Hipoteza

vjen pas koncepteve , analizave kjo quht hipotez, n form t supozimit synon hipotezen shkencore . Supozim rreth bashkveprimit t dy a m shum variablave. Nuk paraqesin hamendje por pretendim rreth dy e m shum variablave (cilsi,tipare,virtyte)(tek variableve nuk ka te bej m virtyt). -Vujeviq paraqesin pergjigjje mendoregjykim q paraqesin boshtin e hulumtimit. *Nuk ka shkenc pa teori , Nuk hulumtim pa hipotez. Vujeviq hipotezat paraqesin hap drejt njohjes. Duhet dalluar hipotezen nga hipoteza e verifikuar (e cila eshte shkencore). N fillim paraqesin hipotezen por gjat hulumtimit e vrejm q ajo nuk esht e plot , ose duhet te plotesojn ose ta zvendsojm me ndonj tjetr. Parashkrimi I hupotezav esht I domosdoshm por jo edhe i njoftueshm, duhet t kt elemete tjera per t parashtru hipotez duhet perveq dijes s pergjithshme duhet t keni aftesi krijuse si dhe intuita. veshtrseit e hulumtimit esht njohja jo e thell e nj fenomeni edhe pse kemi aftesi krijuese,mosnjohja e teoris Brenda s cils gjendet hipoteza jon , nese nuk kemi aftesi logjike nese nuk kemi aftesi sajuese-shpikse. Mund te bejm hipotez t prgjithsueme por nuk permban elemente t tjera krysore. Mungesa e njohjes s metods paraqet element q t mos arrihet nj hulumtim. Hipoteza duhet te jet valide p.sh njerzit jan demelav. Hipoteza varet nga pyetja e hulumtimit p.sh pse ka ra numri I votuesve ? Hipoteza duhet te jet specifike p.sh Grat kan qendrim negative ndaj kurates etj . Duhet te bazohet ne teknika hipoteza duhet te jet e lidhur me teorin shkencor. Hipoteza esht process deduktiv dhe induktiv dhe anasjelltas . Llojet e hipotezave : 1.Me permbajtje prshkruese 2.Me permbajtje klasifikuese 3.Me permbajtje eksploruese(shpjeguese) 4.Me permbajtje parashikuese N vend te par vin Hipotezat e pergjithshme pastaj ato specifike. Hipoteza pohuese-afirmative(me tregu sakt) Hipoteza mohuese (jo e sakt) Hipoteza determinuese (jo percaktuese) P.sh si pasoj e veshtersit ekonomike do t qojn n prishjen e marrdhenieve ne nj shtet. Hipotezat Kontekstuale (sa ndikon grupi ne individin) Hipotezat kolektive ( sa me shum ka puntor aq ma shum ka vota partia ) Hipotezat individuale (sa me I lart esht intergrimi I nj grupi aq m pak dallohet nj individ nga grupi). Nse nj shoqeri esht depressive grat e qojn zerin m lart. A jan te ardhurat t varura nga shkolla e arsimit ? Po jan

Jo nuk jan Hipoteza q nuk jan formular mire. Hipoteza e pergjithshme bashkimi kombeta ka luajtur dhe pohuar n kosov ndikim para dhe pas luftes. Hipotezat e veqanta parimi etik dhe professional n hulumtim. - Dizajni I Hulumtimit Shkenca bazohet n disa t dhena t matshme, tverteta. sa jan kto t dhena t vrteta , t sinqerta nga plotsuesi krkohet validiteti I t dhnave pr t vertetuar keto hulumtuesi duhet te garantoj perpikshmerin dhe sigurin . Nuk ka shkenc q nuk ka kreativitet kreativiteti n kt rast nnkuptohet nj liri e lvizjes Brenda hulumtimit pr t porosity diqka t re e gjithmin t shkohet sipas rregullave strikte. Aleksander ven konstrukturizimi ku thote se realizmi dhe liberalizmi nuk jan t mjaftueshme. Fillimi I se cilit hulumtim esht pytja ose pyetjet hulumtuese : Sa, Si, Cka ,Pse. Faza e pare planifikimi me perdor literature, si duhet te behet nje hulumtim. Faza e dyt ekzaminimi duke parashtruar pyetjet pastaj hapi tjeter paraqet hipotezen qe paraqet lidhjen mes dhe pasojat. Hapi tjeter shtjellimi teorik cilat teori na japin shpjegime pr hulumtimin tone. Teoria na afron perqendrimin n nj knd q na paraqet realitetin.. Duhet ti qaseni nj teorie q na orienton gjat hulumtimit , pastaj metoda a jan kuantitative apo kualitative dhe shum metoda tjera. N mund t bejm kombinimin t metodave a me anket a me intervist, pastaj faza e ekzaminimit ku nga projektimi I hulumtimit fillon ekzaminimmi n teren grumbullimi i t dhenave . Tani vin rezultatet , prezentimi , publikimi . -Analiza e t dhenave Rezultati , publikimi , prezentimi pytja hipoteza teoria metoda grumbullimi analiza rezultatet hulumtuese I te dhenave e te publikimi dhe prezantimi. -Llojet e hulumtimit sqaruese , shkenca eshte nje oqean Gjat hulumtimit mund t mirren me problem t ndryshme si anatike apo modern . Cka e rrit legjitimitetin e nje shteti a mund te jet nj shtet ligjitim ku pjesa dermuese nuk votojn. -Hulumtime provuese Mundohen q perms njohurive ti verifikojm apo ti falsifikojm sipas Max Webber . -Hulumtimi I zgjedhjes se problemit perms hulumtimit mund t arrijm tek gjetja e alternativave pr zgjedhjen e problemit, a mundet Serbia t arrestoj zyrtaret te ks ,M pas japim perfundimin se cka duhet t bjm. -Pyetja hulumtuese Na orjenton pr t ekzaminu dicka. Sa m e sakt pyetja e cila duhet ti permbaj disa rregulla shkencore aq m I mire del rezultati . A jan metodat t prshtatshme pr koh hulumtim , konsulltimi I literatures , analiza e t dhnave,kriteret duhet t permbahen n teresi.

Cka na shtyn neve ti besojm ktyre t dhenave t ket hulumtimi ? Opinionet tiba duhet t ken nj baz hulumtuesi nuk I dine pergjigjet e pytjeve , ai perms hulumtimit gjen pergjigjjet e duhura. Hipoteza duhet te jet orientuese e jo vetem ti plotsoj standartet hipotezat nuk jan thjesht nj konstrukt mental por ato duhet t zberthehen qe ben nj koncept , nj projektpropozim te hulumtimit. Tek hyrja paraqesin pse pe bejne hulumtim per cfar do arsye , cka na ka shty me bo , qa dojm me arrit me t etj. pastaj pyetjet te dhenat duhen t jepen n mnyr kritike shkenca eshte e levizshme ,analiza dhe hulumtimi nuk mund t jet I sakt gjithmon.

Variablet
N hulumtim nnkuptojm (veti,cilsi) q sipas trajtes ndryshon mes entiteteve(t anketuarve) respektivisht veti sipas te ciles entitetet mund te jen t njejta apo t ndryshme. -Variablet apo tiparet jan veti t matshme t njsive t ekzaminimit(kerkimit) t cilat do t duhej t hulumtohen. Nuk behet matja e virtyteve por cilsive. Variablet dukuri,process mund t shprehet n mnyr kuantitative , t vezhgohet ose edhe t behet matja e tij. Karakteristikat jan kategori , nuansa apo vlera te ndryshm. Variablat kuantitative dhe kualitative Variablat kunatiative emrohen si kategoriale te cilat mund te jen : Nominale (emrore),Ordinale(rendore,radhitse),per natyren e tyre ekzistojn shkallt mohuse ato nominale dhe ordinale . Variablat kualitative shprehin numerkisht ato ndahen perms matjes se ndonj cilsie: 1.Intervale 2.Proporcioneve 3.kategorit e nnrenditura sipas rangut 4.kategorit duhet te jen t plota 5.kategorit duhet t perjashtohen reciprocikisht 6.niveli m I ult I shkalls , s`kemi p.sh shkalla nominale : variabla gjinia : *femrore *mashkullore *dallimi (f-femrat,m-mashkujt) *kuantifikimi *matja Dikotoni nominal (dyshja,dualizmi) 1 = beqar/e 2 = i/e martuar 3 = i/e shkurorzuar 4 = i/e ve

-Shkallat ordinale - ato paraqesin klasifikimet sasiore (kuantitative) - t dhnat t renditen sipas madhesis. - Shtresa nominale karakterisitikat 1 = shtresa e ulet 2 = shtresa e mesme 3 = shtresa e lart -Dallimet mes ordinale dhe nominale-Niveli I ardhshem m i lart i shkalles ,i martuar , I pamartuar , n t njejtin nivel . -cilesit e njejta si t shkalla nominale . -Per renditje e kategorive sipas rangut ( shtresa e lart , mesme , e ulet , jo e ulet , e lart , e mesme) -Shkalla intervalGjat rangjeve , distance duhet t jet e njejt. dy momente arbitrore , zgjedhja e madhesis se intervalit de zgjedhja e pikes zero . psh temperature 0 grad . -Shkalla Ratio Nj shkall ratio posedon vetit e nj shkalle interval . por ketu ketu kemi piken zero absolute Matja e shkalles perpjestimore mund t jet direkte (psh Pr-Tr) ose indirekte ( Pr-pz + Pz-Tr) Matja e fenomeneve shoqerore zakonisht mund t jet indirekte. -Masa e gjatesis (mm,m,km) -distanca ndermjet pr-tr -njesia monetare , 5 euro -pesha -mosha Perpjestimi na mundson q t vlersojme nj vler . -variabla t varura dhe te pavarura - antencendinte ( eksplanatore shpjeguese) - Varura I percakton hulumtuesi(cilat variblave do t jan ne focus t hulumtimit ). - pavarura Jan m pak nn ndikimin e vullnetit t hulumtimit e m shum nen ndikimin e njohurive,imagjinates Nuk esht gjithmon variabla e pavarura n perputhshmri ne t varuren. P.sh sa jan besimtart t devotshem qytetart e kosoes duke mar parasysh shkallen e arsimit t tyr ? Devotshmeria esht variable i varur q varet nga shkalla e arsimit q eshte variable i pavarur. Pra variable e varura varen nga ato t pavarura , ndrsa jo edhe anasjelltas. -Variabla latent dhe manifestive -Variabla aktive dhe atributive me t ult manipulohet pr shkake t ndkimet ne sjelljen e subjektit mates.

Anketimi
-Metod pr t mbledh pikpamjet , mendimet lidhur me nj qshtje : interevista , testi . -4 antar 1.Porositsi i anketes 2.Shkenctari i formulimit t pytesorit 3.Anketuesit 4.Responduesi Prparsit e ankets Mund t mbledhin t dhna pr t kaluaren, t tashmen , t ardhmen. Anketa esht ekonomike Epistemologjia shkenca mbi korespodencen Epistemologjia shkenca mbi njohjen , dijen Garry mandering Gerimandorin manipulim me kufijt e zgjedhsve. Mandarin burrokracia , administrat n kin . -Anketimi1.Mosha 2.Gjinia 3.profesioni 4.Tema e pytesorit pse,a jeni te pajtuar etj ? 5.Vendlindja 6.Cilat jan burimet tuaja per informimin per kt tem. Duhet t caktojm nj koh t pershtatshme e jo n 8 t mngjesit. Anketa profesionale ,qendrimi I zgjedhjeve a po fiton sarkozi . Anketa socio-politike si qeshtja e korropsionit , anketa pasqyron nj situate reale t shoqris,me t njjten anket mund t dalim pas nj kohe dhe mund t shohim dallimet n mes periudhave pavarisisht qellimit t anketes neve na prt nj e panjohur e madhe . Formulimi duhet te jet I qart e jo ne terma tv pakuptueshm. -Anketimi I strukturuarpytjet jan t mbyllura edhe prgjigjjet duhet t jen t mbyllura. -Anketimi I pastrukturuarPor ka te hapur apo edhe pjesrisht te hapura. jep medime t pavarura,individuale me argument t ndryshme . Pytjet shkojn nga m t thjeshtat e jo n fillim t vendoset pytja kyqe. Duhet ti siguroni njerzit se t dhenat e tyre duhet t ruhen dhe nuk keqprdoren. Menyra e t pr zgjedhjeve t intervistuar esht e rastisishme. N momentin kur anketa eshte plotesu me gabime ajo anulohet kjo tolerohet der 10%-15% . Nuk duhet te keni influenc tek personat. Pyetsoret mund t perdoren edhe per t vertetuar hipotezat tona. Rezultatet jan valide nese I permbajn pytesorat standartet e lejuara. -Intervista-

Raporti n mes intervistuesit dhe i t intervistuarit esht m hapur dhe krijohet nj besueshmri m e madhe ne anketa dhe intervista nuk duhet t kem t sigurt t luajm rolin e nj parashikuesi por t rezultohet, por duhet te prsim prgjigjjen e tyre. pytjet duhet t kan nj distanc me pyetje duke mos ler hapesir per t dal nga tema. T intervistuarit mund t zgjedhin vet per dallim nga anketa. Nuk duhet te shorohemi pastaj q biseda t kaloj n nivel tjeter. -intervista pershkruese me fol hapur nj pershkrim ka t bej me jeten e personit. -intervista diskursiveKu intervistuesi fol m pas ne lexoj ne mes t rreshtave.N sh.politike perdoret vetem kur deshirojm te shihet oratoria e nje personi. -Intervista e fokusuarKemi pytje te caktuara. - Metoda e vrojtimit dhe ekspermentimitObservimi Prcjellja Vrojtimi Nj prcjellje sistematike , pra nj pun n teren , Perparsia e kesaj metode m esht vrojtimi I drejtperdrejt t sjellkeve,mimikes,gjuhes kjo metode esht mjaft ndihmese, vrojtimi mund t jet I perditshem. Sa % e studenteve mbajn libra ne dor ? sa % perdorin telefonin ? -Vrojtimi professionalN sjelljen e konsumatoreve ne qendren trajtore,sociale,gazetareske. -Vrojtimi shkencorI orientuar nga qellimi I bazuar ne metodat kualitative dhe kuantitative, sa persona kalojn n oren 10 n mengjes ? Vrojtimi kryesosht esht kuantitativ ai perdoret per te bere nje lloj prognoze. Prparsit tjeter vrojtimi behet n koh reale, Se sip o sillen njerzit gjat zgjedhjeve etj. Nse e krahasojm me anketim , Per ke do te votoni? Ata zgjedhin dikon por ndod qe te mos e votojne fare, Per kete arsye vrojtimi nevojitet qe te zbulojne se sip o ndodh duke I vrojtuar sjelljet e zgjedhsve. Vrojtimi behet edhe perms kamerave kur te dim qe po vrojtohemi nga kamera ateher nuk bejne ndonje veprim te keq/ndaluar. Gjat vrojtimit mund t ket moment spontane psh gjate nje feste apo nj lloji tjetr . Pr ket arsye vrojtimi duhet t zgjat pr nj interval kohor. Dhe duhet te dim se cka po vrojtojm dhe qka deshirojm te zbulojme mund te jemi vet prcaktues te vrojtimit por mund ti marrim rezultatet e vrojtuesve tjere. Si dhe te anketimi nuk duhet te ndikojm gjate procesit te vrojtimit. Validiteti I jashtem nese ne kemi vrojtu disa student atehere a mund te flasim per te gjith studentet. Validiteti I brendshum , Ai kemi plotesuar standartet a kemi ndikuar gjate procesit.

Eksperimenti
Esht nj procedure e verfikimit t hipotezs gjat depresimit , pin m shum cigare . Ateher n e bejm eksperimentet . Eksperimenti behet ne te gjitha moshat at e kontrollojm vet. Eksperimenti esht teoria e lojs apo dilemma e te burgosurit. N ekspermintin mund t manipulojm duke tradhtu,shpihunu etj, manipulohet nj ndryshore e pavarur. Eksperimenti dhe vrojtimi mund t behen n ambient t ngusht por edhe n ambient t hapur. Si do t sillen studentet gjat provimit ? Hipotezen do t kuptojm,Eksperimenti me i njohur Mil gram Nnshtrimi ndaj autoritetit a jan njerezit t prirur pr nenshtrim pse I nenshtrojen , pse behen t degjueshem duke krcenuar pergjigjja : Mesuesi mund ta denoj nxenesin nese nuk I bn detyrat. Ky eksperiment eshte br perms nj karrike elektrike ne t cilat jan ulur nxnesit dhe mesuesit jan detyruar, q tia leshojn energjin nxenesve nese nuk I kan ber detyrat , jan t detyruar nga lart. Nxenesi ka aktru mesuesi ishte viktima e eksperimentit. Efekti Bis morion kur krijuesi I eksperimentit ndikon gjate procesit t eksperimentit. Si reagon qeveria n situate te caktuara ? Pergjigjja ? Eks marrin nj grupe studentash dhe e krijojn nje lloj qeverie,secili me lu rolin e vet dhe me pas japin mendime per nje moment politik te caktuar ky eshte element stimulant. Nga ky eks mund t parashikojm edhe politiken e qeveris reale , nuk mund t jet e saket 100% porn a jep nje parashikim q mund t ndodh.

Statistika
-Teknikat e grumbullimit te dhenaveMe statistika kem te bjem shpesh statistikat shum qka na ofrojn por jo edhe gjithqka. Kemi 3 lloje genjeshtra 1.Genjeshtra klasike 2.Genjeshtra e paturpshme 3.Genjeshtra statistike Statistikat validitetin e kan t shkurt , ato jan vetem sin je fotografi momentale ngase ato levizin shpejt p.sh eshte rritur numri ikandidateve femra per 50 % , por kjo % eshte hamendje ngase nuk e dim se sa eshte ky numer. Pozitivizimi logjik pohon se statistikat duhet te verifikohen p.sh te dhenat ne futboll sa % e mban topin sa km vrapon shikohet si sasi pastaj edhe si cilsi.

Analiza e permbajtsore e dokumentave

QDA(qualitative document analysis) mirret me interpretimin e dokumentave interpretimi nuk eshte qeshtje e lire por sipas rregullave. Gjat nxjerrjes s te dhenave duhet t ket tatime (q n nj fare mnyre paraqesin nj besueshmri). Per interpretim shfrytezojme t kaluarn pr t shfaqur t ardhmen. 2 kritere : 1. Validiteti I analizes permbajtsore 2.Besushmeria e saj. analiza(interpretimi) I dokumenteve zyrtare etj.(social science research) google.

-Kerkimi hulumtues qasjetqasja normative (gjetja e shtetit ideal ) qasja dialektike qasja empirike -Fazat apo proceset e hulumtimitN fillim pyetja hulumtuese , kjo pyetje nja tregon qellimin e hulumtimit e dim cka dojm pastaj vine hipotezatte varura dhe te pavarura . ekziston gjithe n hulumtim nj klauzol pra duhet t dim shkak pasoj ndryshimet (variablat) e varura dhe te pavarura p.sh pse shtetet demokratike nuk luftojne mes vete ? cila eshte e varur dhe jo e varur cilat jan mjetet nominale (emrore) ordinare(sipas radhes) interval (masim dicka) racionale (raporti) -parakushtet 1. Validiteti (vlefshmeri),besueshmeria (kredibiliteti) qendrimi hulumtues. T koncentrohet n objektivitet subjektiviteti-qendrimet tona t brendshme t mos ndikojne gjat hulumtimit. -PlanifikimiPytja Hipoteza Percaktimi I metodes grumbullimi I te dhenave pergaditja,vlersimi I te dhenave rezultatet pataqita e tyre. -MetodatRasti studentor thellimi n nj rast q ta sqarojm m mire. Duhet t tregojn pse ky rast ? Pergjigjja nga aspekti politik rajonal etj .

-Metoda krahasueseSi mbretersh e metodave q nga aristoteli nxjerr nga krahasimi n t miern e mundhsme (anakronik-kronik) Brenda nje vendi,regjioni,kontinenti. -M.anketaSondazhet apo matja e opinionit public dallimi eshte minimal ne intervistim disa lloje te anketave: Strukturuar pakstrukuruar aspakstrukturuar Me rendsi esht percaktimi I mostres Brenda nj grupi te caktuar I cili eshte reprezentues per grupe tjera. anketa pytje te hapura dhe te mbyllura etj. -IntervistaRoli I intervistes eshte I rendesishum t hapura t mbyllura,narrative , I behet eksperimenteve e te tjerve roli I anketuesve dhe I intervistuesve esht dhe determinante. -M.vrojtimi apo obserrimiPasi ket lloj e perdorin shum,marrin shenime te gjata e pastaj perms tyre shenimeve arrihet te rezultati, duhet te din pr cfar jan t interesuar. -M.eksperimentiEks. Gjat zgjedhjeve pse votejon t vertetojn njohurit e m hershme. -M.analizes s permbajtjesDokumente , literature n shpalosjen e ngjarjeve te mdha n vendet e medha.Analiza na ndihmon t deshifrojm Brenda rreshtave t nj dokumenti cka kerkojm pastaj analizojm. intervista nr. M t vogel t dhenat jan n t pergjithshme gojore n oda apo kuo tjeter narrative , raporti I intervistuesit dhe te intervistuarit jan shum t hapur. -AnketaPyetje t hapura e t mbyllura jan m strikte , anketa behet per ta perfshi pastaj nj popullesi t ter. Jan persona t rastesishme t anketes. anketa kerkon eksperitizum t madhe kushtum m shum merr koh m shum intervisten mund ta bejm vet -intervistap.Sh levizja studentore up n 1997 e zgjedhin personat q kan marr pjes n protesta etj. -AnketaPse votojn pak perdoren anketat dhe plotesuesit jan te rastesishem.