Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Nmero 4. Outubro de 2001

De foraxidos a heroes - 2 Con que cabeza pensamos? 3 Comicios vascos 4 Outra aldraxe - 5 As novas tecnoloxas: O terceiro entorno - 7 Ftbol - 9 Queres pedalear seguro? - 9 Eladio Rodrguez Gonzlez - 13 Poesas - 18 Curiosidades - 22 Humor - 23

Tras un longo parn, a revista O Xas volta en tempo de vindima e castaas. tempo de muda-la roupa do vern pola do inverno, a camiseta polo chuvasqueiro, a bicicleta ou a moto polo coche, os das longos polas noites interminables, a calor polo fro hmido, ... Pero a revista mantn a sa ilusin por representar a voz de Romai.

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

De Foraxidos a Heroes
Hai uns meses chamoume poderosamente a atencin unha nova publicada en diferentes medios de comunicacin. O grupo socialista propuxo no Congreso dos deputados que os poucos honrados supervivintes cal se dos maquis todos fosen aqueles agradable nome de Foucellas; se se quera desmerecer calquera

actuacin, calquera obra ou accin que se lle quixera rebaixar mritos colgbaselle aquelo de

merecen

esforzados e valentes loitadores que ata moitos anos despois de rematada a incua guerra incivil, (concretamente en Galiza ata o ano cincuenta e dous) mantivrona viva a diario fronte poder establecido pola dictadura franquista.

que nin que a fixera Foucellas, en fin o seu nome pasou a ser sinnimo de ruindade e cativeza moral. Seguro que se algunha mala accin se lle poidese atribuir, probablemente estaran provocadas pola perentoria necesidade de sobrevivir nunha situacin de absoluta emerxencia como a que tiveron que soportar estes esquencidos e pobres paladns da

Naturalmente tan feliz e loable iniciativa foi rexeitada en nome de non sei que legalidade vixente e espritu de convivencia e para non reabrir feridas. Como se non fose absolutamente necesario para cerralas definitivamente, e non en falso, drenalas suficientemente para evacualo pus enquistado que as poidan gangrenar. Parece ser que daqueles autnticos soldados da democracia apenas quedan uns cento cincuenta. Os que xa temos ben de anos (daquela eramos adolescentes), lembrmonos dun nome que se fixo sumamente popular. Os xornis traan a diario notas acerca das feitoras que se lle atribua e como as sa se an

democracia e da liberdade. Chegou pois a hora de reinvindicalos e honralos e sobre todo de lava-la sa imaxe tan terriblemente emporcada porque en defensa dos seus ideais chegaron summus dando a sa vida como aconteceu con Foucellas a quen lla arrebataron na cidade da Corua valndose do infamante e abominable mtodo do garrote vil. Benigno Andrade Garca que o nome de Foucellas estaba casado con Mara Prez; froito deste matrimonio naceron os dous fillos Xosefa e Serxio. O pasamento da sa muller aconteceu en Valladolid a consecuencia dunha crise que non conseguu superar provocada pola nova de que o seu home morrera cando tal suceso anda non se producira. Pepia Andrade temerosa de que condenaran a morte a seu pai cando estaba preso na Corua escribulle unha carta a Carmencita Franco Polo quen lle contestou que ela non poda meterse en asuntos polticos anda que a comprenda. Pepia Andrade Prez vctima dunha profunda depresin emigrou a

desenvolvendo tendentes

operacins captura e

aniquilacin final. Foucellas, que tal era o nome de batalla deste home tan na do terriblemente poca rxime, pola era

vilipendiado propaganda

asegn esta o compendio da maldade e de todos aqueles atributos negativos que poden facer a unha persoa repugnante e diablica. As que se convertiu no mis perfecto exemplo do que non se deba ser. Se un rapaz se portaba mal inmediatamente asignbaselle o pouco daquela

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Francia onde foi tratada con un extraordinario cario pola condesa de Savn coecedora do drama que tiveran que soportar. Anos despois coeceu a un rapaz de Alacante con quen casou; actualmente mediterrnea. Haber algun que mereza tanto como estes heroicos persoaxes, defensores mis al do que normal e eisixible da dignidade e da integridade humanas que honrando a sa memoria e ponderando o maravilloso valor do vive nesta fermosa cidade

seu xesto, se lles levante un monumento que os perpete? Persoalmente postulo un para este grande home a quen me presentaron como un facineroso na mia xuventude pero a quen o paso do tempo reinvindica como heroe.

Nota: Despois de escrito o que antecede entermonos de que por fin o Parlamento espaol aprobou por unanimidade a sa rehabilitacin anda que sen reconocerlles dereitos mis que ben ganados.

O Fillo de Bieito

CON QUE CABEZA PENSAMOS?

Como todo o mundo sabe, algns meses atrs a Xunta Rectora de Montes de Romai empezou a xestin do arrendamento dos montes de Xagobe, Tarrio e Cubelo a unha empresa privada para a transformacin dos xente pense coa cabeza doutro, pois se pensaran coa deles imposible que persoas para quen o monte a nica reserva que teen para cortar lea, paar pias ou ir toxo poidan querer a sa desaparicin. O monte uha fonte de riqueza sempre para mellorar medio de vida, bsico nas nosas comunicacins, esencial para acceder a bens sociais como o campo de ftbol, pavilln, cemiterio ... obra esta ltima que tanto precisaba a parroquia e que despois de conseguilo, algun intenta agora regalar a unha entidade que o nico que fai pedir, para despois meter en Gescartera miles de millns. E os parvos e os pobres que se jodan. Por iso eu pdolle xente que pense que o monte o nico que temos todos en igualdade de condicins, que mentres sexa dos vecinos, todos podemos disfrutar del e se se levase a cabo esa barbaridade pasara a ser unha propiedade privada como calquera outra, polo que xa non se podera disfrutar dela.

mesmos en plantacin de albario. Esta xestin foi

absolutamente oscurantista, posto que nunca se deca que empresa estaba detrs de todo isto, anda que todos sabemos por onde vian os tiros. Tampouco se saba se era arrendamento, aluguer ou que cousa exactamente. Nunca se dixo de canto era a fianza, pedronselle as actas das

Asambleas pero estas non aparecen por ningn sitio, a pesar de que a Lei de Montes moi clara a este respecto. Semella sen embargo que para iso non hai tempo, porque o tempo emprgase en buscar autorizacins, ainda que despois ningun saiba de quen, posto que est claro que moitos nin sequera coecen a quen representan. Pero independentemente destas

actuacins, para min o mis preocupante que a

Lucho

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Comicios Vascos
Dispois duns meses de insoportable e insufrible machaqueo dos medios de comunicacin asinaron un escrito protestando por tan brbara manipulacin da mesma maneira que fixeron hai uns meses os periodistas da T.V.G. Coido que todos teredes grabadas nas vosas mentes as repetidas esceas dos mesmos periodistas que da tras da aparecan en tdalas cadeas entonando a mesma repugnante salmodia con algunhas agradables como por

celebrronse as eleccins vascas e unha vez mis o pobo mis antigo de Europa deunos unha autntica leccin de madureza, de

responsabilidade e de adultez, diante da provocacin da que foron obxecto por parte do partido do goberno que non reparou en nada (pois parecen ser uns rendidos admiradores do pensamento maquiavlico que afirma que os fins xustifican os medios), apoderndose do aparato meditico oficial e utilizndoo como se dunha leira propria se tratase. Dunha maneira sistemtica en todo tempo e en todo lugar, coa repugnante periodicidade dun autmata,

excepcins

exemplo Carnicero, Torres, Adrians-sens, Mara Antonia Iglesias e algns mis que non comulgaban coa na sa

totalidade

cruzada do

antinacionalista

machacaban a mente dos impotentes ouvintes moitos dos cuais non tiveron outro remedio que apaga-los radio-teletransmisores para librarse dun solfeo que rematou por producirlles nuseas. Pero se iso non fose dabondo as televisins e radios privadas, estas ltimas con raras e parciais excepcins, unronselles descomunal concerto en tertulias, etc. Coa ferocidade encarnizadas mis feras propria ca de de seres

nacionalismo mis cerrado e poderoso que o nacionalismo mesetario madrileo. Pero esto xa vello. O mesmo pensamento prepotente e dominador foi o que nos fixo perde-las colonias en todo o mundo antes que os demais imperios porque se tratou de impoer todo manu militari, idioma, crenzas religiosas, etc. e como consecuencia esborrallouse tan fenomenal

castelo nun tempo rcord. Anda hoxe os ingleses conservan, con tdalas sas, excelentes relacins e a sa Raa tamn o delas anda que somentes o sexa dun xeito simblico. Na sa propria casa os gobernantes da Sa Maxestade Britnica seguiron a mesma poltica e hoxe en da Inglaterra, Gales e Escocia dispoen dos seus particulares gobernos, teen as sas seleccins deportivas, etc, sen por iso deixar de seren todos britnicos. O mesmo acontece con Irlanda do norte ou Ulster. Pero ... como recoecer que somos un estado plurinacional e plurilinge? Non parece case milagre que esta poderosa parafernalia meditica, financieira,

humanos lanzronse sobre Arzalluz e Ibarretxe e demis membros do seu partido demonizndoos de tal xeito que todas aquelas xentes que non fosen capaces de pensar por si mesmas e que non soubesen separa-lo trigo da cizaa, remataran por pensar que estes autnticos patriotas vascos forman parte dos comandos etarras e son eles mesmos os autores das sas horribles accins. Cando o asasinato do Presidente do P. P. aragons, a Televisin estatal non espallou a mensaxe condeatoria do Lehendakari Ibarretxe. A cousa chegou a tal extremo que cen profesionais da T.V.E.,

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

psicolxica, etc, se estroncase contra a fortaleza moral deste pobo milenario, forte nas sas

costumes? Deixaron nidiamente claro que somentes queren ser o que son e que non van admitir que outros lle dicten como teen que ser. Que marabillosa idiosincrasia! Que sana envidia me dan!

conviccins coma cos centenarios carballos que miman nos seus bosques, amantes dos seus deportes, da sa lingua e dos seus ancestrais

T. Lousada

Outra aldraxe
Resulta tremendamente ocurrente, senn inversins. Podemos pois razoar... como pode ser posible iso, se os galegos somo mis ou menos un sete por cento da totalidade da poboacin do Estado? Onde queda o encrrase unha profunda hipocresa, escoitarlle con extraordinaria frecuencia s polticos, cando se refiren a obras realizadas ou por realizar nun determinado lugar, que van facer ou fixeron un extraordinario esfuerzo inversor. Falan como se a xente tivese que darlles uns especiais parabns, como se realmente non fosen

esfuerzo inversor? Onde a compensacin do dbito histrico? Non estamos,

desgraciadamente, como obxectivo un na Unin Europea, dicir, no grupo dos mis pobres? A nosa renda non quedamos en que somentes equivale setenta por cento da media dos ingresos por espaol razn pola que habera que volcarse nun autntico e verdadeiro esforzo inversor para intentar que abandonaramos o farolillo rojo dentro da malfadada

merecentes dunhas obras que, case sempre, tardan mis da conta en chegar. Pero eu qurome referir nesta oportunidade a un feito que meu parecer constite un verdadeiro delicto. Coido que as inversins deban ser proporcionais s ndices de poboacin das diferentes xeografas. Desa maneira todo

clasificacin xeral do benestar do Estado? Hai

presuposto sera intrinsicamente xusto, pero hai mis, habera que artellar un sistema de compensacin que permitise que para aquelas partes que sistematicamente fosen mal tratadas, houbese un suplemento para dese xeito igualalos seus servicios con respecto s mellor equipadas. Ven a ser o que se chama dbito histrico. As pois para deba ns haber pero unha apenas uns anos estabamos no quinto lugar empezando pola cola no ranking das

autonomas no que se refire economa, pero o noso fantstico avance, segn a propaganda oficial que unicamente profundos, poden a cre-los se-los

discriminacin

positiva,

equilibradora. Pero vexamos o que pasa segn informacins que, con demasiada frecuencia (por negativas para os nosos intereses) podemos captar nun lugar ben agachadio de calquera xornal para que se vexa o menos posible; por exemplo... Galiza recibe o tres por cento do total do presuposto do Estado destinado a

subnormais

levounos

ltimos dentro da pennsula. Unicamente nos superan en pobreza Ceuta e Melilla. Esa a realidade segn un estudio elaborado, creo que polo BBV que hai pouco se publicou na prensa galega. (Ata fai pouco podimonos consolar con que os nosos vecinos portugueses anda estaban

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

por debaixo, pero unha informacin procedente de Bruxelas ponnos en claro que xa nos pasaron superndonos en catro puntos porcentuais en renda). Como se pode observar, o noso desastre econmico desalentador. E seguimos

Evidentemente ir sempre al onde se perciban os mellores horizontes e xa que logo as perspectivas de xito mis seguras. Como se van instalar en lugares onde os trens son antediluvianos e as estradas na sa maiora obsoletas? Diante desta realidade, de pouco serve que haixa mentalidade ou iniciativa empresariais, porque non se dan as condicins obxectivas igualitarias para a supervivencia e competitividade dos promotores senn que, pola contra, estn condenados de antemn a xogar con evidente desvantaxe. Se analizarmo-los demais sectores, os resultados seran igualmente desfavorables. Onde ocupamos un primeiro lugar indiscutible en accidentes de trfico, nas pensins que son as mis baixas, nos soldos mseros, no insuficiente nmero de camas nos hospitais, en fin, en todo aquelo que sexa negativo. As pois diante desta realidade, meu ver, o Estado est cometendo un delicto que sendo moral deba transformarse en legal. No que se refire s infraestructuras viarias deba eisixirse non s a porcentaxe que nos

lendo... por cada asturiano (que non son dos que mis reciben) inviste o Estado 68.000 pesetas, en tanto que ns, dica o xornal expresando a triste realidade dos nmeros, tan s obtemos unhas 33.000. (A diferencia con respecto a outras zonas de Espaa, por exemplo Catalua e Euskadi abismal. Ser porque teen Gobernos nacionalistas?). E eu

pregntome... pero por quen nos toman estes seores do goberno de Madrid? Como nos desprezan con tal aldraxe? Acaso somos ns a ltima carta de baralla do Estado espaol? Pois como se o fosemos nos tratan. Ata hai pouco dicannos que estabamos subvencionados e polo tanto o pouco que via era todo limosna pero deuse a circunstancia de que esa cantinela botoulla abaixo o Departamento de Economa do Profesor Beiras que demostrou que levan a maiores de aqu para a capital (Madrid) 160.000 millns de pesetas anuais... quen fai logo o esforzo... eles... ou ns? As pois desta irrefutable verdade, digamos contable, pdese tirar unha realidade de total evidencia. O Estado ven se-lo nico responsable de que a pobreza e a miseria se instale e invada determinadas xeografas. Cando non constre, por exemplo, as infraestructuras, absolutamente imprescindibles para o

corresponde, senn danos e perxuizos, porque o resto de Espaa xa est disfrutando dende hai mis dunha dcada do que nos estn vendendo agora como un logro histrico e por tanto da riqueza acumulativa que, ese adianto no tempo, forzosamente tivo que ter xerado. E xa que nos falan de prioridades sta deba ser unha das mis urxentes, ata lles vira ben s actuais responsables, anda que nin as pensamos sera posible que puidesen reinvindicar unha xestin eficaz, porque conseguiron o que ningn outro goberno espaol conseguu, que xustamente situarnos no lugar mis pobre entre as autonomas mis pobres do Estado como xa quedou expresado mis arriba.

desenvolvemento e asentamento dos axentes econmicos, est negndolle o pan s seus moradores. Certsimo o dito que circula dende moi vello, - o capital non ten alma - .

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

E como consecuencia, a pantasma (que tiamos esquencida) da emigracin voltou a reaparecer, agora para as Illas Canarias e para as Baleares. A nosa non terra de acollida, senn outra vez de fuxida. Unha parte importante da xuventude dunha bisbarra tan prometedora coma o Barbanza por exemplo est aportando o seu traballo desenvolvimento das Illas Afortunadas. Tamn xente da nosa zona e, seguramente, de toda Galiza. Esa a triste realidade non inventada senn publicada en diferentes e variados medios. As pois non queda mis que saca-las consecuencias oportunas analizando a situacin. Por que Galiza sendo como unha terra marabillosamente dotada en recursos a mis pobre? Porque non queren que avancemos

e desta miserable maneira evitar que nos transformemos nun incmodo problema como as outras das Nacionalidades Histricas. Xa o di un vello refrn da nosa terra: - Canto mis pobres mis parvos dirn para eles, - non vaia ser que espabilen - . As que para que todo permaneza en calma envannos personalidades de moito peso especfico pero de obras nada. Sedantes adormecedores pero non patacns. CONDNANNOS POBREZA. Cabe preguntarse... como posible que non nos deamos conta dunha cousa tan evidente? diagnosticar Porque para resulta curar... imprescindible e, unha vez

diagnosticado, porlle o remedio que convena. Dentro de pouco imos ter unha oportunidade. Aproveitmola.

N. Andrade

As Novas Tecnoloxas: O Terceiro Entorno

Fai algns meses chegou s mias mans un artigo que versaba sobre as novas tecnoloxas e as sociedades que stas creaban, a verdade que quedei atemorizada imaxinando o futuro que nos agarda. Non sei ou, mellor dito non quero saber, se o que nel se contaba sera un pouco esaxerado para intentar abrirno-los ollos e crear en ns un espritu crtico c fin de que saibamos controlar e, cando sexa necesario, rexeitar todo aquelo que nos chegue s nosas mans e non sexa conveniente para a sociedade. Por exemplo, a ltima dcada do sculo XX supuxo a irrupcin pblica dalgunhas novas tecnoloxas (Internet, multimedia, ...) que estn suscitando profundos cambios nas sociedades desenroladas. A prensa, a radio, a televisin, as redes telefnicas, os libros, as pelculas e os xogos dixitalzanse. A tarxeta de crdito, o telfono mvil, os videoxogos e o ordenador As novas tecnoloxas da informacin e a telecomunicacin posibilitan a construccin dun novo espacio social, o chamado terceiro entorno, que difire netamente dos dous entornos nos que tradicionalmente viviron os nosos pais e os nosos avs; o campo, no que a base da economa era a agricultura, e a cidade, que se apoiaba na industria. conectado a Internet forman parte da paisaxe coti na que nos movemos.

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Hai uns cantos anos, aproximadamente das ou tres dcadas, as casas, as oficinas, as fbricas e os locais de espectculo eran os recintos materiais nos que se reunan

como antigamente se loitaba por conseguir territorios e cidades.

fisicamente as persoas para interactuar. Agora, neste novo mundo que fomos configurando sen darnos moita conta, xa non quedamos en recintos, senn en redes, xa non son espacios fsicos, senn electrnicos, non son presenciais, senn representacionais ... e as podera seguir buscando un feixe de diferencias que neste intre non valen a pena. Un aspecto no que me gustara facer fincap , que con esta nova revolucin, fenmenos como a vecindade e a proximidade que sempre tiveron un oco nas nosas vidas xa deixan de seren relevantes, porque esta nova tecnoloxa posibilita observar Con todos estes avances que podemos como son a automatizacin, a

dixitalizacin ... o aumento de desemprego durante os ltimos anos constite, en moitos aspectos, un fenmeno estructural vinculado progreso tecnolxico. A sustitucin sistemtica dos traballadores por un capital tcnico

innovador contribe subdesemprego dunha parte da man de obra. Por conseguinte, pdese considerar que a tcnica avanza mis rpido que a nosa capacidade de imaxina-la solucin dos novos problemas que plantexa s individuos e s sociedades modernas. Estes son os problemas s que conduce un modelo puramente

interrelacins e accins a distancia. Comenzamos a construir telecasas, telecomercios, teleoficinas, teleempresas e

telediversins que xeran un novo espacio social. O sculo XXI estar marcado por este novo espacio social, posibilitado pola converxencia entre a informtica e as telecomunicacins. Adaptarse a esta nova vida unha necesidade para as empresas e as institucins, pero tamn para os cidadns. Xa non basta con saber andar, falar, escribir ou conducir. Saber moverse con soltura polo novo medio electrnico ser unha esixencia cada vez maior. Os analfabetos dixitais temos pouco futuro no terceiro entorno. Tamn me gustara comentar, xa que se me brinda esta oportunidade, que esta nova revolucin est dominada por unhas poucas empresas transnacionais de teleservicios que pelexan entre s por controlar redes e usuarios,

productivista. De ah que haxa que lograr, ou polo menos intentalo, que a humanidade poida dirixi-lo seu propio desenrolo. Nunha realidade coma sta, xoga un papel fundamental a educacin, pois esta rpida

evolucin do mundo esixe unha actualizacin permanente do

saber, unha construccin continua de coecementos e aptitudes. Por ltimo permitireime dicir que as novas tecnoloxas transforman as sociedades nas que se implantan modifica-las relacins de traballo e crear un mundo virtual que anda moi difcil avaliar qu promesas oferta e qu perigos encerra.

Begoa Porto Bermdez

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

ftbol
Quero dende estas lias agradecerlle Presidente da S. D. Romai e directiva o esforzo que estn a facer para ternos entretidos os domingos pola tarde e tal como comenzou a temporada, mellor imposible. Pero temos que pensar que non sempre vai ser as, pero de todas formas os socios e a afeccin do Romai temos a obriga de axudar tanto econmica como moralmente Directiva e xogadores se queremos voltar categora superior. Para que isto suceda temos que ter en conta que as persoas que compoen unha directiva, o nico que fan sacrificarse para que os afeccionados disfrutemos e non nada fcil ter espritu de sacrificio, e moitas veces deixa-las obrigas propias en beneficio do Clube. Aupa Romai que agora temos un Salvador.

Lucho

Queres pedalear seguro?

Todo o que queras saber sobre os seguros e non sabas a quen preguntar
Todos os que andamos en bici nos temos preguntado algunha vez que nos pasara no caso de ter un accidente; ou ata que punto poderamos ter problemas no caso de atropelar a algun nun paso de cebra; ou se estamos ben cubertos ante unha cada que nos deixe varias semns de baixa ou cunha invalidez; ou que pasara se nos atropela un vehculo e o conductor nos vota a culpa a ns. A primeira solucin que atopamos federarnos para contar co seguro da Federacin (non fai falta ser un profesional, podmonos federar como cicloturistas). Con este seguro teremos cubertos os riscos de Falecemento e Invalidez, a Responsabilidade Civil (danos a terceiros) e a Asistencia Sanitaria (todo elo por un accidente en bicicleta). Pero, suficiente con isto? Non teremos xa cubertos algns destes riscos con outras plizas sen sabelo? Imos a analizar neste artculo as necesidades que podemos ter como usuarios dunha bicicleta e cales son as solucins que hai noso alcance para cubrilas. Igualmente comentarmolas accins que son convenientes facer ante un sinistro.

Que nos pode ocorrer mentras andamos en bici?

Non se trata aqu de ser agoreiros e de pensar en negativo sobre un tema tan placenteiro e satisfactorio para ns (os amantes das duas rodas sen motor) como andar en bicicleta. Pero tampouco boa solucin esconde-la cabeza como o avestruz e non pensar nelo ou, o que peor, pensar que a ns non nos vai a pasar. Como se soe dicir, e con razn: nunca pasa nada ata que pasa. As consecuencias dun accidente en bicicleta (ademais do trauma que nos supoa) poden se-las seguintes: a. Danos persoais que nos afecten a ns: lesins e feridas, secuelas, invalidez total ou parcial e, por ltimo, o falecemento.

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

b.

Prdidas econmicas derivadas dos danos: gastos mdicos e farmacuticos, baixas laborais, falta de ingresos para as nosas familias, gastos consecuentes dunha grande invalidez, etc.

c.

Consecuencias econmicas derivadas de reclamacins por danos materiais e/ou persoais causados a terceiras persoas por accidentes dos que sexamos causantes: gastos de avogados e xudiciais, pago das indemnizacins, etc.

d.

Gastos derivados de reclamacin que debamos facer ns s causantes do accidente cando estos non admiten a culpabilidade ou non estn de acordo co importe dos danos producidos.

Como podemos cubrirnos ante estes riscos?

Como dixemos principio, temos en primeiro lugar a cobertura do Seguro Federativo. federarnos contaremos cun seguro de Accidentes coas coberturas de Falecemento e Invalidez e Asistencia Sanitaria (pode haber variacins en coberturas e lmites segn a Federacin Autonmica donde tramitmo-la Licencia). Tamn nos proporcionar un Seguro de

Responsabilidade Civil (R.C.) para estar cubertos ante os danos que poidamos facer a terceiros. Por ltimo, facilitaranos un Seguro de Reclamacin de Danos e Defensa Xurdica cos lmites que se estipulen segundo cada Federacin Co Seguro da Federacin teremos unha cobertura bsica cuns lmites para o caso de Morte ou Invalidez non demasiado altos. Pero tamn temo-la opcin de contratar estes seguros directamente nunha Compaa de Seguros. Esto ten a ventaxa de que podemos amplia-los lmites segn as nosas necesidades e posibilidades, e que a cobertura ser de 24 horas e non s para cando vaiamos en bicicleta. O Seguro de Accidentes podmolo contratar cos capitais de Falecemento e Invalidez que queiramos, e podmoslle engadir outras coberturas como Asistencia Sanitaria, Baixa Diaria, Baixa por Hospitalizacin, etc. O Seguro de R.C. que hai no mercado chmase Seguro de Responsabilidade Civil Familiar e Privada, e con el, ata o lmite que figure na pliza, teremos cubertos os danos que causemos a terceiros non s polo uso dunha bicicleta, senn por calquer motivo involuntario (rotura dun obxeto nun comercio, a mordedura do noso can, os danos que poida causa-lo noso fillo, etc.). Estas responsabilidades son as que se estipulan nos artigos 1902 e seguintes do Cdigo Civil. Mentras non sexa obligatorio contar cun Seguro a Terceiros para os ciclistas (como teen os usuarios de vehculos a motor), este tipo de seguro vlenos. Respecto R.C. hai que dicir que algns pensan que circular correctamente lles exime de toda responsabilidade. Craso erro! Se esto fose as de sinxelo non estaran os Xulgados saturados de xuizos por accidentes de circulacin onde as duas partes cren ter razn e din que circulaban segundo as normas do Cdigo. Se hai un accidente a culpa sempre menos dunha das partes. Tamn debemos pensar na contratacin dun Seguro de Proteccin Xurdica para que nos cubra os gastos polas reclamacins xudiciais que teamos necesidade de facer ns ante outras persoas por un accidente.

10

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Contratando estes Seguros pola nosa conta a cobertura ser mis amplia que facndoo a travs da Federacin, pero tamn nos supor un custe maior. Pero debemos preguntarnos se necesitamos contratalos, xa que, en moitos casos, estas necesidades xa as temos cubertas por outros cauces.

Outros xeitos de cubrirno-las costas:

Temos que lembrar aqu que para o apartado da Asistencia Sanitaria que precisemos despois de sufrir un accidente, a Seguridade Social conta cunha cobertura universal. dicir, tdolos cidadns temos asegurada gratuitamente esta cobertura en calquer centro hospitalario da rede pblica. Outra cousa ben distinta que a S.S. trate de recobra-lo gasto ocasionado no caso de que teamos outro seguro que cubra estes gastos, pero ns non teremos que aboar esa factura en ningn caso. Igualmente os que tean un Seguro Mdico privado teen a asistencia mdica cuberta pola sa pliza. Respecto R.C., case tdolos Seguros Multirisco do Fogar que hai no mercado contan cunha cobertura de R.C. Familiar e Privada e en ela contmplase a R.C. do asegurado como practicante de deportes en calidade de afeccionado e polo uso de ciclos sen motor. Polo tanto, se temos contratado un seguro deste tipo para a nosa casa, xa dispoeremos desta cobertura sen ter que contratar outra pliza. Nalgunhas compaas tamn se incle a Reclamacin de Danos na pliza de Fogar ou na de Automvil cando teamos un accidente como pens ou en bicicleta. Debemos consultar se na nosa pliza temos incluida ou non a Reclamacin de Danos (materiais e persoais) antes de contratar este seguro. No que atinxe Seguro de Accidentes, en moitos casos as empresas teen asegurados s seus empleados cun Seguro de Accidentes. Outras veces, abrir unha conta no Banco ou domicilia-la nmina ofrcennos un Seguro deste tipo. De tdolos xeitos estes seguros soen ser limitados en capitais asegurados, ou non cubren os accidentes ocorridos na prctica de deportes.

Esto intersache:
Que facer en caso de accidente? Esta unha pregunta que se repite a miudo. O primeiro que debemos facer ante un accidente conserva-la calma. Unha discusin co contrario s vai a lograr que nos enfademos e dificultar a solucin do problema. Se non sufrimos lesins importantes e a culpa do contrario clara e el a recoece por escrito mediante a sinatura do parte amistoso debidamente cumprimentado, debemos proceder a retirarnos da calzada e tomar tdolos datos do vehculo (moi importante o nmero de pliza do coche e cerciorarnos que estea en vigor comprobando o recibo de pagamento). Se non est clara a culpa ou o conductor do coche nola vota a ns, debemos deixa-la bici e o coche onde quedaron (na medida do posible) ata que vea a polica a face-lo atestado. Neste caso moi conveniente recolle-la declaracin de testemuas que poidan corrobora-la nosa versin. Se temos lesins graves e nos levan hospital, debemos solicitar despois os datos que tomara a polica e pedir copia do atestado. Se tivmo-la mala sorte de toparnos cun coche sen asegurar (segundo as estadsticas hai mis dun milln de coches circulando sen seguro polas estradas espaolas) debemos solicita-la presencia da polica e

11

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

despois reclamar Consorcio de Compensacin de Seguros, entidade estatal dependente da Direccin Xeral de Seguros. Este proceso bastante mis lento que a reclamacin ante unha Compaa de Seguros e ten o inconveniente de que o Consorcio s paga os danos materiais en exceso de 70.000 ptas (que a franquicia que aplica). Estas 70.000 ptas debermolas reclamar directamente causante (quen con toda probabilidade se declarar insolvente). Igualmente se un vehculo nos atropela e se fuga hai que denuncialo inmediatamente polica. Neste caso conveniente intentar localizar algunha testemua que pudiera ve-la matrcula ou as caractersticas do vehculo. Se de tdolos xeitos non aparece o culpable, reclamaremos Consorcio, quen neste caso s se far cargo dos danos derivados das lesins, non dos danos materiais. Unha vez que teamos tdolos datos do contrario e o parte completado, poermonos en contacto coa Federacin ou coa Aseguradora para que nos periten os danos e nos valoren as posibles lesins que teamos e poidan indemnizarnos despois. Se a cousa non est moi clara e creamos que pode haber problemas, podemos interpoer unha denuncia nos seis meses seguintes sinistro. Neste caso moi conveniente poe-lo tema en mans dun avogado experto o antes posible. Que non facer ante un sinistro? Como dixemos antes, o primeiro que non hai que facer discutir. Se hai dbidas ante a responsabilidade do accidente nunca debemos declararnos culpables. Xa haber tempo despois para facelo, e en ltima instancia ser un Xuz quen determine a culpabilidade. Tampouco debemos deixar marchar a unha testemua sen tomar antes o seu nome e telfono, anda que pareza que a culpabilidade do contrario moi clara e a houbera recoecido (mis vale previr...).

Arturo Norberto Fontn Prez

12

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Este ano 2001 a Real Academia das Letras Galegas homenaxea a:

Eladio Rodrguez Gonzlez

Biografa
1. O home
Eladio Rodrguez Gonzlez naceu en 1864 no lugar da Ponte de San Clodio, parroquia de Santa Mara de San Clodio do Ribeiro, concello de Leiro e foi acristianado na igrexa parroquial. Aprende en San Clodio as primeiras letras e s sete anos marcha vivir cun to Corua onde asiste escola. Volve aldea natal e s 18 anos empeza a impartir clases, pero o mestre, que deixara sen alumnos, dennciao por carecer de ttulo que o habilitase para exerce-lo maxisterio. En setembro de 1887 establece definitivamente a sa residencia na Corua, anda que non deixa de visitar tdolos anos a sa terra natal. Casa con Pepita Yordy e teen seis fillos. Entra na redaccin do diario corus La Maana e en 1888 como escribente no concello corus, do que nomeado funcionario e no que traballar ata 1937, en que se xubila. A corporacin coruesa acorda nomealo oficial maior honorario. O 26 de xullo de 1924, varios amigos, entre eles Asorey e Camilo Daz, rendronlle unha homenaxe. No mes de novembro de 1929 recibe en Rivadavia unha extraordinaria homenaxe de todo o Ribeiro. O concello de Leiro nomeouno Fillo Predilecto e acordou darlle o nome de Praza de Eladio Rodrguez eirado que hai diante do mosteiro. nomeado presidente da Real Academia Galega, cargo do que renuncia s 70 anos por motivos de sade. O 18 de xullo de 1936 inciase a guerra civil durante a cal algns amigos do escritor foron fusilados, outros fuxiron e outros foron encerrados na cadea. Morre o da 14 de abril de 1949, logo de padecer unha arteriosclerose cerebral que lle afectou memoria. Os seus restos repousan no cemiterio de San Amaro. No ano 1964, centenario do seu nacemento, a peticin da Real Academia Galega, o concello corus pxolle o seu nome a unha das ras da cidade. En 1999, no cincuenta cabodano do seu falecemento, a Real Academia Galega e o concello de Leiro realizaron un acto literario-musical en homenaxe a don Eladio.

2. O poeta
Na sa segunda estada en San Clodio comezar a escribir poemas e a publicalos en distintas revistas, entre elas O To Marcos da Portela onde desde o primeiro momento contou coa axuda de Valentn Lamas Carvajal. O seu primeiro poema neste medio, Os galegos forra dos lares, data de 1886. As revistas Galicia, El Eco de Galicia da Habana, A Monteira de Lugo, a Revista Gallega da Corua ou Follas Novas da Habana, entre outras, acollen os seus poemas.

13

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Chega Corua con certa sona de poeta, acreditada por varios galardns nos certames de Pontevedra e Bentanzos, no ltimo dos cales chega a acadar catro premios. Logra, as mesmo, o premio de honra nos Xogos Florais de Tui en 1891. Tamn resulta premiado en Lugo (1915) e en Santiago (1916). O seu primeiro libro, Folerpas (Poesas Gallegas), recolle 34 poemas, a maiora dos cales xa saran publicados en diferentes revistas e xornais. Nesta obra, a menos representativa da sa produccin, abusa do costumismo e do didactismo e fai demasiado fincap no mundo ladean. Raza e Terra, o seu segundo libro, sau do prelo en Ferrol en 1922 na coleccin Cltiga. Consta de doce poemas de temtica semellante s de Folerpas. Oracis campesinas, o terceiro, sae do prelo na Corua en 1927 e vai se-la derradeira publicacin en vida do autor. Nela o poeta fai unha escolma de toda a sa produccin lrica. Os mis dos 81 poemas de que consta foran publicados antes en diversas revistas e xornais, e oito no libro Raza e Terra. Tense referido nalgunha ocasin a Terra a mia! (ou Terra mia) e Sementadores de Ideal, das obras que nunca viron a luz. O ltimo poema que publicou, Cancin do camio, apareceu en 1939 na revista El Eco Franciscano de Santiago de Compostela.

3. O xornalista
Importante foi o labor xornalstico de Eladio Rodrguez que comeza a colaborar no xornal La Maana do que mis tarde foi director. Tamn foi redactor e director de El Noroeste, un xornal corus que nace no ano 1880, e que contou cun suplemento titulado Ns. Pxinas gallegas do diario da Crua El Noroeste. Creado por Eladio Rodrguez, considerado o antecedente de Ns. Boletn mensual da cultura galega. Empezou a sa andaina o 17 de setembro de 1918, e o primeiro artigo da sa autora. Contou con importantes colaboradores como Manuel Antonio ou Vicente Risco. En 1920 nace a revista Ns de Ourense, baixo a direccin de Vicente Risco e entre os seus colaboradores est Eladio Rodrguez. En 1904 funda con outros xornalistas a Asociacin de Prensa da Corua da que mis tarde sera presidente.

4. O lexicgrafo
A grande obra de don Eladio Rodrguez foi o Diccionario Enciclopdico gallego-castellano. A pesar de que o autor dedicou toda a sa vida restauracin das palabras do noso idioma, non tivo a ledicia de chegalo a ver publicado. Empezou de neno, e rematou co derradeiro alento, di Otero Pedrayo no prlogo do diccionario. Cmpre agradar a que naza a editorial Galaxia en 1950 para que, co patrocinio da Casa de Galicia de Caracas, oito anos despois, se faga por fin realidade o soo do poeta e lexicgrafo ribeirao, sando entn do prelo o primeiro volume, que seguirn o segundo en 1960 e o terceiro en 1961. Ademais da informacin que foi acadando longo da sa vida, e que ocupa miles de papeletas, recolleu o material publicado nos diccionarios que o precederon, formando deste xeito unha

14

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

voluminosa obra en tres volumes de 1.853 pxinas e 45.673 entradas. Recolleu, ademais, 11.363 refrns e 11.961 locucins ou frases proverbiais. Malia ser redactado hai mis de 60 anos, anda hoxe en da unha obra de obrigada consulta, tanto para fillogos como para lexicgrafos e etngrafos.

5. O animador cultural
Eladio Rodrguez participa na vida cultural da cidade da Corua e comeza a relacionarse cos rexionalistas da Cova cltica que se reunan na librera de Martnez Salazar que acudan, entre outros, Manuel Murgua e Eduardo Pondal. Pouco mis tarde nace a Liga Gallega na Crua que tia a sa sede na mesma librera da Cova cltica, propiedade agora de Carr Aldao. O seu obxectivo era a defensa dos intereses materiais, morais, polticos, econmicos e sociais de Galicia. A principal campaa que levaron a cabo denominouse Autonoma para Galicia, pero a iniciativa fracasa. A partir de entn, deciden centra-los seus esforzos en actividades culturais como a homenaxe a Curros Enrquez, a construccin do monumento s mrtires do levantamento de 1846 en Carral e a fundacin da Real Academia Galega. O seu voceiro foi a Revista Gallega ata 1907 e mis tarde A Nosa Terra. Fixo a catalogacin dos fondos da Sociedade do Crculo Recreativo e Instructivo de Artesanos da que foi bibliotecario. Eladio chega Corua cinco anos despois de que baixo a presidencia de Emilia Pardo Bazn se fundase a sociedade do Folklore gallego, que dende 1894 pasa a denominarse Academia Gallega. A sesin inaugural tivo lugar o 30 de setembro de 1906 baixo a presidencia de Manuel Murgua. A academia constitese con corenta acadmicos numerarios fundadores, entre eles Eladio Rodrguez, que desempeou os cargos de secretario e logo presidente. Eladio Rodrguez participa activamente en todo tipo de actividades e as, en 1916, funda, xunto con outros amigos, a agrupacin folclrica Cntigas da terra para divulga-la msica popular. O coro participou na homenaxe que organizou a Academia Galega co gallo de cumprirse o primeiro centenario do nacemento do escritor o 18 de decembro de 1964 - , acto que se desenvolveu no saln da Reunin de Artesanos e no que interviu Ramn Otero Pedrayo.

Bibliografa
DOBARRO PAZ, Xos M: Rodrguez Gonzlez, Eladio, Gran Enciclopedia Gallega, t. 27, Santiago de Compostela Xixn, 1974-1987. FERNNDEZ DEL RIEGO, Francisco: Diccionario de escritores en lingua galega, Edicis do Castro, Sada, 1990. GONZLEZ MILLN, Xon: O sculo XIX no Diccionario enciclopdico de Eladio Rodrguez, Cadernos da Lingua, 1 semestre, 2000, Real Academia Galega, A Corua. GONZLEZ PREZ, Clodio: Eladio Rodrguez Gonzlez, Editorial Toxosoutos, Noia, 2000. LAGARES, Xon Carlos: Don Eladio Rodrguez Gonzlez, A Nosa Terra, Vigo, 2001. MARIO PAZ, Ramn: Historia da lingua galega, Sotelo Blanco, Santiago de Compostela, 1999.

15

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

MONTEAGUDO, Teresa: Eladio Rodrguez Gonzlez Ir Indo, Vigo, 2001. SANTAMARINA, Antn: Os diccionarios galegos, en Diccionario de diccionarios, Fundacin Pedro Barri de la Maza, A Corua, 2000. SANTAMARINA, Antn: Os lexicgrafos galegos. Historia dunha profesin, Actas do Congreso de Lexicografa e Gramtica, Lugo, 25-28 setembro, 2000 (no prelo). VILAVEDRA, Dolores: (coord..) Diccionario da literatura galega, Galaxia, Vigo, 1995. En preparacin: LIARES, Amancio; PUENTES CHAO, Antonio: Eladio Rodrguez Gonzlez, Xunta de Galicia, dentro da coleccin A nosa memoria. LIARES, Amancio; PUESTES CHAO, Antonio: Diccionario Eladio Rodrguez, Ed. 3Ce. MARIO PAZ, Ramn: Eladio Rodrguez e a cultura galega, Sotelo Blanco Edicins. OTERO, David: A vida de Eladio Rodrguez, Galaxia.

Cronoloxa
1864. Nace Eladio Rodrguez na Ponte de San Clodio. 1887. Establece a sa residencia definitiva na Corua. 1887. Premio de honra no certame literario de Betanzos. 1888. Comeza a traballar como funcionario no concello corus. 1891. Primeiro premio nos Xogos Florais de Tui co poema Desperta!.... 1894. Aparece o seu primeiro libro, Folerpas. 1896. nomeado director do xornal El Noroeste. 1901. Publica o Catlogo das obras cientficas, literarias e musicais que figuran na Biblioteca da Reunin Recreativa e Instructiva de Artesanos de A Corua. 1904. Fndase a Asociacin da Prensa da Corua. 1906. Sesin inaugural da Academia Galega. 1916. Nace a agrupacin folclrica Cntigas da terra. 1918. Crase o suplemento Ns. Pxinas gallegas do diario da Crua El Noroeste. 1920. Secretario da Real Academia Galega. 1922. Sae do prelo en Ferrol o seu segundo libro Raza e Terra. 1926. Presidente da Real Academia Galega ata o ano 1934. Entra no Seminario de Estudios Galegos. 1927. Colabora en Ns, boletn mensual da cultura galega, dirixido por Vicente Risco. 1927. Sae do prelo na Corua o seu ltimo libro Oracis campesinas. 1929. Recibe unha homenaxe en Rivadavia. 1937. Xublase como oficial maior no concello corus. 1949. Falece na Corua e enterrado no cemiterio de San Amaro. 1958. Primeiro volume do Diccionario Enciclopdico Gallego-Castellano. 1960. Segundo volume do Diccionario Enciclopdico Gallego-Castellano. 1961. Terceiro volume do Diccionario Enciclopdico Gallego-Castellano. 1964. Homenaxe da Real Academia Galega no centenario do seu nacemento.

16

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Escolma

Compaeira dos humildes, mia amiga de fai anos pobreza. Santa pobreza!

hai arrolos de chuvisca nas herdades aldeanas.

Non a chuvia turdia e lurpia Canto me acordo daqueles tempos que de pequeno pasei na aldea, nai queridia! canto me acordo! sinto unha pena! Cheguei porta pensando Morre a tarde. O lusco e fusco cobre de quietude os campos, cal se quixese envolvelos no seu manto. a hora solemne e mstica dos misterios sagros, en que a luz vai esconderse no tempo dos anos mozos coma aquel que en aparencia quere sentirse mis afouto. Metinme dentro; pechei os ollos, para contempla-lo pasado mona luz dos recordos... Meu cemiterio querido, al nos confns lonxanos do hourizonte, donde as brtemas as recollen nun abrazo de agarimo. Hai sosegos de orballeiras na follaxe das campas; cemiterio de San Clodio, onde os pobres e os ricos descansan ouvindo os arrolos dos vecinos pieirais que lle rezan e lle cantan ledanas e responsos! das tronadas que traicin estroza os eidos arrasando canto atopa co pedrisco e a saravia.

Eladio Rodrguez Gonzlez

17

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

PESADELO

Al no corentetantos (anos de fame e miseria) pillei a un rapaz roubando unhas latas de conserva.

Porque o rapaz non roubaba tentaba sobrevivir na resaca desgraciada da brutal guerra incivil.

Eu deille unha labazada. Algunha mis levara se unha irmn que escoitaba non baixase moi axia.

Pasaron xa ben de anos; homes de moitos lugares tratan por tdolos medios de chegar s nosos lares.

E aloumiou neno con tenrura e cario, acaricioulle a cara e ata lle deu algn bico.

Son sobre todo africanos os que chegan en pateras, polacos, ecuatorianos e de outras moitas terras.

Regaloulle as das latas, arranxoulle un bocadillo e despeduno dicicindo: - Vaite pra casa fillio.

Tamn eles teen fame como lle ocurru neno e abandano todo como noutrora os galegos.

Eu pedn severidade pra un ladrn tan culpable. Dxome con seriedade: - Quen ten a culpa a fame.

E sobrando como sobran alimentos, (que se queiman), como consentir que morran de inanicin e miseria?

Subu para o seu traballo con baile de auga nos ollos e deixoume coma un parvo reflexionando a soas.

Non lles esquilman Europa e os USA a riqueza? Que lles dean pra que coman e non os mate a pobreza!

Decepcioneime a min mesmo, non durmn nunha semana. A bofetada do cro sufrina multiplicada.

E lvenlle desarrollo, fbricas s seus estados. As sern como todos e non vencidos esclavos.

O Fillo de Bieito

18

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

En papeis de xaneiro a sa pequena silueta esvara polo insomnio das tardes, a tempestade presente ameaza as rachas o abeiro inmediato. Chegabas ata min obviamente adolescente, sen sospeitar que te nutras do ancho ro da poesa, cun elixir de mandrgoras navegando nos teus sos e a falacia do futuro asombrndoche a mirada. E pareca que vieses empuxado polas chuvias, coa furia das fervenzas habitando nos cabelos, hipotecando lgrimas posundo ceos, achegndote, sen ti sabelo, s mundos propios dos perdedores radicais, eses que viven en cabanas e quentan os ps con fogatas de palabras. Ante os ventos clamaban as ondas un ruido inexacto, a orixe dun porto. Era no tempo suspendido, era no momento infinito que contn o misterio de toda ferida. Si, era esa intuicin de mareas na que deron para tanto aqueles pretritos, azuis, tres versos de amor; o sal, as illas, as velas, os pasos dunha muller, desa muller que buscaba outras melancolas. Si, agora decatbase, comprenda que cinco palabras tia que agradecer, esa frase aboiando, ese espacio de auga, ese silencio de area onde restar oculto agardando pola derradeira primavera das escumas.

Susana Antn

19

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

NOITE DE SAN XOAN

Alumeada est a noite, ceo de estrelas, luz de la que vai agarimndome a pel, que fai olvida-las angustias. Noite mxica, feiticeira; noite que atrae fortuna noite de fogueiras, de lume, de baile, de feitizo e de bruxas. unha noite especial, miramos atrs con tenrura; o lume avvase, mentres tanto, hai un corazn que se abruma, pensando que anda que o intente nunca olvidar a sa amargura... nin lume, nin estrelas, nin bruxas farn que remate a sa angustia... nin fogueiras, nin maxia, nin baile, ... nada ... nin luz de la. Pois ese corazn abrumado, sen esperanza ningunha ama a un amor imposible dende os infernos, ata as alturas E convencido do seu sentimento, debaixo da luz da la sabe que ser para sempre e pola sa vida ... o xura, sen saber, corazn inocente, que el non te amar nunca.

PARA SEMPRE
Do manantial do meu corazn brotan sentimentos inxenuos infantiles, soadores, pero igualmente verdadeiros. Son sentimentos de amor, son sentimentos de dolor, dirixidos hacia un ser equivacado que se nega a sentir o mesmo ca min. Os sentimentos seguen brotando e o dolor ncheme ... sen compaixn, inundando todo o meu corpo de un lume arroiador, que vai quimando toda posibilidade de que brille o sol entre os dous. Pero baixo todo este incendio sobrevive o sentimento soador, que garda coma mellor dos tesouros a aquel bico de amor e a aquelas palabras de lume que me queimaban o corazn; despertando en min unha esperanza que anda non se apagou, que seguir viva no recordo, alimentando toda esta paixn; porque son os teus ollos os culpables de que siga latindo o meu corazn ... ... para sempre.

Marta Mara Paz Diz

20

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

O amor
Hai unha forza extraa que me oprime o corazn, desperta en min a tristeza, a alegra e a inspiracin. Sinto que me mata por dentro que me deixa sen respiracin para darme despois a vida e logo o llanto dun gran dolor. E algo que non sei como meteuse no meu interior a forza do engano, da mentira e da traicin. un duro sufrimento que derrota corazn e levntao mesmo tempo como se fose o vencedor dun algo inexplicable que non ten explicacin. As, esa forza extraa un sentimento que, sen rencor, mesmo tempo nos mata, mesmo tempo nos d valor. algo que surxe, algo que ningun inventou a cousa mis imprevisible que hai neste mundo de la e de sol. E entn eu pregntome: - Que o que me inundou? e algo por dentro responde: - Son eu ... o loco Amor.

Marta Mara Paz Diz

21

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Curiosidades
Que ves nestas imaxes? E se lle das a volta folla?

22

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

Humor
Frases clebres de Groucho Marx: - Pasei unha noite estupenda. Pero non foi esta. - Debo confesar que nacn a unha idade moi temprana. - Ou vostede morreu ou o meu reloxo parouse. - A quen vai vostede a crer. A min, ou s seus propios ollos? - A intelixencia militar unha contradiccin nos trminos. - Partindo da nada alcancei as mis altas cimas da miseria. - Citdeme dicindo que me citaron mal. - Bebo para facer interesantes s demais persoas. - O matrimonio a principal causa de divorcio. - Xamais aceptara pertencer a un clube que admitira como membro a algun como eu. - Estos son os meus principios. Se a vostede non lle gustan, teo outros. - El pode parecer un idiota e actuar como un idiota. Pero non se deixe enganar. realmente un idiota. - Nunca olvido unha cara. Pero no seu caso, farei gustoso unha excepcin. - Claro que o entendo. Incluso un neno de 5 anos podera entendelo. Que me traian un neno de 5 anos! - Dende o momento en que colln o seu libro canme chan rodando de risa. Algn da espero leelo. - Por que debera preocuparme pola posteridade? Que fixo a posteridade por min? - A xustiza militar xustiza o que a msica militar msica. - Unha ma desperteime e matei un elefante en pixama. Pregntome como pudo poerse o meu pixama. - A televisin fixo marabillas pola mia cultura. En cuanto algun encende a televisin, vou biblioteca e leo un bo libro. - Lembrade que estamos a loitar polo honor desa muller, o que probablemente mis do que ela fixo xamais. - O matrimonio unha grande institucin. Por supuesto, se che gusta vivir nunha institucin. - A poltica o arte de buscar problemas, encontralos, facer un diagnstico falso e aplicar despois os remedios equivocados. - mellor estar calado e parecer parvo que falar e despexar toda dbida. - S hai unha maneira de saber se un home honesto. Preguntarllo. E se responde "si", sabes que est corrupto. - Que por que estaba eu con esa muller? Porque me recorda a ti. De feito, recordame a ti mis ca ti. - Servicio de habitacins? Mndenme unha habitacin mis grande. - A poltica non fai extranos compaeiros de cama. O matrimonio si. - O secreto do xito a honestidade. Se podes evitala, est feito. - Fora do can, un libro probablemente o mellor amigo do home, e dentro do can probablemente esta demasiado escuro para ler. - Non podo dicir que non estou en desacordo contigo. - Detrs de cada gran home hai unha gran muller. Detrs dela, esta a sa esposa.

23

Revista O Xas Nmero 4 Outubro de 2001

24