 1992 93; Oldeman, 1994). S xi mn do nc xy ra nghim trng v ph bin trong cc vng m ca ng Nam Chu , bao gm Mianma, Thi Lan, Malaysia, v Indonesia;

nhiu o trong Thi Bnh Dng v Chu i Dng; dc theo cc dy ni ca vng b bin Thi Bnh Dng Trung M, bao gm vng ng nam Mexico, Honduras, Nicaragua, v Costa Rica; v trong cc vng b nhiu lon mnh ca Lu vc Amazon. S dng t khng phn bit v thm canh sn xut hoa mu theo ma hay lp vng chn th gia sc c mt cao, cc h thng sn xut da vo ti nguyn khng hay ch s dng rt t nhp lng mua t bn ngoi vo tr li dng liu b ly i trong khi thu hoch hoa mu v ng vt, bn thn t rt ngho dng liu, v mi trng khc nghit l mt s yu t chu trch nhim dn ti nhp xung cp nhanh chng ca t c quan st trong vng nhit i m. Tnh cht nghim trng ca s xung cp ca t l l do tc dng tng h gia cc nguyn nhn, yu t, v tin trnh ca s xung cp ca t (Hnh 5). Cc nguyn nhn hay cc tc nhn ca s xung cp ca t l cc ng lc x hi-kinh t v vn ha, c thc y bi cc bin s dn s hc (v d mt dn s v s di dn); cc l do chin lc ca s mt rng to ra kh nng tip cn cc ti nguyn c tim nng, bao gm chnh sch quc gia v cc yu t nh ch nh s h tr hu cn v k thut; tp qun v quyn s dng t; v vi c trng vn ha v dn tc hc xc nh nhu cu s dng ti nguyn thin nhin. Cc yu t ca s xung cp ca t c lin quan n cc ti nguyn t nhin, bao gm kh hu vi m v trung quy m, thy vn, a hnh v cnh quan, thm thc vt, s dng t, v cc h thng qun l t v hoa mu. Cc yu t th hin cc ti nguyn t nhin, hot ng s dng t, v mc nhp lng da trn khoa hc khai thc cc ti nguyn. tc dng tng tc ca cc nguyn nhn v cc yu t ny kch hot vi c ch v tin trnh dn ti s suy gim kh nng chng chu v cht lng t, cht lng mi trng, v sc sn xut ca c s ti nguyn. Ba tin trnh quan trng ca s xung cp ca t trong vng nhit i m c m t vng tt nh sau: S xung cp vt l: S xung cp vt l ca t lin quan n s suy gim cu trc ca t dn n s kt cng, nn cht, tng qu mc dng chy mt, v xi mn gia tc (Plate 6). Cc c lng v mc ca s xung cp vt l cng c Oldeman (1994) thc hin. Ty vo tnh cht ca t v cc c trng a hnh, xi mn phin v rnh nh cng c th bin thnh xi mn rnh su v cc hnh thc di chuyn khi nh t trt. Cc cng cao ca s xi mn t do nc c bo co t vi quc gia trong vng nhit i m (Bng 5). Nhit t cao, c th hn 40C su 5 cm trong 4 - 6 gi trong ngy, l mt yu t khc lm gia tng s xung cp vt l ca t thng qua bin i cu trc ca t v cng ca vi tin trnh trong t. S xung cp vt l cng su sc thm do nhng s thay i mnh m trong cn bng nng lng v chu trnh thy vn bi s mt rng v cc hot ng thm canh nng nghip bt hp l. Hnh 5. Tng tc nguyn nhn, yu t, v tin trnh ca s xung cp ca t ln cht lng t v tnh bn vng ca h thng s dng t trong vng nhit i m Bng 5. Cng xi mn t do nc c quan st mt s quc gia trong vng nhit i m (Lal, 1984).
Quc gia Xi mn t (Mg/ha/nm) Quc gia Xi mn t (Mg/ha/nm)

Brazil Ecuador Guatemala Guinea Cte d'Ivoire

18-20 200 -600 5-35 18-25 60 -600

Jamaica Madagascar Nigeria Papua New Guinea Peru

90 25-250 15-300 6 - 300 15

S xung cp ha hc: S ph v cc chu trnh ca C, N. P. S. v cc cht khong khc dn ti s xung cp ha hc ca t. Hnh thi quan trng nht ca s xung cp ha hc l s acid ha do s cn kit ca cc baz (Ca, Mg, K) v s tch ly ca H v Al trn phc h trao i. S cn kit dng liu ca thc vt (N. P, K, Zn, S) trong d tr t l mt nguyn nhn khc ca s xung cp ha hc. Tc dng ca s xung cp ha hc rt nghim trng trong cc loi t Oxisols v Ultisols, l cc loi t vn ngho v ph ni ti ca t. S xung cp sinh hc: Gim trong s lng v cht lng ca cht hu c ca t, v hot ng sinh hc v a dng loi ca h sinh vt t l cc hnh thi quan trng ca s xung cp sinh hc c quan st trong vng nhit i m. H sinh vt t gi mt vai tr quan trng trong s chu chuyn dng liu v duy tr cu trc ca t. Cc h thng s dng t v qun l t v hoa mu vi cc tc dng bt li ln h sinh vt t s thc y s xung cp sinh hc thm nghim trng. S xung cp sinh hc cng ni n thay i trong thm thc vt cao nh. Cc vng rng ln ca vng nhit i m trc y c bao ph vi TRF hin ti b cc loi c tranh xm chim (Plate 7). Contents - Previous - Next