Merlin Donald The Artful Mind Cognitive Science and the Riddle of Human Creativity

__________________________________________________________________________________ Hoofdstuk I Art and Cognitive Evolution Een hoofdstuk over de cognitieve principes van kunst (kunst in de breedste zin van het woord dus van muziek tot film), de oorsprong van kunst en de cognitieve functie van kunst. Kunst en kunstenaars spelen een belangrijke rol in de co-evolutie van cultuur en cognitie. (1) Kunst is bedoeld om de geest van een publiek te benvloeden. Kunst representeert hoe wij, inclusief de kunstenaar, naar de wereld kijken. De kunstenaar legt in zijn werk opzettelijk de nadruk op bepaalde dingen, zodat hij/zij de aandacht van de beschouwer kan sturen. Een kunstwerk is op deze manier een zorgvuldig ontworpen ervaring. Om dit te bereiken moet de kunstenaar een doeltreffende pedagoog zijn, die anticipeert op de reacties van het publiek (dus zelfs een onvoorspelde reactie van het publiek is voorspeld). (2) Menselijke culturen kunnen worden gezien als grote netwerken waarbinnen kennis wordt uitgewisseld. Kunst wordt dus gecreerd binnen een context van verdeelde kennis. Kunstenaars zijn belangrijk in deze netwerken; zij kunnen de creatieve motor zijn binnen het betreffende netwerk. Je zou ook kunnen zeggen dat zij n zijn met het netwerk; kunstenaars leiden technieken, ideen en inspiratie af van het netwerk en lopen tevens tegen beperkingen aan binnen ditzelfde netwerk. (3) Large-scale neural integration: Brein (of zenuwstelsel) maakt van verschillende bronnen een eenduidig model. Mensen kunnen niet alleen ruw materiaal opnemen en er n ervaring van maken, zij kunnen dit ook onthouden. Voorbeeld: een hond kan een aantal sociale gebeurtenissen verklaren (smeken , onderwerpen). Voorbeeld: een mens houdt zich meer bezig met verschillende collectieve wereldbeelden, voordat hij/zij een sociale gebeurtenis verklaart. Menselijke cultuur is een verdeeld kennissysteem waarin wereldbeelden en mentale modellen zijn geconstrueerd en worden gedeeld door de leden van een maatschappij. Kunstenaars staan op de voorgrond van dit proces en hebben veel invloed op onze wereldbeelden en mentale modellen. (4) De meeste kunst is metacognitief. Metacognitief = Zelfreflectie. Kunst is dus zelfreflectief. Het kunstwerk zelf is een reflectie van de maatschappij en dient als zelfobservatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan symbolen en allegorien. Kunst is een gedeelde bron van culturele identiteit, ookal verwijst de term metacognitief meer naar een individu. Donald noemt kunst een collective vehicle for self-reflection. Voorbeeld: een groot Italiaans schilderij dat de conventies van de sociale orde uit de Renaissance opsomt. Ook al haalt de kunstenaar zijn/haar inspiratie uit de maatschappij zelf, hij of zij kan er ook weer invloed op hebben. Kunst kan wereldbeelden benvloeden. (5) Kunst wordt door de technologie gestuurd. Kunst is begonnen als een expressiemethode om de realiteit te representeren, maar wordt tegenwoordig benvloed door verschillende media. Deze media en technologien- verschillen per gemeenschap.

(6) Innovaties kunnen kunst en wereldbeelden veranderen (bijvoorbeeld schrijfsystemen, grafische media, externe geheugensystemen) doordat zij het geheugen zelf benvloeden, zowel in opslaan van informatie als de wegen ernaar toe (storage and retrieval). Wanneer iemand deel uitmaakt van een verdeeld netwerk van veel individuen, worden de eigenschappen van dit netwerk relevant. Technologie staat hier boven biologie. (7) Kunst is altijd gericht op een cognitieve uitkomst. Dus niet fysiek, maar in ons hoofd. Films benvloeden bijvoorbeeld ons geheugen/gedachten, vorm, gedrag, sociale normen en levenservaringen. De omgeving benvloedt ons leven en onze evolutie, al hebben we dit niet bewust door. Art Viewed in an Evolutionary Context Wanneer we kijken naar de evolutie, is die van de mens uitzonderlijk. Biologie en cultuur kruisen elkaar. Kunst speelt hierbij een belangrijke rol. Kunst is een recente ontwikkeling, maar heeft toch een belangrijk aandeel geleverd aan wat wij weten over verschillende culturen. Kunst dient bijvoorbeeld als het primaire bewijs van de prehistorische cultuur. Overtuigingen binnen de menselijke cultuur worden door Donald ingedeeld in 3 fasen: 1. Mimesis (2 miljoen jaar geleden) - gebaren, mime, dans, rituelen, imitatie, visuele analogie (een brein lijkt op een computer) - deze kunst heeft de kennis van gereedschap maken en vuur maken verspreidt. - heeft de basis van de evolutie van de gesproken taal gelegd. 2. Mythisch (150.000 jaar geleden) - gebaseerd op gesproken taal, met name verhalen vertellen. - mythes vertellen ons hoe men zich behoorde te gedragen binnen een cultuur. - gebruikt ook mimesis in rituelen, kostuums en gebaren. - mythes hebben invloed op de samenleving (christendom, islam, jodendom, boeddhisme en hindoesme vallen hier ook onder mythes) 3. Theoretisch (laatste 2000 jaar) - vanaf de verlichting - symbolen, logica, bureaucratisch, afhankelijk van extern geheugen zoals schrijven, coderingen, wiskundige notatie, boeken en computers. - de cultuur van regering, wetenschap, technologie en veel vormen van kunst. - in vergelijking met mimesis en mythisch, is de theoretische cultuur in de minderheid. Tegenwoordig is mimesis en mythisch nog steeds belangrijk bij menselijke interacties.. zowel op politiek als inter-persoonlijk vlak. De diversiteit en de snelle toename in kunstvormen reflecteren de historische achtergrond van moderne cognitie en cultuur. Aan het eind van deze paragraaf stelt Donald de volgende hypothesis: Het nieuwe is altijd gebaseerd op het oude, wat dus betekent dat alles uiteindelijk gebaseerd is op de oudste vorm van menselijke expressie: mimesis.

Art, Neuroscience, and Distributed Networks Wanneer we over de geest spreken, spreken we over het cognitieve proces. Dit proces kun je opdelen in verschillende onderdelen: waarneming, geheugen, aandacht voor ruimte, woordenschat, toevallige herinneringen, etc. Een artistieke ervaring kun je ook uitleggen aan de hand van deze verschillende onderdelen. Elk onderdeel vertelt iets over het kunstwerk zelf. Bijvoorbeeld: beweging van ogen, focussen en fixeren van de ogen, beeld opslaan in geheugen en samenvoegen van verschillende beelden tot een geheel. Ook statische objecten (sculpturen) zijn op deze manier te analyseren, omdat deze altijd op verschillende manieren worden bekeken vanuit verschillende fixaties, verschillende hoeken en afstanden. Kunstwerken activeren veel verschillende delen van de hersenen, zoals is te meten. Elke creatieve en interpretatieve handelingen kunnen worden opgedeeld in neuroncognitieve atomen. Toch kunnen we aan de hand van de bovengenoemde processen, de ervaringen van de kunst niet indelen. Het is onrealistisch om te verwachten dat gemeenschappelijk patronen van neurale verwerking onze individuele reacties op kunst kunnen verklaren. Overtuiging en kennis komen niet vanuit het individu, maar uit de omgeving (Distributed Cognition). Hoe wij in een groep en in een samenleving denken, heeft veel invloed op het individu. Hoe wordt dit cognitieve proces getriggerd? Dit is niet in atomen te vangen. Binnen een organisatie worden verschillende talenten van individuen gecombineerd tot een collectief orgaan. Wanneer je als individu een nieuw idee wilt inbrengen binnen dit orgaan, waarbinnen iedereen zo op elkaar is ingespeeld, gaat dit moeizaam. Net als binnen de kunsten. De kunstenaar manipuleert gebeurtenissen om het publiek op een bepaald spoor te zetten. Echter heeft zij/hij slechts invloed op een klein gedeelte van dit proces. Kunst spreekt ons gevoel, passie en angsten aan, en doet niet perse beroep op de logica. Hoe wij kunst interpreteren is gebaseerd op een combinatie van gevoel en wereldbeeld. Menselijke cultuur bestaat uit gemeenschappelijke denkwijzen, anders dan bijvoorbeeld apen die slechts het individu kennen. Het netwerk waarvan wij deel uitmaken benvloedt onze interpretaties van kunst. The Evolutionary Origins of Art Donald zegt dat kunst een onvermijdelijk bijproduct is van mimesis. Mimesis is het fundament dat al vroeg in de evolutie van de mens is gelegd. Mimesis is aangeboren, waardoor we verschillen van apen. Apen kunnen bijvoorbeeld niet mimespelen, imiteren, gebaren maken en vaardigheden repeteren. Chimpansees zijn genetisch bijna hetzelfde als de mens, echter kent de chimpansee geen cultuur. Cultuur heeft onze hersenen hervormd. Doordat onze prefrontale cortex sterk is ontwikkeld (en die van apen niet), kunnen we onszelf bekijken als acteurs. We kunnen hierdoor reflecteren, herhalen en verfijnen. We kunnen oneindig variaties maken op vorige handelingen door te reflecteren en kleine dingen aan te passen. Ook kunnen we op het cognitieve proces zelf reflecteren. Op hele jonge leeftijd zijn kinderen zich al bewust van de buitenwereld en reflecteren zij zichzelf. Dieren doen dit niet, zij verrichten alleen stereotype handelingen, terwijl de details van een menselijke uitvoering nooit vaststaan. Mimesis kent daarom een oneindigheid aan uitvoeringen, die

per individu verschillend zijn. Het lichaam kan met verschillende zintuigen mimesis uiten. Doordat er veel verschillende combinaties tussen verschillende zintuigen mogelijk zijn, is het lastig om deze in kaart te brengen. Conclusie Kunst is een kenmerkende menselijke vorm. Een waarneembare activiteit vanuit de hersenen. Uitleg: 1. Kunst is bedoeld om de gedachten van publiek te benvloeden (Cognitive engineering) 2. Overtuiging en kennis komen niet vanuit het individu, maar uit de omgeving (Distributed Cognition) 3. Kunst is constructivistisch (mensen creren eigen werkelijkheid) en kan wereldbeelden ombuigen en scheiden. 4. Kunst is metacognitief (zelfreflectief) 5. De vormen en media van de kunsten zijn door technologie gedreven 6. De rol van de kunstenaar en de definitie die aan zijn werk is gegeven staat niet vast. Beide zijn een product van het actuele sociaal cognitieve netwerk. 7. Kunst streeft naar een cognitieve uitkomst. Belangrijk om te onthouden: - Kunst is gevolueerd vanuit de Mimesis fase - Kunst reflecteert op de evolutie van het cognitiesociale systeem - De uitdaging is om een methodologie te ontwikkelen die laat zien hoe grootschalige neurale integratie in de hersenen een betekenis geeft aan een kunstwerk.