Say

13

GLGE

Eletiri Makale Rportaj Portfolyo Deneme

Yaz

12

editrden
-Sicut erat in principio-

Glge, mizanpaj yenilenerek, bambaka bir ehreye brnd. Biimsel deiimimizin birka say sonrasnda tamamen oturacan ngryoruz. Gelien srete eletirilerinizin bize nemli katklar olacaktr. Bundan tr de fikir ve grlerinizi bizlerle saknmadan paylamanz diliyoruz Bekliyoruz... Bylesi bir deiime soyunmazdan evvel bizlere tasarmmz hakknda halihazrda dncelerini iletmi okuyucularmza da gsterdikleri ilgiden tr teekkr ediyoruz. Bir nceki sayda sizlerden gelen portfolyolara yer vermei hedeflediimizi duyurmutuk. Bu dorultuda Glgenin bu saysnda Engin Gneysu ve Nurcan Volkann portfolyolarn bulacaksnz. Gelecek saylarda artacan dndmz katlmlarla daha ok sayda portfolyoya fotoraf severlerle paylamay istiyoruz. Amacmzsa ok ak, sosyo-belgesel nitelii tayan fotoraf projelerinin en iddial sunum mecras olmay hedefliyoruz. Dnyada ve Trkiyede yaplan fotoraf faaliyetleriyle ilgili 2 aylk periyodlar kapsayan haber blteni fikrimizse imdilik dondurulmu durumda. Ak arlarmza ramen, bu konuda bize katkda bulunacak gnlllere belli ki ulaamadk. Bundan dolayda armz tekrardan yineliyelim. Umuyoruz ki her yeni saysyla, tasn ykseltmeyi hedeflediimiz Glge, bu saysyla da sizleri heyecanlandrr ve ilham verir. Grmek zere
2

Glge, fanatik bir dergidir. ayda bir yaymlanr. Fotokopi yolu ile oaltlabilir. Yaynlanan yaz, gr ve grsellerin sorumluluu ve telif haklar sahiplerine aittir. Yayn Kurulu, Glge Fanzine gnderilen yazlar yaymlayp yaymlamamakta serbesttir. Tasarm: Istrap indeki Kurbaa Kapak Fotoraf: afak Taner

letiim: www.golge-fanzin.com site@golge-fanzin.com facebook.com/golgefanzin twitter.com/#!/golgefanzin

2 7 20 28 45 52 55 61
3

editrden geri/ye/de kalan

J. baudrillard rportajlar dnyadan kitap albm portfolyolar

"Hergn, Fotograflarn birok ii, onaylar alnmadan kullanlmaktadr."

Fransz, Profesyonel Fotograf Telif Haklar kuruluunun (UPP) ilan..

GER/YE/DE KALAN
Blm 1: ok Tanrl Dnem

FOTORAFLAR AFAK TANER ELETR ISTIRAPNDEKKURBAA

8

Fotograf afak Taner, ilk kiisel sergisi GER/YE/DE KALANn aln, Maka'daki G-Art Sanat Galerisinde, 10 Nisan 2012 tarihinde gerekletirdi. ncelikle, G-Art Sanat Galerisine biraz deineyim. G-Art, Kkiftlik Parknn hemen yannda yer alan G-Malln iinde yer alyor. Konum olarak fotoraf severlerin pek te ayaklarnn alk olmad galeri, mekn olarak pek byk olmamakla birlikte, ufak apl bir sergileme iin uygun standartta Bu noktada dikkat edilmesi gereken tek husus, ii sergilenecek sanatlarn eserlerini meknn koullarna uygun bir mantkta hazrlamas ki, zaten bu da bir serginin olmazsa olmazlarndan biri Galeriden sorumlu Bahar Hanm, gayet ilgili ve yardmseverdi. imdi bunun sergi ile ne alakas var diyenleriniz elbette olacaktr. Durumu basite zetleyecek olursam. stanbuldaki birok galeriyi ziyarete gittiimde, suratsz, donuk ve zaruriyetten bu ii yapyormuasna tabiata sahip galeri sorumlular yznden ou zaman rahatsz bir atmosferin ierisinde kendimi buluyorum. Sonuta serginin tad kayor. Mutlaka hatrlayanlar olacaktr. Daha nce de Kamil Frat bu galeride GNEBAKAN ART/A/KALAN ve Ta Yzler isimli fotoraf sergilerini amt. Kamil Fratn sergisi vesilesiyle galerinin duvarlar griye boyanm. Ardndan da galeri bu rengi kullanmay srdrm. zellikle siyah-beyaz fotoraflarn sergilenmesi asndan da ok isabetli bir karar vermiler. 15 adet metrelik renkli ve siyah-beyaz baskdan oluan serginin bask kalitesi, olduka baarlyd. Aldm istihbaratlara gre fotoraflar, Cevizli Grsel Tasarmda bastrlm. Bana bask yaptrmak iin referans soranlara artk gzm kapal olarak bu firmay tavsiye ediyorum. Maliyeti yksek olsa da, malum ucuz etin yahnisi yenmez. Hakkn vererek sergi basks yaptrmak isteyenlerin alacaklar sonutan olduka memnun olacaklarn garanti ederim. Sergide yer alan kimi fotoraflarda paspartu boluklarna yer verilip kiminde bunun tercih edilmemi olmas rahatsz ediciydi. Serginin btnl asndan bir rnek olmas seyircinin seyri ve kavray asndan muhakkak daha iyi olurdu. Fotoraflarn kendilerine has gerekst bir zaman ve ierie sahip olmakla birlikte, grsellerin hibirinde kendi tabiatlar dnda dijital maniplasyona yer verilmemi olmas, Kamil Fratn tabiriyle fotorafnn saysal mdehaleyle karamela ekerinden lolipop fotoraflar retme tuzana dmesini engellemiti. Mevcut mdahaleler ise fotorafnn sanatsal yaklamnn, siyah-beyaz karanlk-oda mdahalelerinin paralelinde uygulanmt. Tek kelimeyle baarlyd. Serginin tamamn gz nnde bulundurduunuzda, maalesef fotoraflarn bazlar siklet dyd. Bunun somutlamak iin rnek vermek gerekirse; Kpek ve Yavru, Kurbaa Prens gibi Beyaz aret ve Ayak isimli fotorafn merdiven altnda bulunan mini ofisin duvarna konulandrlmas da gzme batan ve hakknda olumsuz dndm bir tercih olmutu. afak Tanerin sergisi, Gnaydnda, Blent Cankurtun magazin haberine konu olmutu. Habere gre Servet Hanm', kz Naciye Koak'n Nejat Trkmen'le 1988'deki dn iin son hazrlklarn yaparken grntlendii fotorafn GER/YE/DE KALAN sergisinde yer aldn duyan gelini, soluu G-Mall'daki Galeri G-Art'da alm. Kaynvalidesine 'Anneler Gn hediyesi' olarak, 12 bin lira deyip, fotoraf satn alm. Bak! 9

Bu da GER/YE/DE KALAN sergisinden geriye kalan ilgin bir not oldu. Fotoraf afak Taner, sergisinin kurgusunda, ayrca performans nitelii tayan interakif bir yanstm teknii kullanmt. Bu tekniin znde bir karanlk oda ekipman olan aprandizrn alma prensibi ve tabula rasa dncesi yer alyordu. afak Tanerin sradanlaamaya balayan olay ve nesnelerin aslnda ne kadar destans anlar olduunu ancak kayt ettikten belli bir zaman sonra farkedebileceimizi ortaya koyan fotograflarnda; doum, ak, zgrlk ve lm arasna skm sradan mekn ve kiilerin devasa ve kahramanlaan anlar lmszletirilmiti. Sergiyle ilgili yazma nihayetlendirirken, son sz fotoraf afak Tanere brakyorum. " Tuttuum gnlkleri birka zaman sonra geri dnp okumaya altmda, el yazmn irkinliinden hibir kelimeyi zmleyemediimi farkettim ve o an fotografla kendi tarihimi kaydetmenin en doru yol olduuna karar verdim" Hayatnn kaydn tutmayan insan tabula rasa gibidir; en byk gnah bile ilese, znde bombo beyaz bir kda benzer ama her beyaz, safln simgesi olamaz

10

11

12

Okyanusu aan bir aylak ya da balkl Zeiss merceklerimizin keskin mavi gzlerine yakalandnda; Muybridge'in ilk ardk fotoraflarndan sepya martlarn kare kare uuunu, zaman ve meknda yava bir osiloskop hatt izleyerek kanat rpn grebilmeliyiz. Watchmen Pallas'n Omzundaki Kan - Sayfa 240
AFAK TANERN BASINA VERD DEME:

Bu seride aslnda uzun sredir zerinde altm bir fotorafik gnce bir gnlk diyelim. O gnln ilk blm ya da daha dorusu iinden bir blmn burada anlatlmas. Aslnda bu 200-300 fotoraftan bir araya gelen dediim gibi bir deneme kitab bir gnlk. Gnlklerimden oluan yazlarmn olduu. bu sergide de onun bir parasn seyrediyoruz. Devam olacak. Bu serginin zellii u. Aslnda bu serginin kendi iindeki ismi ok tanrl dnem. bu esasnda ilk dnemim benim kendi gnlk tutmaya baladm zamanlardan. Fotoraflar belki ou o zamandan deil ama iindeki yazlar fikirler hep gemiten kalan dncelerin ve kitabn ilk oluturan cmleler. bu seride benim doduum memleketten balyor. Dnyay dolatm yerlerden baz sahneler yer alyor. Yaadmz zntler sevinler, sizin hayatnzdaki nemli eyler. Aslnda geriye kalan ve geride kalanlar hayatmzda. ve bu balamda projektr, projeksiyon gsterisi var esasnda burada u an. Bu yazlar hayatmza yeni girmi ipad kavram ve hayatmzdan artk kan agrandizr. Yani karanlk oda agrandizrnn bir araya getirmi bir birliktelii ile bu gnlkleri insanlara okumalar iin atm. ipad formatnda bir dz bo tablet yani tabula rasada kendi herkesin kendi iersinde bir arada dnd sadece bana ait deil bunlar fikirlerin bir yansmas. Bunlar netleyip flulatrrarak aynen bizim agrandizrlerde yaptmz gibi netleyip okuyorsunuz ve fotoraflarla ba kuruyorsunuz aranzda. Geriye kalan geride kalan aslnda. kisinin bir ortak paydas. Geri ye de kalan. Esasen fotoraf byle bir ey. Gemite yaadnz eylerin sonunda bugn sizde kalan ksm nedir. bu bazen bir tortudur, bir bilgidir, bir hediyedir andr bazen bir dncedir aslnda. geride kalanlar sayesinde elimizdekiler var bugn. Yaadklarmz bizim bugnmzn esasnda temelini oluturur. bu bazen ok iyi bir ey olabilir bilgi olabilir bazen ok hznl bir durum olabilir. Bu serginin ve kitabn ismi bu aslnda. hafzas olan biri iin o an asla bir daha unutulmuyor kokusuna kadar her ey aklnzda kalyor.09:00 bu neden nemli bu kimimiz iin ya da hepimiz iin lme kar verilen bir sava, kimimiz iin de birilerine baka bilgileri aktarabilmeniz iin kendi sahip olduunuz bilgileri iyi toparlamanz iyi kollamanz gerekiyor. Onun iin yaadmz her an ok iyi aktarmamz lazm insanlara kendimize. Ve kendimize ve kendimizden kan insanlara onun iin bence gnlk tutmak ok nemli.

Hepsinin bir gnlk ierisinde yer aldklar iin zel noktalar var. Coca Cola iesi dnyann en byk Coca Cola iesi ve benim iinde bulunduum reklam dnyas hayatnn ok iyi bir zeti aslnda. ok tanrl bir dnemin ok iyi bir zeti aslnda. ve tamamen bir tesadf zerine benim zaten zerinde alt bir projenin en nemli bir paras olarak hayata kt. ben esasnda bir reklam ekimi yaparken New Yorkta bu fotoraf tesadfen bir at katndan plkte grdm. ve fotorafn ektim. Aslnda bu zerinde altm bir seriydi bu byk nesneler. Ama tamamen tesadfen o at katna kmasaydm New Yorka gitmeseydim bu ekimi yapmak iin bu fotoraf asla ekmeyecektim ve dnyada tahmin ediyorum baka hibir insann ekemeyecei bir fotoraf oldu bu. O arkada baka bir pervane fotoraf var gene o ok sevdiim bir insann lm haberini aldmda giderken yolda rastlayp durup fotorafn ektiim bir kare ve bunu ok iyi anlatan bir fotoraf. Dediim gibi bazen bir kpek fotoraf bazen benim hayatmda ki en deerli insanlarn fotoraflar. Ama bu kiiye zel alglanmamas gereken bir durum buradaki fotoraflar benim hayatm deil bu hepimizin hayatndan hepimizin ortak paydalar. Hepimizin kendine kartaca siz bakp bu aatan ok baka bir ey hissedeceksiniz ben ok baka. Ama nemli olan biz burada bir noktada bir araya gelip bunlar zerinden fikirler retmemiz. Btn geliri aev ve bizim festivale balanacak. festivalimiz biliyorsunuz Trkiyenin tek sanayi mahallesinde gerekleen festivali ve sponsor destei almadan da gerekleiyor onun iin aslnda Aeve ve festivale gidecek olmas ok nemli benim iin. Ben ok irkin yazs olan bir insanm... Belli biz zaman getikten sonra yazdm eyleri okuyamyorum. nk genellikle otobste, vapurda, ya da bazen araba kullanrken yapmamak gerekiyor, yazlar yazyorsunuz nk o an unutuyorsunuz bunu. Ve o yazlar zaten normalde yazs kt olan birisi iin okunmaz bir ey oluyor. ve bir sre sonra fotoraflar ektiiniz zaman hele kiminin grsel kiminin saysal hafzas var, grsel

NE MUTLU SANA BYK USTA!

YILDIRIM TRKER yildirim.turker@radikal.com.tr 15/07/2012

"Aralarnda bilmediimiz tuhaf bir kltn inancyla balantl gizli anlama m var? Bilmediimiz hangi zaferin nianesi oluyor l Yunus'un baklar."

Kendi sz kuvvetli fotoraflardan biri Susmak bilmiyor. Altna yazsz yazp size yollasam uzun uzun okursunuz. yisi mi ben size bu fotorafn arkasnda olanlar anlataym. Van AKP l Kongresi, Babakan arlam. Hem de depremde ar hasar gren Van l Stadnda. zleyiciler saha iine oturtulmu ve ska Tribnlere kmayn anonslaryla uyarlm. Doaldr. nkrsz iktidar, ibisiz bahtiyar olmaz. AKP Van l Bakan yapt aklamada Stadn hasarl olduunu biliyoruz ancak tribnleri kullanmyoruz, zemini kullanyoruz diyesi olmu. Depremin zerinden dokuz ay gemi, imdi vaveylayla kongresini eda eden hkmet partisi, bu sre iinde stad ve daha birok yaam alann onarmam, bir de yandalarn toplu Rus ruletine aryor. Bu durum, ite bu fotorafn erevesidir. Kendisine gelince... Karsndaki cmert beyefendiyi karamadm. nemli biri besbelli Yznde gurur ve kran karm bir glmseme, pehlivan duruuna yakr bir ifadeyle Babakana armaann sunuyor. Fotoraf, depremin simgesine dnm olan 13 yandaki Yunus Gerayn o yakamza yapan baklar. Altn varakl bir ereveye de pek yakm. Sanki bir Goya tablosuymu gibi duruyor sahiden. Babakan, yznde aka kibirli ama gne vurduundan mdr bilinmez, gizli zalim bir ifadeyle tabloyu devralyor. Mzik ykseliyor. Bu vahet tiyatrosuna rahmet okutacak sahne byk ihtimalle alklarla talanyor.

nce mi yoksa sonra m verildi bilemiyorum ama Babakan o sahnede yapt konumada, Van depremiyle terr rgtnn, BDPnin, BDPli belediyelerin maskesi bir kez daha yere dmtr. Bunlar sadece ve sadece kan ticareti yaparlar, can ticareti yaparlar buyurmu. Bu beyler gerekten pek az dnmeye frsat bulabiliyorlar besbelli. Elindeki fotorafa bakp bir dnse keke. Yunusun o baklar, Son bak diye sunulmutu. Enkazdan sa olarak karlan Yunus, mdahalenin gecikmesi sonucu aramzdan uup gitmiti. O bak bir kfr gibi ardnda brakarak. Bir kafa, o fotoraf varakl erevelere oturtmay dnyor. Babakana hediye olsun diye. kran armaan. Depremde ranta ve ilgisizlie kurban gitmi bir ocuun fotorafn. l ocuk resmini alan da alametifarikas olan kibirle glmsyor. Acaba aralarnda bilmediimiz tuhaf bir kltn inancyla balantl bir gizli anlama m var? Bizim bilmediimiz hangi zaferin nianesi oluyor l Yunusun baklar. Onlar mutlu eden nedir? Yunusun son anna yetiip fotoraflarn ekebilmi olmak m? Kald ki o da bir fotomuhabirinin baars. Pekiyi, ey pazar gn okuru, sence bu fotorafta btn snrlar zorlayan bir tuhaflk yok mu? Kime dansak da yaptrsak bu resmin okumasn? Psiko-patoloji uzmanlar elimizden tutmaz m? Nrologlar, sosyologlar, siyasetbilimciler, el aman! Aklmz korumak zorundayz.

nci Kpeli Kz facebook profili iin otoportre ekmenin en iyi yntemin bir ayna olduunu fikrini uzun sre nce dnm olmal ve sonunda sulunun kim olduunu biliyoruz!

OBAMA LE LM YILDIZI'NIN* ORTAK NOKTASI!

Neylan Bacolu - 02/06/2012 Karaky Galeri Mana'da sergi aan Tayrn Simon, Obama ve Castro portrelerinden ziyade girilmesi imknsz yerlerde ektii fotoraflarla tannyor. Simon "G ve beraberinde getirdii hassas noktalar ilgin geliyor" diyor.

Taryn Simon. 37 yanda, doma byme New Yorklu. Fotoraf makinesini elinde tutabildii gnden beri fotoraf ekiyor. Babas ve bykbabas da fotoraf. Barack Obama , Bear Esad , Fidel Castro , Mahmud Abbas gibi dnya liderlerinin portrelerini de ekmi olmasna ramen, esas n gizli/sakl, bilinmeyen, hatta imknsz denilen eyleri fotoraflama becerisine dayanyor. Belki Yldz Savalar mptelalarn kzdracak bir yorum olacak ama Death Star (lm Yldz), Taryn Simonn fotoraflad en ilgin ey bile deil. Sanat, Klu Klux Klan ofisinden Scientology Kilisesine, Fidel Castronun sarayndan radyoaktif atk merkezine ya da k uykusundaki bir aynn maarasna, varlndan haberimiz bile olmayan dehlizleri, mucizeleri ve devlet srlarn fotoraflam biri. Ayn zamanda Gwyneth Paltrowun kardeiyle evli. u anda Karakyde yer alan Galeri Manda bir sergisi var. Bir yandan New York Modern Sanat Mzesi MoMAda ileri sergilenen, bir yandan da Paristeki Almine Rech Galerideki sergisinin hazrlklaryla uraan, megul olduu kadar enerji dolu sanatyla kstl zamanda ok ey konuma ans yakaladm. Neticede, lm Yldzn bizzat grmedim ama onu grm az insandan biri olan Taryn Simonla tanma ansn yakaladm. JFK Havaalannda be gn boyunca alkonulan 1095 eyi fotorafladnz Kaak Mal serisi stanbulda sergileniyor. Bu seriye nasl baladnz?

Havaalanlarnda o kadar ok vakit geiriyorum ki! Kaak Mal, Gizli ve Allmadk Olana Dair Bir Amerikan Dizini serisi iin ektiim bir fotorafn devam aslnda. Havaalannda 48 saatte alkonulan bitki ve benzeri eyler ynyd bu fotoraf. Tketici kii olmadan, sadece tketim objesine odaklanmak, harika bir zaman ve tketim portresi yaratyor. nsan ieriye en ok eroin, silah ya da hayvan sokulmaya allacan dnyor ama balca ey sahte, kopya rnler. Bu da yeni sorunun ekonomik olduunu; korku yaratan eyin uyuturucu ve silahlardan ziyade Bat piyasasnn dayal olduu marka kimliklerini tehdit eden sahte mallar olduunu gsteriyor. Kopyalarn seri retimde olmas ve benim bir fotoraf olarak kopyann fotorafn ekmem, ardndan da kopyann kopyasn yapyor olmam... te yandan bu kopya rnler Amerikaya giremezken fotoraflarnn girip, farkl bir piyasa oluturuyor olmas Hepsi ekonominin bir paras. Kaak Mal serisi Amerikan kltrel kimliine dair neler sylyor? Burada Amerikal olan yegne ey, benim, bata bir kadn olarak bu projeyi gerekletirebilmi olmam. Bu tip yerlere girmemi salayacak bir sistemin ya da resmi kurumun paras deilim. Buradaki en ilgin ey, sradan bir muzun bile bir anda silahmasna korku yaratabilmesi. Bu da yasak ve gizli olana bamllklarmz asndan nemli. Dou ile Bat arasndaki farkllklardan doan ekonomik bir tehlike sz konusu. Havaalanlar garip bir zaman diliminde ileyen meknlar. Be gn boyunca bu zamansz meknda fotoraf ekmek nasld? Havaalan snrlardan oluan bir mekn temsil ediyor. Bir yandan da snrsz aslnda. Bir zaman diliminde ama ayn zamanda zaman diliminin olmad bir yer. Zaman ve mekn asndan gerekst. Bu da serinin ana karakterini belirliyor. Amerikan Dizini serisinin ilham kayna neydi? 11 Eyll n ardndan Amerikan hkmeti kitle imha silahlarnn sakl olduu gizli meknlar arayndayd, bir yandan da farkl kltrleri tanma ve anlama abas vard. Bense Amerikann iine bakarak, bu lkenin temelinde bilinli ya da deil neler yattn grmek istedim. Gizli, sakl ve eriilmesi imknsz sanlan meknlar fotorafladnz. te yandan Bakan Obama gibi halka mal olmu kiilerin de fotorafn ektiniz. Bu ikisi nasl ayrlyor? Obamay ekerken kavramsal bir proje retmiyordum aslnda, tamamen farkl tip bir iti. te yandan dnya liderleri ilgimi ekiyor. Meslek olarak g ve otorite lerimin byk bir ksm buna odaklanyor. Gcn merkezini bulmak her zaman kolay deil. nk tavan-taban sistemi hep geerli olmayabiliyor. G ve beraberinde getirdii hassas noktalar ve yanlsamalar ilgin geliyor. Fotoraflarnz, zellikle de Amerikan Dizini serisindekiler arkalarnda hummal bir alma barndryor. Bir karenin n hazrln anlatr msnz?

Drt sene sren aratrma, yazma, telefon konumalar Bu kareler, grnmeyen ama uzun bir alma srecinin son adm. Nkleer atklarn arasnda ya da bir aynn ininde saatlerce otururken kiisel endie ve korkularmla yzlemek zorunda kaldm. Bir de tabii brokratik zorluklar olan kareler var: CIA ya da idam mahkmlarnn bulunduu hapishane gibi Srada ne var? Hayatta l lan Edilen Adam ve Dier Blmler sergim MoMAda ve Pariste yeni ald. Drt sene boyunca dnyann drt bir yann dolaarak kan balar ve ilintili hikyeleri aratrdm. Bu aslnda kader kefiydi. Kader sz konusu olduunda bir tarafta hkmet, din ve ans gibi harici kuvvetler, dier tarafta ise hem psikolojik hem de fiziksel olarak kaltm devreye giriyor. Taryn Simonn Kaak Mal ve Amerikan Dizini adl serilerinden semeler 30 Hazirana kadar Karaky Galeri Manda. *lm Silah, Yldz Savalarnda Darth Vadern yapt, imparatorluun en gl silahd

Editrn Notu: Galeri Mana, sessiz sedasz k nemli bir ie imza att. Tebrikler Fotoraf severlerin bir gz ve kula Galeri Manada olsun yepyeni bombalar patlatabilirler

GALER MANA +90 212 243 66 66 info@galerimana.com Kemanke Mahallesi Ali Paa Deirmeni Sokak, No: 1618 Beyolu 34425, stanbul

MGE, NESNE VE FOTORAF

Jean Baudrillard mgenin bana da gsterge ve metaforun bana gelenler gelmi, yani geree dnmtr. Kendi bana imgenin hakikat ya da gereklikle ilgisi yoktur O daha ok bir grnm, grnmlerle ilikili bir eydir Bu haliyle de mevcut dnyaya zg illzyonla sihirli bir iliki iinde olduu sylenebilir Bu bize gerek ya da gerekten daha beter olann varlndan emin olmann asla mmkn olamayacan ve belki de dnyann, gereklik ilkesi gibi geree de ihtiya kalmam olduunu gstermektedir Sanrm imge bize annda etkileyebilen bir gce sahip stelik sezgi ve alglama asndan bu gcn yeniden canlandrmayla ilikisi yok Bu dzeyde imge bizi her zaman artmay baarmaktadr En azndan yle olmas gerekir Olaya bu adan bakldnda ne yazk ki ortalkta pek az imgenin bulunduunu kabul etmek gerekiyor bu imgelerin bizi hi etkilemedikleri, hatta mgenin gc genelinde kendisine syletilmek zerimizde brakmalar gereken etkinin tersine istenen ey tarafndan zayflatlmaktadr yol atklar grlmektedir Genellikle imge zgnln yitirmekte ve tek bana bir imge olarak var olmay baaramamakta, dolaysyla da gerekle drst saylamayacak ilikiler iine girmektedir. Hemen herkes gerein hzla oalma kapasitesine sahip gsterge ve imgeler iinde kaybolup gittiini sylemektedir mgelerin belli iddetle ykl olduu inkar edilemez bir olgudur, ancak bu iddet imgeye kar giriilen saldr yannda olduka hafif kalmaktadr Belgeleme, tanklk, mesaj retimi; ahlaki, politik, reklam ya da yalnzca haber edinme amacyla imgeden yararlanlmaktadr Kendisinden kurtulmann olanaksz grnd bir illzyon, hayati bir illzyon olarak imge lmtr Bizansl konoklastlar imgelere yklenen anlamlar (Tanrnn grselletirmesi) zihinlerden silip, atabilmek iin onlar paralyorlard Biz ise tam tersini yapar gibi grnmemize ve kltrmzn nemli blmn oluturan idoller kltne ramen hala ikonoklastlar gibi davrandmz sylenebilir nk imgeleri anlama bouyor ve onlar yok ediyoruz Gncel imgelerin byk bir ounluu sefil ve vahi insan grntleri sunmaktan baka bir ey yapmyorlar Oysa ar anlamla ykl mgeye yklenen ieriin bizi etkileyebilmesi iin, bu imgenin kendiliinden ortaya kmas ve kendi anlamn kendinin dayatmas gerekmektedir mgenin gerek anlama sahip olabilmesi ve bunu dar vurabilmesi iin, nce gereklie imgesel bir anlam transferinin gerekletirilmesi ve bu anlamnda nceden bilinmesi gerekmektedir Gnmzde imgeler araclyla sunulan sefalet ve iddet reklamlarnkini andran bir leitmotive dnmektedir Toscani, modaya yeniden cinsellik ve AIDS, sava ve bar bulatrmaktadr Neden olmasn?... Mutsuzluu bir reklam arac haline getirmek neden mutluluu bir reklam arac haline getirmekten daha ahlakszca bir ey olsun ki?.. Bunun tek koulu olabilir, o da: Bizzat reklam, moda ve iletiim aracndan fkran iddeti gstermek Doal olarak reklamclar byle bir eyi reddedeceklerdir… Oysa moda ve sosyete grntleri bir tr lm gsterisi gibi alglanabilir Dnyann ne kadar sefil bir yer olduunu anlamak iin bir mankenin yz ve vcut hatlarnn, en az bir Afrikalnn iskeleti andran grnts kadar etkili olduu sylenebilir Bakmay bildiiniz takdirde, ayn vahetle her yerde karlaabilirsiniz Bu gereki imgeler olan deil, olmamas gerekeni lm ve sefalet, daha dorusu

ahlaki ve insani adan olmamas gerekeni gstermektedirler (Tabii bu arada, bu sefaleti ticari ve estetik adan ahlakszca kullanmaktadrlar) te yandan szde nesnel bir gereklik sunan bu imgeler bir yandan gerei derinlemesine yadsrken, bir yandan da yansmas olmak istemedikleri bir gereklii yeniden canlandrmaya ve bu geree tecavz etmeye zorlanmaktadrlar Bu adan fotoraflarn pek ou (bunlar genellikle medyatik imgelerin yan sra grsellikle ilgili her ey olabilmektedir) gerek imge deildirler Bunlarn hepsi ideolojik dzenlere boyun een rportaj, gereki klieler ya da estetik denemelerdir Bu aamada imge artk grsel dzeyde i gren bir ey olma zelliini yitirmektedir Baka bir deyile Btnsel Gereklie benzeyen, salt grnmek amacyla retilmi bir ara, ne pahasna olursa olsun grsellemeye alan bir gereklik gibi alglanmak isteyen bir eydir Her ey grlmek ve grnr olmak zorunda olduundan, imge bu grnrln kusursuz rnei olarak kabul edilmektedir u reality show, Big Brother, Loft Story, vb. tele gereklik programlarnda imgesel sradanlkla yaamn sradanl edeerli hale gelmektedir Btnsel grnrlk denilen ey tam da bu, her eyin grlmesi gerektii ve dolaysyla grlecek hibir eyin kalmad bir srada ortaya kmaktadr Bir imgeye dnmek demek insann gndelik yaamn, mutsuzluklarn, arzularn ve sahip olduklarn sergilemesi demektir Srlarndan tamamen arnm olmas demektir Dncelerini aklamak, konumak, srekli iletiim halinde bulunmak demektir Her an bir imgeye dnme olanana sahip olmak, televizyon haberleri adl a maruz kalmak demektir Tpk u yirmi drt saat boyunca yaamnn tm srlarn internet zerinden online yaynlayan kadn gibi Bu kendini ifade edi biimi Foucaultnun szn ettii en son kefedilen itiraf etme biimi midir?.. Bunun en azndan zgn bir varlk olan insanla birlikte, zgn bir varlk olan imgeye de tecavz etme anlamna geldii sylenebilir

Leaving Las Vegas (Mike Figgis) adl filmde sarn kadnn bir yandan konuurken bir yandan da iini yapt grlmektedir Kadn ne sylediinin ve yaptnn farknda deildir Bu tamamyla gereksiz bir sahnedir ve asl bara ara anlatmaya alt ey gereklik ve kurmaca dzeyinde karmza ayn anda kan zincirleme geiin/akn her eye egemen olduudur Her eyin grlmeye deer, grlmek ve haz almak amacyla retebileceini anlatmaya almaktadr Saydamlk: Gerein tamamn grselliin yrngesine oturtmaktan ibarettir (Yani yeniden canlandrmann Oysa buna hala yeniden canlandrma diyebilmek mmkn mdr?.. Bunun daha ok bakmz rehin alan bir tehircilik biimi olduu sylenebilir) Yararsz, gereksiz, bir eyler arzulatmayan, insan etkilemeyen btn grntler mstehcendir Bu ise grnmlere zg o bulunmas zor ve deerli uzamn yasa d yollardan ele geirilmesi anlamna gelmektedir mgenin katli bu trden bir ey olup, bir iktidar ve denetim arac olarak bu zorunlu grme eyleminin bir parasdr Bunun panoptik tesi bir ey olduu sylenebilir Sorun gzn eylerin d grnlerini alglamas deil, onlar saydamlatrp, grnmez hale getirmesidir selletirdii sylenebilecek denetim kapasitesi sayesinde insanlar artk kurban edilmek yerine imgeye dntrlyor Borgesin Aynalar Halk balkl yksnde yeniden canlandrlan her srecin ardnda, aynadan yansyan her imgede sanki bozguna uratlm bir zgnlk, bize benzeyen, benzemek zorunda olan bir dman vardr Bu ekilde deerlendirildiinde her imgenin sahip olduu bir eyleri yitirdii (imgenin sahip olduu aklamas g ekiciliinin nedeni de budur mge sahip olduu bir eyleri yitirmitir) sylenebilir konosklastlar, Tanry ortadan kaldrmaya yaradn dndkleri (belki de Tanrnn kendini temsil eden imgelerin ardna gizlenmeyi ve ortalkta

grnmemeyi yelediini sylemek gerekiyor) ikonlar yakyorlard Gnmzdeyse imgelerin gerisinde yok olup giden varlk Tanr deil, bizleriz Artk imgemizin alnmas ve srrmz ifa etmeye zorlanmak gibi eyler sz konusu deil, nk artk byle bir eyden sz edebilmek olanaksz Bizi sarp sarmalayan Btnsel Gereklik iinde saklayp, gizleyebileceimiz bir ey kalmad Btnsel gereklik hem ulatmz en st saydamlk, hem de her eyin tamamyla mstehcenletii bir aamadr mgeye kar gerekletirilebilecek en iddetli saldr, saysal hesaplama ve bilgisayar araclyla ex nihilo (yoktan varedilen) gerekletirilen imgedir Sentetik imge, imgesel dlemeye, imgesel dlemenin neden olduu o asal illzyon olayna bir son vermektedir nk sentetik imgenin bir gndereni yoktur Sentetik imge, Sanal Gereklik olarak annda retilebilmektedir Artk imge kaydndan, gerek bir nesneyi belli bir zaman diliminde kaydetmekten, yani fotorafn sihirli bir illzyon, imgenin ise zgn bir olaya dntrlebilmesinden sz edebilmek mmkn deildir Sanal imgede Roland Barthesn ifadesiyle artk o eski fotoraf imgesinde ki punctum (zamansal gndermelere/anmsamalara yol aan grntnn etkileyici boyutu n) belirli bir ann kusursuz kayd/saptanmas diye bir ey sz konusu deildir Eski fotoraflarda kaydedilmi varlklarn ekim annda orada ancak grntye bakld srada orada olmadklar anlalabiliyordu Fotorafa bakld srada gsterdii eyin yokluuna tanklk etmesi insanda nostaljik duygulara yol ayordu Oysa dijital ve saysal retim imgeye bir analogon/rnekseme olarak son verirken ayn zamanda dsel zellikler tayan geree de bir son vermektedir zne ve nesnenin karlkl olarak ayn anda ortadan kaybolduu o fotoraf makinesi deklanrn harekete geirme edimi srasnda deklanrn bir

anlna dnya ile bakn varln askya ald, imgenin makineye borlu olunan kalitesini ortaya karan o ksa baygnlk, saliselik lm an, dijital ve saysal processing srasnda ortadan kaybolmaktadr Btn bunlar kanlmaz ekilde zgn bir ara olan fotorafn lmne yol amaktadr Analojik imgeyle birlikte ortadan kaybolan ey fotografik zdr nk fotorafn z yoksun imgelerin ortal kaplayp, oalmas nedeniyle bizi bekleyen saysal kudurganl geciktirmeye ynelik son uzatma anlarn yayoruz Bu arada referans sorunu oldum olas zmsz kalmtr Peki ya gerek denilen ey zlebilmi midir?... Ya yeniden canlandrma olay zlebildi mi?... Oysa sanal grntyle birlikte, gnderen imgenin teknik programlama sreci iinde ortadan kaybolmakta, dolaysyla duyarl bir film eridinin kaydedebilecei gerek bir dnya olmaynca da (duyarl dnce eridi olarak adlandrlabilecek dil yetisi konusunda benzer eyler sylenebilir) yeniden canlandrma denilen eye de gerek kalmamaktadr Beterin beteri var Analojik imgeyi saysal imgeden ayrt etmemizi salayan ey analojik imgenin bir yokluk, bir mesafe, bir dnyay dondurma/durdurma biimine benzemesidir Warholun szn ettii u imgenin tam merkezinde yer alan boluk/hilik duygusuna benzeyen bir ey Oysa saysal ya da daha genelinde sentetik imge retiminde negatif film, zamansal farkllk gibi eyler yoktur lp giden, yok olan bir ey yoktur mge bir dayanaktan dierine, rnein bilgisayardan, cep telefonuna, televizyon ekranna vs. otomatik bir ekilde geerken younlaan bir talimatlar silsilesi ve program tarafndan retilmektedir Otomatiklemi bir ilemler a imgeyi oluturan otomatik srece boyun emektedir Bu durumda yokluk, boluk ya da u imgenin tam merkezinde yer alan hilii kurtarmann alemi var m?... Fotografik imge en saf imgedir nk zaman ve devinimi simle etmez O

keskinkes gerek d bir eydir Tm dier imgesel biimler (sinema, video, sentetik) gereklikle balants kopuk saf imgenin sulandrlm eitleridir Bir imge ne kadar youn, gsterdiinden baka bir eye ne kadar benziyorsa gerekten de o lde uzaklam olduu sylenebilir Bir nesneyi bir imgeye dntrmek demek, sahip olduu tm boyutlar, yani: arln, boyutluluunu, kokusunu, derinliini, zamansalln, srekliliini, ve doal olarak anlamn teker teker elinden almak demektir mgeye ancak byle bir etten kemikten arndrma ilemiyle byleme gcne sahip olabilmektedir mgeyi yanstt geree yaknlatrabilmek amacyla ona bu boyutlarla birlikte devinim, dnce, anlam, arzu ekleyerek multimedyatik hale getirmek, yani simle etmek ulalmak istenilen sonucun tam tersini yapmak demektir Burada tekniin kendi kazm olduu ukura dt sylenebilir Saf bir imge tasarlamak istiyorsanz bunun tek bir yolu olduunu da bilmek durumundasnz Saf imge iki boyutlu bir evrene aittir Bu kusursuz bir grnt olup, teknik adan grsel gelimenin son evresi olarak sunulan gerein boyutlu yeniden canlandrlm haline edeerlidir Fotoraf imgesi geree kout, derinlikten yoksun bir sahne gibidir Bir eksiklik gibi sunulan iki boyutluksa aslnda bir ekicilik ve bir dizi zellik katmaktadr nc boyutun imgeye katt rlyef, zaman ve tarih, ses ve devinim ya da dnce ve anlam, ksaca imgeyi gerek ve yeniden canlandrlma srecine yaklatran her ey (gereklie) kout bir evren olarak nitelendirilebilecek bu imgeyi ykmaya ynelik bir iddet olarak deerlendirilebilir mgeye eklenen her yeni boyut ncekileri geersiz klmaktadr Sanal, saysal ve Btnsel Gereklik olarak nitelendirilebilecek drdnc boyutsa tm dierlerini geersiz klmaktadr Bu boyuttan yoksun bir hiperuzamdr mgenin gerek anlamda var olmad (dolaysyla gerek ve yeniden

canlandrma evreninde sz konusu olmad) ekran yzeylerinden oluan bir uzam Saf imgeye ulaabilmek iin boyutlarn teker teker azaltlmas gerektii ortadadr Boyut azaltma ilemi zn yani imgenin anlatmaya alt eyden daha nemli olduunu gstermektedir Tpk dil yetisinin anlamlandrmaya alt eyden daha nemli olmas gibi Gerek sanld kadar ak seik bir ey deildir Net bir gerek aklamas yoktur Dnyann aklanmas demek nesnel gerekliin aklanmas, bir baka deyile, yeniden canlandrma modellerinin dzenlenmesi/ayarlanmas demektir Tpk nesnesine odaklanm fotoraf makinesi objektifi gibi ok kr bugne kadar hi kimse drt drtlk bir dnya aklamas yapamamtr nk ya objektif nesnesine tam olarak odaklanamamakta ya da tersi olmaktadr Ancak her durumda kmldayan bir eyler olduu sylenebilir Aforizmalardan birinde Lichtenberg, titremekten sz etmektedir Doru bir ekilde gerekletirilmi olsa bile her hareket/jest ncesinde bir titreklik/tereddt yani kararszlk an vardr Ve bu kararszlk hareket zerinde iz brakmaktadr Bu belirsiz ve titreklikten arndrlm, yani tamamen ilemsel ve kusursuz bir grnme sahip bir jest ise kiinin deliliin snrnda bulunduunun delilidir Gerek imge durum ve nesneden ok bu dnyaya zg titreklii n plana kartan imgedir Bu ister sava ya da natrmort, ister manzara ya da portre, isterse sanat ya da rportaj fotoraf olsun deien bir ey yoktur Bu aamada imge dnyaya ait bir para olup, onunla ayn yazgy paylamakta, yani grnmlere zg hatlarn biimini deitirmektedir Bu her ayrntnn btn yanstt holografik zelliklere sahip dnyann kk bir parasdr Fotoraf imgesine ait bir zgnlk varsa, bu bir olay canlandrmasndan ok, bizzat kendisinin bir olaya benzemesinden kaynaklanmaktadr Mantken nce olay,

gerek vuku bulmal sonra da imgesi ekilmelidir Ne yazk ki ounlukla durum byledir Oysa bir baka yaklam biimine gre, olay asla tamamyla gereklememeli, bir anlamda olay kendi kendinin farknda olmamaldr Byle bir tuhaflkla hemen her olay, her nesne ve bireyde karlaabilmek mmkndr mgenin gstermesi gereken ey ite budur ve bunu baarabilmek iin bir tr bilinsiz imge gerekmektedir Bir ara grevi yapmamas ya da kendi kendini bir imge sanmamas gerekmektedir Bir kurmaca olarak kalmas ve gsterdii kurgusallamaya mahkum olay yanstmas gerekmektedir mge kendi kazd kuyuya dmemeli ya da bir imgeye benzememelidir Bizim amzdan en kt olaslk imgeletirilemeyen bir dnyann varl olabilir Kendisini/gereini grmeden nce kaydedilmi, filmi, fotoraf ekilmi halini tekrar tekrar gremeyeceimiz bir dnya dncesine tahamml edemeyiz Bu hem gerek dnya, hem de imge iin lmcl bir tehlikedir nk gerei yalnzca yeniden yeniden retmeye almaktan baka bir ey yapmayan, gerein iine gmlm bir imge, imge olma zelliini yitirmi bir eydir stisnai bir ey, bir illzyon, paralel bir evren grevi yapan imgeyi yitirdik inde yzmekte olduumuz bu grsel aknt evreninde, imgenin imgeye dnecek zaman yoktur Fotoraf, bu imgeler seli iinde istisnai bir yere sahip olabilir ve onlara yeniden zgn bir g katabilir mi?.. Bunun iin dnyada ki mevcut amatann durdurulmas ve nesnenin fotorafnn, kendisiyle kar karya gelinen o ilk fantastik anda, yani eylerin henz bizim oradaki varlmz fark etmedikleri ya da boluk ve yokluk duygusunun henz dalp gitmemi olduu bir srada ekilmesi gerekmektedir Aslnda dnyann kendisi kendi fotorafn ekmeli, bize bizim alglayamadmz bir dnya sunmaldr Dnyann zgnln nl Bizans tartmalarnda konoklastlarn dlediklerine, otomatik bir yazma benzer ekilde yanstan bir fotoraf dlyorum konoklastlar mendil zerinde ki insan elinden kmam, sann

Kutsal Yz (Sainte Face) olarak adlandrdklar imgenin gerekliini kabul ediyorlard nk yalnzca bu imge Tanrsal yzn/gerein kendisi olarak kabul ediliyordu Bunu sann yzndeki o uhrevi zgnln bir tr otomatik yazm ya da (negatif film eridine benzer ekilde) kartma resim gibi insan eli demeden (acheiropoietique) izilmesi olarak deerlendirebiliriz Buna karn insan elinden kma (cheiropoietique) ikonlar iddetle reddediyorlard nk bunlar Tanrnn simlaklar olarak gryorlard Buna karn fotoraf ekme edinimin bir tr acheiropoietique ey olduu sylenebilir Gerek ya da gerek dncesine ksa devre yaptran otomatik k izimi/yazm olarak nitelendirilebilecek fotoraf imgesi, bu otomatizm sayesinde insan elinin demedii, dnyaya zg bir yazm biiminin prototipine dnmektedir Kendiliinden radikal illzyon grnmne brnen dnya, przsz bir izgi, simlasyondan yoksun, insan mdahalesinin yer almad ve zellikle de hakikatle ilikisi olmayan bir yere benzemektedir Zira insan beyninin kusursuz bir rn varsa o da hakikat ve nesnel gerekliktir Nedense fotorafik imgeye genellikle sahip olmad bir anlam atfedilmeye allmaktadr Fotorafa anlam yklemek nesnelere poz verdirmeye benzemektedir nk nesneler baklarn kendilerine yneldiini hissettikleri anda anlam yaymaya balamaktadrlar nsanlar ne zamandr varln onlar olmadan srdrecek bir dnya dlemiyorlar m?.. Biz olmadan varln srdrecek, insani iradeyle hibir ilikisi olmayan dnya dncesi iirsel bir dilee benziyor iirsel dil yetisinin keyiflenmesine yol aabilecek en nemli olay, maddi ve yaznsal dzeyde anlama gerek duymadan retilmesini salayacak bir ileyi biimidir Bizi byleyen ey de zaten budur Tpk gvde szck, anamorfoz/arptlm resim halda gizlenen yz figrnde olduu gibi Talanp, cilalanm camlarn gerisinde duran dnya, denizlerin tesinde ki dnyadan daha nemlidir Bundan daha nemli bir dnya

varsa o da lm tesine ait olandr (G.C.Lichtenberg) Ik iin nesneler bir bahanedir Nesnelerden yoksun bir dnyada, k bizim varln bile fark edemeyeceimiz usuz bucaksz ba sonu olmayan bir eye benzeyecektir znelerden yoksun dnyada, bilincimizde herhangi bir yansmaya yol aamayacak dnce evreni iinde kaybolup gitmek durumundayz nk zne dur durak tanmayan dnce dolamn durdurabilen ve yanstabilen varlktr Nesne durduran ve onu yanstan eydir Fotoraf ekmek demek kla otomatik bir ekilde yaz yazmak demektir Sessiz bir imgeyi ancak kitleler ve lde karlalan sessizlikle karlatrabilirsiniz Fotoraf makinesiz bir fotoraf olabilmek ve dnyay makine olmadan dolap fotoraflamak, ksaca fotoraf olaynn tesine geerek, eyleri sanki imge tesi varlklarm gibi grmek, sanki fotoraflarn bir nceki Btnden ve oluturduu bu teknolojik karmaadan yaltlm bir ayrnt doal olarak gizemli bir eye dnmektedir Doal dnyadan kopartlan her para, bu eylem gerekletirildii esnada, gerek ve oluturduu btne kar giriilmi ykc bir eylem olarak yorumlanabilir Bunun iin fragman olumak yeterlidir gibi ksaltmalardan

yaantmzda ekmiiz gibi bir yaayabilmek ne mthi olurdu

duygu

Belki de bir tr hayvanlk (ilkel igdler n) aamasna benzeyen bir imge aamasndan gemi bulunuyoruz Ayna aamasnnsa btn bunlarn bireysel yaantmzda ki yansmasndan baka bir ey olmadn syleyebiliriz Otoportre diye bir ey yoktur Yalnzca dnya kendi imgeleri araclyla kendi otoportresini oluturabilmekte ve ald keyfi hatr iin bizimle paylamaktadr Buna karn btn imgelere aynada ki yansmamz kadar duyarl olmak gerekiyor Bu olay gereklikle olan bulumanz karmak trnden bir eydir Bunun nedeni belki de gerek olmayan dier/paralel dnyay tercih etmemizdir Zaten gereklik evrenine paralel olan evrenlerle daha ok ilgilenmiyor muyuz?.. Btn ikili yaam biimlerini bize bahedilmi olana tercih etmiyor muyuz?.. Ayrnt ya da fragmandan daha gzel paralel bir evren dnemiyorum olmayanlar alglamamal Film eridiyse bunlara kar duyarsz olmal ve grntlerini kaydetmemeli Tpk ruh benzeri eyler ya da vampirleri kaydetmedii gibi Zaten objektif, fotorafn ekilmi olduu anda bizim hangi durumda olduumuzu gstermektedir te bu yzden fotorafmzn ekildii anda iimizde bir lm hisse duyuyoruz Tpk kendi varlnn kantlarna kar duyarl olmayan Tanr gibi Kendimizi somut bir varlk olarak grdmz an iimizdeki tm duygular olumsuz hale gelmektedir Varlk deil, yokluk zerinde odaklanlmaktadr zgn olan ey bir nesne, bir imge, bir fragman, Mark Rothkonun

stisnai olmakta yeterlidir Her zgn imge istisnai bir eydir, nk tm dierlerini unutmamz istemektedir yle hassas bir objektif olmal ki, szcn gerek anlamnda yalnzca karsnda duranlar alglamal ve poz verirmi gibi yapanlarla orada olduunun farknda bile

gzel deyimiyle: Ayn anda btn dnyaya alan ve kapanan; bir dncedir Gerei gereklik ilkesinden koparp, ayrmak mgeyi yeniden canlandrma ilkesinin elinden ekip almak

http://yitikmavi.blogspot.com mgeyi nesne ve bakn yanstt klarn akma noktas olarak grmek

Portre fotorafnn kayna fotopya-magdr. Fotorafn kime ait olduu tespit edilememitir.

RPORTAJLAR:

Annie Leibovitz

SUSAN SONTAG LE EDEBYAT VE FOTORAF ZERNE BR SYLE

Geoffrey Movius: The New York Review of Books da fotoraf zerine yazdnz son makalelerinizden birinde, hibir kurgusal edebi eser bir belge ile ayn zgnle sahip deildir demi ve Amerikada edebi grnen herhangi bir eye kar kin dolu bir phe olduundan bahsetmitiniz. Sizce kurgusal edebiyat iin yolun sonu grnd m? Basl sz iin yol grnd m? Susan Sontag: Kurgu yazarlar bir gvenilirlik sorunu yznden son derece gergin bir hale getirildiler. Birou, kurgulamay doru yaptn dnmeyip bunun rahatszln hissediyorlar ve kurguya kurgu d bir karakter vermeye alyorlar. Bunun son zamanlarda ortaya km bir rnei Philip Rothun My Life as a Man isimli ksa romandan oluan kitabdr: ilk iki kitap, szde nc romann birinci tekil ahs bakiisi tarafndan yazlmtr. Yazarn kendi karakterine ve deneyimine dair bir belgenin kurgulanm bir metinden daha fazla yetkiye sahip olduu dncesi, bu lkede dnyann baka

herhangi bir yerinden daha ok yaygndr ve bu durum her eye psikolojik ynlerden bakmann bir zaferidir. Kurgu yazarlarnn ilgilerini eken tek eserlerinin mektuplar ve gnlkleri olduunu syleyen arkadalarm var.

Movius: The Benefactor and Death Kit otobiyografik kitaplar deiller. Sontag: ki romanmda, kurgulanm malzeme otobiyografik malzemeden ok daha fazla snrlar zorluyordu. Baz yeni hikyeler, mesela Atlantic Monthly dergisinin 1973 Nisan saysnda yaynlanan Project for a Trip to China hikayesi, olduu gibi benim hayatm ile ilgiliydi. Ancak, kurgusal ya da gerek, kiisel tanklk ya da itiraflardan alnan tadn okuyucular ve azimli yazarlar harekete geiren baat g olduunu da kastetmiyorum elbette. Gelecek bilimden ya da bilicilikten, alnan tadn da en az o derecede nemli olduunu dnrm. Ancak bu tat, gerek tarihsel gemiin gerek dln da dorular niteliktedir. Gemite kurgulanan baz romanlar, mesela Thomas Pynchonn eserleri, gerekten de birer bilimkurgu eseridirler. Movius: Otobiyografi yazarlar ile bilimkurgu yazarlar arasnda iaret ettiiniz ztlk New York Review makalelerinden birisindeki bir pasaj

Movius: Bunun sebebinin, insanlarn gemi -kendi gemileri ya da baka insanlarn gemileri- ile balant kurma ihtiyacn hissetmeleri olduunu dnyor musunuz? Sontag: Bence bu insanlarn gemie ilgi duymalarndan daha ok gemi ile olan balarnn eksikliinden kaynaklanyor. Birok insan, dnyann ya da toplumun hesabnn verilebileceine inanmyor, yalnzca benliin dnyay nasl grdnn hesabnn verilebileceine inanyorlar. Yazarlarn yapt iin itiraf etmek deil tanklk etmek olduunu varsayyorlar; bir eser dnyay nasl grdnze ve kendinizi nereye koyduunuza dair bireyler syler. Kurgunun hakiki olmas beklenir. Fotoraflar gibi.

hatrlatt, orada baz fotoraflarn kendilerini bilim adam, bazlarnn da ahlak olarak konumlandrdklarn yazmtnz. Bilim adamlar dnyann envanterini karrken ahlaklar ar vakalara younlarlar demitiniz. Bu noktada ahlak fotoraflarn ne tr vakalara younlamas gerektiini dnyorsunuz? Sontag: nsanlarn ne yapmas gerektiine dair tehise dayal ifadelerde bulunma konusunda pek istekli deilim zira insanlarn daima birok farkl ey yapyor olmasn umuyorum. Bir ahlak olarak fotorafnn temel ilgi alan sava, yoksulluk, doal felaketler, kazalar, afetler ve toplumsal rme olagelmitir. Fotojurnalistler fotoraflanacak bir ey yok dediinde, bu ou zaman fotoraflanacak bir felaket olmad manasna gelir. Movius: Ya bilim adam fotoraflar? Sontag: Sanrm fotoraftaki ana gelenek, eer bir eyin fotorafn ekerseniz, onun ilgi ekici olabileceine dair

dncedir. Bu dncenin temeli gzelliin kefi meselesinde yatar, herhangi bir yerde var olabilen ama zellikle de sradan ve baya olann iinde varln srdrdne inanlan gzelliin. Fotoraf gzel ve ilgin kavramlarn bir noktada buluturur. Dnyay estetize etmenin bir yoludur bu. Movius: Niin fotorafla ilgili yazmaya karar verdiniz? Sontag: nk gemite fotoraflara takntl olmak gibi bir deneyimim vard. Ve nk neredeyse tm nemli estetik, ahlaki ve politik meseleler modernite sorununun kendisi ve modernist zevk sorunu- fotorafn nispeten ksa tarihinde kendine bir yer bulmutu. William K. Ivins, fotoraf makinesini bask makinesinden sonraki en nemli icat olarak adlandrmt. Duyarlln evrimi asndan, fotoraf makinesinin icad belki de ok daha nemliydi. Elbette fotoraf bu kadar ilgi ekici klan ve bu kadar gl klan ey, kltrmzde, tketim toplumunda, fotorafn farkl kullanm alanlardr. in Halk Cumhuriyetinde,

insanlar fotorafik olarak grmezler. inliler birbirlerinin, nl alanlarn ve antlarn fotorafn ekerler, aynen bizim gibi. Ama, eski psk, her taraf dklen bir iftlik evi kapsnn fotorafn ekmek iin telala kouturan yabanclar grnce de arp kalrlar. Bizdeki pitoreskresimsellik kavram onlarda yoktur. Fotoraf, gereklii para parkauyarlama ve dntrme yntemi olarak anlamaz ve uyarlanamaz-uygunsuz ya da deersiz maddenin varln reddederler. Polaroid SX-70in imdilerde grnen bir reklamnda syledii gibi Durmanza izin vermez. Aniden baktnz heryerde fotoraf grrsnz. Movius: Fotoraf dnyay nasl deitirir? Sontag: Normal olarak bizim deneyimimiz olmayan sonsuz sayda deneyimi bize vererek. Son derece yanl ve ideolojik olan deneyimlerin bir sekisini yaparak. Bir taraftan, fotorafn yutup iine alamayaca hibir ey yok gibi grnrken, dier taraftan fotoraflanamayan her ne varsa daha da az nemli olmaktadr. Malrauxun

duvarlar olmayan mze dncesi fotorafn sonularna dair bir dncedir: resime ve heykele bakmz, imdi artk fotoraf tarafndan belirlenmektedir. Yalnzca sanat dnyasn, sanat tarihini birincil olarak fotoraf yolu ile tanmakla kalmayz, daha da tesinde sanat dnyasn ve tarihini bizden once kimsenin tanmad bir ekilde tanrz. Bir ka ay once ilk kez Orvietoya gittiimde, katedralin n cephesine bakarak saatler geirdim ancak bir hafta kadar sonra katedral zerine yazlm bir kitap aldmda gerekten grmenin modern anlam ilekatedrali grm oldum. Fotoraflar, plak gzmn gerek katedrali gremeyecei bir ekilde grmemi salad. Movius: Bu fotorafn kelimenin tam anlam ile yeni bir grme biimi yarattn da gsterir. Sontag: Fotoraflar, sanat eserlerini bilgi tayan varlklara dntrrler. Bunu da paralar ve btnleri eitleyerek yaparlar. Orvietoda bulunduum srede, biraz geride durarak katedralin tm cephesini grebiliyordum ama

ayrntlar gremiyordum. Sonra biraz daha yaklap 2-3 metreden daha yksek olmayan ne varsa tm detaylar ile grebildim ama o halde iken gzmn btn grebilmesinin bir yolu yoktu. Fotoraf makinesi paray ayrcalkl bir konuma ykseltir. Malrauxun da syledii gibi, fotoraf bir heykelin tek bana muhteem grnen bir parasn bir ba, bir eli- gsterebilir ve bu on kat daha byk olabilecek baka bir nesne ile birlikte bir kitap formatnn iinde meselayan yana yeniden retilebilir ama bu sefer ayn miktarda alan kaplar. Bylelikle, fotoraf, lekleme hissimizi ele geirir. Ama ayn zamanda zaman algmza da garip eyler yapar. nsanlk tarihi boyunca hi kimse daha nce ocukken neye benzediine dair bir fikre sahip deildi. Zenginler, para karlnda ocuklarnn portrelerini yaptryorlard ama Rnesanstan 19. yzyla kadar portre resminin gelenekleri tamamen snf kavram etrafnda belirlenmiti ve insanlara gerekten neye benzediklerine dair

gvenilir vermiyordu.

bir

fikir

daha once hi var olmam bir hastalkl durumdu. Movius: Ama sylediklerinizde fotorafn bizi tarihsel olaylardan kopardna ve uzaklatrdna dair yerlemi dnce ile elien bir ey de var. Bu sabah Anthony Lewisin New York Times taki kesinde yer alan bir alnty not almtm. Alnt, Harvard niversitesinin inVietnam almalarnda uzman bir isim Alexander Woodsidea ait. Woodside diyor ki: Vietnam tarih bamls, tarih takntl bir toplum olmann ada dnyadaki en saf rneklerinden birisi muhtemelen Birleik Devletler, tarihi srekli olarak yok etmek isteyen, tarihsel kavramlarla dnmekten kanan ve dinamizmi hafza kayb ile ilikilendiren bir toplumun ada dnyadaki en saf rneidir. Bana arpc gelen nokta u: siz de makalelerinizde, Amerika ile ilgili olarak, kklerimizden yoksun olduumuzu ve gemiimizin sahibi olmadmz ileri sryorsunuz. Belki de kendi fotorafik

Movius: Portreniz bazen bakasnn gvdesi zerine sizin banzn yerletirilmesinden ibaret olabiliyordu. Sontag: Doru. Ve insanlarn byk bir ounluunun, portrelerini yaptrmaya gleri yetemeyecek olanlarn, ocukken neye benzediklerine dair bir kaytlar yoktu. Bugn, hepimizin kendimizi alt yandayken grebileceimiz, yzlerimizin neye dneceklerine dair birer fikir verdii fotoraflarmz var, ebeveynlerimiz ve byk anne ve babalarmza dair de benzer bilgilere sahibiz. Ve bu fotoraflarda byk bir dokunakllk vardr; bu insanlarn bir zamanlar gerekten de ocuk olduklarn fark edersiniz. Bir insann kendisini ve ebeveynlerini ocuk olarak grmezi zamanmza zg bir deneyimdir. Fotoraf makinesi beraberinde insanlarn kendileri, fiziksel grnleri, yalanmalar ve lml olduklar gerei ile yeni ve temel olarak hastalkl, bir iliki kurmalarn getirdi. Bu

kaytlarmz tutmamzda, bu kkszlmz balatmasn umduumuz bir itki var muhtemelen. Sontag: Amerika ve Vietnam arasndaki ztlk daha arpc bir ekilde ifade edilemezdi. 1968 ylnda Kuzey Vietnama yaptm ilk yolculuk sonras yazdm Trip to Hanoi isimli ksa kitapta, biz onlar her ne kadar kaba ve basit bulursak bulalm-Vietnamllarn tarihsel balantlar ve analojiler-paralellikler kurma konusundaki tarzlarndan ne kadar etkilendiimden bahsetmitim. Amerikan saldrganlndan bahsederken, Vietnamllar Franszlarn yapt bir eyden ya da inlilerin binlerce yllk igalleri sresince olan bir olaydan bahsederlerdi. Vietnamllar kendilerini tarihsel bir sreklilik iinde konumlandrmlard. Bu sreklilik tekrarlar da ierir. Amerikallar, olur da gemile ilgili dnrlerse, tekrarlarla ilgilenmezler. Amerikan Devrimi, Sava ve Bunalm yllar gibi nemli olaylar sanki tekmi, sra dym ya da birbirleri ile hibir balantlar yokmu gibi ele alnrlar.

Deneyimlerle farkl bir iliki kurma yntemidir bu: hi tekrar kavram yoktur. Amerikallar tamam ile izgisel bir tarih anlayna sahiptir ve tarihleri de olabildiince izgiseldir. Movius: Ve fotoraflarn bundaki rol ne olacaktr? Sontag: Amerikallarn gemile temel ilikisi gemii byk lde geride brakmaktr. Gemi eylemi sekteye uratr, enerjiyi tketir. Bir yktr nk iyimserlik duygusuna ekil verir ya da tezat der. ayet fotoraflar bizim gemile olan balantmz ise, son derece zel, krlgan ve duygusal bir ilikidir bu. Bir eyi yok etmeden nce fotorafn ekersiniz. Fotoraf, gsterdiinin lmden sonraki varldr. Movius: Niin Amerikallarn gemii bir yk olarak hissettiini dnyorsunuz? Sontag: nk Vietnamm tersine, bu gerek bir lke deil, tam tersine uydurulmu, zihinde kurgulanm bir yar-lkedir Amerika. ou Amerikal, Amerikaya gelme kararn gemi ile balarn kesmek zerine vermi

gmenlerin ocuklar ya da torunlardr. Eer gmenler geldikleri lke ya da kltr ile balarn bir ekilde korudular ise bile bu son derece seici bir eylem olarak kald. Ana drt unutmakt. Ben yedi yanda iken hayatn kaybeden babaanneme nereden geldiini sormutum. Avrupa demiti. Alt yanda bir ocuk iin bile iyi bir cevap saylmazd bu. Ben de Ama neresi, bykanne? dedim. Biraz rahatsz olmu bir ekilde Avrupa diyerek tekrarlad. Ve bugne kadar babamn akrabalarnn hangi lkeden g ettiini bilmem. Ama onlarn fotoraflar bende var, kendimi iinde bulduum, onlara dair bilmediim ne varsa tmne dair gizemli vr zvrlara benzeyen fotoraflar. Movius: Fotoraflardan sanki zamann gl, kontrol edilebilir, birbirinden farkl ve dzgn nitelikli paralar gibi bahsediyorsunuz. Tek bir poz imgeye, hareketli imgelerden daha ok mu tutunduumuzu dnyorsunuz. Sontag: Evet.

Movius: Neden tek bir fotoraf daha iyi hatrladmz dnyorsunuz? Sontag: Sanrm bu grsel hafzann doas ile ilgili bir ey. Sadece fotoraflar hareketli imgelerden daha iyi hatrlamakla kalmam. Daha da tesinde bir filmden aklmda kalan tek karelik imgelerden olumu bir derleme olur. Hikayeyi, diyaloglar ve ritmi anmsayabilirim. Ama grsel olarak hatrladm duraan grntlere indirgediim seilmi anlardr. Herkesin hayat iin de geerlidir bu. ocukluumuzdan bize gelen her bir an ya da yakn gemite yer almayan herhangi bir dnem bir film eridinden ziyade duraan bir fotoraf imgesidir. Ve fotoraf bu grme ve hatrlama biimini somutlatrr. Movius: Fotorafik olarak grr msnz? Sontag: Elbette. Movius: Fotoraf eker misiniz? Sontag: Bir fotoraf makinem yok. Bir fotoraf mptelasym ama fotoraf ekmek istemem. Movius: Neden?

Sontag: Belki de muhtemelen kendimi kaptrabileceim iin. Movius: Bu kt m olurdu? Bu yazar olmaktan baka bir ey olmaya doru yol almak anlamna m gelirdi? Sontag: Kesinlikle fotorafn dnyaya yaklamnn yazarn grme biimi ile rekabet halinde olduunu dnyorum. Movius: Ne farkllar peki? adan

dtne mi inanyorsunuz yoksa dorudan bir nedensellik ilikisi var m sizce? Sontag: Anlat izgiseldir. Fotoraf deildir. imdi ok sayda insann ilerleme ve hayatn geiciliine dair son derece gelimi dnceleri var ama bir balang, gelime ve sonucu neyin meydana getirdiini anlamyorlar. Bitiler ya da sonularn gvenilirlii kalmad. Her anlat, her psikoterapi seans gibi, potansiyel olarak sona erdirilemez gibi grnyor imdi. Bu sebeple de, herhangi bir son nedensiz gibi grnr ve sadece kendi balamnda anlamldr ve kendimizi rahat hissettiimiz anlama biimi -olaylar daha byk bir btnn paralar olarak ele aldmzda- sonsuz bir potansiyele sahip. Sanrm bu hassasiyet, daha nce de bahsettiimiz tarih kavramnn yokluu ile balantl. ou insann sahip olduu ve her eyi kendi kiisel ilgileri ve meselelerine indirgeyen bu son derece znel dnya gr beni aknla uratyor ve cesaretimi kryor. Ancak bu, bir kez daha sylemek gerekirse, tamam ile Amerikan tarz bir davran biimi.

Sontag: Yazarlar daha fazla soru sorarlar. Herhangi bir eyin ilgi ekici olabilecei varsaym zerine almak bir yazar iin zordur. Birok insan yaamn sanki fotoraf makineleri varm gibi yaarlar. Ama bireyi grebiliyorken, onu szle ifade edemezler. lgin bir olayla ilgili bilgi verirken, syledikleri en sonunda u ifadeye gelir dayanr: Keke fotoraf makinem yanmda olsayd. Anlatm becerilerinde genel bir krlma var ve ok az insan artk hikayeleri gzel bir ekilde anlatyor. Movius: Bu krlmann fotorafn ykselii ile ayn zamana denk

Movius: Tm bu konutuklarmz zellikle de sizin ncelikle kurgu yazndaki kendi deneyiminize gvenme konusundaki isteksizliinizle balantl. Sontag: Temel olarak kendimle ilgili yazmak, yazmak istediim eylere varmann dolambal bir yolu gibi geliyor bana. Yazar olarak evrimim ben znesi ile daha zgr olmaya ve kendi zel deneyimlerimi daha fazla kullanmaya doru ilerlese de, benim zevklerimin, benim talihimin ya da talihsizliklerimin rnek bir karakter oluturabileceine ikna olmu deilim. Hayatm benim sermayem, imgelemimin sermayesi. Ben baka hayatlar smrgeletirmeyi severim. Movius: Yazarken bu sorularn farknda msnz? Sontag: Yazarken tam anlam ile deil. Yazma zerine konuurken, evet. Yazmak, gizemli bir edim. nsan kavram ve uygulamann farkl seviyelerinde, son derece ar bir uyarlmlk ve bilin halinde, byk bir naiflik ve bilmezlik halinde olmak zorunda.

Aslnda bu sanatn herhangi bir alan iin geerli olabilirken, bence konu yazma olunca daha da doru nk yazar ressamn ya da bestecinin aksine- insann srekli iinde olduu, yaamn yourduu bir ortamda alr. Kafka Konuma dndm her eyin nemini, ciddiyetini ve hakikatini alp gtrr demiti. Sanrm birok yazarn konuma ve dilin sradan kullanmlar srasnda kaybedilenler konusunda pheleri var. nsanlar bu mesele ile farkl ekillerde baa kyorlar. Bazlar nadiren konuuyorlar. Bazlar bir gizlenme ve ifa etme oyunu oynuyorlar, benim de, hi phe yok ki, sizinle oynadm gibi. nsann ortaya koyaca o kadar ok ey var ki. nsann kendini her ifasnda, ayn zamanda kendini gizlemesi de gerekiyor. Yazm edimine hayatn adamak bu birbiri ile uyumlu olmayan ihtiyalarn da dengelenmesini getiriyor. Ama kendini ifade yntemi olarak yazma edimini ok kaba buluyorum. ayet yazarken yaptm eyin kendimi ifade etmek olduunu dnseydim, daktilomu pe atardm. Bu dnce ile yaanmaz.

Yazmak bundan ok daha karmak bir eylemdir. Movius: Bu bizi sizin fotoraf ile ilgili belirsizliinize getirmiyor mu? Fotoraf sizi bylyor ama siz onu tehlikeli biimde basit buluyorsunuz. Sontag: Fotoraf ile ilgili sorunun onun ok basit olmas olduunu dnmyorum aksine bir grme biimi olarak ok buyurgan. Var olma ile yok olma arasnda kurduu denge bir tavr olarak genelletirildiinde ok yzeysel ve kolayc- ki bu durum artk kltrmzn bir paras. Basitlie kar deilim. Basitlik ve karmaklk arasnda diyalektik bir dei-toku var, kendini ifa etme ile gizleme arasnda olduu gibi. lk doru her durumun son derece karmak olduu ve insann dnd her eyin de bu sebeple karmak olacadr. nsanlarn herhangi bir konuda tarihsel bir olay ya da zel hayatlarnda olan bir olay olsun- dnrken yapt temel hata olayn ne kadar karmak olduunu grememeleridir. kinci gerek ise, insann alglad her karmakln stesinden gelemeyecei

ve zeki, olgun, etkili ve kucaklayc hareket edebilmenin byk bir basitletirmeyi

gerektirdiidir. Bu sebeple bazen karmak bir algy amak iin onu unutmannbastrmann, tesine

gemenin- zorunlu olduu zamanlar vardr.

eviren: Umut Hepvar fotoritim.com edebiyathaber.net (7 Mays 2012) Bu yaz Boston Review dergisinin Haziran 1975 saysnda yaymlanmtr.

MAGNUM PHOTOS FOTORAFISI PETER MARLOW

stanbuldan ok i kar Yarn bir gn Niantanda, Beiktata yryen gaydal skolar grrseniz armayn. Kendileri Johnnie Walkern Magnum Photosla ibirliiyle Galeristte at fotoraf sergisini ve Whiskey Festivalini tantyor olacak. 23 Marta kadar ak kalacak sergiye neredeyse 30 yl nce ektii fotoraflarla katlan Peter Marlowla grtk.
18 Mart 2012

Genliinizden

beri

fotoraf

ekiyorsunuz. lk ne zaman heves ettiniz? - Alt-yedi yalarmdayken babamn srekli fotoraflar ekiyor oluundan etkilenip merak saldm fotorafa.

Babam ilk jet motorlaryla uraan bir mhendisti. Yukardan baklarak

fotoraf ektii Exacta marka bir makinas vard. Objektifi ok houma giderdi. Alman mal ve boyutundan

Bar AKPOLAT bakpolat@hurriyet.com.tr

beklenmeyecek ekilde kaliteliydi. Sizin ilk makinanz neydi? - Kodak Cresta marka bir makinam vard. Objektifi dar doru uzuyor diye ok kaliteli zannederdim. lk fotoraflarm ok kt ve kalitesizdi.

Peter Marlow/Magnum Photos

Hatta fluydu bazlar.

Neleri ekerdiniz? - Etrafta grdm houma giden eyleri. Teknik meknik yoktu tabii. Ayrca karanlk bodrum oda katna kurduum arap

fotorafn severim ama keke daha geni ayla da alsaymm. Bir ara haber fotorafl da

yaptnz. Neden vazgetiniz sonra? - Orta ve Gney Amerikada ok altm. Pek ok sava grdm ve fotorafladm. Fotorafta bir

babamn

mahzeninin yanndayd. Dolaysyla srekli imekten filmleri dzgn banyo edemezdim. O yzden birou lekeli. lk profesyonel iiniz neydi? - niversite bittikten sonra bir cruise gemisinde fotoraflk ii bulmutum. Hem paras iyiydi hem de dnyay dolama frsat bulmutum. ASLINDA FOTORAFTAN OK ANLAMIYORMUUM Viski fotoraflar ekmeye nasl baladnz? - Fransz, Sigma isimli bir ajansla alyordum. kuzeyinden yapp yerel 1977de gneyine viski skoyann bir yolculuk

kalanikof grnmesi hep i yapar ama ben istemiyordum. Fotoraf

sanat olarak ilgimi ekmedi. Daha sonra normal haber fotoraflar da

ektim ama onlarn da konular ok sradand. Rolls Royce ve sko

viskiyi haber iin ekmek ok klie geliyordu. Haber fotoraflar ekmekten bylece katm. imdi o zamanlara bakyorum da aslnda

fotoraftan ok anlamyormuum. Fotoraf ekmekte sizi en ok etkileyen ey neydi peki? Sanrm hayatm bu yolla

imalathanelerini

fotorafladm. imdi biraz pimanm. O zamanki bak am imdikinden farklyd elbette. imdiki aklm olsa daha fazla fotoraf ekerdim. Mesela sergideki fnn iini silen adam

kazanmay sevdim. Ayrca dnyay dolamak iin de gzel bir bahaneydi. Sanrm benim tavrm hep ben bir eyden birinin etkilenip de ekersem ilgisini baka oraya

ynlendirebilmemdi.

anda

fotoraflarda

nelerden

yne

gitmeyi yapp

tercih kendi

ederim, imzam

zevk alyorsunuz? Artk daha fazla gzlem ve

yaplmayan

atmak houma gider. zgr olmay seviyorum ve Magnum Photos da bu zgrl salyor. En hounuza giden ileriniz

detaylarla

ilgileniyorum.

lgin,

artan ve allagelmemi fotoraflar ekmeyi bunlardan seviyorum. bulabilirim. Her yerde Arlkla

nelerdir? Liverpoolla ilgili Magnum beyaz bir kitap

doayla ilgileniyorum. Byk alanlar ilgimi ekiyor. Bunlar biraz da benim imzam oldu nk uzun zamandr byle alyorum. Artk paray dert etmiyorum nk bir fotoraf olarak ok zengin olmanz pek mmkn deil, hayatm idare ettiriyorum ve fotorafn alyorum. Fotoraflkta vizyonunuz en ok deitiren ey nedir? - Biraz bydmde fotoraf deil ama hayatn Bu nasl da yrdn fotoraflm saf hazzn yaamaya

hazrlamtm. klasik siyah

Photosun ilerindendi.

Kadnlar, insanlar, Liverpool sokaklar, rugby oyuncular, punklar gibi pek ok kiiyi ve mekn fotoraflamtm. O kitab seviyorum. imdiyse ngiltere katedralleriyle ilgili bir kitap

hazrlyorum. Dindar bir adam deilim ama yaplar beni ok etkiliyor. Sergide de grdmz ektiiniz viski

fotoraflar

projenizi

anlatr msnz? - Viski, etkileyici bir fotoraf projesiydi. Pek param yoktu, en iyi malt viskilerin yapld yere gitmitim. Param

rendim.

deitirdi elbette. Artk kendime daha ok gveniyorum, kendime inanp ne istiyorsam onu ekiyorum. Zevklerimin peinden gidiyorum. O an yaayp, an kontrol etmekle ilgilenmiyorum. Bir yerde ok fotoraf varsa ben dier

olmadndan arabamda uyumutum. 1977de ektiim bir fotoraf galeride

bugn stanbulda

sergileniyor. Bu ok etkileyici. Malt

ok zel bir iecek.

eyden

oluuyor. Su, turba kmr ve tahllar. En ok da bu lnn iinde olduu yapl yzden aamasn yapm seviyorum. O

tketicilerine sko viski dnyasn tantmaksa asl amacmz. Belirli srelerde Yryen Adamlar ve gaydaclar anlamal olduumuz meknlarn etrafnda olacak. O meknlarda, avantajl rnler ve ikramlar olacak. Editrn Notu: Vakit PR ve Reklam dnemi ;)

aamasyla

fotoraflarmda ok ilgilendim. stanbula daha nce hi geldiniz mi? - Seksen lke dolatm ama ilk kez Trkiyeye geldim. Dn stanbula ilk geldiimde ok houma gitti buras. Daha nce nasl gelmemiim diye sordum durdum kendi kendime. Dn pek ilgilenemedim ama bugn Hali ve Tarihi Yarmadaya gidip biraz fotoraf ekeceim. oka malzeme kacana eminim.

Bahadr Demir (Johnnie Marka Mdr) AVANTAJLI KAIRMAYIN

Walker

RNLER

Whisky Festivalinin farkl lkelerde farkl kapsamlarda rnekleri var. Biz de onlardan yola karak, rnekleri inceleyerek Trkiyeye uyguladk. 1423 Mart arasnda bizim iin en nemlisi Peter Marlow sergisi. Trk

'

MEDYA NDEK KTDAR LKLERNDEN UZAK DURDUM'

SAYIM INAR sayimc@superonline.com

MEDYATAVA-Akam gazetesinin ek yaynlarnn fotoraf editrln yapan dll fotoraf Mustafa Seven, iPhoneun fotoraf uygulamas Instagramn da en ok takip edilen isimlerinden biri. Arkadamz Saym nar, Sevenle fotorafa nasl baladn, foto muhabirliini, teknolojinin fotorafla etkilerini ve fotorafa dair merak edilen konular konutu.
Tek bir kare fotoraf btn insanlarn bak asn deitirebilir Yllardr fotoraflk dnyasndasn; Akam gazetesinin eklerinde fotoraflk yapyorsun, bir yandan da yeni bir alan buldun kendine, teknolojiyi kullanarak farkl kareler yakalyorsun. Biraz mesleini, bu ilere nasl baladn anlatr msn bize? Fotorafa rencilik yllarmda baladm. Grafik eitimi alyordum. Tesadfen elime geen bir fotoraf makinesi beni bugne kadar getirdi. Elime geince fotoraf ekmeye baladm. Zamanla fotoraf ekmeyi ok sevdim ve daha fazla ilgi gstermeye baladm. 1994 ylnda Sabah Gazetesinde muhabir olarak ie baladm. Fotoraf konusunda bilgim olduu iin, muhabirliin yannda fotoraf ekmem de istendi. Bir sre sonra sadece fotoraf ekmeye baladm gazete ve Sabah dergi grubu iin. Daha sonra Hrriyet Gazetesinin dergi grubuna fotoraf olarak getim. Medya ierisinde ok yer deitirdin. Evet. Hrriyet dergi grubu sonra da Milliyete getim, Milliyetin fotoraf servisine. Daha sonra da Akama getim. Yaklak 7 yldr da Akamn ek yaynlarnn fotoraf editrln yapyorum. Portre fotoraflar ekiyorum. ok dikkat eken fotoraflar ekiyorsun. nsan yzleri, ifadeler Evet, daha ok bu tarz fotoraflar ekmeyi seviyorum. Bir fotorafta ok ey anlatyorsun aslnda ve bu senin sanat tarafn ortaya kartyor. Tipik bir gazete fotorafs gibi almyorsun, fotorafn sanatsal tarafyla ilgilenen, bu ekilde var olan bir fotorafsn. Teekkr ederim. Bunlar benim sylemem doru olmaz ama insanlar da byle dnyorlar,

ektiim portreleri seviyorlar, ilgi gsteriyorlar. Ara Glerden etkilendin mi? Ara Glerden etkilenmemek elde deil. Fotorafa ilgi duyan, fotoraf seven herkes Ara Glerden mutlaka etkilenmitir. Ben de onun fotoraflarndan mutlaka etkilendim. yi fotorafla kt fotoraf ancak fotoraf izleyen ayrt edebilir Bir fotoraf ayn zamanda sanat mdr sence? Bu biraz da sanat nasl tarif ettiinizle ilgili bir soru ama tabii ki fotorafta da bir yorum sz konusu ve bu bakmdan iin sanatsal bir yan var. imdi artk herkesin elinde bir fotoraf makinesi var ve herkes ektii fotoraflar sanal alemde paylayor. Bu fotoraf izleyen insanla ilgili; fotorafa bakan insan iyi ve kty ayrt edebilme yeteneine her zaman sahiptir. yi bir esere bakyor olmakla kt bir ie bakyor olmak arasndaki fark izleyen kii ortaya koyar. Dijitalle fotoraf daha kolay ulalr ve daha fazla retilir hale geldi. Ama burada iyi ve kty ayrt etmek tamamen izleyene ait bir sre. Fotoraf olmad halde, fotoraf psikolojisiyle hareket eden birok amatr fotoraf var. Onlarn da kadrajlar olduka salam ve kendilerini gelitiriyorlar. Bu insanlarn fotoraflk eitimi almam olmalar onlar iin avantaj m yoksa dezavantaj m? Bunun avantaj salad durumlar kadar dezavantaj salad durumlar da var. nk akademik anlamda fotoraf eitimi alm bir kii ok fazla teknik ayrntya taklp fotorafn estetik ve yan unsurlarndan uzak kalabilirler. te yandan teknik ayrntlara dikkat edilmedii halde ok gzel bir fotoraf ekmek de mmkn olabilir. Duruma gre deikenlik gsterebilen bir konu bu. yle bir tarafn var; medya iinde almana ramen medyadan ok uzakta duruyor gibisin. Bu dengeyi kurmay nasl baaryorsun? Bunu sylemen houma gitti. Bu bir tercih ve fark edilmi olmas houma gitti akas. Bunun sebebi medya iindeki iktidar ilikileri, bu ilikilerin iinde olmak istemiyorum. Bunun iin yapabileceim tek ey uzak durmak. Uzak durduum srece daha zgr, daha bamsz ve daha rahat hareket edebiliyorum. Fotoraf editrl yapan baz arkadalarmz yazarla da ynelebiliyorlar. Bir fotoraf bazen sayfalarca metinden daha deerli de olabiliyor. Yaz yazmay hibir zaman beceremedim, belki de bu nedenle fotoraf benim iin ok nemli. Yazdan ok uzam ve yaz konusunda da ok yeteneksizim. yle fotoraflar ekiyorsun ki, insanlarn yazyla anlatmaya alt eyi sen de fotoraflarnla zetleyebiliyorsun. Fotorafn altnda kullanlan yazlardan da holanmyorum. Bir fotoraf kendi derdini kendi anlatabilmeli, yan bir aklamaya ihtiya duymamal. Her fotoraf ayr bir ykdr deil mi? Kesinlikle. Fotorafla ayr bir dnya yaratyorsun. Fotorafn altndaki yaz izleyenin hayal kurma gcn engeller. Fotorafn izleyici iin zel bir yks olabilmeli ama fotorafn altna yaz yazldnda insanlar koullandrm olursun. Bazen yle eyler oluyor: ektiim ve altna yaz yazmadan sergilediim bir fotoraf iin ok farkl yorumlar alabiliyorum. O fotorafla ilgisi bile olmayan ok renkli hikyeler kurabiliyorlar. Benim istediim de bu zaten. Dolaysyla yazdan uzak durmay tercih ediyorum. Fotorafla yeni balayanlar iin neler nerebilirsin? Tek bir ey ok nemli, herkese de bunu sylyorum; fotorafla ilgilenen kiinin btesi iin uygun olan makine en iyi makinedir. Fotoraf artk ucu buca olmayan bir yatrm arac. ok ciddi maliyetler kabiliyor karnza. Makinenin salad ok fazla teknik imknlar var ancak izleyen kiilerin hepsi o teknik ayrntlar fark edemez. Dolaysyla bten iin uygun olan makine en iyi makinedir. Kald ki iin byk bir ksm da bilgisayar banda hallediliyor. Dijital fotoraf hakknda neler sylersin? Neden bu kadar ok ilgi gryor? lgi gryor nk retim sreci ok hzl ve ok kolay. Eskiden analog makineler zamannda fotoraf

ok pahal bir urat. Fotoraf ekebilmek iin eitim almak gerekliydi. imdi yle deil, hemen herkes elindeki telefonla bile fotoraf ekebiliyor. Kolay ulalabilir olmas dijital fotorafn poplaritesini arttrd. Bu ayn zamana demokratik bir ortamn olumasn salad. u anlamda demokratik bir ortam salad; eskiden fotoraf sadece fotoraflarn elinde olan bir retim alanyd, artk ok daha fazla insan fotorafla ilgilenebiliyor. Dijital bir devrim sz konusu bana gre. Yllardr medyadasn, birok yerde altn, birok insanla tantn, almaktan keyif aldn insanlar oldu mutlaka lk aklma gelen Ahmet Tulgardr. Ahmet benim hayran olduum bir insan. ini ok iyi yapan biridir. O kadar iyi iletiim kuruyor ki karsndaki insanla, rportaj takip ederken hayran kalyorsun. Olayn zn o kadar iyi kavryordu ki, rportaj yapt insanlara ok kilit yedi sekiz soruyla ahane bir rportaj karyordu. Hem elenceli hem entelektel bir arkadamd, ben ok besleniyordum Ahmetten. Rportaj yapmann bir teknii var deil mi? yi bir rportajcyla almak, kty ayrt etme ans kazandryor. Sektr ierisinde yzlerce insanla altm. Bir sre sonra kimin iyi kimin kt olduunu gryorsun ister istemez. Gazetecilikte bir deiim var, ok fazla sipari iler yaplyor, skldn oluyor mu? Sklmak iin zamanmz yok ama yaptmz iin daha zel bir yerde olmas gerektiini dnyorum. nk biz fotoraflar, basn tarihi iin grsel bir tarih, grsel bir ariv oluturuyoruz. Grsel bellei olutururken bu iin daha dikkatli yaplmas gerektiini dnyorum. Fotorafn hak ettii deere ulamasn istiyorum ancak u an fotorafa yeterince deer verildiini dnmyorum. Medya ierisinde fotoraf sradan bir i gibi alglanyor halbuki btn dnyada bu sanat. Fotojurnalizm ok eski bir gelenek o gelenein daha doru bir ekilde yerlemesi lazm bizde de. Fotorafn dnyay deitirdiini dnyor musun? Tabii ki deitirir. Az nce sylediim gibi, tek bir kare fotoraf btn insanlarn bak asn deitirebilir. Instagram ald ban gidiyor. Sen de Trkiyede fotoraflar en fazla takip edilen isimlerden birisin. Fotoraflarn btn dnyayla paylayorsun, ok deiik tepkiler alyorsundur mutlaka, biraz da bundan sz eder misin? Instagram sayesinde ok hzl bir ekilde insanlara ulama imknmz oldu. Bunun yle bir sonucu var; artk her ey ok hzl, fotoraf ok ksa bir sre ierisinde yayna sokabiliyorsun, bunu yaparken ok daha dikkatli olmak zorundasn. nk insanlar fotoraflarn takip etmeye balamlarsa onlara iyi iler sunmak zorundasn, bu da iini daha dikkatli yapman gerektiriyor. Yani o platformda ektiin her fotoraf yaynlayamazsn. Birok insan fotoraf ekmeye balad, bu da bir rekabet ortaya koydu. Rekabet demek doru olmaz ama ho bir yar var diyebiliriz. Unutamadn kareler hangileri, bu kadar yl meslektesin, ok sayda dl de aldn, unutamadn fotoraflarndan sz eder misin? ok fazla dll fotorafm var, bir anda aklma gelen bir kare yok. Ama beni etkileyen insan hikyelerini anlatabildiim fotoraflar. Hikyeyi tek bir kareyle anlatabildiim fotoraflarm daha ok seviyorum. zellikle 17 Austos depreminde ektiim fotoraflar arasnda unutamadm ok fazla fotoraf ektim. Foto muhabirliinde bir de yle bir durum var; sradan bir insann tank olamayaca ok fazla eye tanklk ediyorsun. Depremler, cesetler, iti kak, sava, silah ve daha birok trajik tabloyla karlaabiliyorsun. Bu bakmdan ok da gl durmak zorunda olduun bir meslektir. Hem bedenen hem de ruhen kendini gelitirmek zorunda olduun bir meslektir foto muhabirlii. Portre fotoraflarndan sz edelim biraz da, portre fotoraflarnda kimleri ekmeyi tercih ediyorsun? lgin karakterleri ekmeyi seviyorum, zellikle nl yzler aramyorum. Sokaklarda karlatm insanlar sz konusu olunca kendimi daha zgr ve daha rahat hissediyorum. Gazete ve dergiler iin alnca ister istemez gelen talebe, istee karlk vermek zorundasnz ama sokakta olunca kendimi daha iyi ifade edebildiime inanyorum.

Fotoraf hakknda yaynlanm kitaplar yeterince ilgi grmyor, bunu neye balyorsun? zellikle takip ettiim bir konu deil bu ama dijital ortamlarda fotorafa ulaabiliyor olmak, ilgiyi dren sebeplerden biridir bence. nternette istenen fotorafa kolayca ulaabiliyor insanlar, dolaysyla ucuz ve kolay olduu iin bu yolu tercih ediyordur. Ama te yandan fotoraf albmlerinin de koleksiyon deeri var. Daha fazla da ilgi grmeliler. 04.07.2012 Kaynak: http://www.medyatava.com/haber.asp?id=94215

Instagram kullanyorsun diye kendi fotoraf m sandn, cicim?

DNYADAN

TANIMLAYICI FOTORAF MAKNES

Matt Richardsonn icat ettii Tanmlayc Fotoraf Makinesi sradan bir makineye ok benzer ekilde alyor. Grntlemek istediiniz nesne ya da manzaraya dorultup, denklanre basarak grnty kaydediyorsunuz. Fakat bu prototip, bir grnt oluturmak yerine size mevcut sahnenin tanmlamasnn yazarkasa fiine benzer bir metin ktsn veriyor. ada saysal fotoraf makineleri ekilen fotoraflarn ekimiyle ilgili makine ayarlar,

MATT RICHARDSON

konum ve tarih gibi fotorafla ilgili ynla stveri veriyor. Tanmlayc fotoraf DNYADAN

makinesiyse ieriin sadece stveri ktsn veriyor.

Bizler inanlmaz miktarda fotoraf biriktirirken, arivlerimizi dzenlemek gn getike zorlayor. Dnsenize, herbir fotorafta bulunan kiinin kim olduu, neler yapt ve bulunduu evre hakknda annda veriler ieren bilgileri verse, arivlerimizde arama, ayrma ve apraz sorgulama yapmak iin inanlmaz derecede kullanl

olmaz m? Tabiki u an iin bunun pratik bir nerme olabilmesi iin yeterli teknolojiye sahip deiliz. Fakat tamda bu noktada DNYADAN

tanmlayc fotoraf olaslklarn aratryor.

makinesi

bunun

SONULAR

Denklanre basldnda, fotoraf ilem iin Mechanical Turke gidiyor ve fotoraf makinesi sonucu bekliyor. Sonular 3 ila 6 dakika gibi ksa bir srede elde ediliyor. Issal yazc, Polaroide benzer bir ekilde sonucun metin ktsn veriyor. Aada Tanmlayc Fotoraf Makinesinden alnan ktlarla ilgili bir rnek yer alyor:

DNYADAN

Harap bir binann solgun bir fotoraf... K Kt durumda grnyor ve tadilata ihtiyac var.

Tanmlayc fotoraf makinesinin teknolojisi, sunum videos ve iin aadaki balanty tklayabilirsiniz: http://mattrichardson.com/Descriptive-Camera/

Baba ekim gezisine yine ge kald. Hep byle yapyor. Hayr, yana, sanatna hrmet edelim etmesine de bende Harvey Keitelm yani Yllardr fotoraf ekmeye merakl olan ve binlerce fotorafa sahip olan nl sanat arkadam Arif Sada yine ge kald. http://www.haberturk.com/kultursanat/haber/605512-arif-sag-fotografsanatcisi

FOTORAF(LAR) VE ANLAM(LAR) Biar Bekta - lerzek@hotmail.com Hayat dijital kaytlarda kendi srlarn afie etmeye devam ediyor. Tamamlanmam hikyeler, yaamlardan kesitler bizlere paketler dolu anlamlar kucamza gnderiyor. Ne kadar ok anlamlar yaamsallatryoruz ve ne kadar ok zlyoruz. Garip olan u ki dijital kaytlardan bize gelen btn ac eyler elden ele dolayor ama kimse intihar etmiyor ve yaam olduu yerden devam ediyor. Alarda dolaan tanr bizi ok mu duygusuzlatrd yoksa gerekten vicdanmz m elimizden alnd? Yaam oduu yerden devam ediyor. Gncel imgelerin byk ounluu sefil ve vahi insan grntleri sunmaktan baka bir ey yapmyorlar. Ar anlamla ykl bu imgeler bizde duygular yaratyor olsayd; Adornonun dedii gibi yaamn artk yaanmaz hale geldiini grr ve lmeyi tercih ederdik. mgeye yklenen ieriin bizi etkilemesi iin bu imgenin kendiliinden ortaya kmas ve kendi anlamn dayatmas gerekmektedir. Dnyann ne kadar sefil bir yer olduunu anlamak iin bir mankenin yz ve vcut hatlarnn en az bir afrikalnn iskeleti andran grnts kadar etkili olduu sylenebilir. Bakmay bildiimiz takdirde ayn vahetle her yerde karlarz. Aslnda dnyann kendisi kendi fotorafn ekmeli; bize bizim alglayamadmz bir dnya sunmaldr. Fotoraflara anlam yklemek nesnelere poz verdirmeye benzer. nk nesneler baklarn kendilerine yneldiklerini hisettikleri anda anlam yaymaya balamaktadrlar. Fotoraf makinesiz bir fotoraf olabilmek ve dnyay makine olmadan dolap fotoraflamak, ksacas fotoraf olaynn tesine geerek, eyleri sanki imge tesi varlklarm gibi grmek sanki fotoraflar bir nceki yaantmzda ekmiiz gibi bir duygu yaayabilmek ne mthi olurdu. Her zgn imge bizim iin istisnai bir deer tamal, nk tm zgn olan unutmamz istemektedir. Hikyelerin iie gemesini engellemeliyiz. Fotoraf ekmenin Sakncas veya Yeni Makinelerle Fotoraflamann Sakncalar * Dijital olan ey bize sonsuz zgrlk tanyarak (seeneklerimizin olmas, deitirme ve form verme zgrl) sanat zerine iktidarlk kurmamz ve yklediimiz anlam dorultusunda ekme ansn verir. Bu durumda nceden anlamlandrdmz eyin yaratclkla ilikisi olamaz. Sadece tasarladmz eyi fotorafta gryoruz. Dolaysyla acl olan ve toplumsal beeni llerine uygun ekilmi fotoraflarla kendimizi tatmin etmi oluruz. Doadaki anlam bulmaya

almak yerine kendi anlammz tekrar etmi oluruz. Yani ksacas nesneyi k hzyla veya olu eklinde ekeceimize olmas gereken ve olabilirlik zerinden ekmi oluruz. * Sine kentler, foto kentler yaratma balyoruz ki doa da anlam eer gerekten varsa ldryoruz. Flash patlad an romantizm biter. Btn meknlar ve anlamlar bize bizden daha yakn konumdalar. Oysa dnsel yolculuklar keyiflidir; annda karmzda olan pornografik imge deil (resmin emek ve aray sonucu deilde bir tklamayla ulalmas anlamnda kullanlmasna pornografik imge diyorum). * Eskiden ayn yerlere yolculuklar birok kez yaplrd. u an ise gittiimiz yerlere ait ektiimiz yzlerce fotoraf var elimizde. Bu durum ve baka sebepler (gitmediimiz yeri grme arzusu daha nce gittiimiz yerin arzusundan baskn kar ou zaman ve sonuta doyumsuzlarz) gitmemizi engelliyor. Kendimizle birlikte getirdiimiz fotoraflar da zlem duygusunu belli bir zamandan sonra ldryor. Oysa bana gre anlam daha ok yolculukta geirilen zamanda var ve doyumlarmzn ltn bilmekte var. Tpk zel hayatmzda tek bir kadnn veya erkein bizi mutlu ettii gibi 27 Eyll 2008 Kaynak: http://www.radikalgenc.com/sanat/fotograf-ve-anlamlar

KiTAP

BR FOTORAF FELSEFESNE DORU

Vilem Flusser Yaync: Hayalbaz http://www.abramsbooks.com/ 7,49 tl107 Sayfa, Ciltsiz, 14x20 cm stanbul, 2009 ISBN: 9786056060014

Arka Kapak Kameraya basit bir aram gibi bakamazsnz - tpk bir fotoraf herhangi bir rn, hatta genel olarak meta diye kabul etmekle yetinemeyeceiniz gibi. Belki birtakm fenomenolojik mlahazalar devreye sokularak bu konuda birtakm k eyler sylenebilir: Foto kamerann fotorafy gizleyen, saklayan, grnmemesini salayan bir pee olduu gibisinden... Ancak Flusser'in ok nl bu metni, fotorafn "teknik" bir imaj olarak oluturduu aygt zerine ok eyler anlatyor: Flusser fotoraf bir aygt olarak tanmlamasn kapitalizmle, seri retimin yaygnlamasyla yzletirerek gerekletirmiyor. Ya da diyelim ki hemen byle bir kolaycla sapmyor. Temsili imaj ile "teknik" imaj dedii ey arasnda belli bir fark gzeterek balyor... Fotoraf felsefesinin amac, insan ve aygt arasndaki mcadeleyi fotoraf alannda ortaya kararak, szkonusu karla olas bir zm aramaktr.

Natrmort

ALBM

WHERE I STAND
Mary McCartney Yaync: Abrams http://www.abramsbooks.com/ 35 U.S 193 Sayfa, Ciltli

Cartney Ailesinin fotoraf kz Mary McCartneynin, 15 yllak birikimini toplad retrospektif kitab From Where I Stand; Madonnadan Natalie Portmana bir tr nller holn andryor Kitap fantezinin yan sra bir tutam gerekle de desteklenmi. Babanz efsanevi mzik grubu The Beatlesn efsanevi yelerinden Sir Paul McCartney, anneniz rock fotorafs ve mzisyen Linda Eastman, kardeiniz ise modann sofistike kralielerinden Stella McCartney olunca; yaratclktan uzak bir meslee sahip olmanz da imknszlayor Hayat MAry McCartney iin tam da bunu uygun grd ve 15 yl nce kardei Stella McCartneyin tasarmlarnn stil life fotoraflarn ekerek balad yolculuk, bugn bambaka bir dnyaya srkledi onu. Bugn tm birikimini bir kitapla aktaryor bize. Amerikadan sonra, getiimiz ay ngilterede yaymlanan From Where I Stand, fotoraf makinesi olmadan darya admn bile atmayan Mary McCartneynin fotorafla yaad akn hikyesini arpc karelerle aktaryor. Kitap retrospektif kurgusuyla, fotorafnn 1990larn ortalarndan gnmze uzanan kariyerinin en baarl almalarn ieriyor. Madonnadan Tracey

Emine, Zaha Hadidden Dita Von Teesee, Vivienne Westwooddan Kate Mossa tam bir nller geidini andran kitapta defile fotoraflar, stil life almalar, d mekn ekimleri ve Royal Opera House danslarnn kareleri yer alyor. 1969da Londrada doan Mary McCartney, meslek seimini annesininkinden yana kullandktan sonra, mzik kitaplar yayncs Omnibus Presste fotoraf editrlne balyor. Sonrasnda portre ve moda fotoraflna odaklanyor. 2001de babasnn The Beatles sonras mzik kariyerini anlatan Wingspan adl televizyon belgeseline de imza atyor. Fotoraflar birok fotoraf dergisinde yay9nlanyor. 2004ten bu yana kiisel sergi hazrlayan Mary McCartney, defile ya da tiyatro kulisleri gibi ender kiinin girebildii yerlere, zel anlara ilgi duyuyor. Fotorafl sevmemi salayan ite o anlar diyor kendisi de. 15 yl nce kz kardei Stellann stil life rn fotoraflarn ektii gnleri; Balangta fazla ekingendim, ii yeni reniyordum. Bugn ise kendime ok daha fazla gveniyorum diye anlatyor. Bu Marynin en ok hatrlanan baz fotoraflarn nasl ektiini de zetliyor aslnda. Balerinlerin sahnede birbirlerine sarlmalarn gsteren nl siyah-beyaz fotorafn kazara diye nitelendirmesi de bu yzden. Sanatlar onun farkl dnyalarn kaplarn aralayan en byk ilham kayna Hayatn sanata adayan kiiler ilgimi ekiyor, baka bir dnyaya girmeme ve oraya dair izlenimler

oluturmama izin verilmesini seviyorum diyor. Mary McCartny iin fotoraf aslnda dnyay alglama biimi. Kameradan grdkleri kendi hikayesi bir bakma. Ancak kitaptaki fotoraflar yalnzca Marynin kiisel dnyasn deil, ayn zamanda fotoraflad insanlarla kurduu zel dostluu da gzler nne seriyor. Fotoraflarn ektii kiilere kompozisyon ve teknik konularda dayatma yapmak yerine rahat olmalarn, tpk kendisi gibi kameray hayatlarna dhil etmelerini bekliyor. Bu o sabrl yaklamnn sonucu olsa gerek, znesinin gerek karakterini ve insani ynlerini, seyredeni ilk bakta yakalayacak ekilde fotorafa aktaryor. te bu nedenle bir tutam gerei de saklyor her kare. From Where I Standde; 50li yllardan ilham alan rock ve country mzisyenleri de, baba Paul ve anne Linda McCartney de giriyor Marynin kadrajna. Madonna, Bono, Debbie Harry, Elvis Costello, Dennis Hopper, Gwyneth Paltrow ve Kate Moss... Kalabalk listedeki prltl isimler genellikle kanksadmz hallerinden uzaklar ancak bu o deil dedirtmiyor hibir portre. Royal Opera Houseda bale topluluunun kulis hazrlklarn olabildiince samimiyetiyle yanstt gibi, nl markalarn n ve arkasyla defile heyecanlarn da, rock konserlerinin gl enerjisini de yayorsunuz fotoraflarda. Evin ve ailenin zel anlar da Marynin zarif ve sezgisel vizrlerinden bize yansyor. BARI KONVOYU OCUU zgrlk Marynin fotoraflarnn tam odak noktasnda duruyor. Bir yere bal kalmayp yol almakla geirdii yllarda belleinde imgeler biriktirmi. zgrlk fotoraflarmn ana temasn oluturdu hep. Ailece ok gezdik; mutlu gebeler gibiydik Arkadalarmdan biri bar konvoyu ocuu olduumu syler hep. Bu bence o gnlerin rahat ortamn zetleyen bir iltifat. Yolculuklar srasnda birok yerin, insann ya da olayn arpc noktalarn biriktiriyorsunuz. Bunlar muhtemelen bir

daha gremeyeceiniz iin de zihninizde saklyor, hatta gzelletir yorsunuz. O grntler benim yetitirilmemi zetliyor; byrken grdm fotoraf kareleri ise ilham veren bir fotorafya anneme ait diyor gemii anarken. Belki de en ok kamerann arkasna getiinde vizrden bakarken kendisi oluyor Mary McCartney. Grnmeden de grnr olarak, baka hayatlara szmak iin en iyi yol bu. Biroklar gibi ben de kameray, yzletiim dnyay kefetmek iin kullandm. Bana sosyallemeden de sosyal ortamlarda olabilme frsatn verdi fotoraf makinesi. Bu mzisyenleri ve aktrleri fotoraflarken paha biilemez bir deerdir. Daha da nemlisi fotoraf, farkl alardan bakmay retti bana diyor. znesinin karsna geip ayarlamaktan, kare stne kare ekmekten hibir zaman mutlu olmadn da dile getiriyor. nk bu, akta anlar yakalamaktan ok tasarlanm oluyor ona gre! z srmeyi seviyorum. Kuliste modeller, evlerinde danslar, korunmasz ve grsel olarak savunmasz hallerde Grntler kendilerini spontane sunarken izleyenin de hayat kavramasna olanak salyor diyor. Fotoraf ekimine grsel bir konseptle gitmiyor. Fotoraflarnn grntledii kii ile kendisinin ortak bir hikyesi olduunu dile getiriyor. Onu her seferinde heyecanlandran bir tr ortaklk da diyebiliriz. Eer yakalayabilirseniz bir fotorafa birden fazla kez baklmasn salayan da ite budur diyor. Yazar ve ynetmen ei Simon Aboud yaratm srecinin en ytakn tan olsa da, Marynin srrn zemediini sylyor. Babas Paul McCartney ise kzyla duyduu hakl gururun yan sra Marynin iyi fotorafn gereklerini yakaladn dnyor; Bence fotorafnn iyi bir kare yakalamas iin temel nokta var! lki doru yerde doru zamanda olmak, ikincisi ne aradn bilmek, ncsyse doru anda deklanre basmak Marynin kendi tarzyla tm bunlar gerekletirdiine

inanyorum. Kitaptaki fotoraflar aka gsteriyor zaten.

bunu

NEDEN YURT DIINDA BYLEDE

DLERSEN BU MEVZUU 1 DN

MEMLEKETTE BYLE?

YOKSA NCEDEN BZ M YYORLAR?

KTAP

GZ GRMEZ BLN GRR

Mehmet ZER Yaync: notabene Yaynlar http://www.notabeneyayinlari.com/ 35 U.S 152 Sayfa, Ciltli

ARI kardeler uzatn ellerinizi/ oalsn ayak seslerimiz/ uzatn ellerinizi/ oalsn soluumuz/ bir orman yangn gibi bir bahar salgn gibi/ uzatn/ yklsn korkunun kaleleri/ sn su/ dirilsin gn/ bysn nehir/ yrtlsn karanlk ey zgrlk merhaba/ lmek iin yaadmz yeter/ yaamak iin lelim birazda Mehmet zer GRMEK N... Mehmet zerin hazrlad kue kada baskl bol fotorafl bir otobiyografi kitap/albm. oktandr elimde bir bandan bir sonundan okuduum ve ilk frsatta yazmak istediim bir kitapt. Bata bir fotoraf albm olduunu dnmtm, fakat kapan anca bir otobiyografi olduunu grdm. znesi Mehmet zerin olduu fakat yan znelerle dolu dolu bir kitap. Hem Mehmet zeri tanyoruz hem de fotorafla olan ilikisini. Toplumsal muhalefette hemen hemen herkesin bilip tand Mehmet zer kimdir? Ne yapar? Diye soranlara ilk elden yant veren bu yantlarn tandmz air, yazarlarla pekitiren bir kitap Gz grmez, Bilin grr. Yedi ana blmden oluuyor. Kitapta Mehmet zerin fotorafla, hayatla ve gelecekle olan ilikisi ele alnyor. Tabii ki en vurucu nokta kitabn sonunda yer alyor. Karabk Demir elik iilerinin aralarnda topladklar para ile Mehmet zere fotoraf makinas alma kampanyas. sim isim listelenmi. Grevci iilerin snf yoldalaryla dayanmas. Biliyorum ki Mehmet zer ii snfnn yannda deil. O snfn iinde, iilerle birlikte nefes alan veren ve fotorafla grnr klan. Yetmezse o davudi sesiyle uzun uzun iirleri okur, yetmezse yazar . Genlere yol gsterir, olanaklarn sunar. Kurduu Toplumcu belgesel fotoraf atlyesi hem teorilerin tartld hem pratik iinde mcadeleci bir okuldur. Kitapta yer almasayd mutlaka eksik olurdu ki genie rencilerinin almalarna da yer vermi. Tabii ki dostlar, Temel Demirerden, Ahmet Telliye, Sibel zbudundan, kr Erbaa kadar, dahas fotoraf ve Mehmet zerle olan zdelii anlatan yaz ve yorumlaryla zenginlemi bir belgeselle karlayoruz. Kuru kuruya bir tanklk deil, Mcadelesinde tank olunanlarn sergilenii grlyor. Mehmet kitabn

olutururken enmemi arivlerden katm szlerini, fotoraflarn. Zannediyorum son gzaltna alnmasnn duygusall, acelecilii hep nnde olmu. Ya bitiremezsem, ieri alnrsam kaygs... Fotoraf nedir? Ne olmaldr? Diye soranlara bir cevap niteliinde ve toplumsal mcadelede fotorafn yeri, nemi hep gsteriliyor, anlatlyor. Hak mcadelesinde hakldan yana olmak. Gerekmi gibi grnlere kar hakikatin yol gstericiliini rehber edinmi ve bunu yaamna uyarlam bir bilgenin arl var kitapta. sezgilerin yansylar da. Anlayacanz ister fotorafla ilgilenin ister brt bcekle ister sosyoloji ile bu kitap/albm mutlaka edinin ve okuyunuz derim. Eline ve birikimine salk Mehmet usta... Son sz olarak Mehmetin arsyla noktalayaym: ...Sevgili okur, senin de tank olduun gibi bu kitabn olumasnda ben sadece bir nedenim, asl hazrlayclar yukarda isimlerini saydm dostlarm ve hayat yaratan emekiler byk bir feda ruhuyla adaletsizlie kar halkn itirazn rgtleyen devrimcilerdir... zcan Yaman http://www.evrensel.net/news.php?id=33173 Yaamn tm ynleri direniler, katliamlar, yoksulluklar m yalnzca? Hayr iekler, kular ve portreler de var gzel yarnlar imleyen

BEKR EV GNL
SEVRA NHAL NAL
stanbul Okmeydan Vandan yolu stanbula den, nce birken sonra on bir olan ve giderek oalan bakalamn iindeyim Yalar on ten balayp otuzlu yalara varan bu gen insanlar, buralara, memleketlerini brakp stanbulda almak ve yeni bir hayat kurmak iin gelmiler . Tencerede etli menemen piiyor Vandan stanbula ilk gelen Umut anlatyor: -Bu benim emmiolu -Bu benim karde -Bu benim dayolu -Bu benim Ranzalarda d var, bekleyi, azim... Duvarlarnda inan var, nc var... Etli menemen, ay, balkonda yetitirilmi yeil soan.. te sofradayz Hayatn iinde stanbulda sabahlar afakla aydnlanan tiril tiril tller, akam,karanlk bir geceye perde eker. Bu katk dnya, sonsuza kadar sabahlar aydnlatr, akamlar da karanl ktrr. Anlam, iimizde mutluluu yaratabilmek... Savalarn, toplarn-tfeklerin, snrlarn, kazulet liderlerin de var olduu dnyada her eye ramen inan tohumlar ekebilmek... stanbulda bir bekar evinde de mutluluk, her yenilgi sonras dalga dalga yrmektir nk

MUTL UC A
NURCAN VOLKAN

Birlemi Milletler verilerine gre elliye yakn lkede 25 milyondan fazla insan lkelerindeki atmalar ve insan haklar ihlali nedeniyle yaadklar yeri terk etmi bulunuyor. Trkiyede ise 1984-1999 yllar arasnda Dou ve Gneydou blgelerinde yaanan uygulamalar sonucunda 1997 yl TBMM raporundaki OHAL Blge Valilii verilerine gre 905 ky ve 2523 mezra boaltld. G ettirilen nfus verileri; G-DER 3.500.000 ile 4.000.000 aras HD, THV, TMMOB, G-DER, DP, HADEP ve TOHAVn ortak aklamas 3.000.000dan fazla Birlemi Milletler Helsinki Komisyonu 3.000.000dan fazla HV 3.000.000 TMMOB 3.000.000 Minority Human Rights Group nternational 3.000.000

Nfus verileri her ne kadar deikenlik gsterse de, zorunlu g Avrupa Komisyonu tarafndan eletirildiimiz konularn banda geliyor ve yeryznde snrlarn kalkt tek oluum olan Avrupa Birlii'ne entegre olmamzdaki engellerin nemli bir ksmn oluturarak, vatandalk kavramnn yeniden tanmlanmasn zorunlu klyor. Yerinden edilmi kiilerin youn olarak bulunduu iller Adyaman, Malatya, Tunceli, Elaz, Bingl, Diyarbakr, Mardin, Mu,, Batman, rnak, Bitlis, Siirt, Ar, Van ve Hakkari. Fotoraflar ise Diyarbakrn Hazro ilesine bal Mutluca (Berbu) kynde baladm projenin 2006-2007 yllar arasndaki srecini kapsyor.

BM Mlteciler Yksek Komiserlii 2.000.000 Human Rights Watch 2.000.000 HNEE 950.000 ile 1.200.000 TBMM 378 000 ileri Bakanl 355 000

200

EVLER
Engin Gneysu www.enginguneysu.com
zamanlarda, bir yandan da dnyada bir eyler yok olup giderken, kendi adma yaadm kentte neyi kaydetmeliyim diye dnmekteydim. Ve 200 Evler projesine ile ilgili almalara balam oldum. 1924 Nfus Mbdelesinde Trklerle birlikte Selanikten Samsuna gelenler arasnda Romanlarda bulunmaktayd. Gemilerle getirildikleri bu bambaka corafyada, 15 yl ncesine kadar derme atma, teneke yaplarda yaamlarn srdrmekteydiler. Dnemin belediye bakan, Mert Irma kysnda yaayan Romanlarn, ehrin uzak bir blgesindeki 200 adet tek katl yaplara gemesini salad. te 200 Evler Mahallesinin ismi de buradan gelmektedir. Samsun ehir merkezinden iyice tecrit edilen bu esmer insanlarn arasna ne zaman girsem, kendimi ok rahat hissetmiimdir. Daha ok kk bir ocukken, dn dernek yaplaca vakit, byklerimiz orkestra kiralamak iin Roman mahallesine giderdi. Onlar konuurken evrede olup biteni izler, bu scakkanl, misafirperver ve gamsz grnen insanlara kendimi yakn hissederdim. Bunu, aralarnda aralarnda bir ka yl geirdikten sonra daha iyi anlayacaktm. Belgesel fotoraflara merak saldm Mahalleye ilk girdiim gnk baklar hi unutamam. Her ne kadar daha nce de ma

hallede yaayan insanlardan tandklarm olsa da farkl biri olarak orada bulunmam dikkat ekmekteydi. Bu mahallede kabullenilmenin en nemli art, kendinizi onlardan ayrmakszn aralarnda bulunmak, sohbet etmek, sofralarna oturup yemeklerini yemek olmalyd. Nitekim benim iin de yle oldu. Aradaki duvarlar ve karlkl nyarglar yktmz andan itibaren, btn samimiyet ve itenlikleriyle hem kalplerinin hem de mahallelerinin kaplarn atlar ve alan o kaplardan birok kareler dt kadrajma.

Fotoraf almama baladm yllarda, mahallenin, evre yolu yapm nedeniyle kaldracana dair sylentiler dolayordu. Bu da benim elimden geldiince almama arlk vermeme sebep oldu. Frsat bulduka 200 Evler Mahallesinde ekimler yapyordum. 2008 yl ortalarnda 200 Evler Mahallesi,

bu evlere pek alabilmi deiller...

devlet tarafndan Kentsel Dnm Projesi kapsamnda ykld. Burada yaayan Romanlar ise 264 evler adnda, yine fotoraflarda grelen toki dairelerine yerletirildiler nceki yaadklar yere yakn bir yerde yaplan bu konutlar ok komforlu olmamakla beraber hemde ok katl apartman yaamna aina olmayan roman halk evlerine geeli 4 sene olmasna kar

Gen Fotoraf nisiyatifi; bilgi paylamn benimseyen fotoraf sanatlar, eletirmenler, akademisyenler ve fotorafla ilgili fikri olan herkesin desteiyle gen fotoraflarn ve bunun sonularndan biri olan Trkiye Fotoraf Kltrnn geliimine katkda bulunmak amacyla, inisiyatif almay ama edinen bir sivil harekettir. Bunu; yeleri, ktphanesi, yaynlad kitaplar, dzenledii etkinlikler ve medya aralaryla bilgi havuzu oluturarak yapmay hedeflemektedir. Kendi kuamz fotoraf sanats arkadalarmzla ayn sorunlar yaamann getirdii farkndalkla, bir ortak platform kurarak, ilerlememize katkda bulanacak imkanlar kendimiz salayarak, daha zgr ve demokratik ortamlarda kendimizi ifade etme imkan bularak geliimimizi salamak iin alacaz. Bu platform bamsz bir fotoraf galerisi, baslan fotoraf kitaplar ve internet sitesi araclyla gen sanatlara, eserlerini sergileme ansn salayacaktr. Eserlerini izleyicilerine ulatrarak duygu ve dncelerini aktarabilecek, eser satndan elde edilen gelirle bamsz sanat retimlerine katkda bulanabilecektir.. Bu sayede lkemizde yeni, gen, alternatif bir fotoraf anlaynn gelimesini salayarak hem sanatsal hem de sosyal bir geliime katkda bulunabileceiz. Ulusal

ve Uluslararas dzeyde sanatlar aras iletiim ve paylam ortamnn kurulmasyla, kltrler aras bilgi paylam, ortak deerler olumas ve nyarglarn kaldrlmas da sonsuz bir deer yaratacaktr.

UNUTULAN AFGANSTAN
Gloriann Liu http://www.gloriannliu.com

Gloriann Liunun, 3 yldr fotoraflamay srdrd projesi Unutulan Afganistan eitli savalar srasnda bomba ve roketlerden dolay sakat kalan Afganllarn sregelen maduriyetlerini tm aklyla gzler nne seriyor. Fotoraflardaki kurbanlar, Sovyet Sava (1979-1989), sava (1992 -1996), Taliban kart savata sakat kalm Afganllar

Gz
Cenk Mirat PEKCANATTI
Drlaceze, stanbuldaki sokaklarda babo gezen ocuklarn, cami avlularnda yatan kimsesiz ve sakatlarn bir araya toplanp slah edilerek sanat sahibi yaplmas ve kalan mrlerini huzur iinde geirmelerinin salanmas amacyla kurulmutur. Ald 2 ubat 1896 tarihinden gnmze kadar 30 bini ocuk olmak zere 100 binde yakn kiiye efkat yuvas olduu gibi, halen de 650ye yakn insanmz barndrmaktadr. Drlaceze bnyesinde 9 aceze (dknler) servisi, bir ocuk krei, iinde ktphanesi bulunan bir rehabilitasyon merkezi ve hastane mevcuttur. Kuruluundan beri ibadete ak olan cami, kilise ve havrasyla dnyada ei olmayan bir hayr kuruluudur. Drlaceze din, dil, rk, snf, cinsiyet ve ya fark gzetmeksizin herkese hizmet sunmaktadr. Online ba iin: http://www.darulaceze.gov.tr/bagis/# Telefonla ba kabul: (212) 220 10 20 - Dhili 109