1

Rozwinicie Laplacea wyznacznika

A=[a
ij
] jest macierz kwadratow stopnia n2, a 1i,jn s
ustalone. Wyznacznik macierzy A mona obliczy nastpujco:
rozwinicie wzgldem i-tego wiersza
rozwinicie wzgldem j-tej kolumny.
in in i i i i
D a D a D a + + + = K
2 2 1 1
det A
nj nj j j j j
D a D a D a + + + = K
2 2 1 1
det A
nn
nn nn
n
n
n
nn n n n
a a a a
a
a
a
a
a
a a
a a a
a a a a
a a a a
a a a
a a
a
=
= =
K
L
M O M M M
L
L
L
L
M O M M M
L
L
L
L
M O M M M
L
L
L
33 22 11
33
22
11
3 33
2 23 22
1 13 12 11
3 2 1
33 32 31
22 21
11
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0
0
0
0 0
0 0 0
1 det = I
2
[ ] [
] [ ] [ ]
201 122 79
40 45 12 12 2 25 24 2 80 4 5 2 ) 5 ( 3 ) 3 (
2 3 2 4 ) 1 ( ) 3 ( 2 ) 5 ( 1 5 2 4 3 2 1 ) 1 ( 4 4 5
4 5 2
3 1 5
0 2 3
) 1 ( ) 2 (
4 5 2
1 4 0
3 1 5
) 1 ( 1
4 0 5 2
1 2 4 0
3 0 1 5
0 1 2 3
3 3 3 1
= + =
+ + =
+ + =

+ +
1
24 4 ) 1 ( 3 2
0 4
3 1
) 1 ( ) 2 (
0 0 4
0 3 1
2 4 0
) 1 ( 1
0 0 0 4
0 0 3 1
0 2 4 0
1 3 5 2
2 1
3 1 4 1
= =

+
+ +
3
0
0 0 0 0
det
0
0
0
0
det
2 1
2 2 22 21
1 1 12 11
2 1
2 1
2 22 21
1 12 11
=
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(

nn nj n n
n j
n j
nn n n
in i i
n
n
a a a a
a a a a
a a a a
a a a
a a a
a a a
a a a
L L
M O M O M M
L L
M O M O M M
L L
L L
L L
M O M O M M
L L
M O M O M M
L L
L L
Wasnoci wyznacznikw
1. Wyznacznik macierzy kwadratowej, ktrej kolumna (wiersz)
zawiera same zera jest rwny zero
2. Wyznacznik macierzy kwadratowej zmieni znak, jeli
przestawimy midzy sob dwie kolumny (dwa wiersze)
(
(
(
(

=
(
(
(
(

ni nj
i j
i j
nj ni
j i
j i
a a
a a
a a
a a
a a
a a
L M L M L L M L M L
2 2
1 1
2 2
1 1
det det
4
Zasada indukcji matematycznej
Niech T(n) bdzie pewn tez o liczbie naturalnej n. Jeeli
1. teza T(n) jest suszna dla n=1
2. Ze susznoci tezy T(n) dla liczby naturalnej n wynika suszno
tej tezy dla liczby n+1
To teza T(n) jest suszna dla kadej liczby naturalnej n.
Niech tez T(n) bdzie
) 1 (
2
1
3 2 1
1
+ = = + + + +

=
n n i n
n
i
K
1. T(1) jest prawdziwe
2. Ze susznoci T(n) wynika suszno T(n+1)
Teza T(n) jest suszna dla kadej liczby naturalnej n.
[ ] 1 ) 1 ( ) 1 (
2
1
) 2 )( 1 (
2
1
) 1 ( ) 1 (
2
1
) 1 ( 3 2 1
+ + + =
+ + = + + + = + + + + + +
n n
n n n n n n n K
5
[ ] [ ]
n i j n j i
k k k k k k k k n T , , , , , , det , , , , , , det : ) (
1 1
K K K K K K =
Stosujemy indukcj matematyczn
[ ] ( ) [ ]
1 2 22 11 21 12 21 12 22 11
22 21
12 11
2 1
, det , det
: ) 2 (
k k a a a a a a a a
a a
a a
k k
T
= = = =
[ ]
[ ]
[ ]
1 1
1 , 1 1 , 1 1 , 2 1 , 2 1 , 1 1 , 1
1 , 1 1 , 1 1 , 2 1 , 2 1 , 1 1 , 1
1 1
1 , 1 1 , 1 1 , 2 1 , 2 1 , 1 1 , 1
1 1
, , , , , , det
' ' '
, , , , , , det
, , , , , , det
) 1 ( ) (
+
+ + + + + + + +
+ + + + + + + +
+
+ + + + + + + +
+
=
=
+ + + =
+ + + =
+
n j i
n n n n n n n n
n n n n n n n n
n i j
n n n n n n n n
n j i
k k k k
D a D a D a
D a D a D a
k k k k
D a D a D a
k k k k
n T n T
K K K
K
K
K K K
K
K K K
) ( 1 1 , '
1 , 1 ,
n T n l D D
n l n l
+ =
+ +
6
3. Wyznacznik macierzy kwadratowej, w ktrej dwie kolumny
(dwa wiersze) s takie same, jest rwny 0.
0 det
2 2
1 1
=
(
(
(

ni ni
i i
i i
a a
a a
a a
L M L M L
[ ] [ ]
n i i n i i
k k k k k k k k , , , , , , det , , , , , , det
1 1
K K K K K K =
[ ] [ ] 0 , , , , , , det 0 , , , , , , det 2
1 1
= =
n i i n i i
k k k k k k k k K K K K K K
4. Jeeli wszystkie elementy pewnej kolumny (pewnego wiersza)
macierzy kwadratowej zawieraj wsplny czynnik, to czynnik
ten mona wyczy przed wyznacznik tej macierzy.
(
(
(

=
(
(
(

nn ni n
n i
n i
nn ni n
n i
n i
a a a
a a a
a a a
c
a ca a
a ca a
a ca a
L L
M O M O M
L L
L L
L L
M O M O M
L L
L L
1
2 2 21
1 1 11
1
2 2 21
1 1 11
det det
7
[ ]
( ) [ ]
n i ni ni i i i i
ni ni i i i i n i
k k k c D a D a D a c
D ca D ca D ca k ck k
, , , , det
, , , , , det
1 2 2 1 1
2 2 1 1 1
K K K
K K K
= + + + =
+ + + =
A jest macierz kwadratow stopnia n:
A A det ) det(
n
c c =
5. Wyznacznik macierzy kwadratowej, ktrej elementy j-tej
kolumny (j-tego wiersza) s sumami dwch skadnikw, jest
rwny sumie wyznacznikw macierzy, w ktrych elementy j-
tych kolumn (j-tych wierszy) s tymi skadnikami.
(
(
(
(

+
(
(
(
(

=
=
(
(
(
(

+
+
+
nn nj n
n j
n j
nn nj n
n j
n j
nn nj nj n
n j j
n j j
a a a
a a a
a a a
a a a
a a a
a a a
a a a a
a a a a
a a a a
L L
M O M O M
L L
L L
L L
M O M O M
L L
L L
L L
M O M O M
L L
L L
'
'
'
det det
'
'
'
det
1
2 2 21
1 1 11
1
2 2 21
1 1 11
1
2 2 2 21
1 1 1 11
8
[ ]
( ) ( )
[ ] [ ]
n j n j
nj nj j j j j nj nj j j j j
nj nj nj j j j j j j
n j j
k k k k k k
D a D a D a D a D a D a
D a a D a a D a a
k k k k
, , ' , , det , , , , det
' ' '
) ' ( ) ' ( ) ' (
, , , ' , , det
1 1
2 2 1 1 2 2 1 1
2 2 2 1 1 1
1
K K K K
K K
K
K K
+ =
+ + + + + + + =
+ + + + + + =
= +
6. Wyznacznik macierzy nie zmieni si, jeeli do elementw
dowolnej kolumny (wiersza) dodamy odpowiadajce im
elementy innej kolumny (innego wiersza) tej macierzy
pomnoone przez dowoln sta.
(
(
(
(

+
+
+
=
=
(
(
(
(

nn nj nj ni n
n j j i
n j j i
nn nj ni n
n j i
n j i
a a ca a a
a a ca a a
a a ca a a
a a a a
a a a a
a a a a
L L L
M O M O M O M
L L L
L L L
L L L
M O M O M O M
L L L
L L L
1
2 2 2 2 21
1 1 1 1 11
1
2 2 2 21
1 1 1 11
det
det
9
7. Wyznacznik macierzy kwadratowej i jej transpozycji s rwne.
T
A A det det =
Stosujemy indukcj matematyczn
T T
T A A A A det det : ) 1 ( = =
) ( ) 1 ( n T n T
( ) ( ) ( ) ( )
ij
T
ij ji
T
ji
T
T
ij
A A A A A det det det = = =
A
ij
macierz stopnia n-1 powstaa z macierzy A przez wykrelenie
i-tego wiersza i j-tej kolumny
(A
T
)
ji
macierz stopnia n-1 powstaa z macierzy A
T
przez
wykrelenie j-tego wiersza i i-tej kolumny
( ) ( ) ( )
A
A A A
A A A
A
det
det ) 1 ( det ) 1 ( det ) 1 (
det ) 1 ( det ) 1 ( det ) 1 (
det
2
2
2 1
1
1
2
2
2 1
1
1
=
+ + + =
+ + + =
=
+ + +
+ + +
nn
n n
nn n
n
n n
n
n
nn
T n n
nn n
T n
n n
T n
n
T
a a a
a a a
K
K
10
8. Jeli A
1
, A
2
,,A
r
s macierzami kwadratowymi o dowolnych
wymiarach, to
r
r
A A A
A
A
A
det det det
? ?
0 ?
0 0
det
2 1
2
1
=
(
(
(

K
L
M O M M
L
L
B A
B C
0 A
det det det =
(

Wystarczy udowodni powyszy wzr dla r=2. Dla r>2 dowd

indukcyjny jest automatyczny. Zamy, e macierze A o
wymiarze nn, B o wymiarze kk oraz C o wymiarze kn, a take
zerowa macierz 0 o wymiarze nk tworz macierz o wymiarze
(n+k) (n+k). Trzeba pokaza, i :
Dowd indukcyjny ze wzgldu na k, przy ustalonym n:
B A A A
C
0 A
det det det det ) 1 ( det
11 11
) 1 ( ) 1 (
11
= = =
(

+ + +
b b
b
n n
) 1 ( 1 T k =
11
) ( ) 1 ( k T k T
[
] B A B
B B A
B A
B A B A
B
0 A
B
0 A
B
0 A
B C
0 A
det det det ) 1 (
det ) 1 ( det ) 1 ( det
det det ) 1 (
det det ) 1 ( det det ) 1 (
?
det ) 1 (
?
det ) 1 (
?
det ) 1 ( det
2 2
2
1 1
1
2 2
2
1 1
1
) ( ) (
2
2
) ( ) 2 (
1
1
) ( ) 1 (
= + +
+ =
+ +
+ =
(

+ +
(

+
(

=
(

+
+ +
+
+ +
+ + + + + +
+ + +
kk kk
k k
k k
k
k k
k
kk kk
k k
k k
k
k k
k
kk
kk
k n k n
k
k
k n n
k
k
k n n
b
b b
b
b b
b b
b
K
K
K
2
2 0 1
0 1 1
0 0 1
3 1 1
1 2 1
1 1 1
1 3
1 2
=

=
k k
k k
d d c c b b a
d d d d
d c d c d c
c b c b
b a
w w
w w
w w
d d d d
d c c c
d c b b
d c b a
) )( )( (
0
0 0
0 0 0
4 3
3 2
2 1
=

=
12
0
0 0 0
1939 1831 1410
22 155 2010
5
110 775 10050
1939 1831 1410
22 155 2010
1 3
= = w w
' det
' '
' '
' ' 0
' ' 0
1
det
11
2
2 22
11
2
2 22
1 12 11
1 1
1 31 3
1 21 2
2 1
2 22 21
11
1
11
12
11
A
A
a
a a
a a
a
a a
a a
a a a
w a w
w a w
w a w
a a a
a a a
a
a
a
a
a
nn n
n
nn n
n
n
n n
nn n n
n
n
= =
=

=
L
M O M
L
L
M O M M
L
L
L
M O M M
L
L
Algorytm Gaussa obliczania wyznacznika
Niech A=[a
ij
] bdzie macierz kwadratow stopnia n2 oraz a
11
0.
gdzie A jest macierz kwadratow stopnia n-1.
13
65 ) 13 )( 5 (
13 0
7 1
5
20 1
7 1
5
20 1
7 1
5
20 1 0
7 1 0
3 1 1
5
7
2
1 6 7
1 1 2
3 1 1
5
1 6 7
3 1 1
1 1 2
5
1 6 7 0
3 1 1 0
1 1 2 0
5
1
5
3
0 1
5
) 5 (
5
1 6 7 0
2 4 1 5
0 2 2 5
5
1
5
3
0 1
5
1 6 7 0
2 4 1 5
0 2 2 5
1 3 0 5
1 2
1 3
1 2
2 1
1 3
1 2
= =

=


=


=

=

w w
w w
w w
w w
w w
w w
81
7
81
0
7
1
1
7 18
9 18
7
1
1
7
9 18
1 7
9 18 0
1 7 0
2 4 1
4
3
1 2 4
7 5 3
2 4 1
1 2
1 3
1 2
=

= =
+

w w
w w
w w
14
Twierdzenie Cauchyego o wyznaczniku iloczynu macierzy
Jeli A i B s macierzami kwadratowymi tego stopnia, to
B A B A det det ) det( =
2 2
2 22 2
2 12 1
2 2 1 1
2 2 22 22 21 21
1 1 12 12 11 11
2
2 22
1 12
1 1
1 21 2
1 11 1
2 1
2 22 21
1 12 11
0
0
0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
det det det
+
+
+
+
+
+
+
+
+
(
(
(
(

=
+
+
+
(
(
(
(

=
(

n n n
n
n
nn nn n n n n
n n
n n
nn n
n
n
n n n
n
n
nn n n
n
n
w a w
w a w
w a w
b a b a b a
b a b a b a
b a b a b a
a a
a a
a a
w a w
w a w
w a w
a a a
a a a
a a a
M
L
M O M M
L
L
L
M O M M
L
L
M
L
M O M M
L
L
L
M O M M
L
L
B I
B I
B A
B I
0 A
15
(
(
(
(

+ + +
+ + +
+ + +
=
B I
n n n n n n n n
n n
n n
nn
n
n
b a b a b a b a b a b a
b a b a b a b a b a b a
b a b a b a b a b a b a
a
a
a
2 2 1 1 22 2 12 1 21 2 11 1
2 22 1 21 22 22 12 21 21 22 11 21
2 12 1 11 22 12 12 11 21 12 11 11
2
1
0 0
0 0
0 0
L
M O M M
L
L
L
M O M M
L
L
(

=
(
(
(
(

=
+
+
+
+
+
+
B I
AB 0
B I
nn n n
n
n
n n n n
n n
n n
c c c
cb c c
c c c
w a w
w a w
w a w
L
M O M M
L
L
L
M O M M
L
L
M
L
2 1
2 22 21
1 12 11
3
23 2
13 1
0 0 0
0 0 0
0 0 0
[ ]
) det(
) det( ) 1 ( ) det( ) 1 )( 1 ( det
) 3 ( 2
AB
AB AB
B I
AB 0
=
= =
(

+ + n n
n
n
Dokonujc n-krotnie rozwinicia Laplacea wzgldem pierwszych
kolumn lewej strony rwnoci otrzymujemy
16
Wniosek z twierdzenia Cauchyego
Dla nN
n n
) (det ) det( A A =
4 12 4 12 det det
3 0 1
2 4 0
3 2 1
= + = =
(
(

= A A A
T
Dla macierzy 3-go stopnia A i B: detA=2, detB=3. Obliczy:
64
1
2
8
1
det
2
1
2
1
det
2
1
det
3
3
3 3 3
=
|

\
|
=
(

\
|
=
(

\
|
=
(

\
|
A A A
( ) [ ] ( ) ( ) ( ) 48 3 2 det ) 1 ( det det det det
4 3
4
4 4
= = = = B A B A B A

= =
= =
= =
16 det 2 ) 2 det(
54 det 3 ) 3 det(
54 ) 3 det( ; 16 ) 2 det(
A A
A A
A A
n
n
2 det 3
2
3
8
27
16
54
2
3
3
3
= = = = = A n
n
n