Jeli przyjrzymy si historii wynalazkw i technologii oraz narracjom na ich temat dominuj w nich dwa nurty: pierwszy z nich

o wymowie optymistycznej, drugi z nich natomiast ma charakter dystopijny. Pierwsze ujcie technologii widzi w niej narzedzie speniania ludzkich pragnieo oraz ujmuje je w kategoriach cigego postpu,

Fontanna Cztery rzeki na Pizza Navona w Rzymie, Gianlorenoz Bernini+Athanasius Kircher, 1650 regurgigator Jean Rayer pokaz zamienia wod w wino Zostaje wezwany Kircher oraz Gaspar Schott, aby stwierdzid czy Rayer jest przedstawicielem si nieczystych, jednak zamiast tego wydaj mu zawiadczenie o tym, e jest automate a cilej rzecz ujmujd maszyn hydrauliczn W arystotelizmie i medycynie Hipokratesa, z ktrej Arystoteles czerpie prawodpodobnie definicj natury, stanowi ona idea, ktry sztuka owinna urzeczywistnid lub przywrcid, norm, ktrej sztuka powinna przestrzegad, aby urzeczywistnid swoje cele. Doktryna imitatio naturae cieszya si niezwyk popularnoci zarno wrd przedstawicieli staroytnoci jak roedniowiecza, sztuka mechaniczna jest w tej perspektywie adulatriae (cudzoone, nieprawe) ze wzgldu na to, e zapoyczaj swoje prawida od natury. W nowoytnoci pogldy na temat relacji sztuka natur ulegaj swiadomemu odwrceniu, poniewaz pomidzy przedmiotami naturalnymi a sztucznymi nie a adnej rnicy, sztuka nie musi ju mapowad natury a jej wytowry nie s gorsze od wytworw naturalnych. Wasciwie wytwory sztuki, czyli amszyny staj sie modelem, za pomoc ktrego moemy pojd i zrozumied natur. Kepler pisa, e maszyna wszechwiata nie przypomina oywionej istoty boskiej, ale zegar... Dla Roberta Boylea wszechwiat jest wielk samoczynna maszyn - oznacza to, e ze wiata fizyki wyklucza sie wszelkie wsnoci, ktrych nie mona przetumaczyd na jezyk matematyczny i ilociowy. W naturze nie istniej hierarchie i wiat nie ejst zbudowany dla czowieka i na miar czowieka Kartezjusz bdzie sdzi, i aby zrozumied dziaanie cia ludzkiego, naley odwoad si do maszyny. W traktacie o czowieku Kartezjusz pisze: Widzimy, e zegary, wodotryski i innego rodzaju maszyny, chod s skonstruowane rk ludzk, maj pomimo to sil, ktra pozwala im poruszad sie samodzielnie na rne sposoby. Rwnie i co do owej maszyny, ktra, jak mniemam wysza spod rki Boga, nie sdz, eby mona byo sobie wyobrazid tyle rodzajw ruchu aby przypisad jej tak kosztownod, by nie dopucid myli, e moe byd ich jeszcze wicej. W istocie mona doskonale porwnad nerwy do rur maszynerii wodotryskw, minie i cigna - do rnych innych urzdzeo i spryn, ktre su do ich poruszania, a jego technienie ywotne - do poruszajcej nim wody, dla ktej sercem jest rdo, za komorami mzgu zbiorniki.

W Lewiatanie Hobbes pisze: Natura - sztuka, przy pomocy ktrej Bg stworzy wiat i rzdzi wiatem, jest przez sztuk ludzk (tak jak w przypadku wielu innych rzeczy) naladowana tak dobrze, e moe stworzyd sztuczne zwierz. Bo czy widzc, e ycie jest tylko poruszaniem si kooczyn, ktrego pocztkiem jest jaka wewntrzna zasada (silniki, ktre poruszaj si same z siebie dziki sprynom i kkom jak mechanizm zegarka) nie moemy powiedzied, e mamy do czynienia ze sztucznym yciem? Czyme jest serce, jeli nie spryn; a nerwy, czy s czym wicej ni wieloma kkami, dajc ruch caemu ciau, tak jakby byo zamierzone przez sztukmistrza? Anthony Grafton pisze, e performance Royera by niejako wyzwaniem rzuconym rozrznieniu pomidzy natur I sztuk, jednak majc o wiele wiksze konsekwencji ni w przypadku automatw, poniewa igra z cieok granic oddzielajc magi od nauki, oraz dziaalnod naturaln od demonicznej Kircher by jednym z najbardziej znanych polihistorw w dziajach, jezuit, ktry niemale cae ycie spdzi w Rzymie, by czowiekiem-naukowcem zawieszonym pomidzy dwoma wiatami zahaczy on bowiem o moment kiedy rodz si nauki szczegowe, zatem niejednokrotnie wytykano mu bdy, jednak z drugiej strony by niezwykle inspirujcy dla innych za wzgldu na to, i potrafi zadawad ciekawe pytana Kircher dwa rodzaje magii: Antyczna lub naturalna wyowdzca si z Egiptu, oparta na prawdziwej wiedzy o sympatiach I antypatiach pomidzy wszytkimi rzeczami we wszechwiecie, na relacjach, kosmicznej pajczynie splatajacej ze sob gwiazdy I planet z rolinami I skaami, czsci ciaa z etapami ludzkiego ycia, polagajacej na rytuaach I talizmanach. Magia sztuczna lub matematyczna uprawiana dziki technikom pneumatycznym, optycznym oraz mechanicznym - do jej praktykw zalicza Dedala, Archimedesa oraz oczywicie samego siebie. Jej przejawami byo konstruowanie luster mogcych spalid w proch statek wroga, fontanny, automaty naladujce ruch ywych istot itp. Celem uprawiania tego typu magii nie byo jedynie nsladowanie natury, ale rwnie jej ulepszenie, przewyszenie.

Schott I Kircher widzieli analogi nie tylko pomidzy czowiekiem a maszyn ale rwnie (podobnie jak Kartezjusz) pomidzy maszyn i zwierztami przykadem by opisywany przez Schotta homar, ktrego naczynia kapilarne byy w stanie transportowac wod pomidzy naczyniami zatem homar by niczym innym jak syfonem. Hermes Tresmegistus, dialogii o naturze, sprowadzanie deomonw na ziemie po to, aby zamieszkay w pomniku Bardzo martwi to na przykad Marsilo Ficino oraz innych czytelnikw, kt upatruj w magii uprawianej w Egipcie demonicznoci

Jednak Schott I Kircher staraj si wszytkie tego typu zjawiska wyjnic w ramach magii matematycznej. Oczywicie nie s jedynymi uczonymi, ktrzy maj takie zdanie na ten temat, poniewa w tym czasi w Europie dokonuje si dod intensywna wymiana intelektualna, jest to zjawisko, ktre czasami okrela si mianem republiki listw (the republic of letters)

To co jest ciekawe z punktu widzenia badaczy mediw, to swoista dynamika relacji pomidzy magi naturaln oraz magi matematyczn. W XV wieku, kiedy dod intensywnie rozwijaj si zainteresowania kaba, astrologi, czy ars notoria, pojawia si rwnie nowa grupa ludzi - inynierowie tacy jak na przykad Fillipo Brunelleschi (katedra we Floerncji), Leon Battista Alberti, Mariano Taccola (specialista od hydrauliki oraz sztuki militarnej ) oraz wielu innych. Bardzo czsto otrzymywali oni zlecenia - jednak nie zawsze miay one czysto pragmatyczny charakter, ale istnia w nich pewien potencja umoliwiajcy na ich podstawie wytowrzenie widowiska, wyczarowanie wok nich aury magicznoci Od 14 wieku popularne stao si budowanie zegarw, ktre wskazyway upyw godzin w miastach oraz klasztorach, pokazyway ruchy planet itd, jednak wiele z nich oprcz owej pragamatycznej funkcji miao rwnie inne. Przykadem jest zegar na katedrze w Strasbourgu, zwieoczony mechanicznym kogutem symbolem zdrady Piotrowej, postacie Magw, mierd itp. W latach 1571 -74 zlecono remont zegara Konradowi Dasypodious, ktry pisa, i tego typu urzadzenia pneumatyczne przycigaj wiele uwagi zwykych ludzi, ze wzgldu na to, i sysz oni muzyk, ktra nie jest wynikiem dziaao czowieka, ani samego mechanizmu zegara. Zadaniem architekta jest wid wykonac projekt, ktry nie tylko bdzie symetryczny i doskonay, ale rwnie atrakcyjny i czarujcy dla tumw. Inynierowi odwoywali sie do magii zaczerpnitej z antycznje Aleksandrii, wiedza o ktrej zostaa przekazana na zachd poprzez Bizancjum oraz kultur arabsk. CAMERA OBSCURA - camer obscura, kt bya znana ju w 5 stuleci przed nasz er w Chinach, dziki tekstom filozofa przyrody MO-TZU, ktry pomieszczenie projekcyjne nazywa zamknitym skarbcem. W kolejnych stuleciach przebadali je pod wzgldem geometrii Archimedes, Ptolemeusz oraz Heron z Aleksandrii w I wieku teksty te zostay przetumaczone ora zuzupenione w wielu miejscach now wiedz przez pochodzcego z Iraku badacza przyrody Ibn al-Haythama - W XIII wieku zajmowali si tym zjawiskiem Witelon oraz Roger Bacon, ktry zjamowa si nie tylko prawami rozchodzenia si wiata padajcego przez wskie otwory, ale rwnie nowocimi takimi jak szka okularowe, widzeniem teleskopowym, zwierciadem wklsym itd. Traktowa camer obscura jako narzedzie badao przyrodnoznawczych. Dobrze znane s rwnie szkice Leonarda oraz Leona Battisty Albertiego Innm przykadem jest Giovanni Fontana 15-wieczny inynier z Padwy, zajmujcy si przede wszystkim sztuk militarn, znany z tego, i w swoim traktacie sporzdzi

jeden z pierwszych rysunkw latarni magicznej, ktra suzya mu jako system projekcyjny uyty po to, aby siad terror wrd jego przeciwnikw Przyczepione do mechanizmu zegara szkielety poruszay si, eoski i mski demon makieta, pierdzcy ogniem krlik

Giovan Battista della Porta - pochodzi z Neapolu, wyksztacenie klasyczne od wuja, eksperyment - zarabua na utrzymanie jako lekarz, inynier, buchalter, astrolog, pisarz, winogrodnik - zay wasna akademi - Academia de secreti, nazywana czasem akademi tajemnic przyordy warunkiem przyjcia byo odkrycie jakiego prawa przyrody i wniesienei tej wiedzy jako posagu dla wsplnoty - koncepcja magia naturalis pdkrywanie i badanie fenomenw fenomeny przyrodnicze, jak rwnie artefakty ktre na poczatku niezrozumiae moemy wyjanid za pomoca eksperymentu pozbawiajacego je tajemniczoci. - W Magii I , traktacie z 1558 roku zajmowa sie szeroko eksperymentami optycznymi oraz funkcjonowaniem aparatw medialnych, poniewa interesoway go metamorfozy, transformacje, wytwarzanie wizualnych doznao zajmuje si camer obscura. Porta nazywa pomieszczenie projekcyjne cubiculum obscurum opisuje sposb na jaki mona byo uzyskad projekcje odwrcon oraz w naturalnych kolorach. Porta zaleca wykorzystanie zwierciada (speculum) chod zapewne chodzio mu o soczewk dwuwypuk tak, aby wiato nie ulegao rozproszeniu. Porta traktuje to jako pomoc w rysowaniu, jako swoist maszyn optyczn, automat, pozwalajcy na rysowanie zgdne z rzeczywistoci, jednak dochodzi u niego do ciekawego przesunicia gdyby zamiast naturalnego uzyd sztucznego owietlenia a zamiast przedmiotw zyc dekoracji monaby camer obscur wyorzystac jako urzdzenie projekcyjne. Porta pracowa jako inscenizator w teatrze, zatem w 17 ksidze Magii pisze o tym, i monaby budowad dekoracje i oywiad je aktorami, tak aby do widzw dobiegay te odgosy tego, co si dzieje. Porta opisuje rwnie dziaanie maszyny do metamorfoz polegajcej na tym, aby w taki sposb ustawid lustro, aby widzia w nim jaki przedmiot ale nie widzia siebie samego

KIRCHER by autorem dwch traktatw dotyczcych widzenia i suchania Musurgia universalis oraz Ars magna lucis et umbrae (wielka sztuka wiata i cienia) jedna z nich miaa podstawy w arytmetyce a druga w geometrii.

ELEKTRYCZNOD

Marshall McLuhan w Zrozumied media W erze mechanicznej przedualimy swoje ciaa w przestrzeni. Dzisiaj po przeszo stu latch panowania techniki elektrycznej, przeduylimy nasz orodkowy ukad nerwowy, obejmujc nim wiat, obalajc czas i przestrzeo na caej planecie. Szybko zbliamy si do koocowej fazy przedueo czowieka do technicznej symulacji wiadomoci, kiedy to twrczy proces poznania zostanie zbiorowo rozszerzony na ca ludzk spoecznod, podobnie jak ju wczeniej rozszerzalimy nasze zmysy i nerwy poprzez rnego rodzaje mediw. (...) z punktu widzenia swojej praktycznej funkcji rodek jest przekazem. wiato elektryczne jako rodek przekazu uszo oglnej uwagi po prostu dlatego, e nie posiada treci. To z kolei stanowi znamienny przykad faktu, e ludziom w ogle nie udaje si studiowanie zagadnieo zwizanych ze rodkami przekazu. wiato elektryczne zostaje bowiem uznane za rodek przekazu dopiero w momencie, kiedy za jego pomoc pisze si nazw jakiej marki handlowej. (...) Przekaz wiata elektrycznego , podobnie jak przekaz energii elektrycznej w przemyl, jest cakowiecie radyklany, wszechogarniajacy i zdecentralizowany. Chocia zarwno wiato, jak i energia elektryczne s odeseparowane od sposobw ich uytkowania, eliminuj one czynnik przestrzeni i czasu ycia ludzkiego, podobnie jak radio, telegraf, telefon i telewizja (...)1 Francis Hauksbee - Royal Society of London, XVII po mierci Roberta Hooke'a, obejmuje j Issac Newton, jego asystentem zostaje Francis Hauksbee przy pomocy pompy przniowej, szklana kula obracala si, po przyoeniu do niej reki widad byo niebieski bysk naturalne fenomeny tumaczone jako interwencja/dziaalnod Boga, Hauksbee nigdy nie zda sobie sprawy z wagi swojego wynalazku. Wynalazek Hauksbee'go, chod powsta w wieku owiecenie, nie spotka si z zainteresowaniem intelektualistw zainteresowanych filozofi natura lna, ale przede wszystkim rnego rodzaju sztukmistrzw zainteresowanych ekektrycznoci, ktrzy okrelali si mianem electricians. elektrycznoc statyczna - podnoszenie pirek za pomoc naelektryzowanego prtu szklanego lub bursztynu, uywano rwnie maszyny Hauksbee'go do raenia goci prdem, do wytwarzania iskry, trik Electrical Beatification - osoba siedzi na krzesle wyizolowanym, nad gow ma korone metalow, jeli podaczy si ja do rdla prdu wytwarzaa ona halo wok gowy siedzcego na krzele. 1720' Steven Grey - mia manufaktur jedwabiu, zaobserwowa , ze jeli potrze si na kronie nid jedwabn, to przeskakuje na niej iskra.
1

Mc Luhna, Zrozumie media, w: Wybr tekstw, s. 211-215.

Pokaz: Maszyna Hauksbee'go+ czowiek wiszcy na hutawce zawieszonej na jedwabnych sznurkach, czowiek na hutawce naelektryzowany przyciaga patki zota. Odkrycie, e niektre substance s przewodnikami a inne izolatorami. Holandia, Lejda, Pieter van Musschenbroek, szklane naczynie, z wod, poczone z maszyn Hauksbee'go za pomoc drutw, pewnego dnia zapomnia go ugruntowad i zobaczy e udao mu si zgromadzid elektrycznod (Laiden jar). Jego wynalazek sta sie znany na caym wiecie, by jednym z pierwszych wynalazkw, ktre rozpowszechniy sie w kadym zaktku wiata. W tym czasie zupenie nie wiedzano ejszcze czym jest elektrycznod i w jaki sposb dziaa. 1752 Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon, iga de Buffona - metalowy prt osadzony w butelce - pokazanie, e byskawice s elektrycznosci Franklin odkry, e kzde ciao ma odpowiedni ilod energii, jeli byo jej za duzo bya pozytywna jeli za mao negatywna, w naturze kade ciao dy do rwnowagi. torpedo fish - poraenie prdem mogo powalid dorosego czowieka, porwnywano j do Leiden jar, zastanawiano si czy moliwe jest to, i moe ona razid prdem skoro nie pojawia si iskra. Henry Cavendish - chcia zbadac w jaki sposb ywy organizm moe produkowad elektrycznod, w tym celu postanowi wybudowac swoj wlan torpedo fish, bdc poaczeniem dwch soikw lejdejskich, zasypane piaskiem, kiedy dotykao si piasku nastpowao wyadowanie. Cavendish zauway, e zarwno ryba jak soik produkowa elektrycznod, ale o rnej iloci. Napicie elektryczne rnica potencjaw elektrycznych midzy dwoma punktami obwodu elektrycznego lub pola elektrycznego (potential difference of voltage) Bolonia, XVIII, bardzo konserwatywne rodowisko uniwersyteckie Louigi Galvani (17371798) 1755 - medyczne uycie elektrycznosci, demonstrowane na sparaliowanym czowieku, animal electricity, ywe organizmy sa obwodem elektrycznym uywa maszyny Howksee'a, uywa drutw i przykada je do nerww mieniowych, co powodowao, e minie martwej aby drgay Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta (uniwersytet w Pawii) dla Volty animal elektricity byo przesdem - wedug niego nogi pokazyway jedynie przepyw energii z zewntrz. Jego pogldy byy bliskie herezji, poniewa zakday e elektrycznosd zostaa wlana w ciaa organizmw ywych, co zamazywao granice pomidzy Stwrca a stworzeniem. Galvani zaprojektowa zatem nowy eksperyment: aba zawieszona na miedzianym drucie, jesli dotknie si jej zakooczeo nerwowych jej nogi bd drgay bez adnego

zewntrznego rda energii. Volta nie zgadza si z wnioskami do ktrych doszed Galvani, ktry twierdzi, e rdo elektrycznoci znajdowao sie w abie. ok 1790 Volta zacz badad metale, z ktrych uywa w swoich eksperymentach Galvani i doszed do wniosku, e to one s rdem elektrycznoci. Natkna si potem na pisma Cavendisha i zapragna zbudowad wasn torpedo fish - powieli model stos pytek miedzianych, ktre produkoway energi, nie bya to ju energia pochodzenia mechanicznego (bateria). Generowana elektrycznod bya staa (electrical current). Odkry rwnie e jeli elektrycznod staa bya pompowana do wody to nastpuje elektroliza (?) Humpry Davy (1778 - 1829) - zbudowa pierwsz bateri Royal Institution, London, 1808, najwiksza bateria na wiecie, zbudowana w piwnicy, tycice stosw Volty poczonych razem ze sob. Poczeni ze sob dwch elektrod spowodowao rozbysk, kt tak naprawd rozpocz er elektrycznoci 1803 Giovanni Aldini - bratanek Galviniego London's Royal College of Surgeons, trup George Forster Mary Shelley, Frankenstain adaptacja James'a Whale z 1931 roku 1812 Michael Faraday, jego ojciec by kowalem, sam by introligatorem, skooczy swoj edukacj w wieku 12 lat, przez przypadek udaje si mu dostac na wykad Humpreya Davy, ktrego zosta asystenten w Royal Institution. Odkry zjawisko samoindukcji i zbudowa pierwszy silnik elektryczny - 1834. Silnik zoony by z miedzianego dysku, ktry obracao si za pomoca korbki, i wystawiony by na dziaanie pole magnetycznego, wirowanie powodowao, e czstki ujemnie naadowane zbieray si na jego obrzeu a nadowane dodatnio w centrum, po przyoeniu drutu czstki naadowane ujemnie wdroway nim, dziki czemu udao u si zamienid si mechaniczn w prd stay. 1820 Hans Christian rsted dunski chemik oraz fizyk odkry, e prd elektryczny wytwarza pole magnetyczne, iga kompasu poruszaa si kiedy przyoy do niej meidzany drut pod napiciem.

Doprowadzio to do wynalezienia elektromagnesu 1824 William Sturgeon Zwin on wok elaznej sztabki izolowany drut miedziany. W czasie przepywu prdu ukad ten stawa si silnym magnesem. Od tamtej pory elektromagnes znalaz mnstwo zastosowao praktycznych. Pole magnetyczne wytwarzane przez elektromagnes wzrasta po zwikszeniu liczby zwojw lub natenia przepywajcego prdu przy staej dugoci zwojnicy. Im wicej cewka ma zwojw oraz im wikszy przepywa przez ni prd, tym silniejsze jest pole magnetyczne elektromagnesu. Joesph Henry zbudowa elektromages, ktry by w stanie udzwignd 1,5 tony metalu Nikola Tesla

Z pochodzenia Serb, urodzi sie w Chorwacji w 1856 roku, jego ojciec Milutin by ortodoksyjnym duchownym, Tesla mia zostad duchownym lub wojskowym; matka pochodzia z jednej z najstarszych serbskich rodzin wynalazczyni midzy innymi krosna Mia niezwyka wyobranie, legendy mwi o tym, e myl obrazami, od dzieciostwa przeladuje go obraz wodospadu Niagara oraz wielkiego koa. W wieku sidemsnatu lat zachorowa na choler wtedy jego ojciec obieca mu e bedzie mg zostad inynierem. W 1877 udaje sie do Grazu, gdzie podejmuje studia inynierskie, zainteresowany jest elektrycznoci. Szczeglnie interesoway go odkrycie zjawiska indukcji elektromagnetycznej przez Michaela Faradaya, ktre bya zjawiskiem powstawania siy elektromotorycznej w przewodniku na skutek zmian strumienia pola magnetycznego. Zmiana ta moe by spowodowana zmianami pola magnetycznego lub wzgldnym ruchem przewodnika i rda pola magnetycznego pozwolio to na zbudowanie pierwszego silnika elektrycznego. W tym czasie w USA Thomas Alva Edison (Menlo Park laboratorium) eksperymentuje z tub prniow, co pozwoli mu na wynalezienie arwki w 1878 roku. Najpierw do skonstruowania arwki chcia uyd platyny, poniewa topia si w bardzo wysokiej temperaturze, jednak bya bardzo droga I nie bya wystaraczajco wytrzymaa, dopiero pomys, aby w rodku bya prnia, pozwolio na spowolnienie procesu spalania W 1880 Tesla przeprowadza sie do Budapesztu, gdzie pracuje w Centralnym Biurze Telegraficznym po raz pierwszy wpada na pomys skonstruowania silnika, dziaajacego na prd przemienny. 6 czerwca 1884 roku Tesla przybywa do NY z 4 centami w kieszeni oraz listem od Charlesa Betchelora adresowanym do Edisona NY jest miastem, gdzie elktrycznoci iwprowadzona zostaa ju w latach 70 XIX wieku Edison stworzy pierwsz elektrowni prdu staego na Peral Street (niedaleko Wall Street) juz w 1882 roku, z pomoca przyszli mu finansici Ludzie bali si elektrycznoci poary, poraenie prdem ludzi oraz zwierzt, szczeglnie koni. Edison nie chcia suchac o prdzie przemiennym, poniewa cay jego interes opart by o prd stay. Jego cech charakterystyczn byo to, e nie dawao sie zmienic jego napiecia, jesli napicie bedzie zbyt due grozio to zniszczeniem wszystkich lamp w okolicy, nie dao si go rwnie przesyad, eby to zrobid naleao miec drut miedziany gruboci ramienia. Edison wymyli jako pierwszy, eby zakopywad przewody pod ziemi, wiedzia, e jest to jedyna szansa na upowszechnie elektrycznoci, jeli bdzie ona postrzegana jako bezpieczna Edison wybra jako miejsce dla swojej elektrowni Wall Street, poniewaz wiedzia, e najcieosze kable bd mogy przenied prd stay jedynie na odlegod jednej mili.

Owietlanie przedmieci w ten sposb nie byo jednak moliwe, poniewa elektrownie musiayby byd oddalone od siebie o mile, nie byo to finansowo opacalne. Tesla mia udoskonalid silnik prdy staego Edisona, kt obieca mu za to wynagrodzenie w wysokoci 50 tys dolarw. Tesli udao si to jednak wynagrodzenia nie otrzyma, przez rok pracowa jako robotnik przy pracach ziemnych prowadzonych przez firm Edisona zwizanych z prowadzeniem przewodw elektrycznych. W 1888 roku Tesli udaje si otowrzyd laboratorium przy Liberty Street, gdzie kooczy prace nad silnikiem prdu przemiennego. W kolejnych latach uzyskuje 22 patenty, ktre odkupi od niego George Westinghouse za 1 mln dolraw, dodatkowo Tesla mia otrzymywad 2, 5 dolara za kady przesany koo mechaniczny energii. WAR OF THE CURRENTS Edison twierdzi, e pra przemienny jest neibezpeiczny, pokazy podczas kt razi prdem zwierzeta najpierw psy, potem wiksze ssaki takie jak konie a nawet soo W 1890 pracownicy Edisona sugeruj, ze prd przemienny moe byd wykorzystwany rwniez do zabijania przestpcw, w wieeniu w Auburn w stanie NY William Kemler pierwszy czowiek kt zgina na krzele elektrycznym Tesla pisa: wymierzanie kary mierci jest nie tylko barbarzyoskie I nieludzkie, ale jest rwnie neipotrzebnym czynnikiem rozwoju wspczesnej cywilizacji 1891 pokaz Tesli jeli prd, kt przepywa przez ciao czowieka ma bardzo wysokie napicie, to nie wyrzdza mu adnej szkody ani nei sprawia blu.

1893 World fair Chicago General electric Company Westinghouse wygrywa przetarg na owietlnie wydarzenia, ale nie moze uyc arwek, poniewa nie pozwala mu na to Edison, jednak Tesli udao si wynaled wietlwk. Sukces wydarzenia zadecydowa o sukciesie samego Tesli. NIAGARA Wykorzystane energii spadku, Niagara jako najwieszky generator prdu w historii W 1896 zostaj zamontowana koo niej ogromne turbiny poczone z generatorami prdu, wysyanego liniami, 580 km linii elektrycznych aczcych ja z NY. Jednak Tesla dochodzi do wniosku, e energia moe byd przesyana bez posrednictwa przeowdw. Tesla by celebrity, poniewa ludzie czuli, e jego wynalazki zmieniaj ich ycie. Jego przyjacielem by Mark Twain, kochaa si w nim Sarah Bernard 1973 roku James Clarka Maxwell udowadnia, ze wiato jest promieniowaniem elektromagnetycznym, swiato jest elektrycznoci rezonujca na ekstremalnie wysokich czestotliwosciach.

Opierajc si na twierdzeniach Maxwella Tesla buduje transformator (znany jako cekwa tesli) dziajacy na b wysokich czstotliwoscich, emitujcych sygna radiowy. Teslaprowadzi rozliczne eksperymenty: pierwszy neon, rentgen, elektrycznosc bezprzeowdowa zapalenie zarwki trzymanej w rce poaczonej z cewk bez adzcych ich przewodw. 1892 r Tesla w EUROPIE wycig RADIOWY 1882 Heinrich von Hertz - prad emituje fale elektromagnetyczne albo inaczej fale radiowe, ktre mog byd przesyane w przestrzeo podczas pobytu w Anglii zaprzyjania sie z sir Williamem Crooksem mistykim, kt wierzy, e ludzie zdolni s do telepatycznego komunikowania si, gdy dostroj swoje fale mzgowe do jednej czstotliwoci. Wizja Tesli o matce komunikowanie si ze zmarymi. 1893 r POWRT DO NY transformtory tesli mog nadawad/odbierac fale radiowe jeli sa nastrojone tak, aby rezonowac na jednje czstotliwosci Tesla pisa na ten temat: W moim laboratorium mogem wzid transformator w rce, dostroid go do mojego ciaa i zebrad 3-4 konie mechaniczne mocy, gdziekolwiek w moim pokoju, bez namacalnego poczenia. Czasem mogam wytworzyd pomieo buchajacy z mojej gowy i uruchomid silnik bdcy w moich rkach, albo zapalid 6 do 8 lamp. W 1895 udaje mu si przesad sygna do West Point w NY na odlegod 80 km W laboratorium Tesli wybucha poar/ W tym czasie Marconi pracuje nad bezprzewodowym telegrafem W 1897 Tesla otrzymuje paten bdcy podstaw technologii radiowej anteny nastrojone do jednej czstotliwoci, moga przekazywac sygna pomidzy sob i zamienic gow zrozumiay komunikat. Tesla zaonteresowany by wschodnim mistycyzmem jego nauczycielem duchowym by Swami Winekanade, ktry postrzega wzechwiat= symofoni wibracji oraz fal Tesla pisa wibrujemy przez neiskooczon przestrzeo z niepojet prdkocia, wszystko wiruje, we wszytkim jest energia. Musi byd zatem sposb na skorzystanie z tej energii bardziej gruntowanie. 1889 roku przeprowadza eksperyment przymocowanie maego mechanicznego oscylatora do elaznej kolumny. Precyzyjnie skoordynowane wibracje spowodoway wstrzsy caego budynku (zjawisko rezonansu) Tesla dochodzi do wniosku, ze jeli bdzie mia odpowiednie czestotliwoci, bdzie mg poruszyd Ziemi. W tym czasie - 1893- MARCONI zajmowa sie bardziej przyziemnymi sprawami udao mu si przesac sygna na odlegod 8 km z Salisbury Plain w Anglii

Tesla buduje w tym czasie model odzi sterowanej falami radiowymi d dopowiadaa na pytania, zapytana o pierwiastek szescienny z 64 miga cztery razy lampk Tesla musia otworzyd pokryw, eby udowodnid , e w rodku nikt si nie ukrywa. Postrzega j jako urzadzenie, ktre moe zakooczyd wojny, jednak inni widzieli to urzdzenie zupenie inaczej. Tesla mia ambicj, aby postrzegano go jako naukowca, ktrego wynalazki pozwoliy pooyd kres wojnom.

1893 COLORADO SPRINGS chcia wysac bezprzeowodow wiadomosd z Pikes Peak do Parya na wystaw wiatow kt miaa sie odbyc w 1900 roku (bya to wersja oficjalna), jednak tak naprawd zaleo mu na tym, aby przesad energi przez grne warstwy atmosfery. Zbudowa specjaln stacj w wysuwanymi panelami bada pioruny (plazma) Byskawiaca=transmisja energii elektrycznej z jednego miejsca w drugie. Gdy powietrze si zaamuje, jonizuje si ujemnie i tym co otrzymujemu jest plazma, ktra staje si przeowdnikiem, przewodzc elektrycznod jak przewody. Aby badad byskawice zbudowa najwiksz cewk zwan przez niego Magnyfying Transmitter bya to antna o wysokoci 44 m zakooczona sfer powleczon miedzian foli. Bya maszyn do tworzenia piorunw mona byo wygenerowac za jej pomoc byskawice dochodzce do 30 m, ktre syszalne byy w okolicznych miejscowociach lezacych w promieniu 32 km. Eksperymen niszczy lokoaln elektrowni, mieszkaocy zaczynaja sie go bad, ale pomimo lokalnego ostracyzmu kontynuuje swoje badania przez kolejne 6 meisicy. W pewnym momencie Tesli wydaje si, e jego Transformator odebra sygnay, uwaa, e by to komunikacj pozaziemska, wiadomod z Marsa (radiotelelskopy). Tesla pisze: Bracia mamy wiadomod z innego wiata. Brzmiaa ona raz... dwa... trzy.... 7 stycznia 1900 roku Tesla wraca pocigiem do NY w tym samym czasie przyjedza tam rwnie Marconi, gdzie zaoona przez niego firma Marconi America skada wniosek o paten na radio, kt zostaje odrzucony ze wzgldu an pdoobieostwo do patentu Tesli. Tesla zajty jest w tym czasie globalnym systmem bezprzewodowej komunikacji, w celu poadzaenia wszystkich narodw. Tesla pisze: Gdy bezprzeowdowod zostaje w peni wdroona, Ziemia przeksztacona zostaje w ogromny mzg, dolny do odpowiedzi na zdolny do odpowiedzi na kazde pytanie . Jego mylenie idzie zatem w kierunku poaczenia idei enegrii+komunikacji Tesla kombinuje pod pozorem prb wybudowania radia zwraca sie do finanisisty Picapont Morayena kt finansuje jego wiatowe centrum radionadawcze

Jednak jest to tylko przykrywka do stworzenia systemu umoliwiajacego transmitowanie energii elektrycznej na skal przmysow. 1900 roku przenosi sie do Shoreham w Lond Island, gdzie buduje 57 m wie, przypuszcza, ze dysponujc nia bdzie w stanie przesad sygna przez Atlantyk . Jednak Marconiemu udaje si to jako pierwszemu, 8 grudnia 1901 roku przesya liter S ten sukces sprawia ze Morayan (dotychczasowy sponosr Tesli) zaczyn inwestowad pienidze w jegi, prkatyczny i moliwy do sprzedania wynalaze k. 1903 jasne swiato przypominajade zorz poalrn Tesli wydaje si, ze to przeom w jego badanaich, jednak nei zdwaa sobei sprawy az tego, e niemoiwe jest przesyanie energii bezprzewodowo na due odlegoci.

1924 Gazety donosz e Tesla wynalaz promine mierci podczas pobytu w Colorado Springs a Tesla ani nie zaprzecza ani nei potwierdza Tesla atakuje teori wzgldnoci Einstaeina pisze, e nie ma ona absolutnie adnego zwizku z rzeczywistoci W swoje 75 urodziny Tesla ogasza, e znalaz nowe ro energii i podkrela on, ze nie ma ono nic wspnego ze energi atmow Nazici dochodz do wadzy Tesla uajwnia Teleforce zw jako promine mierci, wykorzystujace pioruny Miao to poelgad na zaadowaniu maych czsteczek wolframu lub rtci, kte nastpnie miay zostad przyspieszone za pomoc pioruna za pomoca specjalnego dziaa Tesla stara sie sprzedad swoja bron aliantom (UK za 30 mln dolrarw) nastpnie rzdowi Jugosawi (przwiduje z bezie potrzbnych 9 stacji) Tesla umiera w 1941 roku FBI Badania nad broni wizkow w ZSRR (1960 Chruszczow ogsza, sukces na tym polu) TELEGRAF Traktowany jako technologia, ktra radyklanie zmieni sposb komunikowania si, piszc o telegrafie porwnywano go do ukadu nerwowego a stacje telegraficzne do mzgu sterujacego nim. Jednoczenie telegraf sta sie insipiracj dla wczesnych lekarzy, ktrzy starali si na jego podstawie zrozumied funkcjonowanie ukadu nerowego czowieka oraz wynajdywali nowe, przeomowe terapie leczenia chorb za pomoca prdu.

MORSE Kariera artystyczna, pewne sukcesy malarskie, mierd jego ony Lukrecji, o ktrej zostaje powiadomiony, jednak sam przed tem wyysa do niej wiadmod, Professor of

the Literature of the Arts of Design at New York University, 1832 podr z Europy do Ameryki na statku Sully, kt trwaa kilka tygodni, zajmuje sie na niej obmylaniem projektu telegrafu. Morse nie zna si na elektrycznoci, dlatego poprosi o pomoc Leonarda Gale, pr geologii uczacego na tym samym iuniwesytecie, na kt M. wykada sztuk. 1840 Samuel Morse wykorzysta fakt, i moliwe byo kontrolowanie elektromagnesu na odlegod, wymyli zatem kod oparty na dwch znakach oraz na tym jak dugo obwd elektryczny jest zamkniety lub otwarty - kreska dla dugo i kropka na krtko Wspczeni komentatorzy odnosili si do faktu wynalezienia telegrafu komentujc go najczeciej jako narzdzie, ktre uczynio wiat mniejszym, nowe moliwosdi komunikacji oraz swobodniejszy (relatywnie) przepyw informacji powodowa wraenie kurczenia si wiata. 1844 pierwsza wysana wiagomod pomidzy Boltimore a Waszyngtonem: What hath God wrought.

8 CUD WIATA, KABEL TRANSATLANTYCKI 1850 UK oraz US byy poprzecinane sieciami telegraficznymi, jednak marzenie o globalnej komunikacji nie byy jeszcze moliwe do zrealizowanie, poniewa informacja bieg drutami, aby to osignad naleaoby stworzyd kabel biegncy przez ocean. Jednym z propagatorw tego przedsiwzicia by bizensmem z NY Cyrus Field, kt zaoy Transatlantic Telegraph Company. Podjli sie tego wsplnie inynierowie z obydwu krajw, jednak wilokrotne prby kooczyy si za kazdym razem klsk. Udao sie tego dokonad dopiero 29 lipca 1858 roku, kiedy dwa przewody zostay poczone na rodku Atlantyku. Jeden drut musiao wied dwa statki, poniewa by tak cizki, jednak po 6 dniach udao si poczyd dwie nacje po dwch stronach oceanu New Foundland oraz Sout West Island. Krlowa Victoria przesya telegraf z gratulacjami do prezydenta Jamesa Buchanana - telegram mia dugod okoo 90 sw jednak jego przesanie zajo okoo 16 godzin. Sygnay elektryczne, ktre otrzymywali operatorzy telegrafu po drugiej stronie kabla byy czsto zamazane i neiczytelne, dlatego wielokrotnie prosili o powtarzanie sw. Kabel przesta dziaad wkrtce, poniewa postanowiono zwikszyd napicie, nigdy go nie naprawiono.

w 1848 roku wysana zostaa pierwsza waidomod zaszfrowana przy uyciu kodu Morsa zostaa wysana z Waszyngtonu do Baltimoer za pomoc kolejowych lini telegraficznych. Spiritual telegraph Rodzina Foxw, Rochester, NY, Kate i Margarette, duch domokrcy, system komunikacji oparty na kodzie Morsea wpyw komunikacji transatlantyckiej na szerzenie si spirytyzmu La Revue Spirit (1858) przywouje rne ciekawe postacie, z ktrymi udao si skomunikowad za pomoc rnego rodzaju wynalazkw, ktre zostay stworzone w

zwizku z szerzeniem si spirytyzmu Juliusz Cezar, Mozart, Goethe, Abraham Lincoln, Rousseau, Sokrates oraz Benjamin Franklin Kaznodzieja John Murray Spear w 1854 roku nawiza z tym ostatnim kontakt, podczas ktrego Franklin mia mu przekazad bardzo detaliczne plany stworzenia soul-blending telegraph transkontynentalnego, telepatycznego nadajniak, ktre miay byd umiszczone na wieach i zasilane enegri pochodzc z mediw (ludzi). Miao byd to rozwizaniem problemu cza transatlantyckiego. Wielu spirytualistw byo zwizanych z prac nad budow linie telegraficznych, jednym z nich by Cromwell Fleetwood Varley, inynier pracujcy dla Atlantic Telegraph Company, ktremu zaleao na ty, aby ze spirytyzmu uczynid wiarygodn nauk opart na racjonalnych podstawach. Jednym z przywdcw intelektulanych ruchu by Allan Kerdac, mesmerysta, ktry w Les Livres des spirits opisywa przykady komunikacji mediumicznej, natomiast w NY wydawane by tygodnik The Spirutal Telegraph w latach 1852-60, na amach ktrego mona byo midzy innymi somunikowac si ze zmarymi.

Zwizane z elektrycznoci wynalazki i dokrycia sprawiy, i wytworzyo si swoiste elektromagentyczne imaginarium, do ktrego naleao przekonanie, i czowiek nie jest tylko ciaem, ale przede wszystkim dusz, ktra moe istnied niematerialnie i moe byd przesana za pomoc np. telegrafu. Koresponduje to z tym co na temat elektrycznoci jako medium pisze Marshall mc Luhan.