P AMUKKALE N VERS TES MHEND S L K F AKLTES

P A MU K K A L E U N I V E R S I T Y E N G I N E E R I N G C O L L E G E
MHEND SL K B L MLER DERG S
J O U R N A L O F E N G I N E E R I N G S C I E N C E S
YIL
CLT
SAYI
SAYFA
: 2002
: 8
: 1
: 71-77

71

BULANIK MANTIK TABANLI BR SAYISAL KORUMA
RLESNN TASARIMI VE UYGULAMASI


Kksal ERENTRK*, . Hakk ALTA**
*Atatrk niversitesi, Mhendislik Fakltesi, Elektronik-Haberleme Mhendislii Blm, 25240/Erzurum
**Karadeniz Teknik niversitesi, Mhendislik-Mimarlk Fakltesi, Elektrik Mhendislii Blm, Trabzon


Geli Tarihi : 31.10.2001


ZET

Karmak bir yapya sahip olan elektrik g sistemlerinin meydana gelen arzalara kar korunabilmesi iin
bulank mantk tabanl saysal koruma rlesinin tasarm ve prototip laboratuar modeli zerinde
gerekletirilmesi bu almada incelenmitir. Laboratuar ortamnda bir prototip oluturulmu ve sonular elde
edilmitir. Tasarlanan bulank mantk tabanl saysal koruma rlesi ok amal yapya sahip olup, korumann
yansra iletime ynelik karar mekanizmas da oluturulabilmektedir.

Anahtar Kelimeler : Bulank mantk, Enerji sistemleri, Koruma rleleri, Saysal koruma, Modelleme


DESIGN AND APPLICATION OF A DIGITAL PROTECTIVE RELAY BASED ON
FUZZY LOGIC


ABSTRACT

A fuzzy logic based digital relay has been designed in order to protect power system networks for reliable
operation. A prototype model of the relay has been established and tested in a laboratory environment. The
relay designed has multi-functional behavior so that it gives information not only existence the type of fault but
also the type, location, and duration of the faults. Some additional functions can also be included in the relay
structure. The performance of the relay for detecting faults, type of faults, and the location has been tested and
results are given in this paper.

Key Words : Fuzzy logic, Power systems, Protective relays, Digital protection, Modelling

1. GR

Korumaya ynelik rleleme teknikleri, g
sistemlerinin korunmas iin son yirmi ylda ok
byk bir gelime gstermitir. Bu tekniklerin
temeli, arzann rle konumundaki gerilim, akm,
faz, frekans, empedans v.b. gibi deerlerin
llmesine dayaldr. Bu llen deerlere bal
olarak korunan blgedeki arzann tr, yeri, dahili
veya harici olup olmad belirlenir. llen gerilim
ve akm verileri genellikle ana frekans iaretinin
yannda harmonikler ve DC offset bileenlerini de
ierdiklerinden bu bileenler de dikkate alnr.

Saysal teknolojinin gelimesiyle, saysal koruma
rlelerinde de pekok gelime ve aratrma
kaydedilmitir. Bunlar arasnda Fourier analizi,
Kalman filtresi gibi yntemlerin uygulanmasyla
ksa zamanda karar verme zelliine sahip
algoritmalar gelitirilmitir (Girgis and Makram,
1988; DAmore and Ferrero, 1989). Yine saysal
teknolojinin gelimesiyle saysal bilgisayarlar ve
mikroilemcilerde de nemli gelimeler olmu,
koruma rleleri de bu teknolojinin uyguland yeni
bir alan olarak ortaya kmtr (Balser et al., 1986;
Mansour and Swift, 1986; Damborg et al., 1986).
Mikroilemci tabanl koruma rleleri genellikle
donanm olarak gereklenmi; test ve lmler bu
donanm kullanlarak yaplmtr.

Daha sonralar bilgisayar ortamnda simule
edilebilen saysal rleleme algoritmalar gelitirilmi
Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 72 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

ve bilgisayar ortamnda simule edilerek sonular
gzlenmitir (Adamiak and Jauch, 1986; Dash and
Panda, 1988; Habib and Martin, 1988; Lawrence
and Waser, 1988; Rahman and Jeyasurya, 1988;
Sachdev and Aggarwal, 1988). Yaplan bu
simulasyon almalarnn neticesinde kullanlan
algoritma ve simulasyon programlarna bal olarak
gvenilirlii % 90lara varan ve birka milisaniyeler
mertebesinde rleleme sonular veren daha iyi
rleler elde edilmitir.

Srekli daha iyiyi hedefleyen aratrmalarn bir
sonucu olarak iletim hatlarnda oluan magnetik
alandan yararlanlarak, arzann olutuu yerle rle
arasndaki yryen dalga karateristikleri incelenerek
yryen dalga prensibine dayal rleler ortaya
kmtr (Mansour and Swift, 1986; S.-Eldin and
McLaren, 1988). Ancak aratrmalar srm ve
duruma bal sonulandrma yntemleri (case based
reasoning method)nin, bilgisayar ve saysal
algoritmalarn uygulama alanlarn giderek
arttrmasyla uzman sistemler kullanlmaya
balanmtr (Phadke et al., 1977; Chihiro and
Kawakami, 1986; Voung and Paris, 1988; Girgis and
Johns, 1989; Yongli et al., 1994;). Bu sistemler
genellikle sebep-sonu ilikileri ierisinde IF-THEN
dnglerini kullanarak karar veren sistemler olup,
hzl karar verme mekanizmalar sonucunda rlenin
ama-kapama operasyonlarn bir uzmann
dncesi paralelinde gerekletirmektedirler.
Duruma bal sonulandrma ynteminin yetersiz
kald yerlerde ise adaptif sistem teorisi
kullanlm, bylece duruma gre sebep-sonu
ilikisi kuran yeni sistemler oluturulmutur (Girgis
and Makram, 1988; Horowits et al., 1988).

Son yllarda gelitirilen alternatif koruma
yntemlerinden biri olarak Bulank Mantk (BM)
tabanl yntemler yaygn bir ekilde kullanlmaya
balanmtr (Reznik, 1997). Bulank mantk tabanl
sistemler, geleneksel mantk uygulamalarnn
dnda insan dncesini modelleyebilen bir mantk
sistemi olup daha nceki sonulara gre ok daha
iyi, daha hzl ve daha doru sonular vermi ve
aratrmalarn bu yne doru kayd gzlenmitir
(Kim ve Russel, 1991; Ferrero, 1995; Talag ve Al-
Basri, 1999).

Dk akm arzalarnn tesbiti iin C. J. Kim ve
B.D.Russel (Kim and Russel, 1991) tarafndan
gerekletirilen rle, bu konuda akll sistemlerin
kullanld ilk rnek olarak karmza kmaktadr.
Kim ve Russel oklu alglama parametreleri ve
renebilme yeteneine sahip olan ve her durumda
daha etkin zm retebilen bir rle dnmlerdir.
Snflandrma stats iin tmevarm teorisi,
alglama sistemi iin de tmevarm sebepsellik ilevi
kullanlmtr. Bu alglama sisteminin en byk
problemi, eiticisine olan gvensizliktir. Bu
problemin giderilmesinde, renmeli alglama
sistemi iin karar kurallarnn k durumu ve
sistem durumunu tanmlamak iin kullanlan durum
dedektrn sentezleyen bir sistem bulunmaktadr.
Bu renmeli alglama sistemi kompleks sistemlere
uygulanm ve iyi sonular elde edilmitir. Yaplan
bu alma aslnda zeki olmayan fakat uzman
sistemler ierisinde nitelendirilebilecek bir yapya
sahiptir.

Elektrikli enerji endstrisindeki artan rekabet ve
kaliteli enerji retimine duyulan gereksinimlerin bir
sonucu olarak, uygun koruma ve kontrol ilemlerinin
gereklenmesi retici firmalar ve tketiciler iin
olduka nemli bir hal almtr. Bu amacn
gerekletirilebilmesi iin, frekans ve gerilimdeki
salnmlarn ve dzensizliklerin en aza indirilmesi
gerekmektedir. Bu da enerji sistemlerindeki
arzalarn hzl bir ekilde alglanmas ve sistemdeki
bu arzal ksm veya ksmlarn sistemden izole
edilip, bozucu etkilerinin bir an nce giderilmesi ile
gerekletirilebilir (Dash and Panda, 1988; DAmore
and Ferrero, 1989; Horowitz, 1995).

Bu almada BM tabanl saysal bir koruma
rlesinin genel yaps ve enerji sistemlerine
uygulan anlatlmtr. Bu amala BM esaslarna
dayal bir rle algoritmas gelitirilmi ve saysal
bilgisayarda simlasyonu yapldktan sonra
laboratuvar ortamnda prototip olarak
gerekletirilmitir. nerilen bu prototip saysal rle
ile elde edilen sonular klasik (allagelmi)
yntemlere ait sonularla kyaslanarak tasarlanan
rlenin uygulanabilirlii gsterilmitir.


2. KORUMA RLES

Elektrik enerjisi modern endstrinin temel
kaynaklarndan biridir. Elektrik gc her an
kullanclar iin, gerek duyulan miktarda ve uygun
akm-gerilim deerinde olmaldr. Bu can alc
performans ancak optimal yk paylam iin
jeneratrler, transformatrler, iletim ve datm
hatlar gibi kompleks sistemlerin doru bir ekilde
tasarlanp altrlmasyla gerekletirilebilir. G
sistemi, rastgele oluan yk deiimleri, anormal
durumlar sonucu oluan arzalar, malzeme ve
operatr kusurlar sonucunda ortaya kan
dengesizlikleri kompanze edecek seviyede
tutulmaldr.

Rleleme; elektrik g sistem mhendisliinin,
normal olmayan g sistem artlarn alglayan ve
g sisteminin mmkn olan en ksa zamanda
normal duruma dnmesi iin dorulatrc olaylar
balatan ekipmanlarn almasyla ve tasarm
Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 73 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

temelleriyle ilgilendii bir mhendislik daldr.
Cevabn hzll, koruma rlesi sistemlerinin en
temel esasdr. yle ki, arzulanan cevap sresi
birka milisaniyeden daha az olmaldr. nk,
sonuta, koruma sistemi operasyonlarnda insann
araya girmesi mmkn deildir. Bu nedenle, cevap
otomatik, hzl ve g sistemine en az zarar verecek
ekilde olmaldr (Horowitz and Phadke, 1995).

Elektrik g sistem tasarm ve almasnda koruma
rlesinin rol ynldr. Bunlar: normal
almann salanmas, elektrik arzalarnn
nlenmesi ve olumsuz iletim hatt etkilerinin
azaltlmasdr. Tm bunlara bal olarak koruma
rlelerinin en nemli zelliklerinden birisinin
elektrik arzas olutuunda servis kesintisinin ve
ekipman zararnn en aza indirilmesi olduu
sylenebilir.

Deiik koruma blgelerine ayrlan g sisteminin
korunmas ve arzal ksmnn sistemden ayrlmas
devre kesiciler ile gerekletirilir. Bu ilemin tam
olarak gerekletirilebilmesi iin sistemdeki devre
kesicilerin koordinasyon ve kontrol nemli bir yere
sahiptir. Bu koordinasyon ve kontrol saysal koruma
ile salanmaktadr. Bunu gerekletirmek amacyla
daha nce yaplm olan almalardan farkl olarak
bulank mantk tabanl bir koruma rlesi tasarlanm
ve ekil 1de verilen prototip g sistemi modeli
zerinde denenerek uygun sonular elde edilmitir.

Devre Kesicilere
M
+12 V
T..F.
T..F.

ekil 1. Prototip olarak gerekletirilen g sistemi
ve koruma rlesi yaps

Oluturulan g sisteminden akm ve gerilim
rnekleri l transformatrleri yardmyla alnarak,
sistemdeki grlt ve tamalar szmek amacyla 50
Hz. lik kesim frekansna sahip alak geiren filtre
davranna sahip harmonik bastrc filtreden (anti-
aliasing filter-Takn nleyici Filtre-T..F.)
geirilmilerdir. Bu filtrelenmi gerilim ve akm
rnekleri bir veri iletim kart zerinden bulank
denetime ait yazlmn bulunduu bilgisayara
verilerek saysal rle mantna uygulanmtr. Bu
yap ierisinde deerlendirilen verilere dayal olarak
sistemin giriinde bulunan rle, devre kesici gibi
kullanlm ve sistemde arzann olumas
durumunda sistemdeki besleme bu rlenin almas
ile kesilmitir. Tm bu ilemler srasnda sistemde
oluan arzann srekli veya geici olup olmad
yine ayn yazlm ile deerlendirilmi ve bunun iin
de normal rle standartlar kullanlmtr. Sistemdeki
arzann geici olmas durumunda operatr uyarc
bir sesle uyarlm ve arzann srekli olmas
durumunda rleye kontrol iareti gnderilerek rle
kontaklar almtr.

Kurulmu olan bu sistemde daha nce yaplm olan
almalardan farkl olarak saysal rle mantnn
uygulanaca sistemde yeni bir parametre kestirim
yntemi kullanlmtr. Bu ilem iin (t+2) annda
rneklenecek iaret, (t) ve (t+1) anlarnda
rneklenmi iaretlere bal olarak nceden
kestirilmi ve (t+2) annda rneklenen iaret ile
karlatrlmtr. Sinsoydal yapl ebeke gerilimi
ve akm zerinde yaplan rneklemeler sonucunda,
sins fonksiyonlu yapya sahip (t) ve (t+1) anndaki
rneklenmi deerler ile (t+2) annda rneklenecek
olan ve yine sins karakteristikli iaret rnekleme
aralna ve rnekleme frekansna baml
olmakszn nerilen yntemle belirlenmitir. Bu
kestirim algoritmasnn kullanlnn sebebi sistem
zerinde yaplan rnekleme ilemi ile kestirilimle
ortaya kan iaretlerin gidii arasnda bir balant
kurabilmektir. Bu balant eitli matematiksel
ilemler sonucunda aadaki ekilde bulunmutur.

(

+
= +
A
) t ( x
arcsin
A
) 1 t ( x
arcsin 2 ASin ) 2 t ( x
(1)

bu ifadede A, rneklenen iaretin maksimum genlik
deerini, x(.) ise ait olduu ana ilikin rneklenmi
deeri gstermektedir. Algoritma sonucunda
yukarda deinildii gibi (t+2) annda rneklenmesi
beklenen deer bir nceki admda kestirilmitir. Bu
ilem bir dng ierisinde yaplacak olursa,
rneklemelerin yapld tm sre boyunca geerli
olacaktr. Bulank Denetim iin bu iki iaret
arasndaki hata ve hatadaki deiim program
ierisinde kullanlm ve daha nce yaplm olan
almalardan farkl bir yn kullanlmtr. Program
yaps ierisinde kullanlan hata (e) ve hatadaki
deiim (de) iin kurulan iliki ise:

e(t+2) = rneklenen Deer(t+2)-x(t+2) (2)
de = e(t+2)-e(t+1)

eklindedir.


3. BULANIK DENETM (BD)

BDin temel alma prensibi insan dnce,
deerlendirme ve yarglama sistemine benzer. BD
insan operatrn yapt gibi sadece sistem kna
bakarak sistemin i olaylaryla ilgilenmeden giri
Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 74 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

iaretini dzenler. Bulank denetimde uygulamaya
ekil 2de gsterilen admda geilir. Bunlar;

1. Bulanklatrma (kesin say veya kavramlarn
bulank say veya kavramlara dntrlme
aamas).
2. Bulank deerlendirme ve bulank yarg
aamas.
3. Durulatrma (bulank sonu ifadelerinin kesin
ifadeler biimine dntrlme aamas).

lk adm oluturan bulanklatrma, llen gerek
giri deerlerini yelik fonksiyonlar (F) yardm
ile bulank deerlere haritalar. ekil 2den de
grlecei gibi sistem giriine hata (e) ve hatadaki
deiim (de) uygulanmaktadr.

e(k)
de(k)

e
de
du
du(k)
B
u
l
a
n

k
l
a

r
m
a
D
u
r
u
l
a

r
m
a
Bulank
Deerlendirme
ve
Bulank Yarg
(Bulank Veri
leme nitesi)


ekil 2. Bulank Denetleyicinin ilem basamaklar

Bu deikenlerin szel byklklerini temsil eden
bulank kmelerdeki yelik deerleri
bulanklatrcda belirlenir. Szel byklkleri
temsil eden bulank kmeler (yelik fonksiyonlar)
gen, sigmoid, gauss, an-kesitli, gibi bilinen
matematiksel fonksiyonlardr. BM da bir
deikenin hangi F na ait olduunun haricinde o
yelik fonksiyonuna ne kadar yelikle ait olduunun
belirlenmesi nemlidir. Bu kavram o deikenin
Fndaki yelik deerinin arln gsterir. Bir
deiken ayn anda birden ok F nda deiik
arlklara veya yelik deerlerine sahip olabilir.
kinci blmde tanmlanan saysal rle sisteminde
hata (e) ve hatadaki deiim (de) iin gen tipli F
kullanlm ve bu F r ekil 3de verilmitir.

Hatadaki deiim (de)
Hat a ( e)
-5 5
0
-5 5
0
0
Kontrol iaretindeki deiim (du)
-1 1

ekil 3. e, de ve du iin tanmlanan kesin uzay
blgeleri ve kullanlan yelik fonksiyonlar
Bulank F lar biiminde temsil edilmeye balanan
veriler uygulanan bulank karar verme ve bulank
yarg ilemleri ile bir sonuca getirilir. Bu sonu
bulank olduu iin durulatrlarak gerek sisteme
uygulanmaldr. Bu durulatrma ilemi de zincirin
son halkasn temsil eden birimde gerekletirilir ve
bulank olarak gsterilen denetim k kesin say
deerine dnr.

Saysal rle iin tasarlanm olan BD de bulank
deikenler farkl bulank kme ile gsterilmi ve
negatif byk (NB), yaklak sfr (SS) ve pozitif
byk (PB) olarak tanmlanmlardr.

Bulank alt kmelerin ekilleri NB, SS ve PB hata
(e), hatadaki deiim (de), ve kontrol iaretindeki
deiim (du) iin ayn gen yapya sahiptirler.
Ancak e, de ve du kesin uzaylarnn minimum ve
maksimum deerleri birbirlerinden farkldr. ekil
3de bu farkllklar verilmitir. F larn tanmlayan
ve parametrik zellikleri verilen gen biimli bu
fonksiyonlar;

>


<


=
c x
c x b
b x a
a x

0
b) x)/(c (c
a) a)/(b (x
0
(x)
(3)

ile tanmlanabilirler. Buradaki a, genin balang
noktasn, b, genin tepe noktasn ve c ise genin
biti noktasn tanmlamaktadr ve ekil 4de
verilmilerdir.

a
b
c

ekil 4. Herbir gene ait parametreler.

Sistemden gerek zamanl rneklenen deerler ile
daha nceden kestirilmi ve rneklenmesi beklenen
iaret karlatrlarak her rnekleme an iin bir hata
deeri elde edilir. Bu hata e(k) ve deiimi de(k) =
e(k)-e(k-1) nin deerleri bulanklatrma srecine
girilir. e(k) ve de(k) bir veya birden fazla bulank
kmeye ayn anda dahil olabilir. Bu srecin
sonunda, e ve de bulank saylara dntrlrler, ve
du nun belirlenmesi iin kural tablosuna
uygulanrlar. Kural karar tablosu Tablo 1de
verildii gibi 9 kurala sahiptir. Bulank karar verme
yntemleri kullanlarak bu kurallar ilenir ve sonuta
bulank bir yargya varlr.
Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 75 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

Tablo 1. Kural Karar Tablosu
NB
de
SS
de
PB
de

NB
e
NS
du
1
NS
du
2
ZZ
du
3

SS
e
NS
du
4
ZZ
du
5
PS
du
6

PB
e
ZZ
du
7
PS
du
8
PS
du
9


Kural atama tablosu yardm ile kontrol iaretindeki
deiim If-Then szel ifadesi biiminde
tanmlanabilir. Yukardaki tabloda sol ilk stun e
iin szel terimleri, st ksmdaki ilk satr de iin
szel terimleri ve her ikisinin kartezyen kesiimi ise
du iin szel terimleri gstermektedir. Bu
kurallardan 2 nolu olan aadaki gibi geniletilerek
anlamlandrlabilir.

IF e is NB and de is SS THEN du is NS.

Btn kurallar benzer biimde koul cmleleri ile
ilenip bir rnekleme deeri iin kural says kadar
bulank karar elde edilir. Elde edilen bu bulank
kararlar durulatrma ileminde kesin bir sonuca
dntrlr. Bu almada, en fazla kullanlan
durulatrma yntemlerinden birisi olan alanlarn
merkezi yntemi

=
=

=
9
1 i
i
9
1 i
i i
) du (
du ) du (
) k ( du
(4)

bantsyla uygulanarak her k rnekleme an iin
du(k) kesin deeri belirlenmektedir.


4. SONULAR

Bu almada BM a dayal bir saysal koruma rlesi
tasarm ve iaret kestirimine bal, gerek zamanl
olarak alnm deney sonular verilmitir. Bu
denetleyici ve saysal koruma rlesi ekil 1de
verilmi olan prototip enerji sistemine
uygulanmtr. Sistemde oluturulan arzann trne
karar verme mekanizmas ve arzann giderilmesi
iin kullanlan kontrol algoritmasna ait detayl
bilgiler sunulmutur. Blm 2de verilen iaret
kestirimine bal olarak daha nce literatrde
yaplm olan almalardan farkl olarak, incelenen
sistemdeki iaretin peryodu ve rnekleme sresinden
bamsz bir arza kestirim algoritmas oluturulmu
ve bu algoritmaya dayal olarak BM tabanl bir
saysal koruma rlesi baaryla uygulanmtr.

Saysal rle iin kullanlan BD nin zamana bal
olarak kontrol edilen kn arzann olumadan
nce ve arza olutuktan sonraki hali ekil 6 (a) ve
(b)de verilmitir. Denetleyici k bir rle
dzeneinin tetikleyici transistrne girilerek
glendirilmi ve rlenin srlebilecei seviyeye
getirilmitir.

Sistemde herhangi bir arzann olmad durumda
sistem zerinden alnan gerilim rneklerinin
zamanla deiimi ekil 5te verilmitir. Yapay
olarak oluturulan bir ksa devre arzasnda sistem
zerinden okunan gerilim deerinin zamanla
deiimi ekil 6 (a)da verilmitir.


A
0
-A
0 0,3
0,2 0,1
Zaman(sn)
G
e
n
l
i
k

ekil 5. Arza olumadan nceki kn zamanla
deiimi

A
0
-A
Zaman (Saniye)
G
e
n
li k
0.06 0.12 0.18 0.24 0.30 0.36 0.42 0.30 0.36 0.42 0.48 0.54 0.60 0.66
A
-A
Zaman (Saniye)
G
e
n
l i k
0
h
h

(a) (b)
ekil 6. (a) Arza olutuunda sistemdeki gerilim
deimesi (b) sistem aldktan sonraki gerilim
deimesi.

ekil 6(a)da yapay olarak oluturulan bir ksa devre
arzas iin sistem zerindeki gerilim deimesi
grlmektedir. Burada ksa devre balar balamaz
bulank mantk tabanl saysal rle tarafndan hemen
alglanmtr. Tipik rle karakteristii kullanlarak
10 periyot veya daha ksa bir zaman sresince
devam eden arza geici olarak alglanm ve bu
srada operatr uyarc bir sesle uyarlmtr.
ekil 6 (b)de ise arza sresinin 10 periyodu
gemesi durumunda bulank mantk tabanl saysal
koruma rlesi sistemdeki kesici rleye kontrol iareti
gndererek sistemi am ve sistem enerjisiz
braklarak arzal olan bu ksm tamamen izole
edilmitir. ekil 6 (b)de A
h
ile gsterilen genlik
arza annda oluan genliktir.
Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 76 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

5. DEERLENDRME

BDli saysal rle ile denetleyicisiz koruma rlesi
arasnda arzann alglanp, srekli mi yoksa geici
mi olduuna karar verilmesi aamasnda klasik rle
erilerine gre ok daha hzl ve kararl bir yapnn
olduu gzlemlenmitir. BM tabanl saysal koruma
rlesi ilevsel olarak zamana ok fazla baml
deildir. Kullanlan yap yazlm destekli olduu
iin bundan kaynaklanan gecikmelerde, BM tabanl
saysal koruma rlesi denetleyicisiz rleye gre daha
fazla zaman gecikmesine sahiptir. ki yap arasndaki
zaman gecikmesinin yansra yine BM tabanl
saysal koruma rlesinde sistemden alnan rnek
saysnda da azalma vardr. Fakat zaman gecikmesi
sistemin zerindeki sinsoydal iaretin peryoduna
gre ok kk olup, iaretin peryoduna bu
gecikmenin oran yaklak olarak 225ler
civarndadr. aretin peryodunun 20 msn olduu gz
nne alndnda yaklak olarak 90 sn
civarndadr ve ihmal edilebilir.

Sonu olarak; BM tabanl olarak oluturulan bir
saysal koruma rlesi ile kontrol ve arza
kestiriminde daha nce yaplm olan almalara
gre daha iyi ve kararl sonular elde edilmitir.


6. KAYNAKLAR

Adamiak, M. G., Jauch, J. P. 1986. Field Experience
with the AEP Digital Relay, IEEE Trans. on Power
Delivery, Vol. PWRD-1, (4), 91-98.


Balser, S. J., Clements, K. A., Lawrence, D. J.
1986. Microprocessor-Based Technique for
Detection of High-Impedance Faults, IEEE Trans.
on Power Delivery, Vol. PWRD-1 (3), 252-258.


Chihiro, F., Kawakami, J. 1986. An Expert System
for Fault Section Estimation Using Information from
Protective Relays and Circuit Breakers, IEEE Trans.
on Power Delivery, 1 (4), 83-91.


DAmore, D., Ferrero, A. 1989. A Simplified
Algorithm for Digital Distance Protection Based on
Fourier Techniques, IEEE Trans. on Power
Delivery, 4 (1), 157-164.


Damborg, M. J., Ramaswami, R., Jampala, A. K.,
Venkata, S. S. 1986. Applied of Relational to
Computer Aided Engineering of Transmission
Protection Systems, IEEE Trans. on Power Systems,
Vol. PWRS-1 (2), 187-193.


Dash, P. K, Panda, D. K. 1988. Digital Impedance
Protection of Power Transmission Lines Using a
Spectral Observer, IEEE Trans. on Power Delivery,
3 (1), 102-109.


Ferrero, A., Sangiovanni, S., Zappitelli, E. 1995. A
Fuzzy-Set Approach to Fault Type Identification in
Digital Relaying, IEEE Trans. on Power Delivery,
10 (1), 165-171.


Girgis, A.A., Johns, M.B. 1989. A Hybrid Expert
System For Faulted Section Identification, Faults
Type Classification, and Selection of Fault Location
Algorithms, IEEE Trans. on Power Delivery, 4 (2),
978-986.


Girgis, A. A., Makram, E. B. 1988. Applied of
Adaptive Kalman Filitering in Fault Classification,
Distance Protection, and Fault Location Using
Microprocessors, IEEE Trans. on Power Systems,
3 (1), 301-309.


Habib, M., Martin, M. A. 1988. A Comparative
Analysis of Digital Relaying Algorithms for the
Differantial Protection of Three Phase Transformer,
IEEE Trans. on Power Systems, 3 (3), 1378-1384.


Horowits, S.H., Phadke, A.G., Thorp, J.S. 1988.
Adaptive Transmission System Relaying, IEEE
Trans. on Power Delivery, 3 (4), 1436-1445.


Horowitz, S. H., Phadke, A. G. 1995. Power System
Relaying, John Wiley&Sons Inc., Canada.


Kim, C. J., Russel, B. D. 1991. A Learning Method
For use inIntelligent Computer Relays for High-
Impedance Faults, IEEE Trans. on Power Delivery,
6 (1), 109-115.


Lawrence, D. J., Waser, D. L. 1988. Transmission
Line Fault Location Using DFR, IEEE Trans. on
Power Delivery, 3 (2), 496-502.


Mansour, M. M., Swift, G. W. 1986. Design and
Testing of a Multi-Microprocessor Travelling Wave
Relaying, IEEE Trans. on Power Delivery, Vol.
PWRD-1 (4), 74-81.


Phadke, A. G., brahim, M., Hlibka, T. 1977.
Foundamental Basis for Distance Relaying with
Symetrical Components, IEEE Trans. on Power
App. Syst., Vol. PAS-96, (2), 635-642.


Rahman, M. A., Jeyasurya, B. 1988. A State-of-the-
Art Rewiev of Transforfer Protection Algorithms,
IEEE Trans. on Power Delivery, 3 (2), 534-544.


Reznik, L. 1997. Fuzzy Controllers, Newnes,
Melbourne, Australia.

Bulank Mantk Tabanl Bir Saysal Koruma Rlesinin Tasarm ve Uygulamas, K. Erentrk, . H. Alta

Mhendislik Bilimleri Dergisi 2002 8 (1) 71-77 77 Journal of Engineering Sciences 2002 8 (1) 71-77

Sachdev, M.S., Aggarwal, R. 1988. A Technique for
Estimating Transmission Line Fault Locations from
Digital Impedence Relay Measurements, IEEE
Trans. on Power Delivery, 3 (1), 121-129.


Shebab-Eldin, E. H., McLaren, P. G. 1988.
Travelling Wave Distance Protection-Problem Areas
and Solutions, IEEE Trans. on Power Delivery,
3 (3), 894-901.

Talag, J., Al-Basri, F. 1999. Adapti ve Fuzzy Gain
Scheduling for Load Forecasting Control, IEEE
Trans. on Power Systems, 14 (1), 145-150.

Vuong, G. T., Paris, G. 1988. Rule Based Relay
Modelling for Transient Stability Studies, IEEE
Trans. on Power Systems, 3 (3), 1306-1309.

Yongli, Z., Yang, Y. H., Hogg, B. W., Zhang, W.
Q., Gao, S. 1994. An Expert System For Power
Systems Fault Analysis, IEEE Trans. on Power
Systems, 9 (1), 503-510.