Kültür

Toplumun, Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas
Proje Koordinatr Prof. Dr. Talip KKCAN
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrlnn Katklaryla
TOPLUMUN, KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI
SETA
SETA
letiim: Nenehatun Caddesi No.66 GOP Ankara Pbx: (0 312) 551 21 00 | Faks: (0 312) 551 21 90 | www.setav.org | info@setav.org Tasarm&Uygulama: mare Yazar
TOPLUMUN, KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

Proje Koordinatr Prof. Dr. Talip KKCAN Aratrmaclar Esra ALBAYRAK ule ALBAYRAK M. Mcahit KKYILMAZ Selahattin GVEN
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdrlnn Katklaryla SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI KTSAD LETMES EKM 2011
a bcdefg
NDEKLER
NDEKLER | 5 TABLOLAR | 7 SUNU | 19 1. GR | 21

1.1 1.2. 1.3. Aratrmann Amac | 21 Aratrmann Yntemi | 23 Aratrmann rneklemi | 23
2. KURAMSAL VE KAVRAMSAL EREVE: MEDYA, POPLER KLTR VE TELEVZYON | 25

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. Kltr Kavramna Yaklamlar | 27 Frankfurt Okulu, Eletirel Teori ve Popler Kltr | 29 Kltrel ncelemeler Ekol | 30 Kltr ve deoloji | 32 Kitle letiimi ve Popler Kltr | 33 Kitle letiiminin Unsurlar ve Toplumsal-Kltrel levleri | 40 Medya ve zleyici Kitlesi | 41 Medyada Tekelleme ve Kltrel Tketim | 43 Medya, Ticaret, Reklam ve Reyting likileri | 45 Televizyonun Toplumsal Etkileri | 48
3. ARATIRMA BULGULARI | 51
3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. Katlanlarn Profili | 51 Kltr Bakanl ve Kltr Politikalarna likin Grler | 53 Medya Tketim Sreleri ve Alkanlklarna likin Bulgular | 62 Kltrel Deerlerin Oluumu ve Korunmasna likin Grler | 78 Medya ve Kltr likileri ve Medya Gvenirliine likin Grler | 83 Televizyon Prograramlarnn Kltr ve Toplum zerindeki Etkilerine likin Grler | 89 Kamu Yayncl, Kltrel Deerler ve Denetime likin Grler | 139 zel Televizyonlarda Kltrel Miras ve Deerlerin Temsiline likin Grler | 152 Devlet (TRT) Televizyonlarnda Kltrel Miras ve Deerlerin Temsiline likin Grler | 171
4. SONU ve NERLER | 193
TABLOLAR
Tablo 1. Aratrmaya katlanlarn cinsiyete gre dalm Tablo 2. Aratrmaya katlanlarn ya gruplarna gre dalm Tablo 3. Aratrmaya katlanlarn eitim durumlarna gre dalm Tablo 4. Aratrmaya katlanlarn medeni durumlarna gre dalm Tablo 5. Aratrmaya katlanlarn en son bitirdikleri okula gre dalm Tablo 6. Aratrmaya katlanlarn alma durumlarna gre dalm Tablo 7. Kltr Bakanlnn, kltrel deerleri korumas, tantmas ve zenginletirmesine ilikin grler Tablo 8. Kltr Bakanlnn, kltrel deerleri korumas, tantmas ve zenginletirmesine ilikin grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 9. Kltr Bakanlnn, kltrel deerleri korumas, tantmas ve zenginletirmesine ilikin grler (yaa gre dalm) Tablo 10. Kltr Bakanlnn, kltrel deerleri korumas, tantmas ve zenginletirmesine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 11. Kltr Bakanlnn, tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilinip bilinmesine ilikin grler (Aadaki iki ifadeden hangisi sizin grlerinize daha yakndr?) Tablo 12. Kltr Bakanlnn, tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilinip bilinmesine ilikin grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 13. Kltr Bakanlnn, tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilinip bilinmesine ilikin grler (yaa gre dalm) Tablo 14. Kltr Bakanlnn, tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilinip bilinmesine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm Tablo 15. Kltr Bakanlnn btesinin artrlmasna ilikin grler.
Tablo 16. Kltr Bakanlnn btesinin artrlmasna ilikin grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 17. Kltr Bakanlnn btesinin artrlmasna ilikin grler (yaa gre dalm) Tablo 18. Kltr Bakanlnn btesinin artrlmasna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 19. Gnde ortalama ka saat televizyon izliyorsunuz? Tablo 20. Gnde ortalama ka saat televizyon izliyorsunuz? (cinsiyete gre dalm) Tablo 21. Gnde ortalama ka saat televizyon izliyorsunuz? (yaa gre dalm) Tablo 22. Gnde ortalama ka saat televizyon izliyorsunuz? (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 23. Gnde ortalama ne kadar internete giriyorsunuz? Tablo 24. Gnde ortalama ne kadar internete giriyorsunuz? (cinsiyete gre dalm) Tablo 25. Gnde ortalama ne kadar internete giriyorsunuz? (yaa gre dalm) Tablo 26. Gnde ortalama ne kadar internete giriyorsunuz? (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 27. Gazete okumaya gnde ortalama ne kadar vakit ayryorsunuz? Tablo 28. Gazete okumaya gnde ortalama ne kadar vakit ayryorsunuz? (cinsiyete gre dalm) Tablo 29. Gazete okumaya gnde ortalama ne kadar vakit ayryorsunuz? (yaa gre dalm) Tablo 30. Gazete okumaya gnde ortalama ne kadar vakit ayryorsunuz? (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 31. Televizyonu daha ok hangi amala seyrediyorsunuz? Tablo 32. Televizyonu daha ok hangi amala seyrediyorsunuz? (cinsiyete gre dalm) Tablo 33. Televizyonu daha ok hangi amala seyrediyorsunuz? (yaa gre dalm) Tablo 34. Televizyonu daha ok hangi amala seyrediyorsunuz? (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 35. nterneti daha ok hangi amala kullanyorsunuz kullanyorsunuz? Tablo 36. nterneti daha ok hangi amala kullanyorsunuz? (cinsiyete gre dalm) Tablo 37. nterneti daha ok hangi amala kullanyorsunuz? (yaa gre dalm) Tablo 38. nterneti daha ok hangi amala kullanyorsunuz ?(eitim dzeyine gre dalm) Tablo 39. Evinizde kitle iletiim aralarndan en ok hangisi kullanlyor? Tablo 40. Evinizde kitle iletiim aralarndan en ok hangisi kullanlyor? (cinsiyete gre dalm) Tablo 41. Evinizde kitle iletiim aralarndan en ok hangisi kullanlyor? (yaa gre dalm) Tablo 42. Evinizde kitle iletiim aralarndan en ok hangisi kullanlyor? (eitim dzeyine gre dalm)
Tablo 43. Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky salayan kaynaklar/aralara ilikin grler (Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky aadakilerden hangisi yapmaktadr?) Tablo 44. Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky salayan kaynaklar/aralara ilikin grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 45. Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky salayan kaynaklar/aralara ilikin grler (yaa gre dalm) Tablo 46. Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky salayan kaynaklar/aralara ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 47. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmasna ilikin grler (Aadaki iki ifadeden hangisi sizin grlerinize daha yakndr?) Tablo 48. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmasna ilikin grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 49. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmasna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 50. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmasna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 51. Trkiyede medyann toplumun kltrel deerleri ile ilikisi hakkndaki grler Tablo 52. Trkiyede medyann toplumun kltrel deerleri ile ilikisi hakkndaki grler (cinsiyete gre dalm) Tablo 53. Trkiyede medyann toplumun kltrel deerleri ile ilikisi hakkndaki grler (yaa gre dalm) Tablo 54. Trkiyede medyann toplumun kltrel deerleri ile ilikisi hakkndaki grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 55. Trkiyede medya yaynlarnn gereklik ve doruluuna ilikin grler. Tablo 56. Trkiyede medya yaynlarnn gereklik ve doruluuna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 57. Trkiyede medya yaynlarnn gereklik ve doruluuna ilikin grler (yaagre dalm). Tablo 58. Trkiyede medya yaynlarnn gereklik ve doruluuna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 59. Trkiyede medyann kltrel zenginlik ve oulculuu yanstmasna ilikin grler. (Aadaki iki ifadeden hangisi sizin grlerinize daha yakndr?) Tablo 60. Trkiyede medyann kltrel zenginlik ve oulculuu yanstmasna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 61. Trkiyede medyann kltrel zenginlik ve oulculuu yanstmasna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 62. Trkiyede medyann kltrel zenginlik ve oulculuu yanstmasna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 63. Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlere etkilerine ilikin grler. Tablo 64. Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlere etkilerine
ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 65. Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlere etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 66. Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlere etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm Tablo 67. Televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan gruplar eit ve tarafszca yanstmasna ilikin grler. Tablo 68. Televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan gruplar eit ve tarafszca yanstmasna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 69. Televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan gruplar eit ve tarafszca yanstmasna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 70. Televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan gruplar eit ve tarafszca yanstmasna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 71. Televizyon dizilerinin genlere sunduklar rol modellerine ilikin grler. Tablo 72. Televizyon dizilerinin genlere sunduklar rol modellerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 73. Televizyon dizilerinin genlere sunduklar rol modellerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 74. Televizyon dizilerinin genlere sunduklar rol modellerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 75. Yerli dizilerin ocuklarn ruh sal zerindeki etkilerine ilikin grler. Tablo 76. Yerli dizilerin ocuklarn ruh sal zerindeki etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 77. Yerli dizilerin ocuklarn ruh sal zerindeki etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 78. Yerli dizilerin ocuklarn ruh sal zerindeki etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 79. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genlerin kltrel deerlere bakna etkilerine ilikin grler. Tablo 80. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genlerin kltrel deerlere bakna etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 81. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genlerin kltrel deerlere bakna etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 82. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genlerin kltrel deerlere bakna etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 83. Televizyon programlarnn kuaklar aras ilikilere etkilerine ilikin grler. Tablo 84. Televizyon programlarnn kuaklar aras ilikilere etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 85. Televizyon programlarnn kuaklar aras ilikilere etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 86. Televizyon programlarnn kuaklar aras ilikilere etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm).
Tablo 87. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusundaki yaynlarna ilikin grler. Tablo 88. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusundaki yaynlarna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 89. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusundaki yaynlarna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 90. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusundaki yaynlarna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 91. Televizyon dizilerinin kadnlar yanstma biimlerine ilikin grler. Tablo 92. Televizyon dizilerinin kadnlar yanstma biimlerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 93. Televizyon dizilerinin kadnlar yanstma biimlerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 94. Televizyon dizilerinin kadnlar yanstma biimlerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 95. Televizyonlardaki evlilik programlarnn aile yaps ve evlilik ilikilerini zerindeki etkilerine ilikin grler. Tablo 96. Televizyonlardaki evlilik programlarnn aile yaps ve evlilik ilikilerini zerindeki etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 97. Televizyonlardaki evlilik programlarnn aile yaps ve evlilik ilikilerini zerindeki etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 98. Televizyonlardaki evlilik programlarnn aile yaps ve evlilik ilikilerini zerindeki etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 99. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarna etkilerine ilikin grler. Tablo 100. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarna etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 101. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarna etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 102. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarna etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 103. Televizyon dizileri ve programlarnn iddet kullanm zerine etkilerine ilikin grler. Tablo 104. Televizyon dizileri ve programlarnn iddet kullanm zerine etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 105. Televizyon dizileri ve programlarnn iddet kullanm zerine etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 106. Televizyon dizileri ve programlarnn iddet kullanm zerine etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 107. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genler zerindeki etkilerine ilikin grler. Tablo 108. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genler zerindeki etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm).
Tablo 109. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genler zerindeki etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 110. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genler zerindeki etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 111. Televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin, cinsel sular zerindeki etkilerine ilikin grler. Tablo 112. Televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin, cinsel sular zerindeki etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 113. Televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin, cinsel sular zerindeki etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 114. Televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin, cinsel sular zerindeki etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 115. Televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yaps zerindeki etkilerine ilikin grler. Tablo 116. Televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yaps zerindeki etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 117. Televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yaps zerindeki etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm) Tablo 118. Televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yaps zerindeki etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 119. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlara ilikin grler. Tablo 120. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlara ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 121. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlara ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 122. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlara ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 123. Televizyondaki dizileri aile fertleri ile beraber seyretmeye ilikin grler. Tablo 124. Televizyondaki dizileri aile fertleri ile beraber seyretmeye ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 125. Televizyondaki dizileri aile fertleri ile beraber seyretmeye ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 126. Televizyondaki dizileri aile fertleri ile beraber seyretmeye ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 127. Televizyon programlarnda Trkenin kullanmna ilikin grler. Tablo 128. Televizyon programlarnda Trkenin kullanmna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 129. Televizyon programlarnda Trkenin kullanmna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 130. Televizyon programlarnda Trkenin kullanmna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 131. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trke ve toplumsal iletiime etkilerine ilikin grler.
Tablo 132. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trke ve toplumsal iletiime etkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 133. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trke ve toplumsal iletiime etkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 134. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trke ve toplumsal iletiime etkilerine ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 135. Kltrel miras ve deerlerin korunmas asndan kamu yaynclna ilikin grler. Tablo 136. Kltrel miras ve deerlerin korunmas asndan kamu yaynclna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 137. Kltrel miras ve deerlerin korunmas asndan kamu yaynclna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 138. Kltrel miras ve deerlerin korunmas asndan kamu yaynclna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 139. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler. Tablo 140. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler. (cinsiyete gre dalm) Tablo 141. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 142. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 143. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler. Tablo 144. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 145. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 146. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas ve basn zgrlne ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 147. RTKn denetim ve ceza yetkilerine ilikin grler. Tablo 148. RTKn denetim ve ceza yetkilerine ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 149. RTKn denetim ve ceza yetkilerine ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 150. RTKn denetim ve ceza yetkilerine ilikin grler (eitim seviyesine gre dalm). Tablo 151. TRTnin farkl dillerde yayn yapan kanallar amasna ilikin grler. Tablo 152. TRTnin farkl dillerde yayn yapan kanallar amasna ilikin grler (cinsiyete gre dalm). Tablo 153. TRTnin farkl dillerde yayn yapan kanallar amasna ilikin grler (yaa gre dalm). Tablo 154. TRTnin farkl dillerde yayn yapan kanallar amasna ilikin grler (eitim dzeyine gre dalm).
Tablo 155. zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 156. zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 157. zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 158. zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 159. zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 160. zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 161. zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 162. zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 163. zel televizyonlarda Trkiyenin mimarisinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 164. zel televizyonlarda Trkiyedeki inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 165. zel televizyonlarda Trkiyedeki inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 166. zel televizyonlarda Trkiyedeki inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar eitim dzeyine gre dalm). Tablo 167. zel televizyonlarda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 168. zel televizyonlarda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 169. zel televizyonlarda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 170. zel televizyonlarda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 171. zel televizyonlarda Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 172. zel televizyonlarda Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 173. zel televizyonlarda Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 174. zel televizyonlarda Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 175. zel televizyonlarda Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 176. zel televizyonlarda Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli
veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 177. zel televizyonlarda Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 178. zel televizyonlarda Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 179. zel televizyonlarda Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 180. zel televizyonlarda Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 181. zel televizyonlarda Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 182. zel televizyonlarda Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm). Tablo 183. zel televizyonlarda Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar. Tablo 184. zel televizyonlarda Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm). Tablo 185. zel televizyonlarda Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm). Tablo 186. zel televizyonlarda Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 187. zel televizyonlarda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 188. zel televizyonlarda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 189. zel televizyonlarda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 190. zel televizyonlarda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 191. TRTde Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 192. TRTde Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 193. TRTde Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 194. TRTde Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitime gre dalm) Tablo 195. TRTde Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 196. TRTde Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 197. TRTde Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 198. TRTde Trkiyenin mziinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar
(eitim seviyesine gre) Tablo 199. TRTde Trkiyenin mimarisinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 200. TRTde Trkiyenin mimarisinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 201. TRTde Trkiyenin mimarisinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 202. TRTde Trkiyenin mimarisinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 203. TRTde Trkiyenin inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 204. TRTde Trkiyenin inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 205. TRTde Trkiyenin inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 206. TRTde Trkiyenin inan ve geleneklerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 207. TRTde Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 208. TRTde Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 209. TRTde Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 210. TRTde Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 211. TRTde Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 212. TRTde Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 213. TRTde Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 214. TRTde Trkiyenin sanatnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 215. TRTde Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 216. TRTde Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 217. TRTde Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 218. TRTde Trkiyenin mutfak kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 219. TRTde Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 220. TRTde Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm)
Tablo 221. TRTde Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 222. TRTde Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 223. TRTde Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 224. TRTde Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 225. TRTde Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 226. TRTde Trkiyenin elence kltrnn yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm) Tablo 227. TRTde Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar Tablo 228. TRTde Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (cinsiyete gre dalm) Tablo 229. TRTde Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (yaa gre dalm) Tablo 230. TRTde Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasn yeterli veya yetersiz bulanlar (eitim dzeyine gre dalm)
a bcd efg
S U NU
Kitle iletiim aralar toplumsal hayat, siyasi, kltrel ve ekonomik sreleri etkilemektedir. Medya, sunduu haberleri, dizileri ve mesajlar seme ve belirleme, ilettii mesajlar da belirli bir bak ile ereveleme yetkisinden dolay izleyici zerindeki etki gcn artran ve pekitiren bir konumdadr. zellikle nerdeyse her hanede bulunan, gnlk hayatn bir parasna dnen ve sunduu rn ve mesajlar geni kitlelere ulatran televizyonlarn toplumsal alglar ve pratikleri etkileme, ekilendirme ve deitirme potansiyeli tadn sylemek mmkndr. Bir bala ifade ile genel olarak medya, zel olarak televizyonun iinde yaadmz toplumsal gereklii yeniden tanmlayabilme ve toplumsal kurumlara (siyaset, ekonomi, eitim, kltr, aile vb) ilikin alg ve beklentilerimizi etkileyebilme gcne ulat grlmektedir. Btn bu gelimeler medyann etkilerinin aratrlmasn gerekli klmaktadr. Kltr ve Turizm Bakanlnn katklaryla yrtlen Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas balkl bu alma Trkiye toplumunun farkl kesitlerinin Kltr ve Turizm Bakanl ve uygulad kltr politikalarna bakn ortaya koymaktadr. 2727 kii ile yz yze grlerek yaplan anket almasna dayal aratrma, toplumun Kltr Bakanlnn etkinliklerinden farkndalk oranlarn, mevcut kltr polikalarn ne kadar onayladklarn gstermekte, bu veriler ile bir yol haritas sunmaktatr. Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas ayn zamanda zellikle televizyon yaynlarnn kltrel deerlere etkisinin kamuoyu tarafndan nasl alglandn gstermektedir. Yayn tr ve ieriklerinin Trkiyenin toplumsal ve kltrel deerlerini yanstma biimlerini,
21
TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI
Trkiyenin sanat, sinemas, mzii ve inan zenginliklerinin kamu ve zel televizyonlardaki temsillerinin kamuoyu tarafndan nasl deerlendirildiini ortaya koyan aratrma ayrca iddet, cinsellik ve argo ieren programlarn ocuklar ve genler zerinde ne tr etkiler yapabileceine iaret etmektedir. Kltr ve Turim Bakanl ve kltr politikalarnn kamuoyunda nasl alglandn, medyann kltrel deerler ve sreler zerindeki etkilerinin toplum tarafndan nasl deerlendirildiini gsteren bu aratrma yeni veriler sunmakta, sosyoloji, antropoloji, iletiim bilimleri ve kltrel almalar asndan nemli tartmalar balatabilecek nitelikler tamaktadr. Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas alanlarnda yetkin geni bir uzman ekip tarafndan yrtlm ve tamamlanmtr. Aratrmaya katklarndan dolay Proje Koordinatr Prof. Dr. Talip Kkcan, aratrmaclar Esra Albayrak, ule Albayrak, Mcahit Kkylmaz ve Selahattin Gvene, Siyaset Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf alanlarna ve anket almasn yrten POLLMARK irketi yetkililerine teekkr ederim. Aratrmann projelendirme ve uygulama aamlarnda en nemli destei T.C. Kltr ve Turizm Bakanl salamtr. Bu balamda bilimsel aratrmalara gsterdikleri duyarllk, ilgi ve desteklerden dolay T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Telif Haklar ve Sinema Genel Mdr Sayn Do. Dr. Abdurrahman elike teekkr ederim. Taha zhan SETA Bakan
22
1. GR
1.1
ARATIRMANIN AMACI
Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas aadaki amalar gerekletirmek zere yrtlmtr. Kltr, toplumun yaygn miras olarak deer ifade eden, eitlilii ve zenginlii ile ortak bir tarihe, bugne ve gelecee zemin tekil eden yap tadr. Kltrler yzyllar iinde evrilerek geliir ve deiir. Devletler de toplumun ortak paydas olan kltr korumak, zenginletirmek ve gelecek kuaklara aktarmak iin politikalar retir ve uygular. Bu noktada aratrma projesi, Kltr Bakanlnn yrtt projeler ve uygulad politikalarn nasl alglandn, Bakanlktan beklentilerin hangi konularda odaklandn, bundan hareketle ksa, orta ve uzun vadede Bakanln nasl bir kltr politikas ina etmesi gerektiine ilikin gr ve dnceleri ortaya koymay amalamaktadr. 1990larn bandan itibaren Trkiyede zel televizyon kanallarnn hayata gemesiyle balayan srete medyann sektr konumu kazanmas, ticari kayglarn ve buna bal olarak da rekabetin n plana kmasna yol am, sonuta baz yayn kurulular arasnda tekel oluturmaya ynelik mcadele, ticari kayglar ve reyting mcadelesini n plana karm, kltrel miras ve deerler metalamann etkisine maruz braklmtr. Medyada ticari kayglarn ne kmas ve tekelleme yolundaki hareketlilik, medyann ynlendirici etkisine maruz kalan toplum kesimleri asndan da, kltrel planda nemli bir sorun oluturmaktadr. Ticari kayglar, kltrel ve etik kaygla-
23
rn nne gemi, bu ise program ieriklerini haber aktarma, bilgilendirme, farkl grleri yanstma gibi hedeflerden uzak, yalnzca seyir orann artrma (reyting) nceliine endeksli klmtr. Sonuta ok kanall ama tek sesli, ticari kayglarn kltrel ilevleri bastrd, dndrmek ya da sorunlara dikkat ekmekten ok her ne pahasna olursa olsun kendisini izletmeyi hedefleyen, ekonomik planda tekelleme, toplumsal-kltrel planda ise tektipletirme pratii sergileyen bir medya olgusu ile kar karya olduumuz sylenebilir. Aratrma projesi bu noktada medyann, zellikle televizyon yaynlarnn kltrel deerlere etkisinin kamuoyu tarafndan nasl alglandn lmeyi amalamaktadr. Medyann toplum haatna ve kltrel srelere etkisi, popler kltr, kitle kltr, kltr endstrisi kavramlarna ilerlik kazandrlmadan zmlenemez. Bu kavramlar, kitle iletiim aralarn, sermaye ve ideolojinin toplumsal-kltrel srelerde etkin ve belirleyici olmasyla ayrt edilebilecek bir gndelik hayat akna gnderme yapar. Bu ak ierisinde toplumsallamann baat etmeni, televizyon olur. Birey zerinde televizyon, ana-babadan, hsm-akrabadan, konu-komudan, mahalle-okuldan daha arlkl bir etkiye sahip olmaya balar. Bu erevede televizyon, kltrn bir paras olmaktan kar, kendisi bal bana bir kltr haline gelir. Kitle kltrnn hayata etkisine ilikin yukarda sylenenlerin izdmleri, artk Trkiyede de gzlemlenir durumdadr. Trkiyede toplumsal yaam son yllarda giderek artan lde televizyona endeksli hale gelmi, dnya adeta ekrana skmtr. Medyann, insanlarn gr, tutum ve davranlarn ynlendirici, gdmleyici ve belirleyici etkisi, lkemizde ve dnyada gerekleen pek ok olayda fark edilmektedir. Bu erevede aratrmann amac, kitle iletiim aralarnn retip yaygnlatrd popler rnlerinin kltr zerindeki etkilerini analiz etmek amacyla bilimsel veriler toplamak; uygulanan kltr politikalarnn kamuoyunda nasl alglandn, ve kltrel deerlerin korunmas ynndeki beklentilerinin neler olduunu tespit etmek ve bu konuda uygulanabilir politika nerileri gelitirmektir. Aratrma Trkiyede medyann toplumsal ve kltrel hayata etkisini, yerel-blgesel temsiliyet asndan mmkn olan en geni lekte niceliksel olarak ortaya sermeyi amalamaktadr. Trkiyede medyann etkisine ilikin deerlendirmeler genellikle medyann bir sektr olarak merkez ss konumundaki stanbulla snrl olmaktadr. lkenin demografik, ekonomik ve kltrel anlamda arlk merkezi olan stanbulun bu bakmdan nemini inkr etmek mmkn deildir. Bununla birlikte sadece stanbulla snrl deerlendirmelerin, Trkiyede medyann
24
GR
kltrel anlamda ne lde ve mahiyette etkili olduunu belirleme yolunda yeterli ve gereki sonulara varma imkn vermeyecei aktr. Uydu alclar ile artk lkenin en cra kelerine kadar ulaabilen yaynlarla televizyonun Trk toplumu zerindeki gerek etkisini anlamann yolu, birbirinden farkl blgelerde odaklaan, bylece lke genelini temsil edici mahiyette bir aratrmayla ancak ak hale getirilebilir. Bu nedenle aratrma Trkiye rneklemi zerinden veri toplamay amalamaktadr.
1.2.
ARATIRMANIN YNTEM
Aratrmann en nemli aamalarndan biri de veri ve bilgi toplama yntem ve aracnn seilmesidir. Sosyal konularda yaplan aratrmalarn veri kayna insadr ve onlardan dorudan bilgi alma yntemlerinden biri de anket yntemidir. Anket yntemi, birinci elden yani birincil kaynaktan veri toplama biimidir. Toplumun farkl kesitlerinin grlerinin alnabilmesi, eitim, cinsiyet, kent ve tarada ikamet gibi farkl deikenleri ieren temsili bir rneklem grubuna ulalabilesi amalanm ve Trkiyenin farkl blgelerinde yz yze grme yntemi ile anket uygulamas gerekletirilmitir.
1.3.
ARATIRMANIN RNEKLEM
Aratrma, lke geneli asndan temsil edici kapsamda blgeler belirlenerek, bu blgeler iinde kalan farkl nitelikteki (krsal ve kentsel) yerlemelerde gerekletirilmitir. Aratrmann rneklem erevesini belirleme yolunda Devlet Planlama Tekilat (DPT) ile Trkiye statistik Kurumunun (TK), Trkiyenin Avrupa Birliine uyum sreci dorultusunda gelitirdii NUTS 2 blgelendirme sistemi temel alnacaktr. Her iki resmi kuruluun Avrupa Birliinin ye ve Birlik yeliine aday devletlerden hazrlanmasn istedii NUTS, yani statistiksel Amal Blgesel Birimler Snflama Sistemi (The Nomenclature of Territorial Units for Statistics) zerinde yaptklar almalar sonucunda Trkiyede 3 NUTS dzeyi belirlenmitir. Buna gre, Trkiyenin halihazrdaki 81 ili NUTS 3 dzeyini oluturmaktadr. Bu illerden bazlarnn demografik, ekonomik ve corafik zellikleri temelinde birletirilmesiyle oluan 26 blge, NUTS 2 dzeyini oluturmaktadr. Bu 26 blgenin yine belli zellikleri dikkate alnarak birletirilmesiyle oluturulan 12 blge ise NUTS 1 dzeyini oluturmaktadr. Aratrma, 2727 kii ile yz yze grme tekniinde anket yntemi ile yaplacaktr.
25
a bcd e fg
2 . KUR AMSA L VE K AV R AMS A L ER E V E: ME DYA , P OP LER KLT R V E T EL E V Z YON
Kltr ve Turizm Bakanlnn katklaryla yrtlen Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas balkl bu almann ilk blm teorik yaklamlar ve kavramsal tartmalar iermektedir. Aratrmann bu blmnde yer verilen kuramsal tartmalar iletiim ve medya organlarnn kltrel hayat zerindeki etkilerine odaklanmtr. Bu balamda Frankfurt Okulu ve Kltrel ncelemeler Ekolnn kavramsallatrma ve teorileri de gz nne alnarak, televizyon bata olmak zere eitli medya aralarnn kltrel retim ve tketim sreleri zerindeki etkilerine deinilmitir. Aratrmann kuramsal erevesi izilirken kltr, popler kltr, kitle kltr, kltr endstrisi, kltrn metalamas, medya ve ideoloji ilikileri, reklam ve reyting gibi kavramlar kapsaml biimde tartlmtr. Bylelikle aratrma bulgularnn uluslar aras literatre dayal kavramsal ve teorik almlarn salad imkanlar ile yorumlanabilmesinin akademik zemini glendirilmitir. Dnya hzl bir deiim srecinin iinden gemekte, geleneksel kurum ve yaplarn hakim olduu toplumlarda bile tm dnyay artan dnmler ve halk devrimleri yaanmakta, sz konusu geni kapsaml deiimler siyaset, ekonomi ve kltr etkilemekte, gnlk yaam pratiklerini ve alkanlklarn ekillendirmektedir. Dnyadaki hzl ve kapsaml deiiminin merkezinde ise yeni dnce ve eylem imkanlar sunan, siyasi kltr ve toplumsal temsillerin yeniden ekillenmesine katkda bulunan medya yer almaktadr. Medya farkl biim, ierik ve teknolojisi ile birey ve toplumun hayatn kurgulama, biimlendirme ve yorumlama biimini etkilemekte ve deitirmektedir. Bir baka deyile iletiim
27
aralar toplumun gnlk hayatn, tutum ve davranlarn etkilemekte, bir baka deyile onun kltrn yeniden biimlendirmektedir. Kitle iletiim aralar sz konusu olduunda ile akla gelen televizyon ise her evin bilgi, kltr, deer ve elence kayna haline gelmitir. Sosyalleme srelerinin geleneksel formu modern toplumlarda ierik deitirmi, kitle iletiim aralar ve zellikle televizyon yeni nesillerin sosyalleme srelerinde kritik roller stlenmitir. Artk genler meslek seiminde bile ebeveynlerin ynlendirmesinden ok yaygn imajlar ve popler kltrn sunduu alternatifler zerinde durmakta, kitle kltrnn etkisiyle veya onun rettii meslekleri tercih etmeye balamlardr. Kitle iletiim aralarndan zellikle televizyon, evlerin vazgeilmez eyalar arasnda saylan grsel-iitsel bir aygt olarak artk insanlarn doduklar gnden itibaren izledikleri ve bilgilendikleri bir kaynak haline gelmitir. Zira, televizyon lkede ve dnyada neler olup bittiini renmek iin bavurulacak bir ara olmann yan sra, nerede nasl giyilecei, nasl oturup kalklaca ve nasl yenilecei, ne tr mzik dinlenecei, hangi durum karsnda ne tr bir tavr alnaca gibi konularda fikirler veren, seenekler sunan ve ynlendiren bir konumdadr. Kltr, insan ve toplumun hayatn biimlendiren deerler ve pratikler btn olarak sosyoloji ve antropolojinin yakndan ilgilendii kavramlar arasndadr. Bir anlamda modern ada insanlara yol gsteren, hayat anlamlandrma ve ekillendirmede rehber olan kltr kavram ok ynl ve boyutludur. Bugn gelinen noktada kltr kavramn zellikle kitle iletiim aralarnn yaygnlamasyla ortaya kan popler kltr, kitle kltr, kltr endstrisi, ideoloji ve iktidar gibi kavramlar erevesinde anlamaya almak bu projenin amalar asndan daha yararl olacaktr. Bu erevede medyann ve zellikle de televizyonun kltrel srelere etkisini konu alan aratrmamzn amac kitle iletiim aralarnn retip yaygnlatrd popler kltr rnlerinin kltr zerindeki etkilerini anlamaya ynelik veri toplamak; uygulanan kltr politikalarnn kamuoyunda nasl alglandn ve kltrel deerlerin korunmas ynndeki beklentilerin neler olduunu tespit etmek ve bu konuda uygulanabilir politika nerileri gelitirmektir. Medya-kltr ilikilerini ortaya koymak amacyla, kitle kltr, ideoloji, popler kltr gibi kavramlar kltrel almalar ve medya aratrmalar ervesinde ele alnm, kitle iletiiminin unsurlar zerinde durulmu, izleyicinin (tketicinin) medya karsnda pasif alc m yoksa aktif seici bir zne mi olduu tartlm ve televizyonun toplumsal-kltrel plandaki etkilerine deinilmitir.
28
K U R A M S A L V E K AV R A M S A L E R E V E : M E DYA , P O P L E R K LT R V E T E L E V Z YO N
2.1.
KLTR KAVRAMINA YAKLAIMLAR
Aratrmann teorik erevesini oluturan balca kavramlarndan biri kltrdr. Kltr, amzda ok sk kullanlan ve fakat ne olduu zerinde pek az ittifak edilen tartmal bir kavramdr. Aratrmann bir dier nemli ayan oluturan popler kltrn ne olduu, neleri kapsad, hangi tarihi ve toplumsal srelerin sonucu olarak ortaya kt gibi sorularn cevaplanabilmesi iin kltr zerine yaplan kavramsal tartmalarn ortaya konulmas gerekmektedir. Kltr kavramna ilikin tartmalar doal olarak aadaki sorunlara cevap aranmasn gerektirmektedir: Kltr nedir ve neleri kapsar? Kltr ortaya karan sreler nelerdir? Kltr farkllamalar mmkn mdr (altst kltr, yksek- popler kltr, genlik kltr vs.)? Kltrn kimlik ile ilikisi var mdr? Kltr pek oklar iin ok katmanl bir kavramdr. rnein, ngiliz sosyal bilimci Raymond Williams kltr kavramna farkl dzeyde yaklalabileceini syler.1 Bunlardan ilki entelektel, spritel ve estetik geliimi kapsayan genel bir sre olarak kltr algsdr ki burada kltr olduka dar bir sekin grubun rettii ve ynlendirdii bir alandr. Bu yaklama gre kltr tekildir, sekincidir, dar bir grubun himayesindedir. Bir baka dzeyde ise kltr; bir grubun ya da bir dnemin yaam biimini ortaya koyar. Szgelimi bir milletin kltrel kalknmasn anlayabilmek iin yalnzca o milletinin rettii sanatsal rnleri deil o milletin okur-yazarlk dzeyi, sporsal faaliyetleri, bayramlar, dini lenleri gibi daha gnlk eylemlerini de kapsayan geni bir sahay incelemek gerekmektedir. Buna gre, tek bir kltr deil kltrlerden bahsedilebilir. Kltr dar ve sekinci kalplar iinde tanmlanmamaldr, zira kltr gnlk faaliyetlerimiz srasnda srekli bir ekilde yeniden retilen, bireylerin aktif bir biimde etkileim iinde olduu bir anlamlar, deerler, semboller ve riteller btndr. Bu adan kltr deiime direnme eilimi yksek fakat bireylerin aktif etkileimi ve bamsz kullanma kabiliyeti dolaysyla da krlgan bir olgudur. Sekinci yaklama karlk ikinci dzeyde tanmlanan kltr bize alt-kltrleri inceleme imkan da vermektedir. rnein, Swidler kltr bir ihtiya antas olarak tanmlam ve bireylerin kltr ile aktif bir etkileim iine girerek hayatlarn -zellikle krlma noktalarnda- ynetmelerine yardmc olacak stratejiler oluturduklarn ortaya koymutur.2 Swidlera gre kltr toplumsal
1. John Storey, Cultural Theory, Pearson Longman Press, s.1. 2. Ann Swidler, The Talk of Love, Chicago: The University of Chicago Press, 2001, s. 23-89.
29
eylem iin gerekli olan kaynaklar sunar, ancak bireyler bu kaynaklar seici bir ekilde ve zaman iinde deitirerek kullanr. Williamsa gre bir baka dzeyde kltrn temel ilevi anlam retmektir ve bu balamda kltr her tr entelektel ve sanatsal rn ve eylemi (signifying practices) kapsar. Clifford Geertzin 1950lerde Balide yasa d olmasna ramen yaygn bir kltrel faaliyet olarak yaplan horoz dvlerini inceledii klasik almas bu yaklamn en belirgin sergilendii eserlerdendir.3 Geertz bu alma ile horoz dvlerinin kurgulan eklinin dahi bir toplumsal ifade biimi olduunu ve Bali toplumunda egemen olan toplumsal balantlar yansttn ortaya koymutur. Williamsa gre bu yaklam popler kltr rn olarak grdmz diziler, pop mzik gibi popular kltr metin lerini de birer kltr rn olarak grmemizi salamaktadr. Yukardaki yaklamlar da dahil olmak zere kltr kavramna ilikin tanmlar birbirleri ile rten ve kesien noktalarnn da bulunduu alt ana balkta toplamak mmkndr. Kroeber ve Kluckhohnun yapt bu snflandrmaya gre kltrn tanmlanmasndaki yaklamlar unlardr: 1) Betimleyici tanmlar: Geni lekli bu yaklam, kltr toplumsal hayat oluturan ve ekillendiren bilgi, inan, hukuk, sanat, etik, gelenekler, ve alkanlklarn yani hem dnce hem de davran ieren unsurlarn btn olarak tanmlar. 2) Tarihsel tanmlar: Bu yaklam kltr tevars edilen ve bir kuaktan dierine aktarlan miras olarak tanmlar. Bu tanma gre kltr, bir grubun tarihsel deneyimi srecinde anlam kazanan toplumsal birikimlerin (mirasn) btnn ifade eder. 3) Normatif tanmlar: Bu yaklam kltr iki biimde tanmlar: a- Kltr, bireylerin somut eylem ve davran rntlerini ekillendiren kural ve hayat biimi anlamna gelir; b- Kltr, bir grup veya toplumun maddi ve toplumsal deerlerini ifade eder. 4) Psikolojik tanmlar: Bu yaklama gre kltr, birey ve gruplarn iletiim kurma, renme, maddi ve duygusal sorunlar zebilme dnce ve pratiklerinin btn olarak tanmlanabilir. Bir baka ifade ile kltr toplumun sorunlarla baakma ve onlar zmleme arac olarak grlebilir. 5) Yapsal tanmlar: Bu yaklama gre kltr, somut ve gzlemlenebilen davranlar ile ideal arasnda karlkl ilikileri ifade eden (bireyin eyleminden) soyutlanma olarak tanmlanabilir. Buna gre kltr sadece unsurlar saylabilen kavram olmaktan te soyut zellikleri de iinde barndan bir yapya iaret eder. 6) Genetik tanmlar: Bu yaklama gre kltr, insan ilikilerinin sonucu olarak ortaya kan ve kuaklararas aktarmla varl devam eden toplumsal bir rn olarak tanmlanabilir.4
3. Clifford Geertz, The Interpretation of Cultures, New York: Basi Books, 1973, s. 3-33. 4. A.L. Kroeber and C. Kluckhohn, Culture, A Critical Review of Concepts and Definitions, Cambridge MA, Peabody Museum, ss. 43-62
30
2.2.
FRANKFURT OKULU, ELETREL TEOR VE POPLER KLTR
Tarihsel olarak bakldnda kltrel incelemelerin byk bir ksm Marksizmin ortaya koyduu kat materyalist yaklama kar gelimitir. Bunlarn en nemlisi Marksist hmanistlerdir ki 1920li yllarda ortaya km ve eletirel teori eklinde gelien Frankfurt Okulu ile g kazanmtr. Bu ekol ncelikle Engelsin gelitirdii Ortodoks Marksizmin tarihe ekonomi merkezli bakan ve kltr ikincil bir olgu olarak gren yaklamna kar gelitirilmitir. Bu balamda George Lukacs kltrel retimin ekonomik ilikilerden bamsz bir btn yaam biimi olduunu ne srmtr. Daha sonralar Lukacsn grleri Frankfurt Okulu iinde olan Theodor Adorno, Max Horkheimer, Herbert Marcuse gibi dnrler tarafndan sistemletirilmitir. Bu ekole gre Marksn ve Marksist dnrlerin ekonomi merkezli deerlendirmeleri, kltre otonom bir alan olarak bakan bir kltr yaklam ile tamamlanmaldr. Popler kltrn tketim kltryle dorudan ilikisi, kitle iletiim aralaryla kltrn bizzat kendisinin bir endstri haline gelmesi, yksek kltrn geri plana itilii ve topluma ynelik bir tahakkmn oluturulmas belli bal eletiri noktalardr. Theodor Adorno gibi Frankfurt Okulu yeleri kitle iletiim aralarnn toplum zerindeki olumsuz etkilerini ne karm ve kltr endstrisinde kltrn kitlelerce retilmeyip yukardan aaya bir dayatmayla oluturulduunu savunmutur. Tketicinin kltr endstrisinin znesi olmayp nesnesi durumunda olduunu belirten Adorno, kltr endstrisinin koruduuna inanlan eylerin aslnda bu endstrinin kendisi tarafndan ykldna iaret eder. Renkli film, o enlikli eski tavernay, bir bombann becerebildiinden daha byk lde yok etmitir.5 Adornoya gre aydnlanma, toplumsal deiimin rasyonel ekilde gerekleeceine inanan bir entelektel elitin projesidir. Bu projenin en arpc sonucu gnmz toplumlarnda ekonomik ve siyasi gcn artarak merkezilemesidir. Adorno kltrel alanda bu rasyonel merkezilemeden kamann, zgn ve retken olabilmenin mmkn olduunu ifade ederken bu sahada da ayn rasyonellemenin kendini gsterdiine vurgu yapar. Aslnda rasyonel otoriteden bir ka yahut bir snak olan kltr de giderek sanayileen bir retim alan haline gelmekte ve insanlara sahte bir zgrlk hissi yaatmaktadr. Bir baka deyile kapitalist toplumlarda ekonomik g tekelletike kltr bamsz
5. Theodor W. Adorno, Kltr Endstrisini Yeniden Dnmek, Kitle letiim Kuramlar, Erol Mutlu (der.), Ankara: topya Yy., 2005, s. 246.
31
bir retim ve tketim alan olmaktan kp, kltr endstrisini yneten kapitalist i adamlar tarafndan ekillenen ve ynlendirilen bir sektr haline gelmektedir. Bu artlarda kltr rnleri meta haline gelir ve kltr endstrisinin diledii ekilde retilir ve datlr. Popler kltr de ite bu safhada ortaya kar. Piyasa artlarna teslim olan kltrel retim ve tketim giderek pasifleen ve tek- tipleen bir kltr gelitirir. Popler dizi, ark ve film gibi elence rnleri bir yandan da kltrel sembolleri araba, sigara gibi baz tketim unsurlaryla entegre eden bir pazarlama sistemine hizmet eder. Bylelikle Adornoya gre popler kltr standart hale gelmi, zgnln yitirmi ve eletirelliini kaybetmitir. Gerek kltryksek kltr- insan zgrletirip bireyselletirirken ve kltr endstrisine kar uyandrrken, popler kltr insanlar smrp, yabanclatrmakta ve onlar tercih hakk olmayan pasif tketiciler haline getirmektedir. Grld gibi Frankfurt Okulunun kltr endstrisi ile ilgili gelitirdikleri eletirel yaklam dolayl bir biimde de sekinci bir kltr algsn yanstmaktadr. Yksek kltr zgrletirici, direnii, ve eletirel olarak grnrken popler sosyolojk analiz konusu olma hakkn kaybetmektedir. Buna ramen kltr endstrisi tezi medyann kitleleri toplumsal dzene uyumlu dnce ve tavrlara ynlendirici etkisine vurgu yapmas asndan nemlidir ve halen kullanlabilecek bir kavramsal enstrmandr.
2.3.
KLTREL NCELEMELER EKOL
Tketim kapitalizmine kresel lekte tepkilerin artmaya balad, devrim hareketlerinin ivme kazand 1960l yllarda ngiliz kltrel almalar ekol gelimitir. ngiliz kltr almalar nceleri ngiliz ii snfnn yaam ekilleri zerinde younlam ve Amerikan kltr rnlerinin temsil ettii kitle kltrne kar tavr almtr. Thompsonn ii snfnn kurumlar ve mcadelesi ile ilgili almas, Hoggart ve Williamsn ii snf kltrn koruyup kitle kltrne kar gelitirdikleri tezler aslnda bir sosyalist toplum dntrme projesinin birer paras olmutur. lk dnem ngiliz kltr almalar ekol bylece Frankfurt ekol ile paralel konulara deinmi ve kitle kltr ile ilgili benzer tepkiler ortaya koymulardr. Ancak 1960larn toplumsal hareketlerinin de etkisiyle ngiliz kltr almalarnda ilgi kltrel metinlerde -medya rnleri de dahil- snf, cinsiyet, etnisite ve milliyetilik ideolojileri ile bunlarn sunumlar arasndaki etkileim zerinde younlamtr. 1964 ylnda Richard Hoggartn kurduu, Birmingham niversitesi ada Kltrel Aratrmalar Merkezinde bu gelenee ait pek ok
32
aratrma yaplmtr. Kltrel almalar, ne bir toplumsal teoridir, ne de kitle iletiimi teorisidir. Bununla beraber, kltr endstrileri ve onlarn izleyicileri arasndaki ilikiyi yorumlay biimleri onlar hem ilevselci okulun hem de izleyicilere verdikleri nem nedeniyle Frankfurt Okulu kuramclarnn karsnda konumlandrmaktadr.6 Gelenein kurucu eserlerinden olan Hoggartn The Uses of Literacy (Okuryazarln levleri) isimli eseri Adornonun, medyalarn gerek dnya ile temsili dnya arasnda bir bulanklk yaratt yolundaki grn reddeder. Ayrca Marksist dnrlerin Frankfurt ekolnden esinlenerek yaptklar almalar da sahiplenilmez. Bu ekole gre de kltr, toplumsal ilikiler ile kltrel retim ve tketim yaps balamnda ele alnmaldr. Louis Althusserin Devletin deolojik Aygtlar ve Gramscinin hegemonya kavramlar sz konusu gelenein takipileri tarafndan ska kullanlmtr. Gramscinin hegemony kavramndan yola karak hegemonik ya da yneten toplumsal ve kltrel glerin medya yolu ile otoritelerini glendirdiklerini ortaya koymulardr. Bu almalarda da toplumsal bir dnm projesi fikri canlln korumutur. Kitle retim ve tketiminin egemen olduu nceki srece karlk kresel sermayenin farkllk, eitlilik ve eklektizme deer verdii 1980lerde ise kltr almalar daha ok toplumsal kimlik konusu zerinde younlamtr. Popler kltrn retim safhas ve burada var olan g unsurlarnn etkileri ise daha az tartlr hale gelmitir. Bu dnemde yaplan almalar seyircinin pasif deil; aktif tketici olduuna vurgu yapm ve popler kltr yoluyla ina edilen melez kimlikleri incelemitir. Bu srece kltrel poplizm de denmektedir. ngiliz ekol zgnlk ve eletirel yaklam sadece yksek kltre eklemleyen ve alt kltrleri ise tamamen ideolojik bir biimde ekillenen bir olgu olarak gren Frankfurt ekolne karlk alt kltr olarak deerlendirilen medya kltrn olduka ciddiye alr. ngiliz ekol pasif tketici fikrine de kar karak kitle kltr rnlerini tketen bireylerin aktif katlmndan, bu aktif katlmda izleyiciler cinsiyet, etnisite, din, sosyo- ekonomik stat gibi kimlikleri ile ilintili pek ok hususun etkilerine ve bu ekilde popleri oluturmalarndan sz eder. Aslnda Frankfurt Okulunun sekincilii ile ngiliz ekolnn poplizmini sentezleyen dnrler de olmutur. rnein Walter Benjamin, kltr endstrisinin ayn zamanda rasyonel ve eletirel bir tketici grubu da oluturduunu ileri srer. Bu grup tpk sporseverlerin spor hakknda analiz ve eletiri yapmay rendikleri
6. Oya ak Aydn, Almlama Aratrmalar ve Kltrel almalar Geleneinin Katks, stanbul Ticaret niversitesi Sosyal Bilimler Aratrmalar Dergisi, Yl: 6, S. 11, 2007, ss.119-131, s. 122.
33
gibi medya tketicilerinin de zamanla eletirel bir kapasite gelitirdiklerini ve bu rnlere seici bir biimde yaklatklarn ortaya koymutur. Stuart Hall ise medya rnlerinin kltrel anlamlar rettiklerini buna karlk tketicinin de bu anlamlar deifre (decoding) ederek, gerekirse yeni anlamlar reterek kullandklarna iaret etmitir. Ron Lembo ise Televizyon Yoluyla Dnmek isimli almasnda Frankfurt Ekolnden daha geni bir perspektif sunmasna karlk kltrel incelemeler ekolnn de pratikte televizyon izleme alkanlklarn anlamlandrmada yetersiz ve soyut kaldn ne srmtr. Lemboya gre televizyon izleme alkanlklarnn bir tipolojisini yapmak mmkndr ve bu gereklidir. Zira pek oklarnn sandnn aksine izleyicinin TV programlarna kar tepkilerini kendilerini ait hissettikleri kimlikleri deil, o programlarla kurduklar iliki belirlemektedir. rnein i dn ilk dinlenme seenei olarak televizyon izlemeyi alkanlk edinmi kiiler televizyonu daha pasif ve ilgisiz bir ekilde izlerken, i dn TV dnda rutin baka alkanlklar nce yapan ve ancak bunlar bittikten sonra televizyonunu aan seyircilerin ok daha aktif, seici ve eletirel izleyiciler olduunu ortaya koymutur.7 Lembonun almas ve benzerleri kltrel almalar ekoln kimlik saplants dolays ile eletirirken, Frankfurt Okulunun ileri srd ideolojik hegemonya yaklamnn da tesinde var olan bir etkileime iaret etmesi asndan nemlidir.
2.4.
KLTR VE DEOLOJ
Popler kltrden bahsetmeden nce pek ok kltr incelemesinde kltr ile, zellikle de popler kltr ile e anlaml kullanlan ideoloji teriminin de zerinde durmakta fayda vardr. deoloji de sk kullanlan ve fakat anlam zerinde de ok tartlan bir kavramdr. Bir yaklama gre ideoloji, bir grup tarafndan savunulan sistemli bir bilgi rntsdr- parti ideolojisi gibi. kinci bir yaklama gre ideoloji gerei bilinli bir biimde deitirmek suretiyle yanl bir farkndalk oluturmaya yarayan metinler ve eylemleri kapsar.8 Bu ekilde ideoloji gl gruplarn menfaatlerini korumaya yarar- kapitalist ideoloji gibi. nc ideoloji tanmna gre ise ideoloji dnyay belirli bir surette sunan her tr metni kapsar ve bunlarn tamam maksatldr.
7. Ron Lembo, 2000, Thinking Through Television, Cambridge University Press. 8. John Storey, ibid., s. 3.
34
Bununla balantl bir dier yaklama gre ise ideoloji kltrel bir olguyu -toplumsal olarak ina edilen bir durumu- sanki doal olarak hep var olan bir eymiesine sunma giriimidir. Son olarak, Althusserin zellikle 1970lerde popler olan tanmlamasna gre ideoloji, sadece bir fikir btn deil ayn zamanda somut eylemlerdir.9 deoloji gnlk eylemlerimizin iine sinmitir. Buna bal olarak, salt kendi irademizle yaptmz dndmz baz alkanlklarmz dahi kurulu toplumsal dzene ve hiyerariyi glendiriyor olabilir. rnein Veblene gre modern zamanlarn icad olan bo zaman kavram bireylerin kendini dinlendirdiini dnd zel bir elence aral gibi grnse de bir biimde tketim kltrnn sreklilii iin vazgeilmez bir unsurudur. Bu alma balamnda kltre toplumsal hayatn srekliliini salayan deerler, semboller ve riteller btn olarak bakmann yararl olduunu sylemek mmkndr. Ancak bu deerler deimez deildir. Popler kltr de aslnda bir taraftan kltrn sunduu anlamlar, semboller repertuarndan istifade ederken bir yandan da onu dntrme potansiyeli tamaktadr.
2.5.
KTLE LETM VE POPLER KLTR
Yukarda iaret edilen kltr ve ideoloji kavramlar zerine yaplan tartmalar gsteriyor ki, ayn kavramsal alanda varlk bulan ideoloji ve kltrn temel fark ideolojinin paylalan alana siyasi bir boyut getirmesinden kaynaklanr. Ayrca, popler kltr ve onun toplumsal etkilerini anlayabilmek iin popler kltrn elence unsurlar kadar bu kltrel retim alannda -gizli ya da ak- var olan g ilikilerini, direni ve deiim unsurlarn da grmek gerekmektedir. Yukarda da deinildii gibi toplumlar genel anlamda ana kltrel dokuya sahip olmakla birlikte kendi iinde eitli kategorilere gre ayrmlaan deiik alt kltr rntlerini ierir. Alt kltr gruplar, sosyal tabakalama, etnik ve dinsel aidiyet, elence, ya, cinsiyet ve yerleim birimleri balamlarnda effaf, geiken ve hareketli eklide ortaya kabilir. Bu anlamda kitle iletiim aralarnn rettii ve geni halk kitlelerinin kltr olarak ortaya kan popler kltr, binlerce ya da milyonlarca insann izledii, okuduu ya da katld elencelere gndermede bulunan bir kavramdr. Popler kltr, kitle iletiim aralar sayesinde en kolay ulalan ve tketilen, deiik toplum kesimlerini birletiren bir kltrel dnyay ifade eder. Bylece bizzat kltrn kendisi de endstri haline gelmi; topluma
9. bid., s.5.
35
empoze ettii ihtiyalar sayesinde kitleleri ynlendirme gcn elde etmitir. te yandan kitle iletiim aralarnn artan etkisiyle kitle kltr olarak tanmlanan olgu ortaya kmtr. Popler kltr sz konusu edildiinde uzmanlarn ounun kabul ettii temel gr, sz konusu olgunun sanayileme ve ehirlemenin nemli merkezlerinden ngilterede ortaya kt gereidir. Daha yakndan bakldnda sanayileme ncesi ngilterede temel olarak iki kltrn varlndan sz edilebilir: Az veya ok tm snflarn benimsedii bir ortalama kltr ve toplumda baskn olan snflar tarafndan benimsenen elit/sekin kltr. Sanayileme ve ehirlemeyle beraber kltrel haritay yeniden izen hadise vuku bulmutur. ncelikle sanayileme ii ve iveren ilikilerini deitirmi, ikinci olarak ehirleme, snflarn yaamsal alanlarn belirgin ekilde ayrmt. Szgelimi tarihte ilk kez bu dnemde ii kadn ve erkeklerin yaad alanlar toplumun dier kesimlerinden ayrlmt. nc olarak ise Fransz devriminin yaratt panik sonucunda hkmetler kimi nlemler almak zorunda kalm, bylece siyasi rakidalizm sona ermese de yer altna ekilmiti. Bu faktr yeni bir kltrel alan am ve sz konusu alan baskn gruplarn etkisinden az veya ok uzak bir popler kltr retimine alan amt. Bu alann nasl doldurulduu sorusu ise tartmal bir yol izlemitir. Kavramn ierii sz konusu edildiindeyse, ncelikle Raymond Williamsn ifade ettii gibi popler kavram pek ok insan tarafndan sevilen, ikinci snf iler, halkn beenisi iin yaplan iler, halk tarafndan halk iin yaplan kltr anlamlarna gelmektedir.10 Buradan hareketle yaplacak tanmlamalarda popler kltrn en basit ekliyle pek ok kii tarafndan sevilen kltr olduu sylenebilir ki halkn neyi sevdii DVD, CD satlarna baklarak anlalabilir. Dier taraftan popler kltrn ikinci bir tanmlamas neyin st kltr olduunun belirlenmesiyle ortaya konabilir. Buna gre yksek/st kltre ait davran ve metinlerin ayrlmasyla geride kalan aa/alt kltr popler kltr olarak tanmlanr. Fransz sosyolog Pierre Bourdieuya gre bu tarz bir kltr ayrmlamas yapmak ounlukla snf ayrmcln desteklemek anlamna gelir. Ayrca yine bu tr bir tanmlama, popler kltrn kitle retiminin ticari bir kltr iken; st kltrn bireysel yaratm sreci tarafndan oluturulduu argman tarafndan desteklenir. Her ne olursa olsun bu tanmlama ncelikle yksek/st kltr ile aa/alt kltr arasndaki ayrmn net olduu fikrinden yola
10. Storey, s. 5.
36
kar ancak bu kesinliin problemli olduunu sylemek hi de yanl olmayacaktr zira, her ne kadar bugn William Shakespeare yksek kltrn bir temsilci olarak gsterilse de 19. yya kadar onun eserleri popler tiyatronun bir paras olmutur. Popler kltrn nc bir tanm kitle kltr olarak ifade edilebilir. Burada asl sylenmek istenen ey popler kltrn ticari kltr olduu ve kitle tketimi iin yaplan kitle retimi olduu gereidir. Kitle kltr perspektifinden yaplan almalar ounlukla kltrn daha farkl anlald gemiteki bir altn adan sz eder ve kaybolan bir organik topluma ve kaybolan bir folk kltre iaret ederler. Ayrca sz konusu yaklamdan yaplan analizler kitle kltr konusunda ba aktr olarak Amerikan kltrn iaret eder. Popler kltr iin yaplan drdnc bir tanmlama popler kltr folk kltrle beraber ele alr ve halkn halk iin rettii kltr olarak tanmlar. Ancak bu tanmlama bir yandan halkn iine kimin dahil olduu sorusunu da beraberinde getirirken, te yandan popler kltrn barndrd ticari kaygy gz ard eder. Popler kltrn beinci tanmlamas Gramscinin toplumda baskn gruplarn entelektel ve ahlaki liderlik sreleriyle daha alt gruplarn onayn kazanma aray olarak hegemony kavram kullanlarak yaplmtr. Burada popler kltr alt gruplarn direnciyle baskn gruplarn mcadele alan olarak grlr ve sz konusu olgu ne kitlenin rettii kltrdr ne de halkn rettii kart kltrdr; aksine diren ve ortakln rettii dei toku ve uzlama alandr. Bylece popler kltr rnleri Gramscinin ifadesiyle uzla dengesi (compromise equilibrium)u ifade eder ve bu sre hem tarihsel hem de senkroniktir. rnein, deniz kys sahil tatilleri tarihte aristokratik bir olay olarak balam fakat zamanla popler bir olguya dnmtr.11 Altnc olarak popler kltr post-modernizm tartmalaryla da aklanmaya allmtr. Burada zerinde durulan nokta post-modern kltrn yksek/ st veya aa/alt kltr tanmlamalarn kabul etmedii hususudur ki kimine gre bunun nedeni kltr ayran sekinci yaklamn sona ermesi veya ticari endielerin kltrn zerinde baarsn ispat etmesi olmutur. Nitekim bu durumun sonucunda oluan tketim kltr; kltr de bir tketim nesnesine dntrerek popler kltr her defasnda yeniden retmitir. Post-modern tketim kltrnn bir yz olarak temayz eden popler kltr, kitleleri toplumsal, bireysel ve sosyo-kltrel farkllklarndan arndrp toplumsal
11. Storey, ibid. s. 10.
37
olarak farksz; snf, cinsiyet ve rk bakmndan kesin farklardan yoksun bir kitle haline getirirken en byk yardmcs televizyon ve dier medya aralardr. te yandan popler kltrn, kltr trdeletirici ilevi sorgulanmaktadr. nsanlar tketime ynlendiren, yeni ihtiyalar yaratan; toplumsal, kltrel ve bireysel farkllklar grmezden gelen bu yeni durumda insanlar gndelik hayatn en mahrem boyutlarna varncaya kadar belli bir tip yaam tarznn etkisi altnda kalrlar. Moda ve trend sylemleriyle desteklenen bu durumda ayn tip giyim kuam, yeme ime, konuma hatta iliki biimi kitlelere yn verir. Popler kltrn halk kitleleri zerindeki trdeletirici etkisinden sz ederken yukarda deinilen tartma noktalarndan birini de gzden karmamak gerekir. Acaba, toplumun egemen sosyolojisi mi popler kltr retmektedir, ya da tersine popler kltr m mevcut sosyolojiyi remektedir? H.B. Kahramana gre popler kltr ancak bir sonutur ve sosyolojinin iinden trer.12 Trkiyede popler kltr dendiinde akla gelen ilk olgulardan birisi olan arabesk mziin sosyolojik analizinde Kahramann perspektifi uygulanabilir. Buna gre modernleme ve kentleme etkisinde kalarak g eden; krsal nfusun ky-kent ikileminde kendini ifade edi biimi olarak ekillenen arabesk, ehirlemenin getirdii zorluklara kar toplumsal bir cevaptr. Bu bakmdan tabii ve yereldir. Ancak Irene Markoff un belirttii zere ilk olarak 1968de Orhan Gencebayla kimliini kazanan bu mzik tr Trk devletinin resmi ideolojisi tarafndan taral, geri olduu gerekesiyle uzun sre sansre uram ve dlanmtr.13 Ancak ses kasetlerinin yaygnlamasyla devletin arabesk mzie ynelik boykotu delinmi ve her geen gn farkl toplum katmanlarndan daha fazla sayda insan sz konusu mzik trn dinlemeye balamtr. Bugn gelinen noktadaysa arabesk mzik; pop, klasik, rock mzik gibi farkl trlerle geiken ekilde kullanlabilmekte ve eitimli snflar dahil olmak zere toplumun farkl kesimlerinin beenisini kazanmaktadr. Arabesk dinleyicileri ierisinde en marjinal ve kendini dlanm hissedenlerin sembol Mslm Grses bile son yllarda bulunduu marjinal konumdan syrlm, pop mzik icraclaryla syledii arklarla daha geni kitlelerin beenisini kazanm, hatta nemli markalarn reklam yz olarak televizyonlar ekranlarnda sk sk grlen bir noktaya gelmitir.14
12. Hasan Blent Kahraman, Kitle Kltr Kitlelerin Afyonu, stanbul: Agora Yaynalar., 2003, s. 188. 13. Irene Markoff, Trkiyede Popler Kltr, Devlet deolojisi ve Ulusal Kimlik:Arabesk Polemii, Orta DoMarkoff, uda Kltrel Geiler, erif Mardin (ed.), Birgl Koak (ev.), Ank.: Dou Bat Yy., s. 251. 14. Trkiyede arabesk mzik ve toplumsal deiim ilikileri hakknda soyolojik ve anrtoplojik analizler iin bkz. Martin Stokes, The Arabesk Debate: Music and Musicians in Modern Turkey, Oxford: The Clarendon Press, 1992; Nazife Gngr, Arabesk: Sosyo-Kltrel Adan Arabesk Mzik, Ankara: Bilgi Yaynevi, 1990
38
2.6. KTLE LETM ARALARI, MEDYA VE TOPLUMSAL ETKLER

Amerika Birleik Devletlerinde sinema ve popler basnn yan sra radyo yayncl balamasyla kitle iletiim aralar zerinde tartmalar 1920lerde balamtr. 1930larda sosyolog ve sosyal psikologlarca daha bireysel, ampirik aratrmalar yaplm; Lazarsfeld ve Mertonun almas 1948de yaynlanmtr. Fonksiyonalist gelenein temsilcisi ve yirminci yzyln en sekin sosyologlarndan olan Merton, kitle iletiiminin sosyal fonksiyonlarna dikkat ekerken, nfusun byk ksmn siyasi olarak atl ve kaytsz klan kitle iletiim aralarnn disfonksiyonuna dikkat ekmitir. Amerikadaki iletiim almalarnn gelimesinde nemli bir isim olan Paul Lazarsfeld ise gelitirdii yntemle iletiim hakkndaki almalar etkilemitir. te yandan, medyann toplumsal rolne dair ok daha farkl bir argman Frankfurt Okulundan gelmitir. 1923 ylnda Frankfurtta kurulan Sosyal Aratrmalar Merkezi sosyoloji, sosyal psikoloji, felsefe ve politik ekonomi zerine almalar yaparken; 1930larda Alman faizminden kaan pek ok aratrmac New Yorkda Max Horkheimer liderliinde almalar devam ettirmitir. Frankfurt Okulunun Marksist bir toplum anlay retme gayesi medya zerine dnmeyi beraberinde getirmi, 1947 ylnda Horkheimer ve Adorno Aydnlanmann Diyalektii adl eserlerinde Kltr Endstrisi: Kitle Aldatmacas olarak Aydnlanma bal altnda genel bir medya yaklam ortaya koymulardr. Burada teklif edilen ifade kitle iletiimi deil kltr endstrisi olmutur. Buna gre her ne kadar 18. yy aydnlanmacl insan aklnn geri kalml, doa-stne olan inanc ve bilimsel bilginin gelimesine kar duyarszl yok edeceini; adaleti ve dzeni getireceine dair sz vermi olsa da Adorno ve Horkheimere gre insan aklnn kapitalizmde uygulanmas sklkla kart eilimleri tetiklemektedir. Buna gre arasal akln bal olduu btnden kopmasyla insan ve tabiatn smrs kolaylam, sosyal basky daha gl ve etkin hale getirmitir. Arasal akln basksndan zgr olarak var olan sanat eserleri alan bile bugn kltrn endstrilemesiyle rasyonelleme ve arasallatrma glerinin nesnesi haline gelmilerdir. Kltr endstrisi (Hollywood, medya, mzik endstrisi) tpk dier ticari retim ve tketim sektrleri gibi organize olmu ve kltr metalatrlmtr. Gerek yksek sanatn ve halk kltrnn otantikliinin aksine kltr endstrisi vekil haz (substitute gratification) arz ederken; kiileri ve dier otoriter davranlar kltletirmi, elence endstriyel rn gibi rasyonelletirmitir.15
15. Paul Marris, Sue Thornham (ed.), Media Studies: A Reader, Edinburg: Edinburg University Press, 1997, s.7. Thornham
39
1964de Medyay Anlamak (Understanding Media) isimli kitabyla Kanadal Marshall McLuhan konuya yeni bir yaklam sunmutur. Medya zerine tartmalarn dar bir biimde yalnzca ierik zerinde durduuna dikkat eken McLuhan reklamn etkisi, filmin anlam, gazete editrlnn izgisi- bunlarn medyann ilettii mesajlar olarak kabul edildiini sylemi ve eletirmitir. Ona gre medya her biri insan duygularn gelitiren teknolojilerdir ve asl mesaj aracn kendisidir. (the medium is the messagge) Bylece McLuhan, gazete basmnn, mekanik aralarn dorusall, bireysellii ve rasyonellii artrdna iaret etmi; yeni dnem elektronik medyann uzamsal ayrm yok eden ayn anda var olmaya imkan veren yapsn merkezi sinir sisteminin dsallamas anlamnda insanolunun genilemesi olarak yorumlamtr.16 Ancak teknolojik determinizm olarak yorumlanan bu ve dier grleri ok etkili olmasa da post-modernizm tartmalarndaki konulara iaret etmesi bakmndan Jean Baudrillard gibi isimlere ilham vermitir. 1960lar ngilteresinde medyayla ilgili bir dier yaklam Leavivismden gelmi; Cambridge niversitesiyle balantl bir grup entelektelin nde gelen isimlerinden F.R. Leavis, medya ve popler kltrn ada medeniyet ile kltrel gelenek arasndaki gerilim nedeniyle toplumu tehdit ettiini savunmutur. 1930 ylnda yazd Medeniyet ve Aznlk Kltr ve Denys Thompsonla birlikte 1933de kaleme ald Kltr ve Evren adl almalarnda gnn medyasn eletiren Leavis, bir taraftan sinemann pasif sapmann bir arac haline getirildiine deinmi; te yandan reklam metni yazarlarnn dili yanl kullanmla bozduklarna ve reklamcln ticari basksnn yayncl ekillendirdiine iaret etmitir.17 Leavisin yaklamnn unsuru metne ynelik ilgi (practical criticism), bunun daha geni sosyal srelerle olan ilikisine ynelik alaka ve medya rnnn doasnn medeniyetin genel durumunu gsterdiine ynelik dnce- medyaya otomatik dmanlktan ziyade ciddi bir yaklam gelitirebilmek iin uygun bir perspektif sunmutur. 1960larda sz konusu yaklamlar Raymond Williams ve Stuart Halldan gelmi; 1962de yaynlanan letiimler(Communications) adl eserinde Williams, basn ve yayn rnlerini analiz etme ve kimi ticari basklar ortadan kaldrarak medya ve sanat politikalarn gelitirme yollarn gstermitir. te yandan kitle iletiimi ve medyayla ilgili kendi yaklamn ortaya koyan Stuart Hall, izleyicilerin sadece maruz kaldklar iin medya mesajn btnyle kabul
16. bid., s.7. 17. bid., s.8.
40
etmediklerini, zerinde uzlalm ya da tmyle kar klan bir koda gre okuma yapabilecekleri zerinde durmutur.18 Frankfurt okulunun entelektel geleneinden gelen Habermas kendisinden nce Adorno ve Horkheimer gibi insan geliimi ve zgrlemesi iddiasna sahip 18. yy Avrupa Aydnlanma mirasn nemsemi; dnemin kritik zelliinin devlet, piyasa ya da zel mlkiyete dahil olmayan kamu dncesinin olutuu soyut bir yer olan kamusal alan (public sphere) dan bahsetmitir. Bu alan, ak rasyonel tartmalarn yapld, katlmclarn resmi eitliinin kabul edildii bir yerdir. rrasyonelliin, keyfi ve dini otoritenin prensipte yabancs olduu bu alann temel kurumsal unsurlarndan birisi 18. yy.da gazete iken bugn kamusal alann medyas gazete ve sreli yaynlar, radyo ve televizyondur. Ancak Habermasa gre kamusal alan kamu otoritesinin gsterim alanna dnerek bir yeniden feodalleme (refeudalized) srecine girmitir. Basm ve yaym, tketici reklamlar ve halkla ilikiler endstrisi tarafndan yozlatrlm; dolaysyla kamusal alan bozulmutur. Ancak Habermas, Aydnlanmann kamusal alan fikrini idealize etmekle; 18.yy. kamusal alannn sanatlarn, cretli iilerin dahil olduu ve kadnlarn ounlukla dland bir erkek alan olarak tanmlamakla eletirilmitir.19 te yandan Fransz filozof Jean Baudrillard kitle iletiim aralar ve bunlarn toplumsal sonular zerine tartrken gnmz toplumunun veya medyann oynad roln Aydnlanma ideallerinden uzak olduunu belirtmitir. Baudrillard, gnmz kltrn bir simlasyon kltr olarak tanmlamtr. Ona gre artk bilim ve sanatla temsil ya da ifade edilen dsal gereklik deildir; kltr, gerek st grnlerin hi bitmeyen oyunu olarak kitleleri byleyen medya tarafndan ynetilir. Bylece gereklik medyaya balanr ve ounlukla medya tarafndan kurulur ve dayatlr. Baudrillard medyada ieriin kendini ileti olarak sunarken aslnda gerek iletinin insan ilikileri stnde derinlemesine gerekletirilen yapsal deiim olduunu syler. Ana izgileriyle demiryolunun iletisi tad kmr ya da yolcular deil, yeni bir dnya gr, yerleim alanlarnn yeni stats vb.dir. TVnin iletisi aktard imgeler deil, dayatt yeni iliki ve alglama tarzlar, ailenin ve topluluun geleneksel yaplarnn deiimidir.20 Medya almalar alannda sz edilmesi gereken bir dier unsur da feministlerin katklardr. Feminist kltrel almalar ve feminist film kuram gibi yaklamlar,
18. bid., s.9. 19. Jrgen Habermas; The Structural Transformation of the Public Sphere, Cambridge: Polity Press, 1996; Craig Calhoun (ed.), Habermas and the Public Sphere. Cambridge The MIT Press, 1997. 20. Jean Baudrillard, Tketim Toplumu, Ferda Keskin, Hazal Deliceayl (ev.), stanbul: Ayrnt Yy., 2008, s. 155.
41
popler kltr rnlerinde kadnn temsili ve sunuluu gibi sorunlarla ilgilenmilerdir ve almalarnda temel olarak konuya eilmilerdir. ncelikle, kadnlarla ilgili kltrel metinlere eletirel ve kuramsal bir ekilde yaklamlardr. kinci olarak kltrel rnlerde kadnlarn cinsel obje haline getirildiini savunarak, zellikle pornografiye kar kmlardr. Son olarak da feminist film kuram, kadnlarn gerek varolu koullarn arptan kadn temsillerine meydan okur.21
2.7.
KTLE LETMNN UNSURLARI VE TOPLUMSALKLTREL LEVLER
letiim terimine gz atmak medya-kltr etkileimini konu alan bu alma asndan faydal olacaktr. letiim, anlaml mesajlar kanalyla yz yze veya fiziksel olarak hazr bulunan bireyler arasndaki toplumsal etkileimi ifade eder; ancak kitle iletiimi sz konusu olduunda iletiimsel srecin doasnn deitiini belirtmek gerekir. Kitle iletiiminde bireyler, mesajlarn retildii, datld ya da iletildii yerde fiziksel olarak bulunmazlar.22 Mesajlarn retim, datm ya da iletiminde yer alan unsurlar ve aktrler, yz yze iletiim zellii olan, annda gerekleen ve geri besleme kaynaklarndan yoksun kalrlar. Mesajlar, izleyicilerin tepkileri dikkate alnmadan iletilir. Bundan ortaya kan belirsizlik, pazar aratrmalarndan elde edilen bilgiler ya da izlenme oranlarnn lm ve izleyici tepkilerinin rutin olarak takibi gibi yntemlerle giderilmeye allr. Kitle iletiiminin unsurundan sz etmek mmkndr. lk unsur; retim ve datm srecidir yani, kitle iletiim materyalini retme ve zel iletiim kanallar yoluyla iletme ve yayma srecidir ki bu sre belirli kurumsal dzenlemeler ierir. kinci unsur, medya mesajnn inasdr. rnein televizyon sz konusu olduunda kullanlan dilin sz dizimi, biimi ve tonu; sz ve grntnn yan yana bulunmas, kullanlan grnt alar, renkler, sekanslar, anlatnn yaps, st ses ya da geri dn (flashback) gibi zel aralarn kullanm; mizah, cinsellik ve iddet gibi zelliklerle gerilimin birletirilme biimleri saylabilir. Kitle iletiiminin nc unsuru ise medya mesajlarn alma ve iselletirme srecidir. Aratrmalarn pek ou medya mesajlarnn alnmas ve izleyicilerin tepkilerinin doas ve
21. Nilfer korkmaz, Kltrel ncelemeler Geleneinde Kltr, Popler Kltr ve deoloji Sorunu, Medya Popler Kltr ve deoloji, Levent Yaylagl, Nilfer Korkmaz (der.), s. 182. 22. John B. Thompson, Kitle letiimi ve Modern Kltr: Eletirel Bir deoloji Kuramna Katk, Medya, PopThompson, ler Kltr ve deoloji, Levent Yaylagl, Nilfer Korkmaz (der.), Ankara: Dipnot Yy., 2008, s. 78.
42
bykl zerinde yaplmtr ve yaplmaya devam etmektedir. Bu aratrma ise yukarda iaret edilen kitle iletiim aralar ve medyann kltrel srelere etkileri balamnda televizyonun Trk kltrne etkilerine dair toplumun algsn ortaya koymay amalayan bir almadr. Kitle iletiim aralarnn ilevlerine dikkat ekmek istendiinde ilk akla gelenin bilgi edinme ve edindirme olduu sylenebilir. Ancak bunun tesinde bir kltr aktarma, sosyalleme arac olarak rol stlenen medya aralarnn kresel kltrn evrensellemesine de katk salad bir gerektir. Stuart Hallun da belirttii gibi zellikle uydu yaynnn yaygnlamasyla birlikte televizyon yaynclnda ulusal snrlar alm, kresel dzeyde bir etkileimden ve bir kresel kitle kltrnden sz edilir hale gelinmitir. Kitle iletiim aralar arada uzun mesafeler olmasna ramen corafi olarak ayr blgelerdeki insanlarn birbirlerinden haberdar olmalarna; dahas kimi insanlarn tekilerin hayatlarna vkf olmalarn salar. Bylece grnt resim, szn (efsane, hikaye) ve yaznn geleneksel hakimiyetini elinden alr. Farkl kltrlere dair merak; ilgili videolarn, belgesellerin izlenmesiyle giderilmeye balandnda, uzaktaki bilinmeyenin esrarengiz havasn ortadan kaldrr. Fransz sosyal bilimci Pierre Bourdieu televizyona kmann grnr olmak kaygsndan ileri geldiini savunur, zira olmak artk alglanm olmaktr.23 Ona gre insanla syleyecei sz olup olmad kaygsn tamakszn televizyona kmay kabul etmek demek, oraya bir ey sylemek iin deil kendini gstermek ve grnm olmak iin kmak anlamna gelmektedir.
2.8.
MEDYA VE ZLEYC KTLES
Adornonun iaret ettii tketicinin nesnelemesi sreci ayr bir tartma alan amakla birlikte lkemizdeki tartmalar gz nnde bulundurulduunda televizyon yaynlarnn ahlaki ve kltrel mesajlarndan izleyicinin kendini ne kadar uzak tutabilecei sorusu akla gelmektedir. Bu balamda televizyon izleme srecinde izleyicinin edilgen bir alc olduu fikri 1960lardan sonra deimeye balamtr. Kullanmlar ve Doyumlar yaklam ilevselci perspektiften izleyicilerin televizyonu neden izlediklerinin cevabn aramtr. Bu yaklamn nde gelen isimlerinden McQuail ve arkadalarnn yapt almalarda kiilerin televizyon ile karladklar ihtiyalar yle sralanr: Gndelik skntlardan ka,
23. Pierre Bourdieu, Televizyon zerine, Turhan Ilgaz (ev.), stanbul: Yap Kredi Yy., 1997, s. 18.
43
elenme, bakalaryla iliki kurmak, kimlik oluturma srelerinde deerlerin pekitirilmesi, sorun zme yollarnn renilmesi, dnya olaylaryla ilgili bilgilenme.24 te yandan, iletiim almalarnda nc kii etkisi olarak ifade edilen yaklama gre insanlar medya ieriklerinin dier kiileri kendilerinden daha ok etkiledii dncesindedirler. Bunun sebebi kiinin sz konusu etkinin farknda olmas nedeniyle etki altnda kalmasnn engellenecei fikridir. Bu gr sansr uygulamalarnn neden desteklendiini gstermektedir. Etki paradigmas iinde yer alan aratrmalarda ise televizyon izleyicileri ara karsnda etkiye tamamen ak ve pasif olarak resmedilmi, izleyici kitlenin program mesajnda ne syleniyorsa onu anlad ifade edilmitir. te yandan yukarda deindiimiz Kullanmlar ve Doyumlar yaklamnda ise izleyici ve televizyon program arasndaki iliki tersi ekilde okunmu ve program ieriklerinin izleyicinin ihtiyacna gre ekillendiinden bahsedilmitir. Ancak program ieriklerinin belirleyici unsurunun izleyici kitlenin tercihlerinden ok ticari kurulularn kar amal stratejileri olduu bilinen bir gerektir. zellikle kltr endstrisi kavramsallatrmas, sermayenin medya aracl ile kltrn metalamasna yol atn savunarak sermaye-kltr ilikisin dorulamakta ve kltr rnlerinin kitle iletiim aralar kanalyla geni tketici kesimlere ulatrlmasn saladn gstermektedir. Aada da iaret edilecei zere reklam ve reyting tartmalar da kltrn metalatrlarak ticari tketim malzemesine dntrebilecei grn glendirmektedir. zleyici aratrmalar alannda ortaya kan bir dier nemli yaklam yukarda da belirtildii gibi Stuart Hallun iletiim almalarnda dnm noktas olan yaklamdr. Halla gre medya metinlerinde sunulan egemen ideoloji, tm medya okuyucular tarafndan ayn ekilde anlamlandrlmaz, Hall, kodlama ve kod-amlama (encoding-decoding) olarak adlandrd yaklamnda, yapsal dilbilim geleneine dayanan, anlamn snrlandrldn belirten yaklamn yerine, medya metinlerinin bir mcadele alan olduunu ve izleyicilerin bu metinleri farkl ekillerde okuyabileceklerini savunmutur. Buna gre, metni retenin kodlad anlam ile aktif okuyucunun kod amn yaparak anlamlandrd metin, anlam asndan birbirlerinden farkllaabilir. Medya metinlerini okurken ya, cinsiyet, eitim, kken, gelir durumu gibi faktrler farkl anlamlandrmalara yol aabilir. Buna gre, farkl okuma tarz vardr. Bunlar egemen okuma, mzakereli okuma ve kart okumadr. Egemen okuma, medya
24. Oya ak Aydn, ibid., s. 120.
44
metinlerini yazanlarn istedikleri ynde metni anlamlandrmaktr ki burada kodlanan anlam ile kod am yaplan anlam arasnda uyum vardr. Mzakereli okuma, medya ieriklerini kendi toplumsal karlar asndan tartarak okumay ifade eder. Yani kodlanan mesaja kar, izleyici/okuyucu kendi yorumuyla belli noktalarda itiraz eder. Kart okuma ise, izleyici ve okuyucularn medya metnini hazrlayanlarn amacnn tam kart bir amala okunmasdr. Burada izleyici, iletilmek istenen anlam tmyle reddeder ve kendi anlamn retir. Ancak her halkarda izleyici kendisine sunulan metne eklemlenir.25 Buna ek olarak, ortaya kan yeni iletiim olanaklaryla televizyon karsndaki izleyicinin pasif ve edilgen konumundan kabildiine dair tespitler eitli ekillerde ortaya konmutur. rnein, dijital yayncln gelimesiyle birlikte yaynlarda interaktivite salanm; bylece izleyicinin televizyon zerinden yayn kuruluuna balanabilmesinin mmkn olmasyla birlikte, geleneksel televizyonun tepeden inme ve tek ynl iletiim modelinin deitiine inanlmaktadr.26 Gnmzde izleyici, daha sonra izlemek zere programlar kayt edebilmekte bylece zamanlama asnda kontrol eline alabilmektedir. Ayrca izledii programla ilinti olan web siteleri araclyla grlerini iletebilmekte veya e-posta gnderebilmektedir. Yine programn yalnz izleyicisi deil katlmcs olmak zere eitli aralar (telefon, faks) kullanabilmektedir. Son olarak kimi spor kanallarnda olduu gibi izleyiciler yayn srasnda kamera alarn deitirebilmekte veya tekrar izleyebilmektedirler. rnein Fransada Canal Plus izleyicileri, Formula yarlarn izlerlerken arabann iindeki ya da pistin yanndaki teknik destek nitelerinde yer alan kameralarn grntlerini seebilmektedirler.
2.9.
MEDYADA TEKELLEME VE KLTREL TKETM
1980lerden itibaren benimsenen neo-liberal politikalarn bir uzants olarak medya sektrnde de giderek devlet kontrolnn ve dzenlemelerinin azalarak, arz ve talebin birbirini dengelemesi sistemine dayanan piyasa ekonomisi artlar kendini gstermeye balamtr. Bu balamda seksenli yllar ABD ve Avrupada iletiim sektrnde devletin yayn tekelinin kaybolduu ve ticari medya tekellerinin ba gsterdii yllar olarak bilinir. Tekelleme sreci medya rnlerinin retim ve datmnda nce kk orta boy irketlerin ortadan kaybolmas daha sonra
25. Nilfer Korkmaz, ibid., 181. 26. Blent apl, Medya ve Etik, stanbul: mge Yy., 2002, s. 68. apl
45
byk irketlerin ya tek balarna ya da baka irketlerle birlemek suretiyle piyasada egemen duruma gemesi olarak tarif edilir. Tekelleme piyasada rne fiyat bime, kaliteyi belirleme gibi son derece nemli hususlar belirleme kapasitesini de ifade eder. Zaman iinde tekellerin says azalma eilimi gsterir, zira kreselleen dnya artlarnda nce ulusal snrlarda yaanan tekelleme daha sonra uluslararas dev irketlerce rekabeti yok etmesi ve ulusal piyasalar da altst etmesi ile takip eder. Bu adan bakldnda tekellerin saylarnn azalmas ile ters orantl olarak izleyiciler zerindeki etkinlikleri ve gleri artmaktadr. 27 te yandan, izleyici kitlenin yayn etkileme gc piyasann belirleyici rolnn ok altnda kalmaktadr. Yaynlanan popler kltr rnleri ile ilgili seyirciden ilgili denetleme kurullarna iletilen tepkiler yayn politikas ile ilgili ciddi bir dnme yol aamamaktadr. zleyici tarafndan seim ve semenin anlam rekabet piyasas tarafndan nceden yaplandrlmakta, belirlenmektedir.28 Konumuz asndan medyada ve zellikle televizyon alannda tekellemenin arz ettii nem televizyon yaynlarnn eitliliindeki azalma ile ilgilidir. Farkl izleyici gruplarnn duygu, dnce ve hassasiyetlerinin yaynlanan rnlerde daha az temsil bulmas giderek daha antidemokratik bir iletiim alan ortaya koymaktadr. Bu balamda demokratik toplumlarda devlet mdahalesinin, sansrn, azalmasnn sanld gibi bir zgrleme sonucunu getirmediine inanan pek ok entelektel bulunmaktadr. Kamunun menfaatlerini korumak iin gelen en ufak uyary sansr olarak gren medya tekelleri, Gerbnere gre de adeta kk birer devlet gibi hareket etmekte ve sadece kendi setikleri hayat tarzlarn, dnce biimlerini ve hayal dnyalarn ekrana getirmek suretiyle bunlarn dndaki toplumsal resme sansr uygulamaktadrlar.29 Bu almada aratrlmas hedeflenen konulardan biri de halkn, farkl kltr, inan ve gruplarn televizyonda temsilleri ile ilgili nasl bir algya sahip olduu olgusudur. Bu konunun Trkiyede demokratikleme, oulculuk ve kltr politikalar asndan yadsnamaz nemi olduu dnlmektedir. Zira tekelleme ile ortaya kan ve baz gruplarn rtl bir biimde filtrelenmesi sonucu grnmez hale getirildii artlarda toplumsal bir yabanclama da kendini gsterebilmektedir.
27. Gliz Ulu, Kreselleen Medya: ktidar ve Mcadele Alan, stanbul: Anahtar Kitaplar, 2003, s. 270- 271. 28. bid., s. 275. 29. Scott Stossel, The Man Who Counts the Killings, The Media Morality, Robert M. Baird and et al. (ed.), NY: The Prometheus Books, 1999, s.335.
46
2.10. MEDYA, TCARET, REKLAM VE REYTNG LKLER

Tketici topluluun geniledii ve hedeflendii ekonomik sistemde nemli bir sat ve istihdam kayna olan reklam, Adornoya gre kltr endstrisinin yaam iksiridir. yle ki, ABDde yaplan yllk 279 milyar dolarlk reklam harcamasnn her dolar ABDde 69 tekil i olana yaratrken, bu harcamann her bir dolar ortalama 8.7 dolarlk ilave sat da beraberinde getirmektedir.30 Trkiyede de toplam 3.211 milyon dolarlk medya yatrmnn 1/4n reklam harcamalarnn oluturduu grlmektedir. te yandan, Trkiyede toplam medya yatrmlarnn yaklak %56snn televizyona yapldn gz nnde bulundurunca bu kitle iletiim aracnn ne denli mhim bir ticari aygt olduu daha net grlmektedir.31 Medyann ticarilemesinin bilgi retiminin ve yaylmasnn demokratiklemesi yerine bilginin g sahibi medya sahiplerince daha kolay ynetilir hale geldiini dnen sosyal bilimcilerin tezlerini glendiren bir veri de reklam gelirlerinin dalm ile ilgilidir. Televizyonculuk iin ekmek su kadar temel bir ihtiyac ifade eden reklam gelirleri alternatif yayn organlarn da besledii lde demokratik bir medya sektrnden bahsedilebilir. Ancak dnyada da Trkiyede de reklam pastas birka byk medya grubu tarafndan paylalmaktadr. rnein, 2010 yl itibari ile Trkiyede toplam reklam gelirlerinin %68ini sadece 5 televizyon kanal elinde tutmaktadr: Kanal D Doan Medya Grubu (%24), ATV- Turkuvaz Medya (%20), Star TV- Doan Medya Grubu (%9), Show TV- Cukurova Grubu (%9) ve FOX (%7). Bu rakamlar doru anlamlandrabilmek iin birka noktaya da aklk getirmek gerekmektedir. Doas itibariyle reklam verenler rnlerini satmay hedeflerler ve rnlerini daha ok kiiye tantmak iin bata televizyon olmak zere pek ok kitle iletiim aracndan istifade ederler. Reklam verenlerin televizyon zelinde en ok tercih ettikleri reklam aral ise izleyici saysnn en yksek olduu primetime yayn saatleridir. Reklam rekabeti de daha ok bu snrl zaman aral zerinde gereklemektedir. Bu balamda prime-timeda yaynlanan program trlerinin izleyici tarafndan en ok tercih edilen trler olduunu varsayabiliriz. Yerli diziler bu aralkta yaynlanan programlar arasnda stnle sahiptir ve bu sebeple daha ok reklam geliri ekmektedirler. 2008 ylnda Medya Takip Merkezinin yapt bir aratrmaya gre en ok reklam alan program tipleri arasnda yerli dizilerin dikkat ekici bir stnl vardr. stanbul Serbest Muhasebeci Mali Mavirler Odasnn
30. Bkz. IHS Global Insight- The Advertising Coalitionn 2010 tarihli aratrmas. The 31. Bkz. Reklamclar Dernei yesi Medya Ajanslar
47
(SMMMO) yapt Dizi Ekonomisi aratrmasna gre ise televizyonlarn prime timelarnn %80ini diziler igal ederken, prime timedaki reklam gelirleri ise televizyonlarnn kazancnn %70-80ini oluturmaktadr.32 Prime- time ve primetime d verilere bakldnda da Trkiyede kiilerin gnlk hayatlarn ve tarihi olaylar konu alan diziler %40, haber programlar %29 ve kadn programlar %6 izlenme oranyla dikkat eken popler kltr rnleridir.33 Bu ilginin televizyon kanallarna reklam geliri olarak yansmas da olduka cmert olmutur. Primetimeda yaynlanan diziler ile prime-time dnda yaynlanan kadn programlarnn reklam geliri ise birbirinden ok uzaktr. rnein, Trkiyede ATVnin reklam gelirlerinin %70i dizilerden salanrken, bu program trn reyting olarak en yakndan takip eden kadn programlar ancak gelirlerin %16sn salamtr. Hi kuku yok ki, bu kadar youn bir ilgi gren ve belki de gnmzn en nde gelen popler kltr rn televizyon yaynlarnn kltrel srelere etkilerinin toplum yani seyirci/tketi kitle tarafndan nasl algland nemli bir soru olarak karmza kmaktadr. Bu aratrma toplumun kltr politikalar ve kltrel deerlere ilikin grleri yannda televizyon programlarnn kltrel deerleri yanstma biimlerini nasl algladn gstermeyi amalamaktadr. Kitle iletiim aralar ve zellikle 20 yyn ikinci yarsndan itibaren bir ok lkede insanlarn en sk kulland elence aralarndan biri olan televizyon sz konusu olduunda, tketici alkanlklar yannda programlarn izlenme oranlar da medya, sermaye ve kltr ilikilerinde nemli bir unsur olarak tartmalara dahil edilmektedir. Bu balamda devlet tekelinin zayflamas ve serbest piyasa ekonomisinin ykselii ile birlikte televizyon yaynclnn bir kamu hizmeti olduu fikrinden giderek uzaklalmas ve bir ticari faaliyet alan olarak alglanmaya balanmasyla yayn ieriklerindeki seiciliin ne ynde deitii sorusu da dikkat ekmeye balamtr. zel televizyonlar kr amacyla kurulmu ticari iletmeler olmak bakmndan yksek kazan elde etme peindedirler. Reyting lmlerini esas alarak yayn politikasn oluturan televizyon kurulular izleyici taleplerini ve memnuniyetini gz nnde bulundurduklarn ve bu dorultuda yayn yaptklarn savunurken; izleyici durumundaki vatandalarn yaynlardan memnuniyet dereceleri ise yeterince aratrma ve tartma konusu olamamaktadr. Zira televizyonlar iletiim stnln kullanarak tek ynl olarak izleyici talepleri ve beenileri dorultusunda yayn yaptklar izlenimini vermektedirler.
32. Bkz. Hrriyet Gazetesinin 04.10.2008 tarihli ve Dizi Ekonomisi 1 Milyar YTLye ulat balkl haberi. http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=10039151 33. Bu bilgi 02.10.2010- 08.10.2010 tarihleri arasnda dizi, haber program, kadn program, Yarma programlar, sinema filmleri, spor haberleri, mizah programlar gibi popler program trlerinin reyting lmlerini yanstmaktadr.
48
Yayn ieriklerine ilikin memnuniyet oranlar llmeden, izleyicilerin tkettikleri rnlerin kalitesine ilikin grleri alnmadan programlarn seyredilmi olmas beeninin tek lt olarak yanstlmakta ve reyting lm sonular da bu iddiann dorulanmas iin kullanlmaktadr. Televizyonlarda toplumu rahatsz eden ierik ile ilgili baz dzenleyici ve denetleyici tedbirler de yok deildir. Ancak, izleyicinin yksek eletirisine maruz kalan programlarda grlen yksek sansasyonellik reklam gelirlerini muhafaza edecek derecede reytingi koruyabilmektedir. Reytingler bu ekilde popler kltr piyasasnn llebilirlii varsaymna dayanan bir yaklamn uzants olurken, aslnda izleyici de giderek daha ok llebilir bir meta olarak grlmeye balanmtr. Reytingler izleyiciyi sadece bir izleyici kitlesi olarak homojenletirirken, onlarn sosyal, siyasal, kltrel ve etnik kimliklerini yanstma kaygs gtmemektedir. Ayrca reytinglerde ifade bulan saylar ve oranlar izleyicilerin ekran karsndaki duygularn ve programa ynelik tepkilerini de gstermemektedir.34 Televizyonculukta adeta sektrel bir lokomotif haline gelen reyting ve reklam olgular pek ok etik kaygnn da nne gemi grnmektedir. Reklam gelirinin artmas iin daha ok izleyiciye ulamak, daha ok izleyiciye ulamak iin de daha sansasyonel ierikli popler kltr rnlerini kullanmak bir adan ksr bir dng haline gelmitir. Televizyonlarda yaynlanan program ierii ile izleyici kitle, o kitlenin aidiyet duyduu kltrel kimlik ve o kltrn farkl corafyalardaki algs her geen gn artarak birbirinden bamsz olgular olarak deerlendirilmektedir. Bylece kltrel deerlerden ve hassasiyetlerden bamsz hazrlanan TV program ierii Adornonun ifadesi ile ticarilemenin getirdii bir sansasyonellik damgas tamaktadr.35 Habermas ise popler kltrn bir tketim nesnesi haline gelmesine dikkat ekmekte, ticari karlarn kamu karlarnn nne getiini belirtmektedir. Bu sre ierisinde demokratik tartma, siyaset, din ve benzeri deer ykl konular deersizleip tketim unsuru nesneler haline gelmekte, adeta iletiim aralarnda sahnelenen bir oyuna dnmektedir.36 Bir noktada yaygn bir iletiim aygt olan televizyonun ticarilemesi Baudrillardn ifadesi ile kitleler iin bir aldrmazlk retmektedir. Bu aratrma, kltrel deerler ve bu deerlerin temsili ve yanstlmas sz konusu olduunda, toplumun kamu zel televizyon yaynlarnn konu ve ieriklerine ilikin alg ve dncelerini tespit etmeyi amalamaktadr. Reyting oranlarnn tek bana
34. apl, bid. s.162- 163. 35. Beybin Kejanlolu, letiim ve Medya, Ankara: Bilim ve Sanat Yaynlar, 2005. , 36. Celaleddin elik, Kitle letiim Aralar ve Popler Kltr likisine Sosyolojik Bir Yaklam, Medyada Yeni Yaklamlar, Metin Ik (ed.), Konya: Eitim Kit., 2004,. s. 71- 72.
49
program ieriklerinin kalite, yeterlilik ve beenirlik lt olamayacandan bu almann, toplumun yerel ve oul kltrel deerlerin televizyon programlarnda temsiline ilikin alglarn lerek nemli bir doldurmas beklenmektedir.
2.11. TELEVZYONUN TOPLUMSAL ETKLER

Televizyon yaynlarnn balamas nemli toplumsal deiimleri de beraberinde getirmitir. lk yllarda snrl yaynlar yapan ve snrl bir kitleye ulaan, kamu kontrol ve denetimi altnda olan televizyon yayncl teknolojik gelimeler ve yeni yayn politikalarnn da etkisiyle eitlenerek geni kitlere ulamaya balam, zel sektrn de bu piyasaya girmesiyle birlikte ciddi bir byme yaamtr. Bu genileme ve bymenin en arpc rneini BBC televizyonu rnei zerinden grmek mmkndr. Kasm 1936da ilk kez aldnda gnde sadece iki saat yayn yapan kanal bugn farkl tematik kanallar, program eitleri ve yzlerce muhabiri ile kresel bir yayn kuruluuna dnmtr. Televizyon, 20. yy.n ikinci yarsndan itibaren yaygn bir iletiim ve elence arac haline gelmi, bir baka deyile televizyon izleme uyuma ve almann dnda toplumun nc en nemli etkinlii olmutur.37 Amerika Birleik Devletlerinde ekonomik bunalm ve yaygn radyo endstrisinin bulunmas nedeniyle TV yayncl balangta gerekli hz gstermese de Temmuz 1941de NBS ve CBS TV ebekeleri kurulmu ve New York blgesinde haftada 15 saat olmak zere yaynlara balanmtr. Bir sene ierisinde sekiz yeni istasyon daha yayna balam ve sava sonrasnda Amerikann nc yayn kuruluu NBS, CBS ve DuMont yaynlarna hz vermitir.38 Bugn gelinen noktada televizyon yaynlar uydu ve gelimi dier aralarla dnyann pek ok lkesinde olaylarn yaand anda izlenebildii yaygnla erimi, siyaset, ekonomi ve kltr gibi toplumsal kurum ve sreleri etkileme gcne ulamtr. Trkiyede ise ilk TV almalar renciler iin eitsel amalarla kullanlmak amacyla 1948de stanbul Teknik niversitesinde balamtr. 1961 ylnda 359 numaral Radyo Televizyon st Kurulu Yasas kartlm ve 1 Mays 1965 tarihinde radyo ve televizyon yayncl Trkiye Radyo ve Televizyon Kurumuna (TRT) verilmitir. Televizyon yayncl ise ancak 31 Ocak 1968de Ankarada deneme yayn olarak balamtr. Bu yaynlar haftada gn olarak ve sadece Ankara
37. Milly Buonanno, The Age of Television, Jennifer Radice (ev.), Malta: Gutenburg Press, 2008, s.11,12. 38. Emir Turam, Medyann Siyasi Hayata Etkileri, stanbul: rfan yy., 1994, s. 88.
50
ve yakn evresinde izlenebilmitir. te yandan halka ak deneme yaynlarnn balamasndan hemen sonra, Kasm 1969da Yksek Planlama Kurulu, 1971 ylnda Trkiye apnda bir ulusal televizyon ebekesinin kurulmasn kararlatrmtr. Geleneksel olarak temel ilevinin bilgilendirme olduu dnlen televizyon yayncl, seksenli yllarn banda hkmetin neo-liberal politikalar sonucu zerklemeye balamtr. Trkiyede televizyon yaynclnda oulculuun balangc saylan ilk zel kanallar 1991den itibaren yurtdndan uyduyla yayn yapmaya balam, yeni kanallarn almasyla sektr hzlca bym ve rekabet alan genilemitir. Televizyon yaynlarnn geni kitlere ulamas, dil, sylem ve ierik olarak toplum zerindeki etkileri sosyal bilimcilerin yakndan ilgilendii konular arasnda yer almtr. Kimi aratrmaclar, toplum zerindeki etkisinin younluunu gz nnde bulundurarak televizyonun Batda tarihteki kurumsal dine eit bir kltrel gce dntne dikkat eker. Buna gre televizyon merkezi bir sistem haline gelmi; bir zamanlar dinin oluturduu kltrel hakimiyete benzer bir etki yaratmtr. Televizyon toplu bir ritele katlma, hayatn anlamna dair bir inan birlii oluturma ve doru yaam biimini benimseme gibi dini ihtiyalarn giderilmesine benzer bir tatmin duygusu oluturmaktadr.39 Bu gzlem ilk bakta abartl grnse ve genellemeci armlara neden olsa da kullanlan metafor, yani televizyonun toplumsal etkisi grmezlikten gelinemez. Medyann gc deerleri, olaylar, haberleri, kltr daha genel bir ifade ile dnyay izleyici kitlesine sunma imkanndan kaynaklanmaktadr. Medyann gcnn iki unsuru vardr, ya da iki unsurla gcn pekitirir: Bunlardan birincisi medyann seici yani istedii eleri yanstma tercihine sahip olmasdr. kincisi ise seilen eleri yine istedii ereveleme ile belirli bak as ile anlatma ve sunma imkanna sahip olmasdr.40 te medyann bu gcdnden dolay su oranlarnn, iddetin, cinsel sularn ve yabanclamann artmas televizyon ve dier kitle iletiim aralarnn bu tr toplumsal sorunlardaki roln tartlr hale getirmitir. Bu aratrma, televizyon yaynlarnn etkilerinin toplum tarafndan nasl alglandn, program ieriklerinin kltrel deer ve sreler yannda ocuklar ve genler zerindeki etkilerine ilikin grlerini ortaya karmay hedeflemektedir.
39. Stossel, ibid., s. 333. 40. Ciaran McCullagh, Media Power, A Sociological Introduction, New York: Palgrave, 2002, s. 36.
51
a bcd e fg
3. A R A T I R MA BULG UL A RI
3.1.
KATILANLARIN PROFL
Yz yze grme yntemi ile yaplan aratrmaya katlanlarn cinsiyet, ya, eitim, medeni durum ve alma durumlarna ilikin profil bilgileri aadaki tablolarda gsterilmitir.
TABLO 1. ARATIRMAYA KATILANLARIN CINSIYETE GRE DAILIMI. Kadn Erkek Toplam Say 1370 1357 2727 Yzde 50,2 49,8 100,0
Ankete katlanlarn kadn-erkek dalm: %50,2 kadn, %49,8 erkek eklindedir. Ankete sonularndan da anlald gibi rneklem grubu arasnda cinsiyet temsili asndan dengeli bir dalm sz konusudur.
TABLO 2. ARATIRMAYA KATILANLARIN YA GRUPLARINA GRE DAILIMI. Geerli 15 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 + Toplam Say 677 605 502 412 531 2727 Yzde 24,8 22,2 18,4 15,1 19,5 100,0
Ankete katlanlarn ya oranlar: 15-24 ya aralnda olanlar %24,8; 25-34 ya aralnda olanlar %22,2; 35-44 ya aralnda olanlar %18,4; 45-54 ya aralnda
53
olanlar %15,1 ve 55 ya zerinde olanlar %19,5dir. Aratrma sonularnn da gsterdii gibi her ergenlik ve ilk genlik dnemlerinden itibaren her ya grubu rneklem iinde yer almtr.
TABLO 3. ARATIRMAYA KATILANLARIN EITIM DURUMLARINA GRE DAILIMI. Say Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Toplam 1885 583 259 2727 Yzde 69,1 21,4 9,5 100,0
Ankete katlan 2727 kiiden Dk Dzeyli Eitime sahip olanlarn oran %69,1, Orta Dzeyli Eitime sahip olanlarn oran %21,4, Yksek Dzeyli Eitimlilerin oran ise %9,5dir.
TABLO 4. ARATIRMAYA KATILANLARIN MEDENI DURUMLARINA GRE DAILIMI. Say Bekar Evli Dul/boanm Toplam 830 1740 157 2727 Yzde 30,4 63,8 5,8 100,0
Ankete katlan 2727 kiinin %63,8i evli, %30,4 bekar, % 5,8i dul ya da boanmtr.
TABLO 5. ARATIRMAYA KATILANLARIN EN SON BITIRDIKLERI OKULA GRE DAILIMI. Say lkretim Lise n lisans/Yksekokul Faklte Yksek lisans Doktora Toplam 1885 583 110 119 26 3 2727 Yzde 69,1 21,4 4,0 4,4 1,0 ,1 100,0
Ankete katlan 2727 kiinin %69,1i ilkretim diplomasna sahiptir. %21,4 Lise, %4,4 Faklte, % 4 Yksekokul, geri kalanlar ise yksek lisans/doktora diplomalarna sahiptir.
54
A R A T I R M A B U LG U L A R I
TABLO 6. ARATIRMAYA KATILANLARIN ALIMA DURUMLARINA GRE DAILIMI. Say alyorum/ile ilgim sryor sizim, i aryorum almyorum Geersiz Toplam 1258 63 1398 8 2727 Yzde 46,1 2,3 51,3 0,3 100,0
Ankete katlanlarn %51,3 herhangi bir ite almamaktadr. %46,1i fiili olarak almaktadr. %2,3 ise isizdir.
3.2. KLTR BAKANLII VE KLTR POLTKALARINA LKN GRLER

TABLO 7. KLTR BAKANLIININ, KLTREL DEERLERI KORUMASI, TANITMASI VE ZENGINLETIRMESINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?). Say Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunmaktadr. Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine yeterli lde katkda bulunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 1350 Yzde 49,5
874 503 2727
32,1 18,4 100,0
Katlmclarn yzde 49,5i Kltr Bakanlnn kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnrken, yzde 32,1i buna katkda bulunduunu dnmemektedir. Yzde 18,4lk bir kesim ise bu konuda fikir beyan etmemitir. Katlmclarn yzde 49,5nin Kltr Bakanlnn kltrel deerlerin korunmas tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnmesi toplumun mevcut politikalar yksek oranda onayladn ve yeterli grdn gstermektedir. Bununla birlikte tersini
55
dnenlerin yzde 32,1 gibi bir oranda kmas zerinde dnlmesi gereken bir istatistiktir. Bu dnce olanlarn hangi konularda yetersizlikler grdnn ve hangi politikalar onaylamadnn tespit edilmesi gelecee dnk planlamalar asndan nem arz etmektedir. Olumlu / olumsuz dnenlerin yannda fikir belirtmeyenlerin yzde 18,4 gibi yksek bir orana sahip olmas Kltr Bakanlnn almalarnn toplum nezdinde bilinirliinin artrlmas gereine iaret etmektedir.
TABLO 8. KLTR BAKANLIININ, KLTREL DEERLERI KORUMASI, TANITMASI VE ZENGINLETIRMESINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunmaktadr. Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine yeterli lde katkda bulunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 46,5% Erkek 52,5%
29,9% 23,6% 100,0%
34,3% 13,3% 100,0%
Kadnlarn yzde 46,5i ve erkeklerin yzde 52,5i Kltr Bakanlnn kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnrken, kadnlarn yzde 29,9u ve erkeklerin yzde 34,3 bu gre katlmamaktadr. Fikir beyan etmeyenlerin oran ise kadnlarda yzde 23,6 iken, erkeklerde yzde 13,3tr. Kltr Bakanl almalar erkek katlmclar tarafndan daha yksek bir bilinirlik oranna sahiptir. Benzer ekilde fikir belirtmeyen kadnlarn oran erkeklerin orannn iki katna yakndr. Bu durum Trkiyede kadnn toplumsal hayata katlm dzeyiyle de ilikili deerlendirilebilir. Kadnn alma hayatna katlmnn ve Trkiyede okul ncesi eitim orannn dk olmas birlikte dnldnde kadnn ocuklarn geliimi zerindeki etkisi daha fazladr. Bu bakmdan kadnlarn Kltr Bakanlnn almalarndan daha az haberdar olmas ocuklarn da dolayl olarak bu durumdan etkilenmesine neden olmaktadr.
56
TABLO 9. KLTR BAKANLIININ, KLTREL DEERLERI KORUMASI, TANITMASI VE ZENGINLETIRMESINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunmaktadr. Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine yeterli lde katkda bulunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 +
46,5%
53,1%
49,9%
47,5%
50,3%
31,6%
32,8%
33,5%
34,1%
28,8%
21,9% 100,0%
14,1% 100,0%
16,6% 100,0%
18,4% 100,0%
20,9% 100,0%
Aratrmaya gre 15-24 ya aralndaki katlmclarn yzde 46,5i, 2534 ya aralndakilerin yzde 53,1i, 35-44 ya aralndakilerin yzde 49,9u, 45-54 ya aralndakilerin yzde 47,5i ve 55 ya ve zerindekilerin yzde 50,3 Kltr Bakanlnn kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnmektedir.
15-24
ya
aralndaki
katlmclarn
yzde
31,6s,
25-34
ya
aralndakilerin yzde 32,8i, 35-44 ya aralndakilerin yzde 33,5i, 4554 ya aralndakilerin yzde 34,1i ve 55 ya ve zerindekilerin yzde 28,8i aksi ynde fikir beyan etmitir. Bu konuda fikir beyan etmeyenlern oran yzde 21,9la en fazla 15-24 ya aralndakilerde olurken, en dk de yzde 14,1 ile 25-34 ya aralndakilerdedir. Bu tabloda Kltr Bakanlnn almalarna verilen olumlu, olumsuz ve fikrim yok cevaplarnn ya gruplarna gre genel olarak homojen bir ekilde dald gzlemlenmektedir.
57
TABLO 10. KLTR BAKANLIININ, KLTREL DEERLERI KORUMASI, TANITMASI VE ZENGINLETIRMESINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunmaktadr. Kltr Bakanl kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine yeterli lde katkda bulunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 51,2% 47,1% 42,1%
28,1% 20,6% 100,0%
37,3% 15,6% 100,0%
49,0% 8,9% 100,0%
Tabloya gre dk dzeyde eitim alm katlmclarn yzde 51,2si Kltr Bakanlnn kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnrken yzde 28,1i bu grte deildir. Bu oranlar orta dzeyde eitim alm katlmclarda yzde 47,1 ile yzde 37,3 iken yksek eitimlilerde yzde 42,1 ile yzde 49dur. Dk eitim dzeyindeki katlmclarn yzde 20,6s fikir beyan etmemitir. Katlmclarn eitim seviyesi ykseldike Kltr Bakanlnn almalarna ynelik algnn nitelii deimektedir. Yksek eitim dzeyine sahip kitlenin yarsna yakn olumsuz gr belirtirken orta dzeyde eitime sahip olanlarn yarsna yakn ise olumlu gr belirtmitir. Buna gre eitim dzeyi yksek kitleye ynelik ierik ve tantm faaliyetlerinin artrlmas ve eitlendirilmesine nem verilmelidir. Dk eitim dzeyine sahip katlmclarn nemli bir ksm Kltr Bakanlnn almalarndan memnundur. Sz konusu kitle ierisinde fikir belirtmeyenlerin orannn dier katlmc gruplara gre yksek olmas (yzde 20,6) eitim dzeyi dk kitleye ynelik faaliyetlere arlk verilmesi gereini dndrmektedir.
58
TABLO 11. KLTR BAKANLIININ, TARIHI VE KLTREL MIRASI KORUMAYA VERDII NEMIN YETERINCE BILINIP BILINMESINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmektedir. Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmemektedir. Fikrim yok. Toplam 1002 1133 592 2727 Yzde 36,7 41,6 21,7 100,0
Katlmclarn yzde 36,7si Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilindiini dnrken yzde 41,6s aksini dnmektedir. Katlmclarn yzde 21,7si ise konu hakknda fikir beyan etmemitir. Bu veriler bir nceki tablodaki sonucu teyit etmektedir. Katlmclar arasnda Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya ynelik almalarnn yeterince bilinmedii algs ne kmaktadr.
TABLO 12. KLTR BAKANLIININ, TARIHI VE KLTREL MIRASI KORUMAYA VERDII NEMIN YETERINCE BILINIP BILINMESINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmektedir. Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmemektedir. Fikrim yok. Toplam 34,1% 39,3% 26,6% 100,0% Erkek 39,4% 43,8% 16,8% 100,0%
Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilindiini dnen kadnlarn oran yzde 34,1 ve erkeklerin oran yzde 39,4tr. Bunun yeterince bilinmediini dnen kadnlarn oran yzde 39,3 ve erkeklerin oran da yzde 43,8dir. Kadnlarn yzde 26,6s ve erkeklerin yzde 16,8i de bu konuda fikir beyan etmemitir. Her kategorideki cevaplara bakldnda kadn katlmclarn Kltr Bakanl almalarna ilikin daha az farkndalk tadklar grlmektedir. yle ki, kadn katlmclar erkeklere gre deerlendirildiinde, sadece fikrim yok kategorisinde (yzde 26,6) daha yksek orana sahiptir. Bu erevede Kltr Bakanl faaliyetleri ierisinde kadnlarn zel bir hedef kitle olarak kurgulanmas yararl olabilir.
59
TABLO 13. KLTR BAKANLIININ, TARIHI VE KLTREL MIRASI KORUMAYA VERDII NEMIN YETERINCE BILINIP BILINMESINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmektedir. Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmemektedir. Fikrim yok. Toplam 40,3% 25 - 34 38,7% 35 - 44 32,9% 45 - 54 32,3% 55 + 36,9%
36,5% 23,2% 100,0%
42,1% 19,2% 100,0%
45,4% 21,7% 100,0%
47,6% 20,1% 100,0%
39,0% 24,1% 100,0%
Tabloya gre 15-24 ya grubu katlmclarn yzde 40,3 Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilindiini dnrken yzde 36,5i bilinmediini dnmekte ve yzde 23,2si ise fikir beyan etmemektedir.
25-34 ya grubundaki katlmclarn yzde 38,7si, 35-44 ya aralndakilerin yzde 32,9u, 45-54 ya aralndakilerin yzde 32,3, 55 ya ve zeri gruptakilerin de yzde 36,9u bu konuda olumu ynde fikir beyan ederken 25-34 ya grubundakilerin yzde 42,1i, 35-44 ya aralndakilerin yzde 45,4, 45-54 ya aralndakilerin yzde 47,6s, 55 ya ve zeri gruptakilerin de yzde 39u olumsuz ynde fikir belirtmitir. Tm ya gruplarnda fikir beyan etmeyenlerin oran yzde 20 civarndadr.
55 ya ve st dndaki kategorilere bakldnda, ya arttka Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel mirasn korunmasna dair almalar hakkndaki bilinirliinin azald grlmektedir. 15-24 ya grubu iinde bu alanda en yksek orana rastlanmakta (yzde 40,3); yine Bakanln tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilinmediini dnenlerin oran da (yzde 36,5) bu grup ierisinde en dk dzeyde kmaktadr.
Genlerin kltrel miras koruma faaliyetlerine ilikin orta ve st ya gruplarna gre daha yksek farkndalk tamas olumlu bir veri olarak not edilebilir. Bu durum, Tablo 31de de grld zere, genler arasnda internet kullanma sklnn ykseklii ile ilikili olabilir. Buna gre, Kltr Bakanlnn sosyal medyay daha etkin kullanmasnn genlere ulama konusunda verimli sonular alnmasn salayabilecei dnlmektedir.
60
TABLO 14. KLTR BAKANLIININ, TARIHI VE KLTREL MIRASI KORUMAYA VERDII NEMIN YETERINCE BILINIP BILINMESINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmektedir. Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmemektedir. Fikrim yok. Toplam 38,8% 32,6% 31,3%
37,6% 23,7% 100,0%
47,9% 19,6% 100,0%
56,4% 12,4% 100,0%
Tabloya gre dk dzeyde eitimlilerin yzde 38,8i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 32,6s ve yksek eitimlilerin yzde 31,3 Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin yeterince bilindiini dnmektedir. Dk seviyede eitimlilerin yzde 37,6s, orta dzeyde eitimlilerin yzde 47,9u ve yksek eitimlilerin yzde 56,4 bu durumun yeterince bilinmediini savunmaktadr. Bu konuda fikir beyan etmeyenlerin iinde yzde 23,7 ile en yksek orana sahip olan grup ise dk dzeyde eitimlilerdir. Eitim dzeyi ile Kltr Bakanlnn tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nem yeterince bilinmemektedir nermesiyle ters orantldr. Ykses eitim dzeyine sahip olanlarn nemli bir ksm (yzde 56,4), Bakanln tarihi ve kltrel miras korumaya verdii nemin bilinmediini dnmektedirler.
61
TABLO 15. KLTR BAKANLIININ BTESININ ARTIRILMASINA ILIKIN GRLER. Say Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr. Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmasna gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 1796 432 499 2727 Yzde 65,9 15,9 18,3 100,0
Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr diyen katlmclarn oran yzde 65,9 iken bu fikre katlmayanlarn oran yzde 15,9dur. Fikir beyan etmeyenlerin oran ise yzde 18,3tr. Katlmclarn nemli bir ksm (yzde 65,9) Kltr Bakanlnn faaliyetlerinin artrlmas iin ihtiya duyulan denein Bakanla tahsis edilmesi gerektiini dnmektedir. Toplumun nemli oranda kltr politikalarn desteklenmesi gerektiini dndn ve kltrel miras ve deerlerimizin korunmasna destek verdii grlmektedir. Bu konuda fikir belirtmeyenlerin orannn yksek olduu grlmektedir. Bu durum katlmclarn belirli bir ksmnn kltr politikalar konusunda herhangi bir tutumlarnn olmadn gstermektedir.
TABLO 16. KLTR BAKANLIININ BTESININ ARTIRILMASINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr. Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmasna gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 64,2% 13,6% 22,2% 100,0% Erkek 67,5% 18,1% 14,4% 100,0%
Ankete katlan kadnlarn yzde 64,2si ve erkeklerin yzde 67,5i kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesinin artrlmas gerektiini dnmektedir. Kadn katlmclarn yzde 13,6s ve erkek katlmclarn yzde 18,1i btenin artrlmasna gerek olmadn belirtmektedir. Bu soru hakknda fikir beyan etmeyenlerin oran ise kadn katlmclarda yzde 22,2 ve erkek katlmclarda yzde 14,4tr. Fikir belirtmeyenler iinde kadnlarn oran daha fazladr.
62
TABLO 17. KLTR BAKANLIININ BTESININ ARTIRILMASINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr. Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmasna gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 66,2% 25 - 34 68,1% 35 - 44 66,7% 45 - 54 65,9% 55 + 61,8%
16,5% 17,3% 100,0%
16,9% 15,0% 100,0%
12,9% 20,3% 100,0%
14,0% 20,1% 100,0%
18,0% 20,1% 100,0%
Tabloya gre kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesinin artrlmas gerektiini dnenlerin oran 1524 ya grubunda yzde 66,2, 25-34 ya grubunda yzde 68,1, 35-44 ya grubunda yzde 66,7, 45-54 ya grubunda yzde 65,9 ve 55 ya ve zerinde yzde 61,8dir. Btenin artrlmasna gerek olmadn dnenlerin oran ise 15-24 ya grubunda yzde 16,5, 25-34 ya grubunda yzde 16,9, 35-44 ya grubunda yzde 12,9, 45-54 ya grubunda yzde 14 ve 55 ya ve zerinde yzde 18dir. Bu konuda gr belirtmeyenlerin oran ise btn ya gruplarnda yzde 15in zerinde ve 25-34 ya grubu hari dier ya gruplarnda olumsuz fikir beyan edenlerden fazladr. Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr/artrlmamaldr ya da fikrim yok diyenlerin orannn ya gruplarna gre genel olarak homojen bir ekilde dald grlmektedir.
63
TABLO 18. KLTR BAKANLIININ BTESININ ARTIRILMASINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GREDAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmaldr. Kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesi artrlmasna gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 65,1% 66,7% 69,1%
15,1% 19,8% 100,0%
17,0% 16,3% 100,0%
18,9% 12,0% 100,0%
Tabloya gre kltrel miras ve deerlerin korunmas iin Kltr Bakanlnn btesinin artrlmas gerektiini dnenlerin oran dk dzeyde eitim alm katlmclarda yzde 65,1, orta dzeyde eitim alm katlmclarda yzde 66,7 ve yksek eitimlilerde yzde 69,1dir. Btenin artrlmasna gerek olmadn dnenlerin oran dk dzeyde eitim alm kiilerde yzde 15,1, orta dzeyde eitim alm kiilerde yzde 17 ve yksek eitimlilerde yzde 18,9dur. Eitim dzeyi arttka Kltr Bakanlnn btesinin artrlmas gerektiini dnenlerin says artmaktadr. Bununla birlikte, fikrim yok diyenlerin oran eitim seviyesinin ykselmesiyle dmektedir.
3.3. MEDYA TKETM SRELER VE ALIKANLIKLARINA LKN BULGULAR

TABLO 19. GNDE ORTALAMA KA SAAT TELEVIZYON IZLIYORSUNUZ? Say Seyretmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam Geersiz Genel Toplam 185 1068 747 722 2722 5 2727 Yzde 6,8 39,2 27,4 26,5 99,8 0,2 100,0
Tabloya gre aratrmaya katlanlarn yzde 6,8i televizyon izlemezken, gnde 0-2 saat televizyon izleyenlerin oran yzde 39,2, 2-4 saat televizyon izleyenlerin oran yzde 27,4tr.4 saatten fazla televizyon izleyenlerin
64
oran ise yzde 26,5tir. Aratrmaya gre katlmclar en ok yzde 39,2 oran ile gnde 0-2 saat TV izlemektedir. RTKn 2006 ylnda yapt Televizyon zleme Eilimleri Aratrmasna gre grlen kiilerin yzde 22,2si 0-2 saat, yzde 29u 2-4 saat ve yzde 48,6s 4 saatten fazla TV izlediklerini belirtmitir. 10 saat ve fazla TV izleyenlerin orannn yzde 18,7 olmas dikkat ekici bulgulardan biridir. Hafta sonu ise yzde 20,3 0-2 saat, yzde 26s 2-4 saat ve yzde 53,7si 4 saat ve fazla TV izlediini belirtmitir. Yine hafta ii olduu gibi 10 saat ve fazla TV izlediklerini belirtenlerin oran dikkat ekicidir (yzde 14,8). RTKn 2009 ylnda yapt Televizyon zleme Eilimleri Aratrmasna gre grlen kiilerin yzde 23,1i 0-2 saat, yzde 36,9u 2-4 saat ve yzde 40 4 saatten fazla TV izlediklerini belirtmitir. Hafta sonu ise yzde 23,1i 0-2 saat, yzde 30,9u 2-4 saat ve yzde 46s 4 saat ve fazla TV izlediini belirtmitir. 4 saatten fazla televizyon izlediklerini belirtenlerin says bu almada RTKn yapt almalara oranla dk olmasna karn, hl bu orann yksek olduu grlmektedir (yzde 26,5). Bu alma ile RTKn almalar birlikte deerlendirildiinde, televizyon izleme sresinin son yllarda azald grlmektedir. Bu durumun zellikle genlerin haberleme, elence ve bilgi edinme arac olarak tercih ettii ve daha bireysel bir mecra olan internet kullanmnn yaygnlamasyla ilgili olduu dnlmektedir.
TABLO 20. GNDE ORTALAMA KA SAAT TELEVIZYON IZLIYORSUNUZ? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Seyretmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 5,0% 38,1% 28,2% 28,7% 100,0% Erkek 8,6% 40,3% 26,7% 24,3% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 5i televizyon izlemezken, gnde 0-2 saat televizyon izleyenlerin oran yzde 38,1, 2-4 saat televizyon izleyenlerin oran yzde 28,2dir. Kadnlarn yzde 28,7si ise gnde 4 saatten fazla televizyon izlemektedir. Erkeklerin yzde 8,6s televizyon izlemediini belirtirken, yzde 40,3
65
gnde 0-2 saat yzde 26,7si ise 2-4 saat izlediini ifade etmitir. Yzde 28,7si ise 4 saatten fazla televizyon izlemektedir. Televizyon izleme sresinde cinsiyetin etkili olmad grlmektedir. Kadn ve erkeklerin televizyon izleme oranlar birbirlerine yakndr.
TABLO 21. GNDE ORTALAMA KA SAAT TELEVIZYON IZLIYORSUNUZ? (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Seyretmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 9,5% 36,9% 27,7% 25,8% 100,0% 25 - 34 7,3% 40,8% 29,3% 22,6% 100,0% 35 44 5,4% 43,3% 24,6% 26,7% 100,0% 45 54 5,3% 39,7% 25,2% 29,8% 100,0% 55 + 5,5% 36,2% 29,4% 29,0% 100,0%
Tabloya gre aratrmaya katlan kiilerden 15-24 ya aralnda olanlarn yzde 9,5i televizyon izlemezken, yzde 36,9u gnde 0-2 saat, yzde 27,7si 2-4 saat, yzde 25,8i ise 4 saatten fazla televizyon izlediini belirtmitir. 25-34 ya grubundaki kiilerin yzde 7,3 televizyon izlemediini, yzde 40,8i gnde 0-2 saat, yzde 29,3 2-4 saat, yzde 22,6s 4 saatten fazla televizyon izlediini sylemitir. 35-44 ya aralnda televizyon izlemeyenlerin oran yzde 5,4 iken gnde 0-2 saat izleyenlerin oran yzde 43,3; 2-4 saat izleyenlerin oran yzde 24,6; 4 saatten fazla izleyenlerin oran yzde 26,7dir. 45-54 ya grubunun yzde 5,3 televizyon izlemezken, yzde 39,7si gnde 0-2 saat, yzde 25,2si gnde 2-4 saat, yzde 29,8i ise gnde 4 saatten fazla televizyon izlemektedir. 55 ve zeri ya grubundaki kiilerin yzde 5,5i televizyon izlemediini belirtirken, yzde 36,2si gnde 0-2 saat, yzde 29,4 gnde 2-4 saat, yzde 29u ise gnde 4 saatten fazla televizyon izlediini ifade etmitir. Televizyon izleme oranlarnda ya gruplarna gre dalmda ciddi bir farkllk olmad grlmektedir. RTKn 2009 ylnda yaplan aratrmasna gre de televizyon izleme sresi ya gruplarna gre ok byk farkllk bulunmamaktadr.41
41. RTK 2009, s. 44.
66
TABLO 22. GNDE ORTALAMA KA SAAT TELEVIZYON IZLIYORSUNUZ? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Seyretmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 6,6% 36,8% 27,5% 29,1% 100,0% Orta Dzeyde 7,4% 43,0% 27,5% 22,0% 100,0% Yksek Dzeyde 6,6% 48,6% 26,6% 18,1% 100,0%
Aratrmaya katlan kiilerden dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 6,6s televizyon izlemediini sylerken, yzde 36,8i gnde ortalama 0-2 saat, yzde 27,5i 2-4 saat, yzde 29,1i 4 saatten fazla televizyon seyretmektedir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 7,4 televizyon izlemezken, yzde 43 gnde ortalama 0-2 saat, yzde 27,5i 2-4 saat, yzde 22si 4 saatten fazla televizyon izlediini belirtmitir. Yksek eitim seviyesindeki kiilerin yzde 6,6s televizyon izlememektedir. Yzde 48,6s gnde ortalama 0-2 saat, yzde 26,6s 2-4 saat, yzde 18,1i 4 saatten fazla televizyon izlediini ifade etmitir. Eitim dzeyi ykseldike 0-2 saat televizyon izleme oran da artmaktadr. Eitim dzeyi ykseldike gnde 4 saatten fazla televizyon izleyenlerin orannn dt grlmektedir.
TABLO 23. GNDE ORTALAMA NE KADAR INTERNETE GIRIYORSUNUZ? Say Girmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam Geersiz Toplam 1325 660 293 425 2703 24 2727 Yzde 48,6 24,2 10,7 15,6 99,1 0,9 100,0
Tabloya gre aratrmaya katlanlarn yzde 48,6s internete girmezken, yzde 24,2si gnde ortalama 0-2 saat, yzde 10,7si 2-4 saat, yzde 15,6s ise 4 saatten fazla internete girmektedir. nternet kullanmnn yaygn olduu varsaylan Trkiyede bu aratrmaya katlanlarn neredeyse yarsnn internete girmediini ifade etmesi dikkat ekici bir veri olarak ortaya kmaktadr.
67
TABLO 24. GNDE ORTALAMA NE KADAR INTERNETE GIRIYORSUNUZ? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Girmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 57,5% 23,1% 9,2% 10,2% 100,0% Erkek 40,4% 25,7% 12,5% 21,3% 100,0%
Tabloya gre aratrmaya katlan kadnlarn yzde 57,5i internete girmezken, yzde 23,1i gnde ortalama 0-2 saat, yzde 9,2si 2-4 saat ve yzde 10,2si 4 saatten fazla internete girdiini belirtmitir. Erkeklerin yzde 40,4 internete girmediini, yzde 25,7si gnde ortalama 0-2 saat, yzde 12,5i 2-4 saat, yzde 21,3 4 saatten fazla internete girdiini sylemitir. nterneti hi kullanmayanlar iinde kadnlarn orannn yksek olduu; buna karlk erkeklerin gnde 4 saatten fazla internet kullanm orannn kadnlarnkinden iki kat daha fazla olduu grlmektedir. Televizyon izleme oranlarnda cinsiyet ok fazla belirleyici bir faktr olarak ortaya kmazken internet kullanmnda bu deiken nemli hale gelmektedir. Btn sre kategorilerinde erkeklerin interneti daha sk kullandklar tespit edilmitir.
TABLO 25. GNDE ORTALAMA NE KADAR INTERNETE GIRIYORSUNUZ? (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Girmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 23,0% 30,9% 17,7% 28,4% 100,0% 25 - 34 37,3% 31,1% 12,8% 18,8% 100,0% 35 - 44 51,3% 25,9% 10,1% 12,7% 100,0% 45 - 54 66,0% 17,6% 6,9% 9,4% 100,0% 55 + 80,8% 12,4% 3,2% 3,6% 100,0%
15-24 ya aralnda bulunan katlmclarn yzde 23 internete girmediini belirtirken, yzde 30,9u gnde ortalama 0-2 saat, yzde 17,7si 2-4 saat, yzde 28,4 4 saatten fazla internete girdiini belitmitir. 25-34 ya grubunun yzde 37,3 internete girmezken, yzde 31,1i gnde ortalama 0-2 saat, yzde 12,8i 2-4 saat, yzde 18,8i 4 saatten fazla internete girdiini ifade etmitir.
68
35-44 ya aralndaki kiilerin yzde 51,3 internete girmediini sylerken, gnde ortalama 0-2 saat internete girenlerin oran yzde 25,9, 2-4 saat internete girenlerin oran yzde 10,1 ve 4 saatten fazla internete girenlerin oran yzde 12,7dir. 45-54 ya grubundakilerin yzde 66s internete girmezken, yzde 17,6s gnde ortalama 0-2 saat, yzde 6,9u 2-4 saat, yzde 9,4 4 saatten fazla internete girmektedir. 55 ya ve zeri kiilerin yzde 80,8i internete girmemektedir. Yzde 12,4 gnde ortalama 0-2 saat, yzde 3,2si 2-4 saat, yzde 3,6s 4 saatten fazla internete girmektedir. nternet kullanmnda ya deikeninin belirleyici olduu grlmektedir. Ya arttka internet kullanm dmektedir. 35 ya st kiilerin yzde 50sinden fazlas interneti hi kullanmamaktadr. Hatta bu oran 55 ya st kiilerde yzde 80ini amaktadr. Kltr Bakanlnn genlere ynelik ierik ve tantm faaliyetlerinde internete daha fazla yer verilmesi uygun bir tercih olacaktr.
TABLO 26. GNDE ORTALAMA NE KADAR INTERNETE GIRIYORSUNUZ? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Girmiyorum 0-2 saat 2-4 saat 4 saatten fazla Toplam 60,9% 20,4% 7,5% 11,2% 100,0% Orta Dzeyde 25,1% 33,9% 17,9% 23,1% 100,0% Yksek Dzeyde 17,0% 32,0% 19,3% 31,7% 100,0%
Dk eitim seviyesinde bulunanlarn yzde 60,9u internete girmezken, yzde 20,4 gnde ortalama 0-2 saat, yzde 7,5i 2-4 saat, yzde 11,2si 4 saatten fazla internete girdiini belirtmitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 25,1i internete girmediini sylerken, yzde 33,9u gndeme ortalama 0-2 saat, yzde 17,9u 2-4 saat, yzde 23,1i 4 saatten fazla internete girmektedir. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin yzde 17si internete girmemektedir. Yzde 32si gnde ortalama 0-2 saat internete girerken, yzde 19,3 2-4 saat, yzde 31,7si 4 saatten fazla internete girdiini beyan etmitir. Eitim dzeyi ile internet kullanm doru orantldr.
69
nternet kullanclar ekseriyetle interneti 0-2 saat kullanmaktadr. Kltr Bakanlnn yksek dzeyde eitimlilere ynelik ierik ve tantm faaliyetlerinde internete daha fazla yer verilmesi uygun bir tercih olacaktr.
TABLO 27. GAZETE OKUMAYA GNDE ORTALAMA NE KADAR VAKIT AYIRIYORSUNUZ? Say Okumuyorum 0-1 saat 1-2 saat 2 saatten fazla Toplam Geersiz Toplam 1057 1381 211 73 2722 5 2727 Yzde 38,8 50,6 7,7 2,7 99,8 ,2 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 38,8i gazete okumazken, yzde 50,6s gnde 0-1 saat, yzde 7,7si gnde 1-2 saat, yzde 2,7si gnde 2 saatten fazla gazete okuduunu belirtmitir. Grlen kiilerin yzde 38,8i gazete okumadn belirtmitir. Buna karlk Tablo 25te grld zere televizyon izlemeyenlerin oran yzde 6,8 iken, Tablo 29a gre internet kullanmayanlarn oran yzde 48,6dr. nternetin yeni bir mecra olduunu gz nnde bulundurduumuzda, gazete okumuyorum diyenlerin orannn interneti kullanmyorum diyenlerin oranlarnn benzerlik gstermesi nemlidir.
TABLO 28. GAZETE OKUMAYA GNDE ORTALAMA NE KADAR VAKIT AYIRIYORSUNUZ? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Okumuyorum 0-1 saat 1-2 saat 2 saatten fazla Toplam 49,3% 44,4% 5,1% 1,2% 100,0% Erkek 28,2% 57,2% 10,4% 4,2% 100,0%
Tabloya gre aratrmaya katlan kadnlarn yzde 49,3 gazete okumazken, yzde 44,4 gnde 0-1 saat , yzde 5,1i gnde 1-2 saat, yzde 1,2si ise gnde 2 saatten fazla gazete okumaktadr. Erkeklerin yzde 28,2si gazete okumadn belirtirken, gnde 0-1 saat gazete okuyanlarn oran yzde 57,2dir. Yzde 10,4 gnde 1-2 saat , yzde
70
4,2si gnde 2 saatten fazla gazete okuduunu beyan etmitir. Kadnlarn yarsna yakn gazete okumamaktadr. Tablo 30a gre kadnlarn yzde 57,5i internet kullanmamakta ve Tablo 26ya gre yzde 5i televizyon izlememektedir. Bu balamda kadnlara ynelik yaplan almalarda televizyonun en nemli tantm arac olarak kullanlmasnda yarar olduu dnlmektedir.
TABLO 29. GAZETE OKUMAYA GNDE ORTALAMA NE KADAR VAKIT AYIRIYORSUNUZ? (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Okumuyorum 0-1 saat 1-2 saat 2 saatten fazla Toplam 40,7% 52,1% 5,5% 1,8% 100,0% 25 34 33,6% 54,5% 9,3% 2,7% 100,0% 35 - 44 33,0% 55,3% 8,9% 2,8% 100,0% 45 54 36,2% 53,4% 7,8% 2,7% 100,0% 55+ 50,0% 38,3% 7,7% 4,0% 100,0%
15-24 ya aralnda bulunanlarn yzde 40,7si gazete okumazken, yzde 52,1i gnde ortalama 0-1 saat, yzde 5,5i 1-2 saat, yzde 1,8i 2 saatten fazla gazete okuduunu belirtmitir. 25-34 ya grubunun yzde 33,6s gazete okumamaktadr. Yzde 54,5i gnde ortalama 0-1 saat, yzde 9,3 1-2 saat, yzde 2,7si 2 saatten fazla gazete okuduunu sylemitir. 35-44 ya aralndaki kiilerin yzde 33 gazete okumadn, yzde 55,3 gnde ortalama 0-1 saat, yzde 8,9u 1-2 saat, yzde 2,8i 2 saatten fazla gazete okuduunu ifade etmitir. 45-54 ya grubundaki kiilerin yzde 36,2si gazete okumazken, yzde 53,4 gnde ortalama 0-1 saat, yzde 7,8i 1-2 saat, yzde 2,7si 2 saatten fazla gazete okumaktadr. 55 ya ve zeri kiilerin yzde 50si gazete okumadn, yzde 38,3 gnde ortalama 0-1 saat, yzde 7,7si 1-2 saat, yzde 4 2 saatten fazla gazete okuduunu beyan etmitir. 25-54 ya aralndaki kiilerin gazete okumama oranlar birbirlerine yaknken, 15-24 ve 55 ya ve st kiilerde ise gazete okumama oran ortalamann stndedir. 55 ya ve st kiilerin yars gazete okumadklarn belirtmilerdir.
71
TABLO 30. GAZETE OKUMAYA GNDE ORTALAMA NE KADAR VAKIT AYIRIYORSUNUZ? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Okumuyorum 0-1 saat 1-2 saat 2 saatten fazla Toplam 46,2% 46,5% 5,2% 2,1% 100,0% Orta Dzeyde 25,8% 59,2% 11,4% 3,6% 100,0% Yksek Dzeyde 14,7% 62,2% 18,1% 5,0% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 46,2si gazete okumazken, yzde 46,5i gnde ortalama 0-1 saat, yzde 5,2si 1-2 saat, yzde 2,1i 2 saatten fazla gazete okuduunu belirtmitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olan kiilerin yzde 25,8i gazete okumadn sylerken, yzde 59,2si gnde ortalama 0-1 saat, yzde 11,4 1-2 saat, yzde 3,6s 2 saatten fazla gazete okuduunu ifade etmitir. Yksek eitim dzeyindekilerin yzde 14,7si gazete okumamaktadr. Gnde ortalama 0-1 saat gazete okuyanlarn oran yzde 62,2 iken, 1-2 saat okuyanlarn oran yzde 18,1 ve 2 saatten fazla okuyanlarn oran yzde 5tir. Eitim dzeyi ykseldike gazete okumuyorum diyenlerin oran ciddi anlamda dmektedir (yzde 46,2den yzde 14,7ye). Bu balamda Kltr Bakanlnn yksek eitimlilere ynelik ierik ve faaliyet tantmlar gazeteler araclyla yaplabilir.
TABLO 31. TELEVIZYONU DAHA OK HANGI AMALA SEYREDIYORSUNUZ? Say Eitim Elence Haber-Bilgilenme Hepsi Toplam Geersiz Genel Toplam 89 553 1059 950 2651 76 2727 Yzde 3,3 20,3 38,8 34,8 97,2 2,8 100,0
Tabloya gre aratrmaya katlanlarn yzde 3,3 televizyonu eitim amacyla seyrederken, yzde 20,3 elence, yzde 38,8i haber-bilgilenme amacyla izlediini belirtmitir.Yzde 34,8i televizyonu izleme amacn hepsi eklinde yantlamtr. Katlmclar, televizyonun daha ok haber ve bilgilenme amal kullandklarn belirtmilerdir.
72
TABLO 32. TELEVIZYONU DAHA OK HANGI AMALA SEYREDIYORSUNUZ? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Eitim Elence Haber-Bilgilenme Hepsi Toplam 3,3% 23,7% 29,4% 43,6% 100,0% Erkek 3,4% 17,8% 50,8% 27,9% 100,0%
Tabloya gre aratrmaya katlan kadnlarn yzde 3,3 televizyonu eitim amacyla seyrederken, yzde 23,7si elence, yzde 29,4 haber-bilgilenme amacyla izlediini belirtmitir. Yzde 43,6s ise hepsi eklinde yant vermitir. Erkeklerin yzde 3,4 eitim, yzde 17,8i elence, yzde 50,8i haberbilgilenme amacyla televizyon izlerken, yzde 27,9u televizyon izleme amacn hepsi eklinde ifade etmitir. Erkeklerin yzde 50sinden fazlas haber ve bilgilenme amal televizyon izlediklerini sylerken, kadnlarn yzde 43,6s hepsi (eitim, elence, haber-bilgilenme) yant vermitir.
TABLO 33. TELEVIZYONU DAHA OK HANGI AMALA SEYREDIYORSUNUZ? (YAA GRE DAILIM) Ya 35 - 44 3,4% 14,0% 47,9% 34,7% 100,0%
Eitim Elence Haber-Bilgilenme Hepsi Toplam
15 - 24 2,4% 37,4% 18,8% 41,3% 100,0%
25 - 34 2,9% 24,5% 35,7% 36,9% 100,0%
45 54 5,0% 12,4% 52,6% 30,0% 100,0%
55 + 3,5% 8,9% 54,3% 33,3% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 2,4 televizyonu eitim amacyla izlerken, yzde 37,4 elence, yzde 18,8i haber-bilgilenme amacyla izlemektedir. Yzde 41,3 ise televizyon izleme amacn hepsi olarak ifade etmitir. 25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 2,9u televizyonu eitim amacyla izlemektedir. Yzde 24,5i elence, yzde 35,7si haber-bilgilenme amacyla
73
televizyon izlerken, yzde 36,9unun televizyon izleme amac bunlarn hepsini salamaktr. 35-44 ya grubundaki kiilerin televizyon izleme amac, yzde 3,4 oranyla eitim, yzde 14 oranyla elence, yzde 47,9 oranyla haber-bilgilenme, yzde 34,7 oranyla hepsidir. 45-54 ya aralnn yzde 5i eitim amacyla televizyon izlediini ifade ederken, yzde 12,4 elence, yzde 52,6s haber-bilgilenme amacyla izlediini belirtmitir. 55 ya ve zeri kiilerde televizyonu eitim amacyla izleyenlerin oran yzde 3,5, elence amacyla izleyenlerin oran yzde 8,9 ve haber-bilgilenme amacyla izleyenlerin oran yzde 52,6dr. Yzde 33,3 televizyon izleme amacn hepsi eklinde beyan etmitir. 25 ya ve st gruplarda btn kategorilerde birbirine benzer sonular elde edilmiken, 15-24 ya grubu televizyonu yzde 37,4 gibi byk bir oranda elence amal kulland grlmektedir. Ayrca dier ya gruplarna nispeten 15-24 ya grubunun, televizyonu haber-bilgilenme amal kullanm olduka dktr (yzde 18,8).
TABLO 34. TELEVIZYONU DAHA OK HANGI AMALA SEYREDIYORSUNUZ? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Eitim Elence Haber-Bilgilenme Hepsi Toplam 3,1% 21,1% 39,2% 36,6% 100,0% Orta Dzeyde 3,9% 22,9% 38,3% 34,9% 100,0% Yksek Dzeyde 4,0% 13,9% 49,2% 32,9% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 3,1i televizyonu eitim amacyla izlediini belirtirken, yzde 21,1i elence, yzde 39,2si haber-bilgi edinme amacyla izlemektedir. Yzde 36,6s ise televizyon izleme amacn hepsi eklinde belirtmitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 3,9u televizyonu eitim amacyla izlerken, elence amacyla izleyenlerin oran yzde 22,9, haberbilgilenme amacyla izleyenlerin oran yzde 38,3tr. Yzde 34,9u ise televizyon izleme amacn hepsi olarak ifade etmitir. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin yzde 4 eitim amacyla televizyon izlemektedir. Yzde 13,9u televizyonu elence amacyla, yzde 49,2si ise haber-bilgilenme amacyla izlediini sylemitir. Yzde 32,9u ise televizyon izleme amacn hepsi olarak beyan etmitir.
74
Yksek eitimlilerin yarsna yakn televizyonu haber-bilgilenme amal izlerken, yzde 13,9 gibi nispeten dk bir oran ise elence amal izlemektedir. Dier kategorilerde eitim seviyesine gre ciddi bir deiiklik olmad grlmektedir.
TABLO 35. INTERNETI DAHA OK HANGI AMALA KULLANIYORSUNUZ? Say Eitim Elence Haberleme Alveri Toplam Geersiz Toplam 303 581 760 49 1693 1034 2727 Yzde 11,1 21,3 27,9 1,8 62,1 37,9 100,0
Tabloya gre aratrmaya katlanlarn yzde 11,1i interneti eitim iin kullanrken yzde 21,3 elence, yzde 27,9u haberleme, yzde 1,8i ise alveri iin kullandn ifade etmitir.
TABLO 36 INTERNETI DAHA OK HANGI AMALA KULLANIYORSUNUZ? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Eitim Elence Haberleme Alveri Toplam 21,7% 31,3% 44,7% 2,3% 100,0% Erkek 14,8% 36,7% 45,1% 3,4% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 21,7si interneti daha ok eitim iin kullanrken, yzde 31,3 elence, yzde 44,7si haberleme, yzde 2,3 alveri amacyla kullanmaktadr. Erkeklerin yzde 14,8i interneti eitim amacyla kullanrken, elence amacyla kullananlarn oran yzde 36,7 ve haberleme amacyla kullananlarn oran yzde 45,1dir. Yzde 3,4 ise alveri amacyla kullandn belirtmitir.
75
TABLO 37. INTERNETI DAHA OK HANGI AMALA KULLANIYORSUNUZ? (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Eitim Elence Haberleme Alveri Toplam 12,0% 50,6% 36,6% ,7% 100,0% 25 - 34 16,0% 32,4% 48,2% 3,4% 100,0% 35 - 44 22,4% 24,1% 49,0% 4,4% 100,0% 45 - 54 27,1% 21,1% 47,7% 4,0% 100,0% 55 + 23,3% 18,3% 53,3% 5,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 12si interneti eitim amacyla kullanrken, yzde 50,6s elence, yzde 36,6s haberleme, yzde 0,7si alveri amacyla kullanmaktadr.
25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 16s interneti eitim amacyla kullandn belirtirken, yzde 32,4 elence, yzde 48,2si haberleme, yzde 3,4 alveri amacyla kullandn sylemitir.
35-44 ya grubundaki kiiler arasnda interneti eitim amacyla kullananlarn oran yzde 22,4 iken, elence amacyla kullananlarn oran yzde 24,1, haberleme amacyla kullananlarn oran yzde 49, alveri amacyla kullananlarn oran yzde 4,4tr.
45-54 ya aralnn yzde 27,1i interneti eitim amacyla kullanrken, yzde 21,1i elence, yzde 47,7si haberleme, yzde 4 alveri amacyla kullandn ifade etmitir.
55 ya ve zeri kiiler arasnda interneti eitim amacyla kullananlar yzde 23,3 orannda iken, elence yzde 18,3, haberleme yzde 53,3, alveri yzde 5 oranlar ile belirtilmitir.
76
TABLO 38. INTERNETI DAHA OK HANGI AMALA KULLANIYORSUNUZ? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Eitim Elence Haberleme Alveri Toplam 21,0% 35,8% 41,6% 1,5% 100,0% Orta Dzeyde 13,3% 35,9% 46,9% 3,9% 100,0% Yksek Dzeyde 14,2% 24,3% 54,9% 6,6% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 21i interneti eitim amacyla kullandn ifade ederken, yzde 35,8i elence, yzde 41,6s haberleme, yzde 1,5i alveri amacyla kullanmaktadr.
Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 13,3 interneti eitim amacyla kullanmaktadr. Yzde 35,9u elence, yzde 46,9u haberleme ve yzde 3,9u alveri amacyla kullandn belirtmitir.
Yksek eitim dzeyinde olan kiiler arasnda interneti eitim amacyla kullananlarn oran yzde 14,2 iken elence amacyla kullananlarn oran yzde 24,3, haberleme iin kullananlarn oran yzde 54,9 ve alveri amacyla kullananlarn oran yzde 6,6dr.
TABLO 39. EVINIZDE KITLE ILETIIM ARALARINDAN EN OK HANGISI KULLANILIYOR? Say Televizyon nternet Gazete Radyo Toplam Geersiz Toplam 2151 465 52 46 2714 13 2727 Yzde 78,9 17,1 1,9 1,7 99,5 ,5 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 78,9u evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn belirtmitir. Yzde 17,1i internetin, yzde 1,9u gazetenin, yzde 1,7si ise radyonun kullanldn sylemitir.
77
TABLO 40. EVINIZDE KITLE ILETIIM ARALARINDAN EN OK HANGISI KULLANILIYOR? (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Televizyon nternet Gazete Radyo Toplam 81,6% 14,7% 1,8% 1,8% 100,0% Erkek 76,8% 19,6% 2,0% 1,6% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 81,6s evinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn belirtirken, yzde 14,7si internetin, yzde 1,8i gazetenin, yzde 1,8i radyonun kullanldn sylemitir. Erkeklerin yzde 76,8i televizyonun, yzde 19,6s internetin, yzde 2si gazetenin, yzde 1,6s ise radyonun evlerinde en ok kullanlan kitle iletiim arac olduunu ifade etmitir.
TABLO 41. EVINIZDE KITLE ILETIIM ARALARINDAN EN OK HANGISI KULLANILIYOR? (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Televizyon nternet Gazete Radyo Toplam 70,9% 25,8% 1,2% 2,1% 100,0% 25 - 34 76,6% 20,7% 1,2% 1,5% 100,0% 35 - 44 81,8% 14,4% 2,6% 1,2% 100,0% 45 - 54 82,9% 14,2% 2,2% ,7% 100,0% 55 + 87,6% 6,8% 2,9% 2,7% 100,0%
Aratrmaya katlan kiiler arasnda 15-24 ya grubunun yzde 70,9u evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn belirtirken, yzde 25,8i internetin, yzde 1,2si gazetenin, yzde 2,1i radyonun kullanldn sylemitir. 25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 76,6s en ok televizyonu kullanrken, yzde 20,7si interneti, yzde 1,2si gazeteyi, yzde 1,5i radyoyu kullanmaktadr. 35-44 ya grubundaki kiiler arasnda yzde 81,8i en ok televizyonu
78
kullandn, yzde 14,4 interneti, yzde 2,6s gazeteyi, yzde 1,2si radyoyu kullandn ifade etmitir. 45-54 ya aralnn yzde 82,9u evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn sylerken, yzde 14,2si internetin, yzde 2,2si gazetenin, yzde 0,7si ise radyonun kullanldn beyan etmitir. 55 ya ve zeri kiiler arasnda evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonu kullananlarn oran yzde 87,6 iken, interneti kullananlarn oran yzde 6,8, gazeteyi kullananlarn oran yzde 2,9 ve radyoyu kullananlarn oran yzde 2,7dir.
TABLO 42. EVINIZDE KITLE ILETIIM ARALARINDAN EN OK HANGISI KULLANILIYOR? (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Televizyon nternet Gazete Radyo Toplam 84,1% 12,7% 1,4% 1,8% 100,0% Orta Dzeyde 70,8% 24,4% 3,1% 1,7% 100,0% Yksek Dzeyde 63,0% 33,1% 3,1% ,8% 100,0%
Aratrmaya katlanlar arasnda dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 84,1i evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn sylerken, yzde 12,7si internetin, yzde 1,4 gazetenin, yzde 1,8i radyonun kullanldn belirtmitir.
Eitim seviyesi orta dzeyde olanlar arasnda en ok televizyonu kullananlarn oran yzde 70,8 iken, interneti kullananlarn oran yzde 24,4, gazeteyi kullananlarn oran yzde 3,1, radyoyu kullananlarn oran yzde 1,7dir.
Yksek eitim dzeyindeki kiiler arasnda evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn belirtenlerin oran yzde 63tr. Yzde 33,1i en ok interneti, yzde 3,1i en ok gazeteyi ve yzde 0,8i en ok radyoyu kullandn belirtmitir.
79
3.4. KLTREL DEERLERN OLUUMU VE KORUNMASINA LKN GRLER

TABLO 43. TRKIYEDE KLTREL DEERLERIN OLUMASINA EN BYK KATKIYI SALAYAN KAYNAKLAR/ARALARA ILIKIN GRLER (TRKIYEDE KLTREL DEERLERIN OLUMASINA EN BYK KATKIYI AAIDAKILERDEN HANGISI YAPMAKTADIR?) Say Eitim Medya Din Tarih Corafya Toplam Geersiz Toplam 1557 540 355 200 49 2701 26 2727 Yzde 57,1 19,8 13,0 7,3 1,8 99,0 1,0 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 57,1i Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitimin yaptn belirtirken, yzde 19,8i medyann, yzde 13 dinin, yzde 7,3 tarihin, yzde 1,8i ise corafyann katk yaptn ifade etmitir.
TABLO 44. TRKIYEDE KLTREL DEERLERIN OLUMASINA EN BYK KATKIYI SALAYAN KAYNAKLAR/ARALARA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Eitim Medya Din Tarih Corafya Toplam 59,5% 19,1% 13,0% 6,8% 1,5% 100,0% Erkek 55,8% 21,0% 13,2% 8,0% 2,0% 100,0%
Kadnlarn yzde 59,5i Trkiyede kltrel deerlerin olumasnda en byk katky eitimin yaptn dnrken, yzde 19,1i medyann, yzde 13 dinin, yzde 6,8i tarihin, yzde 1,5i corafyann katk yaptn belirtmektedir.
80
Erkeklerin yzde 55,8i en byk katky eitim yapmaktadr derken, yzde 21i medyann, yzde 13,2si dinin, yzde 8i tarihin, yzde 2si corafyann en byk katky yaptn ifade etmektedir. Kadnlar kltrel deerlerin oluumunda eitimin daha nemli bir faktr olduuna erkeklere gre daha fazla inanmaktadr.
TABLO 45. TRKIYEDE KLTREL DEERLERIN OLUMASINA EN BYK KATKIYI SALAYAN KAYNAKLAR/ARALARA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Eitim Medya Din Tarih Corafya Toplam 52,7% 20,7% 11,9% 13,1% 1,6% 100,0% 25 - 34 55,7% 21,1% 13,4% 6,9% 2,9% 100,0% 35 44 58,6% 21,3% 11,0% 6,4% 2,6% 100,0% 45 - 54 63,2% 20,6% 9,8% 5,4% 1,0% 100,0% 55 + 60,8% 16,3% 18,9% 3,2% ,8% 100,0%
15-24 ya grubundakilerin yzde 52,7si Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitimin yaptn sylerken, yzde 20,7si medyann, yzde 11,9u dinin, yzde 13,1i tarihin, yzde 1,6s corafyann katk yaptn belirtmitir. 25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 55,7si Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitim yapar yantn verirken, yzde 21,1i medyann, yzde 13,4 dinin, yzde 6,9u tarihin, yzde 2,9u corafyann katk yaptn dnmektedir. 35-44 ya grubunun yzde 58,6s Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitimin yaptn ifade ederken, yzde 21,3 medyann, yzde 11i dinin, yzde 6,4 tarihin, yzde 2,6s corafyann en byk katky yaptn sylemitir. 45-54 ya aralndakilerin yzde 63,2si Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitim yapar derken, yzde 20,6s medya, yzde 9,8i din, yzde 5,4 tarih, yzde 1i corafya yantn vermitir. 55 ya ve zeri kiilerin yzde 60,8i eitimin Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk etkiyi yaptn belirtirken, yzde 16,3 medyann, yzde 18,9u dinin, yzde 3,2si tarihin ve yzde 0,8i cotafyann en byk etkiyi yapt fikrindedir. Genler eitimin kltrel deerlerin oluumuna katksn dier ya gruplarna oranla daha az etken olduunu dnmelerine ramen, genler de eitimin en nemli etmen olduuna inanmaktadr.
81
TABLO 46. TRKIYEDE KLTREL DEERLERIN OLUMASINA EN BYK KATKIYI SALAYAN KAYNAKLAR/ARALARA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Eitim Medya Din Tarih Corafya Toplam 58,2% 19,0% 15,1% 6,2% 1,5% 100,0% Orta Dzeyde 57,9% 20,7% 9,2% 10,2% 2,1% 100,0% Yksek Dzeyde 53,1% 25,4% 7,8% 10,2% 3,5% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 58,2si Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk etkiyi eitimin yaptn belirtirken, yzde 19u medyann, yzde 15,1i dinin, yzde 6,2si tarihin, yzde 1,5i corafyann etkide bulunduunu sylemitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 57,9u Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk katky eitim yapar derken, yzde 20,7si medya, yzde 9,2si din, yzde 10,2si tarih, yzde 2,1i corafya en byk katky yapar yantn vermitir. Yksek eitim dzeyindekilerin yzde 53,1i eitimin Trkiyede kltrel deerlerin olumasna en byk etkide bulunduunu ifade ederken, yzde 25,4 medyann, yzde 7,8i dinin, yzde 10,2si tarihin, yzde 3,5i corafyann en byk katky yaptn beyan etmitir. Eitim seviyesi ykseldike eitimin kltrel deerin olumasnda en byk katky yapan unsur olduunu dnenlerin oran derken, medyann etkisi olduunu dnenlerin oran artmaktadr. Eitim seviyesinin ykselmesi ile birlikte dinin kltrel deerlerin en byk katky yapan etmen olduunu dnenlerin says gerilemektedir.
82
TABLO 47. TRKIYEDE TOPLUMUN ORTAK KIMLIINI OLUTURAN KLTREL DEERLERIN KORUNMASINA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerleri korumaya gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 2489 80 158 2727 Yzde 91,3 2,9 5,8 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 91,3 Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektii grne sahipken, yzde 2,9u gerek olmadn belirtmitir.
TABLO 48. TRKIYEDE TOPLUMUN ORTAK KIMLIINI OLUTURAN KLTREL DEERLERIN KORUNMASINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerleri korumaya gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 91,9% 2,8% 5,3% 100,0% Erkek 90,6% 3,1% 6,3% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlardan yzde 91,9u Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektii grne sahipken, bu deerleri korumaya gerek yoktur dncesindekilerin oran ise yzde 2,8dir. Erkeklerin yzde 90,6s Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini ifade ederken, yzde 3,1i korumaya gerek olmad grn paylamaktadr. Hem kadn hem de erkek katlmclar ezici bir ounlukla toplumun kimliini oluturan deerlerin korunmas ynnde gr bildirmilerdir.
83
TABLO 49. TRKIYEDE TOPLUMUN ORTAK KIMLIINI OLUTURAN KLTREL DEERLERIN KORUNMASINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerleri korumaya gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 86,9% 2,5% 10,6% 100,0% 25 - 34 92,1% 2,5% 5,5% 100,0% 35 44 92,6% 3,8% 3,6% 100,0% 45 - 54 93,7% 2,9% 3,4% 100,0% 55 + 92,8% 3,2% 4,0% 100,0%
Aratrmaya katlanlardan 15-24 ya aralndaki kiilerin yzde 86,9u Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini belirtirken, yzde 2,5i korunmasna gerek olmad fikrindedir. Yzde 10,6s bu konuda fikir beyan etmemitir.
25-34 ya grubunun yzde 92,1i Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini ifade ederken, yzde 2,5i korumaya gerek olmad grndedir.
35-44 ya grubundaki kiilerin yzde 92,6s Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini belirtirken, yzde 3,8i korumaya gerek yoktur dncesindedir.
45-54 ya aralnn yzde 93,7si Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektii, yzde 2,9u ise korunmasna gerek olmad fikrini paylamaktadr.
55 ya ve zeri kiilerin yzde 92,8i Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr derken, yzde 3,2si korumaya gerek olmadn sylemektedir.
Genlerin nemli bir ksm (yzde 10,6) toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmasna ilikin olarak fikir beyan etmemilerdir. Ortak kimlii oluturan kltrel deerin korunmasna gerek olmadn belirten genlerin oran, dier ya kategorilerindeki katlmclarla benzerlik gstermektedir.
84
TABLO 50. TRKIYEDE TOPLUMUN ORTAK KIMLIINI OLUTURAN KLTREL DEERLERIN KORUNMASINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr. Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerleri korumaya gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 90,6% 2,8% 6,6% 100,0% 92,3% 3,4% 4,3% 100,0% 94,2% 2,7% 3,1% 100,0%
Aratrmaya katlanlardan dk eitim dzeyine sahip kiilerin yzde 90,6s Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini dnrken, yzde 2,8i korunmaya gerek olmadn ifade etmitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 92,3 Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini belirtirken, yzde 3,4 korunmaya gerk olmad fikrindedir. Yksek eitim dzeyli kiilerin yzde 94,2si Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerler korunmaldr derken, yzde 2,7si korunmaya gerek olmadn sylemitir. Btn kategorilerde homojen bir dalm olduu grlmektedir.
3.5. MEDYA VE KLTR LKLER VE MEDYA GVENRLNE LKN GRLER

TABLO 51. TRKIYEDE MEDYANIN TOPLUMUN KLTREL DEERLERI ILE ILIKISI HAKKINDAKI GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr. Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 877 1549 301 2727 Yzde 32,2 56,8 11,0 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 32,2si Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt grn savunurken, yzde 56,8i tersini dnmektedir. Konuyla ilgili olara fikir beyan etmeyenlerin de oran yzde 11 gibi ciddi bir rakama tekabl etmektedir.
85
TABLO 52. TRKIYEDE MEDYANIN TOPLUMUN KLTREL DEERLERI ILE ILIKISI HAKKINDAKI GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr. Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 32,6% 54,1% 13,4% 100,0% Erkek 31,8% 59,6% 8,6% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 32,6s Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt grn paylarken, yzde 54,1i saygl yayn yapmad fikrindedir. Erkeklerin yzde 31,8i Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt grne yakn olduunu, yzde 59,6s ise saygl yayn yapmad grne yakn olduunu ifade etmektedir. Bu konuda fikri olmadn beyan edenler iinde kadnlarn oran erkeklerden fazladr.
TABLO 53. TRKIYEDE MEDYANIN TOPLUMUN KLTREL DEERLERI ILE ILIKISI HAKKINDAKI GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 24 Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn 34,4% yapmaktadr. Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn 51,1% yapmamaktadr. Fikrim yok. 14,5% Toplam 100,0% 25 - 34 30,2% 35 - 44 30,9% 45 - 54 31,5% 55 + 33,1%
61,0% 8,8% 100,0%
60,2% 9,0% 100,0%
59,3% 9,2% 100,0%
54,2% 12,6% 100,0%
15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 34,4 Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt grnde iken, yzde 51,1i saygl yayn yapmadn belirtmitir. 25-34 ya aralnn yzde 30,2si Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt fikrini paylarken, yzde 61i saygl yayn yapmadn ifade etmitir. 35-44 ya grubunun yzde 30,9u Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr derken, saygl yayn
86
yapmyor diyenlerin oran yzde 60,2dir. 45-54 ya aralndaki kiilerin yzde 31,5i Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapt dncesinde iken, yzde 59,3 saygl yayn yapmadn sylemitir. 55 ya ve zeri kiilerin yzde 33,1i Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yaptn belirtirken, yzde 54,2si saygl yayn yapmadn beyan etmitir. Medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl olup olmadna ilikin fikir belirtmeyenler iinde 15-24 ya ve 55 ya st gruplarn ne kt grlmektedir. Bu durum, sz konusu iki grubun medya, genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr fikrine daha az katlmasnda etken olabilir.
TABLO 54. TRKIYEDE MEDYANIN TOPLUMUN KLTREL DEERLERI ILE ILIKISI HAKKINDAKI GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr. Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 34,8% 27,2% 24,3%
53,2% 12,0% 100,0%
63,0% 9,8% 100,0%
68,7% 6,9% 100,0%
Aratrmaya katlanlardan dk eitim dzeyindeki kiilerin yzde 34,8i Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yaptn belirtirken, yzde 53,2si saygl yayn yapmad grndedir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 27,2si Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmaktadr derken, yzde 63 saygl yayn yaplmadn ifade etmitir. Yksek eitim dzeylilerin yzde 24,3 Trkiyede medyann genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yaptn, yzde 68,7si ise saygl yayn yapmadn sylemitir.
Eitim dzeyi ykseldike Trkiyede medya genel olarak toplumun kltrel deerlerine saygl yayn yapmamaktadr diyenlerin oran da artmaktadr.
87
TABLO 55. TRKIYEDE MEDYA YAYINLARININ GEREKLIK VE DORULUUNA ILIKIN GRLER. (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Trkiyede medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapmaktadr. Trkiyede medya evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yapmaktadr. Fikrim yok. Toplam 2029 421 277 2727 Yzde 74,4 15,4 10,2 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 74,4 Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapt grne sahipken, yzde 15,4 Trkiyede medyann evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yaptn belirtmitir. Katlmclarn yzde 74,4nn medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapmaktadr kanaatine sahip olmas, yaplan aratrmalarda medyaya olan gvenin dier kurumlara nispeten az kmasyla da balantl saylabilir.
TABLO 56. TRKIYEDE MEDYA YAYINLARININ GEREKLIK VE DORULUUNA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Trkiyede medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapmaktadr. Trkiyede medya evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yapmaktadr. Fikrim yok. Toplam 70,9% 15,9% 13,2% 100,0% Erkek 77,9% 15,0% 7,1% 100,0%
Kadnlarn yzde 70,9u Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn belirtirken, medyann gvenilir yayn yaptn syleyenlerin oran yzde 15,9dur. Erkeklerin yzde 77,9u Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn dnrken, yzde 15i bunun tersini savunmaktadr. Trkiyede medyann evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yaptn dnenlerin oran kadn ve erkek katlmclarda
88
birbirine yakn bir grnm arz etmektedir. Bu konuda fikir belirtmeyenler iinde kadnlarn oran erkeklerin oranndan fazladr.
TABLO 57. TRKIYEDE MEDYA YAYINLARININ GEREKLIK VE DORULUUNA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Trkiyede medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapmaktadr. Trkiyede medya evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yapmaktadr. Fikrim yok. Toplam 65,6% 25 34 78,7% 35 44 75,5% 45 - 54 80,1% 55 + 75,1%
22,0% 12,4% 100,0%
13,4% 7,9% 100,0%
16,7% 7,8% 100,0%
10,7% 9,2% 100,0%
11,9% 13,0% 100,0%
Aratrmaya katlanlardan 15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 65,6s Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapt dncesini paylarken, yzde 22si evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yaptn belirtmitir. 25-34 ya aralnn yzde 78,7si Trkiyede medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapar derken, yzde 13,4 medyann gvenilir yayn yaptn sylemitir. 35-44 ya grubunun yzde 75,5i Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn, yzde 16,7si ise gvenilir yayn yaptn ifade etmitir. 45-54 ya aralndaki kiilerin yzde 80,1i Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn belirtirken, gvenilir yayn yapmaktadr diyenlerin oran yzde 10,7dir. 55 ya ve zeri kiilerin yzde 75,1i Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapt grndedir. Yzde 11,9u ise medyann evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yapt fikrine sahiptir. Bu konuda ya gruplar arasnda dzensiz bir dalmn varl gze arpmaktadr. Genlerin medyaya daha fazla gvenmesi yakn dnemde medyada belirli oranda bir iyilemenin yaandna iaret olarak okunabilir.
89
TABLO 58. TRKIYEDE MEDYA YAYINLARININ GEREKLIK VE DORULUUNA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Trkiyede medya kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapmaktadr. Trkiyede medya evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yapmaktadr. Fikrim yok. Toplam 72,0% 77,4% 85,3%
16,2% 11,8% 100,0%
16,0% 6,7% 100,0%
8,5% 6,2% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 72si Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn belirtirken, yzde 16,2si medyann evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yaptn sylemitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olan kiilerin yzde 77,4 Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yaptn, yzde 16s olabildiince gvenilir yayn yaptn ifade etmitir. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin yzde 85,3 Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapt grnde iken, medyann olabildiince gvenilir yayn yaptn dnenlerin oran yzde 8,5tir. Buna gre, eitim dzeyi ile medyaya duyulan gven arasnda ters orant bulunduu sylenebilir. Eitim dzeyi yksek kiilerin medyaya duyduu gven, dk ve orta dzeyde eitime sahip olanlara nispetle daha azdr.
90
3.6. TELEVZYON PROGRARAMLARININ KLTR VE TOPLUM ZERNDEK ETKLERNE LKN GRLER

TABLO 59. TRKIYEDE MEDYANIN KLTREL ZENGINLIK VE OULCULUU YANSITMASINA ILIKIN GRLER. (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstyor. Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstmyor. Fikrim yok. Toplam 903 1483 341 2727 Yzde 33,1 54,4 12,5 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 33,1i Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstt grnde iken, yzde 54,4 yeterince yanstmad fikrini paylamaktadr. Katlmclar kltrel eitliliin temsilini fazla nemsememekle birlikte, medyann bu eitlilii yanstmadn da dnmektedir.
TABLO 60. TRKIYEDE MEDYANIN KLTREL ZENGINLIK VE OULCULUU YANSITMASINA ILIKIN GRLER. (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstyor. Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstmyor. Fikrim yok. Toplam 34,5% 50,7% 14,8% 100,0% Erkek 31,8% 58,1% 10,2% 100,0%
Aratrmaya katlanlar arasnda Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstyor diyen kadnlarn oran yzde 34,5 iken yeterince yanstmadn dnenlerin oran yzde 50,7dir.
Erkeklerin yzde 31,8i Trkiyede medyann kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstt fikrine sahipken, yeterince yanstmadn dnenlerin oran yzde 58,1dir.
91
TABLO 61. TRKIYEDE MEDYANIN KLTREL ZENGINLIK VE OULCULUU YANSITMASINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstyor. Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstmyor. Fikrim yok. Toplam 37,2% 25 34 34,2% 35 - 44 30,3% 45 - 54 31,5% 55 + 30,6%
47,9% 14,9% 100,0%
58,5% 7,3% 100,0%
58,2% 11,6% 100,0%
56,7% 11,9% 100,0%
52,6% 16,8% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 37,2si Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstt grnde iken, yanstmad fikrinde olanlarn oran yzde 47,9dur.
25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 34,2si Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn, yzde 58,5i ise yanstmadn sylemitir.
35-44 ya grubundaki kiilerin yzde 30,3 Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn, yzde 58,2si yanstmadn belirtmitir.
45-54 ya aralnn yzde 31,5i Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn , yzde 56,7si yanstmadn ifade etmitir.
55 ya ve zeri kiilerin yzde 30,6s Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yanstmaktadr derken, yanstmadn dnenlerin oran yzde 52,6dr.
15-24 ya grubu dndaki ya gruplarna bakldnda ya arttka, kltrel eitliliin medyada yanstlmadna ilikin kanaat daha az sayda birey tarafndan paylalmaktadr.
92
TABLO 62. TRKIYEDE MEDYANIN KLTREL ZENGINLIK VE OULCULUU YANSITMASINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstyor. Trkiyede medya genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstmyor. Fikrim yok. Toplam 35,0% 30,7% 24,3%
50,9% 14,1% 100,0%
59,9% 9,4% 100,0%
67,6% 8,1% 100,0%
Dk eitim dzeyinde olanlarn yzde 35i Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn ifade ederken, yzde 50,9u tersini dnmektedir. Eitim seviyesi orta dzeyde olan kiilerin yzde 30,7si Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn dnrken, bunun aksini savunanlarn oran yzde 59,9dur. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin yzde 24,3 Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yansttn belirtirken, yzde 67,6s farkl dnmektedir. Eitim dzeyi ykseldike, Trkiyede medyann genel olarak kltrel zenginlik ve oulculuu yeterince yanstmadn dnenlerin oran da ykselmektedir.
93
TABLO 63. TRKIYEDE TELEVIZYON YAYINCILIININ GELENEKSEL INAN VE DEERLERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir. Trkiyede televizyon yayncl ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir. Fikrim yok. Toplam 1818 603 306 2727 Yzde 66,7 22,1 11,2 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 66,7si Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte olduu grn paylarken, yzde 22,1i Trkiyede televizyon yaynclnn ada Trkiye vizyonuna uygun nitelikte olduu dncesindedir. Bu tablo, katlmclarn olumlu veya olumsuz deerlendirmelerine ilikin somut bir veri iermemektedir. Ancak genel anlamda durum tespiti balamnda televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerleri zayflatc nitelikte grld anlalmaktadr.
TABLO 64. TRKIYEDE TELEVIZYON YAYINCILIININ GELENEKSEL INAN VE DEERLERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir. Trkiyede televizyon yayncl ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir. Fikrim yok. Toplam 64,2% 23,0% 12,8% 100,0% Erkek 69,2% 21,2% 9,6% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 64,2si Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte olduu dncesinde iken, yzde 23 Trkiyede televizyon yaynclnn ada Trkiye vizyonuna uygun nitelikte olduunu ifade etmitir. Erkeklerin yzde 69,2si Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir derken, yzde 21,2si televizyon yaynclnn ada Trkiye vizyonuna uygun nitelikte olduunu belirtmitir.
94
TABLO 65. TRKIYEDE TELEVIZYON YAYINCILIININ GELENEKSEL INAN VE DEERLERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi 58,6% zayflatc niteliktedir. Trkiyede televizyon yayncl ada 25,8% Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir. Fikrim yok. 15,5% Toplam 100,0% 25 34 72,2% 18,4% 9,4% 100,0% 35 - 44 69,3% 19,7% 11,0% 100,0% 45 54 67,8% 23,7% 8,5% 100,0% 55 + 67,0% 22,8% 10,2% 100,0%
15-24 ya grubunda olanlarn yzde 58,6s Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir derken, yzde 25,8i ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir demitir.
25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 72,2si Trkiyede televizyon yayncln geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte bulurken, yzde 18,4 ada Trkiye vizyonuna uygun grmektedir.
35-44 ya aralnn yzde 69,3 Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte olduunu, yzde 19,7si ada Trkiye vizyonuna uygun olduunu dnmektedir.
45-54 ya grubundaki kiilerin yzde 67,8i Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir demitir. Yzde 23,7sine gre ise televizyon yayncl ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir.
55 ya ve st grubun yzde 67si lkemizdeki televizyon yaynclnn inan ve deerlerimizi zayflatyor derken, yzde 22,8i bu fikre katlmamaktadr. 15-24 uygun ya grubu dier ya gruplarna daha oranla fazla Trkiyede vizyonuna tamaktadr. televizyon yayncl niteliktedir ada kanaatini Trkiye
Dier gruplarda ya art ile Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir kanaati arasnda ters orant bulunmaktadr.
95
TABLO 66. TRKIYEDE TELEVIZYON YAYINCILIININ GELENEKSEL INAN VE DEERLERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Orta Dzeyde 67,9% 22,1% 9,9% 100,0%
Dk Dzeyde Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir. Trkiyede televizyon yayncl ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir. Fikrim yok. Toplam 65,5% 22,2% 12,2% 100,0%
Yksek Dzeyde 72,1% 21,3% 6,6% 100,0%
Dk eitim dzeyindeki kiilerin yzde 65,5i Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte olduunu, yzde 22,2si ada Trkiye vizyonuna uygun nitelikte olduunu belirtmitir. Eitim seviyesi orta dzeyde olanlarn yzde 67,9u Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir derken, yzde 22,1i ada Trkiye vizyonuna uygun niteliktedir demitir. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin yzde 72,1i Trkiyede televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc nitelikte olduu dncesindedir. Yzde 21,3 ise televizyon yaynclnn ada Trkiye vizyonuna uygun olduunu ifade etmitir. Eitim dzeyi arttka, Trkiyede televizyon yayncl geleneksel inan ve deerlerimizi zayflatc niteliktedir ifadesine katlanlarn oran da ykselmektedir.
TABLO 67. TELEVIZYON PROGRAMLARININ TRKIYE TOPLUMUNU OLUTURAN GRUPLARI EIT VE TARAFSIZCA YANSITMASINA ILIKIN GRLER. (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstr. Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmaz. Fikrim yok. Toplam 932 1464 332 2727 Yzde 34,2 53,7 12,2 100,0
96
Aratrmaya katlanlarn yzde 34,2si televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini,etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstt grne sahipken, yzde 53,7si yanstmadn dnmektedir. Yzde 12,2si ise bu konuda fikir beyan etmemitir. Katlmclarn byk bir ksm televizyon programlarnn farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmadn dnmektedir. Bu durum, Tablo 65te ulalan sonucu teyit etmektedir.
TABLO 68. TELEVIZYON PROGRAMLARININ TRKIYE TOPLUMUNU OLUTURAN GRUPLARI EIT VE TARAFSIZCA YANSITMASINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstr. Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmaz. Fikrim yok. Toplam 35,0% 50,9% 14,1% 100,0% Erkek 33,3% 56,6% 10,2% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 35i televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn dnrken, yzde 50,9u yanstmadn ifade etmektedir. Erkeklerin yzde 33,3 televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn sylerken, yzde 56,6s tersini savunmaktadr.
97
TABLO 69. TELEVIZYON PROGRAMLARININ TRKIYE TOPLUMUNU OLUTURAN GRUPLARI EIT VE TARAFSIZCA YANSITMASINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve 41,4% snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstr. Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmaz. Fikrim yok. Toplam 25 34 30,9% 35 - 44 29,7% 45 54 33,7% 55+ 33,3%
44,0% 14,6% 100,0%
59,3% 9,8% 100,0%
59,2% 11,2% 100,0%
56,8% 9,5% 100,0%
51,9% 14,8% 100,0%
15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 41,4 televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn belirtirken, farkl dnenlerin oran yzde 44tr.
25-34 ya aralndaki kiilerin yzde 30,9u televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstt grnde iken, tersini dnenlerin oran yzde 59,3tr.
35-44 ya grubunun yzde 29,7si televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstt grnde iken, yzde 59,2si yanstmadn ifade etmitir.
45-54 ya grubunun yzde 33,7si televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn sylerken, yzde 56,8i ise kart fikir beyan etmitir.
55 ya ve zeri kiilerin yzde 33,3 televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstt fikrine sahipken, yzde 51,9u yanstmad dncesindedir.
15-24 ya grubu iinde televizyon programlarnn farkl dini, etnik ve snfsal gruplarn eit ve tarafszca yanstmad kanaati dier ya gruplarna oranla daha azdr.
98
TABLO 70. TELEVIZYON PROGRAMLARININ TRKIYE TOPLUMUNU OLUTURAN GRUPLARI EIT VE TARAFSIZCA YANSITMASINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Orta Dzeyde 32,4%
Dk Dzeyde Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstr. Televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik, ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmaz. Fikrim yok. Toplam 35,5%
Yksek Dzeyde 28,2%
50,3% 14,2% 100,0%
59,0% 8,6% 100,0%
66,4% 5,4% 100,0%
Dk eitim dzeyindeki kiilerin yzde 35,5i televizyon programlar Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstr derken, yanstmadn dnenlerin oran yzde 50,3tr. Eitim seviyesi orta dzeyde olan kiilerin yzde 32,4 televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn, yzde 59u yanstmadn ifade etmitir. Yksek eitim dzeyine sahip kiilerin yzde 28,2si televizyon programlarnn Trkiye toplumunu oluturan farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yansttn belirtirken, kart grte olanlarn oran yzde 66,4tr. Eitim dzeyi ykseldike, televizyon programlarnn farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafsz yanstmadn dnenlerin says da artmaktadr.
99
TABLO 71. TELEVIZYON DIZILERININ GENLERE SUNDUKLARI ROL MODELLERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon dizileri genlere genelde olumlu rol modelleri sunmaktadr. Televizyon dizileri genlere genelde olumsuz rol modelleri sunmaktadr. Fikrim yok. Toplam 588 1924 215 2727 Yzde 21,6 70,5 7,9 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 21,6s televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduu grn paylarken, yzde 70,5i televizyon dizilerinin genlere genelde olumsuz rol modelleri sunduunu belirtmektedir.
TABLO 72. TELEVIZYON DIZILERININ GENLERE SUNDUKLARI ROL MODELLERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon dizileri genlere genelde olumlu rol modelleri sunmaktadr. Televizyon dizileri genlere genelde olumsuz rol modelleri sunmaktadr. Fikrim yok. Toplam 20,3% 71,7% 8,0% 100,0% Erkek 22,8% 69,3% 7,8% 100,0%
Kadnlarn yzde 20,3 televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduu grn kendine daha yakn bulurken, yzde 71,7si televizyon dizilerinin genlere genelde olumsuz rol modelleri sunduu grn paylamaktadr. Televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduu grne sahip erkeklerin oran yzde 22,8 iken, olumsuz rol model sunduu fikrini paylaanlarn oran yzde 69,3tr. Bu soruya verilen katlmc cevaplarnn benzer oranlarda ekillendii grlmektedir.
100
TABLO 73. TELEVIZYON DIZILERININ GENLERE SUNDUKLARI ROL MODELLERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon dizileri genlere genelde olumlu rol modelleri sunmaktadr. Televizyon dizileri genlere genelde olumsuz rol modelleri sunmaktadr. Fikrim yok. Toplam 25,8% 64,3% 9,9% 100,0% 25 - 34 19,0% 74,2% 6,8% 100,0% 35 - 44 16,5% 75,7% 7,8% 45 54 21,5% 71,7% 6,8% 55 + 23,5% 68,7% 7,7%
100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya aralnda bulunan kiilerin yzde 25,8i televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduu grne sahipken, yzde 64,3 olumsuz rol modelleri sunduunu dnmektedir. 25-34 ya grubundakilerin yzde 19u televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduunu, yzde 74,2si ise olumsuz rol modelleri sunduunu belirtmitir. 35-44 ya grubundaki kiilerin yzde 16,5i televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol modelleri sunduu fikrini paylarken, yzde 75,7si olumsuz rol modelleri sunduunu ifade etmektedir. 45-54 ya aralndaki grubun yzde 21,5i televizyon dizilerinin genlere olumlu rol modelleri sunduunu, yzde 71,7si ise olumsuz rol modelleri sunduunu ifade etmitir. 55 ya ve zeri kiiler arasnda televizyon dizilerinin genlere olumlu rol modelleri sunduu grnde olanlarn oran yzde 23,5 iken, olumsuz rol modelleri sunduu dncesindekilerin oran yzde 68,7dir.
101
TABLO 74. TELEVIZYON DIZILERININ GENLERE SUNDUKLARI ROL MODELLERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon dizileri genlere genelde olumlu rol modelleri sunmaktadr. Televizyon dizileri genlere genelde olumsuz rol modelleri sunmaktadr. Fikrim yok. Toplam 22,9% 68,3% 8,7% 100,0% 19,4% 73,4% 7,2% 100,0% 16,7% 80,2% 3,1% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 22,9u, orta dzeyde eitimlilerin yzde 19,4, yksek eitimlilerin ise yzde 16,7si televizyon dizilerinin genlere genelde olumlu rol model sunduu ynnde fikir belirtmitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 68,3, orta dzeyde eitimlilerin yzde 73,4 ve yksek eitimlilerin yzde 80,2si televizyon dizilerinin genlere genelde olumsuz rol modelleri sunduu ynnde fikir beyan etmitir. Eitim oran ykseldike, televizyon dizilerinin genlere genelde olumsuz rol modelleri sunduunu syleyenlerin oran da ykselmektedir.
TABLO 75. YERLI DIZILERIN OCUKLARIN RUH SALII ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal buluyorum. Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmuyorum. Fikrim yok. Toplam 2133 436 159 2727 Yzde 78,2 16,0 5,8 100,0
Ankete katlanlarn yzde 78,2si yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulduklarn belirtirken yzde 16s yerli dizilerin ounun konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmadklarn belirtmilerdir.
102
TABLO 76. YERLI DIZILERIN OCUKLARIN RUH SALII ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal buluyorum. Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmuyorum. Fikrim yok. Toplam 79,1% 15,5% 5,3% 100,0% Erkek 77,2% 16,4% 6,3% 100,0%
Kadnlarn yzde 79,1i ile erkeklerin yzde 77,2si yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulduklarn belirtirken, kadnlarn yzde 15,5i ile erkeklerin yzde 16,4 yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmadklarn ifade etmilerdir. Kadn ve erkek katlmclarn verdii cevaplarn oranlarna bakldnda nispeten homojen bir dalm gze arpmaktadr.
TABLO 77. YERLI DIZILERIN OCUKLARIN RUH SALII ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal buluyorum. Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmuyorum. Fikrim yok. Toplam 70,1% 25 - 34 83,4% 35 - 44 81,3% 45 - 54 80,6% 55+ 77,8%
20,5% 9,4% 100,0%
12,6% 4,0% 100,0%
14,1% 4,6% 100,0%
14,0% 5,3% 100,0%
17,3% 4,9% 100,0%
15-24 ya grubundakilerin yzde 70,1i, 25-34 ya grubundakilerin yzde 83,4, 35-44 ya grubundakilerin yzde 81,3, 45-54 ya grubundakilerin yzde 80,6s ile 55 ya ve stndekilerin yzde 77,8i yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmaktadr.
103
15-24 ya grubundakilerin yzde 20,5i, 25-34 ya grubundakilerin yzde 12,6s, 35-44 ya grubundakilerin yzde 14,1i, 45-54 ya grubundakilerin yzde 14 ile 55 ya ve stndekilerin yzde 17,3 yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmamaktadr. 15-24 ya grubunda yer alan katlmclar iinde dizilerin ocuklarn ruh sal asndan sakncal olduunu dnenler daha dk bir orana sahiptir.
TABLO 78. YERLI DIZILERIN OCUKLARIN RUH SALII ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal buluyorum. Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmuyorum. Fikrim yok. Toplam 78,1% 77,2% 81,1%
16,1% 5,7% 100,0%
15,1% 7,7% 100,0%
16,6% 2,3% 100,0%
Yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulduunu belirten dk dzeyde eitimlilerin oran yzde 78,1 iken, ayn fikri beyan eden orta dzeyde eitimlilerin oran yzde 77,2 ve yksek eitimliler oran ise yzde 81,1dir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 16,1i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 15,1i ile yksek eitimlilerin yzde 16,6s yerli dizilerin ounu, konu ve grsel ierik olarak ocuklarn ruh sal asndan sakncal bulmadklar ynnde fikir belirtmilerdir. Bu soruya verilen cevaplara bakldnda eitim dzeyinin ayrt edici bir faktr olmad sylenebilir.
104
TABLO 79. TELEVIZYONLARDAKI DIZI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ OCUK VE GENLERIN KLTREL DEERLERE BAKIINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatryor. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yabanclatryor. Fikrim yok. Toplam 584 1880 263 2727 Yzde 21,4 68,9 9,6 100,0
Kiilerin yzde 21,4 televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatrdn dnrken, yzde 68,9u televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yabanclatrd fikrine sahiptir.
TABLO 80. TELEVIZYONLARDAKI DIZI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ OCUK VE GENLERIN KLTREL DEERLERE BAKIINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatryor. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yabanclatryor. Fikrim yok. Toplam 21,4% 68,1% 10,5% 100,0% Erkek 21,4% 69,8% 8,8% 100,0%
Kadnlarn yzde 21,4 ile erkeklerin yzde 21,4 televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatrd fikrini belirtirken, kadnlarn yzde 68,1i ile erkeklerin yzde 69,8i bunun tersini dnmektedir.
105
TABLO 81. TELEVIZYONLARDAKI DIZI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ OCUK VE GENLERIN KLTREL DEERLERE BAKIINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatryor. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yabanclatryor. Fikrim yok. Toplam 28,6% 25 - 34 21,9% 35 - 44 16,9% 45 - 54 21,1% 55+ 16,2%
61,4% 10,1% 100,0%
70,9% 7,3% 100,0%
75,1% 8,0% 100,0%
67,5% 11,4% 100,0%
71,9% 11,9% 100,0%
15-24 ya grubundakilerin yzde 28,6s, 25-34 ya grubundakilerin yzde 21,9u, 35-44 ya grubundakilerin yzde 16,9u, 45-54 ya grubundakilerin yzde 21,1i ile 55 ya ve stndekilerin yzde 16,2si televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatrdn sylerken, 15-24 ya grubundakilerin yzde 61,4, 25-34 ya grubundakilerin yzde 70,9u, 35-44 ya grubundakilerin yzde 75,1i, 45-54 ya grubundakilerin yzde 67,5 ile 55 ya ve stndekilerin yzde 71,9u farkl gr savunmaktadr. Bu tablo, Tablo 83 ve Tablo 79da kan sonularla birlikte deerlendirildiinde, genlerin televizyon dizileri ve magazin programlarna, dier ya gruplarna kyasla daha olumlu bakt sylenebilir.
TABLO 82. TELEVIZYONLARDAKI DIZI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ OCUK VE GENLERIN KLTREL DEERLERE BAKIINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatryor. Televizyonlardaki dizi ve magazin programlar ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yabanclatryor. Fikrim yok. Toplam 21,5% 23,4% 16,3%
67,9% 10,7% 100,0%
68,7% 7,9% 100,0%
77,5% 6,2% 100,0%
106
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 21,5i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 23,4 ile yksek eitimlilerin yzde 16,3 televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatrdn ifade etmitir.
Dk seviyede eitimlilerin yzde 67,9u, orta seviyede eitimlilerin yzde 68,7si ile yksek eitimlilerin yzde 77,5i kart ynde gr belirtmitir. Yksek eitim dzeyine sahip kitle iinde, televizyonlardaki dizi ve magazin programlarnn ocuk ve genleri genelde kltrel deerlere yaknlatrdn dnenlerin oran daha yksektir.
TABLO 83. TELEVIZYON PROGRAMLARININ KUAKLAR ARASI ILIKILERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnyorum. Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 1736 597 394 2727 Yzde 63,7 21,9 14,4 100,0
Ankete katlanlarn yzde 63,7si televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dndklerini sylerken, yzde 21,9u ise televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnmediklerini belirtmilerdir.
107
TABLO 84. TELEVIZYON PROGRAMLARININ KUAKLAR ARASI ILIKILERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnyorum. Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 62,0% 21,5% 16,4% 100,0% Erkek 65,3% 22,3% 12,5% 100,0%
Kadnlarn yzde 62si i le erkeklerin yzde 65,3 televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dndklerini sylerken, kadnlarn yzde 21,5i ile erkeklerin yzde 22,3 buna ihtimal vermemektedir. Burada farkl cinslerin verdii cevaplarda benzer dalm oranlarnn sz konusu olduu grlmektedir.
TABLO 85. TELEVIZYON PROGRAMLARININ KUAKLAR ARASI ILIKILERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnyorum. Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 55,1% 25 - 34 35 44 45 - 54 70,9% 66,5% 66,3% 55+ 61,8%
26,3% 18,6% 100,0%
18,2% 10,9%
21,1% 12,4%
20,9% 12,9%
21,8% 16,4%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya aras grubun yzde 55,1i, 25-34 ya aras grubun yzde 70,9u, 35-44 ya aras grubun yzde 66,5i, 45-54 ya aras grubun yzde 66,3 ile 55 ve st ya grubunun yzde 61,8i televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dndklerini belirtmilerdir. 15-24 ya aras grubun yzde 26,3, 25-34 ya aras grubun yzde 18,2si, 35-44 ya aras grubun yzde 21,1i, 45-54 ya aras grubun yzde 20,9u ile 55 ve st ya grubunun yzde 21,8i farkl ynde gr belirtmilerdir. 15-24 ya grubu bu soruya daha az oranda olumlu cevap vermitir.
108
TABLO 86. TELEVIZYON PROGRAMLARININ KUAKLAR ARASI ILIKILERE ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnyorum. Televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 62,2% 65,4% 70,5%
21,8% 16,0% 100,0%
22,1% 12,5% 100,0%
21,7% 7,8% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 62,2si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 65,4 ile yksek dzeyde eitimlilerin yzde 70,5i televizyon programlarnn kuaklar aras kltrel atmalara yol aabileceini dndn sylemitir.
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 21,8i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 22,1i ile yksek dzeyde eitimlilerin yzde 21,7si ise byle bir ihtimali dnmemektedir.
Fikir belirtmeyenlerin orannn eitim seviyesi dtke ykselmesi dikkat ekmektedir.
109
TABLO 87. TELEVIZYONLARIN TRK TARIHI, MIMARISI, MZII, EDEBIYATI VE SANATLARI KONUSUNDAKI YAYINLARINA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerekir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmasna gerek yok. Fikrim yok. Toplam 2247 Yzde 82,4
286 194 2727
10,5 7,1 100,0
Ankete katlanlarn yzde 82,4lk ksm televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerektii fikrini belirtirken, yzde 10,5i buna gerek olmadn dnmektedir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yaplmas talebinin olduu grlmektedir. Bu nedenle, uygun yntem ve ierikle topluma bu trden yapmlar ulatrld takdirde, bunlarn kabul grecei dnlmektedir.
TABLO 88. TELEVIZYONLARIN TRK TARIHI, MIMARISI, MZII, EDEBIYATI VE SANATLARI KONUSUNDAKI YAYINLARINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerekir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmasna gerek yok. Fikrim yok. Toplam 80,9% 11,0% 8,0% 100,0% Erkek 83,9% 9,9% 6,2% 100,0%
Kadnlarn yzde 80,9u ile erkeklerin yzde 83,9u televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerektiini belirtirken, kadnlarn yzde 11i ile erkeklerin yzde 9,9u bunun tersini dnmektedir. Sorulara verilen cevaplar farkl cinslere gre fazla deimeyen oranlar ortaya koymaktadr.
110
TABLO 89. TELEVIZYONLARIN TRK TARIHI, MIMARISI, MZII, EDEBIYATI VE SANATLARI KONUSUNDAKI YAYINLARINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerekir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmasna gerek yok. Fikrim yok. Toplam 77,5% 25 - 34 86,8% 35 - 44 84,1% 45 - 54 84,3% 55+ 80,6%
14,6% 7,8% 100,0%
9,4% 3,8% 100,0%
9,4% 6,6% 100,0%
9,2% 6,5% 100,0%
8,7% 10,7% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 77,5i, 25-34 ya grubunun yzde 86,8i, 35-44 ya grubunun yzde 84,1i, 45-54 ya grubunun yzde 84,3 ile 55 ve st ya grubunun yzde 80,6s televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerektiini dnmektedir.
15-24 ya grubunun yzde 14,6s, 25-34 ya grubunun yzde 9,4, 35-44 ya grubunun yzde 9,4, 45-54 ya grubunun yzde 9,2si ile 55 ve st ya grubunun yzde 8,7si ise farkl gr savunmaktadr.
111
TABLO 90. TELEVIZYONLARIN TRK TARIHI, MIMARISI, MZII, EDEBIYATI VE SANATLARI KONUSUNDAKI YAYINLARINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerekir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmasna gerek yok. Fikrim yok. Toplam 81,1% 84,2% Yksek Dzeyde 87,6%
10,7%
10,5%
8,9%
8,2% 100,0%
5,3% 100,0%
3,5% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 81,1i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 84,2si ve yksek eitimlilerin yzde 87,6s televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yapmas gerektii fikrini belirtmitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 10,7si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 10,5i ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 8,9u ise buna gerek olmadn sylemektedir. Eitim seviyesi ykseldike bu trden programlara olan talep de artmaktadr.
TABLO 91. TELEVIZYON DIZILERININ KADINLARI YANSITMA BIIMLERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmaktadr. Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla cinsel obje olarak sunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 2150 373 204 2727 Yzde 78,9 13,7 7,5 100,0
Ankete katlanlarn yzde 78,9u televizyon dizilerinin kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmakta olduu fikrindedir. Katlmclarn yzde 13,7si bu gr paylamamaktadr.
112
TABLO 92. TELEVIZYON DIZILERININ KADINLARI YANSITMA BIIMLERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmaktadr. Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla cinsel obje olarak sunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 77,4% 13,5% 9,1% 100,0% Erkek 80,3% 13,8% 5,9% 100,0%
Kadnlarn yzde 77,4 ile erkeklerin yzde 80,3 televizyon dizilerinin kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmakta olduu fikrindeyken, kadnlarn yzde 13,5i ile erkeklerin yzde 13,8i bu fikre katlmadklarn belirtmilerdir.
TABLO 93. TELEVIZYON DIZILERININ KADINLARI YANSITMA BIIMLERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmaktadr. Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla cinsel obje olarak sunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 69,1% 25 - 34 86,1% 35 44 81,9% 45 - 54 81,3% 55+ 78,7%
19,9% 10,9% 100,0%
9,4% 4,5% 100,0%
12,4% 5,8% 100,0%
10,9% 7,8% 100,0%
13,6% 7,7% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 69,1i, 25-34 ya grubunun yzde 86,1i, 3544 ya grubunun yzde 81,9u, 45-54 ya grubunun yzde 81,3 ile 55 ve st yan yzde 78,7si televizyon dizilerinin kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunduu fikrine katlmaktadr. 15-24 ya grubunun yzde 19,9u, 25-34 ya grubunun yzde 9,4, 35-44 ya grubunun yzde 12,4, 45-54 ya grubunun yzde 10,9u ve 55 ve st ya grubunun yzde 13,6s bunun tersini dnmektedir. Genlerin (15-24 ya grubu), dier ya gruplarna kyasla genel kabuln dnda kaldklar sylenebilir.
113
TABLO 94. TELEVIZYON DIZILERININ KADINLARI YANSITMA BIIMLERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmaktadr. Televizyon dizileri kadnlar reyting amacyla cinsel obje olarak sunmamaktadr. Fikrim yok. Toplam 78,2% 79,1% 82,6%
13,8% 7,9% 100,0%
13,6% 7,4% 100,0%
12,7% 4,6% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 78,2si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 79,1i, yksek dzeyde eitimlilerin yzde 82,6s televizyon dizilerinin kadnlar reyting amacyla ounlukla cinsel obje olarak sunmakta olduu fikrini beyan etmitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 13,8i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 13,6s, yksek dzeyde eitimlilerin ise yzde 12,7si televizyon dizilerinin kadnlar reyting amacyla cinsel obje olarak sunmad fikrini beyan etmitir. Verilerde grld zere kadnn televizyon dizilerinde cinsel obje olarak sunulmas konusunda dk, orta ve yksek dzeyde eitime sahip katlmclarn fikir birliine sahip olduklar sylenebilir. Btn kategoridekiler kadnn yksek oranda cinsel obje olarak sunulduunu dnmektedir. Burada fikir belirtmeyenlerin orannn ok dk olduu dikkat ekmektedir.
TABLO 95. TELEVIZYONLARDAKI EVLILIK PROGRAMLARININ AILE YAPISI VE EVLILIK ILIKILERINI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnyorum. Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2156 Yzde 79,1
395 177 2727
14,5 6,5 100,0
114
Grlen kiilerin yzde 79,1i televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dndn belirtirken, yzde 14,5i bu gibi programlarn olumsuz etkisi olacan dnmediini sylemitir. Evlililk programlarna ilikin olumsuz kanaat belirtenlerin oran bir nceki tabloda grlen dizilere dair verilerle hemen hemen rtmektedir. Bu durum katlmclarn genel olarak medyaya duyduu gvensizlikle de balantl deerlendirilebilir.
TABLO 96. TELEVIZYONLARDAKI EVLILIK PROGRAMLARININ AILE YAPISI VE EVLILIK ILIKILERINI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnyorum. Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 76,7% 16,0% 7,3% 100,0% Erkek 81,5% 12,9% 5,6% 100,0%
Kadnlarn yzde 76,7si ve erkeklerin yzde 81,5i televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dndn belirtmitir. Kadnlarn yzde 16s ile erkeklerin yzde 12,9u bu gibi programlarn Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmediklerini sylemilerdir. Erkek ve kadn katlmclar yksek oranda, Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkilediini dnmektedir. Bununla birlikte byle dnen erkek katlmclarn orannn kadnlarnkinden yaklak be puan fazla olduu grlmektedir. Evlililk programlarnn aileyi ve evlilik ilikilerini olumsuz etkilemediini dnen kadn katlmclarn orannn daha yksek olmas dikkate deer bir veri olarak grlebilir. Bu durum genellikle gndz saatlerini ekran banda geiren kadn katlmclarn bu kuaktaki programlar daha fazla sahiplendiinin bir gstergesi olarak yorumlanabilir.
115
TABLO 97. TELEVIZYONLARDAKI EVLILIK PROGRAMLARININ AILE YAPISI VE EVLILIK ILIKILERINI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve 67,2% evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnyorum. Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve 22,3% evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 10,5% 100,0% 25 - 34 84,8% 35 - 44 85,5% 45 - 54 81,1% 55+ 80,2%
10,9% 4,3% 100,0%
8,4% 6,2% 100,0%
15,8% 3,2% 100,0%
13,2% 6,6% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 67,2si, 25-34 ya grubunun yzde 84,8i, 35-44 ya grubunun yzde 85,5i, 45-54 ya grubunun yzde 81,1i ve 55 ve st ya grubun yzde 80,2si televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dndkleri fikrini beyan etmilerdir.
15-24 ya grubunun yzde 22,3, 25-34 ya grubunun yzde 10,9u, 35-44 ya grubunun yzde 8,4, 45-54 ya grubunun yzde 15,8i ve 55 ve st ya grubun yzde 13,2si televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmediklerini beyan etmilerdir.
Btn ya gruplar evlilik programlarnn olumsuz etkileri zerinde gr birliine varm durumdadr. Ancak 15-24 ya grubu (yzde 67,2) dierlerine nispetle bu gre daha az katlmaktadr. Yine bu soruya ilikin fikri olmadn ifade edenler arasnda (yzde 10,5) en yksek oran bu ya grubu tekil etmektedir.
116
TABLO 98. TELEVIZYONLARDAKI EVLILIK PROGRAMLARININ AILE YAPISI VE EVLILIK ILIKILERINI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnyorum. Televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 77,5% 80,1% 88,8%
15,5% 7,0% 100,0%
13,2% 6,7% 100,0%
9,3% 1,9% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 77,5i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 80,1i, yksek dzeyde eitimlilerin yzde 88,8i televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dndn sylemitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 15,5i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 13,2si, yksek dzeyde eitimlilerin yzde 9,3 televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnmediini sylemitir. Eitim seviyesi ykseldike televizyonlardaki evlilik programlarnn, Trk aile yaps ve evlilik ilikilerini olumsuz etkileyeceini dnenlerin oran da istikrarl bir ekilde artmaktadr. Konuyla ilgili olarak fikir belirtmeyenlerin oran eitim seviyesi ykseldike yine kararl bir ekilde azalmaktadr. Yksek eitimliler iinde bu orann ok dk (yzde 1,9) olarak ortaya kmasnn eitim ile bilinlenme arasndaki balanty iaret ettii dnlmektedir.
117
TABLO 99. TELEVIZYON DIZILERI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ TRKIYEDE BOANMA ORANLARINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dnyorum. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2077 Yzde 76,2
435 215 2727
16,0 7,9 100,0
Ankete katlanlarn yzde 76,2si televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dnrken, yzde 16s dizilerin ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkiledii fikrine katlmamaktadr. Son yllarda Trkiyede boanma oranlarnn artt istatistiklere yansrken, ankete katlanlarn byk ounluu (yzde 76,2) bunun sebepleri arasnda dizileri ve magazin programlarn gstermektedir.
TABLO 100. TELEVIZYON DIZILERI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ TRKIYEDE BOANMA ORANLARINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dnyorum. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 74,3% 17,4% 8,2% 100,0% Erkek 78,0% 14,4% 7,5% 100,0%
Kadnlarn yzde 74,3 ile erkeklerin yzde 78i televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dndklerini sylerken, kadnlarn yzde 17,4 ile erkeklerin yzde 14,4 dizi ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmediklerini belirtmitir.
118
TABLO 101. TELEVIZYON DIZILERI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ TRKIYEDE BOANMA ORANLARINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma 67,2% oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dnyorum. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma 21,1% oranlarn etkilediini dnmyorum. Fikrim yok. 11,7% Toplam 100,0% 25 34 79,0% 35 - 44 82,1% 45 - 54 77,2% 55+ 78,0%
15,2% 5,8% 100,0%
12,7% 5,2% 100,0%
13,6% 9,2% 100,0%
15,1% 7,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 67,2si, 25-34 ya grubunun yzde 79u, 35-44 ya grubunun yzde 82,1i, 45-54 ya grubunun yzde 77,2si ve 55 ya ve st grubun yzde 78i televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dndklerini belirtmitir. 15-24 ya grubunun yzde 21,1i, 25-34 ya grubunun yzde 15,2si, 35-44 ya grubunun yzde 12,7si, 45-54 ya grubunun yzde 13,6s ve 55 ya ve st grubun yzde 15,1i televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmediini belirtmitir. Bu tablo medyaya ilikin dier tablolarla birlikte dnldnde, genlerin genel olarak br ya gruplarna gre televizyonun toplum zerindeki olumsuz etkilerini daha az ciddiye aldklarn gstermektedir. Ayrca genler arasnda (15-24 ya grubu) konuyla ilgili fikir belirtmeyenlerin dier katlmc gruplarna kyasla daha yksek oranda (yzde 11,7) kmas dikkat ekmektedir.
119
TABLO 102. TELEVIZYON DIZILERI VE MAGAZIN PROGRAMLARININ TRKIYEDE BOANMA ORANLARINA ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dnyorum. Televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 76,7% 73,8% 77,9%
14,9% 8,4% 100,0%
19,0% 7,2% 100,0%
16,7% 5,4% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 76,7si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 73,8i ve yksek eitimlilerin yzde 77,9u televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarnn artmasnda etkili olabileceini dndklerini sylemitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 14,9u, orta dzeyde eitimlilerin yzde 19u ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 16,7si televizyon dizileri ve magazin programlarnn Trkiyede boanma oranlarn etkilediini dnmediklerini sylemilerdir.
TABLO 103. TELEVIZYON DIZILERI VE PROGRAMLARININ IDDET KULLANIMI ZERINE ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR? Say Baz televizyon dizileri ve programlar ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmektedir. Televizyon dizileri ve programlarnn ocuk ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2360 249 118 2727 Yzde 86,5 9,1 4,3 100,0
Ankete katlanlarn yzde 86,5i baz televizyon dizileri ve programlarnn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmekte olduu fikrine katlmaktadr. Yzde 9,1lik bir oran ise bu fikre katlmamaktadr. Televizyon dizileri ve programlarnn olumsuz etkilerine katlanlarn oran aratrma boyunca yksek kmaktadr. Bu olumsuz etkiler ierisinde en fazla ne kan unsur ise (yzde 86,5) iddet vurgusudur.
120
TABLO 104. TELEVIZYON DIZILERI VE PROGRAMLARININ IDDET KULLANIMI ZERINE ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Baz televizyon dizileri ve programlar ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmektedir. Televizyon dizileri ve programlarnn ocuk ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 86,9% 8,7% 4,4% 100,0% Erkek 86,1% 9,6% 4,3% 100,0%
Kadnlarn yzde 86,9u ile erkeklerin yzde 86,1i baz televizyon dizileri ve programlarnn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmekte olduklarn dnrken, kadnlarn yzde 8,7si ile erkeklerin yzde 9,6s buna katlmadklarn beyan etmitir. Buna gre, kadn ve erkek katlmclar diziler ve programlarn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik ettii konusunda birbirine ok yakn oranlarda (srasyla yzde 86,9 ve yzde 86,1) ortak gr belirtmilerdir. Ayn ekilde diziler ve programlarn ocuklar ve genleri iddet kullanmna tevik etmediini dnen veya bu konuda gr belirtmeyenlerin oranlar da birbirine yakn seyretmektedir.
121
TABLO 105. TELEVIZYON DIZILERI VE PROGRAMLARININ IDDET KULLANIMI ZERINE ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Baz televizyon dizileri ve programlar ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmektedir. Televizyon dizileri ve programlarnn ocuk ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 78,9% 25 - 34 89,8% 35 - 44 89,6% 45 - 54 88,1% 55+ 88,1%
13,0% 8,1% 100,0%
7,3% 3,0% 100,0%
7,0% 3,4% 100,0%
8,7% 3,1% 100,0%
8,9% 3,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 78,9u, 25-34 ya grubunun yzde 89,8i, 35-44 ya grubunun yzde 89,6s, 45-54 ya grubunun yzde 88,1i ve 55 ya ve st grubun yzde 88,1i baz televizyon dizileri ve programlarnn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik ettii ynnde gr belirtmitir. 15-24 ya grubunun yzde 13, 25-34 ya grubunun yzde 7,3, 35-44 ya grubunun yzde 7si, 45-54 ya grubunun yzde 8,7si ve 55 ya ve st grubun yzde 8,9u ise televizyon dizileri ve programlarnn ocuk ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmediklerini belirtmilerdir. Btn katlmclarn, televizyon dizileri ve programlarnn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini yksek oranda belirttii grlmektedir. Genler ise bu yargya ksmen daha az katlmaktadr (yzde 78,9). Bununla birlikte bu soruya ilikin gr belirtmeyenlerin oran (yzde 8,1) genlerde dier ya gruplarna kyasla olduka yksek kmaktadr.
TABLO 106. TELEVIZYON DIZILERI VE PROGRAMLARININ IDDET KULLANIMI ZERINE ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Baz televizyon dizileri ve programlar ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik etmektedir. Televizyon dizileri ve programlarnn ocuk ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 86,8% 84,7% 88,8%
8,9% 4,3% 100,0%
10,3% 5,0% 100,0%
8,1% 3,1% 100,0%
122
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 86,8i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 84,7si ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 88,8i baz televizyon dizi ve programlarnn ocuklar ve genleri iddet kullanmaya tevik ettiini dnmektedir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 8,9u, orta dzeyde eitimlilerin yzde 10,3 ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 8,1i ocuk ve genlerin iddet kullanmaya tevik edildiini dnmediklerini bildirmilerdir.
TABLO 107. POPLER TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN OCUK VE GENLER ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnyorum. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2294 Yzde 84,1
280 152 2727
10,3 5,6 100,0
Grlen kiilerin yzde 84,1i popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnrken, yzde 10,3lk bir ksm cinsel ierikli grntler nedeniyle genlerin olumsuz etkileneceini dnmemektedir. Katlmclara gre cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genler zerindeki olumsuz etkisi yksek olup (yzde 84,1) iddetten sonra ikinci srada yer almaktadr.
123
TABLO 108. POPLER TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN OCUK VE GENLER ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnyorum. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 85,3% 8,1% 6,6% 100,0% Erkek 83,0% 12,5% 4,6% 100,0%
Kadnlarn yzde 85,3 ve erkeklerin yzde 83 popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyecei ynnde fikir belirtirken, kadnlarn yzde 8,1i ile erkeklerin yzde 12,5i aksi ynde fikir belirtmitir.
TABLO 109. POPLER TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN OCUK VE GENLER ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz 78,0% etkileyeceini dnyorum. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz 14,9% etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. 7,1% Toplam 25 - 34 87,1% 35 - 44 88,2% 45 - 54 84,5% 55+ 84,5%
8,9% 4,0%
7,4% 4,4%
9,0% 6,6%
9,6% 5,8%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 78i, 25-34 ya grubunun yzde 87,1i, 35-44 ya grubunun yzde 88,2si, 45-54 ya grubunun yzde 84,5i ve 55 ve st grubun yzde 84,5i popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyecei ynnde fikir beyan etmitir. 15-24 ya grubunun yzde 14,9u, 25-34 ya grubunun yzde 8,9u, 35-44 ya grubunun yzde 7,4, 45-54 ya grubunun yzde 9u ve 55 ve st grubun yzde 9,6s ise dizilerdeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnmediklerini belirtmitir.
124
TABLO 110. POPLER TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN OCUK VE GENLER ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnyorum. Popler televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 85,0% 82,0% 83,3%
9,3% 5,7% 100,0%
12,7% 5,3% 100,0%
11,2% 5,4% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 85i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 82si ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 83,3 televizyon dizilerindeki cinsel ierikli grntlerin ocuk ve genleri olumsuz etkileyecei ynnde fikir belirtmitir. Dk dzeyde eitimlilerin yzde 9,3, orta dzeyde eitimlilerin yzde 12,7si ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 11,2si ise ocuk ve genlerin cinsel ierikli grntler nedeniyle olumsuz etkilenmeyecekleri fikrindedir. Buna gre, eitim durumu ciddi bir gr farkllna sebep olmamaktadr.
TABLO 111. TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN, CINSEL SULAR ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR? Say Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnyorum. Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2213 329 184 2727 Yzde 81,2 12,1 6,8 100,0
Grlen kiilerin yzde 81,2si televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnrken, cinsel ierikli grntler nedeniyle cinsel sularn artabileceini dnmeyenlerin oran yzde 12,1dir.
125
TABLO 112. TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN, CINSEL SULAR ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnyorum. Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 82,5% 10,7% 6,8% 100,0% Erkek 79,7% 13,5% 6,8% 100,0%
Kadnlarn yzde 82,5i ile erkeklerin yzde 79,7si televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabilecei ynnde fikir belirtmitir. Kadnlarn yzde 10,7si ile erkeklerin yzde 13,5i dizilerde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmediklerini sylemitir. Bu konuda kadn ve erkek katlmclarn birbirlerine yakn oranlar sergiledii grlmektedir. Hatta fikir belirtmeyen kadn ve erkek katlmclarn ayn oranda (yzde 6,8) kt dikkat ekmektedir.
TABLO 113. TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN, CINSEL SULAR ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnyorum. Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 76,5% 25 - 34 84,3% 35 - 44 84,3% 45 - 54 80,6% 55+ 81,2%
14,3% 9,2%
10,2% 5,5%
11,2% 4,6%
11,9% 7,5%
12,2% 6,6%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 76,5i, 25-34 ya grubunun yzde 84,3, 35-44 ya grubunun yzde 84,3, 45-54 ya grubunun yzde 80,6s ve 55 ya ve st grubun yzde 81,2si televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dndklerini belirtmilerdir. Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel
126
sular artrabilecei fikrini savunmayanlar, 15-24 ya grubu ierisinde yzde 14,3, 25-34 ya grubu ierisinde yzde 10,2, 35-44 ya grubu ierisinde yzde 11,2, 45-54 ya grubu ierisinde yzde 11,9 ve 55 ya ve st grup ierisinde ise yzde 12,2dir. Konuyla ilgili olarak 15-24 ya grubunu tekil eden genlerin dier ya gruplarna gre daha az oranda (yzde 76,5) olumlu gr belirttii grlmektedir. Buna karlk genler, dizilerdeki cinsel ierikli grntlerin ska yer almasnn cinsel sular arttrd konusunda en yksek oranda (yzde 14,3) kart gr beyan etmektedir.
TABLO 114. TELEVIZYON DIZILERINDEKI CINSEL IERIKLI GRNTLERIN, CINSEL SULAR ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnyorum. Televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 82,0% 79,0% 79,9%
11,1% 6,9% 100,0%
13,7% 7,2% 100,0%
15,4% 4,6% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 82si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 79u ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 79,9u televizyon dizilerinde cinsel ierikli grntlerin sk yer almasnn cinsel sular artrabileceini dnmektedir.
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 11,1i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 13,7si ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 15,4 ise sk cinsel ierikli yaynlarn cinsel sular artrabilecei kansnda deillerdir.
127
TABLO 115. TELEVIZYON DIZILERINDEKI AILE II ARPIK ILIKI EKILLERININ TRK AILE YAPISI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnyorum. Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2215 328 184 2727 Yzde 81,2 12,0 6,8 100,0
Ankete katlan kiilerin yzde 81,2si baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyecei ynnde fikir belirtirken, grlen kiilerin yzde 12si bu fikre katlmamaktadr. Dizilerdeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnenlerin oran, medyann olumsuz etkilerine ilikin dier sorulara verilen cevaplarda olduu gibi yksek (yzde 81,2) kmaktadr.
TABLO 116. TELEVIZYON DIZILERINDEKI AILE II ARPIK ILIKI EKILLERININ TRK AILE YAPISI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnyorum. Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 81,5% 10,9% 7,6% 100,0% Erkek 80,9% 13,2% 5,9% 100,0%
Kadnlarn yzde 81,5i ile erkeklerin yzde 80,9u baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dndklerini ifade etmilerdir. Kadnlarn yzde 10,9u ile erkeklerin yzde 13,2si ise televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmediklerini belirtmilerdir. Kadn ve erkekler birbirlerine yakn oranlarda televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkilediini dnmektedirler.
128
TABLO 117. TELEVIZYON DIZILERINDEKI AILE II ARPIK ILIKI EKILLERININ TRK AILE YAPISI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnyorum. Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 73,0% 25 - 34 82,9% 35 - 44 85,3% 45 - 54 85,4% 55+ 82,7%
18,9% 8,1%
11,1% 6,0%
9,6% 5,2%
8,3% 6,3%
9,6% 7,7%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 73, 25-34 ya grubunun yzde 82,9u, 35-44 ya grubunun yzde 85,3, 45-54 ya grubunun yzde 85,4 ve 55 ya ve st grubun yzde 82,7si baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmektedirler. 15-24 ya grubunun yzde 18,9u, 25-34 ya grubunun yzde 11,1i, 35-44 ya grubunun yzde 9,6s, 45-54 ya grubunun yzde 8,3 ve 55 ya ve st grubun ise yzde 9,6s baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmediklerini ifade etmilerdir.
129
TABLO 118. TELEVIZYON DIZILERINDEKI AILE II ARPIK ILIKI EKILLERININ TRK AILE YAPISI ZERINDEKI ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnyorum. Baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 80,8% 81,6% 83,4%
12,3% 6,9% 100,0%
11,8% 6,5% 100,0%
10,8% 5,8% 100,0%
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 80,8i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 81,6s ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 83,4 baz televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyecei fikrine sahiptirler.
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 12,3, orta dzeyde eitimlilerin yzde 11,8i ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 10,8i ise televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyecegi fikrine katlmamaktadr.
Her kategoride de televizyon dizilerindeki aile ii arpk iliki ekillerinin Trk aile yapsn olumsuz etkileyeceini dnenlerin oran ok yksektir.
TABLO 119. TARIHI OLAY VE KIILERIN KONU EDILDII DIZI VE PROGRAMLARA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini dnyorum. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 2252 262 213 2727 Yzde 82,6 9,6 7,8 100,0
Ankete katlanlardan tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini dnyorum
130
diyenlerin oran yzde 82,6 iken, bunun gerekli olmadn savunanlar yzde 9,6 ve bu konuda fikrim yok diyenlerin oran ise yzde 7,8dir. Yakn zamanda bir televizyon dizisi zerinden tarihi konular ele alnrken kurgu-gereklik ilikisinin nasl olmas gerektii tartlmtr. Katlmclarn ekseriyetine gre, dizilerin tarihi gereklere bal kalacak ekilde yaplmas gerekir. Katlmclarn tarihi gereklikler konusunda yksek hassasiyet sergilemeleri gereklik duygusuna ballk kadar, tarihi deerlere gsterilen zenle de ilikili saylabilir.
TABLO 120. TARIHI OLAY VE KIILERIN KONU EDILDII DIZI VE PROGRAMLARA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini dnyorum. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn dnyorum. Fikrim yok. Toplam 82,0% Erkek 83,1%
9,1% 8,8% 100,0%
10,1% 6,8% 100,0%
Kadnlarn yzde 82si ve erkeklerin yzde 83,1i tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini ifade etmitir.
Kadnlarn yzde 9,1i ile erkeklerin yzde 10,1i tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn belirtmitir.
Kadn ve erkek katlmclarn konuya ilikin verdikleri olumlu (srasyla yzde 82 ve yzde 83,1) ve olumsuz (srasyla yzde 9,1 ve yzde 10,1) cevaplarda benzer oranlara rastlanmaktadr.
131
TABLO 121. TARIHI OLAY VE KIILERIN KONU EDILDII DIZI VE PROGRAMLARA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini dnyorum. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn dnmyorum. Fikrim yok. Toplam 78,6% 25 - 34 85,1% 35 - 44 86,1% 45 - 54 85,0% 55+ 79,7%
11,8% 9,6% 100,0%
9,1% 5,8% 100,0%
8,0% 6,0% 100,0%
7,5% 7,5% 100,0%
10,4% 10,0% 100,0%
15-24 ya grubunun yzde 78,6s, 25-34 ya grubunun yzde 85,1i, 3544 ya grubunun yzde 86,1i, 45-54 ya grubunun yzde 85i ve 55 ya ve st grubun yzde 79,7si tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmas gerektii ynnde fikir belirtmitir. Tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn savunanlarn yzde 11,8i 15-24, yzde 9,1i 25-34, yzde 8i 35-44, yzde 7,5i 45-54 ve yzde 10,4 ise 55 ya ve st gruptandr. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasna gerek olmadn dnenlerin oran 25-54 ya kategorilerinde dk bir grnm sergilemektedir. Buna karlk 15-24 ya aras ve 55 ya st gruplarda bu oran (srasyla yzde 11,8 ve yzde 10,4) daha yksek kmaktadr. Fikir belirtmeyenlerin oran (srasyla yzde 9,6 ve yzde 10) iin de ayn durum sz konusudur.
TABLO 122. TARIHI OLAY VE KIILERIN KONU EDILDII DIZI VE PROGRAMLARA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini dnyorum. Tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmadn dnyorum. Fikrim yok. Toplam 82,7% 81,8% 83,7%
9,0% 8,4% 100,0%
11,0% 7,2% 100,0%
11,2% 5,0% 100,0%
132
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 82,7si, orta dzeyde eitimlilerin yzde 81,8i ve yksek eitimlilerin yzde 83,7si tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerektiini belirtmilerdir.
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 9u, orta dzeyde eitimlilerin yzde 11i ve yksek dzeyde eitimlilerin yzde 11,2si ise tarihi olay ve kiilerin konu edildii dizi ve programlarda tarihi gereklere bal kalnmasnn gerekli olmad fikrine sahiptir.
Verilen cevaplarda dk, orta ve yksek eitim dzeylerine gre anlaml bir farkllk ortaya kmamaktadr.
TABLO 123. TELEVIZYONDAKI DIZILERI AILE FERTLERI ILE BERABER SEYRETMEYE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum. Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan btn aile fertleri ile izlemekte zorluk ekiyorum. Fikrim yok. Toplam 830 Yzde 30,4
1706 191 2727
62,6 7,0 100,0
Aratrmaya katlanlarn yzde 30,4 televizyondaki dizilerin ounu ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebildiini belirtirken yaynlardan rahatsz olan ve ailesiyle birlikte izleyemeyenlerin oran yzde 62,6dir.
Katlmclarn nemli bir ksm televizyon dizilerini ailesiyle birlikte izleyemediini belirtmektedir. Yaklak te ikilik bir ounluun bu grte olmas televizyon yaynlarnn toplumsal ve ahlaki nitelii ile ilgili dzenlemelerin veya deiikliklerin gerekli olduunu dndrmektedir.
133
TABLO 124. TELEVIZYONDAKI DIZILERI AILE FERTLERI ILE BERABER SEYRETMEYE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum. Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan btn aile fertleri ile izlemekte zorluk ekiyorum. Fikrim yok. Toplam 30,5% Erkek 30,4%
62,5% 7,0% 100,0%
62,6% 7,0% 100,0%
Aratrmaya katlan kadnlarn yzde 30,5i ve erkeklerin yzde 30,4 televizyondaki dizilerin ounu ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebildiini belirtirken yaynlardan rahatsz olan ve ailesiyle birlikte izleyemediini belirtenlerin oran kadnlarda yzde 62,5 ve erkeklerde yzde 62,6dr.
Soruya verilen olumlu, olumsuz ve fikrim yok cevaplarnn hemen hemen ayn oranlarda ekillenmesi konuyla ilgili olarak cinsiyete gre bir farklln sz konusu olmadn ve gr birliinin varln gstermektedir.
TABLO 125. TELEVIZYONDAKI DIZILERI AILE FERTLERI ILE BERABER SEYRETMEYE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum. Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan btn aile fertleri ile izlemekte zorluk ekiyorum. Fikrim yok. Toplam 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 +
36,3%
27,0%
25,9%
32,2%
29,8%
56,6%
68,4%
68,1%
59,1%
60,9%
7,1% 100,0%
4,6% 100,0%
6,0% 100,0%
8,7% 100,0%
9,2% 100,0%
134
TV dizilerinin ounu ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum diyenlerin oran 15-24 ya aralnda yzde 36,3, 25-34 ya aralnda yzde 27, 35-44 ya aralnda yzde 25,9, 45-54 ya aralnda yzde 32,2 ve 55 ya stnde yzde 29,8dir. zlemekte zorluk ekiyorum diyenlerin oran ise 15-24 ya aralnda yzde 56,6, 25-34 ya aralnda yzde 68,4, 35-44 ya aralnda yzde 68,1, 45-54 ya aralnda yzde 59,1 ve 55 ya ve stnde yzde 60,9dur. Bu konuda 25-34 ve 35-44 ya gruplarnn verdii cevaplar bakmndan dier ya gruplarndan farkllat grlmektedir. Bu durum sz konusu ya gruplar ierisinde yer alan kiilerin muhtemelen kk yata ocuklara sahip olmasyla ilgili olabilir.
TABLO 126. TELEVIZYONDAKI DIZILERI AILE FERTLERI ILE BERABER SEYRETMEYE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum. Televizyondaki dizilerin ounu, ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan btn aile fertleri ile izlemekte zorluk ekiyorum. Fikrim yok. Toplam 29,9% 31,0% 33,2%
63,4% 6,8% 100,0%
60,9% 8,1% 100,0%
60,2% 6,6% 100,0%
TV dizilerinin ounu ierik ve grntlerinden rahatsz olmadan kolaylkla btn aile fertleri ile izleyebiliyorum diyenlerin oran eitim dzeyi dk olanlarda yzde 29,9, orta dzeyde eitimlilerde yzde 31 ve yksek eitimlilerde ise yzde 33,2dir. Olumsuz ynde cevap verenlerin oran ise eitim dzeyi dk olan katlmclarda yzde 63,4, orta dzeyde eitimlilerde yzde 60,9 ve yksek eitim dzeyine sahip katlmclarda ise yzde 60,2dir. Olumlu, olumsuz ve fikrim yok cevaplarnn katlmclar arasndaki dalmna bakldnda, eitimin anlaml bir deiiklie yol aacak bir faktr olarak ortaya kmad dnlmektedir.
135
TABLO 127. TELEVIZYON PROGRAMLARINDA TRKENIN KULLANIMINA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlarnda Trke ounlukla doru olarak kullanlmaktadr. Televizyon programlarnda Trke ounlukla yanl olarak kullanlmaktadr. Fikrim yok. Toplam 1035 1407 285 2727 Yzde 37,9 51,6 10,4 100,0
Tabloya gre televizyon programlarnda Trkenin doru kullanldn dnenlerin oran yzde 37,9 iken byle dnmeyenlerin oran yzde 51,6dr. Bu konuda katlmclarn yzde 10,4 ise fikir beyan etmemitir.
TABLO 128. TELEVIZYON PROGRAMLARINDA TRKENIN KULLANIMINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon programlarnda Trke ounlukla doru olarak kullanlmaktadr. Televizyon programlarnda Trke ounlukla yanl olarak kullanlmaktadr. Fikrim yok. Toplam 38,8% 51,2% 10,0% 100,0% Erkek 37,0% 52,1% 10,9% 100,0%
Kadnlarn yzde 38,8i erkeklerin de yzde 37si TV programlarnda Trkenin ounlukla doru kullanldn dnrken kadnlarn yzde 51,2si ile erkeklerin yzde 52,1i Trkenin doru kullanlmadn dnmektedir.
Televizyon
programlarnda
Trkenin
doru
kullanldn
veya
kullanlmadn dnenlerin orannda cinsiyete gre ciddi bir deiiklik grlmemektedir. Konu hakknda fikir belirtmeyenlerin yzdesi ile ilgili olarak da ayn yarg ileri srlebilir.
136
TABLO 129. TELEVIZYON PROGRAMLARINDA TRKENIN KULLANIMINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlarnda Trke ounlukla doru olarak kullanlmaktadr. Televizyon programlarnda Trke ounlukla yanl olarak kullanlmaktadr. Fikrim yok. Toplam 41,2% 25 - 34 39,5% 35 - 44 32,3% 45 - 54 38,6% 55 + 36,9%
49,2% 9,6% 100,0%
52,1% 8,4% 100,0%
57,6% 10,2% 100,0%
51,2% 10,2%
49,0% 14,1%
100,0% 100,0%
Televizyon programlarnda Trkenin ounlukla doru kullanldn dnenlerin oran ya dalmna gre 15-24 ya aralnda yzde 41,2, 25-34 ya aralnda yzde 39,5, 35-44 ya aralnda yzde 32,2, 45-54 ya aralnda yzde 38,6 ve 55 ya ve zerinde yzde 36,9dur. Trkenin yanl kullanldn dnenlerin oran ise 15-24 ya aralnda yzde 49,2, 25-34 ya aralnda yzde 52,1, 35-44 ya aralnda yzde 57,6, 45-54 ya aralnda yzde 51,2 ve 55 ya ve zerinde yzde 49dur. Tabloya gre, televizyon programlarnda Trkenin ounlukla yanl olarak kullanld yargsn tayanlarn oranlar btn ya gruplarnda yksek kmaktadr. Bu veriler erevesinde toplumun televizyonda kullanlan Trke konusunda daha yksek beklentiler ierisinde olduu dnlebilir. Normal artlarda zellikle 55 ya st kitlenin televizyonda Trkenin kullanm konusunda daha eletirel bir yaklam sergilemesi beklenirken, bu ya grubunda Trkenin yanl kullanld hususunda en dk oran (yzde 49) gze arpmaktadr.
137
TABLO 130. TELEVIZYON PROGRAMLARINDA TRKENIN KULLANIMINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon programlarnda Trke ounlukla doru olarak kullanlmaktadr. Televizyon programlarnda Trke ounlukla yanl olarak kullanlmaktadr. Fikrim yok. Toplam 39,9% 34,2% 31,8%
48,0% 12,0% 100,0%
58,6% 7,2% 100,0%
62,0% 6,2% 100,0%
Trkenin televizyon programlarnn ounda doru kullanldn dnen kiilerin oran eitim dzeyi dk olanlarda yzde 39,9, orta dzeyde eitimlilerde yzde 34,2 ve yksek eitimlilierde yzde 31,8dir. Trkenin doru kullanlmadn dnenlerin oran ise dk dzeyde eitim alm kiilerde yzde 48, orta dzeyde eitimlilerde yzde 58,6 ve yksek eitimlilerde ise yzde 62dir. Olumlu ve olumsuz dnenler arasndaki fark eitim durumu arttka artmaktadr. Eitim seviyesi ykseldike televizyon programlarnda Trkenin ounlukla doru kullanlmadn dnenlerin says artmaktadr. Fikrim yok diyenler iinde dk eitim seviyesine sahip olanlarn oran en yksek kmaktadr. Eitim seviyesi arttka fikrim yok diyenlerin oran dmektedir. Eitimli kitle dilin doru kullanm konusunda daha yksek bir hassasiyet sergilemektedir.
TABLO 131. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI ARGO KELIMELER VE SOKAK DILININ TRKE VE TOPLUMSAL ILETIIME ETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilemektedir. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi etkilememektedir. Fikrim yok. Toplam 2168 350 209 2727 Yzde 79,5 12,8 7,7 100,0
138
Katlmclarn yzde 79,5i televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilediini, yzde 12,8i ise etkilemediini dnmektedir. Katlmclarn yzde 7,7si ise fikir belirtmemitir. Katlmclarn ezici ounluu (yzde 79,5) televizyon programlarnda argonun ve sokak dilinin kullanlmasnn iletiimi olumsuz etkilediini dnmektedir. Bu bakmdan yaynlarda duru ve doru bir dilin kullanmna ilikin gl bir talebin olduu sylenebilir.
TABLO 132. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI ARGO KELIMELER VE SOKAK DILININ TRKE VE TOPLUMSAL ILETIIME ETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilemektedir. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi etkilememektedir. Fikrim yok. Toplam 81,2% 10,9% 7,9% 100,0% Erkek 77,8% 14,7% 7,4% 100,0%
Kadnlarn yzde 81,2si ve erkeklerin yzde 77,8i televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilediini dnrken kadnlarn yzde 10,9u ve erkeklerin yzde 14,7si byle dnmemektedir. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin olumsuz etkileri konusunda kadnlar erkeklere kyasla, az farkla da olsa daha duyarl bir grnt sergilemektedir.
139
TABLO 133. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI ARGO KELIMELER VE SOKAK DILININ TRKE VE TOPLUMSAL ILETIIME ETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi 72,7% olumsuz etkilemektedir. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi 18,2% etkilememektedir. Fikrim yok. 9,2% Toplam 25 - 34 81,1% 35 - 44 85,9% 45 - 54 79,4% 55 + 80,4%
13,2% 5,6%
8,8% 5,4%
12,1% 8,5%
9,8% 9,8%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya aralndaki katlmclarn yzde 72,7si, 25-34 ya aralndakilerin yzde 81,1i, 35-44 ya aralndakilerin yzde 85,9u, 45-54 ya aralndakilerin yzde 79,4 ve 55 ya ve stndekilerin ise yzde 80,4 televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilediini dnmektedir. Bu fikre katlmayanlarn oran 15-24 ya aras grupta yzde 18,2, 25-34 ya aras grupta yzde 13,2, 35-44 ya aras grupta yzde 8,8, 45-54 ya aras grupta yzde 12,1 ve 55 ve st ya grubunda ise 9,8dir. Televizyon programlarnda argo kelime ve sokak dili kullanlmasndan en fazla 35-44 ya grubu rahatszlk duymaktadr. 55 ya st grup ile 15-24 ya grubunun konuya yaklamndaki hassasiyet fark dikkat ekicidir.
TABLO 134. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI ARGO KELIMELER VE SOKAK DILININ TRKE VE TOPLUMSAL ILETIIME ETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilemektedir. Televizyon programlarndaki argo kelimeler ve sokak dili Trkeyi ve toplumsal iletiimi etkilememektedir. Fikrim yok. Toplam 78,6% 81,7% 80,7%
12,6% 8,7% 100,0%
12,8% 5,5% 100,0%
14,3% 5,0% 100,0%
140
Dk dzeyde eitim alanlarn yzde 78,6s, orta dzeyde eitim alanlarn yzde 81,7si ve yksek eitimlilerin yzde 80,7si televizyon programlarndaki argo kelimelerin ve sokak dilinin Trkeyi ve toplumsal iletiimi olumsuz etkilediini dnmektedir. Katlmclardan dk dzeyde eitimlilerin yzde 12,6s, orta dzeyde eitimlilerin yzde 12,8i ve yksek eitimlilerin yzde 14,3 ise aksi ynde gr bildirmektedir.
3.7. KAMU YAYINCILII, KLTREL DENETME LKN GRLER
DEERLER
VE
TABLO 135. KLTREL MIRAS VE DEERLERIN KORUNMASI AISINDAN KAMU YAYINCILIINA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Kltrel miras ve deerleri korumak devletin grevidir. Bunun iin kamu yayncl gelitirilmelidir. Kltrel miras ve deerleri korumak devletin grevi deildir. Bu nedenle kamu yaynclnn gelitirilmesine gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 2256 251 220 2727 Yzde 82,7 9,2 8,1 100,0
Katlmclarn yzde 82,7si kltrel miras ve deerleri korumann devletin grevi olduunu ve dolaysyla kamu yaynclnn gelitirilmesi gerektiini dnmekte, yzde 9,2si ise bu fikre katlmamaktadr. Kltrel miras ve deerleri koruma konusunda devletin dzenleyici ilevine vurgu yapan ve kamu yayncln destekleyen kitlenin yksek oran (yzde 82,7) dikkat ekmektedir. Bu veriler nda, zel yayncla kar genellikle mesafeli ve eletirel bir tutum sergileyen katlmclarn kamu yaynclna farkl bakt ve daha yksek gven duyduu sylenebilir.
141
TABLO 136. KLTREL MIRAS VE DEERLERIN KORUNMASI AISINDAN KAMU YAYINCILIINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Kltrel miras ve deerleri korumak devletin grevidir. Bunun iin kamu yayncl gelitirilmelidir. Kltrel miras ve deerleri korunmak devletin grevi deildir. Bu nedenle kamu yaynclnn gelitirilmesine gerek yok. Fikrim yok. Toplam 82,3% 8,3% 9,3% 100,0% Erkek 83,1% 10,1% 6,8% 100,0%
Kadnlarn yzde 82,3, erkeklerin de yzde 83,1i kltrel miras ve deerleri korumann devletin grevi olduunu ve bunun iin kamu yaynclnn gelitirilmesi gerektiini dnrken, kadnlarn yzde 8,3, erkeklerin yzde 10,1i bu fikre katlmamaktadr.
Konu hakknda kadn ve erkek katlmclar birbirine yakn oranlarda olumlu ve olumsuz gr belirtmektedir.
TABLO 137. KLTREL MIRAS VE DEERLERIN KORUNMASI AISINDAN KAMU YAYINCILIINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Kltrel miras ve deerleri korumak devletin grevidir. Bunun iin kamu yayncl gelitirilmelidir. Kltrel miras ve deerleri korunmak devletin grevi deildir. Bu nedenle kamu yaynclnn gelitirilmesine gerek yoktur. Fikrim yok. Toplam 79,0% 25 - 34 86,1% 35 - 44 82,3% 45 - 54 83,3% 55 + 83,4%
10,9% 10,0%
8,9% 5,0%
9,0% 8,8%
9,0% 7,8%
7,9% 8,7%
100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
15-24 ya grubu katlmclarn yzde 79u, 25-34 ya grubundakilerin yzde 86,1i, 35-44 ya grubu katlmclarn yzde 82,3, 45-54 ya grubundakilerin yzde 83,3 ve 55 ya ve stndekilerin 83,4 kltrel miras ve deerleri korumann devletin grevi olduunu ve bunun iin kamu yaynclnn gelitirilmesi gerektiini dnmektedir.
142
Btn ya gruplarnda kamu yaynclnn gelitirilmesine gerek olmadn dnenlerin oran yzde 11 ve altna dmektedir.
TABLO 138. KLTREL MIRAS VE DEERLERIN KORUNMASI AISINDAN KAMU YAYINCILIINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Kltrel miras ve deerleri korumak devletin grevidir. Bunun iin kamu yayncl gelitirilmelidir. Kltrel miras ve deerleri korunmak devletin grevi deildir. Bu nedenle kamu yaynclnn gelitirilmesine gerek yok. Fikrim yok. Toplam 83,2% 81,5% 82,6%
8,3% 8,5% 100,0%
11,1% 7,4% 100,0%
10,8% 6,6% 100,0%
Dk eitim dzeyindeki katlmclarn yzde 83,2si kltrel miras ve deerleri korumann devletin grevi olduunu ve bunun iin kamu yaynclnn gelitirilmesi gerektiini dnrken yzde 8,3 ayn grte deildir. Orta eitim seviyesinde bu fikre katlanlarn oran yzde 81,5 iken katlmayanlarn oran ise yzde 11,1dir. Yksek eitim dzeyinde bu fikre katlanlarn oran yzde 82,6 iken katlmayanlarn oran yzde 10,8dir. Katlmclarn zellikle medyaya ilikin tutumlarna bakldnda eitimin belirleyicilii ve dntrc etkisi yksek bir faktr olmad izlenimi ortaya kmaktadr.
143
TABLO 139. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI CINSEL IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 905 1455 367 2727 Yzde 33,2 53,4 13,5 100,0
Katlmclarn yzde 33,2si televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasn basn zgrlne aykr bulurken yzde 53,4 aykr bulmamaktadr. Katlmclarn yzde 13,5i de bu konuda fikir beyan etmemitir. Tek bana basn zgrl konu edilse, muhtemelen ok daha yksek kacak olan destek oran, televizyon programlarnda cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas sz konusu olduunda deimektedir. Bu alandaki snrlamalarn basn zgrlne aykr olmadn dnenlerin orannn yksek kmas (yzde 53,4) bu durumla ilikili deerlendirilebilir.
TABLO 140. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI CINSEL IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER. (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 29,8% 53,9% 16,3% 100,0% Erkek 36,6% 52,8% 10,6% 100,0%
Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr bulanlarn oran kadnlarda yzde 29,8, erkeklerde de yzde 36,6 iken, byle dnmeyenlerin oran kadnlarda yzde 53,9, erkeklerde ise yzde 52,8dir.
144
Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr diyenlerin iinde kadnlarn oran erkeklere nispeten azdr. Kadnlarn cinsel ierikli grnt ve konumalarn yaynlanmasndan daha fazla rahatszlk hissettii sylenebilir. Dier taraftan fikrim yok diyenlerin iindeyse kadnlarn oran daha fazladr.
TABLO 141. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI CINSEL IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 34,3% 25 - 34 31,4% 35 - 44 30,5% 45 - 54 33,2% 55 + 36,4%
49,6% 16,1% 100,0%
57,9% 10,7% 100,0%
57,9% 11,6% 100,0%
54,7% 12,1% 100,0%
47,7% 15,8% 100,0%
15-24
ya
grubundaki
katlmclarn
yzde
34,3,
25-34
ya
grubundakilerin yzde 31,4, 35-44 ya grubundakilerin yzde 30,5i, 4554 ya grubundakilerin yzde 33,2si ve 55 ya ve zerindekilerin yzde 36,4 televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasn basn zgrlne aykr bulmaktadr. Snrlamalar basn zgrlne aykr bulmayanlarn oranlar ise 15-24 ya aralnda yzde 49,6, 25-34 ya aralnda yzde 57,9, 35-44 ya aralnda yzde 57,9, 45-54 ya aralnda yzde 54,7 ve 55 ya ve zerindekilerde de yzde 47,7dir. Fikir beyan etmeyenlerin oran ise tm ya gruplarnda yzde 10un zerindedir. 15-24 ile 55 ya ve st gruplarn bu soruya verdikleri cevaplarn birbirine benzerlik gsterdii grlmektedir.
145
TABLO 142. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI CINSEL IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 31,9% 34,5% 39,8%
54,4% 13,7% 100,0%
52,3% 13,2% 100,0%
48,6% 11,6% 100,0%
Televizyon programlarndaki cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasn basn zgrlne aykr bulanlarn oran dk dzeyde eitimlilerde yzde 31,9, orta dzeyde eitimlilerde yzde 34,5 ve yksek eitimlilerde yzde 39,8dir.
Snrlamalar basn zgrlne aykr bulmayanlarn oran ise dk dzeyde eitimlilerde yzde 54,4, orta dzeyde eitimlilerde yzde 52,3 ve yksek eitimlilerde ise yzde 48,6dr. Her seviyede fikir belirtmeyenlerin oran da yzde 10un zerindedir.
Eitim dzeyi ykseldike cinsel ierikli grnt ve konumalarn snrlandrlmasn basn zgrlne aykr olarak dnenlerin says da artmaktadr.
TABLO 143. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI IDDET IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 788 1597 342 2727 Yzde 28,9 58,5 12,6 100,0
146
Katlmclarn yzde 28,9u televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasnn basn zgrlne aykr olduunu dnrken yzde 58,5i bu gre katlmamaktadr. iddetin snrlanmasnn basn zgrlne aykr olup olmad konusundaki katlmc grleri cinselliin sunumu ile ilgili olan nceki tablolardaki verilerle benzerlik arz etmektedir. iddetin sunumu sz konusu olduunda kstlamalarn basn zgrlne aykr olmayacan dnenlerin orannn, tersini savunanlarnkinin iki katndan fazla olmas nemli bir veri olarak not edilebilir.
TABLO 144. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI IDDET IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 25,2% 59,7% 15,1% 100,0% Erkek 32,6% 57,4% 9,9% 100,0%
Kadnlarn yzde 25,2si ve erkeklerin yzde 32,6s televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasnn basn zgrlne aykr olduunu dnrken kadnlarn yzde 59,7si ve erkeklerin yzde 57,4 aykr olmad fikrini savunmaktadr. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr diyenlerin iinde kadnlarn oran erkeklere nispeten azdr. Buna gre, kadnlarn iddet ierikli grnt ve konumalarn yaynlanmasndan daha fazla rahatszlk duyduu sylenebilir. te yandan fikrim yok diyenler arasnda da kadnlarn oran daha fazladr.
147
TABLO 145. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI IDDET IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas 32,3% basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas 54,5% basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. 13,1% Toplam 100,0% 25 34 30,9% 35 - 44 23,7% 45 - 54 29,3% 55 + 26,9%
59,8% 9,3% 100,0%
63,3% 12,9% 100,0%
59,1% 11,6% 100,0%
57,3% 15,8% 100,0%
Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasnn basn zgrlne aykr olduunu dnenlerin oran 15-24 ya grubunda yzde 32,3, 25-34 ya grubunda yzde 30,9, 35-44 ya grubunda yzde 23,7, 45-54 ya grubunda yzde 29,3 ve 55 ya ve zerindeki grupta yzde 26,9dur. Bu gre katlmayanlarn oran ise 15-24 ya grubunda yzde 54,5, 2534 ya grubunda yzde 59,8, 35-44 ya grubunda yzde 63,3, 45-54 ya grubunda yzde 59,1 ve 55 ya ve zerindeki grupta yzde 57,3tr. iddet ierikli yaynlarn snrlandrlmasnn basn zgrlne aykr olmadn dnenler arasnda 35-44 ya grubu yzde 63,3 ile en yksek oran tekil etmektedir. Dier gruplara bakldnda ya ile iddetin snrlandrlmasn basn zgrlne aykr bulma arasnda ters orant olduu grlmektedir.
TABLO 146. TELEVIZYON PROGRAMLARINDAKI IDDET IERIKLI GRNT VE KONUMALARIN SINIRLANMASI VE BASIN ZGRLNE ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykrdr. Televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmas basn zgrlne aykr deildir. Fikrim yok. Toplam 27,5% 31,9% 32,4%
59,5% 12,9% 100,0%
55,9% 12,2% 100,0%
57,1% 10,4% 100,0%
148
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 27,5i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 31,9u ve yksek eitimlilerin yzde 32,4 televizyon programlarndaki iddet ierikli grnt ve konumalarn snrlanmasnn basn zgrlne aykr olduunu dnmektedir.
Dk dzeyde eitimlilerin yzde 59,5i, orta dzeyde eitimlilerin yzde 55,9u ve yksek eitimlilerin yzde 57,1i aykr olmadn dnmektedir. Btn ya gruplarnda fikir beyan etmeyenlerin oran ise yzde 10un zerindedir.
TABLO 147. RTKN DENETIM VE CEZA YETKILERINE ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR?) Say RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnyorum. RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermemesi gerektiini dnyorum. Fikrim yok. Toplam 2284 Yzde 83,7
260 183 2727
9,5 6,7 100,0
Katlmclarn yzde 83,7si RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnrken yzde 9,5i bu gre katlmamaktadr. Katlmclarn yzde 6,7si de konu hakknda fikir beyan etmemitir.
Toplumun genel ahlak sz konusu olduunda RTKn devreye girmesi gerektiini dnenler katlmclar arasnda ezici bir ounluk oluturmaktadr. Buna karlk tersini dnen (yzde 9,5) ve fikir belirtmeyenlerin orannn (yzde 6,7) dk kalmaktadr. Bu durumda RTKn genel ahlakla ilgili konularda yaptrm uygularken arkasnda ciddi toplumsal destei de bulundurduu sylenebilir.
149
TABLO 148. RTKN DENETIM VE CEZA YETKILERINE ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnyorum. RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermemesi gerektiini dnyorum. Fikrim yok. Toplam 85,7% Erkek 81,8%
7,6% 6,7% 100,0%
11,5% 6,7% 100,0%
Kadnlarn yzde 85,7si ve erkeklerin yzde 81,8i RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnrken kadnlarn yzde 7,6s ve erkeklerin yzde 11,5i bu gre katlmamaktadr.
Kadn katlmclar az farkla da olsa erkeklere gre RTKn genel ahlaka zarar veren yapmlara ceza vermesi konusunda daha yksek bir oran sergilemektedir.
TABLO 149. RTKN DENETIM VE CEZA YETKILERINE ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnyorum. RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermemesi gerektiini dnyorum. Fikrim yok. Toplam 79,1% 25 - 34 87,4% 35 - 44 87,0% 45 - 54 84,5% 55 + 81,8%
12,6% 8,3% 100,0%
7,6% 5,0% 100,0%
6,6% 6,4% 100,0%
9,9% 5,6% 100,0%
10,3% 7,9% 100,0%
15-24 ya aralndaki katlmclarn yzde 79,1i, 25-34 ya grubundakilerin yzde 87,4, 35-44 ya grubundaki katlmclarn yzde 87si, 45-54 ya aralndakilerin yzde 84,5i ve 55 ya ve zerindekilerin de yzde 81,8i
150
RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnmektedir. RTKn ceza vermemesi gerektiini savunanlarn oran 15-24 grubunda yzde 12,6, 25-34 ya grubunda yzde 7,6, 35-44 ya grubunda yzde 6,6, 45-54 ya grubunda yzde 9,9 ve 55 ya ve zeri grupta yzde 10,3tr. 15-24 ile 55 ya ve st gruplarn bu sorulara verdii cevaplardaki oranlarn birbirine yakn kmas ilgin bir veri olarak zikredilebilir.
TABLO 150. RTKN DENETIM VE CEZA YETKILERINE ILIKIN GRLER (EITIM SEVIYESINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini dnyorum. RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermemesi gerektiini dnyorum. Fikrim yok. Toplam 85,5% 80,3% 78,7%
8,1% 6,4% 100,0%
12,2% 7,5% 100,0%
14,0% 7,4% 100,0%
Dk dzeyde eitim alm katlmclarn yzde 85,5i, orta seviye eitim alanlarn yzde 80,3 ve yksek eitimlilerin yzde 78,7si RTKn toplumun genel ahlak yapsna zarar verebilecei dnlen yapmlara ceza vermesi gerektiini savunurken bu fikri savunmayanlarn oran dk dzeyde eitim alanlarda yzde 8,1, orta seviyede eitim alan katlmclarda yzde 12,2 ve yksek eitimlilerde de yzde 14tr. Her kategoride de genel ahlaka aykr yaynlara ceza verilmesi gereklilii yksek oranda ifade edilmekle birlikte eitim seviyesi ykseldike bu trden yapmlara ceza verilmesini isteyenlerin says dmektedir.
151
TABLO 151. TRTNIN FARKLI DILLERDE YAYIN YAPAN KANALLAR AMASINA ILIKIN GRLER (AAIDAKI IKI IFADEDEN HANGISI SIZIN GRLERINIZE DAHA YAKINDIR? Say TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekliyorum. TRTnin Trke dnda dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik olarak grmyor ve desteklemiyorum. Fikrim yok. Toplam 1534 Yzde 56,3
942 251 2727
34,5 9,2 100,0
TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekliyorum diyenlerin oran yzde 56,3 iken desteklemiyorum diyenlerin oran yzde 34,5tir. Katlmclardan yzde 9,2lik bir kesim de fikir beyan etmemitir. Katlmclarn nemli bir ksm TRT 6 ve TRT Arapa kanallarnn yayn yapmasn olumlu bulmakta ve bunu kltrel zenginlik olarak grmektedir. Bu tabloya gre, sonraki srelerde Arapa ve Krte dndaki dillerde de yayn yaplmas halinde potansiyel bir destein var olduu sylenebilir.
TABLO 152. TRTNIN FARKLI DILLERDE YAYIN YAPAN KANALLAR AMASINA ILIKIN GRLER (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekliyorum. TRTnin Trke dnda dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik olarak grmyor ve desteklemiyorum. Fikrim yok. Toplam 51,8% Erkek 60,8%
38,3% 9,9% 100,0%
30,7% 8,5% 100,0%
TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekleyen kadnlarn oran yzde 51,8, erkeklerin oran yzde 60,8 iken desteklemeyen kadnlarn oran yzde 38,3, erkeklerin oran da 30,7dir. Erkekler kadnlara oranla Krte, Arapa ve baka dillerde televizyon yayn yaplmasn daha yksek oranda desteklemektedir.
152
TABLO 153. TRTNIN FARKLI DILLERDE YAYIN YAPAN KANALLAR AMASINA ILIKIN GRLER (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar 54,5% amasn kltrel zenginlik asndan destekliyorum. TRTnin Trke dnda dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel 34,3% zenginlik olarak grmyor ve desteklemiyorum. Fikrim yok. 11,2% Toplam 100,0% 25 - 34 59,2% 35 - 44 55,3% 45 - 54 57,8% 55 + 55,0%
33,9% 6,9% 100,0%
34,9% 9,8% 100,0%
35,2% 7,0% 100,0%
34,7% 10,4% 100,0%
TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekleyenlerden yzde 54,5i 15-24 ya, yzde 59,2si 25-34 ya, yzde 55,3 35-44 ya, yzde 57,8i 45-54 ya ve yzde 55i 55 ya ve zeri ya grubuna dahildir. 15-24 ya aralndakilerin yzde 34,3, 25-34 ya aralndakilerin yzde 33,9u, 34-44 ya grubundakilerin yzde 34,9u, 45-54 ya grubundakilerin yzde 35,2si ve 55 ya ve st ya grubundakilerin de yzde 34,7si farkl dillerde yayna kar gr belirtmektedir. Ya gruplarna gre deerlendirildiinde TRTnin Krte, Arapa ve baka dillerde yayn yapmas konusunda istikrarl bir destein varl tespit edilmektedir. Bu destek 25-34 ya grubunda yzde 60a yaklamaktadr.
153
TABLO 154. TRTNIN FARKLI DILLERDE YAYIN YAPAN KANALLAR AMASINA ILIKIN GRLER (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yksek Dzeyde TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekliyorum. TRTnin Trke dnda dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik olarak grmyor ve desteklemiyorum. Fikrim yok. Toplam 56,3% 54,7% 59,5%
33,9% 9,8% 100,0%
36,5% 8,7% 100,0%
34,7% 5,8% 100,0%
TRTnin bata Krte ve Arapa olmak zere farkl dillerde yayn yapan kanallar amasn kltrel zenginlik asndan destekleyenlerin yzde 56,3 dk dzeyde, yzde 54,7si orta dzeyde ve yzde 59,5i de yksek dzeyde eitim alm kiilerdir. Bu fikre katlmayanlarn oran dk dzeyde eitim alm kiilerde yzde 33,9, orta dzeyde eitim alm kiilerde yzde 36,5 ve yksek eitimlilerde de 34,7dir. Dk, orta ve yksek eitim dzeylerinin her nde de Krte, Arapa ve dier dillerde yayn yaplmasna ynelik yzde 50nin zerinde destek bulunmaktadr. Bu dillerde yayn yaplmasn en fazla destekleyenler ise yksek eitim seviyesine sahip olanlardr.
3.8. ZEL TELEVZYONLARDA KLTREL MRAS VE DEERLERN TEMSLNE LKN GRLER

TABLO 155. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR. Say Yeterli Yetersiz Toplam Toplam 747 1967 2714 13 2727 Yzde 27,4 72,1 99,5 0,5 100,0
154
Tabloya gre katlmclarn yzde 27,4 Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli bulurken yzde 72,1i yetersiz bulmaktadr. Katlmclarn ok byk bir ksm zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yeterli oranda yanstlmadn dnmektedir.
TABLO 156. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 28,2% 71,8% 100,0% Erkek 26,9% 73,1% 100,0%
Kadn katlmclarn yzde 28,2si ve erkek katlmclarn yzde 26,9u Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn zel televizyonlarda yanstlmasn yeterli bulurken, kadn katlmclarn yzde 71,8i ve erkek katlmclarn yzde 73,1i bunu yeterli bulmamaktadr. Burada cinsiyet deikeninin nemli bir farklla sebep olmad grlmektedir.
TABLO 157. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 34,6% 65,4% 100,0% 25 - 34 24,7% 75,3% 100,0% 35 44 23,9% 76,1% 100,0% 45 - 54 25,8% 74,2% 100,0% 55 + 26,6% 73,4% 100,0%
15-25 ya grubundaki katlmclarn yzde 34,6s, 25-34 ya grubundakilerin yzde 24,7si, 35-44 ya grubundakilerin yzde 23,9u, 45-54 ya grubundakilerin yzde 25,8i ile 55 ya ve zerindekilerin de yzde 26,6s Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn zel televizyonlarda yanstlmasn yeterli bulmaktadr. 15-25 ya aralndaki katlmclarn yzde 65,4, 25-34 ya grubundakilerin yzde 75,3, 35-44 ya grubundakilerin yzde 76,1i, 4554 ya grubundakilerin yzde 74,2si ve 55 ya ve zerindekilerin de yzde 73,4 ise bu durumu yetersiz grmektedir zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasnn yeterli olduunu dnenler iinde 15-24 ya grubunda bulunan kiilerin orannn dier kategorilere nispeten yksek olduu grlmektedir.
155
TABLO 158. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 28,4% 71,6% 100,0% 27,9% 72,1% 100,0% Yksek Dzeyde 20,5% 79,5% 100,0%
Dk dzeyde eitim alm olan katlmclarn yzde 28,4, orta dzeyde eitim alm olan katlmclarn yzde 27,9u ve yksek eitimlilerin yzde 20,5i Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasn yeterli grrken dk dzeyde eitim almlarn yzde 71,6s, orta dzeyde eitim almlarn yzde 72,1i ve yksek eitimlilerin yzde 79,5i bunu yetersiz bulmaktadr. Her kategoride de Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn zel televizyon programlarnda yeterince yer almadn dnenlerin oran yzde 70ten fazladr. Bununla birlikte eitim seviyesi ykseldike daha fazla kii, zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yanstlmasnn yetersiz olduu fikrini savunmaktadr.
TABLO 159. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR. Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1311 1407 2719 8 2727 Yzde 48,1 51,6 99,7 0,3 100,0
zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmasyla ilgili olarak kiilerin yzde 51,6s bu programlar yetersiz bulurken, yzde 48,1i yeterli bulduklarn belirtmitir. Katlmclarn yarsndan fazlas Trkiyenin mziini yanstan programlar yetersiz bulmakla birlikte, bu programlarn zel televizyonlarda yeterli derecede yer aldn dnenlerin oran da (yzde 48,1) olduka yksektir.
156
TABLO 160. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 51,1% 48,9% 100,0% Erkek 45,3% 54,7% 100,0%
zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yanstlmas hakknda kadnlarn yzde 51,1i bu programlar yeterli bulurken, yzde 48,9u yetersiz bulmaktadr. Erkeklerin ise yzde 54,7si bu programlar yetersiz bulurken, yzde 45,3 tersini dnmektedir.
TABLO 161. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 58,0% 42,0% 100,0% 25 - 34 45,6% 54,4% 100,0% 35 - 44 41,8% 58,2% 100,0% 45 - 54 45,0% 55,0% 100,0% 55 + 47,3% 52,7% 100,0%
zel televizyonlarda yaynlanan Trkiyenin mzii ierikli programlarla ilgili 15-24 ya aralndaki kiilerin yzde 58i yeterli olduu ynnde gr bildirirken, yzde 42si bunu yetersiz grmektedir. 25-34 ya aralnda yzde 54,4 yetersiz, yzde 45,6 yeterli derken, 35-44 ya aralnda yzde 58,2 yetersiz, yzde 41,8 yeterli demektedir. 45-54 ya grubunun yzde 55i yetersiz, yzde 45i programlarn yeterli olduu fikrindeyken 55 ya ve zeri grubun ise yzde 52,7si yetersiz, yzde 47,3 Trkiyenin mzii ierikli programlar yeterli bulmaktadr. 15-24 ya grubu zel televizyonlarda Trkiyenin mziini yanstan yaynlar nispeten daha yksek oranla (yzde 58) yeterli grmektedir.
157
TABLO 162. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 50,0% 50,0% 100,0% Orta Dzeyde 46,5% 53,5% 100,0% Yksek Dzeyde 39,5% 60,5% 100,0%
zel televizyonlarda Trkiyenin mziini yanstan programlar hakknda dk dzeyde eitime sahip olanlarn yzde 50si bunlarn yeterli olduu, dier yzde 50si de yetersiz olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 53,5i yetersiz, yzde 46,5i yeterli; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 60,5i yetersiz, yzde 39,5i yeterli olduunu dnmektedir. Burada eitim seviyesinin nemli bir deiken olduu grlmektedir. Eitim seviyesi ykseldike bu programlarda Trkiyenin mziinin yeterli derecede yanstlmad gr arlk kazanmaktadr.
TABLO 163. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 832 1884 2716 11 2727 Yzde 30,5 69,1 99,6 0,4 100,0
Kiilerin yzde 69,1i Trkiyenin mimarisini yanstan programlar yeterli, yzde 30,5i yetersiz bulduunu belirtmitir.
TABLO 164. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 30,7% 69,3% 100,0% Erkek 30,6% 69,4% 100,0%
158
Kadnlarn yzde 69,3 Trkiyenin mimarisini yanstan programlar yetersiz bulurken, yzde 30,7si yeterli bulmaktadr. Erkeklerin yzde 69,4 Trkiyenin tarihi ve corafi miras konulu televizyon programlarn yetersiz bulurken, yzde 30,6s yeterli bulmaktadr. Kadn ve erkekler katlmclar arasnda hemen hemen ayn oranlara ulalmas cinsiyet dalmnn bu konuda belirleyici bir etken olmadn gstermektedir.
TABLO 163. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 37,2% 62,8% 100,0% 25 - 34 26,8% 73,2% 100,0% 35 44 27,7% 72,3% 100,0% 45 - 54 27,4% 72,6% 100,0% 55 + 31,9% 68,1% 100,0%
15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 62,8i zel televizyonlarda Trkiyenin mimarisini konu alan programlarn yetersiz olduu ynnde gr bildirirken, yzde 37,2si bunu yeterli grmektedir. 25-34 ya grubunda oran yzde 73,2 yetersiz, yzde 26,8 yeterli; 35-44 ya grubunda oran yzde 72,3 yetersiz, yzde 27,7 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 72,6 yetersiz, yzde 27,4 yeterli ve 55 ya zerinde yzde 68,1 yetersiz, yzde 31,9 yeterli eklindedir. zel televizyonlarda Trkiyenin mimarisini yanstan programlarn yeterli olduunu syleyenler iinde 15-24 ya grubu belirgin ekilde farkllk arz etmektedir.
159
TABLO 163. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 32,2% 67,8% 100,0% 30,3% 69,7% 100,0% Yksek Dzeyde 19,8% 80,2% 100,0%
zel televizyonlarda Trkiyenin mimarisini yanstan programlarla hakknda, dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 67,8i bunlarn yetersiz olduu, yzde 32,2si yeterli olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 69,7si yetersiz, yzde 30,3 yeterli; yksek eitimlilerin yzde 80,2si yetersiz ve yzde 19,8i yeterli olduunu dnmektedir. Eitim dzeyi ykseldike bu programlarn yetersiz olduunu dnenlerin oran da artmakta, hatta bu oran yksek eitimlilerde yzde 80,2ye kmaktadr.
TABLO 164. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYEDEKI INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR. Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 908 1807 2715 12 2727 Yzde 33,3 66,3 99,6 0,4 100,0
Trkiyedeki inan ve geleneklerini konu alan programlar hakknda gr belirtenlerin yzde 66,3 bu programlarn yetersiz olduunu belirtirken, yzde 33,3 yeterli olduu ynnde kanaate sahiptir.
TABLO 194. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYEDEKI INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 34,5% 65,5% 100,0% Erkek 32,4% 67,6% 100,0%
160
Trkiyedeki inan ve geleneklerini konu alan programlarla ilgili gr bildiren kiiler arasnda kadnlarn yzde 65,5i bu programlar yetersiz bulurken, yzde 34,5i yeterli grmektedir. Erkeklerin ise yzde 67,6s inan ve geleneklerle ilgili televizyon programlarnn yetersiz, yzde 32,4 ise yeterli olduunu dnmektedir. Kadn ve erkek katlmclarn Trkiyedeki inan ve geleneklerin televizyonlarda yeterince yer ald/almad konularnda birbirine yakn oranlar ortaya kt grlmektedir.
TABLO 165. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYEDEKI INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 40,1% 59,9% 100,0% 25 - 34 28,2% 71,8% 100,0% 35 - 44 29,7% 70,3% 100,0% 45 - 54 33,5% 66,5% 100,0% 55 + 34,4% 65,6% 100,0%
Trkiyedeki inan ve geleneklerini konu alan programlar hakknda gr bildiren 15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 59,9u bu yaynlar yetersiz, yzde 40,1i ise yeterli grmektedir.
25-34 ya grubunda oran yzde 71,8 yetersiz, yzde 28,2 yeterli; 35-44 ya grubunda oran yzde 70,3 yetersiz, yzde 29,7 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 66,5 yetersiz, yzde 33,5 yeterli; 55 ya ve zerinde yzde 65,6 yetersiz, yzde 34,4 yeterli olduu ynndedir.
Trkiyedeki inan ve geleneklere zel televizyonlarda yeterince yer verildiini dnenler iinde 15-24 ya grubu dier ya gruplarna kyasla belirgin bir farkllk gstermektedir.
15-24 ya dndaki gruplarda ise, ya ykseldike inan ve gelenekleri konu alan yaynlarn televizyonlarda yetersiz kaldn syleyenlerin oran da dmektedir.
161
TABLO 166. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYEDEKI INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 33,7% 66,3% 100,0% 32,6% 67,4% 100,0% Yksek Dzeyde 33,5% 66,5% 100,0%
Trkiyedeki inan ve gelenekleri konu alan programlarla ilgili gr bildiren kiilerden dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 66,3 programlarn yetersiz olduunu, yzde 33,7si yeterli olduu dnmektedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 67,4 yetersiz, yzde 32,6s yeterli derken; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 66,5i yetersiz, yzde 33,5i ise yeterli olduu ynnde kanaat belirtmektedir. Eitimin bu konuda fark oluturan bir deiken olmad grlmektedir.
TABLO 167. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR. Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 781 1932 2713 14 2727 Yzde 28,7 70,8 99,5 0,5 100,0
Trkiyenin edebiyat ierikli programlarla ilgili fikir belirten kiilerin yzde 28,7si bu programlar yeterli bulurken, yzde 70,8i tersini dile getirmektedir.
TABLO 168. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 30,7% 69,3% 100,0% Erkek 26,9% 73,1% 100,0%
162
Kadnlarn yzde 69,3 Trkiyenin edebiyatn yanstan programlar yetersiz, yzde 30,7si yeterli bulmaktadr. Erkeklerin ise yzde 73,1i bu tr programlarn yetersiz olduunu dnrken, yzde 26,9u ise farkl gr bildirmektedir.
TABLO 169. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 36,9% 63,1% 100,0% 25 - 34 25,9% 74,1% 100,0% 35 - 44 24,0% 76,0% 100,0% 45 - 54 23,4% 76,6% 100,0% 55 + 30,2% 69,8% 100,0%
15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 63,1i Trkiyenin edebiyatn yanstan yaynlar yetersiz bulurken, yzde 36,9u bunu yeterli grmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 74,1 yetersiz, yzde 25,9 yeterli; 35-44 ya grubunda yzde 76 yetersiz, yzde 24 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 76,6 yetersiz, yzde 23,4 yeterli; 55 ve zeri ya grubunda ise yzde 69,8 yetersiz, yzde 30,2 yeterli eklinde sralanmaktadr.
Bu konuda 15-24 ve 55 ve st ya gruplar dier ya gruplarndan ksmen farkllk gstermektedir. Ancak btn ya gruplarnn ekseriyeti Trkiyenin edebiyatnn televizyonlarda yeterince yer almadn belirtmektedir.
163
TABLO 170. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 30,3% 69,7% 100,0% Orta Dzeyde 26,4% 73,6% 100,0% Yksek Dzeyde 23,3% 76,7% 100,0%
Dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 69,7si Trkiyenin edebiyatn konu alan programlarn yetersiz olduunu dnrken, yzde 30,3 bunun tersini dile getirmektedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 73,6s bu tr programlar yetersiz bulurken, yzde 26,4 yeterli grmektedir. Yksek eitim dzeyindeki kiilerin ise yzde 76,7si bu programlarn yetersiz, yzde 23,3 yeterli olduunu dnmektedir.
TABLO 171. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR. Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 952 1763 2714 13 2727 Yzde 34,9 64,6 99,5 0,5 100,0
Katlmclarn yzde 64,6s Trkiyenin sanatn konu alan programlar yetersiz bulduunu sylerken yzde 34,9u bunlar yeterli bulduunu belirtmektedir.
TABLO 172. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 36,6% 63,4% 100,0% Erkek 33,4% 66,6% 100,0%
Kadnlarn yzde 63,4 Trkiyenin sanat ierikli programlar yetersiz, yzde 36,6s yeterli bulmaktadr. Erkeklerin ise yzde 66,6s bu programlarn yetersiz, yzde 33,4 de yeterli olduunu dnmektedir.
164
TABLO 173. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 45,0% 55,0% 100,0% 25 - 34 33,3% 66,7% 100,0% 35 - 44 29,9% 70,1% 100,0% 45 - 54 31,3% 68,7% 100,0% 55 + 32,3% 67,7% 100,0%
15-24 ya grubundaki kiilerin yzde 55i Trkiyenin sanatn yanstan programlar yetersiz bulduu ynnde gr bildirirken, yzde 45i yeterli grmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 66,7 yetersiz, yzde 33,3 yeterli; 35-44 ya grubunda yzde 70,1 yetersiz, yzde 29,9 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 68,7 yetersiz, yzde 31,3 yeterli; 55 ya zerinde yzde 67,7 yetersiz ve yzde 32,3 yeterli eklindedir. zel televizyonlarda Trkiyenin sanatn yanstan yaynlarn yetersiz olduunu belirtenler iinde en dk oran (yzde 55) 15-24 ya grubunda grlmektedir. Genlerin nemli bir ksm (yzde 45) Trkiyenin sanat ierikli programlarn zel televizyonlarda yeterince yer aldn dnmektedir.
TABLO 174. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 36,5% 63,5% 100,0% Orta Dzeyde 34,1% 65,9% 100,0% Yksek Dzeyde 26,5% 73,5% 100,0%
Dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 63,5i Trkiyenin sanat ierikli programlarn yetersiz, yzde 36,5i bu programlarn yeterli olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 65,9u bu tr yaynlarn yetersiz, yzde 34,1i yeterli; yksek dzeyde eitimlilerin yzde 73,5i yetersiz, yzde 26,5i yeterli olduunu dnmektedir. Eitim seviyesi ykseldike Trkiyenin sanatnn zel televizyonlarda yer almasn yetersiz olduu dnenlerin oran da ykselmektedir. Hatta, yksek eitim seviyesine sahip olanlar ile dk eitim seviyesine sahip olanlar arasnda 10 puanlk bir fark bulunmaktadr.
165
TABLO 175. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1793 926 2719 8 2727 Yzde 65,8 33,9 99,7 0,3 100,0
Ankete katlanlarn yzde 65,8i Trkiyenin mutfak kltrn yanstan programlar yeterli, yzde 33,9u yetersiz bulduklarn belirtmitir. Ankette sorulan ieriklere ilikin olarak katlmclarn yeterli oranda zel televizyonlarda yer aldn dnd iki konu bulunmaktadr: Trkiyenin mutfak kltr ve elence. zel televizyonlarn yemek programlar ve yarmalarn yaynlamasnn nemli oranda katlmcda Trkiyenin mutfann ekrana tand kanaatini oluturduu grlmektedir.
TABLO 176. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 69,3% 30,7% 100,0% Erkek 62,6% 37,4% 100,0%
Trkiyenin mutfak kltrn konu alan programlar hakknda gr bildiren kadn katlmclarn yzde 69,3 bu tr yaynlar yeterli, yzde 30,7si yetersiz bulmaktadr. Erkeklerin yzde 62,6s Trkiyenin mutfak kltrn yanstan televizyon programlarn yeterli bulurken, yzde 37,4 tersini dnmektedir. Trkiyenin mutfak kltrnn televizyonlarda yeterli olarak yanstldn dnenler iinde kadnlarn oran daha fazladr.
166
TABLO 177. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 73,0% 27,0% 100,0% 25 - 34 64,1% 35,9% 100,0% 35 44 60,4% 39,6% 100,0% 45 - 54 61,3% 38,7% 100,0% 55 + 68,0% 32,0% 100,0%
Trkiyenin mutfak kltrn yanstan programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 73 bu tr yaynlar yeterli, yzde 27si yetersiz grmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 64,1 yeterli, yzde 35,9 yetersiz; 35-44 ya grubunda yzde 60,4 yeterli, yzde 39,6 yetersiz; 4554 ya grubunda yzde 61,3 yeterli, yzde 38,7 yetersiz ve 55 ya zerinde yzde 68 yeterli, yzde 32 yetersizdir. 15-24 ya grubunun, Trkiyenin mutfak kltrnn zel televizyonlarda yeterli oranda yanstldn dnenler iinde en yksek orana sahip olduu grlmektedir.
TABLO 178. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 67,2% 32,8% 100,0% Orta Dzeyde 63,1% 36,9% 100,0% Yksek Dzeyde 63,3% 36,7% 100,0%
Trkiyenin mutfak kltr konulu programlar hakknda gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 67,2si bu tr yaynlarn yeterli, yzde 32,8i ise yetersiz olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 63,1 yeterli, yzde 36,9 yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 63,3 yeterli, yzde 36,7si yetersiz grn tamaktadr. Trkiyenin mutfak kltrnn televizyon programlarnda yer bulduunu dnenler arasnda en yksek orana dk eitim dzeyine sahip kiiler grubunda rastlanmaktadr.
167
TABLO 179. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Toplam 1075 1637 2713 14 2727 Yzde 39,4 60,0 99,5 0,5 100,0
zel televizyonlarda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna cevap veren katlmclarn yzde 60 Trkiyenin dini deerlerini yanstan programlar yetersiz bulurken, yzde 39,6s yeterli grdklerini belirtmitir.
TABLO 180. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM). Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 41,5% 58,5% 100,0% Erkek 37,7% 62,3% 100,0%
Trkiyenin dini deerlerini yanstan programlar hakknda gr bildiren kadn katlmclarn yzde 58,5i bu tr yaynlar yetersiz, yzde 41,5i yeterli bulmaktadr. Erkeklerin ise yzde 62,3 dini deerlerle ilgili programlar yetersiz bulurken, yzde 37,7si bunun tersini dnmektedir. Erkekler katlmclar kadnlardan daha fazla oranda Trkiyenin dini deerlerinin yanstldn belirtmektedir.
TABLO 181. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 45,0% 55,0% 100,0% 25 - 34 33,8% 66,2% 100,0% 35 - 44 34,8% 65,2% 100,0% 45 54 41,0% 59,0% 100,0% 55 - + 42,9% 57,1% 100,0%
168
Trkiyenin dini deerleri konulu programlara dair gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekilde sralanmaktadr: 1524 ya grubundaki katlmclarn yzde 55i bu tr yaynlar yetersiz, yzde 45i yeterli grmektedir. 25-34 ya grubunda bu oran yzde 66,2 yetersiz, yzde 33,8 yeterli; 35-44 ya grubunda yzde 65,2 yetersiz, yzde 34,8 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 59 yetersiz yzde 41 yeterli ve 55 ya zerinde yzde 57,1 yetersiz, yzde 42,9 yeterli eklindedir. 25-34 ve 35-44 ya gruplar yzde 65ten yksek oranlarda Trkiyenin dini deerlerinin televizyon ekranlarna tanmadn dnmektedir.
TABLO 182. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM). Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 39,9% 60,1% 100,0% Orta Dzeyde 38,3% 61,7% 100,0% Yksek Dzeyde 40,7% 59,3% 100,0%
Trkiyenin dini deerlerini yanstan programlarla ilgili gr bildiren dk eitim dzeyine sahip katlmclarn yzde 60,1i bu tr yaynlarn yetersiz olduunu dnrken, yzde 39,9u ise yeterli olduu kanaatindedir. Orta eitim dzeyindekiler yzde 61,7 yetersiz, yzde 38,3 yeterli; yksek eitim dzeyindekiler yzde 59,3 yetersiz, yzde 40,7 orannda yeterli olduunu dnmektedir.
TABLO 183. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Toplam 1784 937 2721 6 2727 Yzde 65,4 34,4 99,8 0,2 100,0
zel televizyonlarda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna cevaben Trkiyenin elence kltrn yanstan programlar hakknda gr belirten katlmclarn yzde 65,4 bu tr yaynlarn yeterli, yzde 34,4 ise yetersiz olduunu dile getirmektedir.
169
TABLO 184. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 67,4% 32,6% 100,0% Erkek 63,7% 36,3% 100,0%
Trkiyenin elence kltrn yanstan programlara dair gr bildiren kadn katlmclarn yzde 67,4 bu tr yaynlar yeterli bulurken, yzde 32,6s yetersiz grmektedir. Erkeklerin ise yzde 33,7si Trkiyenin elence kltrn yanstan televizyon programlarn yeterli bulurken, yzde 36,3 bunun tersini savunmaktadr.
TABLO 185. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM). Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 70,2% 29,8% 100,0% 25 - 34 67,1% 32,9% 100,0% 35 - 44 59,8% 40,2% 100,0% 45 - 54 61,2% 38,8% 100,0% 55 - + 66,9% 33,1% 100,0%
Trkiyenin elence kltrn yanstan programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekilde gereklemektedir: 15-24 ya grubu katlmclarn yzde 70,2si bu tr yaynlar yeterli, yzde 29,8i yetersiz grmektedir. 25-34 ya grubunda bu oran yzde 67,1 yetersiz, yzde 32,9 yeterli; 35-44 ya grubunda yzde 59,8 yeterli, yzde 40,2 yetersiz; 45-54 ya grubunda yzde 61,2 yeterli, yzde 38,8 yetersiz ve 55 ya zerinde yzde 66,9 yeterli, yzde 33,1 yetersizdir. Sz konusu yaynlar yeterli bulanlar iinde 15-24 ya grubu, yetersiz bulanlar iinde ise 35-44 ya grubunun ne kt grlmektedir.
170
TABLO 186. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 66,6% 33,4% 100,0% Orta Dzeyde 63,7% 36,3% 100,0% Yksek Dzeyde 62,2% 37,8% 100,0%
Trkiyenin elence kltrn yanstan programlarla ilgili gr bildiren katlmclardan dk eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 66,6s bu tr programlarn yeterli, yzde 33,4 ise yetersiz olduu kanaatindedir. Ayn konuda orta eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 63,7si yeterli, yzde 36,3 yetersiz; yksek eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 62,2si yeterli, yzde 37,8i yetersiz olduu ynnde kanaat belirtmektedir.
TABLO 187. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Toplam 1292 1425 2717 14 2727 Yzde 47,4 52,3 99,6 0,4 100,0
zel televizyonlarda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna cevaben Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlara dair gr belirten katlmclarn yzde 52,3 bu programlar yetersiz bulurken, yzde 47,4 bunun tersini dile getirmektedir. Bu programlar yeterli ve yetersiz grenlerin oranlarnn birbirine ok yakn olmas dikkat ekmektedir.
171
TABLO 188. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 49,4% 50,6% 100,0% Erkek 45,7% 54,3% 100,0%
Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlar hakknda gr bildiren kadn katlmclarn yzde 50,6s bu tr yaynlar yetersiz, yzde 49,4 ise yeterli bulmaktadr. Erkeklerin yzde 54,3 sinema ve tiyatroyu konu alan televizyon programlarn yetersiz bulurken, yzde 45,7si bunun tersini dnmektedir.
TABLO 189. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 54,2% 45,8% 100,0% 25 - 34 45,4% 54,6% 100,0% 35 - 44 44,1% 55,9% 100,0% 45 - 54 41,9% 58,1% 100,0% 55 - + 49,2% 50,8% 100,0%
Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlarla ilgili gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekilde gereklemektedir: 15-24 ya grubu katlmclarn yzde 54,2si bu tr yaynlar yeterli, yzde 45,8i yetersiz grmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 54,6 yeterli, yzde 45,4 yetersiz; 35-44 ya grubunda yzde 55,9 yetersiz, yzde 44,1 yeterli; 45-54 ya grubunda yzde 58,1 yetersiz, yzde 41,9 yeterli ve 55 ya zerinde yzde 50,8 yetersiz, yzde 49,2 yeterli eklindedir. Bu konuda 15-24 ya dndaki gruplarn hepsi yzde 50nin zerinde bir oranla Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun zel televizyonlarda yanstlmasn yetersiz bulmaktadr.
172
TABLO 190. ZEL TELEVIZYONLARDA TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Genel Toplam 49,7% 50,3% 100,0% Orta Dzeyde 46,0% 54,0% 100,0% Yksek Dzeyde 35,3% 64,7% 100,0%
Katlmclardan dk eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 50,3 Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan yaynlarn yetersiz olduunu dnrken, yzde 49,7si bu tr programlarn yeterli olduu kanaatindedir. Orta eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 54 sz konusu programlarn yetersiz, yzde 46s yeterli; yksek eitim dzeyindekilerin yzde 64,7si yetersiz, yzde 35,3 yeterli olduunu dnmektedir. Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun zel televizyonlarda yeterince yanstlmadn dnenler iinde yksek eitim seviyesine sahip olanlarn oran dikkat ekmektedir.
3.9. DEVLET (TRT) TELEVZYONLARINDA KLTREL MRAS VE DEERLERN TEMSLNE LKN GRLER
TABLO 191. TRTDE TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1848 854 2702 25 2727 Yzde 67,8 31,3 99,1 0,9 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna cevaben, Trkiyenin tarihi ve corafi mirasn yanstan programlar hakknda gr belirten katlmclarn yzde 67,8i bu tr programlar yeterli, yzde 31,3 ise yetersiz bulduklarn belirtmitir. zel televizyonlarda Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yeterince yanstldn dnenlerin oran yzde 27,4 iken, TRT sz konusu olduunda bu oran yzde 67,8e ykselmektedir.
173
TABLO 192. TRTDE TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 70,2% 29,8% 100,0% Erkek 66,5% 33,5% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin tarihi ve corafi miras ierikli programlar, kadnlarn yzde 70,2si yeterli bulurken, yetersiz bulan kadnlarn oran ise yzde 29,8dir.
Devlet televizyonunda Trkiyenin tarihi ve corafi miras ierikli programlar erkeklerin yzde 66,5i yeterli bulurken, yzde 33,5i yetersiz bulmaktadr.
TABLO 193. TRTDE TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 70,9% 29,1% 100,0% 25 - 34 71,6% 28,4% 100,0% 35 44 67,5% 32,5% 100,0% 45 - 54 60,4% 39,6% 100,0% 55 - + 68,7% 31,3% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin tarihi ve corafi miras ierikli programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 15-24 ya aralndaki katlmclarin yzde 70,9u yeterli; yzde 29,1i yetersiz grmektedir. 25-34 ya aralndaki katlmclarn yzde 71,6s yeterli, yzde 28,4 yetersiz; 35-44 ya aralndaki katlmclarn yzde 67,5i yeterli, yzde 32,5i yetersiz; 45-54 ya aralndaki katlmclarn yzde 60,4 yeterli, yzde 39,6s yetersiz ve 55 ya zeri katlmclarn yzde 68,7si yeterli, yzde 31,3 yetersiz bulmaktadr.
Trkiyenin tarihi ve corafi mirasnn yeterli oranda yanstldn dnenler iinde 25-34 ya grubu en yksek orana sahipken, en az orana ise 45-54 ya grubunda rastlanmaktadr.
174
TABLO 194. TRTDE TRKIYENIN TARIHI VE CORAFI MIRASININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIME GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 68,5% 31,5% 100,0% Orta Dzeyde 69,2% 30,8% 100,0% Yksek Dzeyde 65,5% 34,5% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin tarihi ve corafi miras ierikli programlar hakknda gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 68,5i programlar yeterli bulmaktadr. Ayn kiilerin yzde 31,5i ise aksini dnmektedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 69,2si bu programlar yeterli, yzde 30,8i yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 65,5i yeterli, yzde 34,5i ise yetersiz bulmaktadr. Dk, orta ve yksek eitim dzeylerine gre ok anlaml deiiklikler gstermeyen yzdeler sz konusudur.
TABLO 195. TRTDE TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Geerli Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Toplam 1973 731 2704 23 2727 Yzde 72,3 26,8 99,1 ,9 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mziinin yeterince yanstldn dnen katlmclarn oran yzde 72,3, yetersiz bulanlarnki ise yzde 26,8 olarak ortaya kmaktadr. zel televizyonlarda Trkiyenin mziinin yeterli oranda ekrana getirildiini dnenler yzde 48,1dir. TRT kanallarnda ise yzde 72,3tr. Bu konuda TRT kanallarnn zel kanallara nispeten daha yksek bir beeni dzeyine sahip olduu sonucuna ulalabilir.
175
TABLO 196. TRTDE TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 75,8% 24,2% 100,0% Erkek 70,1% 29,9% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mzii ierikli programlar kadn katlmclarn yzde 75,8i yeterli, yzde 24,2si yetersiz bulmaktadr. Erkek katlmclarda yeterli bulanlarn oran yzde 70,1, yetersiz bulanlarnki ise 29,9dur. Kadnlarda olumlu cevap verenlerin orannda belirgin bir fark olmamakla birlikte erkeklere nispetle daha yksek bir deer (5,7 puan) sz konusudur.
TABLO 197. TRTDE TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 74,9% 25,1% 100,0% 25 - 34 75,3% 24,7% 100,0% 35 - 44 72,5% 27,5% 100,0% 45 - 54 65,1% 34,9% 100,0% 55 - + 74,3% 25,7% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mziinin yanstlmas konusunda gr bildiren katlmclar iinde ya gruplarna gre dalm u ekilde ortaya kmaktadr: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 74,9u yeterli, %25,1i yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 75,3 yeterli, yzde 24,7si yetersiz; 35-44 ya grubundakilerin yzde 72,5i yeterli, yzde 27,5i yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 65,1i yeterli, yzde 34,9u yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 74,3 yeterli, yzde 25,7si ise yetersiz bulmaktadr. TRT kanallarnda Trkiyenin mziinin yeterince yanstldn dnenler iinde 15-24 ya grubu, yanstlmadn dnenler iindeyse 45-54 ya grubu ne kmaktadr.
176
TABLO 198. TRTDE TRKIYENIN MZIININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM SEVIYESINE GRE) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 74,7% 25,3% 100,0% Orta Dzeyde 70,2% 29,8% 100,0% Yksek Dzeyde 66,9% 33,1% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mziinin yanstlmas konusunda gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 74,7si bunun yeterli, yzde 25,3 ise yetersiz olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 70,2si yeterli, yzde 29,8i yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 66,9u yeterli, yzde 33,1i yetersiz olduunu dnmektedir.
Dk eitim dzeyinden yksek eitim dzeyine doru gidildike yeterli bulanlarn says istikrarl bir ekilde azalmaktadr.
TABLO 199. TRTDE TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1756 941 2698 29 2727 Yzde 64,4 34,5 98,9 1,1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna, Trkiyenin mimarisi konulu programlar yeterli bulduunu syleyen katlmclar yzde 64,4, bu programlar yetersiz bulanlar ise yzde 34,4lk bir oran tekil etmektedir.
Trkiyenin mimarisinin ekrana yeterince yanstld konusunda da katlmclar TRT (yzde 64,4) ile zel televizyonlar (yzde 30,5) arasnda nemli bir fark olduunu ifade etmilerdir.
177
TABLO 200. TRTDE TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 66,7% 33,3% 100,0% Erkek 63,5% 36,5% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mimarisi konulu programlar hakknda gr belirten kadn katlmclar arasnda bu programlar yeterli bulanlarn oran yzde 66,7; yetersiz bulanlarnki ise yzde 33,3 olarak ortaya kmaktadr. Erkek katlmclarn ise yzde 63,5i sz konusu programlarn yeterli olduunu dnrken, yzde 36,5i yetersiz olduu ynnde kanaat belirtmektedir. Kadn ve erkek katlmclarn verdikleri cevaplar arasnda byk bir fark bulunmamaktadr.
TABLO 201. TRTDE TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 66,3% 33,7% 100,0% 25 - 34 67,5% 32,5% 100,0% 35 - 44 65,5% 34,5% 100,0% 45 - 54 57,2% 42,8% 100,0% 55 + 66,3% 33,7% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mimarisi konulu programlarla ilgili katlmc grlerinin ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 1524 ya grubundaki katlmclarn yzde 66,3 yeterli, yzde 33,7si yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 67,5i yeterli, yzde 32,5i yetersiz; 3544 ya grubundakilerin yzde 65,5i yeterli, yzde 34,5i yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 57,2si yeterli, yzde 42,8i yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 66,3 yeterli, yzde 33,7si yetersiz bulmaktadr. Ya gruplarnn dalmna bakldnda Trkiyenin mimarisinin TRT kanallarnda yanstlmasn yetersiz bulanlarn orannn 45-54 ya grubu iinde ykseldii gze arpmaktadr. Bu veri, yine 45-54 ya grubunun istisnai bir durum arz ettii Trkiyenin tarihi ve corafi miras (Tablo 221) ile Trkiyenin mzii (Tablo 225) konularndaki ya grubu tutumlaryla benzerlik gstermektedir.
178
TABLO 202. TRTDE TRKIYENIN MIMARISININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 66,1% 33,9% 100,0% 63,6% 36,4% 100,0% Yksek Dzeyde 61,1% 38,9% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mimarisi ierikli programlar hakknda gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 66,1i programlarn yeterli olduunu, yzde 33,9u ise yetersiz olduunu dnmektedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 63,6s bu programlar yeterli, yzde 36,4 yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 61,1i yeterli, yzde 38,9u yetersiz bulmaktadr. Eitim seviyesi ykseldike TRT kanallarnda Trkiyenin mimarisi konulu programlarn yeterli olduunu ifade edenlerin says azalmaktadr.
TABLO 203. TRTDE TRKIYENIN INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1781 920 2701 26 2727 Yzde 65,3 33,7 99,0 1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna, Trkiyedeki inan ve gelenekler ierikli programlar yeterli bulduunu syleyen katlmclar yzde 65,3; yetersiz bulduunu syleyenler ise yzde 33,7lik bir oran oluturmaktadr. Katlmclarn te ikisi TRT kanallarnn (yzde 65,3), zel kanallarn (yzde 33,3) aksine, yeterli oranda Trkiyedeki inan ve gelenekleri yansttn dnmektedir.
179
TABLO 204. TRTDE TRKIYENIN INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 67,0% 33,0% 100,0% Erkek 64,9% 35,1% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyedeki inan ve gelenekler ierikli programlarla ilgili gr bildiren katlmclar arasnda kadnlarn yzde 67si bu programlar yeterli, yzde 33 ise yetersiz bulmaktadr. Erkeklerin ise yzde 64,9u bu televizyon programlarnn yeterli, yzde 35,1i ise yetersiz olduunu dnmektedir.
Kadn ve erkek katlmclarn cevaplarnda benzerlik olduu grlmektedir.
TABLO 205. TRTDE TRKIYENIN INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 68,4% 31,6% 100,0% 25 - 34 65,4% 34,6% 100,0% 35 - 44 64,1% 35,9% 100,0% 45 - 54 62,2% 37,8% 100,0% 55 + 68,1% 31,9% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyedeki inan ve gelenekler ierikli programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre beeni oranlar u ekilde sralanmaktadr: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 68,4 yeterli, yzde 31,6s yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 65,4 yeterli, yzde 34,6s yetersiz; 35-44 ya grubundakilerin yzde 64,1i yeterli, yzde 35,9u yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 62,2si yeterli, yzde 37,8i yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 68,1i yeterli, yzde 31,9u yetersiz bulmaktadr.
Buna gre, TRTde sz konusu programlar yeterli bulanlarn orannn ya gruplarna gre dalm yzde 60l rakamlarla ifade edilmektedir. Sadece 15-24 ya grubu ile 55 ya st grubun oranlar arasnda yzde 68in zerine kan dikkat ekici bir ykseklik bulunmaktadr.
180
TABLO 206. TRTDE TRKIYENIN INAN VE GELENEKLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 66,5% 33,5% 100,0% Orta Dzeyde 64,5% 35,5% 100,0% Yksek Dzeyde 65,2% 34,8% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyedeki inan ve gelenekler ierikli programlar, dk dzeyli eitime sahip katlmclarn yzde 66,5i yeterli, yzde 33,5i ise yetersiz bulmaktadr. Orta eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 64,5i bu programlarn yeterli, yzde 35,5i yetersiz; yksek eitim dzeyine sahip olanlarn ise yzde 65,2si yeterli, yzde 34,8i yetersiz olduunu dnmektedir.
Bu konuda eitim seviyesinin farkllamaya neden olabilecek bir deiken olmad grlmektedir.
TABLO 207. TRTDE TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1712 988 2700 27 2727 Yzde 62,8 36,2 99,0 1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin edebiyatnn yeterince yanstld dnen katlmclarn oran yzde 62,8, yeterince yanstlmadn dnenlerinki ise yzde 36,2 olarak tespit edilmitir.
181
TABLO 208. TRTDE TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 65,9% 34,1% 100,0% Erkek 60,9% 39,1% 100,0%
Cinsiyete gre dalmda kadn katlmclarn yzde 65,9u devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasn yeterli bulurken, yzde 34,1i ise yetersiz bulmaktadr. Erkeklere gelince, yeterli bulanlarn oran yzde 60,9, yetersiz bulanlarnki ise yzde 39,1dir. Kadn katlmclar Trkiyenin edebiyat konulu programlarn TRT kanallarnda yeterince yer aldn erkek katlmclara gre ksmen daha fazla dnmektedir.
TABLO 209. TRTDE TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 64,6% 35,4% 100,0% 25 - 34 66,6% 33,4% 100,0% 35 - 44 63,1% 36,9% 100,0% 45 - 54 53,4% 46,6% 100,0% 55 + 66,2% 33,8% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmas konusunda katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekilde olumaktadr: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 64,6s bu programlar yeterli, yzde 35,4 yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 66,6s yeterli, yzde 33,4 yetersiz; 35-44 ya grubundakilerin yzde 63,1i yeterli, yzde 36,9u yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 53,4 yeterli, yzde 46,6s yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 66,2si yeterli, yzde 33,8i yetersiz bulmaktadr. Trkiyenin edebiyat ierikli programlarn yetersiz yanstldn dnenler arasnda Trkiyenin tarihi ve corafi miras (Tablo 221), Trkiyenin mzii (Tablo 225) ile Trkiyenin mimarisinde (Tablo 229) olduu gibi yine 45-54 ya grubu (yzde 46,6) ne kmaktadr.
182
TABLO 210. TRTDE TRKIYENIN EDEBIYATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 63,2% 36,8% 100,0% 64,8% 35,2% 100,0% Yksek Dzeyde 61,5% 38,5% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin edebiyatnn yanstlmasna dair gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 63,2si bu programlarn yeterli, yzde 36,8i ise yetersiz olduu kanaatindedir. Orta eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 64,8i bu programlarn yeterli, yzde 35,2si yetersiz; yksek eitim dzeyindekilerin yzde 61,5i yeterli, yzde 38,5i yetersiz olduunu dnmektedir. Eitim seviyesinin verilen cevaplarn orann snrl dzeyde etkiledii grlmektedir. Dk, orta ve yksek dzey eitim seviyesine sahip olanlarn cevaplarna bakldnda homojen bir dalm sz konusudur.
TABLO 211. TRTDE TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1828 872 2700 27 2727 Yzde 67,0 32,0 99,0 1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sanatnn yanstlmas konusunda gr bildiren katlmclarn yzde 67si bu programlar yeterli, yzde 32si yetersiz bulmaktadr. Katlmclarn ok byk bir oranda bu konuda TRT kanallarn baarl bulduu sylenebilir.
183
TABLO 212. TRTDE TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 69,9% 30,1% 100,0% Erkek 65,6% 34,4% 100,0%
Kadn katlmclarn yzde 69,9u devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sanatnn yanstlmasnn yeterli, yzde 30,1i ise yetersiz olduunu dnmektedir. Erkek katlmclarn ise yzde 65,6s bu programlar yeterli, yzde 34,4 yetersiz bulmaktadr. Kadn katlmclarn TRT kanallarn bu konuda yeterli bulma oran erkek katlmclara nispetle daha yksektir.
TABLO 213. TRTDE TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 71,3% 28,7% 100,0% 25 - 34 72,3% 27,7% 100,0% 35 - 44 67,8% 32,2% 100,0% 45 - 54 55,5% 44,5% 100,0% 55 + 67,3% 32,7% 100,0%
Yaa gre dalmda devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sanatnn yanstlmas konusunda katlmclarn beeni oranlar u ekilde sralanmaktadr: 15-24 ya grubundakilerin yzde 71,3 yeterli, yzde 28,7si yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 72,3 yeterli, yzde 27,7si yetersiz; 35-44 ya grubundakilerin yzde 67,8i yeterli, yzde 32,2si yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 55,5i yeterli, 44,5i yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 67,3 yeterli, yzde 32,7si yetersiz bulmaktadr. TRT kanallarnn yapt yayn en yksek oranda yeterli grenler 25-34 ya grubunda, en az oranda yeterli grenler ise 45-54 ya grubunda yer almaktadr.
184
TABLO 214. TRTDE TRKIYENIN SANATININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Orta Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 68,4% 31,6% 100,0% 67,4% 32,6% 100,0% Yksek Dzeyde 63,8% 36,2% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sanatnn yanstlmas konusunda gr bildiren katlmclardan dk eitim dzeyine sahip olanlarn yzde 68,4 bu programlar yeterli, yzde 31,6s ise yetersiz grmektedir. Orta eitim dzeyindekilerin yzde 67,4 yeterli, yzde 32,6s yetersiz; yksek eitim dzeyindekilerin yzde 63,8i yeterli, yzde 36,2si yetersiz olduu kanaatindedir.
TRT kanallarnn yapt yayn btn katlmclar yksek bir oranda yeterli grmektedir. Ancak eitim seviyesi ykseldike bu programlar yeterli bulma orannn dt gzlemlenmektedir.
TABLO 215. TRTDE TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1945 753 2698 29 2727 Yzde 71,3 27,6 98,9 1,1 100,0
Trkiyenin mutfak kltrnn devlet (TRT) televizyonlarnda yanstlmas konusunda gr bildiren katlmclarn yzde 71,3 bu programlar yeterli bulurken, yzde 27,6s ise aksi ynde kanaat belirtmitir.
Trkiyenin mutfak kltrnn TRT kanallarnda yeterince yanstldn dnenlerin oran ile bu konuda zel televizyonlarda yaplan yaynlarn yeterli olduunu dnenlerin orannn (yzde 65,8) birbirine yakn olduu grlmektedir.
185
TABLO 216. TRTDE TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 75,1% 24,9% 100,0% Erkek 69,0% 31,0% 100,0%
Cinsiyete gre dalmda devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mutfak kltrnn yeterince yanstldn dnen kadn katlmclarn oran yzde 75,1i bulurken, bunu yetersiz bulan kadnlar yzde 24,9luk bir oran tekil etmektedir. Erkek katlmclarda ise yeterli bulanlarn oran yzde 69, yetersiz bulanlarnki yzde 31 olarak tespit edilmitir. Kadn katlmclar erkek katlmclara nispeten daha fazla TRT kanallarn bu konuda yeterli grdn ifade etmitir.
TABLO 217. TRTDE TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 24 Yeterli Yetersiz Toplam 72,7% 27,3% 100,0% 25 - 34 74,2% 25,8% 100,0% 35 - 44 73,8% 26,2% 100,0% 45 - 54 67,1% 32,9% 100,0% 55 + 71,0% 29,0% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mutfak kltr konulu yaynlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 72,7si yeterli, yzde 27,3 yetersiz; 25-34 ya grubundakilerin yzde 74,2si yeterli, yzde 25,8i yetersiz; 35-44 ya grubundakilerin yzde 73,8i yeterli, yzde 26,2si yetersiz; 45-54 ya grubundakilerin yzde 67,1i yeterli, yzde 32,9u yetersiz ve 55 ya zerindekilerin yzde 71i yeterli, yzde 29u yetersiz bulmaktadr. Ya gruplar arasnda birbirine yakn bir dalmn sz konusu olduu sylenebilir. 45-54 ya grubu haricindeki btn gruplar yzde 70in zerinde bir oranda TRT kanallarnn Trkiyenin mutfak kltrn yeterince yansttn dnmektedir.
186
TABLO 218. TRTDE TRKIYENIN MUTFAK KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 73,6% 26,4% 100,0% Orta Dzeyde 69,2% 30,8% 100,0% Yksek Dzeyde 68,0% 32,0% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin mutfak kltrn yanstan programlar hakknda gr bildiren katlmclardan dk eitim dzeyindekilerin yzde 73,6s bu programlar yeterli, yzde 26,4 yetersiz grmektedir. Orta eitim dzeyine sahip kiilerin yzde 69,2si yeterli, yzde 30,8i yetersiz; yksek dzeyde eitimlilerin ise yzde 68i yeterli ve yzde 32si yetersiz olduu kanaatindedir. Eitim seviyesi ykseldike Trkiyenin mutfak kltrnn TRT kanallarnda yetersiz oranda yanstldn dnenlerin says da artmaktadr.
TABLO 219. TRTDE TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam Say 1783 911 2693 34 2727 Yzde 65,4 33,4 98,8 1,2 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin dini deerlerinin yanstlmas konusunda gr belirten katlmclarn yzde 65,4 bu programlar yeterli bulduklarn sylerken, yzde 33,4 aksini belirtmilerdir. Katlmclarn te ikisi TRT kanallarnn Trkiyenin dini deerlerini ekrana tadn dnmektedir.
187
TABLO 220. TRTDE TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 69,2% 30,8% 100,0% Erkek 63,2% 36,8% 100,0%
Cinsiyete gre dalmda devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin dini deerlerinin yeterince yanstldn dnen kadnlarn oran yzde 69,2 iken, tersini dnenler yzde 30,8lik bir oran oluturmaktadr. Erkeklerin yzde 63,2si dini deerlerin TRTde yanstlmasn yeterli, yzde 36,8i yetersiz bulmaktadr. Bu tabloda kadn ve erkek katlmclar arasnda 6 puanlk bir farkn olduu grlmektedir. TRTnin yaynlarn yeterli grme oran kadn katlmclar arasnda daha fazladr.
TABLO 221. TRTDE TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 68,2% 31,8% 100,0% 25 34 64,5% 35,5% 100,0% 35 - 44 64,9% 35,1% 100,0% 45 - 54 63,1% 36,9% 100,0% 55 - + 69,0% 31,0% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin dini deerlerini konu alan programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 15-24 ya grubu katlmclarn yzde 68,2si bu tr yaynlarn yeterli olduu ynnde gr bildirirken, yzde 31,8i yetersiz grmektedir. 25-34 ya grubunda bu oran %64,5 yeterli, yzde 35,5 yetersiz; 35-44 ya grubunda yzde 64,9 yeterli, yzde 35,1 yetersiz; 45-54 ya grubunda yzde 63,1 yeterli, yzde 36,1 yetersiz ve 55 ya zerinde yzde 69 yeterli, yzde 31 yetersizdir.
188
TABLO 222. TRTDE TRKIYENIN DINI DEERLERININ YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 67,5% 32,5% 100,0% Orta Dzeyde 63,7% 36,3% 100,0% Yksek Dzeyde 62,0% 38,0% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin dini deerlerini yanstan programlara dair gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 67,5i bu tr programlarn yeterli olduunu dnrken, yzde 32,5i yetersiz olduu kanaatindedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 63,7si bu yaynlarn yeterli, yzde 36,7si yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 62si yetersiz, yzde 20,5i yetersiz olduunu dnmektedir. Eitim seviyesi ykseldike, TRT kanallarnn Trkiyenin dini deerlerini yeterli oranda yansttn dnenlerin oran dmektedir.
TABLO 223. TRTDE TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR
Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Toplam 1928 770 2698 29 2727
Yzde 70,7 28,2 98,9 1,1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin elence kltrnn yanstlmas hakknda gr bildiren katlmclarn yzde 70,7si bu programlar yeterli, yzde 28,2si yetersiz bulduklarn belirtmitir. TRT kanallarnn Trkiyenin elence kltrn yeterince yansttn dnenlerin oran, zel televizyonlarn Trkiyenin elence kltrn ekrana yeterince tadn dnenlerle (yzde 65,4) benzerlik gstermektedir.
189
TABLO 224. TRTDE TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 73,7% 26,3% 100,0% Erkek 69,2% 30,8% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin elence kltrn yanstan programlar ilgili gr belirten kadnlarn yzde 73,7si bu yaynlar yeterli, yzde 26,3 yetersiz bulmaktadr. Erkeklerin yzde 69,2si bu tr programlar yeterli bulurken, yzde 30,8i tersini savunmaktadr. Dalma bakldnda, kadn ve erkek katlmclar TRT kanallarnn Trkiyenin elence kltrn yeterli veya yetersiz yansttna ilikin benzer dnceye sahiptir.
TABLO 225. TRTDE TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 70,8% 29,2% 100,0% 25 34 73,1% 26,9% 100,0% 35 - 44 72,5% 27,5% 100,0% 45 - 54 67,8% 32,2% 100,0% 55 + 72,3% 27,7% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin elence kltrn yanstan programlar hakknda gr bildiren katlmclarn ya gruplarna gre dalm u ekildedir: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 70,8i bu yaynlar yeterli, yzde 29,2si yetersiz grmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 73,1 yeterli, yzde 26,9 yetersiz; 35-44 ya grubunda yzde 72,5 yeterli, yzde 27,5 yetersiz; 45-54 ya grubunda yzde 67,8 yeterli, yzde 32,2 yetersiz ve 55 ya zerindekilerde yzde 72,3 yeterli, yzde 27,7 yetersizdir. Btn ya gruplarnda TRT kanallarnn Trkiyenin elence kltrn yeterli oranda yansttn dnenlerin oran ok yksek kmaktadr. Fakat, bu orann 45-54 ya grubunda az da olsa dt grlmektedir.
190
TABLO 226. TRTDE TRKIYENIN ELENCE KLTRNN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 74,0% 26,0% 100,0% Orta Dzeyde 66,1% 33,9% 100,0% Yksek Dzeyde 65,2% 34,8% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin elence kltrn yanstan programlara dair gr bildiren katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 74 bu programlarn yeterli olduunu dnrken, yzde 26s farkl kanaattedir. Orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 66,1i bu tr yaynlar yeterli, yzde 27,9u yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 65,2si yeterli, yzde 34,8i yetersiz bulmaktadr. Burada eitim seviyesi etkili bir faktr olarak ne kmaktadr. TRT kanallarnn Trkiyenin elence kltrn yeterince yansttn dnenlerin oran dk eitimli grup iinde daha yksek kmaktadr.
TABLO 227. TRTDE TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR Say Yeterli Yetersiz Toplam Geersiz Genel Toplam 1739 959 2698 29 2727 Yzde 63,8 35,2 98,9 1,1 100,0
Devlet (TRT) televizyonlarnda aadaki programlarn yaynlarn nasl buluyorsunuz? sorusuna cevaben Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlar hakknda gr bildiren katlmclarn yzde 63,8i bu yaynlar yeterli bulurken, yzde 35,2si bunun tersini dnmektedir.
191
TABLO 228. TRTDE TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (CINSIYETE GRE DAILIM) Cinsiyet Kadn Yeterli Yetersiz Toplam 66,5% 33,5% 100,0% Erkek 62,4% 37,6% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunun yanstlmasna dair gr bildiren kadn katlmclarn yzde 66,5i bu tr yaynlar yeterli bulurken, yzde 33,5i farkl dnmektedir. Erkeklerde yeterli bulanlarn oran yzde 62,4 iken, yetersiz bulanlar yzde 37,6da kalmaktadr.
TABLO 229. TRTDE TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (YAA GRE DAILIM) Ya 15 - 24 Yeterli Yetersiz Toplam 68,3% 31,7% 100,0% 25 34 67,4% 32,6% 100,0% 35 44 64,3% 35,7% 100,0% 45 - 54 54,5% 45,5% 100,0% 55 - + 64,1% 35,9% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlarla ilgili gr bildiren katlmclarn ya gruplarn gre dalm yle sralanmaktadr: 15-24 ya grubundaki katlmclarn yzde 68,3 bu yaynlarn yeterli olduu, yzde 31,7i ise yetersiz olduu ynnde fikir belirtmektedir. Bu oran 25-34 ya grubunda yzde 67,4 yeterli, yzde 32,6 yetersiz; 35-44 ya grubunda yzde 64,3 yeterli, yzde 35,7 yetersiz; 45-54 ya grubunda yzde 54,5 yeterli, yzde 45,5 yetersiz ve 55 ya zerindekilerde yzde 64,1 yeterli, yzde 35,9 yetersizdir. TRT kanallarnn ieriklerine ilikin sorulara 45-54 ya grubu en dk oranda yeterli cevabn veren gruptur. Ayn durum bu tablo iin de geerlidir.
192
TABLO 230. TRTDE TRKIYENIN SINEMA VE TIYATROSUNUN YANSITILMASINI YETERLI VEYA YETERSIZ BULANLAR (EITIM DZEYINE GRE DAILIM) Eitim Dk Dzeyde Yeterli Yetersiz Toplam 66,3% 33,7% 100,0% Orta Dzeyde 61,8% 38,2% 100,0% Yksek Dzeyde 56,8% 43,2% 100,0%
Devlet (TRT) televizyonlarnda Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yanstan programlarla ilgili olarak katlmclardan dk dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 66,3 bu tr yaynlar yeterli, yzde 33,7si ise yetersiz grmektedir. Ayn soruya, orta dzeyli eitime sahip olanlarn yzde 61,8i yeterli, yzde 38,2si yetersiz; yksek dzeyli eitimlilerin yzde 56,8i yeterli, yzde 43,2si yetersiz cevabn vermektedir. Bu soruda eitim dzeyi ile verilen cevaplar arasnda bir iliki bulunmaktadr. Eitim seviyesi ykseldike, TRT kanallarnn Trkiyenin sinema ve tiyatrosunu yeterli oranda yansttn dnenlerin oran da dmektedir.
193
a bcd efg
4 . S ON U ve N ER L ER
Kltr ve Turizm Bakanlnn katklaryla yrtlen Toplumun Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas balkl bu alma iki blmden olumutur. lk blmde kuramsal tartmalara yer verilmitir. Kuramsal tartmalar iletiim ve medya organlarnn kltrel hayat zerindeki etkilerine odaklanmtr. Bu balamda Frankfurt Okulu ve Kltrel ncelemeler Ekolnn kavramsallatrma ve teorileri de gz nne alnarak, televizyon bata olmak zere eitli medya aralarnn kltrel retim ve tketim sreleri zerindeki etkilerine ilikin tartmalara deinilmitir. Aratrmann kuramsal erevesi izilirken kltr, popler kltr, kitle kltr, kltr endstrisi, kltrn metalamas, medya ve ideoloji ilikileri, reklam ve reyting gibi kavramlar kapsaml biimde tartlmtr. Bylelikle aratrma bulgularnn uluslar aras literatrn dayal kavramsal ve teorik almlarn salad imkanlar ile yorumlanabilmesinin akademik zemini glendirilmitir. Teorik ve kavramsal tartmalar genel olarak kitle iletiim aralarnn zel olarak televizyonun kitleleri bir yandan bilgilendirerek glendirme, dier yandan da bilgiyi kendi tekelinde tutup kitleleri ynlendirme, denetleme ve dolays ile gszletirme gc ve potansiyeline sahip olduunu gstermitir. Televizyonun etki alan sz konusu olduunda onun bir yandan ortak bir kltr alan oluturmak suretiyle ok farkl sosyal gruplar birbirine yaklatran bir sosyalleme arac olabilecei, dier yanda da geleneksel sosyalleme srelerini zayflatarak bireyselleme ve toplumsal zlme gibi sreleri de hzlandrma potansiyeli olduu grlmtr.
195
Aratrmann ikinci blmnde 2727 kii zerinde yz yze grme yntemi ile yaplan anket aratrmasnn sonular yer almtr. Anket verileri, aratrmaya katlanlarn cinsiyet, eitim ve ya gruplar gibi zellikler asndan dengeli dalmn saland bir rneklem grubuna ulaldn gstermektedir ki bu da sonularn genelletirilmesini olumlu ynde etkileyen bir faktr olarak grlmektedir. Aratrmann ikinci blm Trkiye toplumunun Kltr Bakanl ve kltr politikalarna ilikin grlerini, medya aralarn kullanm ve medya rnlerini tketim alkanlklarn, aratrmaya katlanlarn medyakltrel ilikilerine baklarn, zel ve kamu yaynclna ilikin grlerini yanstmaktadr. Bu balamda aratrmann balca bulgularn aadaki gibi zetlemek mmkndr. Trkiyenin son dnem kltr politikalar baarl bulunmaktadr. Ancak Bakanln almalarnn toplum tarafndan yeterince bilinmedii kanaati bulunmaktadr. Bu nedenle Kltr Bakanlnn yurt iine ynelik tantm faaliyetlerine arlk vermesinde fayda olduu grlmektedir. Katlmclarn yzde 49,5i Kltr Bakanlnn kltrel deerlerimizin korunmas, tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnrken, yzde 32,1i buna katkda bulunduunu dnmemektedir. Yzde 18,4lk bir kesim ise bu konuda fikir beyan etmemitir. Katlmclarn yzde 49,5nin Kltr Bakanlnn kltrel deerlerin korunmas tantlmas ve zenginletirilmesine nemli lde katkda bulunduunu dnmesi toplumun mevcut politikalar yksek oranda onayladn ve yeterli grdn gstermektedir. Bununla birlikte tersini dnenlerin yzde 32,1 gibi bir oranda kmas zerinde dnlmesi gereken bir istatistiktir. Bu dncede olanlarn hangi konularda yetersizlikler grdnn ve hangi politikalar onaylamadnn tespit edilmesi gelecee dnk planlamalar asndan nem arz etmektedir. Olumlu / olumsuz dnenlerin yannda fikir belirtmeyenlerin yzde 18,4 gibi yksek bir orana sahip olmas Kltr Bakanlnn almalarnn toplum nezdinde bilinirliinin artrlmas gereine iaret etmektedir. Ankete katlanlarn nemli bir ksm (yzde 65,9) Kltr Bakanlnn btesinin artrlmasn desteklemektedir. Yksek eitim dzeyine sahip kitle Bakanln almalar konusunda genel olarak olumsuz gr belirtmekte; eitim dzeyi dk kitle iinde ise fikir belirtmeyenlerin oran yksek kmaktadr. Bu nedenle Kltr Bakanl bu iki gruba ynelik ierik ve tantm faaliyetlerine arlk vermesinde yarar bulunmaktadr. Dier yandan erkekler ve yksek eitime sahip olanlar Kltr Bakanlnn faaliyetlerinden daha fazla haberdar olduu
196
SONU VE NERLER
grlmektedir. Kadn katlmclarn ise Kltr Bakanl almalarna ilikin daha az farkndalk tadklar grlmektedir. Dolaysyla Kltr Bakanlnn kadnlara ve dk eitim seviyesine sahip olan kitleye ynelik de almalarna arlk vermesi gerektii dnlmektedir. Bu erevede Kltr Bakanlnn her hedef gruba ynelik zel ierik ve tantm almas yapmasnda yarar olduu sylenebilir. Aratrmaya katlanlarn yzde 78,9u evlerinde kitle iletiim aralarndan en ok televizyonun kullanldn belirtmitir. Yzde 17,1i internetin, yzde 1,9u gazetenin, yzde 1,7si ise radyonun kullanldn sylemitir. Grlen kiilerin yzde 38,8i gazete okumadn belirtmitir. te yandan, televizyon izlemeyenlerin oran yzde 6,8 iken, internet kullanmayanlarn oran yzde 48,6dr. Kadnlarn yarsna yakn gazete okumamaktadr yzde 57,5i ise internet kullanmamaktadr. Buna karn, televizyon izlemeyen kadnlarn oran sadece yzde 5tir. Bu balamda kadnlara ynelik yaplan almalarda televizyonun en nemli tantm arac olarak kullanlmasnda yarar olduu dnlmektedir. Aratrmaya gre genlerin internet kullanma skl yksektir. Kltr Bakanl genlere ulamak iin sosyal medyay etkin olarak kullanmas durumunda verimli sonular alnmas muhtemeledir. nternet kullanmnda ya deikeninin belirleyici olduu grlmektedir. Ya arttka internet kullanm dmektedir. 35 ya st kiilerin yzde 50sinden fazlas interneti hi kullanmamaktadr. Hatta bu oran 55 ya st kiilerde yzde 80ini amaktadr. Televizyon izleme oranlarnda cinsiyet ok fazla belirleyici bir faktr olarak ortaya kmazken internet kullanmnda bu deiken nemli hale gelmektedir. Erkekler kadnlara oranla daha sk interneti kullandklar tespit edilmitir. Eitim dzeyi ykseldike gazete okumuyorum diyenlerin oran ciddi anlamda dmektedir (yzde 46,2den yzde 14,7ye). Bu balamda Kltr Bakanlnn yksek eitimlilere ynelik ierik ve faaliyet tantmlar gazeteler araclyla yaplabilir. Bu alma, RTKn almalar ile birlikte deerlendirildiinde, televizyon izleme sresinin son yllarda azaldna iaret etmektedir. Bu sonu, zellikle genlerin haberleme, elence ve bilgi edinme arac olarak tercih ettii ve daha bireysel bir mecra olan internet kullanmnn yaygnlamasyla ilgili olduu dnlmektedir. Aratrma, yayn ve yapm ieriklerinin tketiciler (seyirciler) asndan ortak paylam zellikleri tayp tamamasnn nemini gstermektedir. Buna gre
197
katlmclarn nemli bir ksm televizyon dizilerini ailesiyle birlikte izleyemediini belirtmektedir. Ankete katlanlarn ekseriyeti tarihi dizi ve filmler yaplrken tarihi gereklie uygun hareket edilmesi gerektiini ifade etmektedir. Katlmclarn tarihi gereklikler konusunda yksek hassasiyet sergilemeleri gereklik duygusuna ballk kadar, tarihi deerlere gsterilen zenle de ilikili saylabilir. Ankete katlanlarn medyaya olan gvenlerinin az olduu grlmektedir. Katlmclar, televizyonlarn toplumda var olan kltrel eitlilii yanstmad ve televizyon yaynclnn geleneksel inan ve deerlerimizi zayflattn dnmektedir. Aratrma sonularna gre televizyon programlarnn genlere genelde olumsuz rol modeller sunduu ve bu yaynlarn ocuklarn ruh saln bozduunu dnlmektedir. Televizyonlarn Trk tarihi, mimarisi, mzii, edebiyat ve sanatlar konusunda daha fazla yayn yaplmas talebinin olduu grlmektedir. Bu nedenle, uygun yntem ve ierikle topluma bu trden yapmlar ulatrld takdirde, bunlarn kabul grecei dnlmektedir. Aratrmaya katlanlarn ounluu televizyon dizilerindeki iddet ve cinsel ierikli programlarn ocuklar iddete tevik ettiini ve ruh salklarn olumsuz etkilediini dnmektedir. Katlmclarn zellikle medyaya ilikin tutumlarna bakldnda eitimin belirleyicilii ve dntrc etkisi yksek bir faktr olmad izlenimi ortaya kmaktadr. Televizyon dizileri ve programlarnn olumsuz etkilerine katlanlarn oran aratrma boyunca yksek kmaktadr. Bu olumsuz etkiler ierisinde en fazla ne kan unsurlar ise iddet (yzde 86,5)ve cinsel ierikli grntler (yzde 84,1) meselesidir. Aratrma medya-kar ilikisine de deinmektedir. Aratrmaya katlanlarn yzde 74,4 Trkiyede medyann kendi karlar dorultusunda gerekleri arptan bir yaynclk yapt grne sahipken, yzde 15,4 Trkiyede medyann evrensel yaynclk ilkeleri dorultusunda olabildiince gvenilir yayn yaptn belirtmitir. Aratrmaya katlanlar kltrel deerlerin yanstlmas asndan kamu yayncln genel olarak yeterli bulmaktadr. TRT kanallarnn Trkiyenin mzii, mimarisi, dini deerleri, inan ve gelenekleri, edebiyat ve sanatna ilikin
198
SONU VE NERLER
programlar katlmclarn ou tarafndan yeterli grlmektedir. Ancak zel televizyonlar iin tersi ynde bir kanaat olduu grlmektedir. Ankette sorulan ieriklere ilikin olarak katlmclarn yeterli oranda zel televizyonlarda yer aldn dnd iki konu bulunmaktadr: Trkiyenin mutfak kltr ve elence. Bunlarn dnda kalan sanat, edebiyat, sinema, tiyatro ve mimari elerin yeterince yanstlmad dnlmektedir. Aratrmaya katlanlarn yzde 91,3 Trkiyede toplumun ortak kimliini oluturan kltrel deerlerin korunmas gerektiini dnmektedir. Bununla birlikte, katlmclar medyann bu deerlere uygun yayn yapmadn da dnmektedir. Kltrel miras ve deerleri koruma konusunda devletin dzenleyici ilevine vurgu yapan ve kamu yayncln destekleyen kitlenin yksek oran (yzde 82,7) dikkat ekmektedir. Bu veriler nda, zel yayncla kar genellikle mesafeli ve eletirel bir tutum sergileyen katlmclarn kamu yaynclna farkl bakt ve daha yksek gven duyduu sylenebilir. Katlmclarn byk bir ksm televizyon programlarnn farkl dini, etnik ve snfsal gruplar eit ve tarafszca yanstmadn dnmektedir. Dier yandan toplum TRT 6in varln genelde benimsemi grnmektedir. Farkl dillerden yayn politikasna toplumun ounluu destek vermektedir. Toplumun genel ahlak sz konusu olduunda RTKn devreye girmesi gerektiini dnenler katlmclar arasnda ezici bir ounluk oluturmaktadr. Buna karlk tersini dnen (yzde 9,5) ve fikir belirtmeyenlerin orannn (yzde 6,7) dk kalmaktadr. Bu durumda RTKn genel ahlakla ilgili konularda yaptrm uygularken arkasnda ciddi toplumsal destei de bulundurduu sylenebilir. Sonu olarak toplumun, Kltr Bakanl ve yrtlen kltr politikalarn genelde onaylad, Bakanln mevcut etkinliklerini srdrmesi ve kltrel mirasn korunmas iin btesinin artrlmas gerektii dncesinde olduu grlmektedir. Dier yandan toplumun byk bir kesiminin medya aralar kulland, medya rnlerini tkettii grlmektedir. Aratrma, medyakltr ilikilerinin varln toplumun alg dzeyinde de ak ve net biimde ortaya koymu, zellikle kltrel deerler ve kimliin yanstlmas asndan medyaya nem atfedildiini gstermitir. Toplumun ortak kltrel deerlerinin korunmasndan yana olduunu ortaya koyan alma, aratrmaya katlanlarn medya yaynlarnda oulculua scak baktklarn gstermitir.
199
SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf Nenehatun No: 66, GOP, ankaya 06700 Ankara, TRKYE Tel: +90 312 551 21 00 | Faks: +90 312 551 21 90 www.setav.org | info@setav.org

Kültür

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kültür

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Toplumun, Kltr Politikalar ve Medyann Kltrel Srelere Etki Algs Aratrmas

Proje Koordinatr Prof. Dr. Talip KKCAN

TOPLUMUN, KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

TOPLUMUN, KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

NDEKLER | 5 TABLOLAR | 7 SUNU | 19 1. GR | 21

2. KURAMSAL VE KAVRAMSAL EREVE: MEDYA, POPLER KLTR VE TELEVZYON | 25

4. SONU ve NERLER | 193

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

2 . KUR AMSA L VE K AV R AMS A L ER E V E: ME DYA , P OP LER KLT R V E T EL E V Z YON

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

KLTR KAVRAMINA YAKLAIMLAR

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

FRANKFURT OKULU, ELETREL TEOR VE POPLER KLTR

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

KLTREL NCELEMELER EKOL

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

KTLE LETM VE POPLER KLTR

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

2.6. KTLE LETM ARALARI, MEDYA VE TOPLUMSAL ETKLER

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

KTLE LETMNN UNSURLARI VE TOPLUMSALKLTREL LEVLER

MEDYA VE ZLEYC KTLES

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

MEDYADA TEKELLEME VE KLTREL TKETM

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

2.10. MEDYA, TCARET, REKLAM VE REYTNG LKLER

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

2.11. TELEVZYONUN TOPLUMSAL ETKLER

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

3.2. KLTR BAKANLII VE KLTR POLTKALARINA LKN GRLER

874 503 2727

32,1 18,4 100,0

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

29,9% 23,6% 100,0%

34,3% 13,3% 100,0%

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

28,1% 20,6% 100,0%

37,3% 15,6% 100,0%

49,0% 8,9% 100,0%

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

36,5% 23,2% 100,0%

42,1% 19,2% 100,0%

45,4% 21,7% 100,0%

47,6% 20,1% 100,0%

39,0% 24,1% 100,0%

37,6% 23,7% 100,0%

47,9% 19,6% 100,0%

56,4% 12,4% 100,0%

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

16,5% 17,3% 100,0%

16,9% 15,0% 100,0%

12,9% 20,3% 100,0%

14,0% 20,1% 100,0%

18,0% 20,1% 100,0%

TOPLUMUN KLTR POLTKALARI VE MEDYANIN KLTREL SRELERE ETK ALGISI ARATIRMASI

15,1% 19,8% 100,0%

17,0% 16,3% 100,0%

18,9% 12,0% 100,0%

3.3. MEDYA TKETM SRELER VE ALIKANLIKLARINA LKN BULGULAR