You are on page 1of 150

Toru Nam i

kos h i

SHIATSU

uciskiem
Tytuł oiyginalu: //».
('nmplcte Hnnk i t f \ltuil.\u ihentpy

Pr/ekład
Magdalena Michal.ska

Redakcja
Elżbieta Makowska
Przedmowa
Opracowanie graficzne
Alfred Wysocki
i .u s l u / y p i/ede ws/.yslkim /apohicganiu chorobom popr/c/ pobucl/.anic wi o d /i
4tMii-»M i s.imoii/drawiaiących i ro/wijanic odporności organi/.mu c/łowicka. Nawet w o bo
Skład i łamanie t*M*«i< ł» k i c a ł y s/ yh ki postv%p tcchnic/ny od/icra otac/ający nas świat /c ws/clkich tajemnic.
Ethos i»ł*Wrti»'\s n,is/i>'o własnego ciała po/ostaje nadal /alcdwic w minimalnym stopniu /ro/.umia
IMNAO i ( > ) / « / na|hard/iej uc/.onych specjalistów w d/icd/inic medycyny. Jak stwierd/il )e<
I»JIMH\. li /.u hodmch autorytetów medyc/.nych, ws/ystkie podr^c/niki medycyny nale/.y u / r |
M*r«iiii/.tli' ('ierpi;|ce ciało pacjenta to podrec/nik medycyny pr/ys/łości. Do powy/
HfcN'iłł/ł-iii.1, >' k t ó i y m powinien /.aws/e pamiętać ka/dy c/łowiek /ajmujący sio lec/euiem, p
tliml.u iu\ .! . • iiiukiilowym charaktcr/e k a/ego pacjenta.
c h.i u/ pi.iwie ka/.il;i choroby mo/na na/.wać i /obrać na jej temat n ajb ar il /ie j wyć/.ci p
«l«ik4 i . - mc wolno klasyfikować /adnego pacjenta i jego choroby w ramach s/crokich.
«4i« v iil«>ii\« h o^tMników, ktcire /.dominowały współc/esną medycyny. U podstaw terapii slualsi |
Wltfli«»n.»iiir. /c k a / d y indywidualny pr/ypadek jest wyjątkowy. Dostosowujcie terapii,' do si
© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo ETHOS N)r%lt, otiohuuvych cech indywidualnego stanu pacjenta, mo/liwe jest pobud/enic cudotwóri
Warszawa 1997 igmHMi/łli.iwiamcych /dolności i kultywowanio /arówno umysłowego, j a k i fi/.yc/.nego ilo
Mfti*»p«H/tu ta.
.i ksi;|/.ka /.awiera opis ws/ystkich praktyc/nych technik terapii shiatsu. l\»i /ytcliukowi
podstawowych wiadomości o budowie i funkcjonowaniu liul/.kicgo Hllinii, * « i stanowi
wstępny warunek skutec/nego lec/enia metodą shiatsu. Pr/cdstawia ró ł*iy» |>«»|nAM»ia
stawiSw ora/, ruchomych punktów mięśni i nerwów, l łka/uje te/ pr/cbicg n iiwi«»iii"invi h.
polo/.enie i funkcjonowanie organów układu wyd/ielania wewnvlr/.ncgt>, oV hów
powici/chniowych i ich powią/ania / wewn^tr/nymi organami ora/ pr/.yc/yny i cli cct-hy
stanów patologic/nych. Ogólne /ro/umienie fi/jologic/nych aspektów /tlr« thoiohy stanowi
poiJstaw^ dogłębnego /ro/umienia połąc/eń funkcjonalnych niiyd/.y p< wwytni p u n k t a mi
shiatsu poło/onymi na ró/nych c/eściach ciała a fi/jologią. Wicd/a (a / wyfMiniii skutki
terapii shiatsu. Ksią/ka moja opisuje /.arówno podstawy, jak i praktykę l
•ftlrtUu lak lasno. jak to tylko mo/liwe. Dokonałem dokładnego wyboru spośród ogromne)
lotografic/negi> i osobiście pr/ygotowałem tablico i rysunki, aby poka/ać c/yteln y /wii|/ek
miyd/.y punktami terapii shiatsu a budową lud/kicgo ciała. Wier/\', y.c bogi ilutiiacii i
dokładność ora/ /.akres ich pro/ontacji sprawiają, /o ksią/ka stanowi pr/cloi l«« w il/icd/imc
literatury na temat shiatsu. Mam naił/ieje, /.e /a jej pośrednictwem po wielu omnbłuu
dokładnie /ro/.umieć shiatsu, opanować techniką stosowania tej metody i
•|*MiSb ro/pows/echni(; wied/v, jak ka/dego dnia /achować dobre samopoc/ucie.
ISBN 83-85268-49-9
lORUNAMIKi
Podstawowe punkty shiatsu (przód)

M mikowy obs/ar i
.mumia
obszar dłoni

_—;— obs/ar nadoc/.ny i mied/.yoiYiiy __„_


— obs/ar jarzmowy
pr/edni obs/ar s/yjny
obszar piersiowy

obs/ar bru/dy mięśnia dwugłowe -

obs/ar mostka
obszar palców dłoni

obszar brzucha
obszar środkowy
przedramienia

pr/cdni obszar
udowy

obszar środkowy uda

obszar rzepki

bok goleni
obszar środka
kości piętowej
obszar stepu

obs/ar grzbietu stopy

obszar palców /
Podstawowe punkty shiatsu (ty!) Podstawowe punkty shiatsu (boczne)
boc/ny obs/ar pi ml ramienia
skronie
ohs/ar skroniowy
obs/ar potylic/ny

obs/ar id/cnia pr/edłu/onego boc/ny ohs/ai s/y|iiv


pr/edni ohs/ar
tylny ohs/ar s/yjny s/yjny
- obs/.ar nadłopatkowy
i>hs/ai miod/yłopatkowy

obs/.ar kręgosłupa boczny obs/ar ramienia

obszar podłopatkowy
i lędźwiowy
grzebień biodrowy

ohs/ar kr/y/owy
punkt Namikoshiego punkt Namikoshieno

gr/biet ręki ,,
obszar pośladkowy
gr/hict palców y^ iv k
i
boczny obszar udowy
tylny obszar udowy

hru/da podkolanowa

tylny obszar łydkowy


boczny obszar goleniowy
boczny obszar
kości piętowej

kość piętowa
. — obs/ar podes/wowy
Punkty mięśniowe i nerwowe odruchów pod wpływem bodźca MU t\sai/o\\y (j-oi IIY)
\\c\\\ l u .u,
elektrycznego (s|itdk<*\\\

splot r a mi en n y
m. szeroki szyi m. us/.ny tylny ni.
m. mostkowo-obojczykowo-- płatowaty głowy m.
ni. piersiowy większy sutkowy
c/.woroboczny in
nerw pomocniczy
ni naiamicmiy, akton pr/edni podgr/ebieniowy
m. czworoboczny
n iiaiamiemiy, akton środkowy nerw pachowy ni iiaiainienny in k a n a ł net u u
twar/owogo
in. trójgłowy ramienia m. zębaty
(długa głowa) nerw t w a t / « m v
przedni .ibł y większy (we wneli/ii y)
ni. t rój głowy ramienia
(boc/ńa głowa) 111. m. zewnętrzny skosi
brzucha m. trójgłowy ramienia (głowa h
dwugłowy ramienia nerw
łokciowy nerw pośrodkowy \ ihMi-głoboczny m. trójgJowy ramienia (płowa ii
nerw promieniowy
m. ramienny n Piostownik
m. trójgłowy ramienia
ni. nawrotny obły (głowa przyśrodkowa) m.
ni lamiemio-promieniowy ramienno-promieniowN m.
m. zginacz promienio\ prostownik nadgarstku
nadgarstka promieniowy długi
ni niostownik promieniowy
nadgaistka długi m. zginacz palców nerw łokciowy m. prostownik
powierzchowny iiiidgai-tlka promieniowy
ni pioslnwiiik promieniowy krótki m. prostownik
iiadgatstka krótki m. dłoniowy długi
nerw pośrodkowy nadgaislka loki m. wspólny
in /ginąc/ palców głęboki in piotiowiuk
(nlwiul/icicl kciuka długi ni nerw łokciowy
m. prostownik nml|iait
m. odwodzicie! palca
/ginąc/ kciuka długi m odwod/iciel piątego krótki m. prostownik kuuku t
kciuka pimiwstawiacz kciuka » m. zginacz pak mm. mivil/yko<tiiu< ^r/l
pr/ywod/iciel kciuka ni dłoniowy piątego krótki
m. przeciwstawi^
krótki palca piątego

nim. glistowate m. iin w kulszowy


prosty brzucha m. prosty uda l'i/\ui)d/iciel wielki
nerw udowy in półścięgnisty . m. odwodzicie! palca pi:|lcgo
m. najdłuższy uda m. przywodzący długi /wiuoglowy cz. boczna
(m krawiecki) m. smukły część boczna m. smukły
m. czworogłowego uda ni. dwugłowy uda
m. łonowy część przyśrodkowa m. (długa głowa)
czworogłowego uda in dwugłowy uda ( k i
wspólny nerw strzałkowy ot k a głowa) nerw piszczelowy
m. strzałkowy długi ni. po ł błoniasty
brzuchaty łydki (boc/na głowa)
m. piszczelowy przedni brzuchaty łydki (środkowa głowa)
m. prostownik palców długi
m. płaszczkowaty
m. strzałkowy krótki
m. /.ginąc/: palców m. strzałkowy krótki m.
m. prostownik palucha długi
zginać/ palucha długi nerw
ni m gr/bietowe micd/ykostnc m. płas/c/kowy pis/c/clowy
Układ mięśniowy (pr/.ód) Układ mięśniowy (tył)

m. c/olowy
ni podłu/.ny nosa
in okrężny oka m. mars/c/.;jcy b i wi
ni. nosowy m. czworoboc/ny wargi górnej
(dźwigacz) m. podgr/ebieniowy
ni. zwać/. m. pochyły szyjny m.
m. jarzmowy
111. śinicchowy „ mostkowo-obo|i./ykowti tu
ni. c/worohoc/.ny wargi dolnej m. dźwigacz kącika ust
m. czworoboczny wargi dolnej ni. obły mniejszy , m. c/worob(KV.ny
ni. hródkowy -
(opuszcza)
ni. mostkowo-obojczykowo-- m. łopatkowo-gnykowy ni. obły większy
sntkowy m. n a r a m i r i i i i Y
m. mostkowo-gnykowy
ni piersiowy większy ...
m. naramienny
bruzda naramienno-- .-. ii i|N/eis/y grzebietu
piersiowa m. tr/ygłowy t a i
ni na|s/ers/.y grzbietu

m /chaty przedni m. dwugłowy ramienij l'- -u ic/ lędźwiowo-ii i


m. prostownik tui
promieniowy dlii]
m. ramienny m. obły n m. prosty brzucha .kośny brzucha
m. łokciowy
lainirniio-promieniowy m prostownik
ścięgno mięśnia dwu- INNI. j- '.Kulkowy średni wsp«')luy
głowego ramienia smugi ściągniste m. pi
splot ścięgien tioc/ck
/ gi n ą c / nadgarstka długi p.".Kulkowy wielki
piostowni k nadgarstka m. dłoniowy dl
omieniowy długi
m /ginąc/ łokciowy rozcięgno dłonid
n a d ga r s t k a

m. skośny br/ucha m. pośladkowy średni m. ścięgno


m. łonowy stożkowy brzucha piszczelowo-- m. dwugłowy uda m.
ni. pr/ywodzący długi m. krawiecki (najdłuższy uda)! półściegnisly m.
m. napinający powięź szeroką m. podkolanowy półbłoniasty
m. prosty uda
m. podeszwowy
głowa boczna m. czworogłowe m. br/.nchaty łydki
głowa przyśrodkowa
m. czworogłowego
rzepka
ni. str/ałkowy długi t u.

prostownik palców długi m. brzuchaty łydki m. m. płas/.c/kowy


piszczelowy przedni
ścięgno Achillesa
troczek górny poprzeczny mm.
m prostownik palucha długi prostowników
ścięgno długiego
troczek dolny poprzeczny /.ginac/a palców
ścięgno m. długiego mm. prostowników
prostownika palców mm. międ/ykostne grzbietowe
i A'll/k.l
oiY tn loł

s/c/cka kość jai /mowa

/uchwa kręgi s/yjne


obojczyk
łopatka
żebra

trzon mostka
kość ramieniowa

wyrostek mieczykowaty

kręgi piersiowe kręgi

kość łokciowa
lędźwiowe
Rozdział l
kość promieniowa kość biodrowa
kość krzyżowa
kość ogonowa
kości
nadgarstka krętarz większy Ogólna teoria
spojenie łonowe
kości śródrccza

kość kulszowa

kość udowa

kości palców ręki

rzepka

kość goleniowa (piszczel)

kość strzałkowa
kości śródstopia

kości palców stopy

kości stepu
Rozwój shiatsu

l o k u j i r ó Namikoshi, twórca nazwanej od jego nazwiska terapii - shiatsu Namiknshu ut,


u!/il si<; 3 listopada 1905 roku na wyspie Shikoku. Kiedy miał siedem lat, jego rod/ina o)< l i k u
I n , matka Masa, starszy brat Moichi, drugi brat Masazo, młodszy brat Haruo i stars/,a M 1.1
Sadako - jako osadnicy przeprowadzili się z ciepłego klimatu panującego nad jeziorem J1 « .mowę
warunki wyspy Hokkaido, na północy Japonii. Przeprowadzka w naturalny spu j-. >>••»
s/.ala warunki życia rodziny i wymagała wyczerpującej podróży, zwłaszcza że środki In i- -t t u były
wówczas bardzo prymitywne. W dniu, w którym ostatecznie zakończyli podróż, mi / » > /vl;>
skarżyć się na ból w kolanach. Z początku wszyscy myśleli, że spowodowany był on dli ni. (
od/.ienną podróżą i nie potraktowali dolegliwości poważnie. W miarę upływu c/asu ból r Ul sit,- i
rozprzestrzeniał na kostki, nadgarstki, łokcie i ramiona, przeradzając się w choroby, k
• • IMH nie /.namy jako rozległy reumatyzm stawów.
We wsi nie było lekarza. Nie można było kupić żadnych lekarstw. Dzieci nie mogły pal
it.i ^ RM pienia matki, ale wszystko, co były w stanie uczynić, to uciskać i masować jej c M.
>/hwe, iż samo pragnienie przyjścia matce z pomocą do tego stopnia ją wzrus/alo, /.c stopni . "i .i/
mniej cierpiała. Dzieci na zmianę masowały i uciskały ciało matki, która c/.ęsto powlan /<
„tllonie Tokujiro czują najlepiej". Pochwała zachęciła chłopca do bardziej starannej pi < tu H
i;i/ nie miał wówczas jeszcze pojęcia o anatomii i fizjologii, wrażliwe dłonie i palce wyc/ir i.'/mce
kondycji skóry, jej ciepło i napięcie, i na tej podtawie dostosowywał ucisk do /n l1.-v /;|
tkowo Tokujiro starał się zachować następujące proporcje: 80 procent nacierania i 20 « m t
uciskania, lecz wkrótce zauważył, że odwrotne proporcje przynoszą lops/.c cfi
Skoncentrował się na najsztywniejszych i najchłodniejszych obszarach i wtedy stan zdrowia n AS
i.i/nie się poprawił. Ponieważ uciskał obie strony środkowej części kręgosłupa, pobud/al, n " t y m
nie wiedząc, korę nadnerczy, która odpowiada za leczenie reumatyzmu. Ostała
•loprowadził do zupełnego uzdrowienia, a proces nieoświeconego ekperymentowania /a/naj ^o
/ ukrytymi zdolnościami samouzdrawiania wbudowanymi w ludzki organizm. Pobud/il li tło
d/.ialania i w ten sposób przyczynił się do powstania shiatsu.
Po wielu trudach studiowania masażu amma i zachodnich stylów masażu, w roku
l o k u j i r o Namikoshi otworzył Instytut Terapii Shiatsu na wyspie Hokkaido. / c/asem lu k
101/y przychodzili na zabiegi, stawali się jego uczniami. W roku 1933 pozostawił szkoły po
• •pieką i wyjechał do Tokio, aby otworzyć następny instytut shiatsu, lecz wkrótce przekonał *
u/yskanic szerokiego uznania dla shiatsu wymaga współpracy innych. Poświęcenie si<j temu J
mu doprowadziło w końcu do otwarcia, 11 lutego 1940 roku, Japońskiego Instytutu Shi li-
rapia i wykłady w szkole zyskały u/.nanie dla wyraźnych skutków leczenia metoda, shiata
•oku 1955 po raz pierws/.y shialsu /ostało /.alcgali/.owane jako metoda terapuetyc/na, ehocim
powodu, jako c/.cść masa/u amma, (Ul c/asu /.alo/enia Japoński Instytut Shiatsu przeszkolił
absolwentów s|HY|alis!ow. ;i w r o k u l l >S7 pod now;| na/.wą. |;iko Japoński! S/kotu Slnalsu. o l r / y- Shiatsu a funkcje fizjologiczne
m.it o l u | . t l n . | komvs|c m i n i s t r a /.drowia i opieki spolec/.nej. Jest to jcdynn n / k ol a w Japonii |
Mo\v.ul/;|i-.i s|xv|alisl\v/n;| edukacje w tej d/.ied/.inic. W roku 1964 shiatsu oslatei/n ie oddzielono i ul
aminy i in n v i l> Ii " m masażu. l. Odżywianie skóry
Osoby, które kończą dwuletnią Japońską Szkołę Shiatsu, mają prawo przystąpić do egza-
m i nu państwowego. Jeżeli przejdą przez niego pomyślnie, stają się wykwalifikowanymi specjalis- Kudowa skóry
t a m i od ammy, masażu i shiatsu. Łącznie z tymi, którzy studiowali w instytucie, kiedy jeszcze nosił
« i.iln liulAie pokrywa od 1,5 do 2 metrów kwadratowych skóry, która składa się / warni
popr/ednią nazwę, ponad dwadzieścia tysięcy specjalistów ukończyło szkołę Namikoshiego.
y.wancj naskórkiem (epidemią), warstwy głównej, zwanej skórą właściwy s/ei. zwanej tkanką
P u b l i k a c j a k s i ą ż k i o shiatsu w języku angielskim rozsławiła tę terapię w wielu krajach, stąd
podskórną. Dzięki znajdującym się w skórze zakońc/eniom nerw ona na bodźce dotykowe,
ka/dcgo roku autor musi odbywać liczne podróże na wykłady zagraniczne.
ucisk, zmiany temperatury i ból. Na około jednym ccntymcl l M ad) ,iłowym skóry
umiejscowionych jest około dwudziestu pięciu ciałek czuciowych, kt 'NlłMi-i.tią bodźce
dotykowe, około trzech ciałek odpowiedzialnych za reagowanie na ciepło, »/4-H4 iu ilo
dwudziestu trzech odbierających zimno i od stu do dwustu odpowiedzialnych /.u r sk.M.i KM|j,uje
ponadto na inne bodźce, takie jak świąd, łaskotanie, zdrętwienie i tym podoh H.-u- me są
Charakterystyczne cechy terapii shiatsu wynikiem działania specjalnych receptorów, ale złożonego, wspólnego odrui <nł |> .'wie(i/i
na bodźce zewnętrzne. Receptory zawierają ciałka Meissnera (dotyk), ciii l'u« mieyo, ciałka
Krausego, ciałka Ruffiniego i wolne zakończenia nerwowe.
Shiatsu polega na uciskaniu skóry dłońmi i palcami w celu zapobieżenia chorobie lub jej
wylec/cnia poprzez pobudzanie naturalnych sił uzdrawiających, wyeliminowanie czynników ('iulka Meissnera
powodujących zmęczenie i doprowadzenie do ogólnego dobrego samopoczucia. Id-irptory lekkiego dotyku, składające się z licznych pokrywających się komórek dotyków;
/»tmkmviych w torebce zbudowanej z tkanki łącznej, położone są w brodawkach skóry wlasciv
1. Jest to połączenie diagnozy i terapii. Każdorazowe zastosowanie ucisku shiatsu to diagnoza, Hani/o liiY.nie występują w skórze dłoni, podeszwach stóp i opuszkach palców.
k t ó r a umożliwia leczącemu podejmowanie działań zgodnie ze stanem pacjenta. Dłonie i palce
wys/kolonego terapeuty są tak wrażliwe, że wyczuwają anomalie w stanie skóry i mięśni lub ciepło
Ryć. 1. Budowa skóry
podczas dotyku, co umożliwia wychwycenie nieregularności i natychmiastowe zorientowanie się,
laki wykonać zabieg.
2. Terapia wymaga wykorzystania dłoni i palców, nie ucieka się do użycia żadych urządzeń otwór potowy
mcdyc/nych ani lekarstw. ujście gruczołu potowego
.1. Nie wywołuje skutków ubocznych w postaci bólów mięśniowych. Ponieważ punkty od- brodawka iikóry
działywania, siła i czas trwania ucisku dostosowane są do indywidualnych potrzeb pacjenta, leczeniu właściwej
dntko dotykowe Meissnera
nie towarzyszą przykre doznania.
4. Nie istnieje granica wieku dla stosowania tej terapii. Shiatsu można stosować u wszystkich
cima (naskórek) |~'~ ~ ~ ~ _
poc/ąwszy od małych dzieci po osoby w zaawansowanym wieku. U młodych pomaga wzmocnić
ciało; u dorosłych i ludzi w średnim wieku zapobiega tak zwanym chorobom wieku dojrzałego i
włosowate ntcisj
opóźnia proces starzenia się organizmu. skóra właściwa - krwionośne
5. Shiatsu jest barometrem zdrowia. Regularne stosowanie shiatsu pomaga zlokalizować
/.abur/.enia oraz zapobiegać kumulacji zmęczenia i chorobom.
6. Pogłębia zaufanie pacjenta do terapeuty. Poświęcenie terapeuty i wiara chorego w uzdrowienie
ląc/ą się i wpływają na skuteczność leczenia.
l kun k a podskórna <
7. Metoda shiatsu jest skuteczna, ponieważ leczy się nią całe ciało. Leczenie miejscowe może
pr/ynieść skutki tymczasowe, ale nie może spowodować ogólnego uzdrowienia. Jedynym
sposobem na to jest najpierw leczenie całego ciała, a później zajmowanie się poszczególnymi
objawami patologicznymi. Shiatsu zawsze jest skutcczmi terapią.
ciałko Pacinicgo tkanka tłuszczowa gruczoł łojowy
Ryć. 2. Receptory czuciowi .ajii jej wysychaniu. PiuUkoriiii WNIKIWU ilus/c/u chroni orgam/m pr/cd /iiunctn i u

5. wolne zakończenie nerwowe -


receptor bólu 3. ciałko Karusego
- receptor zimna
l. ciałko Mcissncra
Ciołka Paciniego receptor lekkiego dotyku
Receptory głębokiego ucisku, składające się z warstw przypominających przekrojoną cebulę,) 2. ciałko Paciniego
poło/one są w strefie między skórą właściwą a tkanką podskórną lub w samej tkance podskórnej.] - receptor głębokiego ucisku

Ciałka Krausego l D/icki krążeniu krwi i wyd/iclmic y.nu/olow potowych skóra pomaga utrzymać od po
Receptory zimna znajdują się w pobliżu górnej warstwy skóry właściwej. mil irmpetalurę całego organi/mu.
•l 1'ot i wydzielina gruczołów łojowych usuwają
Ciałka Ruffiniego z ciała niepożądane substancje i wspom »NMyt h,
Receptory ciepła znajdują się w skórze właściwej. tnie (jedynie 0,6 prezent całego procesu oddychania).
*^ Oigany percepcyjnc umiejscowione w
Wolne zakończenia nerwowów skórze ostrzegają przed niebe/piec/eń*
/akońc/cnia nerwowów odpowiedzialne są za odczuwanie bólu. t /4'WII,|ll/..
4. ciałko Ruffiniego f» Pt/.enikające przez skórę promienie
- receptor ciepła
Funkcje skóry ultrafioletowe przyczyniają się do produkcji wili
1. Pigment zwany melaniną, zawarty w błonie śluzowej naskórka (epidermy), chroni ciałol |>. k lut. i /.apobiega krzywicy.
pr/cd silnym, szkodliwym działaniem promieni sloncc/nych, podc/.as gdy sprężysta skóra]
właściwa /abe/piec/.a je pr/.ed urazami zewnętrznymi. Zabarwienie skóry
K" '£« »wk ;i epidermy wytwarza nowe komórki skóry i złuszcza martwy naskórek, w postaci lu i
2. Skóra magazynuje tlus/cz i wodę. Wydzieliny gfUC/olów łojowych i potowych odżywiają ją!
.'i.ulu, k t ó r y można zauważyć po kąpieli na obrzeżach wanny. Melaniną zawarta w l
Ilu/owi-) naskórka nadaje skórze odcień zabarwienia - im większa zawartość melaniny, t ym
MM-f/f |i'| /.abarwicnie.

Grubość skóry
Oiuliosć naskórka zależy od części ciała. Średnio ma on grubość od 0,1 do 0,3 milimetr
l*'\vu-k.K h, czole i szyi ma grubość od 0,04 do 0,1 milimetra; na dłoniach od 0,6 do l .2 milu
MU podrs/.wach od 1,7 do 2,8 milimetra. Najgrubsza jego warstwa znajduje się na piętach.
SkiMii właściwa ma średnio grubość od 1,7 do 2,8 milimetra, na powiekach 0,6 milinuMi
miltmrttii na czole i 2 milimetry na głowie. Na szyi jej grubość wynosi od 4 do 5 milimclró\
Wysypująca w niektórych miejscach ciała tkanka tłuszczowa jest najgrubszą warslwi)
Nirtilui dziej rozwinięta jest na pośladkach, brzuchu, policzkach i piersiach. Tkanka llus/c/.o'
*Yntvpu|c na pt>wiekach, mosznie, prąciu i wargach sromowych mniejszych.

Skutki terapii shiatsu dla gruczołów potowych i łojowych


N»i nkór/e występują dwa rodzaje gruczołów potowych: jedne z nich znajdują się na calyir
łliugu' /.as występują licznie pod pachami oraz w okolicach genitaliów i produkuj;) wyd/ii
Mlnu'|s/.ym zapachu.
( i i i uYol y łojowe, znajdujące się pod cebulkami włosów, wydzielają oleistą substancje, lł»H'Mt.
N u- występują na nieowłosionych obszarach, na dłoniach i podeszwach slóp. T nil«itl/K-i'uv.y
spowodowany jest nadmiernym wydzielaniem łoju i zatkaniem mieszków wlom Ilon- uk y. aj ą
zakażeniu. Wyleczenie infekcji przywraca skórze naturalną miękkość i jvul W % i . u s / ym wieku
warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej zmniejsza się; gruczoły lojou l**n/,i|;i mniej łoju, w wyniku
czego skóra marszczy się i traci jędrność. Stosując > lH'/pośu!dnio na skórę można zapobiec oznakom
starzenia.

2. Wzmocnienie mięśni Rodzaje


mięśni
45 procent masy całego ciała stanowią trzy rodzaje mięśni.
I. Mięknie poprzecznie prążkowane. Łąc/.ą elementy układu kostnego i odgrywają ważni)
wykonywaniu ruchu i utrzymaniu postawy. Ponieważ człowiek operuje nimi świadomie, i
się je mięśniami samoistnymi, /budowane są /. wiązek włókien ulotonych w popr/ec/nie 0* tttl/ywt/c i tlen. Następnie krew /hieni produkty ubtic/nc i wraca pr/e/ /.yly i główne nnc/j |
prij/kowanc w/ory. Napięcie tych mięśni pomaga u t r/y mać ciało w dowolnej po/ycji. Podc/as snu i*ł.«nośne w kierunku serca w postaci ciemne) krwi /.ylnej. Pr/.cd powrotem do serca pr/ccht
jednak napijcie to /anika, na co dowodem jest /jawisko opadania głowy u osoby dr/.emiącej w j*tr/ pluia, yd/ie /ostaje poddana oc/ys/c/cniu i otr/ymu)c /apas tlenu, który pr/ywnica je) |i
<ied/ącej po/ycji. Ciało lud/.kie posiada c/.terysta mięśni poprzecznie prążkowanych. l«l»iiiw»rnic. Ruch krwi od serca do komórek ciała popr/e/ tętnice i nac/ynia włosowate na/ Mf
2. Mięśnie gładkie. Mięśnie kurczące się i rozciągające automatycznie, bez udziału woli. Tworzą ilu/yiu krą/eniem (systemowym). Ruch powrotny, w kierunku serca, pr/e/ płuca i pecher, I»|«M
ścianki nac/yń krwionośnych i organów wewnętrznych. Zbudowane są z krótkich włókien, nie są IH-. na/ywa się małym krążeniem (płucnym).
popr/cc/nie prążkowane. łWa pr/enos/eniem krwi, tętnice, nac/ynia krwionośne i limi'atyc/ne spełniają lak/c i
1. Mięsień sercowy. Samoistnie kurczący się, bardzo silny mięsień poprzecznie prążkowany. Mięśnie gładkie, z których zbudowane są ich ścianki, kurczą się automatyc/nie i t smenie,
prędkość rozprowadzania i ilość przepływających pr/e/ nie płynów. W ten spc \ oluiii/enie serca.
'/.męczenie mięśni Zaburzenia w ich funkcjonowaniu spowalniają proces krą/cnia plyi /iiych, komórki nie
Stałe napięcie lub praca mięśni są przyczyną stopniowego gromadzenia się związków powodu- otrzymują dostatecznych ilości substancji odżywc/ych, co / kolei |M / v «/ vn . | gromad/enia się
jących ich zmęczenie (kwas mlekowy i dwutlenek węgla), co z kolei prowadzi do stwardnienia! szkodliwych produktów przemiany materii. W przypadku mu
włókien mięśni, które tracą zdolność do kurczenia się. Krążenie krwi i limfy zostaje wówczas j
/abur/one i odżywianie naczyniowe staje się niewystarczające. Jeżeli stwardnienie utrzymuje się, Ryć. 3. Schemat ukfadu krążenia
powstaje kurcz. Utrzymywanie tego stanu osłabia nerwy i narusza funkcjonowanie organów^
wewnętrznych oraz układu wydzielania wewnętrznego, co prowadzi do utraty wewnętrznej
równowagi organizmu. Z powyższego wynika, że stan zwany stwardnieniem mięśni może
prowadzić do poważnych konsekwencji i powinien być leczony za pomocą terapii shiatsu.

Ręczne badanie mięśni


100% 5 prawidłowe całkowity zakres ruchu z pełnym

oporem wobec siły ciążenia


75% 4 dobre całkowity zakres ruchu ze znacznym
oporem wobec siły ciążenia i
50% 3 dostateczne całkowity zakres ruchu z niewielkim oporem wobec i
siły ciążenia ' prawa
komora
25% 2 słabe całkowity zakres ruchu bez oporu wobec ! wątroba lewa komora serca
siły ciążenia |
10% 1 śladowe lekkie kurczenie się, brak •
i

ruchu
;
0% 0 zerowe
brak dowodów na kurczenie i

3. Pobudzanie krążenia
Najważniejszym warunkiem życia komórek jest prawidłowe krążenie płynów w organizmie, to
/.iinc/y krwi, płynu tkankowego i limfy, ponieważ rozprowadzają one substancje odżywcze i usuwa-m
odpady ze wszystkich komórek tkankowych. Jasna krew (etniczna transportowana jest z serca lo
pozostałych organów ciała za pomocą aorty, a następnie za pomocą dodatkowych tętnic do
letniczek i w końcu do milionów nac/ynek wioiowitych, które dontarczają do komórek substan- dolna cxęść ciała
górna część ciała
Funko^AOWtato autonomicznego układu nerwowego

krwionośnych prowadzi to do nadwyre/enia serca. Niewydolność funkcjonowaniu * liuu-k nac/yń Napięcie układu
limlatyc/nyth prowad/.i do obr/ęku. wtpólczulnefo przywtpófczulnego
Postawa i aktywność ciała wpływają na układ krążenia. Po/ostawanic pr/c/ dlu/s/.y c/.as w jed-iu-| /trnii .1 ro/s/er/ame (otwieranie)
e /n a ły l wypukłość kurc/enie (zamykanie)
po/ycji spowalnia krą/enie i jest pr/yc/yną obrzęku nóg. Chodzenie spr/yja kurc/eniu się mięśni, /.owe wstr/ymanie wyd/ielania retrakcja
co pr/.yśpies/a powrót krwi do serca przez żyły. Uaktywniając całe ciało, a szczególnie /aioki ły ślinowe kondensacja (redukcja ilości) pobud/enie wyd/ielania
tętnicy szyjnej, popr/e/ terapię shiatsu pobudzić można wydajne krążenie płynów ustrojowych, ro/cieńc/enie (w/rost ilości)
pobudzenie (przyśpieszenie)
/abiegi uciskania wywierają pozytywny wpływ na pracę ramion i nóg, a także ożywiają powrót zwężenie wstrzymanie (zwolnienie)
krwi żylnej do serca. M,u /ynia krwionośne rozszerzenie rozszerzenie
iiiu /ynia wieńcowe ie wzrost zwężenie
krwi spadek
rozluźnienie
• •nki/cla i tchawica skurczenie (kaszel)
/ol.ulrk il/ialanie wstrzymanie
wytl/iclanie ' l i t i > obniżenie przyśpieszenie
4. Regulacja funkcji nerwów r i en k i e
spowolnienie działania
wzrost
(wstrzymanie perystaltyki) przyśpieszenie (pobudzenie
11 k ład nerwowy, który odgrywa rolę sieci komunikacyjnej łączącej wszystkie części ciała, dzieli się perystaltyki)
obniżenie wydzielania
na ośrodkowy układ nerwowy, składający się z mózgowia, zamkniętego w ochronnej czaszce, i rd/enia ii/ustka rozluźnienie przyśpieszenie wzrost
kręgowego, zamkniętego w kręgosłupie, oraz na obwodowy układ nerwowy (patrz rysun-| k i 4 i 5). j Y l u - i / y k /ółciowy wydzielania skurczenie
i t l / m nadnerczy
Do obwodowego układu nerwowego należą większe i mniejsze skupienia komórek ner-wowych, powiększenie (wstrzymanie
/wanc zwojami, rozmieszczone w pobliżu kręgosłupa, po obydwu jego stronach, a także! w ró/nych |»Vv IHM / moc/owy wydalania) skurczenie skurczenie
wzmożenie wydzielania (wzmożenie wydalania)
innych częściach ciała, oraz nerwy. Biorąc pod uwagę działanie układu nerwowego odró/.niamy w skurczenie
ntiii K a rozluźnienie
nim część wywołującą świadome, zależne od woli reakcje organizmu oraz części /awiadującą UIVH /nry j>otowe Ryć. 4. Ośrodkowy układ nerwowy nieznaczne wydzielanie poi
reakcjami niezależnymi od naszej woli. Pierwszą część nazwano układem somaty-j c/nym, drugą - w ł ó k n a mięśniowe ' mózg Ryć. 5. Obwodowy układ n0n
układem wegetatywnym lub autonomicznym. W układzie wegetatywnym wyró/.nia się również
dwie części: współczulną i przywspółczulną, które działają razem i wzajem-i nie się kontrolują. Na
nerw
przykład układ współczulny steruje działaniem układu trawiennego, pod-c/as gdy układ pośrodkowy
przywspółczulny pobudza jego pracę. W zdrowym organizmie oba sytemyj współ pracują rdzeń
przedłużony
harmonijnie. Zaburzenie takie, jak przedłużające się napięcie nerwowe, pobudzaj mó/.g do
wysłania impulsów, które wędrują z ośrodkowego układu nerwowego do układuj obwodowego i
upośledzają działanie autonomicznego układu nerwowego. W takiej sytuacji] następuje
/.aburzenie krążenia krwi w naczyniach wewnętrznych organów i wzmożone wydzielanie kwasu
żołądkowego, które może doprowadzić do nerwowego bólu żołądka, a nawet do wrzodów.! /abieg
shiatsu na przedniej okolicy szyi, rdzeniu przedłużonym i obu stronach kręgosłupa pełnij ważną nić końcowa
funkcję w regulacji autonomicznego układu nerwowego. Głowa i rdzeń przedłużony stanowią wewnętrzna
najważniejszą część układu nerwowego, która odpowiada za prawidłowe]
funkcjonowanie przysadki mózgowej, układu piramidowego i ponadpiramidowego, kory mózgowej nić końcowa
i innych elementów ośrodkowego układu nerwowego. Ponieważ układ piramidowy i układ] y.cwnętr/.na
ponadpiramidowy pomagają utrzymać postawę i kontrolują ruchy, ich złe funkcjonowanie,]
spowodowane nienormalnym napięciem mięśni, prowadzi do utraty kontroli nad ciałem i może]
być pr/yc/yną nie/dolności do poruszania się, a nawet choroby Parkinsona. W przypadku kiedyj
wylew krwi do mózgu uszkadza półkulę mózgową lub układ piramidowy, następuje paraliż prze
ciwncj strony ciała. Leczenie takich uszkodzeń układu nerwowego jest bard/o trudne.

Objawy patologiczne
/ablokowanin w uklad/ie piramidowym są przyczyną n«*l«pujncych objawów patologicznych,]
Ryć. 6. Odruchy patologiczne Odruchy autonomicznego układu nerwowego

1. Objaw Babińskiego. Uderzanie rączką młoteczka lekarskiego zewnętrznej krawędzi! Odruch linhińskn-go Odruch Chaddocka Odruch Ri>\\oliinti
podcs/.wy w kierunku od pięty do palców, przez kość stopy, wywołuje odchylenie dużego palca ' i falowanie c/.lerech
falowanie pozostałych czterech palców. palców . . . . , . zgięcie wszystkich
odchylenie dużego odchylenie dużego palców
l palca stopy _ pa]ca
2. Objaw C7;a</</0c£a. Uderzanie rączką młoteczka lekarskiego zewnętrznej krawędzi stopy w
okolicy wyrostka strzałkowego wywołuje odchylenie dużego palca.

3. Objaw Rossolima Uderzanie młoteczkiem lekarskim stopy w okolicach wielkiego palca


powoduje /gięcie wszystkich palców do środka, w kierunku podeszwy.

4. Objaw Goniona. Mocny ucisk łydki powoduje odchylenie dużego palca stopy.
uderzanie podstawy
5. Objaw Schaffera. Mocny ucisk ścięgna Achillesa powoduje odchylenie dużego palca. stopy młoteczkiem
Odruch Oppenheima
6. Objaw Oppenheima. Mocne pociągnięcie skóry poniżej kolnnti w kierunku stopy powoduje
odchylenie dużego palca. odchylenie
dużego palca

/>< htich v \:\'j nych zatok tętniczych


\\/^'lt,Hlu na wa/.ność /ahicgu shialsu na pr/ccimm ohs/ar/c szyjnym nale/y dokładnie /i h/|o|
opc/ne d/ialanic s/y j nych /atok tętniczych. S/yjna /atoka tętnic/a /na|<hi|r s n-
to/^ałc/.ienia tętnicy s/yjnej wspólnej biegnącej w kierunku głowy. W tym punktu* un >Mr |i-st
ciałko tętnic/ne, wią/.ka tkanki nerwowej połączonej / nerwem błędnym, /wji nri wem
1*1 /«• s/yjnym. Ciałko to jest niezwykle wrażliwe na ciśnienie krwi i warunki nikłych. N<t pi
/ yk ła il kiedy w/r a sta ciśnienie krwi, rozszerza ono ścianki nac/yń krwionośnych, co ni c
k i w i i jest przyczyną dus/nicy. Pierws/y punkt shiatsu na przednim obs/ar/.e s/yi i o / i l / i a l
3) położony jest na zatoce tętnic/ej. Dotykanie tego p u n k t u wyra/nie ni m- k r w i i oddala
ry/yko wystąpienia dusznicy. Ucisku któregokolwiek p u n k t u na «»ttk/.tt A nie wolno
przedłużać ani wykonywać go równocześnie na dwóch punktach. Punk » * » l k «' i / \ s t u j e się w
teście Beringa do określenia objawów napięcia nerwu biednego. Pi «-*\<»t"tliwości większej
niż dziesięć uderzeń na minutę uważa się za objaw patologic/ny.

Aschnera
ten jest szczególnie ważny dla zrozumienia terapii shiatsu, która polega l a k / dłońmi na
gałki oczne. Delikatne uciskanie gałek ocznych pobud/a pracy n< iiN.j.l/it-lnego, który
znajduje się za nimi. To z kolei stymuluje odruchy nerwu hlcdncgi jn«'\N.u!/i cio
spowolnienia tętna i obniżenia ciśnienia krwi. Odruch ten wykorzystano w l Ą*, hm 1,1.
Spowolnienie tętna do poniżej piętnastu uderzeń na minutę uważa się /a objaw j tt-'gt> /uv,
wska/ujący na przyśpieszenie tętna nerwu błędnego. W terapii shiatsu lekki, mgily ; IIN tik dłonią na
gałki oczne powinien trwać nie dłużej niż dziesięć sekund.

Shiatsu i odruchy powierzchniowo-trzewne


/ałnii/.one funkcjonowanie organów wewnętrznych, podrażnienie korzeni tylnych rd/
tu/kml/cnic włókien czuciowych nerwów obwodowych może prowadzić do nadmiernej nuh .»m ł l
t e a k c j i na działanie bodźców skórnych, czyli do hiperestezji (obszar głowy) i ro/lej tt«|HVcia
mięśniowego, które jest przyczyną sztywności lub bólu. /jawisko lo oclgi «w)wa/niejs/ą rolę w
diagnozowaniu zaburzeń organów wewnętrznych. Pr/yc/yny wyslypow lak /wanego „bólu
odnośnego", który atakuje ramiona, nogi, plecy, brzuch i klatkę piersiowi]
*«»łiało do końca wyjaśnione, ale jest możliwe, że występuje on wtedy, kiedy włókna ncrv
( M / r k a / u j ą nieprawidłowości organiczne bezpośrednio na powierzchnię ciala, w po
łuliuihów, bez udziału połączeń nerwowych. Jeśli to prawda, to może się tak d/.iać /.a sp
•triylncholiny lub innego przekaźnika wydzielanego w tylnych częściach wyrostków kre.gov Ilore
powinny łączyć się przez synapsy z nerwami czuciowymi trzewi i w ten sposób pobu ł*»d/ce
nerwowe. Bodźce te z kolei pobudzają nerwy czuciowe połączone y. elcmen td/cniowymi.
/godnie z powyżs/ą teorią zastosowanie shiatsu na nadwra/liwc lub napięte c linia powinno
wywołać odruch w nar/ądach wewnętrznych, pobudzając je do prawidłom d/ialania, a tym
samym lec/.yć /Jibur/enia.
Ryć. 7. Lokalizacja punktów ihiaUu na rdzeniowym układzie ner ym ł odruchów 5. Kontrola układu wydzielania wewnętrznego
powierzchniowo-trzewnych
hulsiawi) dobrego stanu /.drowia jest prawidłowe wyd/.ielanie ró/norodnych hormon |)
1. tętnica kręgowa, oczy, gardło, gruczoł podżuchwowy / M !.» M one w obs/arach odległych od miejsca swego powstania. dok;|d /ostają pr/emcsion |i*M
2. tętnica kręgowa, krtań, oczy, gruczoł podjęzykowy
3. serce, płuca, przepona, tętnica kręgowa /udanie ich polega na regulowaniu i koordynowaniu c/.ynności nar/;|dów ora/, na ulr/yi tt.tmu
4. tarczyca, przepona, nerwy naczynioworuchowe, tętnica kręgowa, tównowagi chemic/nej środowiska wewnętr/nego. Na/wa „hormon" dla subslai • 1,1/u-
tchawica, przełyk
5. tarczyca, serce, przepona, tętnica kręgowa, tchawica, przełyk
lanych pr/e/ gruc/oły dokrewne tego układu wywod/.i się od greckiego słowa o/mu }4«<-g*>
6. tętnica kręgowa, tchawica, przełyk, serce, płuca pubud/anie i stymulowanie. Wska/uje ona na rolę, jaka. te substancje odgrywają w or iii/nnc *
7. tchawica, przełyk, oczy, płuca, serce /łowicka. Obniżenie lub podwyższenie ilości hormonów opóźnia lub pr/.yśpies/ii pr «ngłino\v
8. oczy, płuca, tchawica, oskrzela, serce
wewnętr/ych.
1. oczy, uszy, serce, płuca, opłucna, nerwy naczynioworuchowe, oskrzela
2. nerwy naczynioworuchowe, nerwy międzyżebrowe, opłucna, serce, oskrzela Ryć. 8. Gruczoły dokrewne
3. nerwy międzyżebrowe, serce, płuca, opłucna, wątroba, przepona, oskrzela
4. nerwy międzyżebrowe, serce, płuca, opłucna, przepona, tchawica,
gruczoły piersiowe gruc/oły pr/ytarc/yc/.nc
5. nerwy międzyżebrowe, gruczoły piersiowe, opłucna, żołądek, śledziona, tchawica
przepona, wątroba
6. opłucna, żołądek, śledziona, nerwy międzyżebrowe, przepona, wątroba
7. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, żołądek, śledziona, woreczek żółciowy, przysadka
wątroba, trzustka
8. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, żołądek, śledziona, przewód żółciowy,
woreczek żółciowy, otrzewna, nadnercza
9. nerwy międzyżebrowe, nerwy naczynioworuchowe, nadnercza, trzustka, jelito cienli
10. nerwy międzyżebrowe, otrzewna, trzustka, śledziona, przewód żółciowy, tarczyca
przepona, moczowody, nerki okolice gruczołu
11. otrzewna, przepona, trzustka, nerki, moczowody, jelito grube, jelito tarczowego
cienkie grasica
12. otrzewna, przepona, nerki, moczowody, jelito grube, jelito cienkie,
wyrostek robaczkowy
1. jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, macica, jajniki, jajowody, jądra, prącie,
pęcherz moczowy
2. jelito grube, jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, macica, jajniki, jądra, prącie,
nasieniowody
3. macica, jajniki, jajowody, gruczoł krokowy, nasieniowody, jądra, prącie,
pęcherz moczowy
4. odbytnica, odbyt, gruczoł prostaty, pęcherz moczowy, macica, okrężnica esowata trzustka
5. pęcherz moczowy, gruczoł prostat}', odbytnica, jądra, macica, okrężnica esowata
1. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy
2. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy
3. pęcherz moczowy, odbyt, erekcja, wydzielanie, odbytnica, pochwa, szyjka macicy
4. pęcherz moczowy, odbyt, pochwa, erekcja, wydzielanie, szyjka macicy
5. pęcherz moczowy, odbyt, pochwa, erekcja, wydzielanie, szyjka macicy
l. okolice odbytu i receptory kości ogonowej

Doświadc/enia nabyte w wyniku stosowania zabiegów doprowad/ily do ustalenia następuji szyszynka


cych punktów terapii shiatsu w tym rejonie: czterech położonych na tylnym obszarze szyjnyi
pięciu na obs/.ar/e międ/yłopatkowym, dziesięciu na obs/ar/c ro/.cia.gaja.cym się od okolic Funkcje gruczołów
micd/ylopatkowcj do obs/aru lędźwiowego ora/ tr/cch na obs/ar/c kr/y/owym. Praktykujący te l, Przysadka mózgowa. Każdy / dwu płatów przysadki przedni i tylny wydziela kilka r<x
rupię shiatsu /auwa/y jednak, /c takich punktów jen! Ir/yd/ieiici jeden. Ten rodzaj terapii przy- hormonów.
wraca równowagę autonomic/.ncgo układu nerwowego, Mat przedni: hormon wzrostowy (OH), adrenokortykotropina (ACTII), tyreotropina fFS
Mikuloslymulina (FSH), hormon luteini/uja.cy (LII) i hormon luteotropowy.
lylnr. hormon anlydmretyc/.ny ( A I ) H ) i oksylocyna. Pierws/.y d/inlii ini neiki, jest 6. Układ kostny
wa/nyni icj.Milalotrm bilansu wodnego organizmu. Drugi d/.iala obkurczająco na ov/ain;| macicy lak
IÓWIIKY na pęcherzyki gruc/.olów mlekowych w okresie laktacji, powodując: wydzielanie mleka. Kości
Stosowanie zabiegu shialsu na obszarze rdzenia przedłużonego wzmaga funkcjonowanie pi/.ysadki S/ku-lol człowieka dorosłego składa się z przeszło 200 oddzielnych kości, z czego 33 34 twi |
mó/gowej. W tym przypadku można zastosować dłuższy ucisk. fVU'"*łup. 25 klatkę piersiową, 23 czaszkę, 72 wchodzą w skład kośca kończyn górnych i (
.\ Tarczyca. Ty rok syna produkowana przez tarczycę, umiejscowioną w przedniej części S2 ju/.ed skład kośca kończyn dolnych. K
tchawicą i krtanią, wspomaga przemianę materii. Niedobór tego hormonu spowalnia prc cos połączone są z sobą za pomocą sław
przemiany materii i jest przyczyną ospałości, obrzęku twarzy i innych części ciała oraz obrzękaj więzadeł. 7e względu na wielkość i ku,
ślu/owatego. Nadmiar tyroksyny powoduje spadek wagi ciała, wytrzeszcz gałek ocznycl rozróżnia się kości długie (udowa, nur
/.abur/.cnia pracy serca i chorobę Basedowa. Tarczyca funkcjonuje w połączeniu z przednir na, piszczelowa, s/.trzałkowa, promie
płatem przysadki. Zabieg shiatsu wykonuje się na 3 i 4 punkcie przedniego obszaru szyjnego ora na łokciowa i in.), kości krótkie (k
rdzeniu przedłużonym. nadgarstka i stepu, kości twar/y i ki
oraz kości płaskie (łopatka, mostek, k
1. (iruczoly przytarczyczne. Hormon wydzielany przez dwa gruczoły przytarczyczne, umiejs biodrowe, sklepienie czaszki). K
cowione na tylnej powierzchni tarczycy, wspomaga przyswajanie wapnia z krwi. Niski pozioi długie składają się z trzonu i główki (r
tego hormonu powoduje niedobory wapnia, pobudzenie komórek układu nerwowego i skurcz ryć. 9). Kości krótkie nie posła
mięśni (tężyczka). Shiatsu dla tych gruczołów wykonuje się na 3 i 4 punkcie przedniego obszari wyraźnie zaznaczonych trzonów i gltV
szyjnego oraz na rdzeniu przedłużonym. są kształtu nieforemnych kostek lub
4. Nadnercza. Nadnercza są to dwa niewielkie, płaskie twory położone na górnych biegunac k a niastosłupów. Niektóre kości r
Alej nerki, składające się z kory i rdzenia nadnerczy. Produkowana przez część rdzeniową adr na li na wewnątrz jamy szpikowe (kości dlu
ma wpływ na współczulny układ nerwowy, wzmaga czynność serca, rozszerza mięśni^ oskrzeli i inne zawierają jamy wypełnione p«i
obkurcza naczynia krwionośne. Ponadto pomaga zwalczyć stres. Kora nadnerczy prc t ł u k uje trzem - tak zwane kości pneumaly
ponad trzydzieści hormonów, zwanych kortykosterydami, które poprzez regulacj| wydzielania (kość czołowa, sitowa, klinowa).
ACTH przez przysadkę wzmagają odporność organizmu. Spadek poziomu wydziela ma tych
hormonów powoduje chorobę Addisona, miastenię i reumatyzm. Nadmierne wydzielani^ łych Budowa kości
hormonów jest przyczyną otyłości i cukrzycy. Zabiegi shiatsu mające wpływ na nadnercz wykonuje Kości składają się z okostnej, tkanki l
się na 3, 4 i 5 punkcie obszaru międzyłopatkowego. Można zastosować przedłużor ucisk dłonią lub nej (zbitej i gąbczastej), chrząstki i ty.
ucisk drgający. kostnego. Okostna to twarda, podw
błona zbudowana z tkanki łącznej,
.S. Trzustka. Wyspecjalizowane skupienia komórek nabłonkowych, zwane wysepkar l siadająca liczne naczynia krwion< i
.angerhansa, rozrzucone nieregularnie w obrębie tkanki trzustkowej, wytwarzają insulinę, któr jest nerwy, która pokrywa i ch
najważniejszym hormonem regulującym przemianę węglowodanową. Niedostateczny pozioi Ryć. 9. Budowa kości zewnętrzną powierzchnię kości, pomn
insuliny jest przyczyną cukrzycy. Podczas leczenia trzustki metodą shiatsu wykonuje się ucisk jej regeneracji i dostarczaniu suhsti
przeponę oraz na l, 2 i 3 punkt obszaru międzyłopatkowego. §itywt:/ych. Tkanka zbita to substancja twarda, gęsta i stała. Tkanka gąbczasta podzieleni
6. (truczoly płciowe. Męski hormon (androgen) i żeński hormon (estrogen), produkowane prz ^Itlinymi rozstępami. Ogólnie mówiąc zewnętrzna część kości to cienka warstwa tkanki zł
komórki jąder i jajników, odpowiadają za występowanie cech płciowych męskich i żeńskich ora /a tMW« pokrywa tkankę gąbczastą znajdującą się wewnątrz. W kościach długich główka slav
wzrost i rozwój narządów płciowych w okresie dojrzewania. Gruczoły te działają w połączeni^ / (Atuln nie tylko z tkanki zbitej, a powierzchnia stawowa z tkanki gąbczastej pokrytej tkanką z
pr/.ysadką. Obszar pachwinowy, krzyżowy i podbrzusza oraz rdzeń przedłużony są tu właścń dla fUnaly llaversa w gęstej, zbitej tkance umożliwiają przebieg naczyń krwionośnych i ncr w
wykonywania zabiegów shiatsu. tkance zbitej i gąbczastej rozmieszczone są w sposób umożliwiający maksym przed
działaniem czyników zewnętrznych.
7. Szyszynka i grasica. Szyszynka umiejscowiona jest mic.i1/y mózgiem a móżdżkiem, steruj Mied/y główką a powierzchnią stawową kości długich znajdują się warstwy chrząstki, t wzrost
w/ioslcm ciała oraz rozwojem narządów płciowych i kończy swą funkcję, kiedy organizm osiągr kości poprzez reprodukcję komórek i stopniowe kostnienie. Końce l RHtiomych, które
dojrzałość. Grasica położona jest w klatce piersiowej za mostkiem i podobnie jak szyszynka steri je stykają się z innymi kośćmi, pokryte są cienką warstwą bardzo gładkiej chr *" jrwitnej chrząstką
wzrostem. U osób dorosłych znajduje 819 w stanie uniku. stawową, która umożliwia płynne ruchy i zwiększa odporność na uderz
S/pik wypełnia jamę główki stawowej kości długich i małe jamy w tkance gflbc/a»lc|. ('/.erwoii
je do bloc/kowego wcięcia jamy wkl
ciałka krwi produkowane s;j pr/.ez s/pik czerwony tkanki siateczkowej. Kiedy t kanka ta traci s
drugiej kości. Ruch takich stawów jent
stancje mineralne i staje się żółta, ustaje proces produkcji krwi.
noosiowy. Przykładem stawu /n
Kości zbudowane są / wody, koloidalnych substancji organicznych i nieorganicznego wapni
sowego może być staw mied/ypalcow
M i ę k k i e kości dzieci, ze w/.ględu na niską zawartość wapnia, mogą w początkowych etapai
chodzenia łatwo ulegać odkształceniom. Natomiast zbyt duża zawartość wapnia w kościach oso 3. Staw eliptyczny, /arówno wyp
starszych sprawia, że stają się one kruche i łamliwe. Korekta skrzywienia kości u małych dzi powierzchnia stawowa, j a k i jurna
wymaga pobudzenia trawienia i wchłaniania poprzez wykonywanie zabiegów shiatsu na obsza: wowa mają kształt eliptyc/ny. Sluw
brzucha i nóg i wzmocnienie w ten sposób kości. Zażywanie kąpieli słonecznych podczas stosowi n i ą pozwalają na ruchy wzdłuż ilwtWh
zabiegów shiatsu sprzyja wyleczeniu, ponieważ pozwala skórze pobierać światło słonec: potrzebne głównej i pobocznej osi elipsy wypi
do syntezy witaminy D. powierzchni stawowej. Przykładem
staw promieniowo-nadgarst kowy.
Działanie kości 4. Staw przegubowy. Wyp
1. Poruszanie w różnych kierunkach i pod różnymi kątami możliwe dzięki ścięgnom. powierzchnia stawowa ma k s,
2. Podtrzymywanie ciała i utrzymywanie go w prawidłowej postawie (szczególnie w przypad cylindryczny, wpasowany do bloc/kov
kręgosłupa). V Tworzenie jam -jama czaszki, jama kręgosłupa, klatka piersiowa, jama wcięcia jamy stawowej drugiej kości, l
miednicy - i ochro: możliwy jest tylko wzdłuż głównej
narządów wewnętrznych. wypukłej powierzchni sławo
4. Wytwarzanie czerwonych i białych ciałek krwi oraz płytek krwi w szpiku kostnym. Przykładem takiego stawu jest górny
5. Przechowywanie wapnia w tkance kostnej, który w miarę potrzeby może być uwalniany łokciowy.
krwiobiegu. 5. Siodełko. Wypukła powier/c
stawowa i jama stawowa t wór /ą sioili
Budowa stawów odbywa się wzdłuż dwóch osi, każda z kości pod kątem prostym względem dni iuli-m
Kości łączą się stawem w następujący sposób: panewka stawowa kości zakończona je takiego stawu jest staw nadgarstkowy. f. .Staw Ślizgowy. Obie powierzchnie stawowe są płaskie
w y p u k ł ą główką (wypukła powierzchnia stawowa), druga kość ma z kolei zakończenie wklęs i ruch tego stawu jest minimalny; nu- mogą poruszyć się bardziej niż tylko ślizgać się
(jama wklęsła). Połączenie otoczone jest torebką stawową, która tworzy jamę stawo\ /e wnet rzną równolegle względem siebie. Pr/.ykla tluwy między kręgowe.
błona torebki stawowej (błona maziowa) wydziela kleisty płyn, zwany mazią stawo\ k t ó r y spełnia J Ąmphiarthrosis. Połączenie za pomocą małych, wąskich powierzchni wypukłych i wkleił u-
funkcję smaru dla powierzchni stawowych. Torebka stawowa wzmocniona je więzadłami, które s;| ściśle otoczone silnymi więzadłami, które sprawiają, że ruch jest prawie niemo/
łączą kości poza błoną maziową. Zakończenia więzadeł wchodzą do jamy st wowej. Przykładami są stawy nadgarstku'
Ryć.
' 11. Kostnienie więzadei
^
Ryć. 10. Stawy , . ,. ,
krzyzowo-biodrowe.
Rodzaje stawów
1. Staw kulisty. Wypukła powierzclj
nią stawowa ma kształt kulisty, zaś jar
wklęsła jest płytkim naczyniei
Przykładem tego typu stawu jest sts
ramienny. Jest to staw wieloosiowy,
umożliwia ruch w największym zakres
kątów. Głęboka jama stawowa, podobi
jak w stawie biodrowym, stanowi typ(
przykład podgrupy stawów kulistoko^
taktowych.
2. Staw zawiasowy. Wypul
powierzchnia stawowa przypomii
kształtem cylinder, a jej oś położona pc
staw kulisty staw /awiasowy kątem prostym do główki stawowej pas
10 H,imn' II
pi/ylegit|i|cc do kręgosłupa, który ulega skr/.ywicniu, us/kad/.ając ciało. Pr/y HlWłiidmniiu luk /er1 n\;t\wnit>n\
krvgoslupa wie/adła y.iiajdującc się / tylu kręgosłupa maju tendencją do hipertrofii (n.ulinicrnegc ,65°
lo/roslu). Stan ten ogranic/a c/.ynności ruchowe, upośledza krążenie krwi, pr/cmianc materii
wymadi w góiy O 90<:
piowad/.i do skrócenia kręgosłupa.
V '/.rzeazotnicnh' kofci. Najczęściej występuje u osób starszych i jest wynikiem między innyr O 25° pr/ywod/cnie 0-65°
niedoboru wapnia w tkance kostnej, co zmniejsza gęstość utkania kostnego, powoduje ścieńczeni^
korowej warstwy kości i rozszerzenie jam szpikowych. Kości stają się wtedy kruche i łamlh
c/ęsto ulegają trwałym odkształceniom.
Ryć. 12. Normalny zakres ruchów
4. Tułów A
/V/i'<//v;/M/V ni. prostownik nadgarstka
35° 35°
n. czworoboczny n. wymach w dół O 90'
pólkolcowygłowy

m. prostownik grzbid

77. Ramię C

180'
prostowanie
vuc O 60 i' nadwyprost 0-50° skłon uniesienie w górę ni n.ii.unicnin ni
(pt/tulopochylenie) (tyłoodchylenie) w prawo 0-35° 0-180° nuttut/elwnttw
'[irft>w\- tiinticin.i

90°
2. Szyja B 5. Tułów B
m. prostownik grzbietu 35 °
•ni.u |:i pronacja
m. skośny brzucha zewn. m. »i .K .uiic na zwracanie
35'
skośny brzucha wewn. O 90° do wewnątrz 0-90°
t»i.n.i*y insaii;inricni;i m. nawrotny obły
70' m. nawrotny czworoboczny 90°

skręt skręt skręt


w Iowo O 70° w prawo 0-3i
w prawo 0-70 w lewo 0-35° odwodzenie O 90
m. nurnmienny
m. nadgrzcbicniowy pr/ywod/cnic O M
m /truororAiiiMdfiy O
in. picruinwy więltuy
J. Szyja C 6. Nadgarstek A odchylenie O 50°
O m. nnixter*xy fir/bictu m.
m. zginacz nadgarstka inirniiiicniiy (ii oWy
50* promieniowy wykuty 12. Łokieć
m. zginacz nadgarstka
łokciowy
"i />«H//)/y.s'rtv//j; »"
i't\'hyiy tylny ni prostowanie 160 O /ginanieO 160*
l^lkolcowy głowy m. trójglowy tamicniu
m. łokciowy

pochylenie boc/ne pochylenie boczne /.gięcie O 90' uailwyprost 0-1 «y%'it||tiiiiitf O 90'
w lewo O 50° w prnwo O- -50° tn protlownik luutfiurstka
promtmtowy tfugi
m proHownik lunlgantka
/< H io i i to A l k u l i i n u .'i'i<'/i'< / 7.
7, Uk!ad pokarmowy
anic O 125°
ni. /ł'(//wj<)W()-U(/ovły
ni </ UIU :/OH v udu in.
iiośl;idkmvy \viclki

/*l»it» h i smak po/.ywienia wkładanego do jamy ustnej pohud/.a wyil/iclanic śliny. |»r/c>
»/ vi ui ns ti i |. podc/as ktcSrej /to/one ruchy je/.yka, ust, górnej i dolnej s/c/.eki ro/cln
k«ni> i mu-s/:ijji go /e śliną, która /apoc/ątkowuje proces trawienia węglowodanów i Wf
14. Biodro B (kolano wyprostowane) lflirłu \v; iiii c pokarmu w kierunku pr/elyku. Ślina wyd/ielana jest pr/e/. cały c/an. nic ""
il» H^l/i-iiia w/.magają ten proces. W jamie ustnej /najdujc się wiele gruc/.olów ślin
90°) prostowanie (nadwyprost) i
m. biodrowy zginanie 0-90°
13. Pobieranie pożywienia i powietrza Ryć. 14. Schemat układu pokarmowy
m. lędźwiowo-udowy
18. Kolano
m. prosty uda
zginanie O-130°
m. dwugłowy uda
m. półścięgnisty w. prostowanie 13(
półbloniasty

15. Biodro C

/H. napinający powięź szeroką przywodzenie 0-20


m. pośladkowy średni m. m. przywodzący długi 19. Kostka A
pośladkowy mafy m. przywodzący krótki zgięcie podeszwowe
m. przywodzący wielki 20° m. trójgłowy łydki
w. łonowy
zgięcie grzbie
towe 0-20°
m. piszczelowy
przedni
odwodzenie 0-45 m. strzałkowy
trzeci

16. Biodro D (kolano zgięte) woreczek


po/ywienie żółciowy
dwunastnica

okrężnica wstępująca
30°

45 45°

skręt do wewnątrz 0-45° skręt na zewnątr/. O 45° ruch do wcwnątr/. ruch na zewnątrz
;;j. /Kis/;i(/A'oivy muły O m. firuszkownty wyrostek r»h»c/kowy
O *0° O 20°
ni n:ipin;i;;/«.•y powieś */.crok;i ln cj.woro£towy udu in /ti*/i/«'A'Mv;>ł/ix//ii m. stnuikowyitiugi
ni Niśni:i>.yy nórny ni ;»u/i/f/i>M v tylny ni. slr/.nłkowy krótki
•yiiolny m. strzulkowy tr/<\-i
V.
Ro/ró/niamy gruc/.oly ślinowe małe i duże. Do du/.ych, /wanych tak/e ślmiankttmi, nalc/y ślinił ii'1/u- końc/.y się w dwunastnicy K lwi Y pokium /ostanie doprowml/ony do tej C/CHCI
nka pr/yus/na, ślinianka podżuchwowa i ślinianka podję/ykowa. /wykle gruc/.oly le wyd/iela) (^iml.uiir hormonów pobiul/a wyd/icliutic Idgotlmr /asadowej /olei i płynu tr/ustkowcgn.
około l do 1,5 litra śliny d/iennie. Ślina zawiera glikoproteinę zwaną mucyną, która łącząc się, *w«*ii,ili/u|a. silnie kwaśny odc/yn soku tniwu-mu-^o mia/.gi pokarmowej. lvn/ymy
pokarmem ułatwia jego przeżuwanie i połykanie. Znajdujący się w ślinie enzym trawienny ptyz na ł«m»tkn\NV)'o i soków jelitowych ro/klacla|;| substancje odżywcze, /ótć wspomaga k%n proces j*
rozkłada skrobię i zamienia ją w maltozę; dlatego właśnie długo przeżuwany ryż ma słoc smak. łv*|Mcs/;imc emulgowania (twor/ema emulsji) llus/e/.ów. Następnie mia/.ga pokarmowi!
Wydzielanie przez gruczoły ślinowe hormonu zwynego parotyną ma związek z przemiz materii w *»«,t -K- ilo (elita c/czego, w którym kosmki ściany jelita, kilkakrotnie grubs/.e od skóry, we h )
kościach, zębach i tkance łącznej i wpływa na plazmę krwi oraz układ rozrodczy. ta tui..t,iiK |e odżywcze. Kosmki maja. ks/talt palców, mogą kurczyć się i ro/.ciągać il/ivki
ft»H<i* t mięsni gładkich jelita. Pod błoną śluzową i w każdym kosmku jelitowym y.najduji) HIV im*
Gardło /s ni.i krwionośne i limfatyczne, do których przenikają strawione i rozpus/.c/onc w v
ifcl.k.lmki pokarmowe. Tłuszcze przenoszone są przez naczynia limfatyczne kosmków. |*o/
Podczas przygotowywania pożywienia do przejścia przez przełyk w jamie ustnej dokonuje (ttlMMm |e odżywcze trafiając z naczynek włosowatych do żył wrotnych i wątroby, a nastyp
wiele skurczów mięśni. Podniebienie miękkie blokuje dostęp do jamy nosowej, krtań jest ui gAln.lu k i ;|/.enia przez żyły. Tłuszcze z małych naczyń limfatycznych przedostają się do wivk
siona, nagłośnia zaś przyklejona do korzenia języka i w ten sposób blokuje tchawicę, co umożlh **!,»:. i , | t i p i /e wód u piersiowego, głównego kanału układu limfatycznego. Limfa pr/eplywii AH
przejście pożywienia przez przełyk podczas procesu zwanego połykaniem. >.«!'.\ bi/.us/ncj, w górę do naczyń położonych pod lewym obojczykiem, pr/.e/. górn;| g itU, .t
pi awego przedsionka serca. Dzięki temu procesowi substancje od/ywc/e wchłonięte ||»|M. ' i.-
nkie rozprowadzane są po całym ciele.
Przełyk
Górna część przełyku, rurka o długości 25-30 centymetrów, zbudowana jest z mieś
Jelito grube
prążkowanych; dolna zaś z mięśni gładkich. W wyniku procesu zwanego perystaltyką, C2 l« t i! . < 1'rube, składające się z kątnicy, okrężnicy i odbytnicy, jest to długie ( l . S r ^H^M M,u
ruchem robaczkowym, pożywienie przechodzi przez przełyk do żołądka w ciągu kilku sekui /ynie, do którego przechodzi zawartość jelita cienkiego. Do tego momentu wiv tM>'»« M. n
Płyny wlewane są bezpośrednio do żołądka. ~--^ odżywczych znajdujących się w miazdze pokarmowej /ostaje j u / wentom |p».»n.. M ]elita
grubego, zwykle o bardzo płynnej konsystencji, stanowią nie strawione skl IM*/ !
>.•/«-stałości soków trawiennych. W miejscu, w którym jelito grube h|c/y się / jelitem c n
Żołądek Hn*k|«lu|f MC wyrostek robaczkowy, który bywa przyczyną choroby znanej pod na/wij /M\
l^ioąik.i robaczkowego. W jelicie grubym miazga przesuwa się / okrę/nicy wslępujn
Żołądek jest największym organem układu pokarmowego, o pojemności od 1,5 do 2 litrc Wli\</iitv\ poprzecznej i okrężnicy zstępującej, a stamtąd do okrężnicy esowatej. Trann|
Leży ukośnie od góry i strony lewej ku dołowi i stronie prawej w okolicy nadbrzusznej i podżebi •MM/^I / ii-ilnej części jelita do następnej sterują zastawki. W miarę przesuwania się min/gi §)*
lewym. Przejście przełyku w żołądek zwane jest wpustem żołądka; zaś przejście żołądka w nvt k. iiisvstcncja staje się półstała, dzięki redukcji płynów. W okrężnicy esowatej nastcpi *
nastnicę - odźwiernikiem. Wewnętrzna powierzchnia żołądka wydziela sok żołądkowy, w skh i»-tlukc|a płynów i formowanie kału, który przesuwany jest ruchem robaczkowym do n i)M/<
którego wchodzi kwas solny, sole mineralne, niewielka ilość białka oraz enzymy trawienne: 4 syna, / mimowolne skurcze prostnicy i rozluźnienie odbytnicy kał wydalony /.ostaje na /e\
chymozyna i lipaza. Proces wydzielania soków trawiennych przez gruczoły żołądkom iyii.iliYka jelita grubego jest zwykle najsilniejsza po śniadaniu. Jeżeli zostanie /abur/.o

C
pobudzany jest przez błonę śluzową odźwiernika. Rozłożenie pokarmu w żołądku na półpłym l»im hoil/.i / okrężnicy esowatej do prostnicy i następuje obstrukcja. Shiatsu reguluje
masę trwa około dwóch lub trzech godzin. Ruch robaczkowy stopniowo przesuwa półpłynną: do IIM substancji odżywczych w jelicie oraz proces trawienia.
odźwiernika, a stamtąd do jelita cienkiego. Wydzielina błony śluzowej zabezpiecza ścij żołądka
przed silnym trawiennym działaniem pepsyny. Stres lub inne zaburzenia krążenia ki ISnk/as całego procesu rozwoju od
uniemożliwiają wytworzenie przez błonę śluzową odpowiedniej ilości wydzieliny, co bywa pr czyną Działanie dłoni i palców stadiów prymitywnych do
strawiania ścian żołądka. Wrzody żołądka są skutkiem takiego stanu. /tcchnicy/.owancj < /tieji c/lowiek polegał
na swoich rękach. Wrą/ z potęgą myślenia i rozumowania n /ilolności dłoni i palców
odróżniały człowieka od innych zwierząt. Ludzkie ręce lo V/vine narzędzie pracy;
Jelito cienkie umożliwiły człowiekowi przystosowanie się do wszystkich ro fcfcluuk od prostych
c/ynności nabierania wody do picia i pobierania jcd/cnia ( nar/ęd/i do ro/palania ognia,
Jelitem nazywamy najdłuższą część przewodu pokarmowego, ro/.poc/ynającą się od żołądki uprawy ziemi, polowań, przechowywania źywr kt>i/ysiania / niezmiernie różnorodnej
kończącą odbytem. Jelito dzieli się na dwie odmienne części: jelito cienkie i jelito grube. Jeltf techniki naszych c/asów. Nacieranie, uc bolących c/c^ci ciała to jeden /.e sposobów
cienkie rozpoczyna się od odźwiernika żołądka i kończy ujściem do jelita grubego, położonym wykorzystania tych nar/ądów. 7v
prawym dole biodrowym. W jelicie tym rozróżniamy lny odcinki: dwunastnicę, jelito czcze i j<
i mlo lub mięśnie skórne, by po/być się pasożytów, klórc c/.!owick może /. Ryć. 17. Paznoktoó nkóiy. / której bier/e swój piH/ntek pw/nol
M.ilpy, istoty najbliżej spokrewnione /. człowiekiem, mają pieciopalc/aslc te^'. •> jednak i( ki to macica paznokcia; w tym miejscu pa/nok
n ik i s;| mniej rozwinięte i pr/c/. (o dłonie mniej zręczne. Lud/ki kciuk wyposażony /ostał w sj u-m losnie (od 0.1 do 0,14 milimetra d/iem
ośmiu mięśni, który umożliwia jego pr/eciwstawne położenie w stosunku do po/ostaiych pj cow Białawy półksiężyc u podstawy pn/nok
ora/, poruszanie. U d/.ieci system ten nie jest w pełni wykształcony, a zręczność manualna j{ zwany oblączkiem, to świeżo wyprodukowi
owianie/ona do e/.asu osiągnięcia dojrzałości. jeszcze nie stwardniała substancja pa/i ci owa.
Budowa dłoni i palców Ryć. 15. Odcisk palca
p.i/nokcia Zmiany patologiczne
Nieowłosione wewnętrze części rąk nie krawędź trzon paznokcia 1. Paznokcie trzcinowate. Rowkoi
posiadają gruczołów łojowych i pokryte są
wgłębienia w paznokciu są nastepnti
drobnymi liniami papilarnymi (ryć. 15) korzeń
paznokcia
niedożywienia na podłożu psychic/i
składającymi się ze warstwy ziarnistej i ścianka
warstwa ziarnista
paznokcia niedoboru witaminy A lub d/.ial
rogowej, które zbudowane są z tkanki
chemikaliów (takich jak aceton czy lakic
łącznej. W warstwie rogowej znajdują się macierz
ujście gruczołu pa/nokcia _ paznokci).
ujścia gruczołów potowych. Układ tych potowego obrąbek
warstw skóry sprawia, że dłoń jest bardzo
warstwa 2. Paznokcie łyżeczkowutc. Stan, w k d
wrażliwa i umożliwia podnoszenie i trzy-
rogowa centralna część paznokcia zapada
manie przedmiotów bez upuszczania.
Spowodowane to jest egzemą lub nicdoht
l a k zwane wzniesienia dotykowe na k
żelaza we krwi.
łabach palców i międzypalcowe - podobnie
j a k wzniesienia dotykowe łokci - są bard/o
wrażliwe. Podczas terapii shiatsu wrażliwe
na zmiany temperatury elementy na \ I'ii7tiokcie hipokratyczne. Stan, w którym końce paznokci zarastają końce palców i
wzniesieniach dotykowych pozwalają iifki iowe, spowodowany otyłością opuszków i zgrubieniem koryta, co zwią/.anc jcsl /. clu»i
terapeucie ocenić temperaturę skóry pacjenta. |»hu . oskrzeli, dziedzicznymi chorobami serca i sinicą.
Ciałka Meissnera dostarczają bodźców
dotykowych, ciałka Ruffiniego bodźców
zimna, ciałka Krausego bodźców ciepła, kłąby palców
Pięć podstawowych zasad zachowania dobrego
ciałka Pacciniego poczucia ucisku, a wolne zdrowia i długiego życia
zakończenia nerwowe bodźców bólowych.
Wszystkie odgrywają ważną rolę w terapii, IMłtiY.cnic uporządkowanego trybu życia z przestrzeganiem pięciu opisanych poni/cj ;
umożliwiając ocenę napięcia mięśni ciała i regularne stosowanie zabiegów shiatsu pomoże uczynić życie dłuższym i przyjemniej*
jego temperatury. Doświadczony terapeuta,
który ma miękkie i sprężyste dłonie, jest w Prawidłowa dieta
stanie na podstawie dotyku ocenić nawet DICI.Ipolegająca najedzeniu wszystkiego, co smakuje, w nieograniczonych ilościach wy
najsubtelniejsze zmiany fizyczne.
Niezależnie od urozmaicenia diety należy zachować równowagę między spo/ywii Mumiami.
Paznokcie Najważniejsze jest zapewnienie organizmowi odpowiedniej ilości t r/och pt składników
Paznokcie zbudowane są z przetwo- pokarmowych dostarczających energii: białek, tłuszczów i węglowodi na prowadzenie
r/,onej substancji rogowej nabłonka skóry, aktywnego trybu życia. Ponadto należy włączyć do ilość soli mineralnych, wody oraz
która przybiera formę cienkich, płaskich witamin potrzebnych do trawienia poknrr iany ich w energię.
płytek. Jeden koniec stanowi krawędź Nawet przy zbilansowanej diecie ciało musi być zdolne do trawienia i wchłaniania p |»Vw,
paznokcia, drugi jego korzeń, wyrastający k lorę przyjmuje, /apcwnij sobie ustalone godziny posiłków i odpowiednie ilości po/y* |Mliulnie
/c skóry palca. Wewnętrzna strona paznok- przeżuwaj jedzenie. Śniadanie to konieczność, choćby składnio się 7. niewielkiej ||t wyiu)kt>
kłąb kciuka odżywczego pożywienia. Ponieważ organy trawienne są poląc/onc /. ncrwm •win, /.e stres
cia /budowana jest / /urodkowcj warstwy emiKJonnlny może /.abur/.yć funkcjonowanie układu pokarmowego, a
/rogowacialcgo naskórka i nazywa się kory-
tem na/nokcia. Wcwnclr/na warstwa
spowodować jego us/kod/cnic. u nik aj pr/y pożywianiu się napięć, jcd/ /iiwn/c powoli, w milej Odpowiednie ćwiczenia
spokojnej atmosfer/e. I. ,!n\m / najbard/iej skulu/nyi h tpoiohou /.u howama dobrego sianu /.drowia |esl
/ahieg shiatsu na ohs/ar/e hr/us/nym wspomaga funkcjonowanie żołądka i jelit, stymuli jąć M I N u.ime- odpowiednio dobianyih iSMi/ni, lubiących połąc/eniem pracy, spoilu i te
trawienie i wchłanianie substancji odżywczych. Zabieg ten można wykonać samemu. Jmnl/ir o d n a j d uj ą sens życia w poświęcaniu się u/ylcc/nym, celowym zajęciom, a w d/isie
t»«M< h.im/owanym świecie daje to mało oka/.p do pre/entowania żywotności. Praca /ostali |
imiMi\/owana do tego stopnia, że lud/.iom po/ostaje niejednokrotnie tylko wykonywanie i
Odpowiednia ilość snu itf««MiN.li. powtar/ających się czynności. Środki transportu stały się na tyle dogodne, /o
Człowiek przesypia jedną trzecią część życia, gdy każdej nocy poświęci na sen osiem godzi| ttf)*.i|.i nóg o wiele rzadziej, niż powinni, i nawet nad łagodnie wspinające się w
Odpowiednia ilość snu jest ważniejsza dla odzyskania sił niż jakiekolwiek leczenie. Bez względu; to,
jaki tryb życia prowadzi człowiek, dopóki ciało nie śpi, jego organy funkcjonują, a miesi
znajdują się w stanie napięcia. Podczas snu organy i nerwy mózgowe odpoczywają, mięśnie rozli niają
C i«-iłkL u l a j ą windy i schody ruchome. Nie można się więc dziwić, że w takich
warunkach lu< * k u j f odpowiedniej ilości ruchu, przez co zanika żywotność ich mięśni.
Dlatego joging H |il popularny wśród ludzi, którzy chcą zażywać odpowiedniej ilości ruchu
się, pomagają ciału odzyskać siły i odświeżyć się przed przebudzeniem. lub stracić Irot «l/c Nie posuwając się aż tak daleko, podobne rezultaty można osiągnąć po
Istnieje kilka rodzajów snu. Ideałem jest zapadnięcie w sen krótko po położeniu się sp8 prostu c h l i c/.ęściej poruszając ciałem. Szczególnie korzystne są spacery, podczas których
następnie pogrążenie się w głębokim śnie i pozostanie w nim, dopóki nie nastąpi stopniowe pi pobu
budzenie. Proces ten można porównać do lotu samolotu, który startuje, osiąga pewną wysokc
pozostaje na niej przez dłuższą część podróży, a następnie stopniowo obniża się aż do miejs
lądowania.
C k i .|/cnie krwi w kończynach, co usuwa uczucie rozleniwienia spowodowane brakiem r
n u l t i ł ważne jest wykorzystanie w pełni skłonów, skrętów, sięgania i podnos/.enia jako
w wykonywanych podczas codziennych zajęć.
Każdy człowiek ma sny, chociaż szybko się je zapomina. Faza snu, w której pojawiają się / p u n k t u widzenia terapii shiatsu chciałbym zwrócić szczególną uwagę na ćwic/.ema w.
nazywana REM (gwałtowne poruszenia gałek ocznych), jest mniej pożądana niż głęboki Małe dzieci, które nie ćwiczą tych części ciała, nie rozwijają odruchów zapobiegaj Imm-uiom
Nadużycie alkoholu powoduje stan, który jest na poły snem, na poły zatruciem. Człowiek pijz nie podczas upadków. Poruszanie dłońmi i palcami rozwija nerwy ruchowe i po l odruchów
śpi normalnym, regenerującym, głębokim snem i przeważnie nad ranem cierpi z powodu ks samozachowawczych rąk i nóg. Polecam zachęcanie dzieci uc/.cs/c/ający
Nie ulega wątpliwości, że „kto rano wstaje..." ma wpływ na długowieczność. Tempo współc
nego miejskiego życia utrudnia stosowanie się do rady zawartej w tych słowach. Niemniej jedr | |lfivss/vch klas szkoły podstawowej do regularnego wykonywania shiatsu. Shiastu mające n •f
IM. u iiicnie oczu i zębów jest szczególnie korzystne, ponieważ związane z tym ćwic/.enia v ów
dobrze jest wstawać wcześnie, cieszyć się świeżym powietrzem, zanim wypełni się ono spalina mają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Ruchy dłoni związane / malowu iim-m, grą
codziennego ruchu ulicznego. Zachowanie pełni życia wymaga połączenia głębokiego oddychs na fortepianie lub robótkami ręcznymi mają korzystny wpływ na zdolność my ||«»/umowania.
świeżym porannym powietrzem, dużej ilości świeżego powietrza z odpowiednią dietą, głęboi
sem i regularnych zabiegów shiatsu.

Prawidłowe wydalanie śmiech


Jelito grubre powinno oczyszczać się raz dziennie, najlepiej bezpośrednio po śniadaniu, Śmiech jest unikatową cechą człowieka. Naturalnie uśmiechnięta twarz wygląda przyju mc.
wyrobieniu takiego nawyku układ pokarmowy będzie funkcjonował prawidłowo i wszystkie si / fizjologicznego punktu widzenia śmiech jest bardzo zdrowy. W przeciwieństw i» /lość lub
stancje odżywcze będą łatwo wchłaniane. strach powodują patologiczne napięcie organów wewnętrznych. Ruchy pr»
Ilość i rodzaj spożywanego pokarmu wpływają na ilość i rodzaj wydalanych odpadł modowane śmiechem pobudzają czynność serca, krążenie oraz pracę żołądka i jelit. Poi •» h
Nadmiar trudnych do strawienia pokarmów jest z reguły przyczyną obstrukcji lub "biegunki. St pomaga regulować pracę gruczołów dokrewnych. Choroba uniemożliwia lub ulrucin hiK1
psychiczne także mają wpływ na funkcje wydalnicze. piękny uśmiech.
Aby cieszyć się dobrą formą, należy regularnie spożywać niewielkie ilości pożywienia i Mięśnie twarzy, jarzmowe i policzkowe, znajdujące się po obu końcach ust, nadają uśmic
d/iennie rano stosować shiatsu na obszarze brzusznym. Po przebudzeniu się, leżąc w pozycji j lił/. Dotykanie tych okolic u malutkch dzieci sprawia, że uśmiechają się one w niewinny,
plecach, trzeba uciskać wolno każdy ze wskazanych punktów brzusznych przez trzy do sekund. liy sposób. Sztuczny, wymuszony śmiech prezentowany czasem przez lud/i zwykle r
Ucisk wykonuje się powierzchnią dłoni. Druga dłoń powinna spoczywać na dłoni ucij jącej. r / y nieprzyjemny wygląd.
Zabieg należy powtórzyć tyle razy, ile wydaje się konieczne, a następnie zastosować delii ny ucisk H/c/ery śmiech, jakby wydobywający się z dna brzucha, czyni życie przyjcmniejszyn
trzema palcami na okrężnicę esowatą, aby zapobiec obstrukcji. Codzienne powtar„ /.abicgów stare przysłowie: „Śmiech jest bramą do szczęścia", inne zaś zapewnia: „Śmiech odml as
przywraca apetyt, poprawia trawienie i reguluje defekację. Ponadto /apobiega obstrul u osób /.e postarza".
skłonnościami do tej przypadłości.
Ryć. 18. Śmiech odmładza, grymas postarza. l«v*Mi»\vitt.'.i mchowej, /.a wrót y głowy w po/ytp »i«»|'i» »'l. okresu k l i m a k t e n u m

m. marszczący brwi Rdzeń przedłużony


/espól ir/i|sawki, krwawienia / nosa, ciężkość głowy, bóle głowy, nerwice, bezsenność, bi

m. jarzmowy m.

śmiech owy
m. podłużny nosa
m. opuszczający kącik ust
(czworoboczny wargi dolnej)
Kiedy śmieje się twarz, Kiedy marszczy się twarz,
śmieje się także żołądek. marszczy się żołądek.
żołądek

żołądek

(iłowa
bóle głowy, migrena, ociężałość, bezsenność, nerwice, niedożywienie włosów i skóry czaszki, łys nie
plackowate, nerwobóle potyliczne

Twarz
okresowa krótkowzroczność, nadwzroczność, zez, ptoza, astenopia, blokada nosa, zapalei /atok,
t i k i nerwowe, nerwobóle, bóle zębów, ślinotok, paraliż twarzy, łuszczyca

Przedni obszar szyjny


choroby serca, bezsenność, ból zębów, niedokrwienie mózgu, zawroty głowy, wrodzony k] mięśni
s/y i, zespół trząsawki, stwardnienie tętnic, dolegliwości związane z klimakterium, chwianie
równowagi ruchowej, czkawka

Roczny obszar szyjny


/cspół tr/ąsawki, stwardnienie tętnic, migrena, zawroty głowy, dzwonienie w uszach, upośledzei
słuchu, choroba lokomocyjna
/ i / m nh.\zdr \z\'/n\'
N /- M MIMSĆ , stwardnienie tylnie, bóle ^!t»wv. mipi-na, nerwobóle potylic/.ne, /.espól ti/;\sawki

f J/M/ł/r midłopatkowy
*mvMir i.uniona, utrata apetytu, nerwobóle ramienienia, zgaga
i »m-.ii,i lewa) choroby serca, /abur/enia żołądkowe i jelitowe, choroby tr/ustki
fi if.M i.i piawa) gastropto/a, dolegliwości wątrobowe, kamienie żółciowe

CMt^/r międzyłopatkowy
*nm,i oskr/clowa, choroby układu oddechowego, zgaga, nerwobóle międzyżebrowe, u t r a t a a| im
ikt/ ywicnie kręgosłupa w rejonie piersiowym
Itii.-n.i U-wa ) zaburzenia żołądkowe i jelitowe, dolegliwości trzustki, choroby serca tłti.-
n.t (trawa) dolegliwości wątroby, kamienie żółciowe

Ob\?<ir podłopatkowy
t « k i / \ i a , dolegliwości nerkowe, zaburzenia nadnerczy, obstrukcja, biegunka, postr/ały, pr/c bn, t t|
ysk(')w międzykręgowych, rwa kulszowa, lordoza, skolioza, moczenie nocne Ikm.i strona)
zaburzenia żołądkowe i jelitowe, choroby trzustki ||n,m.i strona) dolegliwości wątrobowe, kamienie
żółciowe

|*u» miednicowy
n»l»»tnikcja, zaburzenia jelitowe, przemarznięcia, nagromadzenie podskórnej tkanki UUS/.CA
ln»'łtunka, postrzały

krzyżowy
ści prostaty, choroby pęcherza moczowego, moczenie nocne, nieregularne mcnslni ja,
brak pobudliwości płciowej u kobiet, zaburzenie wydzielania hormonów plciow]

Ofazar pośladkowy
kuls/(twa, impotencja, zmęczenie nóg, hemoroidy, dreszcze

f Namikoshiego
lMc>|{unka, obstrukcja, rwa kulszowa, lumbago, zmęczenie nóg, przepuklina dyi HHft l /y
kręgowych, nieregularne menstruacje, bóle menstruacyjne, dreszcze, dolegliwości worc fcMuowcgo,
moczenie nocne, nadczynność gruczołu prostaty, impotencja,oziębłość, pr/.cdwc^ f|rtkulacja

fańczyny dolne
iw« kuls/owa, /.męc/enie nóg, dres/c/c, ból kolan, obr/ęk nóg, beri heri, ro/ciiigni^ic Act
Ałlnllesa, dolegliwości nerkowe, moc/enie nocne, reumaty/.m, /.wichnięcie stawu hiodrov
iml.iwa stopa
Choroby, których NIE WOLNO LECZYĆ
metodą shiatsu
1. Choroby przewlekłe

2. Zapalenie opłucnej, zapalenie otrzewnej, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapaleni^


miedniczek nerkowych, zapalenie trzustki, wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy, marskoi
wątroby, białaczka, skręt kiszek, zwężenie jelit, rak

3. Wysoka gorączka poopercyjna, ogólne fizyczne osłabienie, stany zapalne skóry

Środki ostrożności
1. Nieodzowne jest dokładne zapoznanie się z podstawami terapii shiatsu.
2. Ustabilizowanie ucisku wymaga opanowania pozycji przyjmowanych przy zabiegach.
3. Terapeuta musi mieć równo przycięte paznokcie i umyć ręce przed każdym zabiegiem. Podstawowe zabiegi
4. Ważne jest też, by przed zabiegiem oddychał głęboko, uregulował oddech i skoncentrował sij
5. Pacjent przed zabiegiem powinien się wypróżnić oraz odprężyć fizycznie i umysłowo.
6. Zabiegu nie należy rozpoczynać wcześniej niż po trzydziestu minutach po posiłku pacjent^
kiedy jego żołądek nie jest jeszcze pusty, ale i nie przepełniony.
7. W sytuacji gdy przypadłość pacjenta (np. zwichnięcie stawu, przepuklina dyskc
międzykręgowych, hemiplegia czy ciąża) uniemożliwiają mu swobodne poruszanie ciałer
zadaniem terapeuty jest dostosować swoją pozycję do jego pozycji i regulować intensywne
ucisku.
8. Punkty ucisku muszą być dokładnie określone. Od samego początku nacisk powinien mii
odpowiednią siłę i nigdy nie może być zbyt silny.
9. Czas trwania sesji terapeutycznej mieści się w granicach od trzydziestu minut do jedr
godziny i należy go dostosować do wieku, płci, objawów chorobowych i ogólnego stanu org
nizmu pacjenta.
10. Terapeuta powinien przeprowadzać zabieg z całkowitą uwagą i poświęceniem.
K>soby uciskania

Ucisk kciukiem Ryć. 1. Prawidłowe wykonywanie ucitku


pomocą kciuka
|*'łi.i/.ino na r ys unku l, krótki i gruby Staw łtfcztjcy kość śródreczti 2 bliższym
lekko wygięty. Kiedy fe\l ini/iiety, niożmi
ii /i'ihl,.\v.my jest /. palic/ka bliższego i opuszką kciuka. /
'*'!£". im- posiada paliczka środkowego,
•vl / i w sktad pozostałych palców, i
dobrze rozwinięta opuszka oraz ii-
umięśnienie sprawiają, że kciuk IM?- /«.--.t
u-1 używanym palcem w terapii
**» MOA- on działać ze stosunkowo
•»» n.u d k i e m na większe powierzchnie
l'"h.u l i o spora powierzchnia mięsistej
nio/liwia szersze rozłożenie recep-s k
owych skóry, co zwiększa zdol-
1 /'-l, |. >Wr.
pionowy ucisk
u n i k i niektórych ludzi w naturalny opuszką kciuka
k i
l> /,'m.i|.| się w stawie międzypalicz-
i»k |i->i to t a k zwany typ miękki (ryć. / /* kość
śródryeAi
MH IV h /dolność taka nie występuje -IH ,
/" paliczek bliższy
II I \ i y p twardy (ryć. 3). W shiatsu
paliczck dals/.y
* \ko i n i |e się za pomocą opuszki kciu-^ /W»t/<f/r crim p
l » i / \p . u l k u t yp u miękkiego ucisk nie IM /»<m//i/M' :nii/ifo*<
M' futlnifitiu. kinu
ii b \ i stosowany za pomocą stawu »'ł?«- iiniotllHlti kunlni,
M <j/i/r mlikii ktti
p.ilicz.ek bliższy z dalszym (staw
IV p . i ln / k o w y ) ; w przypadku typu
Ryć. 2. Typ miękki
tey<» n i f powinno się uciskać opuszką N
\V pierwszym przypadku pełny ucisk M staw
k o u k a wywołuje u pacjenta przy- międ/ypalic/.kowy
< > il v /u u a; w drugim przypadku zaś .- i
bardziej pobudzające wrażenia. l a k
terapeuta nabiera wprawy, HIV , kiedy
używać miękkiego, przy-uusku, a kiedy
jak na przykład » l k u paraliżu i
stwardnienia mięśni Nie naciskać stawem ntletl:yintllcskowvttt
• mocniejszy ucisk.
Ryć. 3. Typ twardy
Nie naciskać opuszką kciuka.

zakończenie palic/.la
dalszego (płytk;
paznokciowa)
•IN

Ucisk jednym kciukiem Ryć. 4. Ucitk jednym kdukicm Ucisk dwoma palcami Ryć. 7. UcUk palcem wtkan i
przeciwległym kdul
Ucisk wykonywany kciukiem prawej lub lewej palcem wskazującym i przeciwka palce
dłoni, pozostałe cztery palce spoczywają lekko ukiem wska/uj;|cy
na ciele pacjenta i służą jako podpora (ryć. 4). upiis/.ki kciuka i palca wskazującego mr|
d ł o n i w odległości zbliżonej do lej, ' K . i / a n o
na rysunku 7, terapeuta uri sk /a pomocą
obu palców. Ten
i, k u stosuje się podczas zabiegów na |k i
sióp.
Ryć. 5. Ucisk dwoma kciukami
palcem środkowym kciuk
ującym
lic palca środkowego kładziemy na »iu MI Ryć. 8. Ucisk palcem środl i
p ak a wskazującego tej samej dłoni. M |. wskazqjącytn
'/ CMIC palców (ryć. 8) umożliwia stały i«|
Mis/k;| palca wskazującego. Ten rodzaj
u M..sti|i- się pr/y wykonywaniu zabiegu po
Hi«'it u h nosa.
Ryć. 9. Ucisk lewym palcem środkowym
Ucisk dwoma kciukami na prawy palec środkowy

Łączymy kciuki obu dłoni tak, aby ich zewnę


krawędzie stykały się lekko, a odchylenie
pozostałych palców nie przekraczało 30 st
(ryć. 5). Pozostałe cztery palce pozostają złą
Uciskamy obydwoma kciukami jednocześnie.

Ryć. 6. Ucisk kciuka na kciuk lewym palcem środkowym na


palcu środkowym Ryć. 10. Ud*k otwartymi pa
Ucisk kciuka na kciuk lewego palca środkowego kładziemy na u środkowym ł wikitt
prawego palca środkowego. Uciskamy
Opuszkę lewego kciuka kładziemy delikatnie na bytlwoma palcami (ryć. 9). (Odwrotnie
paznokciu prawego kciuka (odwrotnie w przy- ią palce osoby leworęczne). Takie
padku osoby leworęcznej), tak aby każdy kciuk palców pr/yjmować można podczas IN
odchylony był od pozostałych palców o 30 stopni, nhial.su tylko na rdzeń przedłużony.
jak przy ucisku dwoma kciukami. Prawy kciuk
umieszczamy w punkcie terapeutycznym i Otwartym palcem wskazującym
uciskamy obydwoma kciukami jednocześnie
(ryć. 6). Nie należy zbyt mocno naciskać kciuka 4fo<lkowy i wskazujący jednej ręki
górnego, ale ciężar ucisku nie powinien spoczy- p«ul kątem, jak pokazano na rysunku
wać tylko na kciuku dolnym. urny równocześnie obydwoma palcami,
nalcow stosowane w lec/.eniu obu stron
3. Ucisk trzema palcami Ryć. 11. Ucisk tranu palouni Ryć. 15. Ucuk dłonią na dłoń Ucisk (skrzyżny) dłonią na d!o4
li/y ma my ra/cm palce obu rijk. lewi
Trzymając trzy palce razem, uciskamy klad/icmy na prawej dłoni (ryć,
równocześnie palcem wskazującym, środ- Odmiana tego polo/enia W]
kowym i serdecznym tej samej ręki (ryć. 11). umics/c/enia prawej dłoni sk r/y/m
Takie ułożenie palców stosuje się podczas pal- kątem prostym na wier/chu lewe)
pacji (diagnozy na podstawie badania (ryć. 16).
dotykiem) i przy indywidualnym stosowaniu
shiatsu na jeden punkt. Ucisk dłońmi
Dłonie trzymamy płasko i równolegl
4. Ucisk kciukiem i czterema aby stykały się krawed/iami kc (ryć.
palcami otwartej dłoni 17), i uciskamy obydwoma jcdnoc,
H yc 16. Skrzyżny ucisk dłonią na dłoń Ułożenie to stosuje się pode/.a s /mień
Kciuk i cztery palce tej samej ręki skierowane drgającego ucisku na br/uch.
w tę samą stronę trzymamy razem z lekkim
odchyleniem między kciukiem a pozostałymi Ryć. 12. Ucisk kciukiem i czterema; Ucisk złączonymi dłońmi
czterema palcami. Taki układ palców pozwala otwartej dłoni Splótłszy sztywno wyciągnięte palce |<
uciskać jednocześnie kilka punktów (ryć. 12). drugiej dłoni, terapeuta uciska obyil
Stosuje się go w leczeniu okolic potylicy, łydek i nadgarstkami rówmxyeśnic (ryć, l K), IM
bocznej części szyi. to używane jest w uciskaniu okolic MC

Ucisk kłębem kduka fopt


promieniowo-nadgantkową)
Ryć. 17. Ucisk dłońmi Ucisk tą c/ęścią dłoni (ryć. 19) *U*UJf
brzuch i obs/.ar pachwiny, 11 lak>c im
nią górną c/ęść kolca biodrowego,

5. Ucisk czterema palcami otw* Ucisk kłębem łokciowo-


dłoni nadgarstkowym
Podczas leczenia okolic br/ucha c/v*Hlo je
Ucisk czterema palcami otwartej dłoni (ryć. się ucisk kłębem lokciowo-niu
wykonuje się bez pomocy kciuka. Stosuje się"' kowym(ryc. 19).
Ryć. 13. Ucisk czterema palcami naciskania okolic klatki piersiowej i rej<
otwartej dłoni międzyłopatkowego oraz w niektórych rodzajl
samodzielnie wykonywanych zabiegów shf
su. Ryć. 18. Ucisk złączonymi dłońmi
kłąb klub
6. Ucisk dłonią okolice nadgarstków kciuka \ •mul

Ucisk całą dłonią, opus/ką nadgarstka, opuj

Y
łokciowo-nadgarstkową ora/, powierzcl
nadgarstka.

Ucitk jedną dtonią DUM 1O


21 UcUk Macy 4. Ucisk ssący
Rodzaje ucisków ii odmiana ucisku, /wyklc wy
wancgo /.a pomocą, tr/ech palców l u h
1. Ucisk zwykły polegającego na ruchu cia.gna.cym, kt ór y
pominą odrywanie t k a n k i łijc/ne) od
Najszerzej stosowana metoda lekkiego, stop- skóni (ryć. 23). Ucisk stosowany w terapii br/u
niowo wzmacnianego, a następnie stopniowo
osłabianego ucisku. Każdorazowo trwa on od Ryć. 20. Ucisk zwykły
trzech do pięciu sekund (ryć. 20).
Ryć. 24. Ucisk plynny
2. Ucisk przerywany
Wykonując zabieg na określone miejsce te-
rapeuta najpierw lekko uciska punkt na skórze Ucisk płynny
pacjenta, a następnie, nie odrywając od niej
kciuka (lub innej części dłoni), rozluźnia ucisk. ly kciukami prawej i lewej dłoni, i|iU v
IKI /.miennym uciskaniu przez jedną do tłt Ryć. 25. Ucisk tkonoentrowm
Po tym wykonuje ucisk o średnim nasileniu.
Jeżeli w tym momencie przerywa zabieg, jest to wk u i u l każdego punktu położonego na
zabieg dwufazowy. W wersji trójfazowej ucisk kilku następujących po sobie punktów (ryć.
zostaje zwolniony po drugiej fazie, a następnie |»i/«-|śnc od jednego punktu do drugiego
stosuje się mocniejszy ucisk. Każdy ucisk trzy do pięciu sekund mv naturalnie i płynnie; dlatego też ucisk >il
powinien trwać od pięciu do siedmiu sekund. na/wany uciskiem płynnym.

[Ucisk skoncentrowany
Ryć. 21. Ucisk przerywany
nasilany ucisk wykonywany przez pięć tłumi
sekund. Po osiągnięciu wymaganej ucisk jest
stopniowo rozluźniany, ||tfM|H-uta nic ixl pięciu do siedmiu
dopuszcza do sytuacji, w której dotyka ciała
Ryć. 22. Ucisk wstrzymywany pacjenta. Następnie nile stopniowo nasila Ryć. 26. Udik drgąjąpy
ucisk. Ucisk ten powtór/.yć kilka razy.
Wykonuje się go kciukiem na kciuk.

od pięciu do siedmiu sekund drgający


tfclak kciukiem, trzema palcami lub dłonią
Ifftlony punkt przez od pięciu do dziesięciu
terapeuta wykonuje podczas zabiegu ruch
dłonią (ryć. 26). Istnieje kilka odmian
Htl«ku: ucisk jedną dłonią, dwoma dłońmi
3. Ucisk wstrzymywany Wttk dłonią na dłoń. Odczucia przenikające
fNKjcula c/.ynią ten rod/aj ucisku szczegól-
Ucisk dłonią, jednofazowy. W stałym nasiU rjemnym.
od pięciu do dziesięciu sekund utrzynu^jt 4f od pfccśu do d/jcsieuu sekund (ryć. i
Ryć. 27. Ucisk stymulujący wykonywany
dłonią 8. Ucisk stymulujący wykonywań]
dłonią
Palce należy tr/ymać blisko jeden drugiego i C8
dłonią przeciągać energicznie po ciele pacjen|
(ryć. 27). Obie dłonie mogą być użyte przemieni do
szybkich ruchów w dół. Można także umie jedną
dłoń na drugiej.

Fazy nasilania ucisku


Dotyk ucisku, musi go zmniejszyć. Intensywność się
Używany podczas diagnozowania palpa- między jednym a pięcioma kilogramami.
cyjnego. Metoda ta wymaga lekkiego ucisku
palcem na skórę pacjenta. Maksymalny nacisk
może odpowiadać najwyżej naciskowi stu
Ucisk średni
Chociaż początkowo stosowanie ucisku o U
Terapia całego ciała
gramów. intensywności może być przyczyną lekku
dyskomfortu dla pacjenta, stopniowo zacznie]
Ucisk bardzo lekki odczuwać ucisk jako przyjemny. Nacisk waha l
Od dotyku przechodzi się fazy bardzo od pięciu do piętnastu kilogramów.
lekkiego ucisku, a następnie powraca do etapu
dotykania. Ten rodzaj ucisku stosuje się kilka- Ucisk silny
krotnie na ten sam punkt lub przechodząc od Chociaż jest to najsilniejszy ucisk stoso\ w
jednego punktu do drugiego. Intensywność shiatsu, nie przekracza on przedziału
waha się od stu gramów do jednego kilograma, piętnastu do trzydziestu kilogramów. Nigdy]
powinien być dla pacjenta przyczyną niej
Ucisk lekki jemnych doznań, chociaż może powodować' w
Intensywniejszy niż ucisk bardzo lekki, lecz rodzaju umiarkowanego bólu, który można
nadal bardzo delikatny. Terapeuta musi zsyn- jako przyjemny. Terapeuta musi nai się
chronizować stopniowo wzrastający ucisk ze panować nad tym i powstrzymywać będący
swoim oddechem. Kiedy osiągnę maksimum przyczyną takiego przyjemnego bóluj

Ryć. 28. Fazy natężenia ucisku

dotyk O słaby 100 R lekki l kg irmini 5 kt oliw 15


silii
I (K )K l ks 5 kg 15 kg ku 3 30 kl
ilatsu na pacjencie
K>c/ywającym na boku

nt.t musi /.awsze rozpoczynać zabieg od lewej strony. Pacjent leży na prawym boku. j *\|
Mostowana. Lewa noga, zgięta w kolanie, spoczywa na prawej, a lewe kolanu t | li .
tlmiowy spoczywają na podłodze, co zapewnia ciału stabilność. Tułów musi byt. -in
około 60 stopni względem podłoża. Poniższe zalecenia dotyczą lewej strony ciul l*l»Myu
pacjent powinien położyć się na lewym boku, by terapeuta mógł zastosować / i s! n tnie
ciała.

szyjny l: Przedni obszar Ryć. L Tętnica szyjna


tarczyca
tętnica s/yjua
szyjny wspólna t c t w c a i/
pi/.yjmujc pozycję za plecami pac-k lv
K,i MC na lewym kolanie i podpierając \\CVMI\ll
\IVlMi» « i
łllonią, która spoczywa na podłożu k
l a l k ą piersiową pacjenta (ryć. 3). tt
kciukiem naciska lekko na pierwszy
11 Ottcry punkty przedniego obszaru

tchawica

trójkąt tętnicy
szyjnej

punkt przedniego obszaru szyjnego polo/oi


tętnicy szyjnej (ryć. l i 2) i wyc/uwa l
wyjncgo Pamiętając, aby cztery pozostałe palce p
dłoni nie uderzały twarzy pacjenta, przenoni
górną część bocznego obszaru szyjnego (bok i
lekko chwyta szyję kciukiem i po/.os(nli| ci
dłoni.
Ucisk, który nie powinien być silny,
delikatny, skierowany jest na wyrostki kr
mięsień Ryć. 5. UcUk M pnwdni obszar
Ryć. 4. Mięśnie i punkty ihiaUu mostkowo-- 3: Rdzeń przedłużony Ryć. 9. Rdzeń przedłużony i cztery punkty
na przednim obczarze szyjnym gnykowy wyrostek kolc/ynly
'•hnlkowcj c/.cści wgłębienia /wancgo bru/.dą tylnego obszaru szyjnego
nc i w hlędt
la, / naj duj ąc cgn się ho/pośrednio pod |
li/wi gu/.owatością potyliczną, położony
/lichw y pi/edlużony (ryć. 9). Leczenie tego lin
hs/;n pnlylu/uy
tio|k;|t
wymaga, aby terapeuta przyjął pozycję litą
tętnicy s/y| dla /abiegu 2. Podtr/.ymując lekko czoło tlą
iio| rd/cń pi/cdlu/(
„ punkty przedniego łlli»nii| prawej ręki, terapeuta kładzie na lii
obszaru szyjnego
pimllużonym skierowany do góry lewy
(i>v. 1 1 ) i podtrzymuje prawy boczny
przełyk */vinv pacjenta czterema pozostałymi tu
inivsicń mostkowo-- mięsień łopatkowo- tchawica tarczyca kierunek nacisku pi.iwej ręki. Ucisk na każdy punkt MI
ohojc/ykowo-sutkowy
-gnykowy \vc\vnetr/.ni tiwać pięć sekund i należy skierować hixvi
s/.yjnych; wykonywany ruch przypomina ciąg- żyła szyj na j (ryć. 10). Zabieg powtarza się Irtnic
nięcie w kierunku wewnętrznej strony mięśnia mięsień / Podc/.as zabiegu głowa pacjenta, i|
wo-obojc
mostkowo-obojczykowo-sutkowego (ryć. 5). l -sutkowy <tii>>n w pozycji bocznej, powinna MV
Icisk na każdy punkt powinien trwać trzy na poduszcze, co zapobiegać
zewnętr pi/esuwaniu.
sekundy. Zabieg należy wykonać na czterech żyła tylny obszar s/.yjny Ryć. 10. Ucisk na
p u n k t a c h przedniego obszaru szyjnego,
tętnica szyjna
polo/o nych na linii biegnącej wzdłuż wspólna [ 4: Tylny obszar szyjny rdzeń przedłużony (ttndfa)
wewnętrznej granicy mięśnia mostkowo-oboj- P' "vcję zalecaną dla zabiegu 3, tera-
c/.ykowo-sutkowego do punktu położonego tuż lld«l/u- prawy kciuk na pierwszym
pr/.ed obojczykiem (ryć. 2 i 4). Zabieg należy strony tylnego obszaru szyjnego, pi/yxiulkn
powtórzyć trzy razy. •Ilony rd/cnia przedłużonego (ryć. 9).
Zabieg 2: Boczny obszar szyjny kltttl/ic lewy kciuk na prawym kciuku i
Ryć. 7. Punkty bocznego obszaru szyjnego Pozostając w takiej samej pozycji jak obydwoma palcami przez trzy sekundy.
poprzednim zabiegu, umieszczając prawy jak My skierować na stronę przeciwległą
pokazano na rysunku 7, terapeuta rozf na linii twarzy (ryć. 12). Z kolei ucisk na
zabieg od pierwszego punktu położonej punkty 2, 3 i 4 tylnego . położone na linii
lewym obszarze szyjnym, bezpośrednio] dochodzącej p u n k t u boc/nego
wyrostek sutkowy wyrostkiem sutkowym. Nacisk wykonuj obszaru 16). Zabieg należy Ryć. 12. Ucisk szyi V
m. obojczykowo--m
kciukiem na kciuk (lewy kciuk na pazi Im l powtór/.yć (strzałka)
ostkowo-sutkowy prawego kciuka lub odwrotnie dla Ryć. 11
m. dźwigacz łopatki leworęcznych) i musi być skierowany pod
prostym względem powierzchni ciała (ryć. boczny obszar
grupa mm. szyjny
pochyłych 8). Zabieg powinien trwać trzy Wszystkie
m. czworoboczny cztery punkty bocznej powie szyjnej,
które biegną wzdłuż szyi po]
dochodzącej do podstawy ramienia i ot
tchawica
nadłopatkowcgo, powinny być uciskane sam
sposób, /abicg należy powtórzyć kilki Ryć. 13 Ryć. 14
Ponieważ ucisk kciukiem na kciuk stosuje
nowo, /, ci<;/arem całej masy ciała ten
/abicg ten Jem doxyć silny. / lego powoc
BUM! być do/owana /godnie /c
•i 19 /jibicf na punkde
Ryć. 16 nudlopatkowym
prawej dłoni mógłby dotykać twarzy pacjer
Jeżeli nie istnieje takie niebezpieczeństw
można położyć lewy kciuk na prawym. U(
skierowany zostaje na środek tułowia
wysokości wyrostka siódmego kręgu
siowego. Ucisk każdego punktu powinien ti
pięć sekund. Zabieg należy powtórzyć trzy n

Ryć. 17. Pozycja pacjenta nadłopatkowy

Ryć. 15 podczas wykonywania


zabiegu na punkcie /
Plecy nadlopatkowym jg 6: Obszar
punkt
nadłopatkou v
międzylopatkowy Ryć. 20
Zabieg 5: Obszar nadłopatkowy 1
- 60° iji-Mt po/ostaje w takiej samej pozycji jak przy Ryć. 21. Pięć punktów obszaru
Pacjent spoczywa w pozycji jak przy poprzed- rolni m zabiegu. Terapeuta klęka •iiolnio międzytopatkowego
nich zabiegach (ryć. 17). Terapeuta przesuwa przed łopatkami pacjenta. Pięć lliiów na
się za jego głowę i klęka na prawym kolanie. obszarze międzyłopatkowym il/y łopatką a
Prostując ramiona podtrzymuje ramię pacjenta kręgosłupem) położonych jest liiui biegnącej od
czterema palcami każdej dłoni. Równocześnie L/OU górnego rogu do niższego |tt łopatki (ryć. 21),
prawym kciukiem położonym na lewym równolegle do kręgosłupa. ,i prawy kciuk na
kciuku uciska punkt nadłopatkowy (ryć. 18- lewym, terapeuta uciska 11/y sekundy każdy
20). Lewy kciuk należy umieścić pod prawym, punkt, powtarzając l I r / y razy (ryć. 22).
gdyż w przeciwnym razie mały palec Podczas uciskania powinien być
wyprostowany i lekko hylony do przodu.
m. dźwigacz łopatki m. Ramiona również muszą wyprostowane, a
Ryć. 18. Kierunek uciskania punktu
nadłopatkowego (strzałka) nadgrzebieniowy
ciężar ciała ma spoczywać kciukach. Nie
wolno uciskać bezpośrednio łów (ryć. 23).

m. czworoboczny
Ryć. 22

punkt Ryć. 23. Zabieg n* otav


nadłopatkowy międzyiofMtkow:
łopatka
wyrostek siódmego
kręgu piersiowego

środek tułowiu
Ryć. 24. Dziedęć punktów obszaru Ryc.25.Ułointopd
podlopatkowego i lędźwiowego wykonywania abiegu
na obszarze podlopatkowym

0
0 Ryć. 30

O Zabieg należy powtór/yć dwa ra/.y (ryć, W)


zakończenie terapeuta uder/a prawą ill
wszystkie dziesięć punktów, od obszarze
podłopatkowym do obszarze lędźwiowym,
29. Cztery punkty ucisku dłonią /abieg nalc/y powu' dwa razy.
po lewej stronie pleców

iatsu na pacjencie spoczywającym na brzuchl


wa ig l: Obszar
potyliczny
Zabieg 7: Obszar podłopatkowy i ni spoc/ywa na brzuchu, opierając głowę |
lędźwiowy *»«łusAe, ramiona wyciągnięte do przodu, *•
Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji jak pod- /j? iv t e pod kątem 90 stopni. Terpeuta N n.i tylny obszar
e/as popr/ednich zabiegów. Terpeuta przysuwa prawym kolanie po lewej stronic pac- szyjny
sit; do wysokości pośladków pacjenta i klęka na li / ymaj ąc kciuki tak, aby ich zewnętrzne l/u-
lewym kolanie. Pierwszy punkt uciskania to piąty stykały się lekko, uciska trzy punkty iir na
p u n k t obszaru międzyłopatkowego. Punkty środkowej linii obszaru lylu /iu-j'0
polo/one są wzdłuż kręgosłupa, ostatni między (ryć. 31), od najwyższego do 'o. Ucisk na
p i ą t y m kręgiem lędźwiowym a stawem k każdy punkt powinien /y sekundy, a cały Ryć. 31. Punkty położone na obtzarze
zabieg należy 1»i/\v 11/y razy (ryć. 32). potylicznym, rdzeniu przedłużonym, tyto]
r/y/owy m (ryć. 24). Dla pierwszych dziewięciu obszaize szyjnym i na obazane nadJoptUan
punktów stosuje się ucisk przez trzy sekundy
dwoma kciukami, prawy pod lewym, powtarzany t
r/.y k rot nie (ryć. 25-28). Ostatni punk silnie
uciska się pr/ez pięć sekund w trzech seriach.
Następnie terapeuta przesuwa się do pozycji
pr/cd pośladkami pacjenta. Umieszczając lewą
dłoń na pośladkach pacjenta, prawą dłonią
uciska pr/e/ tr/y sekundy c/tery punkty polo/one
w/dlu/ kręgosłupa (ryć. 29).
kil Punkty ihiatiu Zabieg 4: Obtzar nadtopatkowy
M obtzmrmch krejothipa Pacjent usuwa podus/kę i palmie \
kiad/ic głowy i klatki; piersiowi) plii
podłod/e. Terapeuta pr/yjmuje po/yi
nerw nl/eniowy głow<i pacjenta i pr/ckrvcajł|c ciało pod
Ryć. 33 tylny obszar szyjny
Ryć. 35. Zabieg na tylnym Ryc734 kątem klęka twar/.ą do pacjenta. I\>chyl
obszarze szyjnym do pr/.odu podpiera się prawij o podłogę.
Ucisk kciuka i czterech pozostałych ' palców musi \ Zabieg 3: Tylny obszar szyjny Prostując lewe ramię ucinli punkt
posiadać takie samo natężenie^ ponadlopatkowy lewym kciukic 38 i 39).
Pozostając w takiej samej pozycji jak
Zabieg 2: Obszar rdzenia uprzednim zabiegu, terapeuta uciska pi Ucisk musi być skien>wany do tułowia
przedłużonego położone po prawej i lewej stronie tyli na wysokości wyrostka kole siódmego
Terapeuta uciska rdzeń przedłużony prawym i obszaru szyjnego, jednocześnie kciul i kręgu piersiowego, j ak f zabiegu dla
lewym kciukiem, przy czym lewy kciuk pozostałymi czterema palcami prawej < tego punktu w po/ycji boc/i 40 i 41).
powinien spoczywać na prawym. Pozostając w Lewa dłoń podtrzymuje głowę (ryć. Ucisk powinien trwać pięć *cl zabieg
takiej samej pozycji jak uprzednio, terapeuta Posuwając się od najwyższego z trzech punl w należy powtórzyć tr/y ra/y.
naciska lekko punkty położone poniżej punk- dół, terapeuta uciska każdy punkt przez
tów uciskanych w poprzednim zabiegu, na sekundy. Ucisk powinien być skierowany
przedłużeniu linii środkowej (ryć. 31). Nacisk obszar pod-
głowę w kierunku twarzy. Zabieg m łopatkowy i
na każdy punkt powinien trwać pięć sekund. powtórzę trzy razy. Uciski z lewej i z pr* lędźwiowy
Zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. 33). strony powinny mieć taką samą moc (ryć. 3'
Ramiona i plecy obszar grzebienia
górnego talerza
biodrowego obszar
Ryć. 36. Kręgosłup i okoliczne ^ krzyżowy
Ryć. 37. Głębokie mic
organy wewnętrzne
m. skośny m. prosty
głowy górny głowy tyln
m.skośny m. prosty s
głowy dolny tylny więks

ni. biodrowo-1
Ryć. 39
MI . \vielod/ielny -żebrowy Ryć. 41. Kierunek ucUku
m. najdłuższy] ' nadiopatkowefo
mm. d/\\ ;;j.ic/c . grzbietu _m. , Poprzeczny przekrój
kolcowy
żeber grzbietu
klatki piersiowej
•M* nl/cniowy
sióiliny krąg
\ piersiowy
przepona wątroba rdzeń kręgowy
śledziona
m. m,j współczulny zwój
popr nerwowy
nadnercza
nerki okrężnica wstępującav
okrężnica
moczowód m. czworoboc organy
lędźwi wewnętrzne
zstępująca
kątnica
żebro
okrężnica środek siódm
csowata tutowia pbrtk
pęcherz
:
•:" V-Mv::^r't':f' :% : -/HtłP"*' " v-
'«* :-':;'"'•• '-• •'-" : :-.••' ".'=-;
podlopatkowefo i lędźwiowego
Zabieg 6: Obszar podłopatkowy i
Ryć. 42 lędźwiowy
Po/.ostajac w takiej samej po/.ycji, tcriipculn j
suwa się w dół do wysokości pośladków pncjt W
tym pr/.ypadku tak/e stosuje się ucisk dw
kciukami (prawy kciuk pod lewym kciukiem;
opus/ki kciuków skierowane są do góry (ryć.
Punkt 5 obs/aru międ/ylopalkowego to puii
obs/aru podłopatkowego. Ucisk wykonuje
kilkakrotnie na d/iesięciu punktach, pocwy od
tego punktu do ostatniego, polo/onego <
piątego kręgu lędźwiowego. Punkty polo/oi na
linii równoległej do kręgosłupa (ryć. Uciska się
przez trzy sekundy ka/.dy punkt, H zabieg
należy powtór/yć t r/.y ra/y (ryć. 47 Za
trzecim powtór/eniem uciska siv silnie r pięć
Ryć. 43 sekund dziesiąty punkt, te/ tr/.ykrotnie.
Zabieg 5: Obszar międzyłopatkowy
Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji Ryć. 47 Ryć. 48
przy poprzednim zabiegu. Terapeuta klei
prawym kolanie po lewej strome pacjenta i
biodra. Natępnie prostuje ramiona w łokc
Lewy kciuk umieszcza pod prawym i wyk<j
ucisk obydwoma kciukami jednocześnie po*;
na wszystkie pięć punktów obi
międzyłopatkowego na linii równoległe
kręgosłupa, począwszy od najwyższej
kończąc na najniższym punkcie (ryć.
Ciężar ciała terapeuty spoczywa na pac)
dzięki wyprostowanym łokciom.
Ryć. 44
wykonuje się przez trzy sekundy na każdy i
powtarza trzykrotnie. Należy uważać
ucisk nie był skierowany bezpośredni^
łopatkę lub na krąg, lecz na obszar poi Ryć. 49 Ryć. 50
nimi, równoległy do kręgosłupa, to znać
prostownik grzbietu (ryć. 45).

Ryć, 45. Uciskanie obszaru


międzyłopatkowego

łopatka
Ryć. 51. Mianie nóg i nogi 7: Obszar
biodrowy
imvu)i|c się w kierunku stóp pacjenta, wyko-lii|i|i
ucisk kciuka na kciuk, terapeuta ut ł r/y
punkty polo/one na linii biegnącej IV »u!
obs/.aru kr/yżowego w kierunku pasa (ryć. 53).
Ryć. 52. Nerw kulszowy, Nacisk na każdy punkt mai trwać tr/y
nerw goleniowy i sekundy, a cały zabieg powtór/.yć trzy razy
wi^/adło biodrowe tylne mięśnie nogi
-piszczelowe (ryć. 54-56).
głowa boczna
m. czworogłowego Ryć. 53. Punkty shiatsu na pośladkach ł tylnej
części nóg

Ryć. 54
gr/obień biodrowy
m. dwugłowy uda obszar
krzyżowy
dół kolanowy
m. najdłuższy uda
m. podeszwowy (krawiecki) nerw
nerw kulszowy kulszowy
m. dwugłowy uda m. dwugłowy udał .
(głowa krótka) m. (głowa krótka)
m. brzuchaty łydki dwugłowy uda
głowa przyśrodkowa (głowa długa)
m. brzuchaty łydki
głowa boczna

m. płaszczykowaty m. podeszwowy
Ryć. 55
ścięgno Achillesa
tylny obszar
n. skórny łydki goleniowy
przyśroakowy
m. płaszczkowaty

kostka boczna

Ryć, 56
nyo. 04. runu
Ryć. 57 kość k i/ y/ o wa

wi(,%ks/c wcięcie kuls/owe


, . kość k i/y/owa
punkt
Namikoshieno
nerw knls/owy
jK|cwa s lr o n a ) punkt Nim
(stromi pni
Zabieg 10:
Punkt
Namikoshiego
Pacjent spoczywa
w takiej samej
po/.ycji juk czas
Zabieg 8: Obszar krzyżowy *K"ks/v
Imlmwy
punkt Namikoshiego
(strona lewa) poprzedniego
Pozostając w takiej samej pozycji jak przy zabiegu. Terapeuta kk'k obu kolanach po
zabiegu 7, za pomocą obu kciuków, trzymanych lewej stronie jego pośliul Punkt
w taki sposób, aby ich krawędzie się stykały, te- Namikoshiego położony jesl u u łączącej
rapeuta naciska trzykrotnie, przez trzy sekundy, przedni górny kolec biodrowy / k<
każdy punkt położony na środkowej linii pasa krzyżową, pięć centymetrów od lyli
krzyżowego (ryć. 38-53). Jest to obszar, z Ryć. 59 górnego kolca biodrowego, obok wi^kn
którego bierze początek prostownik grzbietu. wcięcia kulszowego (ryć. 62). Nacisk MII p
Namikoshiego wykonuje siv% /a pomocą,
Ryć. 60 kciuków, przy czym prawy kciuk spoc/ywn
lewym. Zabieg powinien trwać pięć »el i
należy go powtórzyć trzy razy (ryć. 63),

Zabieg 11: Tylny obszar udowy


Terapeuta klęka na prawym kolanie obok
pacjenta na wysokości dołu poilkolnno' i
obraca twarz w kierunku ud pacjenta. Picr
punkt na tym obszar/e położony jcsl na ffl
pośladkowej, bezpośrednio poniżej guwi
s/owego (ryć. 53). Przez obs/ar ten pr/«l
Zabieg 9: Obszar pośladkowy nerw kulszowy. Terapeuta naciska len f
Ryć. 61 Umieszczając prawy kciuk na pierwszym p mocno trzy razy pr/ez trzy sekundy kciul
pośladkowym (ryć. 53), położonym obok pi trzymając prawy kciuk pod lewym kciul
szego punktu obszaru krzyżowego, tera Następnie również trzy razy pr/ey. tr/y iwk
kładzie lewy kciuk na prawym i wykonuje naciska każdy z dziesięciu punktów polofa'
trwający trzy sekundy. Ucisk skierowany j między pierwszym punktem a dolcn
większy krętarz. Następnie naciska punkty 4 kolanowym.
(ryć. 51), położone na linii pochyłej biegn
poprzek mięśnia pośladkowego wielkiego ( i
61). Ryć. 65
71

Zabieg 12: Obszar bruzdy pod- Następnie terapeuta klęka napr/cciwko łyd
kolanowcj jcnta. 'Ir/.ymając dłonie tuk. jak pokn/i
Pozostając w takiej samej po/.ycji tera /Ujęciu 71, chwyta łydkę i stosując tr/yscki
przesuwa się do stóp pacjenta. Kciukami uciski wyciskające pr/esuwa się w ilól
manymi tak, aby ich krawędzie stykały mięśnia br/.uchatego łydki do ścięgna Ai
sobą, naciska trzy razy przez trzy sęk Pokonanie tej odległości wymaga wyk
każdy z trzech punktów położonych na br s/eściu ucisków, /abieg należy powlńr/j ni/y
podkolanowej (ryć. 53), posuwając si (ryć. 72 i 73).
zewnętrznej do wewnętrznej strony koni
(ryć. 66).
Ryć. 66

Ryć. 72

V , ł :^j;

' ''%^^j

ly». 74. Udik na guzdek


koki piętowej Ryć. 73
Ryć. 75

Ryć. 67 Ryć. 68

Zabieg 13: Tylny obszar goleniowy


Pozostając w takiej samej pozycji jak przy wyżej
opisanym zabiegu, przesuwając się jeszcze dalej Zabieg 14: Guz kości piętowej (na p
poza stopy pacjenta i używając kciuków trzy- dłużeniu ścięgna Achiflei
manych tak, aby ich zewnętrze krawędzie stykały Terapeuta klęka obok stawu skokowego pm
się z sobą, terapeuta uciska trzykrotnie przez trzy Układając kciuki tak, aby ich y.cwn
sekundy osiem punktów (ryć. 53) położonych krawędzie stykały się z sobą i oplataji\c poi
poniżej drugiego punktu na bruździe pod- palce wokół kostki lekko unosi stopę do gór
kolanowej (ryć. 67-70). Punkty te biegną wzdłuż 74-76). Trzymając stopę w tej po/yeji
mięśnia trójgłowego łydki (boczna i przyśrod- ruchem ugniatającym trzy punkty poloni
kowa głowa mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia guzie kości piętowej obok ścięgna Achillesa.
plaszczkowatego). Ponieważ napięcie tych mięśni każdego punktu powinien trwać trzy aeki
jest różne u różnych osób, ucisk należy do- należy go powtórzyć tr/y ra/y. Zabieg ten i
stosować do indywidualnej potrzeby pacjenta. ga ścięgno Achillesa.
Ryć. 77. Punkty shiatiu na obszarze Zabieg 15: Boczny i środkowy obszar
guzełka kośd piętowej strona Ryć. 82. Układ mięśniowy i nerwowy podetzwy (topy
zewnętrzna kości piętowej
Po/ostając w takiej samej po/ycji terape
m i n inivil/ykostiK'
obniża stopę pacjenta i kład/ie prawy kciuk
pierwszym z trzech punktów położonych
bocznej zewnętrznej stronie kości piętowej, li ni /uinac/ palucha
kiotki
kciuk natomiast na pierwszym z trzech puri
położonych na bocznej wewnętrznej stronie
piętowej. Palce lewej dłoni przykrywają
prawej dłoni na podeszwowej stronie śródsto] m oilwocl/.;|cy palucha
co służy jako podparcie (ryć. 79). Ucisk wyki je ni pi/yw(xl/.i|cy palucha
się jednocześnie z obu stron, na trzy pu: (ryć.
Ryć. 78. Punkty shiatsu po bokach 80) położone na linii biegnącej od piętowej do m. /ginąc/ palców
kości piętowej palców stopy. Każdy ucisk powi: trwać trzy
sekundy, a zabieg należy powtó; trzy razy.
środkowy nerw
podeszwowy

Ryć. 79. Punkty shiatsu po bokach


guzełka piętowego kość piętowa

Łokcie odwiedzione
na boki.
H, Ukiad kciuków podczas
terapii obszaru
podeszwowego

strona
wewnętrzna |i Ucisk kciuka na kiuk M
Zabieg 16: Obszar podeszwy stopy obszar podeszwowy
Pozostając w takiej samej pozycji terapeuta Ryć. 81. Punkty shiatsu na podeszwie
stopy
klęka na lewym kolanie. Cztery punkty ucisku
(ryć. 81) położone są na prostej linii biegnącej
przez środek stopy, począwszy od przerwy
między podstawami drugiego i trzeciego palca, a
kończąc na pięcie. Ucisk wykonuje się za
pomocą dwóch kciuków trzymanych w taki
sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie stykały
się z sobą. Ucisk powinien trwać trzy sekundy i
należy go powtórzyć trzy razy na każdym
punkcie (ryć. 83). Na końcu zabiegowi pod-
dawany jest łuk podeszwowy, przy czym prawy
kciuk znajduje się pod lewym. Ucisk powinien
m i n iiiK-il/ _ gr/.hielowe

_ _ u. ptnlcs/wowy mi<,%il/ykosiny
m. pr/cciwstawiac/ palca piątego
ni. /.ginąc/ palca piijtcgo k i ól k i
odwod/icid palca puitcgo

ni. c/worohoc/.ny podeszwowy

nerw podes/wowy hoc/.ny

Ryć. 85
Zabieg 3: Obtzar pośladkowy
w takiej samej po/.ycji juk
popr/edmm /.abicgu, terapeuta pr/esuwit nic,
Prostowanie pleców na wysokość bioder pacjenta i khul/.ic prawu,
płasko na prawym pośladku, a lewo. na k
Zabieg 1: Łopatki pośladku pacjenta. Okre/ny, skierowań;
Terapeuta klęka na lewym kolanie na zewnątrz ucisk stosuje tak jak w pr/yp
wysokości łopatek pacjenta, biodra uniesione zabiegu na łopatkach (ryć. 86): tr/y rnx
po lewej stronie. Następnie terapeuta prostuje lewym pośladku, tr/y ra/y na prawym poAl
okrężne m
ramiona i kładzie prawą dłoń na prawej połączone z oraz pięć razy na obu pośladkach (ryć. 91).
łopatce, a lewą dłoń na lewej łopatce pacjenta. na łopatki
okrężne ru
Dłonie powinny przylegać mocno do skóry. połączone z Zabieg 4: Kręgosłup (wyrostki
Najpierw lewą, a potem prawą dłonią terapeuta na pośladki poprzeczne)
wykonuje okrężne ruchy w kierunku Ryć. 86. Okrężne ruchy na fopa i Klęcząc na kolanach terapeuta obraca l w
zewnętrznym, to znaczy prawą dłonią zgodnie z pośladkach
kierunku kręgosłupa pacjenta. Nanlv unosząc
ruchem wskazówek zegara, a lewą w kierunku biodra i trzymając dłonie na kregos (ryć. 92)
przeciwnym. Zabieg należy powtórzyć trzy razy uciska go ruchem w górę i w dół. D mocno
na każdej strome (ryć. 86), a później pięć razy Nastawianie wyrostków przylegają do skóry. Dzieląc odk| między
Ryć-91
równocześnie na obu łopatkach (ryć. 87). poprzecznych kręgosłupa górnymi kręgami piersiowymi a kr$;
lędźwiowymi na sześć równych c/ęsci, lcr«r
Zabieg 2: Boczny obszar brzuszny uciska po dwa razy każdy punkt w rytmie mi
Poruszając się do tyłu terapeuta kładzie dłonie dwa, trzy i cztery (ryć. 93). Ułożenie ra.k /.mi się
po obu stronach bocznych okolic brzucha tak, podczas stopniowego pr/csuwania u czasie
aby cztery palce każdej dłoni naciskały ciało zabiegu w dół kręgosłupa (ryć. 95). Ryć. 94
pacjenta w okolicach przepony, a kciuki znaj-
dowały się bezpośrednio pod łopatkami i
przeponą. Synchronizując ruchy z oddy-
chaniem, na raz terapeuta unosi dłonie do góry,
na dwa opuszcza (ryć. 88). Zabieg należy
powtórzyć rytmicznie dziesięć razy (ryć. 89 i 90).
kręgosłup
Ryć. 88. Uciskanie w górę i ••16 punktów nastawiania
w do! bocznych fclffothipa i wyrostków
obszarów brzucha •lipowych
m. długi przepona
grzbietowy

Ryć. 95
Ryć. 96. NuUwianie kręgów
Zabieg 5: Kręgoship
Klee/ąc na lewym kolanie / poilmcsionymi
drami, j a k pr/y zabiegu 4 pr/.y nastawij
wyrostków poprzecznych, terapeuta nasti
wyrostki kręgosłupa w tych samych sześciu pi
tach (ryć. 93). Naciska lewą dłonią na kręgos
palce skierowe na głowę pacjenta, a nastęj
kładzie prawą dłoń na lewej pod kątem 90 st<
(ryć. 96). Z kolei środkowy palec lewej
kładzie dokładnie w punkcie położoj
bezpośrednio pod siódmym kręgiem szyji
Podczas uciskania terapeuta prosi pacjent Ryć. 101
wydychanie powietrza zgodnie z rytmem ucis
Ucisk każdego punktu powinien trwać sekunt
cały zabieg należy powtórzyć dwa razy. Poć
Ryć. 97 zabiegu dłonie terapeuty przesuwają się w

Ryć. 100. Uderzanie dłonią o dłoń

Ucisk musi być silny i niewskazane jest rot


niepotrzebnych przerw.
Ryć. 98 Ryć. 99
Zabieg 6: Stymulowanie nerwów
rdzeniowych
Po zakończeniu zabiegu 5, pozostając w takiej
samej pozycji, terpeuta przesuwa lewą dłoń na
kręgosłup, bezpośrednio poniżej wyrostka kol-
czystego siódmego kręgu szyjnego, palce jej
kieruje na głowę pacjenta, a prawą dłoń kładzie
na lewej dłoni. Palce prawej dłoni również
skierowane są na głowę pacjenta. Terapeuta
uderza energicznie obiema dłońmi cały odcinek
kręgosłupa do kości kr/y/owej (ryć. 100-102).
Ryć. 102

itsu na pacjencie spoczywającym w pozycji na wz


Ryć. 103. Punkty shiatsu na przedniej
ryny dolne powierzchni nogi
l: Przedni obszar udowy nr/.ttliii ł>óiiiy
kolce bioiliowy
• p > u / y w a na wznak z głową na r, i u > j 'i ma
wyprostowane, ramiona lir u/ d l i i / ciała. obszar pachwinowy .
Terapeuta klęczy na '1.11111- i / uniesionymi
biodrami po . M I I I - pacjenta, twarzą w kierunku ud.
k u i i k a prawej dłoni naciska lekko ( M i l m m y
pacjenta - punkt położony |MA-clm;| górną
krawędzią kości i .1 kości!) łonową (ryć. 103).
Opuszek *ktu.>w.my jest lekko na zewnątrz, po l «n-
i. )•" prawej stronie. Lewa dłoń lekko H*i ni/s/; |
cześć przedniego obszaru J«» »< i / pnnad kolanem
(ryć. 104). Nacisk him ii-st pionowo ku
pachwinie.

boc/ny obs/ar
łydkowy

Ryć. 104

*>
Ryć, 105. Układ mięśni kończyny dolnej (przód)
kulir biodrowy
pimlni górny
tu. pośladkowy
śiaini

m. biodrowy
m. Ryć. 106. Nerw udowy, wspólny nerw
lędźwiowo-- strzałkowy i układ mięsni
ni. n a p i n aj ąc y udowy duży kończyny dolnej (przód)
powieź szeroką m. łonowy

m. najdłuższy Ryć. 107 Ryć. 108


in. prosty uda m. przywodzący długi uda (krawiecki)
m. krawiecki -
MC go prawą dłonią przez pięć Zabieg 2: Środkowy obszar udowy
hocv.ua głowa powtarza trzykrotnie. Następnie Terapeuta pozostaje w takiej samej po/ycji |i
ni. czworogło- — m. smukły nerw udowy
uda nacis ka kciukami, prawy pod «• ino przy poprzednim zabiegu. Pacjcnl otlwoil
głowa n. zasłonowy dziesięć punktów pokazanych 103, prawe kolano na zewnątrz, a prawą stopy pr/
wiezadło przyśrodkowa m.
biodrowo-p zaczynając od obszaru bezpośrednio ciąga do ścięgna Achillesa lewej końc/yny (ry
czworogłowego
iszczę Iowę m. zasłaniacz pod przednim cm biodrowym i 110). Za pomocą kciuków ułożonych w la
zewnętrzny kierując się ku położonemu tuż nad
rzepka sposób, że prawy znajduje się pod lewyi
m. łonowy
stawem Nacisk na każdy punkt terapeuta naciska kolejno ws/.yslk punkty
m. przywodzący m. przywodzący m.
wiezadło rzepkowe długi powinien « i / \ sekundy, a cały zabieg pokazane na r ys u n k u I I I , /MC/ nająć od
przywodzący należy / s > 11/y razy (ryć. 107 i 108). punktu położonego bc/pn&rcdn
m. brzuchaty m. brzuchaty łydki głowa przyśrodk
(boczna głowa) (środkowa głowa) m. czworogłowego
ni. strzałkowy m. smukły
długi m. prosty uda
Ryć. 109. Mięśnie środkowego Ryć. 110. Ułożenie kończyny
in. piszczelowy m. płaszczkowaty pacjenta podczas
przedni obszaru udowego zabiegu na
głowa pośrednia środkowym obszarze
ni. strzałkowy głowa boczna m. m. czworogłowe,
krótki czworogłowego m. biodrowy udowym
Ryć. lll.Pimktyshiatsunaśrodkowyi
m. prostownik m H-d/wiowo-udowy obszarze udowym
palców długi wspólny nerw n. strzałkowy
strzałkowy głęboki kolec biodrowy
ni. prostownik przedni górny
palucha długi
m. piszczelowy
nerw strzałkowy przedni
powierzchowny wiezadło pachwinowe
m. prostownik
palców długi m. prosty
m. strzałkowy uda
długi m. prostownik
palucha długi m. krawiecki
m. strzałkowy głowa przy-
krótki m. strzałkowy i polbloniasty środkowa
trzeci m. czworo-
kostka głowego
kostka boczna przyśrodkowa in pólściegnisty rzepka

ni. krawiecki

trójkąt udci

m. przywo-
dzący długi

grupa mięśni
przywodzących
rapk
Ryć. 112 pod kością, łonowi) i końyyitc na | II Punkty ihiatou na boomym
położonym nad stawem kolanowym w ecntl obszarze udowym Ryć, 117
c/yści środkowego obs/.aru nilowego,
każdego punktu powinien trwać tr/y sel »* IMMW
KliiAVV
Zabieg należy powtórzyć tr/y ra/y (ryć. 112-1] punkt
Numikoshiego

Ryć. 115. Mięśnie kończyny dolnej


(zboku)

kolec biodrowy m. posladkc


przedni górny średni
m. posiadł
wiel
ielki
Ryć. 113
ni. napinający krętz nerw
powięź szeroką kulszowy
m. prosty Ryć. 118
uda

więżą dło
biodrowo-
-piszczelowe
głowa boczna m. dwugłov
uda
m. czworogłowego'
m. półbłoniz
główka ko|
strzałkowe
Ryć. 114 m. brzucha
łydki (śroc
głowa) m.
brziu łydki
3: Boczny obszar udowy
(bc głowa) •p«H/yw;t / wyprostowanymi nogami. IA
m. piszczelowy m. strzał klvc/.y obok ud pacjenta. Zaledwie
przedni długi Ryć. 119
opus/karni kciuków naciska kolejno |tf*y
ścięgno
Hckundy punkty położone wzdłuż
ktH'/ncgo obs/.aru udowego, począwszy
m. prostownik palców iklu położonego bezpośrednio pod
długi
ktsMar/.cm, kończąc na punkcie n nad
m. strzałkowy krótki
stawem kolanowym. Zabieg |pi»wiór/.yć
m. strzałkowy trzeci tr/y ra/y (ryć. 117 i 118).

14: Obszar rzepki


w takiej samej po/ycji jak pr/y rm
/abiegu, lec/ obracając si<; twar/ą
pacjenta, terapeuta klad/ie kciuki i luki
sposób, aby obejmowały rzepkę lit),
Kciuki /najdują się na yjcwnc.tr/ncj
H.t
wewnętrznej. Najpierw lewym kciukiem lera-
peuta uciska pr/e/ dwie sekundy ws/ystkic t r/y
punkty poniżej stawu (ryć. 120), posuwając się
od zewnętrznej strony kolana ku jego stronie
wewnętrznej. Następnie prawym kciukiem
uciska w ten sam sposób trzy punkty położone
pod kolanem (ryć. 120). Zmieniając kciuki, lewy
na prawy i prawy na lewy, zabieg należy
powtórzyć trzy razy.
Ryć. 120. Punkty shiatsu na obszarze rzepki
Ryć. 121
obszar rzepki Ryć. 125
Ryć. 122 Ryć. 127

boczny obszar
łydkowy

Zabieg 5: Boczny obszar łydkowy l' Obtzar stepu


Klęcząc terapeuta przesuwa się w ki<
klv» /v l war/ą do śródstopia pacjenta. R* 121
ni|i|c palce stóp lewą dłonią, ri
bocznego obszaru łydkowego. Pierwszy
dłoni uciska trzy punkty v kostką
shiatsu na tym obszarze położony j<
boczną a przyśrodkową l Jusk
główka kości trzech centymetrów po przekątnej od tości
strzałkowej każdego punktu powinien wkuiuly.
kości piszczelowej i pod bocznym k kości
nerw strzałkowy /abieg należy powtórzyć
piszczelowej (ryć. 123). W tym nerw
wspólny
strzałkowy wspólny opuszcza dó;
kłykieć boczny i punkty shiatsu na obszarach
piszczeli kolanowy i rozgałęzia się na powierzci i palców i grzbietu stopy
guzowatość głęboki nerw strzałkowy. Ucisk
piszczeli
głęboki nerw wywołuje silny ból, ponieważ przyciska
strzałkowy nerw strzałkowy do kości kości pisz
Terapeuta kładzie prawy kciuk na lewym a
pozostałe palce oplata wokół we części „ mm. miedzykostne Ryć. 129
grzebietowe
Ryć. 123. Punkty shiatsu nogi dla podtrzymania i uciska sz tów
położonych na linii biegnącej z t przez m. zginacz palucha
długi
środek bocznego obszaru łydko' bocznej
części kości pis/.c/.elowej (ryć. Każdy ucisk
powinien trwać tr/.y sekundy, należy
m. pis/c/clowy
powiórsyć ir/.y rn/y.
•/T l przedni
i i 17. Ćwiczenie kortki

Zabieg 7: Obszar grzbietu stopy Zabieg 9: Ćwiczenie palców stopy


Podtrzymując palce pacjenta lewą dłonią te- Ti/ym;i|;|i- kostkę pacjenta praw;| dlonui i
obs/ar palcowy PUM'w stione lu
rapeuta uciska punkty ułożone w czterech •• mii);|c palce lewej stopy terapeula odchylił w
»l.»pv
równoległych rzędach, po cztery w każdym, od k i e r u n k u gr/bietu stopy i w ki erunk u
czubków palców do stawu skokowego (ryć. 131). (ryć. 137 140). (\vkv.enic n al e/ y wykoii
Zaczynając od punktu l, położonego między odchylenie w
obszar grzbietowy stronę pięty s/ybko i rytmie/nie.
dużym palcem stopy a jej drugim palcem, te-
rapeuta uciska przez trzy sekundy każdy z
czterech punktów w rzędzie. Następnie prze- Ryć. 131. Punkty shiatsu na
suwając się do podstawy drugiego rzędu kon- obszarze grzbietu
tynuuje masaż w taki sam sposób na wszystkich i palców stopy
szesnastu punktach (ryć. 132 i 133)

Ryć. 132 Ryć. 133 Zabieg 8:


Obszar palców stopy Ryć. 140
Klęcząc zwrócony twarzą do kostki pacje
rapeuta podtrzymuje kostkę prawą lewym
kciukiem i palcem wskazującym je ucisk.
Punkty, po trzy na jednym położone są na
bliższym i dalszym Zaczynając od palucha
terapeuta uciska każdego palca stopy
kciukiem, a spód wskazującym, przez dwie
sekundy każdy dopóki nie wykona ucisku na
wszystkich tu punktach (ryć. 134-136). Pod 141. Odchylanie w kierunku stopy
koniec uciskania każdego punktu terapeuta
Ryć. 134 prostuje palce.
Ryć. 142
Ryć. 139

Ryć. 135

Zabieg 10: Prostowanie stopy


Umieszczając lewą dłoń na kle.bic pni i
odwod/ąc lewy łokieć w bok tcrnpcula i
stopę w kierunku śródstopia (ryć. 141 i
Wyslarc/a jedno powtór/.cnic.
XX

Zabieg 11: Prostowanie kończyny 147. Nerw promieniowy i


dolnej mięśnie ramienia (tył)
Klucząc zwrócony twarzą do stóp pacjenta,
trzymając lewe kolano pod jego prawą stopą, m. trójgłowy
terapeuta zaciska obie dłonie na stawie ramienia
skokowym tuż nad piętą i unosi ją około dwudziestu
centymetrów nad podłogę. Następnie lekko nerw promieniowy
odchylając się do tyłu prostuje przez pięć
sekund kończynę pacjenta (ryć. 143-145).
m. trójgłowy ramienia
Potem uwalnia ją i powraca do pozycji (boczna głowa)
wyjściowej, kładąc stopę pacjenta na podłożu.
Ryć. 143. Prostowanie kończyny dolnej nerw pachowy
m. trójgłowy
ramienia
ni It'k^iowy m. ramienno--
l»i«"'i"\\ nik nad- promieniowy
lomienowy m. prostownik nad-
• , 'i garstka promienio-
NI ptos toWni K
wy krótki
w wspólny m. odwracacz
ni piostownik przedramienia
Mik
m. odwodziciel kciuka
długi m. prostownik
I Ku l - *
kciuka długi - m.
Ramiona prostownik kciuka
IO\\'V
krótki
powierzchniowa
Zabieg 1: Obszar pachy Ryć. 145 gałąź tętnicy
Tomieniowej
Pacjent prostuje lewe ramię w bok i zwraca rylcowatym kości promieniowej a zgiń \\ \ międzykostny ]
dłoń do góry. Terapeuta klęka na kolanach, długim palucha lub między zginaczem p \Q nerw dłoniowy
twarzą do lewego ramienia pacjenta, w niowym nadgarstka a mięśniem ramie m. zginacz
pozycji skierowanej bardziej do okolic pachy -promieniowym (ryć. 146). Następnie kl palców
głęboki
niż dłoni. Terapeuta wyczuwa tętnicę złączone palce: wskazujący, środkowy i ser
promieniową, która przebiega przez nad- prawej dłoni na tym obszarze (ryć. 150 i 151 m. przeciwstawiacz kciuka m.
garstek w kierunku kciuka między wyrostkiem odnalezieniu tętna pozostawia na nim odwodzący kciuka krótki m.
Ryć. 146. Tętnica pachowa i promieniowa zginacz kciuka krótki

tętnica tętnica ścięgno mięśnia


pachowa m. naramienny m. dwugłowy promieniowa ramienno-promieniowe
m. ramienia wyrostek rylcowaty
kruczo--
ramienny promieniowej

m. trójgłowy
ramienia
obszar pachowy (pierwszy punkt
środkowego obszaru ramienia)
SfłUdSrŚ"" P«nkt dotykowy!
l lnic romi
pwmESUcgo ? y P «'
nawrotny
czworoboczny
mm. glistowate
(pierwszy i drugi)

Ryć. 148. Nerw środkowy i m. przywodzicie! kciuka m.


układ zginacz kciuka krótki
mięśniowy
ramienia (przód) mm. mietl/ykostnc dłoniowe
Ryć. 149.
Ne
rw
łok
m. kruc/.o-ramienny
nerw mięśniowo-
-skórny

>
ni. dwugłowy ramie
nia (krotka głowa)
m. dwugłowy ramie- j
nią (długa gfowa)
m. ramienny nerw
cio
wy
i
ukł
ad
mt
cfc
ita
ra
mi
eni
a
(pr

4
,'

m. nawrotny obły
!_ m. zginacz
nadgarstka
promieniow
y
m. dłoniowy długi
- m.
zg
in
ac
z
kc
iu
ka

ug
i
- m. zginacz
palców
powierzcho
wny
m.
Ryć. ISO. Wyczuwanie tętnicy Punkty ihlatłu na środkowym
obtzara ramieniowym Ryć. 156
promieniowej
wyrostek rylcowaty
kości promieniowej

117, Punkty shiatsu i mięśnie


śród ramienia
Zabieg 2: Obszar środkowy ramienia
Puls należy zlokalizować trzema palcami. Terapeuta przyjmuje za pierws/y punki /ab
punkt położony na obs/ar/c pachowym, nać
Ryć. 152. Wyczuwanie tętnicy pachowej go przez trzy sekundy lewym i prawym kciuk
jednocześnie, a następnie uciska lak/ie pr/o/
sekundy każdy / s/eściu punk (ów polo/onycl
m. linii biegnącej od dołu łokciowego do łokciu (
ramienno--
promieniowy 155). Ucisk powinien być wykonany w
nadgarstka sPosób» abV lekko »»pi"»l **ór« W k UW U
promieniowy m. łokcia (ryć. 156).
dłoniowy długi m.
zeinacz nad- Zabieg 3: Dół łokciowy
garstka łokciowy Przesuwając ramię pacjenta, klóre »pOC«yx
wyprostowane, w bok, pod kątem około 4$ i
ni w stosunku do ciała, terapeuta klęka
Ucisk lewego kciuka na tętnicę pachową wstrzymuje kolanach tak, aby dłoń pacjenta /najdowali
puls w tętnicy promieniowej. między jego kolanami, i unosi swoje bio
Kciukami, których zewne.tr/ne krawed/.ie ul y
dłoń i lewym kciukiem uciska (w kierunku się lekko, naciska prze/ t r/y sekundy ka/i
obszaru nadłopatkowego) okolice pachy (ryć. trzech punktów (ryć. 157) położonych na
152 i 153). Następnie terapeuta uciska tętnicę przebiegającej od zewnętrznej (ponad ma
pachową, która przechodzi przez obszar pachy i palcem) do wewnętrznej (ponad kciukiem) xli
przez chwilę wstrzymuje puls w tętnicy dołu łokciowego pacjenta (ryć. 158 161).
promieniowej. Po stwierdzeniu, że wstrzymanie Ryć. 159. Ucisk na do! łokciowy
nastąpiło, zdejmuje dłoń z ramienia pacjenta i
zastępuje lewy kciuk (w okolicach pachy pac-
jenta) prawym kciukiem, a kładąc lewy kciuk na
prawym kciuku naciska mocno to miejsce w
kierunku obszaru nadłopatkowego. Potem lekko
/mniejsza nacisk i kontynuuje zabieg pociągając
palce w kierunku łokcia. Ucisk na każdy punkt
powinien trwać pięć sekund, a cały /abicg należy
|M, Udlk na bru/dę Ryć. 165
Ryć. 160 między mięśniem
naramiennym

Ryć. 162
Zabieg 4: Środkowy obszar
przedramienia Ryć. 166. Punkty shimttu ni bocznym
Terapeuta pozostaje w takiej samej po: obszarze ramkni*
podczas zabiegu opisanego poprzednio,
shiatsu na środkowej części przedrą] ni nalaniu
położone są w trzech równoległych rzęd;
osiem w każdym. Pierwsze punkty w ki
rzędzie stanowią trzy punkty ułożone p
tuż pod trzema punktami dołu łokciowe
157). Kładąc jeden kciuk na drugim, ten
uciska przez trzy sekundy każdy puri m ramto
162). Ucisk należy wykonywać pociągając
skórę w kierunku nadgarstka. ni tffygl
niinicmn

Ryć. 163. Punkty shiatsu na bruździe


Zabieg 5: Bruzda miedzy mi m. dwugłowy
mięśnia dwugłowego naramiennym a piersią ramienia
Pacjent spoczywa w takiej samej pozycji j
powyższym zabiegu, jedno ramię wyci
pod kątem 45 stopni w stosunku do ciał m. ramienno--
obojczyk skierowana do dołu. Przesuwając się do w promieniowy
m lokdi
której twarz zwrócona jest do pacjen peuta
klęka na obydwu kolanach i unosi Kładąc
prawy kciuk na pierwszym bruzdy
2 m. naramienny naramienno-piersiowej, obok o (ryć. 163), Zabieg 6: Boczny o
terapeuta obejmuje pozost cami ramię Terapeuta klęka naprzeciwko przednim
pacjenta dla podparcia, kładzie lewy pacjenta. Kciukami, których zewnfti
kciuk na prawym, zaś cztery palce na krawędzie zaledwie się dotykają, uciikt •
ni. piersiowy większy okolicy pachy pacjenta, dwa punkty na punktów położonych na bocznej cz
bruzd/ie położone są s! dół od tego ramienia (ryć. 166), na linii biegnącej
pierwszego, obok obój ostatniego, k lory mięśnia dwugłowego przez trójgłowy
znajduje sic. w (ryb 161). Udlk na kn/<łv wyrostka lokciowego. Ucisk powinien Ir
nimUt
Ryć. 169. Punkty ahktiu na bocznym dłoń pacjenta swoją lewą dłonią, a praw
Zabieg 7: Boczny obszar przedramienia obtzane praftdramicnia kciukiem uciska p u nk t y w r/edach nuv
Terapeuta pr/yjmuje po/.ycjv obok ramienia
bliżs/ymi palic/.kami a palcem środków
pacjenta, unosi jego dłoń i kładzie ją na swoim głęboki nerw serdecznym i małym (ryć. 174). Ucisk ka/d
lewym kolanie. Klęczy na obu kolanach i unosi promieniowy
punktu powinien trwać tr/y sekundy.
biodra. Pierwszych osiem punktów bocznej in. prostown
nadgarstka
części przedramienia znajduje się na wspólnym łokciowy
prostowniku palców (ryć. 169). Odchylenie Zabieg 9: Obszar grzbietowy palców
środkowego palca powoduje gwałtowny ruch m. prostownł Ujmując dłoń pacjenta miedzy kciukiem a |
palców wspó
tego mięśnia. Silny ucisk na to miejsce powoduje cem wskazującym swoją prawą dłonią tcrapc
ostry ból z powodu bezpośredniego nacisku uciska kciuk, wskazujący i środkowy palce |
nerwu promieniowego na kość promieniową. jenta, zaczynając od punktów leżących u p
Prawym kciukiem pod spodem i lewym na stawy palców i przesuwając się w dół pr/.c/ l
m. prostownik punkty kciuka i cztery punkty po/.ostal
wierzchu terapeuta uciska pierwszy punkt, a kciuka długi
następnie pozostałe punkty położone na linii dwóch palców znajdujące się po stronic gr/l
biegnącej w dół od tego punktu do nadgarstka m. prostownik towej, a następnie uciska punkty po praw
kciuka krótki lewej stronie palców (ryć. 175). Ka/iły u<
(ryć. 170 i 171). Każdy ucisk powinien trwać
pięć sekund. Zabieg należy powtórzyć trzy razy. powinien trwać dwie sekundy, /.abicg nit k HA!
palcu terapeuta końc/y prottluj^c |O \9\
Ryć. 170
pociągając (ryć. 176 178). Po wykonaniu **bi
na palcu środkowym lerupcula pnMKMl 4
pacjenta w swoją prawq dłoń i palce lewym
kciukiem i palcom

Ryć. 172. Punkty shiatsu na grzbiecie dłoni

Zabieg 8: Obszar grzbietu dłoni


m. grzbietowe Pozostając w takiej samej pozycji
międzykostne
powyższym zabiegu, terapeuta ujmuje
pacjenta w swoją prawą i lewym kciu
punkty położone w rzędach, po trzy w
nich, między bliższym paliczkiem kci
cem wskazującym oraz palcem wsk
strona gr/.bictowa
palcem środkowym (ryć. 172). Ucisk
punktu powinien (rwać trzy sekundy.
czttry Pik* lewej dłoni terapeuty obe
Ryć. 177
Ryć. 182 Ryć 113

/< k linkami, terapeuta nadal


pacjenta, odchyla tułów
ramię pacjenta.

185. Prostowanie ręki

Ryć. 180. Punkty shiatsu na dłoni

Zabieg 10: Dłoń


Pozostając w takiej samej pozycji jak przy punkty (ryć. 181-183), po trzy sekundy
wcześniej opisanym zabiegu, terapeuta odwraca powtarzając zabieg trzy razy. Nasi
dłoń pacjenta. Kładąc kciuki na jego dłoni obej- kładzie na drugim, środkowym, punkcie
muje rękę pacjenta pozostałymi palcami, dla kciuk lewy umieszczony pod prą
podparcia. Punkty uciskania położone są na kor- wykonuje silny ucisk, który powinien
pusie dłoni, na środku dłoni i u podstawy palca pięć sekund, /abieg (ryć. 184)
środkowego (ryć. 180). Kciukami trzymanymi w powtórzyć tr/y ra/y. Odchylając się do
taki sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie terapeuta promuje ramię pacjenta (ryć.
lekko się stykały, terapeuta uciska wszystkie 186).
Ryć. 187 Ryć. 188

Zabieg 11: Prostowanie ramienia


Trzymając dłoń pacjenta w taki sam sposób jak
pod koniec poprzedniego zabiegu, terapeuta
wstaje i przechodzi za głowę pacjenta, ponad
jego ramionami (ryć. 187 i 188). Obejmując rękę
pacjenta i prostując ją, obniża ją aż do
utworzenia kąta 45 stopni względem podłogi.
Trzymając nadgarstek pacjenta w prawej dłoni
uderza trzy razy lewą dłonią jego przedramię
na obszarze wokół pachy (ryć. 189 i 190).
Chwytając ponownie obiema dłońmi
nadgarstek, obniża ramię, nadal wyprostowane, i
powoli kładzie je na podłogę. Po położeniu
ramię powinno spoczywać blisko ucha i tworzyć
kąt 180 stopni względem ciała (ryć. 191).
Rozluźniając ramię terapeuta wolno podnosi je
do pozycji pionowej i ponownie opuszcza.
Następnie, znowu rozluźniając, pozwala mu
lekko upaść w przód (ryć. 192-195).
Zabieg ten kończy terapię dla pacjenta
spoczywającego w pozycji na plecach dla punk-
tów położonych na lewej kończynie dolnej i
górnej. Taki sam y.abieg można wykonać na
Głowa XM Punkty thiitw
Ryć. 196. Mięśnie głowy naikroniach
Zabieg 1: Linia środkowa
mięsień Terapeuta przesuwa się do po/.ycji /a głową
czołowy jenta i klęka na obu kolanach. Dobrze
położyć na głowie pacjenta na czas zabiegu
czepiec ki ręcznik lub inny materiał. Kciukami
manymi w taki sposób, że prawy znajduje
lewym, terapeuta przez trzy sekundy n
każdy z sześciu punktów położonych na
biegnącej od linii włosów do środkowej
czubka głowy (ryć. 197). Zabieg (ryć. 19
należy powtórzyć trzy razy.

Zabieg 2: Obszar skroniowy


Terapeuta kładzie lekko swoją prawą dl
, mięsień
potyliczny prawej skroni pacjenta dla podtrzy
Punkty shiatsu dla lewej skroni ułożone
Ryć. 197. Sześć punktów shiatsu sześciu rzędach biegnących na lewo od pomocą lewego kciuka terapeuta ucisk* t
na linii środkowej punktów położonych na środkowej linii tkie punkty polo/one w r/v<l«ch (rjfik
201). Pierwszy punkt zabiegu na obsz; każdy z nich pr/e/, (t/y nckumry NM
linia włosów Ryć. 198 niowym to ostani punkt na linii środko' umieszczając lew;| dłoń IIH lc\vtj tkrołli wy je
na czole
te same c/ynności mi s/cktu rAfilftcH pul
położonych na prawej skroni,
Zabieg 3: Linia środkowa i otatf
skroniowy
Zachodzącymi na siebie kciukami, prawy
pod lewym, terapeuta uciska jednokrotnie
punkt na linii środkowej, /ac/.ymija.c ix
włosów i przesuwając się w kierunku c
głowy. Z kolei kciukami ułożonymi w
sposób, aby ich zewnętrzne krawęd/.ie it
czubek się, zaczynając od ostatniego punktu c
linia środkowa głowy głowy na linii środkowej jcdnoc/e&nic i
punkty położone w prawym i lewym r
Ryć. 199
skroniowym. Posuwając się w kierunki
włosów na czole terapeuta kontynuuje 'ł
dopóki nie naciśnie wszystkich pur
poświęcając dwie sekundy na każdy. N«n
zachodzącymi na siebie kciukami powra
pierwszego punktu linii środkowej i linii w
na czole i naciska każdy punkt, leci
pięciosekundowym uciskiem na ost
punkcie czubka głowy położonym na linii
kowcj.
Twarz Ryć. 206. Punkty ihiafru M
czołowym i notowym
Zabieg 1: Obszar czołowy i nosowy
Pozostając w takiej samej pozycji jak przy
poprzednio opisanym zabiegu, ale unosząc biodra
terapeuta uciska kciukami przez trzy
sekundy każdy z trzech punktów położonych
wzdłuż środkowej łinii twarzy, od punktu
między łukami brwiowymi do punktów na linii
włosów (ryć. 206). Zabieg należy powtórzyć
trzy razy (ryć. 209-211). Obniżając swoje bio-
dra, zachodzącymi na siebie palcem wskazują-
cym i środkowym każdej dłoni terapeuta
równocześnie uciska po kolei punkty po obu
stronach nosa, położone w rzędach biegnących
od podstawy nosa do nozdrzy. Każdy ucisk
Podczas zabiegu terapeuta musi uważać, aby
powinien trwać trzy sekundy. Wystarczy jed-
uciskać bezpośrednio nozdrzy i nie zatkać
nokrotny ucisk na każdy punkt (ryć. 212-214). nosowego.

Ryć. 207. Mięśnie mhnczne


czepiec ścięgnisty
m. czołowy
m. podłużny
nosa
Ryć. 208. Mięśnie mimiczne i
rozkład nerwów
m. marszczący twarzowych
brwi m. okrężny
oka

m. jarzmowy 211
większy m. czołowy

m. nosowy m. jarzmowy
mały
m. dźwigacz m. dźwigacz
wargi górnej kąta ust
m. żwacz m. m. marszczący
brwi m. jarzmowy
śmiechowy więlcszy
m. podłużny nosa m.
m. obniżający kąt
ust nosowy
m. obniżający ni. dźwigacz
dolną wargę wargi górnej
m. bródkowy ni. dźwigacz
kąta ust
m. okrężny ust

m. bródkowy ni. śmieciu


m. opus/.c/ający
wargę dolni)
ni. s/eroki
Ryć. 216

Ryć. 218. Punkty shiatsu na obszarze


jarzmowym i skroniowym

Ryć, ?23 Ryć. 224


/abiegu na lewym obs/ar/e oc/nym i
niowym terapeuta /mienia dłonie i po
215. Punkty shiatsu zabieg w taki sam sposób na prawym oł
na skroniach ocznym i skroniowym.

Zabieg 2: Obszar jarzmowy, oczny i


skroniowy
W takiej samej pozycji jak przy poprzednim w swoją stronę (ryć. 215-217). Żabi
zabiegu, za pomocą palców wskazujących, wykonuje tylko jeden raz.
środkowych i serdecznych obu dłoni terapeuta Następnie lewym kciukiem nacis
uciska jednocześnie dwa rzędy punktów, po punkty położone na linii biegnącej od nego
trzy w każdym, położone po bokach twarzy, kącika prawego oka pr/e/ prawą kierunku
obok niższej krawędzi kości jarzmowej (ryć. ucha (ryć. 225). Ucisk na kazi powinien
218), poświęcając trzy sekundy na każdy trwać t r/y sekundy. Taki zabieg] wykonać
punkt. Naciska je w lekkim odchyleniu Hrt (vlko icden m/. PO 7ni«w
106

Zabieg 3: Ucisk dłonią na gaiki oczne


Terapeuta ściąga razem opuszki palców i kład/ie
dłonie na środku twarzy pacjenta. Następnie
lekko naciska gałki oczne równocześnie
poruszając obiema dłońmi przez dziesięć sekund
(ryć. 228). Przed zabiegiem terapeuta powinien
przykryć oczy pacjenta czystym ręcznikiem lub
kawałkiem materiału.

Klatka piersiowa
Ryć. 231
Zabieg 1: Obszar międzyżebrowy od mostka i przesuwając się na zewnątrz
Pozostając w takiej samej pozycji jak przy boki (ryć. 229). Ucisk wykonuje się l Zabieg 2: Okrężny ucisk dłonią na
zabiegu twarzy, terapeuta kładzie prawą dłoń z kciukiem przez dwie sekundy na każdy p obszar mostkowy i piersiom
wyprostowanym kciukiem na klatce piersiowej zabieg należy powtórzyć jeden raz Pozostając w takiej samej po/ycji jak
pacjenta obok ramienia, dla podtrzymania. 230-232). Następnie kładąc lewą dłoń p uprzednim zabiegu, złączonymi kciukami
Lewym kciukiem uciska mięśnie międzyżebrowe klatki piersiowej, dla podtrzymani peuta uciska przez tr/y sekundy ka/dy /, p
(wewnętrzne i zewnętrzne). Punkty .wykorzysty- pomocą prawego kciuka terapeuta roz punktów położonych na linii bicgni|ccj od n
wane podczas tego zabiegu położone są między zabieg na mięśniach międzyżebrowy ka wzdłuż jego trzonu (ryć. 229). /jitycg ni
żebrami w sześciu rzędach, zaczynając prawej stronie. powtórzyć trzy razy (ryć. 2.13 i 2 M), U«^§!
może być ani zbyt silny, ani te/, /.byt §*•!(< i
Ryć. 229. Punkty shiatsu na obszarze nie wolno uciskać bc/poirednio nt l mostka.
międzyżebrowym
Ryć. 234
rękojeść mostka

Ryć. 232
Zabieg na obszarze
ptoniowym

mięśnie międ
/cwnętr/ne
wyrostek micczykowaty

mięśnie młfday
Ryć. 235. Okrężny ucitk na obazar piersiowy Następnie jednoc/citiiic obiema dłońmi ter
Ryć. 239. Narządy brzucha
ta uciska ruchem okrv/nym (d/.icsicć
ohs/ar piersiowy pacicnta (k hit kg pier
w kierunku na zewna.tr/ (ryć. 235). Pod
powracając dłońmi na wy/s/y obszar pi< i
trzymając je ściśle przy ciele pacjenta, ta
uderza nimi jednocześnie w dół przez

1
piersiowy i prosi pacjenta o wydychanie /oiiidck
trza przy każdym takim ruchu (ryć. 23< wątroba \ ślcd/iona
Zabieg należy powtórzyć dwa razy. Na
dłonie terapeuty powracają na wyższy
tr/.ustka
piersiowy i zwalniają ucisk. p""
okrę/nica popr/cc/na
Ryć. 236. Ucisk w do! na obszar pienie

Terapeuta uciska okrężnym ruchem w kierunku,


który pokazują strzałki. okr^/nica

jd i io k i ^ u
Ryć. 237
kćitnica
okrv/nica csowuln
v«>«tt'k robac/kowy
prosltika

Ryć. 240. Mięśnie brzucha

in. popr/cc/ny br/uclm


|Ho<tly br/ueha
ni. skośny br/ucha
%ln»»ny br/ucha wcwnv'tr/.ny

br/ucha
110

Zabieg 1: Seria ucisków dłonią Ryć. 241. Punkty icrłł udików dłonią Ryć. 246
Terapeuta klęka twar/.ą do prawego boku pac-
jenta. Pozostając w pozycji na wznak pacjent
kładzie obie dłonie na klatce piersiowej lub
prostuje prawe ramię na prawą stronę, a lewe
kładzie wzdłuż ciała. Kładąc lewą dłoń płasko
na lewym kolanie terapeuta wyszukuje prawą
dłonią i uciska kolejno następujące punkty:
1. górny obszar żołądka lub dołek nadbrzusza,
2. jelito cienkie, 3. woreczek żółciowy, 4. ślepa
kiszka, 5. wątroba, 6. śledziona, 7. okrężnica
zstępująca, 8. okrężnica esowata, 9. prostnica
(ryć. 239 i 241). Każdy ucisk powinien trwać
trzy sekundy. Zabieg należy powtórzyć trzy razy
(ryć. 242-250).
Zabieg 2: Dwadzieścia punktów na Ryć. 253
brzuchu
Terapeuta klęka na prawym kolanie ot
prawego pośladka pacjenta. Unosi lewe koi i
biodra. Z dwudziestu punktów brzus (ryć.
251): l, 2 i 3 położone są na linii biej od
bruzdy nadbrzusznej do okolic tuż
pępkiem; 4, 5 i 6 znajdują się bezpośrednio:
pępkiem i sięgają do pęcherza moczowe
leży na ślepej kiszce; 8 na okrężnicy wstępu] 9,
10 i 11 na wątrobie; 12 na żołądku; 13, 14] na
woreczku żółciowym; 16,17 i 18 na okr
zstępującej; 19 na okrężnicy esowatej i
prostnicy. Złączone zewnętrzne kraM
kciuków terapeuty i rozłożone po bokach t\
pacjenta pozostałe palce rąk tworzą razem! W
Ryć. 251. Dwadzieścia punktów (ryć. 252-268). Ucisk powinien być zsync
na brzuchu nizowany z oddechem pacjenta. Każdy Ryć. 255
powinien trwać trzy sekundy, a każdy z dv stu
punktów powinien być poddany zabić trzy
razy.
Ryć. 269. Punkty ihiatau na obszarze Zabieg 3: Obazar jelita cienkiego 271 Palący i okrężny udak dłonią
jeb'ta cienkiego Pozostając w takiej samej po/.ycji jak
poprzednim zabiegu, obydwoma kciukami
manymi w taki sposób, aby ich
krawędzie stykały się, terapeuta uciska pi
sekundy każdy z ośmiu punktów na
cienkim (ryć. 269). Ucisk powinien rozpc od
miejsca położonego ukośnie wzf
prawego boku pacjenta i powyżej pępl
musi być zgodny z ruchem wskazówek
Zabieg należy powtórzyć trzy razy.

Ryć. 273

Zabieg 5: Falujący ucisk dłonią


Powracając do po/ycji klcc/ncj im obu koi
Zabieg 4: Obszar okreżnicy esowatej twarzą do brzucha pacjenta, terapeuta l
Pozostając w takiej samej pozycji jak przy obie dłonie złąc/.one na boc/nym oH
powyżej opisanym zabiegu, terapeuta kładzie brzusznym pacjenta, palce wypriMlóWMtą
lekko lewą dłoń na górnej części grzebienia dłoń na pępku. Jcdnoc/cAnUj c/lortma p
biodrowego, dla podtrzymania. Kłębem obu dłoni pociąga okolice okfflnloy « i
prawego kciuka, przesuwając się po małych uciska okolice okrc/nicy wi 272-275).
odcinkach od punktu l do 4, naciska przez trzy Powtar/a falujące uciskanie pięć ra/.y.
sekundy każdy z punktów położonych na
okreżnicy esowatej (ryć. 270 i 271). Zabieg Ryć. 270. Punkty shiatsu na o
należy powtórzyć trzy razy. okreżnicy esowatej
Ryć. 271
l IN

Zabieg 6: Okrężny i drgający ucisk


dłonią
Unosząc biodra, lecz pozostawiając pozostałe
części ciała w takiej samej pozycji jak przy
poprzednim zabiegu, terapeuta kładzie obie
dłonie na środku brzucha pacjenta. Dziesięć
razy uciska dłońmi ciało pacjenta w sposób
przypominający łagodne, głębokie ssanie (ryć.
272). Następnie wykonuje ucisk ruchem drgają-
Ryć. 280
cym obu dłoni przez dziesięć sekund (ryć. 276).

Ryć. 277. Ucisk dłonią na górną


część grzebienia biodrowego Ryć. 281*

kolec biodrowy
przedni górny

Zabieg 7: Kolec biodrowy przedni


Terapueta klęczy na prawym kolanie po
stronie ud pacjenta i unosi biodra. Ti
kłęby kciuków na prawym i lewym p
kolcu biodrowym pacjenta wykonuje
ucisk (ryć. 227-229), który powinien t
sekundę. Należy to powtórzyć rytmicznie
razy.

Ryć. 282

Zabieg 8: Ugniatanie obszaru brzuc


Pozostając w takiej samej po/ycji jak
poprzednim zabiegu, trzymając ręce dłoń
wierzchu (ryć. 280), terapeuta wsuwa je po
pacjenta, dopóki czubki palców nic /.nnj
bezpośrednio pod pępkiem, po bokach trą
kręgu lędźwiowego. Następnie za pomocą |
palców zaczyna wykonywać ucisk ugniata
górę (ryć. 281 i 282). Podczas tego zabiegu i
rapeuty spoczywają stroną grzbietów
podłod/e. Porusza on tylko czterema pi
osiągając efekt dźwigni. Zabieg należy povt
trzy razy. Pacjent powinien trzymać zgięte
Ryć, 283 Zabieg 10: Ucisk dłonią i ucisk drj
na obszar brzuszny
Po/.ostając w takiej samej po/ycji )ii
popr/ednim /abicgu, terapeuta lulcr/u tle
br/uch pacjenta na obs/ar/.e ro/cingiijiicy
dół od dołu nadbr/us/.nego, ra/ lewi), rn<
dłonią (ryć. 286-288). Następnie kliul/it
dłoń, palce ułożone w kierunku tlol
brzusznego, na pępku pacjenta, a lewij <
prawej pod kątem 90 stopni i uciski
dziesięć sekund ruchem drgającym (ryć. 2

Zabieg 9: Boczny obszar brzuszny


Pozostając w takiej samej pozycji jak uprzed-
nio, terapeuta kładzie dłonie na bocznych
obszarach brzusznych pacjenta. Cztery palce
każdej ręki trzyma razem, czubkami w dół.
Ciągnie jednocześni obydwie dłonie w górę
naciskając na boczne obszary brzuszne (ryć.
283-285). Zabieg wykonuje szybko i powtarza
trzy razy. Po zdjęciu dłoni z brzucha pacjenta
ich wewnętrzne powierzchnie powinny się
stykać.
Ryć. 3. Rdzeń przedłużony Ryć. 4. Tylny obrar szyjny

Terapia całego ciała z wykorzystaniem kozetki


Kozetka do zabiegów shiatsu powinna mieć wysokość sięgającą kolan terapeuty, szerokość do
70 centymetrów i około 180-190 centymetrów długości. Musi być sztywna, bez sp
Zwykłe łóżko ugina się pod ciężarem ciała, co źle wpływa na skuteczność terapii.

Zalety kozetki terapeutycznej


1. Pracując przy kozetce terapeuta znajduje się w pozycji stojącej i jest w stanie
skutecznie uciskać i szybciej przemieszczać się od jednej części ciała pacjenta do dru
2. Pacjenci, nawet cierpiący na paraliż, przepuklinę dysków międzykręgowych lub dolegl
stawów, mogą łatwiej przybierać pozycje zalecane podczas zabiegów.
3. Jak wskazano w dalszej części książki, trudno jest wykonywać zabiegi u pac z
poważnymi urazami kończyn dolnych. Kozetka umożliwia takim pacjentom przyb;
pozycji siedzących na jej krawędziach. Pozycje takie sprzyjają skutecznej terapii.

Shiastu na pacjencie spoczywającym na boku


Ryć. 1. Przedni obszar szyjny Ryć. 2. Boczny obszar szyjny
Ryć. 5. Obszar nadłopatkowy
Ryć. 7. Obszar podiopatkowy i lędźwiowy
Ryć. 10. Tylny obszar szyjny Ryć. 11. Obszar nadiopatkowy

Shiatsu na pacjencie spoczywającym na brzuchu


Ryć. 8. Obszar potyliczny Ryć. 9. Rdzeń przedłużony Ryć. 12. Obszar międzyłopatkowy
Ryć. 14. Punkt Namikoahiego Ryć. l S. Tylny obszar udowy
Ryć. 18. Guzełek piętowy Ryć. 19. Tylny i boczny obszar piftc

Ryć. 20. Obszar śródstopia Ryć. 21. Krcgotłup


Ryć. 16. Tylny obszar łydkowy
Ryć. 17. Boki tylnego obszaru łydk
Ryć. 22. Okrężny uciik na łopatki Rye. 21, NMUwiank wyroitków pop: Uu dla pacjenta leżącego na wznak
Ryć. 26. Obszar pachwiny Ryć. 27. Przedni obtzar udowy

Ryć. 24. Nastawianie wyrostków kręgowych Ryć. 25. Ucisk dionią na d!oń w dół Ryć. 28. Środkowy obszar udowy Ryć. 29. Boczny obtzar udowy
Ryć. 30. Obszar rzepki Ryć. 31. Boczny obszar łydkowy Ryć. 34. Obszar palcowy Ryć. 35. Odchylanie Kopy w
kierunku Jej grzbietu

Ryć. 32. Obszar stepu Ryć. 33. Obszar grzbietu stopy


Ryć. 36. Rozciąganie kończyny dolnej Ryć. 37. Obszar pachy
Ryć. 38. Obtzar śródnmienia Ryć, )9. Dół łokciowy Ryć. 42. Proitowanie ramienia Ryć. 43. Prostowanie ramienia
(2) (3)

Ryć. 41. Prostowanie ramienia Ryć. 44. Prostowanie ramienia Ryć. 45. Prostowanie ramienia
(1) (4)
Ryć. 40. Środkowy obszar (5)
przedramienia
Ryć. 46. Środkowa linia głowy Ryć. 47. Obszar nosowy Ryć. 50. Uciskanie dwoma kciukami
na obszar brzuszny Ryć. 51. Falujący uciik dłonią

Ryć. 48. Obszar piersiowy Ryć. 49. Uciskanie dłonią na Ryć. 53. Ugniatanie w kierunku
obszar brzucha Ryć. 52. Okrężny ucisk dłonią górnego obszaru krejotłupt
Ryć. 54. Ucisk ciągnący w górę na
bocznym obszarze brzusznym

Rozdział 4

Ryć. 55. Ucisk skrzyżowanymi dłońmi na


Zabiegi na pacjencie klęczący n
obszar brzuszny
liatsu na pacjencie klęczącym na obu kolai
K>zycja
łcg l: Przedni obszar szyjny
ii k lec/y, trzymając tułów prosto. Szyja a i
podczaszkowy są rozluźnione (jest to /ii;i
pozycja japońska, zwana seiza). ,-/nr po Ryć. l
lewej stronie pacjenta, lekko terapeuta
naciska prawą dłonią po lewej stronie
przedniego obszaru >. w którym przebiega
tętnica szyjna mo/e wyczuć puls wspólnej
tętnicy Następnie naciska prawym
kciukiem i i / v sekundy każdy z czterech
punktów « ' i i \ i h na linii biegnącej wzdłuż
tętnicy i k t u położonego między gruczołem
tar-rin .1 przednią częścią obojczyka.
Ucisk być delikatny, a zabieg należy trzy
razy. Po zakończeniu zabiegu /iu-| stronie
szyi terapeuta przesuwa się Miej pozycji po
prawej strome ciała H<i. lekko z przodu,
i powtarza ten sam Irwym kciukiem na
czterech punktach myt I) na prawym
przednim obszarze

Ryć. 2

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny


Terapeuta powraca do pozycji po lewej
ciała pacjenta i klęka na prawym kolanie,
podtrzymując czoło pacjenta lewą dłonią,
lewą i prawą stronę lewego bocznego
( szyjnego odciągniętym kciukiem (/. lewej i
czterema palcami (z prawej strony) prawi
(ryć. 2). Zaczynając od punktu l i konc
punkcie 3 na spojeniu szyjnym, ilO|
zwiększając nacisk, uciska punkty praw
sekundy każdy i powtarza zabieg trzy razy,
zwrócić szczególną uwagę na to, aby nacisk i
pozostałych czterech palców był jedr
intensywny.
Zabieg 3: Rdzeń przedłużony eg 6: Obszar nadłopatkowy
Podtrzymując c/oło pacjenta lewa. d!om;| i pr/.yjnuije po/.ycje wyprostowana.,
po/ostając w po/ycji j a k pr/y /ahicgu 2, te- lekkim ro/kroku, tułów pochylony
rapeuta uciska prawym kciukiem obs/ar pr/odu i kład/ie kciuki na prawym N i n
rdzenia przedłużonego, który położony jest na punkcie nadłopatkowym pacjenta, p.ilce
środku bruzdy karkowej. Dla podtrzymania każdej dłoni skierowane do pr/o-iw.itte,
obejmuje pozostałymi czterema palcami prawy twor/.ą kąt prosty z kciukami. • u 1.1
boczny obszar szyjny pacjenta. Prawy kciuk kład/ie je lekko na obszarze picr-n». illa
skierowany jest do góry, a nacisk jest stop- podtrzymania. Następnie wykonu-
niowo zwiększany (ryć. 3). Ucisk na każdy jednocześnie obydwoma kciukami,
punkt powinien trwać pięć sekund, a cały powinien być skierowany na środek tu
zabieg należy powtórzyć trzy razy. Aby im wysokości przepony (ryć. 6). Nacisk ni i
upewnić się, że uciski docierają do rdzenia lewym kciukiem musi mieć siłę natu-u
przedłużonego, terapeuta prosi pacjenta o sprostowanych ramion. Każdy punkt urn
pochylenie głowy pod kątem około 30 stopni. hyc uciskany przez pięć sekund, a
Następnie, podczas drugiego, trzeciego, n.iliY.y powtórzyć trzy razy.
czwartego i piątego ucisku prosi o stopniowe Ryć. 6
odchylanie szyi do tyłu, dopóki pod koniec Zabieg 7: Obszar międzyłopatkowy
piątego ucisku nie znajdzie się ona pod kątem Terapeuta pozostaje w takiej samej po/y
30 stopni względem tułowia. przy powyższym zabiegu, lec/, wykonuje
Zabieg 4: Tylny obszar szyjny punktów położonych na obs/ar/e m
Stosując metodę wykorzystaną przy powyżej łopatkowym. Kciuki i po/ostale c/tery
opisanym zabiegu, tak jak przy naciskaniu rozłożone są tak szeroko, jak to tylko m<
prawej i lewej strony bocznego obszaru Palce spoczywają na obs/ar/e ponadlopntki
szyjnego, terapeuta uciska prawą i lewą stronę kciuki, skierowane w dóf, na prawym i
tylnego obszaru szyjnego jednocześnie punkcie międzyłopatkowym. Ra/. jcdnyr
drugim kciukiem, zaczynając od lewego, (c
ta uciska przez trzy sekundy dwa r/,edy p
:g kciukiem i czterema palcami prawej dłoni (l punktów międzyłopatkowych każdy (ryć.
Ul Trzy punkty położone są po prawej i trzy Zabieg trzeba powtórzyć tr/y ra/y. C/.tcry
§!!! stronie tylnej części szyi. Ucisk należy sl każdej dłoni, dla podtrzymania, należy tr/y
|ffff tak, aby przechodził przez głowę w ki taki sposób, aby kciuki mogty wywierać n
|!f| twarzy. Ucisk na każdy punkt powinien t: malny nacisk na podłoże. Wykorzystując ;
III sekundy, a cały zabieg trzeba powtórzyć ti dźwigni, terapeuta uciska ciężarem ciała *
III Zabieg 5: Obszar skroniowy wającego na wyprostowanej ręce, a nie
§11 Podnosząc się terapeuta przesuwa się za |fH samym kciukiem. Ważne jest, aby ucisk w;
Nieco ugina kolana, stopy trzyma w III wany prawym i lewym kciukiem byty jcdn
rozkroku, mocno oparte o podłoże. Palce i||| intensywne.
wyprostowane i skierowane do przodu. ś
dłonie na prawej i lewej skroni pacjenta, łokcie na
boki tak, aby nadgarstki znajd pod odpowiednim
kułem i wykonuje ucii (ryć. 5). Kiedy uciitk osiągnie
odpowiedni -, nywnotć, terapeuta utrzymuje go
tak przez
Zabieg 8: Prostowanie tułowia Ryć. 14 Zabieg 10: Uderzanie ramion i
Terapeuta chwyta nadgarstki pacjenta i kręgosłupa
jego ramiona ponad głowę., dla podtrzymani W tak iej samej pozycji j ak pr/.y popr
zewnętrzną stroną niższej części prawej /abiegu, terapeuta dłońmi, których
naciska na kręgosłup pacjenta. Palce prawej skierowane są do pr/odu, naciska ramioi
kieruje na bok, aby nie dotykały kręgosłupa jenta na mięśniu trójgłowym i s/.yl
jenta. Podczas wyciągania ramion tera] opuszcza (ryć. 14 i 15). /abieg uale/y po\
przechyla pacjenta do tyłu (ryć. 10). Po i dwa razy.
wszy, dla rozgrzewki, wykonuje zabieg Następnie przesuwając się do lewegt
ostrożnie. Drugi raz wygina pacjenta do t; pacjenta, twarzą do prawego, klad/.ie lek
daleko, jak to tylko możliwe, dopóki jego nie podtrzymania, lewą dłoń na lewym rn
obróci się do góry podczas wyci ramion. pacjenta. Prawą dłoń, / palcami skierował
Kiedy pacjent wygnie się całkowic: peuta dół, kładzie poniżej siódmego kręgu s/ i
pomaga mu powrócić do pozycji wyji szybko opuszcza w dół, w k ier u n k u di
popychając jego ramiona do przodu (ryć. kręgu krzyżowego (ryć. 16 i 17).
Tak kończy się zabiegi shiatsu dla pitej
Zabieg 9: Unoszenie i opuszczanie pozycji seiza.
ramion
Następnie terapeuta rozluźnia ramiona i Ryć. 16
pacjenta. Obejmuje jego ramiona tui
mięśniu trójgłowym. Podnosi je (ryć. l
wysoko, jak to tylko możliwe, i gwałt
Ryć. 10 rozluźnia. Ramiona w naturalny sposób ją do
zwykłego położenia (ryć. 13). Żabi powtórzyć
trzy razy.
Shiatsu na pacjencie
siedzącym prosto na
stołku
Zabieg 1: Przedni obszar szyjny
Pacjent siedzi na krześle. Mięśnie
rozluźnione, tułów wyprostowany. Ręce
spoczywają luźno na kolanach. Stojąc
twarzą do lewej strony pacjenta terapeuta
uciska po kolei każdy z czterech bocznych
punktów szyjnych (patrz s. 57) przez trzy
sekundy i powtarza zabieg trzy razy.
Cztery palce prawej dłoni kładzie, dla
podparcia, na tylnym obszarze szyjnym
pacjenta. Po zakończeniu zabiegu na
lewej stronie terapeuta przesuwa się na
prawą stronę pacjenta i wykonuje taki
sam zabieg lewym kciukiem na prawej
przedniej stronie szyjnej pacjenta (ryć.
18).
Zabieg 2: Boczny obszar szyjny
Powracając na lewą stronę ciała pacjenta
terapeuta przyjmuje pozycję jak na
początku pierwszego zabiegu. Dla pod- 19 Ryć. 20 Ryć. 21
parcia kładzie lekko lewą dłoń na czole
Kłębem prawego kciuka, zwróconego d(
5: Obszar nadłopatkowy Ryć. 22. Zabieg obszaru
pacjenta i wykonuje zabieg prawą dłonią ula si;i|c / tyłu pacjenta, wystarczająco micdzytopttkowego
na bocznym obszarze szyjnym. Prostuje uciska okolice rdzenia przedłużonego,
cztery palce prawej dłoni chwytają lekko, dotknąć jego ciała swoim. Odwodzi na boki
cztery złożone palce, daleko od kciuka, i i kładzie kciuki na punktach łiikowych
kładzie je po prawej stronie, kciuk zaś parcia, boczny obszar szyjny. Na początku
terapeuta prosi pacjenta o pochylenie głowy (patrz s. 60). Cztery palce , skierowane w
po lewej stronie bezpośrednio pod dół, kładzie, dla in.iniii, na klatce
wyrostkiem sutkowym (ryć. 19). Jest to przodu. Następnie prosi, aby pacjent st<
podnosił ją i odchylał do tyłu. Taki powol piersiowej pacjenta i MI u.i nie ciężar
pierwszy z trzech bocznych punktów swego ciała. Terapeuta tiusk na środek
szyjnych. Zaczynając od niego i posuwając głowy pozwala na swobodne przenikanie
Ucisk powinien być stopniowo zwiększany.; tułowia pacjenta na i wyrostków
się w dół ku pozostałym punktom, kolczystych siódmego M M owego, na linii
terapeuta uciska jednocześnie prawe i się go tylko przez pięć sekund na jeden pui
wtarza trzy razy. wewnętrznych kątów l l U isk powinien
lewe boczne punkty szyjne (ryć. 64) trwać pięć sekund i U«« powtór/yć trzy razy
przez trzy sekundy każdy i powtarza Zabieg 4: Tylny obszar szyjny (ryć. 20).
zabieg trzy razy. Uciski na punkty W takiej samej pozycji, przyjmując punkty i i a potem lewy punkt na dwóch Z pięciu
położone po prawej i po lewej stronie na lewo od rdzenia przedłużonego za pur 6: Obszar międzyłopatkowy międzyłopatkowych, przez trzy aekund]
powinny mieć jednakową siłę. rapeuta uciska jednocześnie punkty tylnego j w po/.ycji przyjętej do zabiegu 5, zjedna punkt. Zabieg należy powtórzyć trzy i
szyjnego: kciuk na lewej linii punktów, a czt na wykroku, terapeuta kładzie kciuki na ym miarę jak ucisk przesuwa się w dół, pa
Zabieg 3: Rdzeń przedłużony prawej linii. Ucisk skierowany jest na tai prawym i pierwszym lewym punkcie dłoni trzymane razem i skierowane w ki
Pozostając w pozycji takiej jak przy środka twarzy pacjenta. Wykonuje się go łopatkowym (patrz s. 61), a cztery palce, obszaru nad łopatkowego poruszają lit
/abicgu 2, terapeuta naciska na okolice sekundy na każdy punkt. Zabieg należy i lii/ymania, na obs/ar/.c n ad łopatkowy m pleców pacjenta (ryć. 22). Palce te li
rd/cnin nrzedłu/oneuo foalrz s. 59V Lewa zaczynać od najwyższego punktu i przesu\ W lej samej pozycji, zaczynając od ewentualnych ucisków z wykorzyi
Zabieg 7: Prostowanie tułowia
Po/ostajnc w luku') MIMU') po/.ycji jak
/abiegu 6 i nauskitjnc bokiem tułowia na
pacjenta, terapeuta chwyta nadgarstki i
unosi jego ramiona nad głowę. Odcł
tułów do tyłu, ciągnie ramiona pacjenta,
gając w ten sposób korpus i kręgosłup (r
Pierwszy zabieg powinien być lekką rozf
przed drugim, który wymaga pełnego
nięcia tułowia. Kiedy ciało pacjenta zost
pełni rozciągnięte, terapeuta rozluźnia
lekko popycha ramiona pacjenta do prze

Zabieg 8: Unoszenie i opuszczanie


ramion
Pacjent całkowicie rozluźnia ramiona. Tet
łączy swoje stopy i obejmuje dłoni
ramiona na wysokości mięśni naramienr
podniesieniu ramion rozluźnia dłonie
Pacjent nie może napinać ramion pode
noszenia i musi pozwolić im swobodnie
zwykłej pozycji. Zabieg należy powtón
razy.
Zakończenie zabiegu dla pacjenta si<
Ryć. 23 wymaga od terapeuty położenia dłoni
Ryć. 24. Podnoszenie i opusz-
czanie ramion ramionach. Terapeuta trzyma palce i
razem na zewnętrznej stronie rai
wysokości mięśnia naramiennego. Jedn<
obiema dłońmi opuszcza ramiona pacjent
Ryć. 25. Masowanie ramion
Samodzielne zabiegów shiatsu
wykonywanie
\ /

opuszczanie
ramion
Celem nimcjM/cgo rn/il/lulu |ol poka/ante dwóch wa/nych lunkc)i, jakie
samodzielne stosowanie /ubiorów slnatsu. Ponieważ wymaga to użycia dłoni i
należy opanować piawullowr mriody uci skania i>ra/. polo/.enie ws/ystkich
wowych punktów na całym ciele. Po pierws/.e, wykorzystanie własnego ciała jak
riału ćwiczebnego ułatwia i przyśpiesza c)panowanie podstaw stosowania zabiegi
tsu na innych osobach. Po drugie, samodzielne wykonywanie zabiegów na v
ciele pomaga zaobserwować, które jego części znajdują się w dobrej kondycji.
wymagają uwagi, oraz dowiedzieć się, jak leczyć dolegliwości, zapobiegać ro<
chorób, dzięki czemu stanowi program utrzymania dobrego stanu zdrowia.
Szczególnie ważne jest zachęcanie dzieci, nawet najmłodszych, uczeszc/ajm
niższych klas szkoły podstawowej, do rozwijania nawyku codziennego inclywidi
wykonywania zabiegów shiatsu, ponieważ sprzyja to rozwojowi fizycznemu i i
niu siły w okresie intensywnego wzrostu. Prawdopodobnie najważniejszy dli
będzie czwarty zabieg na obszarze twarzy. Shiatsu na obszarze ponadoc/nym, i
ocznym i na skroniach oraz naciskanie dłonią gałek ocznych usuwa zmec/eni
sprzyja ogólnej dobrej kondycji oczu i zapobiega okresowej krótkowzroc/.nośt
/abieg na obszarze twarzy wzmacnia dziąsła, zapobiega próchnicy i zapalemo
ustnej. Dzieci powinny być zachęcane do poświęcania pięciu minut d/ienm
/abiegi.
Wszystkie zabiegi shiatsu omówione w poprzednich ro/d/ialach, / wyj
/.abiegów na prawym i lewym obszarze międzyłopatkowym, można wykonywaj M

szyjny l: Przedni Ryć. 1. Punkty ihlatM M


obtzane •tyjnyn
\
obszar szyjny
lii obs/.ar szyjny to nie tylko część ciała, od
/ vn a się większość zabiegów shiatsu, ll/c
miejsce, w którym znajdują się hiir|s/c
punkty tej terapii. Oczywiście t e n wymaga
bardzo ostrożnych Należy zawsze
zaczynać od lewej l pi/.echodzić do prawej tchawica
pod koniec Klęcząc na obu kolanach w
pozycji konaj ucisk kciukiem. Pierwszy punkt
mv w miejscu, w którym tętnica szyjna In
rozgałęzia się, tworząc wewnętrzną lt$ii/iii|
tętnicę szyjną. Po stronie ll/nei tętnicy
szyjnej znajduje się zatoka I p u i i / s. 57), w
której można wyczuć Irti iskając lewym
kciukiem na ten punkt lii) lewe ramię w bok i
połóż lekko lir r/lery palce lewej dłoni na
przedniej n (ryć. 2). Punkty ucisku położone
są wewnętrznej krawędzi mięśnia i>
ohojezykowo-sutkowego, obok gru-n /owego i
sięgają obojczyka. Naciskaj
mięsień mostkowo-- przedni obszar pi /eillu/.onym. Stopniowo /wieks/aj sile uc
gruczoł
Ryć. szyjny
3. Kierunek
tarczycy ucisku na Ryć, 4. Punkty thiatsu na mia iv unos/.enia głowy do po/.yi/ji pion*
obszar szyjny następnie odchyl ];\ o 30 stopni ilo t ylu,
obojczykowo-sutkowy
lylny obs/ar powinien być skierowany na krawcdi c/as/l
rdzeń przedłużony szyjny 9). Ody zabieg, od pochylenia głowy ilo j do
odchylenia jej o 30 stopni w t y ł . po trwać
kręg szyjny
pięć sekund. Należy go powlói/y
mięsień r a/y.
czworoboczny Ryć. 9. Kierom
dźwigacz łopatki mięsień mos nantad
-obojczyków przedhu
boczny obszar ~"
szyjny mięsień przysadka kość
mięsień pochyły potylic/ni
dźwigacz ł
przełyk 10. Punkty shiatsu na tylnym
tchawica obszarze szyjnym kierunek ucisku
Ryć. 5 picrws/y ki\%n »/
id/cń pi/allu/o
powtórz zabieg trzy razy. Ucisk musi być
skierowany przez szyję do wyrostków kol-
rdzeń przedłużony, Ryć. 11. Kierunek ucisku na
czystych kręgów szyjnych (ryć. 3). Skierowanie tylny obszar szyjny
nacisku na środek szyi blokuje przewód odde-
chowy i może spowodować kaszel. tylny obszar szyjny

Zabieg 2: Boczny obszar szyjny


Boczne obszary szyjne uciska się jednocześnie,
złączonymi palcami wskazującymi, środkowymi i
serdecznymi obu dłoni. Punkty uciskania Ryć. 6. Kierunek ucisku na boczny
obszar szyjny
położone są na linni biegnącej od punktu
położonego bezpośrednio pod wyrostkiem
sutkowatym do ramienia (ryć. 4). Wyprostuj
ramiona na boki, za pomocą trzech wyżej
wskazanych palców naciskaj punkty położone
po obu stronach szyi przez trzy sekundy każdy i iwiir/
powtórz zabieg trzy razy (ryć. 5). Ucisk 4: Tylny obszar szyjny mi
stosowany na boczną część obszaru szyjnego c/wnrohuuwi
w którym
musi być skierowany na odpowiadający mu wykorzystuje
punkt położony po przeciwnej stronie obszaru się trzy place kierunek
szyjnego (ryć. 3 i 6). do unia tr/ech nacisku
Zabieg 3: Rdzeń przedłużony punktów (ryć.
Punkt ucisku na rdzeń przedłużony położony 10) położonych
jest na środku bruzdy szyjnej, między kością >u stronach
potyliczną a pierwszym kręgiem szyjnym (ryć. tylnego
7). Umieść kłąb prawego palca środkowego na obszaru
tym punkcie; następnie połóż kłąb lewego palca rdzeń pr szyjnego, iiy
środkowego na prawym palcu środkowym. bru/da jest do
zabiegu 2.
Połóż oba
palce
MC na pierwszych punktach, położonych
cdnio na rdzeniu przedłużonym. Palec i
środkowy każdej dłoni w naturalny
li|c/.ą się
z palcami
serdeczn
ymi.
Ucisk •k
terować
poziomo
względem
osi
symetrii
l wykonywać najpierw na najwyższych
.h po
obu
stronach,
a
następnie
na nlych,
położonyc
h poniżej
tamtych.
Ucisk
je .się
jednocześ
nie na
prawą i na
lewą
tylnego
obszaru
szyi (ryć.
12), przez
trzy ly na
każdy
punkt.
Zabieg
należy
n/yć t r/y
razy.
Podczas
wykonyw
ania
na t r/cci punkt palec wskazujący
ii /naidować się na wvsok<viri
152
jrt 17. Punkty ihiaUu TU obszarze Ryć. 18. Zabiec na obrane
Gfowa Ryć. 14 -»
skroniowym ikronlowym

Ryć. 13. Linia środkowa głowy

czołowa linia
włosów

Ryć. 15. Kierunki uciskania na linii


środkowej

czubek głowy
\
Ucisk powin Ryć. 20. Ucisk dłońmi na ot*
wykonany
oś symetrii kątem pros skroniowy

Zabieg 1: Linia środkowa


Sześć punktów tego obszaru leży na osi symetrii
czaszki, od czołowej linii włosów do czubka
głowy. Ucisk należy wykonywać palcami
wskazującym, środkowym i serdecznym prawej
dłoni, na którą trzeba położyć wskazujący,
środkowy i serdeczny palec lewej dłoni (ryć. 14). Zabieg 2: Obszar skroniowy
Ucisk na każdy punkt powinien trwać trzy Po zakończeniu zabiegu na sześciu p
sekundy. Należy uciskać pod kątem prostym wykorzystanych przy zabiegu l żabie
sześć punktów położonych na powierzchni lewej dłoni z palców prawej dłoni i połóż
głowy (ryć. 15). tkie sześć, dotykając opuszkami, na p
Ryć. 16. Zabieg na linii środkowej obszaru skroniowego w następujący
trzy palce po lewej, trzy po prawej
Ucisk jest skierowany pionowo w dół.
sześciu punktów osi symetrii (po każdej
Zabieg 3: Linia środkowa
Powtórz zabieg l.
głowy znajduje się razem osiemnaście
tów). Zaczynając od palca wskazuj
później środkowym i serdecznym o
Zabieg 4: Ucisk dłońmi na oba
uciskaj równocześnie dwa rzędy po trzy
skroniowy
położone na linii biegnącej od szóstego
Skierowanymi do góry c/ubkami y.ląc/c
osi symetrii do linii włosów na skroni
ców naciskaj na prawą i lewą stronę ob*
17). Przez cały c/as wykonywania żabi niowego (ryć. 15). Odwodząc łokcie
powinien być skierowany pion uciskaj równomiernie lewą i prawą itr
powiur/chni głowy. Powtórz zabieg na dziesięć sekund (ryć. 19 i 20). W tym r
r/edach, po Ir/.y punkty każdy, po obu można wykor/ystać ucisk drgający.
piątego punktu mi osi symetrii, a/ do
Zabieg 2: Obszar nosowy Ryć. 26
Ryć. 27. Punkty shiatsu
Twarz Tr/.y punkly obs/aiu nosowego polo/one na obszarze
jednej i Ir/y po drugiej stronie nosa. Pić skroniowym
Zabieg 1: Oś symetrii obszaru znajduje się w wewnętrznym kąciku oka, >. środkowego i serdecznego t> • •*
czołowego obok kości nosowej, a trzeci bezpośr każdej dłoni, w
Wskazującym, środkowym i serdecznym pal- przylega do nozdrzy (rysunek 21). »v» 11
cem prawej dłoni na dole i palcami lewej dłoni wykonuje się na prawy i lewy poziomej, Ryć. 28
na górze uciskaj trzy punkty na czołowej osi jednocześnie, za pomocą kłębów p| naciskaj każdy
symetrii, biegnącej w górę od punktu wskazujących. Kłąb jednego palca jącego z trzech punk-łkioniowych położonych na linii
położonego bezpośrednio nad mięśniem kładziemy, dla podparcia, i wskazującym biegnącej od
podłużnym (ryć. 21). Ucisk każdego punktu drugiej dłoni. Ucisk na kolejny punkt tr/.y punkly
iiK-tt/.nego kącika oka do podstawy ucha (ryć.
powinien trwać trzy sekundy, a cały zabieg powinien trwać trzy sekur zabieg należy F) l U isk na każdy punkt powinien trwać trzy
należy powtórzyć trzy razy (ryć. 22). powtórzyć trzy razy (ryć. 21 iuiuly, a zabieg należy powtórzyć trzy razy (ryć. I)
Po zakończeniu zabiegu na skroniach
Ryć. 21. Punkty shiatsu na twarzy Zabieg 3: Obszar jarzmowy i»/ lekko dłonie na gałkach ocznych, palce |
Po trzy punkty obszaru jarzmowego pole łpi«'\v;me do góry, i naciskaj delikatnie na obie
są na liniach biegnących od nozdrzy do lltt • H/.ne jednocześnie przez dziesięć sekund.
oś symetrii obszaru
stawy uszu (ryć. 21). Używając palców:
czołowego jącego, środkowego i serdecznego obu icg 5: Dziąsła
obszar naciskaj jednocześnie, lekko do góry, na i rozpoczynamy od dziąseł żuchwowych, a równocześnie na obie strony twar/.y
nadoczny ivpmc przechodzimy do dziąseł szczękowych wskazującym, środkowym i scrdcc/
punkt po prawej i lewej stronie twarzy trzy
sekundy (ryć. 24). Zabieg należy po\ trzy .">), 'I rży punkty po każdej stronie żuchwy dłoni. Palec serdeczny dotyka be/p
obszar razy. •«M I C są na linii zaczynającej się od osi każdego p u n k t u . Ucisk ka/dcgo
międzyoczny ttriiii twarzy i biegnącej w kierunku kącika powinien trwać t r/y sekundy, a /ahii
Zabieg 4: Obszar nadoczny, oczny i (tyć. 29). Ucisk należy wykonywać powtórzyć t r/y ra/.y (ryć. 30). Po /
skroniowy; dłońmi na niu zabiegu na d/.inslach żuchwowy*
29. Punkty terapii shiatsu na dziąsłach
obszar gałki oczne w taki sam sposób pr/.cprowad/ić j
nosowy Za pomocą palców wskazujących, środl dziąsłach szczękowych.
Ryć. 22
i serdecznych obu dłoni naciskaj jednoc Zabieg 6: Mięśnie śmiechowe pn
obu stron każdy z czterech pu| kącikach ust
położonych na obszarze międzyocznym, Po trzy punkty shiatsu polo/ono M
nająć od wewnętrznego kącika oka i pr2 mięśni policzkowych po obu stronach
jąć się w kierunku zewnętrznego kącil 31). Za pomocą palców: wska/ującci
Ucisk na każdy punkt powinien tn kowego i serdecznego obu dłoni wykcą
sekundy, a zabieg należy powtórzyć tr czas uciskania lekkie pociągnięcia na l
Potem w taki sam sposób uciskaj cztery; Ucisk na każdy punkt po obu stronne
obszaru podocznego (ryć. 25 i 26). Nast powinien trwać trzy sekundy, /abic
łokciami przed sobą, kłębami palców dziąsła żuchwy powtórzyć trzy razy (ryć. 32).
Ryć. 24 Ryć. 25
Ryć. 30. Zabieg na Ryć. 31. Punkty shiatsu na
Ryć. 23 mięśniach śmiechowych Ryc.32.ZtUM a»a
I,MI. nii n«Mi n
•HNBDOWjC

dziąsła szczęki
Ryć. 33. Obizar nadiopatkowy Ryć. 34. Kierunek udaku Ryć. 36. Obtzar podłopatkowy i lędźwiowy Ryć. 37
obszaru nadłopatkowego
tylna oś symetrii

łopatka

;j * ,' /

boczne punkty i \\ • i,
szyjne /
punkt y —
nadłopatkowy
inić
:ąta

;rze rzebień kości


f^ >ioc iodrowej
; pi
/ lę< piąty kręg
lędźwiowy
Ramiona i plecy
Zabieg 1: Obszar nadłopatkowy
Zabieg na obszarze nadłopatkowym należy
zawsze rozpoczynać od lewej strony. Palcami Ryo.lt
wskazującym, środkowym i serdecznym prawej
dłoni należy wykonać ucisk skierowany do
środka tułowia na wysokości dołka nadbrzusza,
przez pięć sekund (ryć. 33 i 34). Zabieg trzeba
powtórzyć trzy razy. Następnie za pomocą palca
wskazującego, środkowego i serdecznego lewej
dłoni wykonuje się taki sam zabieg na prawym
punkcie nadłopatkowym.

Zabieg 2: Obszar podłopatkowy i


lędźwiowy
Przenieś ręce na stronę pleców i lekko obejmując
boki skierowanymi do góry czterema palcami
obu dłoni naciskaj obydwoma kciukami jed-
nocześnie punkty tego obszaru (ryć. 36-38). Jest
ich dziesięć po każdej stronie. Pierwsze z nich
położone są po obu stronach kręgosłupa
bezpośrednio przed przeponą. Pozostałe punkty,
oddalone od siebie małymi odstępami, sięgają
aż do wysokości piątego kręgu Icd/.wiowctfo.
Odchylenie lutowia do tvlu
krętarz Ryć. 44. Punkt Namikochkfo
ibieg 2: Punkt Namikothkgo

e
punkt
wyrostek Niimikoshiego pnlo/ony jest skośnie
kości i/j?leilem pr/.cdnicgo górnego kolca
ogonowej obszar
pośladkowy M«'.liowego, okoli) pięciu centymetrów od
MVK' lv -łupa, na linii łąc/.;|cej go / kością wą
(ryć. 44). Punkt ten znajduje na śred-lin
mięśniu pośladkowym, w miejscu .j.iłe/.ienia '•• } Av
nerwu pośladkowego. Ucisk na ten link i
przechodzi zatem przez górne nerwy iwl.ulkowe
i wywiera wpływ na nerw kulszowy. ii-f na tym
punkcie wymaga ucisku prawym
większy •\wm kciukiem, skierowanymi na siebie Zabieg ten można wykonywać w
obszar • tu 'legie na takiej samej wysokości, zaś
krzyżowy (klęcząc na obu kolanach) albo, jeśli
(ale cztery palce muszą spoczywać, dla wygodniej, w pozycji stojącej, l 'eisk
Ryć. 40. Punkty sMatsu na pośladkach i n h t / y m a n i a , na przednim górnym kolcu być skierowany do góry, na wiek s/e \%
Zabieg 3: Grzebień biodrowy (ryć. 45). szowe, musi być głęboki i silny, l
Punkty położone na grzebieniu biodrowym sekund, a cały zabieg należy powtór/yć
zaczynają się bezpośrednio obok stawu
Zabieg 3: Przedni obszar udow
krzyżowo-biodrowego i biegną wzdłuż
Siedząc z wyprostowanymi noga
zewnętrznie wygiętej linii (ryć. 40). Po każdej
kolano lekko uniesione, miciśnij o
stronie jest ich trzy. Zabieg na tych punktach
Ryć. 42 kciukami (prawy pod lewym) picrwtu
wymaga ułożenia kciuków poziomo na wysokości
punkt udowy, poio/ony hc/pofa
każdego z nich; ucisk wykonuje się przez trzy Nogi przedniej części kości uilowei (ryć,
sekundy na każdy punkt. Zabieg trzeba
podparcia obejmij udo c/lcrcma pul
powtórzyć trzy razy (ryć. 41). Czterema palcami Zabieg na nogach rozpoczynamy^
45
dłoni (ryć. 47). Pr/e/ l r/.y Hckuiuly
każdej dłoni należy objąć boczny obszar brzuszny i równoczesnego uciskania put każdy z dziesięciu punktów polo/onyi
przesuwać je w dół w miarę uciskania kciukami położonych na prawym i lewym posiać
kolejnych punktów. Ryć. 48
następnie przechodzimy do lewej, a pot
Zabieg 4: Obszar krzyżowy prawej nogi. Podajemy tu opis zabiegu;
dla lewej nogi, ponieważ zabieg dla 49
Trzy punkty obszaru krzyżowego położone są na
wykonuje się tak samo.
pionowej środkowej linii kości krzyżowej (ryć. 40).
Każdy punkt naciskamy przez trzy sekundy złączonymi
opuszkami obu kciuków. Zabieg trzeba
Zabieg 1: Obszar pośladkowy
powtórzyć trzy razy (ryć. 42). Należy uważać na
Dwie linie, na których położone są po i
punkty, biegną od pierwszego
to, aby podczas uciskania ostatniego punktu nie
krzyżowego wzdłuż mięśnia pśladl
naciskać na kość ogonową. Ryć. 43
wielkiego ukośnie, na zewnątrz, w (k
40) i kończą się w bezpośrednim sąsu
większego krę t nr/.a. Do jednoc
naciskania punktów na lewym i
pośladku u/.ywnmy kciuków. Ucisk na
punkt powinien trwać t r/.y sekundy;

biegnącej od tego polo/cnin w Uól


kolanowego. Powtór/ /.ahicg lr/,y ni/; i
49).
Ryć. 46. Dzkałtó poaktóf nA pnodiuiD
obtufio udowyi

kolce biodrowy
pr/eilni goi uy

obs/ar
pachwinowy
Ryć. 50. Difedtó punktów
na środkowym
obtzarze udowym fałd pośladkowy

m. najdłu/s/y uda
(krawiecki)

guz
m. pr/ywodzący
długi

grupa mięsni
przywodzących
Ryć. 52

Ryć. 58. Diiedoć punktów aa


tylnym oboant udowy*
Zabieg 4: Środkowy obszar udowy Ryć. 55. Dziesięć punktów na Ryć. 59
Zginając kolano na zewnątrz, unieś stopę do obszarze udowym
położenia pod prawym kolanem. Dziesięć punk-
tów środkowego obszaru udowego znajduje się
na linii, która zaczyna się bezpośrednio pod ig 6: Tylny obszar udowy
mięśniem łonowym i biegnie do kolana. Ucisk / d/iesięciu punktów tylnego obszaru
na każdy punkt należy wykonywać przez trzy położony jest na fałdzie pośladkowej |u/om
sekundy w taki sam sposób jak przy zabiegu 3, a kulszowym, pozostałe zaś leżą na
cały zabieg trzeba powtórzyć trzy razy (ryć. 50- bio^uącej w dół w kierunku dołu pod-Na
54). pierwszych punktach łatwiej oprowadzić
zabieg w pozycji stojącej. ni wskazującym,
Zabieg 5: Boczny obszar udowy środkowym i serdecznym łoni naciskaj te
Powróć lewą nogą do pozycji wyjściowej, oprzyj ją punkty jednocześnie li/y sekundy i powtórz
na prawym kolanie. Kciukami trzymanymi w zabieg trzy razy. Po /oniu /abiegu usiądź na
taki sposób, aby ich zewnętrzne krawędzie podłodze z noga-towanymi przed sobą.
stykały się, i pozostałymi czterema palcami obej- Podnieś wysoko ki>la i to. Połóż kłęby
mując udo, dla podtrzymania, naciskaj dziesięć palców: wskazującego, imx«go i
bocznych punktów udowych, położonych na serdecznego (dotykając tylko mi) na
linii zaczynającej się bezpośrednio obok drugim z dziesięciu punktów tyl-obs/.aru
wielkiego krętarza, biegnącej wzdłuż uda i udowego. Dla podtrzymania iij udo
prowadzącej do stawu kolanowego (ryć. 55). kciukami. Przez trzy sekundy «| każdy
Ucisk na każdy punkt powinien trwać trzy punkt od drugiego do dziesiątego l<Vr/
sekundy, a cały /abicg należy powtór/.yć trzy /abiea trzv razv frvc. 60 i 6IV
• «MłK«J MIMiMU IHi WW

podkolanowym i tylnym
obszarze podudzia

dół
podkolanowy

tylny obszar
podudzia

Ryć. 67 Zabieg 9: Tylny obszar podudzia


Pierwszy z ośmiu punktów tylnego
podudzia położony jest be/pośrednio pot
klykieĆ unktem
p?szczeh P leżącym pod dołem podkol (ryć. 66).
Pozostałe siedem punktów poi jest na
Ryć. 60 linii biegnącej od picrws/.cgo w dół
głowa kości przez środek mięśnia br/.uchatcgo ścięgna
Zabieg 7: Obszar rzepki Ryć. 62. Punkty shiatsu na strzałkowej
dole podkolanowym Achillesa. Palcem wskazujący i kowym i
Podnieś lekko lewe kolano. Opuszkami obu serdecznym obu dłoni wykonaj te punkty
kciuków naciskaj przez trzy sekundy każdy z tak jak w pr/ypiitlku do kolanowego.
trzech punktów położonych nad kolanem (ryć. Ucisk na ka/dy punki \ trwać trzy
62). Powtórz zabieg trzy razy. Za każdym razem sekundy, a /abieg nalc/y powlri razy (ryć.
zaczynaj od zewnętrznego punktu i przesuwaj się 67).
do wewnątrz. Dla podtrzymania chwyć kolano
czterema palcami jednej i drugiej ręki.
Ryć. 69
Zabieg 8: Dół podkolanowy
Trzymając kciuki po obu stronach stawu
kolanowego, naciskaj opuszkami palców:
wskazującego, środkowego i serdecznego obu
dłoni na pierwszy, drugi i ostatni z trzech punk- Ryć. 70
tów (ryć. 66), przesuwając się przez dół pod-
kolanowy od strony zewnętrznej do wewnętrznej.
Naciskaj każdy punkt przez trzy sekundy i Zabieg 10: Boczny obszar podudzi
powtórz zabieg trzy razy (ryć. 65). Ryć. 63 Zabieg na bocznym obs/ar/e podudzia
Ryć. 64 zgięcia lewego kolana do wewnutr/ tuk, J
noga spoczywała na prawej. Picrwn/y /
punktów bocznego obs/aru podud/.ia p
jest bezpośrednio pod bocznym kłykcie
goleniowej (ryć. 68). Naciskaj go pr?
sekund mocno, trzymając jeden kciuk na a
czterema palcami każdej dłoni, dla pod
nią, chwyć nogę (ryć. 69). Powtórz zabieg r
stałych pięciu punktach, położonych
kością goleniową a strzałkową. Ucisk ni
Zabieg 11: Obszar stepu Zabieg 13: Obszar palców
Unosząc lewe kolano i przyciągając stopę do ob»/4lt Ml?pil
/giną jąć nogę w kostce do góry i t r/y
tułowia wykonaj zabieg na trzech punktach lewą dłonią, kciukiem i c/.ubkicm paleń
obszaru stepu - od kostki bocznej do środkowej kostka jącego prawej dłoni naciskaj obu/ar gr i
pr/yxr<xlkowa
(ryć. 71). Cztery palce obu dłoni powinny dla podeszwowy trzech punktów polo/.r
podtrzymania obejmować kostkę, a stykające bliższym, środkowym i dals/.ym każdego
się czubkami kciuki przez trzy sekundy uciskać palca stopy, poświęcając l r/y na każdy
każdy punkt. Zabieg należy powtórzyć trzy razy punkt (ryć. 71 i 76). Chwytając wysokości
(ryć. 72 -74). paliczka dalszego pociągnij je uciskania
do góry. /abieg należy wykni
Ryć. 72
Ryć. 71. Punkty
shiatsu na obszarze
stepu, grzbietu
stopy i na obszarze Zabieg 14: Obszar podeszwy
palców Zegnij lewe kolano na zewnąlr/ i
podeszwę lewej stopy do góry. C/.lcrj
obszaru stopy położone są nieco
drugiego i trzeciego palca. Drug
położony jest bezpośrednio pod picrwtty.
ci na łuku, a czwarty na środku pi^ty <
Obejmując czterema palcami gr/.bic
naciskaj kciukami /łożonymi lub Myknji
zewnętrznymi krawędziami kn/dy pun
trzy sekundy i powlór/. zabieg It/y m*y,
zabieg używając /łożonych kciuków do l
uciskania trzeciego punktu l rży racy
sekund (ryć. 81).

Ryć. 75
Zabieg 12: Obszar grzbietu stopy
(międzykostny obszar
śródstopia)
Po wykonaniu zabiegu 11 naciśnij złożonymi
kciukami obszar śródstopia, zaczynając od
przerwy między podstawami pierwszego i
drugiego palca stopy, przez trzy sekundy każdy z
czterech punktów położonych na obszarze
grzbietowym u podstawy palców. Następnie
naciskaj po/ostałc trzy rzędy punktów, po
i i,,:., L- .nil
Ramiona Zabieg 3: Dół łokciowy
Punkt y nalc/.a.cc do obs/.nru dołu lok
Podobnie jak w przypadku zabiegu dla nóg, (ryć. X6) polo/one si» na linii biegnącej
poniższe objaśnienia dotyczą tylko lewego Ryć. 86. Punkty shiatau na dole wewnc.tr/nej strony (po stronic miilcg<
Ryć. 82. Punkty shiatsu na środkowym łokciowym, środkowym obszarze
ramienia. Zabieg dla prawego ramienia wykonuje obszarze ramienia do zewnętrznej (po stronic kciuka). Ot
przedramienia oraz na dłoni i palcach
się tak samo. ramię c/tcrcma palcami prawej dl
kciukiem, skierowanym c/ubkicm tl
naciskaj każdy z tych punktów pr;
Zabieg 1: Obszar pachowy sekundy i powtórz zabieg tr/.y r u/y (ryć
Wyciągnij lewe ramię w bok, dłonią do góry.
Połóż palce: wskazujący, środkowy i serdeczny 1 2 3 4 5 6 oś symetrii ctrona
prawej dłoni pod pachą (ryć. 82), kciuk na
promieniowa
bruździe naramienno-piersiowej. Naciskaj punkt
opuszkami palców przez pięć sekund i powtórz
zabieg trzy razy; ucisk powinien być skierowany
na obszar ponadłopatkowy (ryć. 83).
środkowy obszar
Zabieg 2: Środkowy obszar ramienia przedramienia
Sześć punktów środkowego obszaru ramienia Ryć. 17
położonych jest na linii prostej prowadzącej od
pachy do dołu łokciowego. Obejmując ramię
czterema palcami prawej dłoni, jej kciukiem,
zwróconym czubkiem w kierunku pachy,
naciskaj każdy z sześciu punktów (ryć. 82) przez
trzy sekundy i powtórz cały zabieg trzy razy (ryć.
84 i 85).

obszar
paców

Ryć. 84
Zabieg 4: Środkowy obszar przed-
ramienia pjimiinc c/terema palcami prawej dłoni ią
Dwadzieścia cztery punkty należące do c/.ęść ramienia, jej kciukiem, Mwanym
obszaru ręki położone są w ośmiu ukośnie do góry, naciskaj każdy ikt pi/.e/ tr/y
rzędach, po trzy w każdym, biegnąc sekundy. Powtór/ /abieg tr/y (tu. 95).
strony łokciowej (po stronie małego pal(
strony promieniowej (po stronie kciuka), 5g 6: Boczny obszar ramienia
pionowe znajdują się bezpośrednio pod M«H ramię tak, aby wewnętrzna część dłoni
punktami bruzdy łokciowej (ryć. 86). •wala się w górze. Sześć punktów uh do
Ryć. 96. Punkty shiatau na bocznym
kciukiem, skierowanym czubkiem do tego obszaru położonych jest na lm>'.n;icej obszarze ramienia i grzbietowy!
naciskaj każdy punkt przez trzy sekundy, ten wzdłuż środka mięśnia naramien-' u i obszarze palców
można wykonać tylko jeden raz (ryć. wyrostka obojczykowego łopatki do hi wy i osiek burko
łokciowego (ryć. 96). Zaciskając dla łopatki
Zabieg 5: Bruzda miedzy mięśniem j boc/.ny obii/ju
naramiennym a li/vmania kciuk wokół wewnętrznej części
ramienia
Trzy punkty leżące na tej bruździe znajc na p n i a , naciskaj każdy punkt przez trzy
linii biegnącej nieco ukośnie Ryć. 92 f»«lv prawym palcem wskazującym, środ-i Ryć. 97. Punkty
serdecznym. Powtórz zabieg trzy razy. boomyi
mdra
lrebi«
7: Boczny obszar przedramienia
jednoczesnego uginania czterech pal-fau
ważyć można ruch wspólnego zginacza
•iii! położonego obok łokcia. Miejsce, w 11
następuje ten ruch, stanowi pierwszy i u
punktów położonych na linii biegnącej rstka
do bocznego obszaru przed-/abieg na tych
punktach wymaga kcia i przywiedzenia
przedramienia k lalkę piersiową. Kciukiem
prawej dłoni, m w stronę łokcia, naciśnij
pierwszy IWostałe cztery palce prawej dłoni,
dla 3 niania, obejmują ramię. Naciskaj każdy
pi/c/. tr/y sekundy i powtórz zabieg trzy X i
99).
Ryć. 94
Ryć. 98 l j> obs/ar gr/.bictu
palców

boczny obs/ar
przedramienia

obszar grzbietu
ręki
Ryć, 99
Ryć. 100
Zabieg 8: Obszar grzbietu ręki bieg 11: Rozciąganie ramienia Ryć. 105. Rozdąfanie rmmtaii
Punkty na grzbiecie ręki polo/one są m / prawy kc i u k na środku lewej dłoni i obej-
kośćmi wzdłuż c/terech linii, po trzy pun n./ostalymi c/lerema palcami gr/.biet lewej
każdym rzędzie, biegnących od nadgarst h itlnicś prawą rękę na wysokość ramienia
MU
podstawy palców (ryć. 97). Prawym kciu .i^.nij do przodu lewą dłonią (ryć. 105). 1 1
zwróconym w stronę nadgarstka, nacisk 1 /.ciąga nie ręki należy wykonywać prze/ i
kolei przez trzy sekundy każdy z pu powtórzyć trzy razy.
zaczynając od strony kciuka. Dla podtrzy
chwyć lewą dłoń czterema palcami prawej
(ryć. 100).
tka piersiowa
Ryć. 106. Punkty shiatiu na
1: Obszar międzyżebrowy obtzarze pieiiiowyni
Ryć. 101. Punkty shiatsu na •\> u-n pr/eznaczony jest dla mięśnia pier-pi
obszarze palców większego oraz wewnętrznych i ze-i|i/tivch trzon mostka
mięśni międzyżebrowych. Naciśnij cm
wskazującym, środkowym i serdecznym u i i
bezpośrednie okolice bocznych n / o n u
mostka. Każdy palec powinien l«l.>w;ić
się między dwoma żebrami. i«i.ii',i|i|c
ramiona na boki naciskaj jed-4-sMu-
każdy z czterech punktów l/s A-
browych po prawej i lewej stronie ciała. /.cść
Ryć. 102
poziomych rzędów takich punktów i stronie.
Zabieg 9: Obszar palców Najpierw naciska się wyższe i/vil y. a
Istnieją trzy punkty nacisku na następnie trzy niższe. Ucisk inu-n l rwać
Ryć. 104 położone na linii biegnącej od dal trzy sekundy, a zabieg należy i A r tylko jeden
bliższego paliczka. Kciukiem i palcem raz. Ucisk wykonuje się z tnt p. vi;|gnięciem do
cym prawej dłoni jednocześnie nacisk tyłu (ryć. 107 i 108).
punkt na obszarze grzbietowym i dł
lewego kciuka przez trzy sekundy, Ryć. 107
lekko palce podczas uciskania punktu
szym paliczku. Następnie uciskaj prą'
stronę każdego punktu w taki sam s
zakończeniu zabiegu kciuka uciskaj cz ty
na pozostałych palcach w taki sami
(ryć. 102 i 103).

Zabieg 10: Obszar dłoni


Na osi symetrii dłoni położone są tr:
pierwszy na największym kłębie dłoni
środku dłoni, a t r/cci u podstawy pi
kowcgo (ryć. 86). Obejmij grzbiet
czterema palcami, a prawym kciukiem
im minklv nrxe/ ir/v sekund v każdy.

wyrostek iniee/ykowitty
Ryć. 108
172

Zabieg 2: Obszar mostkowy Ryo.109


Pięć punktów mostkowych polożonych jest na Ryć. 113
•ur| stronie br/.ucha, pr/.ecina go i biegnie w
linii zaczynającej się na czubku mostka > lego lewej stronie (ryć. 112). Ucisk należy
-rękojeści - i ciągnącej się do wyrostka I.MI .u' obiema dłońmi, prawa pod lewą,
mieczykowatego (ryć. 106). Za pomocą palców: /n.uv.ając tr/y sekundy na każdy punkt,
wskazującego, środkowego i serdecznego obu ti/.eba powtórzyć trzy razy. Punkt l leży
dłoni, złączonych czubkami, naciskaj lekko lildkiem, punkt 2 nad jelitem cienkim, ł
każdy punkt przez trzy sekundy (ryć. 109). nad pęcherzem moczowym, punkt 4 om
Zabieg należy wykonać tylko jeden raz. ślepym, punkt 5 nad wątrobą, punkt
Pamiętaj, aby nie naciskać bezpośrednio na śledzioną, punkt 7 nad okrężnicą j'u|.|
wyrostek mieczykowaty. c;i, punkt 8 nad okrężnicą esowatą i n k t
l
) nad prostnicą. Przed wykonaniem ucisku
Zabieg 3: Okrężny, zmienny ucisk wciągnij głęboko powietrze, •pnie
dłonią na obszar piersiowy stopniowo zwiększaj nacisk, się
Trzymając palce skierowane na trzon mostka, zsynchronizować ucisk z wydy-powietrza
połóż dłonie na lewym i prawym obszarze pier- (ryć. 113-117). Kiedy ustąpi ć w okolicach
siowym i odciągnij łokcie na boki. Zastosuj brzucha, można uciskać nu- punkty za
rotacyjny ucisk dłońmi przez pięć sekund (ryć. pomocą palca wskazującego, i serdecznego
110). Po powrocie ramion do pozycji wyjściowej obydwu dłoni.
pod koniec zabiegu zwróć palce w kierunku
przepony i przejedź nimi szybko w dół klatki Ryć. 111. Ucisk dłońmi w dół
piersiowej (ryć. 111). Powtórz zabieg dwa razy.
Zsynchronizuj energiczne wydechy z ruchami w
dół.

Ryć. 110. Okrężne ruchy dłonią

Ryć. 112. Dziewięć punktów serii


ucisków dłonią

Brzuch
Poniższe zabiegi można wykonywać w pozycji
siedzącej lub leżąc na wznak.
Zabiegi: Seria ucisków dłonią
Pierwszy punkt tej serii położony jest nad
przeponą, na dołku nadbrzusza. Drugi, trzeci,
czwarty, piąty, szósty, siódmy, ósmy
174
Zabieg 2: Obszar jelita cienkiego Ryć. 118. Punkty ihłatiu nad
Punkty uciskane podc/as tego /abiegu poło/one Jelitem cienkim
są na okręgu, którego środek stanowi pępek.
Pierwszy leży po prawej stronie, ukośnie pod
pępkiem, a pozostałe zataczają koło zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (ryć. 118). Ucisk
należy wykonać palcami: wskazującym, środ-
kowym i serdecznym obu dłoni, poświęcając trzy 20 X

sekundy na każdy punkt. Zabieg trzeba


powtórzyć trzy razy.
• 4
Zabieg 3: Obszar okreżnicy zstępującej i
okreżnicy wstępującej
Połóż prawą dłoń na pępku prostopadle do
boku, tak aby złączone palce znajdowały się
bezpośrednio nad okrężnicą zstępującą. Lewą
dłoń, skierowaną w przeciwnym kierunku, połóż Ryć. 119. Falujący ucisk dłonią
na grzbiecie prawej ręki. Kłąb prawej dłoni prze-
suń po okreżnicy zstępującej w kierunku pępka.
Potem rozluźnij mięśnie i korpusem dłoni
naciśnij okrężnicę wstępującą w kierunku pępka
(ryć. 119). Powtórz ciągnięcie i naciskanie
dziesięć razy. Następnie, pozostawiając dłonie w
takiej samej pozycji i przyciskając je tak, aby się
nie ześlizgnęły, wykonaj dziesięć okrężnych
ruchów rotacyjnych (ryć. 120). Na zakończenie
zabiegu przez dziesięć sekund wykonuj głębokie
ruchy drgające (ryć. 121).
Leczenie przypadków patologicznych
określonych
Ryć. 120. Okrężny ucisk dłonią Ryć. 121. Drgający ucisk dłc
Opis terapii określonych stanów patologic/.nych /aklada opiniowanie potUln
technik shiatsu. S/c/.ególy technic/ne terapii podane /.ostały w popr
ro/d/iatach.

kład krążenia
Dolegliwości sercowe Ryć. l
bolesna. Zespół chorobowy charak-r/u|ijcy
się napadowymi bólami zamostkowy-
pioinieniującymi ku górze i do lewego
tinna. Najczęstszą przyczyną dusznicy
»m'l jest zwężenie naczyń wieńcowych,
występuje pod wpływem niedotlenienia
<l«-statecznego ukrwienia mięśnia sercowego.
serca. Polega na niezdolności do l i yn u ma
dostatecznego krążenia krwi f«ltvności od
potrzeb organizmu. Prowadzą mir] wady
serca, nadciśnienie tętnicze, choro-ln»»vśnia
sercowego. Może dotyczyć jednej lub komór serca.
Objawia się dusznością. 1 serca. Głównym jego
objawem jest nagły, hol dławicowy
umiejscowiony za mostkiem, iwiiiujący do
lewej ręki, barków, palców, E k. W postaci
wstrząsowej występuje spadek ;ina krwi i
bladość z obwodową sinicą. INC /. obrzękiem
płuc cechuje się dusznością li/lem. Do zawału
serca dochodzi przez ę, której przyczyną jest
zwężenie naczyń lonośnych i zatrzymanie
przepływu krwi |flnicy wieńcowej, co
powoduje przerwy Hity serca i obumarcie
tkanek.
Ryć. 3. Obizar międzytopttkow;
shiatsu
u której podejrzewa się nieregularności serca,
powinna przejść terapię metodą iii, ale przede
wszystkim musi unikać sub-|i pobudzających,
takich jak kawa, tytoń i ol, dokładnie
uregulować swoją codzienną l rtarać się
utrzymać ciało w dobrej konctycji. (, Pacjent
kładzie się na prawym boku, a tera-N wykonuje
zabieg shiatsu na czterech punk-pr/cdniego
obszaru szyjnego (zabieg zapo-lacy
gwałtownej akcji serca i wzrostowi ),
następnie na obszar/c nadtopatkowym ;iu
punktach na lewej c/cści obszaru
środkowy środkowy
obszar obszar między mieniem a a
Ryć. 5. Bru
przedramienia *vwnvtr/.nej małego i scrdcc/ncgo palca (ryć. 6).
ramienia piersiowym, ot bruzdy
piersiowej i nadt niivpnie tr/.ymając lewą dłonią wyprostowane
Ryć. 4. Powierzchnia iródramienia
m iv pacjenta za nadgarstek pociąga prawą
lewa strona obs/.aru mą /.a c/ubek małego palca pacjenta i potrząsa
piersiowego
obszar palca serdecznej mu-nicm pacjenta (ryć. 7 i 8).
V Pacjent spoczywa w pozycji na wznak, tera-ui.i
wykonuje zabieg na czterech punktach >:<> i
prawego obszaru nad- i podocznego jed-iH/i-
śnie. Stosuje lekkie uciski dłonią przez nieć
sekund oraz uciska dwa lub trzy razy na k i
oc/ne. Zabieg ten reguluje tętno poprzez id/nn ic
sztywność mięśni głębokich znajdujących się
odruchu Aschnera, inaczej zwanego tu hcm
między drugim a piątym punktem obszaru
oczno-sercowym. 4 Terapeuta wykonuje zabieg
międzyłopatkowego (ryć. 3). Terapeuta musi
na czterech nk t ach na obszarze
usunąć to napięcie.
międzyżebrowym lewego uwego obszaru
2. Pacjent pozostaje w pozycji leżącej na
piersiowego (ryć. 5). Specjalnej g i wymaga
prawym boku, terapeuta unosi jego lewe ramię
zabieg na lewym obszarze pier-yt u , który ma na
nad głowę i delikatnie wykonuje zabieg na trzech
celu rozluźnienie mięśnia •••owego i mięśni
punktach położonych na bruździe między
międzyżebrowych. Następnie |x-uta wykonuje
mięśniem dwugłowym ramienia a mięśniem pier-
zabieg na trzonie mostka. i)c okrężny ucisk
siowym, sześciu punktach na środkowym
dłońmi na obszar piersiowy i/cnia w dół przez
obszarze ramienia położonych na linii od pachy
obszar piersiowy.
do stawu łokciowego, ośmiu punktach na
łokciowej części przedramienia oraz na twardnieją i stają *i« lamliw* rtktt|
czterech punktach na powierzchni grzbietowej Nadciśnienie tętnicze emocjonalne może ipowodowiś p
i, w którym górne ciśnienie krwi (przy skur- wzrost ciśnienia krwi, WtaHM l
Ryc.7 m sercu) przekracza 160 mmHg, a dolne naczynie krwionośne pfkl, 00 H^|l
me (kiedy serce jest rozszerzone) 95 mmHg, pośrednią przyc/yną wytaw kroi 401
IM się za nadciśnienie. Istnieją dwa rodzaje W regionach Japonii, w klóryd
lśnienia: nadciśnienie pierwotne, któremu nie stałym składnikiem diety i gd/Jo ipc
/ys/.ą żadne objawy patologiczne i które jest duże ilości słonych potraw, odn*
liym stopniu zależne od czynników dzie- najwyższe wskaźniki /nchorOM
nydi. oraz nadciśnienie wtórne, które może nadciśnienie. Sód zawarty w loli
•powodowane chorobami nerek, gruczołów napięcie mięśni gładkich ścian
'li/nego wydzielania, chorobą Basedowa krwionośnych, powodując skurc/cn
Innymi czynnikami. Nazwy „nadciśnienie" podnosi ciśnienie krwi. Nadmierne
MV na oznaczenie nadciśnienia pierwot- ryżu prowadzi do nagromadzenia
conych kwasów tłuszczowych w orj
IpoiiY.ywc nadciśnienie może być przyczyną co z kolei jest przyczyną wapnienii
ilości, zawrotów głowy, szumu w uszach, krwionośnych. Umiar w korzył
uności, sztywności ramion, obstrukcji, braku takich pokarmów leży u podstaw
•wagi emocjonalnej, nerwowości i stałego gania tej chorobie.
il/cnia. Może doprowadzić do wylewu krwi . Nadciśnienie jest poważną c
Osoby nadwrażliwe i spięte są bardziej która powoduje wiele komplikacji
•w mi lv chorobę. Ponieważ mózg /.używa 20 gicznych. Obciąża ono serce i prowadź
ii całego tlenu wykorzystywanego przez przerostu (hipertrofii) oraz wywot
1X0
liu-j-u) lud/ie, któr/.y cierpią, na tę dolegliwość, Nadciśnienie mo/e być pr/.yc/yn
s/.l regularnie poddawać się dokładnemu nienia tętnic/.ek nerkowych, co /. kolei
i'tamowi terapii. dopływ krwi do nerek i upośled/a ich /
wydalnicze oraz powoduje obr/ęk, ma
trmpia shiatsu na celu przywrócenie nori
śnienie wymaga terapii całego ciała, ale 1 funkcjonowania nerek.
powinien koncentrować się na obszarze 4. Terapeuta wykonuje /.abicg mij|
f«l/vlopatkowym (związanym z organami tylnych powierzchniach nóg, pode/im
iM\vhania), obszarze podłopatkowym pacjent spoczywa na brzuchu, a iniHlcp
iwym), na zakończeniach rąk i nóg oraz pacjentowi przyjąć pozycję na w/,n
IM/uchu. naciskać przednie powier/.chnie i
'a c jen l spoczywa na lewym boku, tera-1,1 dokładnym zabiegu po obu stron
naciska lekko, wolno cały obszar szyjny, /s zakończenie rozciąga nogi, jak pole H
Ryć. 10. Punkty uciskania lewego obszaru
nerkowego przy pozycji na lewym boku n a j ąć od jego przedniej części. .' Następnie rysunku 15.
naciska pięć lub sześć razy p u n k tó w 5. Pacjent leży na wznak. Terapcutu
położonych na obszarze liultopatkowym i zakończenia obu rąk, a następnie
międzyłopatkowym, a irni dziesięć ramiona (ryć. 16).
punktów począwszy od piątego <»łKAir/c 6. Po lekkim zabiegu na nhs/jir/c
międzyłopatkowym poprzez obszar łopatkowy stosuje powolny, delikatny ucisk oczne.
aż do lędźwiowego. Z kolei .nituje uciski 7. Po dokładnym /ahicgu im o sio
jedną dłonią przez pięć sekund ' z czterech wy m terapeuta /ac/yiut ucisk dłonią.
punktów pokazanych na l u k u K) i 8. Po dokładnym /abiegu na o
powtarza zabieg pięć lub sześć Na koniec brzucha terapeuta koncentruje lif M d
wykonuje ruchy drgające, lic wyżny jest brzusza oraz na prawym i lewym NWWf
ucisk dłonią na trzeci kt na lewym obszarze obszarze żebrowym (ryć. 17). Pltbudt
nerkowym. wienia i zapobieganie obfttrukcji
Parjenl kładzie się na brzuchu, a terapeu- ostrożnego zabiegu na okrę/nicy oiowi
iVlu/nia prawy i lewy obszar międzyłopatkowy. 9. Na zakończenie pacjent ponowił
vpnic ostrożnie naciska kciukami na prawy o muje pozycję na brzuchu, a terapeuta i
l is/.a r nerkowy jednocześnie (ryć. 11). i|c łatwo napinającą się przeponę, stonuj
palce obu dłoni uciska każdy punkt pięć dłonią na prawy i lewy boczny obs/ar
sekund podstawami dłoni. Powtarza g pięć (ryć. 18).
lub sześć razy (ryć. 13 i 14). Na ii•/lenie
stosuje ucisk drgający. Ryć. 18. Ucisk dłońmi na pmpoaj
przy pozycji na brzuchu
Ryć. 15. Rozciąganie nogi
Ryć. 17. Obszar brzuszny
/ ilolny bruzda nadbrzuszna
/.u /ebrowy

lewy dolny
obszar żebrowy

Ryć. 16. Rozciąganie ręki obszar okrę/nicy


esowatcj
1H2 we w net n winowy, nr/cdm obs/ar
Ryć. 19 s/yjna udowy.
3. Stwardnienie tętnic
W procesie starzenia się ciało człowieka zwykle pierwszy
punkt S2
przechodzi zmiany prowadzące do stanu
zwanego stwardnieniem tętnic. Jest on też ściśle pierwszy
punkt są
związany z chorobami serca i nadciśnieniem.
Bardzo elastyczne i kurczliwe tętnice zbudowane
są z trzech warstw: błony wewnętrznej, błony
środkowej i błony zewnętrznej, czyli przydanki.
Stwardnienie może nastąpić w każdej z trzech
warstw tętnicy. Nagromadzenie tłuszczów na
ściankach warstwy wewnętrznej może stopniowo zewnętrzna
tętnica
doprowadzić do niedrożności tętnicy i szyjna
rdzeń pr
uniemożliwić przepływ krwi. Dotyczy to
pierwszy | Ryć. 21. Obszar
najczęściej dużych tętnic, takich jak aorta, punkt S2 szyjny i
naczynia wieńcowe, tętnice mózgowe i tętnice wyrostek nerkow
nóg. tętnica y
Stwardnienie warstwy środkowej następuje wspólna tętnica szyjna
w średnich tętnicach mięśniowych, takich jak rdzeń przedłużony
tętnice udowe, podkolanowe, piszczelowe i tylny
promieniowe, kiedy na ich ściankach odkłada obszar
szyjny
się wapń. Stan ten spotyka się zwykle u osób obszar nerkowy
starszych.
Stwardnienie warstwy zewnętrznej następuje
w tętniczkach. W mózgu i nerkach warstwa
zewnętrzna tętnic twardnieje i rozrasta się, tamując
|e u r
wewnętrzne krążenie. Stan ten związany jest z opatia
nadciśnieniem.
Używa się ogólnie terminu „stwardnienie
tętnic", jednak istnieje wiele rodzajów tej choroby,
różniących się od siebie w zależności od części
tętnicy dotkniętej zmianą patologiczną, jak i
stanu organizmu danej osoby. Choroba ta liż połowy ciała
występuje nie tylko u osób w zaawansowanym punkt bocznego obszaru szyjnego,
wieku, ale także u młodych. Najlepszym rdzenia przedłużonego oraz pierwszy pi polowy ciała występuje zwykle na
sposobem zapobiegania stwardnieniu tętnic jest nego obszaru szyjnego w podanej (ryć. skutek
stała świadomość stanu, w jakim znajduje się 19). Tylny obszar szyjny powił ii krwi do mózgu, spowodowanego
organizm, i stosowanie programu terapeuty- szczególnie dokładnie potraktowany, •linieniem mózgowych naczyń
cznego. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na pomaga to w zwalczaniu otyłości (ryć. krwionośnych, pykają pod wpływem
ilość spożywanego cholesterolu. Należy 2. Pacjent leży w pozycji na napięcia emocjonal-
prowadzić uregulowany tryb życia, unikać tyto- Terapeuta uciska dłonią i kciukiem Si an ten zwany jest także paraliżem
niu, który sprzyja rozwojowi stwardnienia tętnic, a nerkowy (ryć. 21 i 22). riowym, a objawia się stopniowo
najlepiej porzucić go całkowicie 3. Następnie uciska nogi i stopy po
następującej kolejności: tylny obszar! litniu przez pacjenta przytomności
Terapia shiatsu dół podkolanowy, podeszwa. po
l Pncicnt nrwhicra no/vcic seiia fklcka na 4. Teraz poddaje zabiegowi rami$ unieruchomieniem połowy ciała
do dotu łokciowego, stawy nadgf przeciw-Uo półkuli mózgowej, w
-śródreczne i palce. której nastąpi!
5. Pacjent nadal spoczywa w tal krwi. Skutki zaczynają być
po/ycji. Terapeuta naciska obszi widoczne na ści twarzy, na której
paraliż mięśni kowych, nosowych i ustnych
Ryc.22f Ryć. 23.
utrudnia
lic. Na skutek skurczu mięśnia pier- Obtzmr brzuszny

skurczu (zginają się i odwracają na zcv


Staw biodrowy ulega zwichnięciu, n
łydkowy jest zwiotczały i rozciiignięl)
zostaje skręcona w stawie ikci
(szpotawa), a wyciągnięte palce twora
piętowokońską. Objaw ten zwany joi
czem Wernicke'a-Manna (ryć. 24). Sfcj*
zmusza pacjenta do wyginania chorej i
łuk podczas chodzenia. Bardzo trud
przywrócić sprawność u osoby dol
ciężkim przypadkiem skurczu Won
Manna. Natychmiast po odzyttknnit
pacjenta przytomności powinno lię
IH4
Ryć. 24. Hemiplegia - skurcz
Terapia shiatsu Wernicke'a-Manna
1. Terapeuta klad/ie pacjenta w po/,ycji na
i n;iwrt
wznak i wolno rozpoczyna zabieg na mięśniu
piersiowym większym, bruździe naramienno-- 27. Boczna powierzchnia
ramienia
piersiowej i mięśniu naramiennym (ryć. 25), aby przywodzenie
zapobiec przywiedzeniu stawu ramiennego (ryć.
26).
2. Następnie terapeuta wykonuje stały ucisk z
lekkim pociągnięciem w kierunku palców dłoni na odwodzenie
następujących częściach kończyny górnej: mięśniu Ryć. 28
trójgłowym ramienia, mięśniu łokciowym, mięśniu
odwracającym przedramienia, grupie mięśni prostowanie
prostujących, na nadgarstku i stawach międzypal- stopa pil
szpotawtj
cowych, aż do końca palców (ryć. 27 i 28). (piętonć
3. W celu zapobieżenia zwichnięciu stawu stopa piętowo-
biodrowego terapeuta ostrożnie rozluźnia grupę końska (piętonóg
koński)
mięśni przywodzących na środkowym obszarze
udowym. Ucisk należy skierować na
4. Kładąc pacjenta na brzuchu terapeuta zabiegi shiatsu na dotkniętych pj obie strony zespołu mięśni
wykonuje zabieg na mięśniu zginaczu na tylnym częściach ciała. Aby zapobiec skurczowi! zginających wzdłuż
punktów położonych
obszarze udowym, aby zapobiec rozciągnięciu podczas snu, sparaliżowane części ciała]
na ramenu.
stawu kolanowego (ryć. 30). owijać ręcznikami lub kawałkami koca.
5. Pacjent zostaje przywrócony do pozycji na Chorzy dotknięci jednostronnym ciała,
wznak i terapeuta rozluźnia przedni mięsień którzy dużo czasu spędzają wj podatni
piszczelowy oraz zespół mięśni strzałkowych, są na odleżyny, zwłaszcza \ krzyżowej,
aby zapobiec odgięciu stopy i piętonogowi roz- okolicy wielkiego krętai biodrowego,
bieżnemu. Poddaje stopę ćwiczeniom odchylają- wyrostków kręgosłupa i Ponieważ
cym ją w kierunku grzbietowym, aby rozciągnąć skurcz mięśni usuwa tłuszcz podskórnej,
Ryć. 30. Tylny obszar
mięśnie okolic stopy i w ten sposób zapobiec działanie potu w fałdach czas leżenia w uda
piętonogowi końskiemu (ryć. 31). Nie wolno łóżku jest przyczyną skóry w tych Ryc. 31. Przednia powierzchnia
zapomnieć o ćwiczeniu polegającym na odchylaniu miejscach. Zapobiej dolegliwości iA należy skierować na strony nogi
podstawowych iktów
stopy w kierunku podeszwy. polega na wycieraniu szybko, jak to położonych na obszarze
6. Kolejny zabieg, na obszarze brzucha, ma tylko możliwe. NaU często udowym.
zapobiec obstrukcji, która często towarzyszy przewlekać i wygładzać pod zmieniać
położenie ciała chorego. Ryć. 26 Ucisk należy
temu stanowi (ryć. 33). skierować na obie
Po zakończeniu zabiegów pacjent powinien strony podsta-
wowych punktów
zostać pouczony, jak za pomocą dłoni i palców na przednim
czynnej strony ciała wykonywać samodzielnie obszarze gole- Odginanie musi był tt
niowym i zespole pełne, jak to tylko m<
Ryć. 25. Mięsień naramienny, bruzda mięśni
naramienno-piersiowa i obszar piersiowy strzałkowych. Ryć. 33. ObMU
bruzda naramienno- obszar okutał
m. naramienny -piersiowa t piersiowy
obszar stepu
obs/.nr gr/bictowy
na osi ItyineUil
głowy
2. Bezsenność
Wśród przyczyn przedłużającej się niezdolności
do spania wymienić należy zmartwienia i stres,
zapalenie mózgu, nadwrażliwość nerwową i
stwardnienie naczyń krwionośnych. Zwykle
niepokojenie się niezdolnością do zaśnięcia
pogorszą ten stan, lecz nie jest to wystarczający
powód do sięgania po środki nasenne.
pierwszy przedni
punkt szyjny
Nerwice Ryć. 39
Ryć. 35
nerwicowe i nerwice objawiają się przez shiatsu całego ciała, /c s/c/<
obszar potyliczny uwzględnieniem obs/arów s/.yjnych,
M.ihilność umysłową, zmienność nastrojów,
rdzeń /ilolność do koncentracji, niezdolność do potylicznego, rdzenia pr/cdiu/.oncgo,
przedłużony
'm u-nią i działania oraz wieloma innymi zmia- nadłopatkowego, pleców i głowy (u /<
iitn patologicznymi, które występują u ludzi w szóstego punktu na osi symetrii).
tylny obszar 'nvm wieku. Spowodowane są one zwykle dodać ucisk dłonią na skronie i guli
szyjny Na zakońc/cnic lr/cha ilokludnio
niukami psychicznymi, takimi jak kłopoty
obszar \iiwc, trudności w stosunkach z innymi ludź-I, przeponę (ryć. 40 4.1), ponieważ po)
nadłopatkowy napięcia związane z pracą, silne przeżycia z trawienie. Wa/nc jcnl xapobtofiJ
o ń siwa itp. Ludzie o słabej kondycji psy- strawności, obstrukcji t btoguiN cjent
/ncj, którzy bez przerwy zamartwiają się i na powinien ilu/o tp«4 l spokojnym
Terapia shiatsu tystko reaguj ą histerycznie, są bardzo podatni śr<ulowi*ku,
Ludzie cierpiący na bezsenność odczuwają nrrwice. Jednak stany opisane powyżej, Ryć. 40. Udik dtaią mm*
sztywność w okolicach brzucha i na obszarze /q ni/ poważne choroby umysłowe, jak np. położonych na od lyÓMdi
obszaru ikroniowtfo
szyjnym. Dlatego terapeuta powinien skoncen- nho/.a maniakalno-depresyjna, wyleczyć
trować się na tych częściach ciała. u /a pomocą zmiany nastawienia pacjenta Kierunek ucisku
1. Pacjent przyjmuje pozycję seiza. Terapeuta tu-bic i otaczających go ludzi. na obs/.ar ^
skroniowy
wykonuje zabieg na pierwszym punkcie przed-
niego obszaru szyjnego (ryć. 34), a następnie na ia shiatsu
Mocny ucisk na
punktach całego przedniego obszaru szyjnego, •/anc jest przeprowadzenie pełnej terapii szósty punkt.
bocznego obszaru szyjnego, obszaru rdzenia Ryć. 41 Ryć. 42
przedłużonego i tylnego obszaru szyjnego (ryć. Ryć. 43. Bruzda nadbm i
udik dłonią
36 i 37). Zabieg ten przyśpiesza krążenie krwi w
tętnicach i żyłach, wpływa na lepsze utlenienie
tkanek mózgowych. ucisk na gałki
oc/ne
2. Ostrożny zabieg należy wykonać na
obszarze potylicznym, nadłopatkowym, grzbie-
towym i wszystkich częściach kończyn górnych i <ć* bruzda «,, 4
dolnych. Następnie na sześciu punktach osi nadbrzuszna
symetrii głowy, stosując wstrzymywany, drgający
ucisk (ryć. 38). Stosuje się także ucisk dłonią na

W-x
gałki oczne. Każdy punkt uciska się przez
dziesięć sekund.
Istniej;) dwa rod/aje nerwobóli: sanu>istne ner- u c i s k u /wii |/ an ych be/pośicdmo / miej*
wobóle, których pr/.yc/yny nie są. /nane, ora/, występowa n i;» bólu. Terapeuta wykol
nerwobóle symptomatyc/nc, powodowane płynny ucisk wstr/.y mywany, drgaj
przez tętniaki, choroby zatok, zapalenie dziąseł i rozluźniony, a następnie ucisk /godl
zaburzenia metaboliczne. wymogami objawów (ryć. 46). Jeśli
Najgrubszy nerw czaszkowy, nerw trójdzielny, spowodowany jest przez pierwszą gałąź
łączy się z piątym nerwem czaszkowym i trójdzielnego, naciska kciukiem, trzema mi
tworzy zwój nerwowy Gasseriana, a następnie lub dłonią na cztery punkty obl
rozgałęzia się na trzy części. Pierwsza gałąź to podocznego. Potem kciukiem lub trzema ( Ryć. 48 Ryć. 49
nerw oczny, druga to nerw żuchwowy, a trzecia cami wykonuje ucisk na punktach połów na
jest nerwem szczękowym. Nerwy te rozłożone są zewnętrznej stronie osi symetrii ot 5. Nerwobóle potyliczne
po całej twarzy (ryć. 44). Punkty ucisku są czołowego (ryć. 47). Gdy ból spowodc
jest przez drugą gałąź, terapeuta używa lub t wobóle potyliczne występują na obszarze, AV
różnie ułożone dla każdej z tych gałęzi: dla pier-
trzech palców do zabiegu na punktach który przebiega większy nerw potyliczny, u-|s/y
wszej jest to obszar nadoczny; dla drugiej
położonych na obl podocznym, nerw potyliczny, trzeci nerw potyliczny u-lki
obszar podoczny i jarzmowo-twarzowy, dla
trzech punktach na obszan mowym od nerw słuchowy, które biegną od obszaru iiHy.o
trzeciej obszar mózgowy (ryć. 45). Ból nigdy nie
strony nosa do ucha i trzech tach na górnej przez czubek obszaru potylicznego *ln\ m
występuje naraz w więcej niż jednym z
wardze od strony we (ryć. 48). Kiedy ból lub dwoma równoległymi pasami. Punkt ya
powyższych nerwów. W przypadku pierwszej
spowodowany jest gałęzią nerwu położony jest między wyrostkiem
gałęzi ból obejmuje podstawę nosa, obszar
trójdzielnego, zabieg wykonać na trzech i»ik"watym a pierwszym kręgiem szyjnym lub
nadoczny i czołowy. W przypadku drugiej gałęzi
punktach żuchwo\ dziąsłach znajdujących »\-«!/v wyrostkiem sutkowatym a rdzeniem
umiejscawia się na obszarze podocznym, kości
się na tym (ryć. 49) za pomocą kciuków l/4-.llu/onym (ryć. 50). Przyczyną kłopotów
jarzmowej, skrzydełkach nosa i górnej wardze.
lub ti ców. Ponieważ poruszanie ustami >/«• być stwardnienie mięśni i tkanki tłuszcz-na
W przypadku trzeciej gałęzi ulokowany jest na
stanie bolesne, zabieg powinien być' także obszarze potylicznym, napięcie k-l
żuchwie, dolnej wardze, w okolicach uszu i na
na obszarze wokół ust, przy niu lekkiego szyjnych, stwardnienie tętnic lub tak IWHN A-
skroniach.
ucisku. spól trząsawki.
Terapia shiatsu
Zabieg powinien koncentrować się na punktach Ryć. 50
pierwsza \ Ryć. 52
Ryć. 44, Układ nerwów Ryć. 45. Punkty Valldxa
trójdzielnych otwór większy nerw
potyliczny
nadoczod(
pierwsza gałąź mniejszy nerw
otwór potyliczny
druga gałąź pod<
trzeci nerw
potyliczny
druga
czuły punkt
trzecia
trzecia gałąź
otwór
Ryć. 46 bródkowy

głowa
obszar czołowy
obszar nad- i pod-
oczodołowy
obszar
jarzmowy
obs/ar górnej

wielki nerw słuchowy 51


Terapia shiatsu
1. Terapeuta rozluźnia napi obszarze
potylicznym pr/e/ poi uciskanie kciukami
położonymi j drugim trzech punktów
mied/y wy sutkowatym a rdzeniem
pr/edlu/r dotkniętej schorzeniem stronic
(i Następnie wykonuje /.ahicg na punkcie,
który wymaga M/c/cgólni (ryć. 52).
2. Wykorzystuje l r /y punkty | między
wyrostkiem Ntilkowttlym ft l
pr/.ecllu/.onym (eni|K'Ulit wykonuje l
trzech pionowych r/ydiich punk c/terech
punktach górnych, wfąejm wszy w
r/ed/ic po/iomym, pięciu włączając
drugi w r/ed/ie poziom) sześciu górnych,
wliic/ajnc Ir/ccł vi poziomym (ryć. 51), w
por/i|dku od góry.
3. Przesunąwszy dotkniętą xch< część
twarzy pacjenta lekko na /.cwni peuta
kładzie dłoń na dole kości pt (mniejsza
granica szyi), drugu dłoń pacjenta i
rozciąga obszar polylic/ny przez pięć
sekund (ryć. 53). Powlam
190
t r / y ra/.y. Następnie, trzymając podstawy dłoni Intuicjo, tr/y punkty Valleixa: kręgowy, pier- /asłosować ucisk kciukiem lub ucin
na obs/arze potylic/nym, wykonuje tr/y uciski tiowy boc/.ny i mostkowy poło/one w okoli-uu palcami i dłonią.
drgające. Jeśli neuralgia potyliczna występuje na h nerwów powierzchniowych (ryć. 56). Przy bólu występującym na obwuin
obu obszarach bocznych, terapeuta zaczyna od Pr/.yc/.ynami nerwobóli międzyżebrowych towym lub bocznym obs/,ar/.c br/.uw.
lewej strony i powtarza taki sam zabieg na nerw pachowy lin t/c być sztywność mięśni prostownika grzbietu zabieg należy wykonać, gdy pacjcnl
prawej stronie. i mięśni międzyżebrowych, schorzenia serca, • i a boku. W tym przypadku tcrapculn f
4. Należy wykonać dokładny zabieg na nerw k/.c dolegliwości kręgosłupa i żeber. pozycję obok głowy pacjenta i podno
obszarze szyjnym, rdzeniu przedłużonym i mięśniowo-- ramię nad głowę wykonuje /.abicg mi
skórny
obszarze potylicznym. Terapia shiatsu obszarze brzusznym (ryć. 58). Nt
|p«t!t ból występuje na przednim obszarze pier- stosować ucisk kciukiem, t r/.ćma
6. Nerwobóle ramienia nerw łokciowy H»»wvm, pacjent powinien położyć się w pozycji a dłonią i ucisk drgający.
Miejscowy ból występuje na ramionach zgodnie z terapeuta musi wykonać zabieg na l»»/ar/e W obu przypadkach terapeuta
rozkładem nerwów ramiennych. Na przykład międzyłopatkowym i podłopatkowym. J|ilastvpnie poświęcić szczególną uwagę /ahic
nerw pachowy jest przyczyną bólu w mięśniu nerw promieniowy' pacjent kładzie się na wznak, a tera-M i t a przeponie. Pacjent musi odychaić |
naramiennym i mięśniu obłym mniejszym /aczyna delikatnie uciskać dotkniętą część ciała, spokojnie, kiedy terapeuta stara xii
(odpowiedzialnym za poruszanie ramieniem); zaczynając od mostka i prze-c się w kierunku ból.
nerw mięśniowo-skórny powoduje ból w bicepsie nerw pośrodkowy żeber (ryć. 57). Należy
ramienia, mięśniu kruczo-ramiennym (odpowie-
dzialnym za poruszanie przedramieniem); nerw Ryć. 56. Punkty występowania nerwobóli międzyżebrowych
łokciowy, nerw środkowy i nerw promieniowy
powodują ból na obszarze przedramienia, punkt na kręgosłupie
nadgarstka, grzbietu ręki, ból dłoni i stawów
nerw międzyżebrowy
paliczkowych (ryć. 54).
Terapia shiatsu
Terapeuta musi wykonać zabieg na dotkniętych
schorzeniem obszarach, koncentrując się na
Ryć. 54. Przednia powierzchnia
przebiegu nerwów. Musi rozciągnąć staw ra- prawego ramienia
mienny, staw łociowy, staw nadgarstkowy i stawy
paliczkowe (ryć. 55). W tej bardzo ważnej tech-
nice rozciągania musi postępować ostrożnie i 7. Nerwobóle międzyżebr
wolno rozciągać poszczególne nerwy. trzon mostka
Nerwy międzyżebrowe przebiegają od
Ryć. 55 punkt na mostka
lewej strony kręgów skośnie w d
boczny obszar brzuszny, przez
międzyżebrowy, a następnie skośnie W
obu stronach mostka. N Ryć. 58
międzyżebrowe atakują tylko jedn
ciała i częściej występują na le
szczególnie od piątego do dziewią!
międzyżebrowego. Ból zwykle sku
obszarze piersiowym, grzbiet
bocznym obs/ar/c brzucha i
towarzyizyć oprys/ezka /wykle lewej
11 ronić i na/.ywa się go
powłtrichniowo-lr/cwiowyrn. Ch
P>2

8. Rwa kulszowa Terapeuta podnosi jego nogę. "ie po/wa Ryć. 61. Przykład łydenia
mu /gii|ć kolana (ryi. (>()). U osób cierpiąc plackowatego
Kor/enic nerwu kuls/owcgo znajdują się w
czwartym i piątym kręgu lędźwiowym ora/ na rwę kuls/ow;} powoduje to dotkliwy
pierwszym, drugim i trzecim kręgu krzyżowym. nerwu kuls/owego na tylnym ob?
Rozchodząc się od tego miejsca, w którym udowym, /ginanie stopy potęguje ból.
tworzą wiązkę, przechodzą przez tylny obszar
udowy i tylny obszar łydkowy do obszaru Terapia shiatsu
podeszwy i palców stopy. Są najdłuższymi i naj- 1. Pacjent musi spoczywać w pozycjlj
grubszymi, grubości małego palca, nerwami brzuchu. Terapeuta dokładnie wykonuje na
peryferyjnego układu nerwowego. Najczęściej obszarze lędźwiowym, pośladkowym
rwa kulszowa jest następstwem przepukliny punkcie Namikoshiego, w podanym por
krążka międzykręgowego, zmiany zniekształca- Następnie wykonuje ucisk wstrzymywi
jącej kręgu w stawie biodrowo-krzyżowym, punktach Valleixa położonych wzdłuż
przerostu więzadła żółtego, przytwierdzonego kulszowego (ryć. 59). Z kolei dokonuje na
do tylnego otworu kręgowego, oraz sztywności kończynie dolnej, ze szczeg< Ryć. 62 Ryć. 63
otaczających kręgi więzadeł i mięśni. uwzględnieniem tylnej strony.
Punkt szczególnie wrażliwy położony jest 2. Pacjent przyjmuje teraz pozycję na
między wyrostkiem kulszowym a większym terapeuta wolno i dokładnie wykonuje na
krętarzem dotkniętej schorzeniem strony. Jeżeli obszarze brzusznym, głównie i brzucha,
stan ten stanie się chroniczny, wysiłki zmierza- aby usunąć ochłodzenie i sztj zapobiec
jące do złagodzenia bólu sprawiają, że ciało obstrukcji.
przegina się w stronę występowania dolegli- Ponieważ nerw kulszowy znajduje sunkowo
wości, co zwane jest skrzywieniem kulszowym blisko powierzchni skóry, pouczyć
(skoliozą kulszowa). pacjenta, aby nie siadał na wilg< chłodnych Ucisk palcem wskazującym i
Cenioną metodą diagnozowania rwy kul- miejscach i trzymał d( schorzeniem środkowym z wykorzystaniem
część ciała zawsze w cieple. Ryć. 60
środkowej części jako podpory. Ryć. 64
szowej jest znak Lasegue'a, Pacjent leży na wznak.
punkt Namikoshiego
Łysienie plackowate Terapia shiatsu
większy 1. Pacjent musi mieć świe/o umył*
krętarz wie plackowate lub gwałtowne łysienie f Terapeuta używając kciuków lub lr/«
mów głowy związane jest z zaburzeniami ców: wskazującego, środkowego i twrih
Inna krwi w skórze czaszki i wynikającym z ostrożnie naciska środek i boki ly»
punkty Valleixa
l> brakiem odpowiedniego odżywiania obszaru (ryć. 61 i 62).
uz włosów. Nie jest to choroba zakaźna; a rwa/, 2. Następnie terapeuta wykonuje <
ulszowy
nie towarzyszy jej swędzenie ani ból, filc ucisk środka tego obszaru (ryć. 63). P
udaje się ją wyleczyć, zanim pacjent MU n pomocą ucisku kciuka na kciuk w
je się, że w ogóle cierpi na taką dolegli-S, zabieg na osi symetrii, obu skroniach,
Występuje czasem jednocześnie w więcej } niu i rdzeniu przedłużonym (ryć. 64).
jv<lnym miejscu. 3. / kolei uciska obszar szyjny
Dolegliwość ta ma zwykle podłoże psy- łopatkowy, które są zwykle sztywne p
Mte. W bardziej nasilonej postaci występuje > typu dolegliwościach.
Ryć. 59 umartwiających się, pobudliwych, cicr-h / 4. Na koniec wykonuje zabieg nn i
powodu nagromadzenia stresu lub Jol rwa brzusznym, aby pobudzić trawienie i 't
lego napięcia emocjonalnego. ?m prawidłowe odżywianie korzeni w\otó\
pr/yc/yrui łysienia jest be/senność
pr/ypailkach ruch końc/yn dolnych
Ryć. 65. Obszar czołowy, oczny memo/.liwy, a odrętwienie, bul i nic/tlt
i skroniowy ff t>.'toba SMON dotknęła w latach I96H 1970 porus/.ania dochod/i do po/.iomu rani
c osób w Japonii i była pr/.yc/yną wiciu pień,
obs/ar nad- dopóki nie odkryto, że jej pr/.yc/yną « lekarstwo Terapia shiatsu
i podoczodołowy na jelita zwane chinoformem. tk t y l k o Terapeuta musi pr/eprowad/ić /abiei
udowodniono ten i akt, we wrześniu '•'n roku na całym ciele, /abieg powinien li
produkcja leku została zakazana i M l tamtej dłużej niż czterdzieści do pięćil/icsieci
pory nie zanotowano żadnych "wych dłuższy zabieg mógłby bowiem /mc.c/y
przypadków. We wczesnych stadiach «»ohy ta i wywrzeć skutek odwrotny tu
pacjent skarży się na biegunkę i bóle urn ha. rzonego.
Następnie na podeszwach stóp poja-się Szczególną uwagę należy /wr
kłucie podobne do tego, które ik/uwamy wstrzymywany i drgający ucisk m
Ryć. 67. Obszar potyliczny podczas chodzenia boso po u. Odruchy potyliczny, rdzeń przedłużony, tyln;
ścięgna Achillesa słabną, a i»t v pnie zupełnie szyjny, obszar nadłopatkowy i obi
10. Migrena zanikają. Stan ten przeradza w nadwrażliwość kręgosłupa, przez obszar międ/ylopal
Migrena to rodzaj bólu głowy, który występuje podeszwy stopy i pozy ty-h»v wynik daje obszaru lędźwiowego i punktu Nami
zwykle u kobiet w określonych miejscach badanie odruchu Babińskiego. »ti vi wionie i ból (ryć. 69). Terapeuta powinien też pr
głowy, na przykład na skroniach, czole lub przechodzą stopniowo od nóg dzić dokładny zabieg na ramionach i
obszarze potylicznym, za oczami, najczęściej Ryć. 66. Obszar skronie szczególnie zaś na pierws/ym
jednostronnie. Mogą poprzedzać go zawroty Ryć. 69 obszar potyliczny bocznego obszaru pr/eclramienia i na
głowy, szum w uszach, mroczki przed oczami i • •
łydkowym (ryć. 70). W /jilc/noHii tul
towarzyszyć mu nudności oraz wymioty. należy zastosować ucink lekki, Mitu
Związana z funkcjonowaniem naczyń •..-.:.• rdzeń przedłużony przerywany lub wnlr/ymywnuy IM |
dozowane w zależności od nasilenia tylny obszar części ciała.
krwionośnych migrena zwykle pojawia się po szyjny
zjedzeniu czegoś pobudzającego, co mogło choroby. Można wykorzystać ucisk dr obszar
Terapeuta mu«i wykonać wany na
spowodować rozszerzenie naczyń 2. Określenie punktów ucisku nadłopatkowy obs/j»rnch, na wyziębiona, aby
krwionośnych. Występuje u osób cierpiących lokalizacji bólu. Dla bólu czołowego pobudfttt J4 w ten sposób /apobtac
na nadciśnienie, bezsenność, na stwardnienie cztery pionowe rzędy punktów - pier tttywnofeł l • Pobudzi to krn/enic
mięśni, które powodują zwężenie naczyń krwi W M włosowatych i usunie ból.
krwionośnych. Ryć. 68 Na zakończenie należy wykonać i
obszar ucisk obszaru br/us/ncgo (ryć. 71 i
Terapia shiatsu czołowej osi symetrii i trzy ponad brwil kręgosłupa przywrócić prawidłowe funkcji
1. Terapeuta rozpoczyna zabieg od trzymania bólu na obszarze skroniowym istniejl żołądka i jelit, pobud/ić trawienie, we
jedną ręką bolącej części głowy pacjenta, który punkty na obszarze nadocznym, substancji odżywczych i zapobiec bicj
znajduje się w klęcznej pozycji seiza, a drugą obszarze międzyocznym i dodatkowe obstrukcji.
punkt
dłonią uciska pr/e/. pięć do d/icsięciu sekund skroniach (ryć. 65). Dla bólu na obs Namikoshiego
K,xl niowym istnieją cztery rzędy Ryc.72.UoWcdto
odchodzące od osi symetrii do obs Ryć. 71. Ucisk dłonią na
ćmy oba
niowego na dotkniętej dolegliwości! obszar brzucha
70. Wstrzymywany ucisk
drgający na zakończc-
głowy (ryć. nich ktn&czyn górnych ł
66). Dla bólu w okolicy istnieją cztery dolnych
rzędy, po cztery punkt odchodzące od
osi symetrii do d< schorzeniem
obszaru potylicznego Należy wykonać
/abieg na wszyst punktach.
3. Następnie terapeuta wykonuje
obrano oyjnym.
Dolegliwości organów układu pokarmowego Ryć. 75 piciws/y punkt gi/hu
i (mivil/y podstawami \
(Terapia shiatsu \ i długiego palca stop
1. Biegunka Pacjent spoczywa w pozycji na brzuchu,
llri.ipeuta wykonuje zabieg na obszarze
Osłabienie funkcjonowania żołądka i jelit lub rdzenia l|N/.'.llu/onego, prawej i lewej stronie
chłód w kończynach dolnych i rejonie obszaru 1.1 łopatkowego, na obszarze
lędźwiowym jest przyczyną zaburzeń trwien- międzyłopatkowym, ||N" l łopatkowym i
s/.cść punktów n.t
nych. Nie strawione substancje pobudzają błonę krzyżowym (ryć. 73), aby ure-||»»iować boc/.nvn> ohs/ai/o
śluzową okrężnicy i przyśpieszają perystaltykę funkcjonowanie autonomicznego ii. u l u p(xliu!/ia
jelit tak, że zawartość jelit przesuwa się szybko nerwowego i zapobiec nadmiernej perys-|*!tue
przez przewód, zanim płyny zostaną dokładnie jelit.
wchłonięte, i dochodzi do prostnicy w postaci .' Następnie wykonuje kciukiem ucisk na oba
półpłynnej. Powoduje to biegunkowe wypróżnie- un ki y Namikoshiego (ryć. 74 i 75),
nia. Niekiedy brak równowagi nerwów auto- przeznacza-pieć sekund na każdy punkt i
nomicznych pobudza nerwy przywspółczulne i powtarza ił>u-i' i r/y do pięciu razy. Ryć. 76
powoduje przyśpieszone przechodzenie częściowo V Teraz pacjent kładzie się na plecach, tera-i t . i
strawionej masy przez okrężnicę. /as wykonuje ucisk na sześć punktów /nego
Uporczywa biegunka bywa przyczyną obszaru podudzia, od stawu planowego Ryo.71
odwodnienia organizmu i uniemożliwia wchła- obszary do punktu położonego tuż nad n skokowym.
nianie substancji odżywczych, obniżając w ten łopatkę
łopatkc Zabieg powinien trwać pięć Mi u tul na
sposób odporność organizmu i powodując jego wiowy każdym punkcie i należy go imlór/yć od
osłabienie. Aby temu zapobiec, należy wykony- trzech do pięciu razy. 4. / kolei należy wykonać
obszar ki
wać zabiegi mające na celu pobudzenie trawienia i silny ucisk na staw nkowy i grzbietową
regulację funkcjonowania jelit. Przeziębienia powierzchnię stopy, t/ogólną uwagę
punkt Ni
wirusowe często są przyczyną ataków biegunki, poświęcając dołkom między Islawami
szczególnie u dzieci. Regularne zabiegi shiatsu pierwszego i drugiego palca stopy ;. 77).
pozwolą utrzymać dobry stan zdrowia i uod- Pobudzanie krążenia krwi w stopach pmaga
pornią organizm na przeziębienia. Ponadto shiatsu wykonania zabiegu na palcach i na des/wic
skutecznie pomaga w przywracaniu ogólnego stopy.
dobrego samopoczucia. V Ucisk dłonią stosuje się jednocześnie na i
lewą stronę obs/aru brzusznego (ryć. 78). ilc/.y
Ryć. uciskać dłonią prze/, pięć sekund każdy
tl/.iewieciu ounktów Dołożonych wokół
Ryć. 80 Ryć. II. Oboar okrężnicy e*owatqj

obszar lędźwiowy
okrę/nica popr/ec/na Ryć. 82
grzebień biodrowy
okrężnica wstępująca okrężnica zstfjp

punkt Namikoshiego

obszar pośladkowy

obszar krzyżowy

okrężnica esowai
2. Obstrukcja
Wypróżnienie następuje zwykle raz dziennie. a zamiast tego wykonywać cierpliwie
Kiedy występuje nie częściej niż raz na trzy dni opisane zabiegi shiatsu i uregulować dzi
lub raz w tygodniu, pojawia się uczucie autonomicznego układu nerwowego, a p
niewygody i stan zwany chroniczną obstrukcją. pobudzać zdolności trawienne.
Często prowadzą do niej zaburzenia autono- Terapia shiatsu
micznego układu nerwowego spowodowane 1. Terapeuta wykonuje zabieg najpi
nawykiem nieregularnego spożywania przednim obszarze szyjnym, obszarze
posiłków lub stresem psychicznym. Kiedy przedłużonego i obszarze krzyżowym
funkcjonowanie autonomicznego układu ner- pobudzić działanie nerwów przywspi
wowego ulegnie zaburzeniu, osłabiona zostaje nych.
czynność nerwów współczulnych jelit, co jest 2. Uciska punkty na obszarze lędźwi
bezpośrednią przyczyną obstrukcji. grzebienia biodrowego, obszarze krzyż
Spożywanie łatwostrawnych pokramów, pośladkowym i punkt Namikoshiego (
takich jak chleb, ser biały, masło i jogurt, nie Uciskanie punktu Namikoshiego po
jest korzystne, ponieważ nie pobudzają one pracę jelit.
pracy okrężnicy i nie aktywizują perystaltyki 3. Następnie wykonuje zabieg na
jelit. Wskazane jest natomiast spożywanie obszarze brzusznym, ze szczegi
warzyw i owoców zawierających celulozę, która uwzględnieniem dziewięciu pu
pobudza ruch robaczkowy. Ale trzeba pamiętać, położonych na tym obszarze w nast
że zbyt duże ilości tych pokarmów mogą kolejności: żołądek, jelito cienkie, jelito
wywołać również niepożądane skutki. Pokarmy okrężnica wstępująca, okrężnica pop
solone, suszone japońskie śliwki umeboshi, a okrężnica zstępująca i prostnica. Pl
także owoce takie, jak pomarańcze, brzoskwinie i ucisk kłębom kciuka musi być szc:
awokado, które zawierają oprócz celulozy duże ostro/nic wykonany na okrężnicy csowa1 81-
ilości kwasów organicznych, pobudzają pracę 84).
okrężnicy i mają regulujący wpływ. Należy 4. Na wikońcycme nalc/.y wykonać
unikać długotrwałego zażywania środków nkreina uckki dłonią nn hr/nrh
200

3. Gastroptozą Ryć. 88 Ryć. 89. Udik ttący


W wyniku pewnych chorób lub / powodu Terapia shiatsu
ogólnego osłabienia organizmu tkanka 1. Osoby podatne na gastropto/ę są
mięśniowa żołądka może stać się atoniczna. nerwowe i cierpią na sztywność w ri
Jeżeli stan taki utrzymuje się przez dłuższy szyjnych, łopatkowym i grzbietowym,
czas, żołądek opada poniżej swego zwykłego powinien koncentrować się na wzmoci
położenia ponad pępkiem. Opada on wolno rejonu szyjnego oraz prawego i lewego oł
poniżej linii łączącej lewą i prawą część kości nadłopatkowego, szczególnie lewej strony.
biodrowej, aż do miednicy. Są to symptomy 2. Terapeuta wykonuje zabieg na obs Ryć. 90. Ugniatanie w kierunku
choroby zwanej gastroptozą, w której pacjent okolic międzyłopatkowych do części lędi po górnego obszaru brzucn
cierpi na zaburzenia żołądkowe, niestrawność, lewej stronie kręgosłupa, a następi
czkawkę i tym podobne dolegliwości. obszarach położonych między i
Na gastroptozę zapadają zwykle szczupłe podłopatkowym a lędźwiowym po prav nie
kobiety, u których mięśnie brzucha nie są zbyt kręgosłupa.
silne. Osoba taka powinna poddawać się regu- 3. Z kolei wykonuje dokładny żabi
larnym zabiegom shiatsu i ćwiczyć mięśnie kończynach dolnych, aż do zakończeń stóp,
brzucha, aby jej organizm mógł utrzymać aby pobudzić krążenie. Ważne jest ganię
żołądek we właściwym położeniu na ścianach ziębnięciu dolnego obszaru brzuszr
jamy brzusznej i pobudzić czynności tra- 4. Pacjent spoczywa w pozycji na rapeuta
wenne. wykonuje najpierw prosty zabieg n* Im, a później uciska go okrężnymi rucha-/
dcktem ssania w kierunku przepony (ryć. H obu stronach krygoMluptt pni-jciitu
Ryć. 85. Okrężne, zmienne uciski Ryć. 87 K ) . Ważne jest podczas tego zabiegu d/.icsieć ugniałajiicych ucuków, akto
dłonią 4l.ulne dociskanie dłoni do skóry pacjenta lekko w góry (ryć. W).
K1)). Zabieg powinien trwać pięć sekund i Ile/y 5. Na /.akoik/.cniti pr/ytuymi
go powtórzyć pięć do dziesięciu razy. skokowe pacjenta, który w lym CJMto
i»tvpnie terapeuta podkłada dłonie pod ilu skłony (ryć. 91). (\vic/cnio jtil
pacjenta poniżej zwykłego położenia skutec/ne, gdy pacjent tr/.ynui r*a n i
littlka, po bokach pępka, i opuszkami je/cli jest to dla niego /byt trudno, n
Icrirh palców każdej ręki położonymi po mać ręce wyprostowane pr/cd *obn (r

91. Ćwiczenie A. Podniesiony tułów

Ryć. 86. Ucisk ssący

Ryć. 92. Ćwiczenie B. Podniesiony tułów


ri»WH'«wV kostek
202
wi|tioha
4. Dolegliwości wątroby środkowym i serdec/nym jedni1) Ryć. 95 śnnlok
nil.M I I , tr/ymając je /.ląc/one.
Wątroba jest odpowiedzialna za podstawowe
Następnie terapeuta bada stan wątroby l
czyności życiowe, jak przemiana materii,
wykonuje y.abieg na prawym obs/.a-
wypróżnienia, odtruwanie, produkcja krwi,
nadłopatkowym, międzyłopatkowym
krążenie krwi i wydzielanie żółci. Należy do
(łopatkowym (ryć. 97 i 98). Z wyjątkiem u na
największych organów ciała; porównywalna
prawym obszarze międzyłopatkowym, stale
jest pod względem wielkości do mózgu i osiąga
można wykonywać samodzielnie, delikatnie,
wagę od 1200 do 1500 gramów. Tętnice
codziennie podczas lub przed udaniem się na.
wątrobowe i żyły wrotne posiadają odpowiednią
spoczynek utrzymuje wątrobę w dobrym stanie.
do jej wielkości budowę. Tętnice przenoszą tlen i
substancje odżywcze dla wątroby; żyły wrotne Ryć. 96
przenoszą produkty przemiany materii z
żołądka, jelit, trzustki i śledziony. Innymi
słowy, wątroba jest magazynem i źródłem woreczek
surowców energetycznych obficie zawartych w żółciowy dwunas tnica Ryć. 97
krwi.
Ryć. 94. Kierunek uciskania dla prawego

r
Główne dolegliwości wątrobowe to zapale- wewnętrznego obszaru że prawy obs/ar piawy ohs/m
nie, marskość i otłuszczenie. Stany te (wątroby) - strzałka mied/yłopatkowy nadlopalkow)
powodowane są niepohamowanym jedzeniem i
piciem oraz akumulacją zmęczenia. Leczenie
ich wymaga spożywania odpowiednich ilości
zdrowego pożywienia, unikania zmęczenia i
dbania o wypoczynek. Angielska nazwa
człowieka skorego do gniewu - hot liver (gorąca
wątroba) - sugeruje, że choroby tego organu
mogą mieć podłoże psychiczne. Osoby podatne
na tego typu dolegliwości muszą unikać zde-
nerwowania i stanów pobudzenia.
Terapia shiatsu
l. Osłonięta żebrami wątroba położona jest
bezpośrednio nad przeponą z prawej strony
górnego obszaru brzusznego (prawy
podżebrowy) (ryć. 93). Dolegliwości wątroby
dają uczucie ucisku i tępego bólu w jej okolicy.
Badanie dotykowe pozwala określić stan Ponieważ wątroba jest duża, koni
wątroby. Ponieważ łatwo jest ją zlokalizować i przeprowadzenie podobnego
samemu wykonywać zabieg, warto nauczyć się dotykowego na obszarze przepony i
poznawać stan własnej wątroby i regulować jej obszarze brzusznym (ryć. 95), aby
funkcjonowanie za pomocą terapii shiatsu. bardziej dokładnie jej stan.
W tym celu należy obłe dłonie - prawa 2. Jeśli badanie dotykowe prawego
pod lewą - położyć na prawym obszarze żebrowego wyka/c twardość, przede
żebrowym i wykonywać powolne, skierowane
należy zastosować lekki, drgający u
do góry ugniatające uciski (ryć. 94). Jeżeli ucisk
(ryć. 96). Kiedy stwardnienie ustąpi,
nic wywoła bólu ani uc/ucia ściskania, watro-
zaitoiowić powolny ucisk ki
obs/.ar
3. Kamica zoiciowa międ/yłopatkowy
Pccher/yk żółciowy, m;ij;|cy ks/.lalt ful /itpobii'piinic twor/eniu się kai
gruszkowatego worka, długości okolił /ólnowYih, n.iliYY kontrolować dietę i
dziesięciu centymetrów i s/.erokości około nic/.ać spo/yvir pokarmów bogatych w cl podstawowe
terol, by uniknąć pr/ccią/enia wątro| punkty
czterech centymetrów, znajduje się pod obs/.ar
wątrobą. Żółć produkowana w wątrobie prze- zapewnić wyd/.iclanic odpowiednich ilości podłopatkowy
chodzi przez przewód żółciowy oraz przewód Ponadto dla polepszenia stanu wątr<
pęcherzykowaty i wchodzi do woreczka woreczka żółciowego, które są ściśle z soi
żółciowego, w którym następuje jej zagęszczenie wiązane, warto wykonywać poniżej 01
prawy obszar nad
w wyniku wchłonięcia nadmiaru wody przez zabiegi. łopatkowy
ściany pęcherzyka. Żółć jest magazynowana w Terapia shiatsu bruzda
pęcherzyku, dopóki nie będzie potrzebna w 1. Kiedy pojawi się kolka żółciowa, te nadbrzuszna
procesie trawienia tłuszczów i białek, kiedy ta prosi pacjenta o położeniu się na pr
zostaje wydzielona. Pęcherzyk żółciowy boku, z kolanami zgniętymi i przywiedzie Kurcz żołądka
kurczy się, gdy rozwiera się otwór dwunastnicy do tułowia. Za pomocą ucisku kciuka na łapiecie w żołądku sprawia, że mięśnie okrężne i|
w wyniku działania zwieracza Oddiego. terapeuta wykonuje zabieg na prawym ol i| spazmatycznym skurczom, powodują-iii
Wydzielona żółć wpływa do dwunastnicy przez nadłopatkowym i pięciu punktach pri bóle w górnej okolicy brzucha. Stan ten
wspólny przewód żółciowy. Tak zwane kamienie obszaru międzyłopatkowgo. Biorąc punktj •A- być spowodowany sokami trawiennymi, prawy dolny obszar
żółciowe, które tworzą się w pęcherzyku w tej serii za punkt pierwszy wykonuje julcniem żołądka lub mieć podłoże nerwowe. żebrowy
żółciowym lub w przewodzie trzech punktach na ol • podobnego stanu prowadzi kolka Ryć. 104
pęcherzykowym, składają się z cholesterolu międzyłopatkowym (ryć. 101-103). Hiobowa wywołana kamieniami żółciowymi,
(tłuszcz) i bilirubiny (wapń). Innymi słowy powinien być położony na trzeci, C2 IHą dolegliwości wątroby, zapalenie trzustki, i szaru międzyłopatkowego (ryć. 105
cholesterol i wapń odkładają się w żółci, piąty punkt obszaru międzyłopatkowego e wyrostka robaczkowego i stwardnie-K'tnic musi być wykonany szczególnie stai
tworzą osad, a następnie kamień. Kamień typu wszy i drugi punkt obszaru podłopatko\ aorty brzusznej. miejscach występowania sztywności.
cholesterolowego tworzy się w pęcherzyku 2. Terapeuta zajmuje pozycję naprą ciała Jeśli przyczyną bólów Sil kamienic lub
żółciowym. Kamień z bilirubiny tworzy się w pacjenta i kłąbem prawego kciuki chodząc
ipia shiatsu dolegliwości wątroby, pacjent mu* się
pęcherzyku żółciowym, a także w przewodzie l. Kiedy przyczyną bólów brzucha jest złe na lewym boku, a terapeuta l zabieg
po granicy żeber, wykonuje prawy
pęcherzykowym. Przechodzenie kamienia z ikqonowanie żołądka, pacjent kładzie się na i na prawym obs/ur/e nndlopal pięciu
wewnętrzny obszar żebrowy (r Kierując
pęcherzyka żółciowego lub przewodu boku, a terapeuta wykonuje powtarza-się punktach lewego
nacisk na wątrobę stopnic wzmacnia.
pęcherzykowego do wspólnego przewodu zabiegi na prawym obszarze iłllopatkowym i międzyłopatkowego.
Następnie wykonuje drgaj? dłonią.
żółciowego powoduje stan zwany kolką pięciu punktach prawego ob- 2. Pacjent przyjmuje pozycje, na '
3. Po ustąpieniu bólu pacjent kładą
żółciową (ryć. 99), objawiający się gorączką, pozycji na wznak, a terapeuta obszar nadłopatkowy terapeuta wykonuje /abieg na lewi
bólem w okolicy podżebrowej i pojawieniem cztery, punkty położone wzdłuż linii części obszaru brzus/ncgo i bruAd
odpowiedni ucisk dłonią i kciukiem na biegnącej w dół od czwartego punktu
się obszarów nadwrażliwych na ucisk, zwykle rozciągający się od przepony do pl międzyłopatkowego brzusznej, jeżeli przyczyną bólu jest i
bardzo bolesnych (ryć. 100). Kamienie wewnętrznego rejonu żeber (ryć. 104). na wewnętrznej prawej części
żółciowe występują u ludzi, którzy często żebrowego i bruździe nadbrzusznej, f
spożywają duże ilości tłuszczu oraz u Ryć. 100. Obszary czyną bólu jest wątroba lub kamienic
kobiet w średnim wieku mających hyperalgii i czu- (ryć. 106).
łych punktów 3. Bez względu na przyczynę l
wspólny przewód obszar głowy zakończenie zabiegu pacjent kładź
wątrobowy hm/da nudbr/usznn brzuchu, a terapeuta wykonuje ucisk n
pęcherzyk przewód pęcherzykowy punktach obszaru międzyłopatkowego (
żółciowy wspólny przewód jąć od czwartego punktu międzyłop
przewód trzustkowy zicgo obnar po prawej i lewej stronie jednocześl
kamienie Iłowy
żółciowe ucisk na każdy punkt powinien lr
brodawka sekundy (ryć. 107).
dwunastnica

nadwagę. Ponieważ Ryć. 99


zginanie prostowanie Ryć. 110. Przedni obszar szyjny Ryć. lll.Boonyobi
Zaburzenia układu motorycznego 50"
Terapia shiatsu
1. Urazowe zwichnięcie kręgów szyjnych
Po wypadku samochodowym ni
Pasażerowie zderzających się samochodów, a niezwłocznie zgłosić się do lekarza, lt| dokładnie
zwłaszcza ci, którzy znajdują się w pojeździe, zbada pacjenta i stwierdzi, doszło do urazu szyi.
który zostaje uderzony, zwykle doznają Czasami, w zależne objawów, stosuje się
gwałtownego szarpnięcia głową, które unieruchomienie, kiedy już zajmiemy się
powoduje uraz kręgów szyjnych. Za zapaleniem, aby biec trwałym, widocznym
przykładem amerykańskiego ortopedy, który skutkom wyj zaleca się zabieg shiatsu, ponieważ
po raz pierwszy opisał to zjawisko, dolegliwość może zacząć cierpieć na bóle głowy, ność,
będącą skutkiem takiego wypadku zaczęto rozdrażnienie, nerwicę, które z bywają przyczyną
nazywać zwichnięciem wstrząsowym, chociaż innych dolegliwości, shiatsu powinno się zacząć Ryć. 113. Obszar lędźwiowy
bardziej dokładnym określeniem jest urazowe stosować - j< to możliwe -
tylny obszar
zwichnięcie kręgów szyjnych. W pierszej fazie zaraz po wypadku. szyjny
po wypadku na pierwszy plan wysuwają się 1. Pacjent musi obszar
przyjąć pozycję Terapeuta nadłopatkowy
objawy bezpośrednio związane z kontuzją, z
wykonuje badanie diagnost obszar
czasem pojawiają się takie dolegliwości, jak międzyłopatkowy
bezsenność, bóle głowy, szum w uszach, utrata przez naciskanie
apetytu, ból mięśni szyjnych, sztywność wszystkich punkt<! przednim i bocznym obszarze
ramion, łopotanie serca. Dolegliwości szyjnym, rc przedłużonym, obszarze
wywołane zwichnięciem wstrząsowym utrzy- potylic nadłopatkowym i międzyłopatkowym
mują się jeszcze długo po wypadku, który je 110-112) w podanej kolejności, aby stwfa
spowodował. zaistnienie nieregularności w mieś
Podczas kolizji głowa zostaje odrzucona zwiotczenia, stan zapalny, zlokalia
najpierw do tyłu (nadwyrężenie szyi), a występowanie bólu. Później lekko ni miejsca
następnie do przodu (ryć. 108 i 109). Taki dotknięte jedną z wyżej wymieni dolegliwości.
gwałtowny wstrząs powoduje nadwyrężenie 2. Następnie pacjent kładzie się na potem na
mięśni, więzadeł, naczyń kwionośnych, ner- brzuchu i na zakończenie na pl a terapeuta
wów i kręgów szyjnych. Gwałtowny ruch poddaje ogólnej terapii całe j Szczególnie
zmusza mięśnie szyi do nadmiernego skur- dokładnie i delikatnie wykonywać zabieg w
czenia się i nadmiernego rozciągnięcia, co miejscach występc bólu, gorąca czy zwiotczenia
zrywa naczynia włosowate, powodując stan mięśni.
zapalny i kurcz mięśni. Następuje zwichnięcie
kręgów szyjnych i przepuklina dysków Ryć. 109. Pełne zgięcie podczas zderzenia
międzykręgowych. Zostaje wywarty ucisk na
sąsiadujące z nimi nerwy i naczynia
krwionośne. W ten sposób powstaje syndrom

zwichnięcia wstrząsowego.
Ryć. 108
.Itu/ony


Ryć. 112
'

Ryć. 115

''. w przypadkach zwichnięcia wstrzą-uwaga


terapeuty skupia się zwykle na szyjnym, jeżeli
opis wypadku wskazuje to, że dotknięty
został także obszar i |f< l /wio wy, należy
wykonać dokładny zabieg na i»hs/ar/e
lędźwiowym.
Po zakończeniu zabiegu shiatsu dla całego
Ulała, na okolicach szyi, ramionach i plecach,
te-N|u-uta prosi pacjenta o ponowne
przyjęcie |*»/vcji sciza i kładzie prawy kciuk na
pierwszym twym bocznym punkcie szyjnym,
a cztery po/ostale palce tej dłoni na pierwszym
prawym l*HYMym punkcie szyjnym. Kładąc
lewą dłoń na t/«>lc pacjenta, dla podtr/ymania,
odchyla lekko głowę w tył, a m»stv%pmc wyciąga
szyję do
RiY/1'iiioimu' l:ilM«« nnwimm
m.\,*,ir\„ \A'\ l
2. Przepuklina dysków międzykręgowych Hyc. 117, Badanie wyroitków
kolczystych ręką
Ryć. 118, Badanie wyroitków
popr/ec/nych
Gwałtowny skręt lutowia powoduje bolesną ucisk wyrostek popr/cc/ny
/dar/a się, że ból występuje pr/.y ponm ugniatimie
przepuklinę dysków międzykręgowych. ciałem w określonym kierunku lub po w górę c/wntt
Najbardziej podatne na ten rodzaj dolegliwości piliły k i
chodzenia. wl/wit
są kręgi szyjne; najczęściej występuje ona
między czwartym a piątym kręgiem szyjnym. Terapia shiatsu
Kiedy człowiek siedzi lub stoi, główny ciężar 1. Terapeuta przeprowadza naj|
ciała spoczywa na kręgach lędźwiowych. badanie lekko naciskając kłębem palca
Dlatego mięśnie i ścięgna przytwierdzone do kowego okolice poprzecznych wyrc
tych kręgów znajdują się wtedy w stanie kręgów lędźwiowych. Uciskanie w ucisk w dół
napięcia. Kiedy tracą elastyczność i stają się których jest przepuklina - zwykle
sztywne, zaczynają wywierać ucisk na krążki czwarty i piąty kręg lędźwiowy (ryć.
między kręgowe, które spełniają rolę poduszek powoduje ból. i od trzech do pięciu sekund i należy go
międzykręgowych. Krążki tracą sprężystość. Następnie terapeuta musi /.badi
i«. im/.yć od trzech do pięciu razy (ryć. 119).
Jądro miażdżyste, znajdujące się zaraz za środ- przepuklina występuje w prawym i-)1 wykonuje się, kiedy pacjent spoczywa na v Ryć. 119
kiem dysku międzykręgowego, zaczyna stop- poprzecznym wyrostku kręgowym, lut, lecz jeśli nie jest to dla niego wygodne,
niowo przesuwać się od krążków w kierunku badanie poprzez lekkie naciskanie kciul 11.1 przykład w przypadkach przepukliny -i i
lewego lub prawego otworu międzykręgowego. czubek drugiego kciuka. Bolące onnej, pacjent może położyć się na lewym i: na
W ten sposób zostaje lekko wypchnięty na stanowi obszar dotknięty przepuklil 118). prawym w przypadku przepukliny
zewnątrz. Kiedy krążki międzykręgowe znajdują 2. Przyjmijmy, że przepuklina wyli "stronnej.
się w takim stanie, nagłe pochylenie tułowia do lewej strome między czwartym R Pacjent spoczywa na plecach, terapeuta
przodu sprawia, że jądro miażdżyste wypada z kręgiem lędźwiowym. Terapeuta k i M u i j e zabieg na obszarze brzusznym, ze
otworu międzykręgowego i dotyka nerwu kciukiem na kciuk na obszar /ogólnym uwzględnieniem podbrzusza.
rdzeniowego, co wywołuje ból (ryć. 116). bezpośrednio pod czwartym K-pnie kładąc kłąb lewego kciuka na
Określenia „przepuklina dysków między- poświęcając trzy sekundy na k f Ucisk przed-»'»i irym kolcu biodrowym (na stronie
kręgowych" używa się w odniesieniu do każdej powinien być ugniatający, ski góry i należy prawej j M/ ypadku prawostronnej
dolegliwości związanej z krążkami między- go powtórzyć trzy (ryć. 118). Następnie przepukliny) k alt HC wykonuje pionowy ucisk,
kręgowymi, ale stan ten może objawiać się terapeuta wył kciukiem na kciuk stopniowo nasila, a potem gwałtownie
różnie. Czasami ból nie jest dotkliwy; czasem skierowany do i położony bezpośrednio zwalnia (ryć. ) Powtarza zabieg od trzech do
zaś tak silny, że pacjent nie może się poruszać. pod piątj lędźwiowym. Ucisk na każdy pięciu razy.
wyrostek kolczysty , pul
Ryć. 116 Ryć. 120
Ryć. 121
korzeń nerwu obszar nad jelitem
rdzeniowego r\ przepuklina jądra
miazdżystego

wyrostek
poprzeczny biodrowy
skurcz korzenia
nerwu przez jądro
miażdżyste

trzon kręgu
cienkim

rdzeń kręgowy
3. Mogigrafia (kurcz pisarski) dlom. ktoir ullllilni.l pisami'
1
Km i / p i s a r s k i lo miejsco wa dolegliwość / a m a i t w i a m e sit; / powodu U-| dolrj?
•A \ -^'puiiica u l u d / i , klór/.y pi>/;| i lu /o lec/nie. pt/yc/Yiia. pioblemów psyelm/MN |
l' ul upływem małych ruchów, koniec/.nych ilo es/c/e |;| n;isil;i|i|.
• M i /ymania pióra, gi upy mięśni pr/.edramicnia Dlatego wa/nc |csl iispoko|eim
M/ k l aby palci'nv mec/ą sit; i podc/as pod- zapewnienie go, /c mo/liwe |csl |x-|i
' > / e n i a pióra mo/e n a s t ą p i ć skurc/. Próby nic, gdy za pomoc;) /abicgu shiiil usunąć
, ; /i-/.\\'ycie/,enia kurc/u powodują trzęsienie się zmęczenie i przywrócić M O I M ność
micśni.
Ryć. 125
obszar palców Terapia shiatsu
1. Poświęcając szczególną mv;i
obszar stawu
łokciowego dotkniętej dolegliwością, letapc
ostro/nic wykonać /abky na i a l v i
s/yjnym, kt(')ry |csl /wykIr ba ni u osób
c ie rp ią c ych na k n r c v p i s a i s k i ,
Ryć. 122 Ryć. 123
2. Na sl vp n i c t e r a p e u t a w y k ł >n u |i
boczny obszar rd / e n i u p r / . e d l u / t »n y m i na
przedramienia
nadlopatkowym.
3. / kolei pr/epiowatl/a /abicg iu
górnej nalc/a.ie| do Mlu»ny
Ryć. 124 dolegliwości,), /c H/c/cgólnym mie|S(.a
wyslvp«>\viiiiiii «/lyWHixM, lainu-
niu, Htawiuh inivd/ypiilK«||ii
gr/bieh>we| i dlonn»«v)t/v4l ff^ll, Ni
nie /abiegu pionluic p»»lcv l C«lą ff| i
I2r>).
4. l)u/i| uwagv nalc/y |X>Awtfvtć IH
Ryć. 128. stawach niivd/ykoHlnyvh dłoni ( ff
Zabieg na obszarze
tyć. 127. grzbietowym dłoni,
stawach dłoni (ryć. 127 i 128),
Iibieg na mięśniu mięśniu miedzy- 5. W pr/.ypadku wykupieniu */l
•łplzykostnym l kostnym i rozchy- obs/ar/e stawu łokciowego nalc/y go i
^loniowym i przy- lanie palców /miekc/yć.
3. Po usunięciu bólu, jeśli pacjent » » palców
mógł się poruszać, terapeuta powinien d 1 •wodzenie« \
6. lerapeuta powinien te/ wykom
< • głowie pacjenta, aby go uspokoić.
wyżej opisanego zabiegu ucisk na
t Ryć. 126
lędźwiowy, grzebień biodrowy, obszar kr \1 (
punkt Namikoshiego (ryć. 121), jelito j
podbrzusze i dolny obszar brzuszny (rydj
Zabieg należy kontynuować nawet po M /
witym ustaniu bólu. U.
Po sesji terapeutycznej terapeuta
pomóc pacjentowi wstać podtrzymuj
tułów (ryć. 122 124). Na początku żabi
rapeuta musi lak/c pomóc pacjentowi na ile
jenl lo polr/ebnc uniknąć gwałt ruchów.
Pr/ydnlny byłby tu stół y.abicgi
212
4. Kurcz mięśnia brzuchatego łydki Ryć. 129. Prawa noga 5. Sztywnienie ramion Ryć. 131

Po wielogodzinnym staniu, wspinaniu się po dół Ptawie każdy człowiek doświadc/.ył sztywności
górach, pływaniu lub bieganiu często pojawiają podkolaiumy
IM upy mięśni położonych na obszarze ro/ciąga-|.|
się kurcze mięśnia brzuchatego łydki. Czasami
cym się od s/y i do ramion. Chociaż zwykle |i-st
przesuwanie się w łóżku po zaśnięciu może plynny ncl*k \ to skutkiem przemęczenia pracą taką, jak
spowodować podobne bóle, które stają się bardzo w górę l w i d/wigac/ łopatki
podnoszenie i przenoszenie ciężkich przed-
uciążliwe. Ich przyczyną może być także obszar nadłopatkowy
przyśrodkowa boczna gło£ miotów, w niektórych przypadkach może być
zmęczenie, biegunka, brak odpowiedniej ilości głowa m. trój- mięśnia lr
mięsień
głowego pod- wynikiem patologicznych odruchów organów nadłopatkowy
wody we krwi, skrzep żylny lub żylaki, powodu- podudzia
udzia wewnętrznych. Przy zaburzeniach pracy serca mięsień
jące zastój krwi na obszarze łydkowym. naramienny
lub żołądka występuje sztywność po lewej stro-
kurcze mięśni ni c obszaru nadłopatkowego. Stan taki jest
Terapia shiatsu brzuchatego następstwem tak zwanego odruchu skórno-t
1. Terapeuta wykonuje kciukiem na kciuku łydki
rzewnego. Pobudzanie powierzchni ciała i i
płynny ucisk w górę i w dół po obu stronach Dzieje się to w ten sam sposób |ak
ukl/iaływanie wten sposób na mięśnie umożliwia
dołu podkolanowego (ryć. 129). uczucia głodu u osób, które u t r n
powstanie odwrotnego odruchu skórno-trzewnego.
2. Następnie wykonuje przerywany ucisk przez ucisk na lewy obs/ar wullopii
jedną dłonią na mięsień brzuchaty łydki. ścięgno Achill Ryć. 132
Podniesienie nogi pacjenta wzmaga skuteczność
zabiegu (ryć. 130). Kiedy kurcz złagodnieje, te-
rapeuta zmienia kciuk uciskający sztywne
obszary mięśnia brzuchatego łydki.
Skurcze zwykle występują dość regularnie.
Należy temu zapobiegać nie dopuszczając do
nagromadzenia zmęczenia oraz wykonując
podczas kąpieli samodzielnie zabiegi shiatsu na
tylnym obszarze udowym, dole podkolanowym,
obszarze łydkowym, ścięgnie Achillesa i na
podeszwie stopy (ryć. 129).

Ryć.

Terapia shiatsu
Ił-sli przyczyną sztywności ramion jest zmęczę- na mięśniu c/.woroboc/.nym, d>.wig<
im-, terapeuta wykonuje dokładny zabieg na l ki, mięśniu nadłopatkowy m i miv
M, i wy m i lewym obszarze nadłopatkowy m oraz mieńnym (ryć. 131 i 132).
Ryć. 133. Zabieg na obszarze nadlopatkowym. Gdy ma ono powią/anic /. ni
Pacjent spoczywa w pozycji na brzuchu organów wewnętrznych, terapeuta l
sować skoncentrowany ucisk l
nadłopatkowy strony dotkniętej dol
Ucisk należy skierować na środek
wysokości siódmego kręgu picr
uciskać każdy punkt prze/ pięć scku
będzie bardziej skutec/ny, jcil
pr/yjmie najpierw po/ycję xelzat po
6. Paraliż nerwu łokciowego (ręka krogulcza)
W wyniku urazu lub zaniku mięśnia na
obszarze kontrolowanym przez nerw łokciowy
czasowy paraliż mięśnia zginającego strony
łokciowej przedramienia, dłoni i grzbietu ręki
powoduje utratę zdolności ruchowej tych
mięśni i ich wiotkość. Kiedy tak się dzieje, z
Ryć. 134. Ręka krogulcza
powodu paraliżu lub atrofii zginacza palców,
prostownika, przywodziciela kciuka i odwodzi- się bardzo cienkie, zaś bruzda śródi
ciela palca małego, międzykostne mięśnie wyraźnie widoczna. Stan taki uniemo/IJ
grzbietowe, dłoniowe i mięśnie glistowate, stają złączenie razem pięciu palców ręki, jak ró\
zgięcie palców lub dłoni. Kiedy pacjent pi je
wykonać takie ruchy, następuje wyj w
Ryć. 135 stawach śródręczno-paliczkowych
zgięciach w stawach międzypaliczkowych. j
nadaje dłoni kształt szpona (ryć. 134).

Terapia shiatsu
1.Terapeuta wykonuje najpierw zabu
przyśrodkowy obszar sześciu punktach położonych na linii bic| od
ramienia
pachy do środkowego obszaru raml oraz
przyśrodkowy obszar na ośmiu punktach położonych
przedramienia przyśrodkowym obszarze przedrai strony
kłębik palca piątego
dotkniętej dolegliwością (ryć. 135 i
Ryć. 136
2. Następnie wykonuje zabieg na mi(
dłoniowych i mięśniach położonych na
przeciwległej do kciuka (ryć. 135 i 137).
3. Na koniec terapeuta wykonuje żal całej
ręce i stawach międzykostnych (ryć,
Koncentruje się na mięśniach dłoni<
wzmacnia zdolność zginania
śróddłoniowych, kurczenie mięśni
towych i międzykostnych oraz w natl
sposób przywraca zdolność otwł i
zamykania dłoni.
Ryć. 137. Mięśnie Ryć. 138. i!
glistowate i mieś- międzykoitl
«• * —
nie międzykostne r
dłoniowe /-\ n ^i^iCUiOUI^W

\
/
r
^
i k
i > »
I\ < >
o powodu-!i<- / a n i k odwodziciela kciuka
krótkiego, prze-, iwsiawiacza, zginacza krótkiego
7. Paraliż nerwu poirodkowego i przywodzi-..« la kciuka, które składają się na
(ręka małpia) kłąb kciuka, i p' '/bawią kciuk zdolności
l przeciwstawiania się H / u - r e m
s/kod Ryć. 139 Ręka małpia pozostałym palcom, która odróżnia
/cmc nn 11/.k ą rękę od ręki małpy.
spowo Występuje też inir/dolność
/ a n i k i n i yś n i zgięcia palca wskazującego i
dowa klcbu kduka
ne dosięgnięcia kciukiem palca
uni/r środkowego. l łl.iiego taką rękę nazywamy
m małpią.
lub
/.mik Ryć. 141
ieni
mięś
nia
pośro
dkow
cgo
tanm
-ma
jest
jM/u
v,yną
paral
iżu i
utrat
y
dasi\
v/noś
d
mięśni
p.'łoż
onyc
h na
obsza
rze
kontr
olow
anym Terapia shiatsu
prze/
1. Terapeuta wykonuje /.abicg nn oi
i. n
tach położonych wzdłuż osi symetrii n
nerw.
przedramienia, od bruzdy łokciowej dt
Paral
ka(ryc. 140 i 141).

2. Z kolei wykonuje dokładny ząb
nerwu
naczu promieniowym i długim miel
pośró
które przebiegają przez środek dłoni ex
d k
ka do podstawy palców, w celu przyw
oweg
zdolności kurczenia się.
3
.
Nas
tęp
nie
ter
ape
uta
prz
cno
*i
śro
dka
dło
ni
na
kią
b
kci
uka
i
roz
da
teg
o
obs
zar
u
ora
/
dok
ład
nie
zmi
ękc
216

8. Paraliż nerwu promieniowego (opadanie nadgarstka) ręka /wis;i swobodnie w/.dlu/, ciała. kilka sekund. Zabieg należy powtórzyć l 9. Paraliż twarzy
Lec/ pacjent wyciągnie ramię w bok,
Nerw promieniowy przebiega blisko powierz-
gr/.bietemi do góry, wyprostowanie jej staje
X Ku -d y ura/, /imno, skr/.ep lub
chni skóry po bocznej stronie kości łokciowej i Ryć. 145. reumaty/m p. ^wodują parali/
się niemo i zwisa ona pod kątem prostym
może łatwo ulec paraliżowi lub utracić elasty- nerwów motorycznych kon-
do ramienia (ryć. 142). Ponadto pacjent nit krążenie
czność w wyniku urazu, pęknięcia kości, kon- n»luj ąc ych wyraz twarzy,
zdolny do złożenia obu dłoni jak do modli zginanie gr/ebłi
tuzji, zaniku kości, zastrzyków lub ucisku, a działanie mięśni Miimic/nych staje się
ponieważ dotknięta dolegliwością dłoń oj
wówczas wyprostowanie nadgarstka staje się nierówne i wówczas twarz /.-Maje
niemożliwe. Stan ten nie jest widoczny, kiedy Zabiegi shiatsu zniekształcona. Stan ten nazywany jest
1. Terapeuta stosując ucisk wstrzyr i<M/.opoplegią lub paraliżem
Ryć. 142. Opadanie nadgarstka wykonuje zabieg na bocznym ohi twarzy; dotyka MI nerwów
ramienia kończyny, której ręka dotkl motorycznych, a nie czuciowych,
została dolegliwością, na obszarze, przez »tuc towarzyszy mu ból.
przechodzi nerw promieniowy, i na ot ()bjawy zależą od miejsca
położonym nieco niżej. występowania j>.ii;iliżu. Jeżeli
m. prostownik palców 2. Po dokładnym rozluźnieniu pier\
wspólny na przykład zostanie nim d.'tknięty
punktu na bocznym obszarze przedrar mięsień okrężny ust, jedna strona
m. prostownik nad- wykonuje zabieg na ośmiu punl
garstka promieniowy iu. i r /.y będzie ściągnięta, a usta
położonych na linii biegnącej od tego pozostaną na wpoi otwarte. Pacjent
Ryć. 143
szego punktu do nadgarstka, w celu z taką dolegliwością nie MU '/c
wrócenia normalnego funkcjonowania nego gwizdać, ponieważ nie może ściągnąć
zginacza dłoni (ryć. 143 i 144). ust .!» takiego samego stopnia po
3. Następnie terapeuta wykonuje dc obu stronach. l'"ilc/as snu pacjent
zabieg na prostowniku nadgarstka pr wym. ślini się. W przypadku ku-dy
4. Pacjent prostuje ramię w stawie nym i paraliż dotknie mięśnia okrężnego
zgina rękę w kierunku grzbietov 145). Zabieg oka, l>.u |cnt nie będzie mógł
należy powtórzyć wolno, razy. Ryć. 147 zamknąć oka.
Ryć. 144

Terapia shiatsu
l. Terapeuta musi wykonać pełny
zabieg na ohs/arze twarzy.

5. Na zakończenie, trzymając palce


ta w obu dłoniach, terapeuta rozciąga
2. Następnie /a pomocą kciuk*' ców
wskazujących, środkowych i w terapeuta
wykonuje zwykły lub wstr ucisk na
sparaliżowany obs/ar. Pr, zdolności do
kurczenia się mu,"! przykład podczas
zabiegu na ushul od terapeuty przesunięcia
punktów stosowania ucisku ssącego w
kicri nięcia od zdrowej strony do spin
(ryć. 146 i 147).
Ryć. 146. Uciik iiący trzema palcami

/J IOW II
stronił
słona dot stanem
p
10. Zmrożone ramiona Ryć. 144. Rzut górnej coeici lewego
itawu ramiennego
Choroba lokalizująca się w stawie ramicnnym,
uniwersalnym połąc/eniu, o najwięks/.ej /dol- m. dwugłowy głow;i iHu^u obojc/yk
ramienia
ności obrotu pośród wszystkich stawów ciala;
występuje głównie u osób w wieku około
pięćdziesięciu lat. Staw ramienny otoczony jest
torebką stawową i otulony mięśniami i
ścięgnami (ryć. 148 i 149). Osoby cierpiące na
tę dolegliwość doznają ostrego bólu podczas m. obły większy
odwodzenia, obracania na zewnątrz lub wygi-
głowa kości m. nadgrzebienic
nania ramienia do tyłu przy zakładaniu mary- ramiennej
narki albo chwytaniu rączek w tramwajach czy łopatka
pociągach. Ból powoduje nienaturalność Ryć. 149. Tylny obszar lewego stawu
wszystkich ruchów ciała. Jeżeli chory dopuści ramiennego
do tego, aby stan taki utrzymywał się przez
dłuższy czas, dochodzi do zaniku mięśnia kość ramienna m. nadgrzebieniowy
naramiennego, ramiona tracą swoją naturalną
krągłość, co jest przyczyną niezdolności
ruchowej.
Dolegliwość ta objawia się na wiele
sposobów. Deformacja stawu, zanik mięśni,
otyłość, zrosty, zapalenie torebki stawowej i
wapnienie to tylko niektóre z nich.
Terapia shiatsu
1. Zaczynając od zabiegu na obszarze nadło-
patkowym, terapeuta przesuwa się do mięśnia
nadgrzebieniowego w kierunku zewnętrznej
strony mięśnia naramiennego (ryć. 150 i 151). m. obły większy
2. Uciska mięsień podgrzebieniowy od m. podgrzebieniowy
obszaru międzyłopatkowego w kierunku
zewnętrznym. W taki sam sposób, poprzez
uciskanie, rozluźnia mięsień obły mniejszy,
mięsień obły większy i pachę.
3. Uciska zewnętrzną część okrągłego Nawet jeżeli nie nastąpi widoczna po| środkowa część
m. naramiennego
obszaru mięśnia naramiennego (włókna środ- wa stanu, wiotkość w okolicach mięśnia ni
kowe). Następnie koncentruje się na miejscach, miennego i strzykanie podczas podnoszenia l
w których występuje ból, i wykonuje zabieg na świadczą o tym, że rozpoczął się skurcz
przednim (przed n K* włókna) i tylnym (tylne ścięgien. Zapobieganie pogorszeniu wyr
włókna) obszarze tego mięśnia (ryć. 152 i 153). również samodzielnego stosowania zabi<
4. Ponieważ zewnętrzne odchylenie stawu dołek
shiatsu i wykonywania ćwiczeń takich, jak ot naramiemio--
ramiennego jest jednym z ruchów najbardziej piersiowy
canie, krążenia i podnos/enie ramion rytmu
ograniczonych przez dolegliwość nazywaną do tylu. Shiatsu na lewym i prawym obs
zmrożonymi ramionami, terapeuta prosi pa- nadlopatkowym ora/, na obs/ar/c m\(
cjenta o podniesienie końc/yny, /giną ją w naramienncgo wipobicga nic tylko wystęj
łokciu i kład/.ie dłoń na obs/ar/c nntvlic/nvm i niu
Zaburzenia układu metabolicznego, wydzieh t. Artretyzm Ryć 158 hallnk

wewnętrznego oraz układu moczowego i rozrodczej ei y/m /ac/a.1 b\v /n.my w l.ipomi dopiero iii...
|| wojnie światowe), kiedy dieta |.
1. Cukrzyca ij<.>ńe/yków /ostała uro/maieona. Choroba [l >
Dzięki insulinie wydzielanej przez komórki Ryć. 154 / e l a się pojawiać u mę/c/y/n w średnim U sęk u
wysp Langerhansa trzustki organizm może rd/cn pr/cdtu/i /.e skłonnościami do nadwagi, którzy ./ywali duże
przyswajać zawarty we krwi cukier jako źródło obszar ilości mięsa i znaczne ilości »Mpo|ów
energii. Cukier pozostały po tym procesie nadłopatkowy alkoholowych.
zostaje przetransportowyny do wątroby i ma- lest to choroba będąca następstwem
gazynowany jest tu w postaci glikogenu. W ł*K'kszonej zawartości kwasu moczowego Ryć. 160
przypadku upośledzenia wydzielania insuliny * płynach ustrojowych. Kwas moczowy
ulegnie zaburzeniu przemiana węglowodanowa obszar •-..nowi końcowy produkt metabolizmu zasad
podłopatkowy
i przyswajanie przez ogranizm cukru, który l-,ivnowych i wydalany jest przez nerki. \s
nagromadzi się we krwi, a następnie zostanie organizmie występuje głównie w postaci
wydalony wraz z moczem. Powyżej opisany i h K ) rozpuszczalnej w wodzie soli. Czasem n IH-lkl
stan zwany jest cukrzycą i jest to choroba wieku ."lomadzenie tej soli wokół stawu jest t a k ,!.
dojrzałego. Uważa się ją za chorobę i/e, że niszczy kość, co staje się pr/yc/yną i- 'l nu n k
Nmnl
dziedziczną. Często występuje u osób, które mają 11. Stan ten występuje najczęściej na
skłonności do nadmiernego spożywania zbyt cukru w moczu, który ma wtedy woń, 1'Miwszym stawie śródstopowo-palic/kowym
utrata energii, gwałtowny spadek; ciała,
dużych ilości wysokoodżywczych pokarmów,
nieustanne pragnienie, niezwykle
wielkiego palca stopy (ryć. 158 i 159). Choroba Terapia thlalM
otyłych, którym zaczyna brakować insuliny ir uoduje gorączkę i silny ból, które dokuc/aja. t. 1'acjcnl ftp*««ywi w
potrzebnej do strawienia nadmiaru cukru. oddawanie moczu, osłabienie wzroku, />A v kle w nocy.
substacji natłuszczających skórę, świąd
IcrapctiiM wykonuj* J«Mff
Niektóre objawy tej choroby to obecność

Terapia shiatsu */c/c$olną uwa§|


Ryć. 155 c/wariy, pit|ly i «x^tly i)lMMni
1. Pacjent przyjmuje pozycję na bi
Terapeuta wykonuje dokładny zabieg ni
(ryć. 160). pomów*! nuijdiMą
niu przedłużonym, obszarze nadłopatkc
alf l
Wykonuje ucisk dłonią, a pottm kolU
szczególnie na pięciu punktach po i
162).
lewej stronie obszaru nadłopatl i
2. Icrapcuta uciska jcdnocMAnt
podłopatkowego (ryć. 154-156).
lewy punkt Namikoshicgo.
2. Pacjent przyjmuje pozycję na
3. Uważając na spuchnicli|. ho
Terapeuta wykonuje zabieg na podbl
stopy, terapeuta wykonuje /.abicg nit
Ponieważ trzustka położona jest bezpc za
stopy, głównie na pięciu punktach /.ni
żołądkiem, bardzo ważne jest dol
się na podbiciu (ryć. 162 i 163).
rozluźnienie żołądka i unikanie w której
4. Następnie ostro/nic wykonuje
uciskałby on trzustkę.
Ryć. 156 bocznym obszarze podud/.ia i na culyr

Ryo.lti2.Obow
Ryć. 157
3. Zaburzenia pracy nerek
Nerki poło/one są po obu stronach kręgosłupa Terapia shiatsu
między jedenastym kręgiem piersiowym a 1. Pacjent przyjmuje pozycję na lewym
trzecim kręgiem lędźwiowym. Prawa nerka następnie na prawym i na zakończeuK
znajduje się nieco niżej niż lewa. Nerki mają brzuchu. Terapeuta zmienia nasilenie
kształt fasoli, długość dziesięciu centymetrów i podczas naciskania dziesięciu punl
szerokość pięciu. Nad nerkami znajdują się położonych na obszarze rozciągającym «i
gruczoły nadnerczy. Nerki spełniają czynność okolicy podłopatkowej do lędźwiowej. Poni
wydalniczą, regulacyjną i wewnątrzwydziel- na punktach położonych obok nerek, to
niczą. trzecim, czwartym i piątym (ryć. 164), tl Ryć. 166
Stwardnienie tętnic, złe funkcjonowanie jest wykonać zabieg, należy uciskać je delii
wątroby lub wysokie ciśnienie krwi mogą stać (ryć. 165).
4. Przerost gruczoiu krokowego 2. Pacjent przyjmuje pozycje mi
ł . i u c z o ł krokowy (prostata) wchodzący w Terapeuta przeprowadza zabieg jot
się przyczyną dodatkowego obciążenia nerek, 2. Następnie składając palce rąk ter na prawym i lewym obs/.ar/.e le,tl/
naciska jednocześnie oba obszary nerkc » k l a d męskich narządów płciowych, twór «
zaburzenia przemiany materii i wywołać takie punktach Namikoshiego (ryć. U»ł>
pomocą podstaw i kłębów obu dłoni, irl kości i kształtu kasztana, leży u podstawy
choroby, jak zapalenie nerek, marskość nerek, silny ucisk na punkty Namikoshicgo.
powinny być wykonywane przez pięć (ryć. l»\vherza moczowego (ryć. 168). Wydzielina
osadzanie się kamienia nerkowego. wykonuje pięć do s/.eściu ucisków tui ty
166). Powtarzając zabieg tera| jMiic/ołu krokowego stanowi część męskiego
Spowodowany niewydolnością nerek nadmiar krzyżowe.
wykonuje ucisk drgający. n. i sienią. Z przyczyn związanych z układem
wody i soli w organizmie przejawia się głównie 3. Pacjent pr/yjnuijc po/ycjtf i!
wsil/ielania wewnętrznego jednym z objawów
przez białkomocz i endemię. Wcześniej pojawia 3. Pacjent pozostaje w pozycji na brj Terapeuta wykonuje /iihieg im pt
•i.u/enia się mężczyzny, w wieku powyżej
się opuchlizna, głównie górnych powiek. Terapeuta lekko uciska nogi. Zginając naciskając illnniii pr/c/ plfć punkt.
i/rsćdziesięciu lat jest patologiczny przerost
Opuchlizna spowodowana jest nagromadze- pacjenta wykonuje zabieg jednocześr Następnie wykonuj ikł«k palcem
jMnstaty, który utrudnia oddawanie moczu.
niem płynów w organizmie. Przy postępującej prawym i lewym łuku (ryć. 167). wsku/u|t|cym, serdecznym na
M i >/.na zapobiec tej dolegliwości poprzez regu-
chorobie nerek na przednim obszarze wykonywania tych czynności zgina ko<tó łonową* bezpośrednio mul
larne stosowanie zabiegów shiatsu i utrzymanie
podudzia powstają wgłębienia w miejscach głębiej, aż pięta dotknie obszaru posiadł pęchermmt fflPttPI
w dobrej kondycji.
uciskanych ręką, które wypełniają się powoli Zabieg należy powtórzyć kilka razy. 4. Na /akońc/cnlc dłońmi llll
po zwolnieniu ucisku. Zostało to wykorzystane 4. Pacjent przyjmuje pozycję na Terapia shiatsu wskazującymi, środk<»wyini l li
do diagnozowania zaburzeń funkcjonowania Terapeuta wykonuje dokładny zabieg na j I. Terapeuta uciska najpierw punkt na i wykonuje ucisk drgn ji|cy pncft
nerek. niej powierzchni nóg. Na zakończenie i»l>s/arze rdzenia przedłużonego (ryć. 169), pięć powtarza zabieg pi^ć ra/y.
Ryć. 164. Obszar podlopatkowo-- całościowy zabieg na obszarze brzuszny! luli sześć razy, po sześć, siedem sekund.
lędźwiowy Inulza to rdzeń przedłużony i utrzymuje j
fł''\vnowagę układu wydzielania wewnętrznego.
pęcherz moczowy
E. 168. Męskie
przewód moczowy rdzeń
pr/edłu/.ony
nasieniowód pęcherzyk nasienny
kość łonowa przewód wytryskowy
organy rozrodcze gruczoł krokowy
moc/.owa
gruczoł opus/kowo- obszar -
-cewkowy lędźwiowy
j{\dro obs/ar kr/y/owy
punkt
Namikoshiego
Ryć. 169
penis
224

5. Impotencja 6. Bezpłodność
Mężczyzna cierpiący na impotencje, niezdolny Terapia shiatsu Nu-możność spłodzenia potomstwa w połowie Nadal jednak istnieje wicie mal/cń nie
jest do odbycia stosunku płciowego. Chociaż 1. Terapeuta wykonuje /.abieg na ca pi/.ypadków dotyc/y mv/c/y/n, w drugiej są w stanie wydać na świat polonu ciąż
istnieje wiele przyczyn tej dolegliwości, takich obszarze szyjnym, /ac/ynając od pr/.edn połowie kobiet. Może być wrod/ona i nabyta. oboje partner/ y pozbawieni s»i l
jak napięcie nerwowe, stres, brak doświad- obszaru szyjnego. Męską niepłodność często wywołuje zapalenie ułomności. W takich pr/.ypaiikach pr>
czenia we współżyciu, pamiętanie niepowo- 2. Pacjent spoczywa na brzuchu. Tera uiler będące powikłaniem zapalenia przeważnie c/ynniki psychic/ne. !
dzeń związanych z próbą odbycia pierwszego wykonuje dokładny zabieg na obszarze rd; pi/.yusznicy, które miało miejsce po okresie napięcie upośledzaj;) autonomie/ny »
stosunku, najważniejszymi czynnikami są z przedłużonego, obszarze nadłopatko1 >l»irzewania. U kobiet przyczyną bezpło- wowy i układ wydzielania wewi
reguły przedwczesna ejakulacja i kompleksy z grzbietowym, lędźwiowym i krzyżowym (f dności może być brak funkcjonowania Badanie niepłodności melodii shialni
powodu wyglądu własnego ciała. Ze względu 170 i 171). Następnie wykonuje zabieg na p Miników, niedorozwój macicy, zator kanału t. sztywność na obs/.arze szyjnym i led
na wyżej opisane przyczyny przywrócenie tach Namikoshiego. ulnego lub brak owulacji. Zapalenie jajników tak u mężczyzn jak i u kobiet. Sto
pacjentowi równowagi emocjonalnej i uwol- 3. Pacjent kładzie się na plecach. Tera może wystąpić u kobiet dotkniętych zapale- wności prawego i lewego obs/aru pośl
nienia go od stresu stanowią pierwsze kroki w rozluźnia cały jego obszar brzuszny, tiK-m przyusznicy po rozpoczęciu okresu l»| jest różny, gdy na pr/.yklail nastąpiło /
leczeniu. Ponadto ważną rolę odgrywa tu szczególną dokładnością wykonuje powtar; cy r/ewania. stawu biodrowo-kr/y/owego, które ski
właściwa dieta oraz odpowiednia ilość snu. się wstrzymywany ucisk kciukami i dl na nicę. Stan ten obni/.a funkcjonowam
okolice kości łonowej (ryć. 172 i l tr/ewnych mialnu y w pr/ywspi
Ryć. 174
Towarzyszący ucisk dłonią na obszar p< uklail/ie nerwowym, od mirtlnuy »l«
kowy potęguje efekty zabiegu. gr/ebień biodrowy ro/.roilc/ych, okry/nu-y /«lV|»ul'Mł).
Ryć. 170 pychot /a HUK /owego, tkąil
Ryć. 172 niedoskonale luiiki|oiiowrtnifl ukli«l W
punkt l ii k ic) fylumji |XHlbf lUilł |
Namikoshieno s/tywne i
obszar lędźwiowy obszar Terapia ihlatM
pośladkowy
l.
obszar krzyżowy
s/yncgo.
X obs/.ar s/yjny, ho«xny d
przedłużony i tylny ohtiuir
obszar krzyżowy 2. P.iccnt pr/yjmujc p* vyv^ m wwłfc
obszar pachwinowy
obszar lędźwiowy wykonuje zabieg nii ohcntrw
obszar łonowy

Ryć. 171

Ryć. 175
szczególnym uwzględnieniem obs/aiu lędźwio- tu iskapn. pionowo klubem kciul celu 7. Dreszcze wykonywanie /abiegu na ws/yslk
wego kręgosłupa, grzebienia biodrowego, pr/.ywiócenia stawu biodrowo-kr/.y/.o do N.iwet gdy nie |csl bard/o /imno, kobiety
obszaru krzyżowego, pośladkowego i punktu normalnego funkcjonowania (ryć. 176 i 4. e/eściach podatnych na dies/i/e. /i c
/es!o skarżą się na miejscowe dres/e/.e na
Namikoshiego (ryć. 174 i 175). Następnie dokładnie rozluźnia podhr za nym uw/.glydnieniem nue|si \vy>!
s/arach s/.yjnym, łopatkowym, grzbietowym, .
3. Pacjent pozostaje w pozycji na wznak. pomocą wstrzymywanego ucisku wył dreszczy wskazanych pr/e/ parienla
M/wiowym, w stawach kończyn górnych i dol-.
Terapeuta wykonuje zabieg na przemian na wanego kciukami lub dłonią (ryć. 178). ISO), /abiegiem nale/y ol>|;\ć j>i/ci
; \ r h , zakończeniach rąk i nóg oraz na
prawym i lewym kolcu biodrowym przednim szyjny, obszar rdzenia pi/edłu/on
pod-' M / U S / U . Przyczyną tych dolegliwości są
Ryć. 176 obszar szyjny, obs/ar muli
/.ilnirzenia w autonomicznym układzie ner-
podłopatkowy, lydźwii>wy, k r / y / o u
wowym, które naruszają funkcjonowanie ner-
kowy i punkty Namikoshiego, no
w ó w naczyniowo-ruchowych, a to z kolei ;-
wszystkim boczny i tyln y obs/at
iowadzi do zatorów w układzie krążenia i
obszar stopy, obs/ar podes/wy
• -/regulowania układu wewnętrznego
kończyny górne (szczególnie boc/n
kolec biodrowy ialania. Utrata apetytu, niestrawność,
przedni górny towy obszar przedramienia, obs/ai
•-.labienie, odczuwanie zimna w nocy, bóle
ców), obszar brzucha (a głownie po
•Mrnstruacyjne - to objawy, które często 1
ryć. 180).
'\varzysza występowaniu dreszczy.
Terapia shiatsu
N\',i/ne jest poprawienie krążenia krwi i przy-
cenie dobrej kondycji całego ciała przez
Ryć. 180. Punkty ihiatfu
Ryć. 179. Punkty shiatsu na palcach w
miejscach podatnych na na brzuchu l ^»*».
oziębienie
i tylnym obs/iu/e s/y|iiym. Nasili
8. Nudności poranne 9. Dolegliwości k.i kład/ic się liii prawym buku,
Nudności poranne są dolegliwością /wią/.aną / Spoc/ywii n,t ptawym boku lub na w/mtl k-st to okres pr/cjściowy u kohtfl, ioip*H/vn.i
terapeuta wykonine /abieg sied/ąc. Nie wykonuje t a k i sam /abicg po l
ciążą. Występują - jak sama na/wa wskazuje l.icy się mied/.y 45 a 50 rokiem /ytln, /wi<i/,u>v /
wykonywać /.abiegu, gdy żołądek pacjentki ci ała , /.e s/e/.cgólnym uw/glcdnu
zwykle rano, zanim przyszła matka zdąży /unikaniem c/.ynności pilników, /o*ln)r wow *
pusty. Najleps/ą porą będ/ie c/as po poili niego obs/aru s/.yjncgo i oki
cokolwiek zjeść. Towarzyszy im brak apetytu, /as zabur/ona równowaga uklmlu wyil/idania
kiedy żołądek jest spokojny. przedłużonego.
wzmożone wydzielanie śliny, wymioty i zmiany wewnętrznego, co narus/.a autonomie/My układ
1. Pacjentka siedzi w pozycji wyproshn 2. Pacjentka kład/.ie siv i
upodobań dietetycznych. nerwowy, powoduje stres, w/.rost ciśnienia krwi,
Terepeuta wykonuje lekki zabieg na pr/.ec Terapeuta wykonuje /.abieg r
Uważa się, że w tym okresie ciąży kos- pr/yśpieszone bicie serca i inne dolegliwości.
bocznym i tylnym obszarze szyi i na rda potylicznym, nadłopatkowym i
mówka pozbywa się produktów przemiany Występują one z większym nasileniem u kobiet
przedłużonym. oraz na punktach Namikoshieg<
materii podczas tworzenia się łożyska. s/c/upłych, nerwowych, cierpiących na
2. Pacjentka kładzie się na lewym Następnie lekko uciska nogi.
Produkty te przedostają się do krwiobiegu, ilreszcze. Ponieważ mają na nie duży wpływ ^
Terapeuta dokładnie rozluźnia sztywne mi{ 3. Pacjentka klad/ie się
zmieniają podstwowy skład krwi i są przy- /.ynniki psychiczne. Im bardziej kobieta denerwuje
nadłopatkowe i podłopatkowe. Następnie i Terapeuta lekko uciska pr/edniii
czyną stanu nazywanego nudnościami poran- się tymi dolegliwościami, tym dłużej one uwają.
dokładnie rozluźnia szczególnie sztywne pl ty nóg, ramion, głowy, t war/ i t
nymi, który zwykle ustępuje w czwartym W związku z tym najważniejsze jest /achowanie
serii od czwartego punktu międl Szczególną uwagę należy poświe<
miesiącu ciąży, kiedy łożysko zostanie w pełni spokoju i przekonanie, że dolegli-\\-i >ści te z
patkowego do trzeciego podłopatkowego 182 podbrzusza i bru/dy n a d b r /
ukształtowane. Poważne lub długotrwałe przy- czasem ustąpią.
padki nudności porannych (hyperemesis gravi- i 183). Z kolei naciska lekko wszystkie pl ty do uciskowi dłońmi na gałki oc/ne (i
darium) występują u kobiet o słabych dziesiątego punktu podłopatko\ (obszar Terapia shiatsu
żołądkach oraz u kobiet znerwicowanych. lędźwiowy). Pacjentka kładzie sif, prawym 1. Pacjentka spoczywa na lewym boku. Ryć. 185
boku, a terapeuta wykonuje ten zabieg na Terapeuta wykonuje zabieg po prawej stronic
Terapia shiatsu lewej stronie ciała. obszaru szyjnego, przednim obszarze szyjnym, l
Wykonywanie zabiegu u kobiety ciężarnej 3. Pacjentka leży na wznak. Terapeuta i
musi być szczególnie delikatne. Oczywiście, powoli naciska dłonią na obszar brzucha,
pacjentka nie może położyć się na brzuchu. ze szczególnym uwzględni< bruzdy obszar potyliczny
nadbrzusznej. Ryć. 184
Ryć. 182. Od czwartego punktu rdzeń przedłużony
miedzytopatkowego do trzeciego punktu Jeśli w czasie ciąży wzrośnie apetyt, kc
podłopatkowego powinna spożywać małe ilości lekkostrj
tylny obszar
pokarmów tyle razy dziennie, ile szyjny
Wymioty obniżają poziom płynów w obszar
nizmie, musi więc wypijać więcej niż nadłopatkowy
chłodnych napojów orzeźwiających, herbt
mleka, aby pobudzić oddawanie moczu,
usuwa z organizmu toksyczne substancje^
Ryć. IM
powinna denerwować się nudnościami, kU co
prawda uciążliwą dolegliwością, al
szczęście przejściową.
Ryć. 183

loe/nym obszarze szyjnym, rdzeniu przedłużonym


t ^padanie górnych powiek
Ryć. 187 obs/ar ki/y/owy
punkt Zaburzenia organów zmysłów (tyv. l')2) /musza.
Namikoshiego
'Kukniętą tą dolegliwości;)
okrężny ucisk
dłonią 1. Opadanie górnej powieki osobę do marszczenia lY.ola,
unoszenia brwi i podnoszenia
podbródka w celu dostrzeżenia
przedmiotów znajdujących
•iv% w górze. W poważnych
przypadkach pacjent musi ręką unosić
powiekę, aby coś zobaczyć. Stan
ten jest następstwem paraliżu
10. Nieregularne menstruacje i Ryć. 188 dźwigacza f ornej powieki i dotyczy
bóle menstruacyjne jednej powieki lub »hu.
Kobieta miesiączkuje zwykle raz na dwadzieścia Występowanie tej dolegliwości jest
osiem dni, lecz czasem cykl ten zostaje zabu- uwarunkowane genetycznie, ale może
rzony. Niektóre kobiety nie miewają menstruacji także być
przez dłuższy czas; zdarza się też, że nie pojawia •-powodowane urazem lub
się ona we właściwym czasie z powodu nieprawidłowym tunkcjonowaniem
opóźnienia w dojrzewaniu. Najczęstszą przy- nerwów ocznych albo
czyną nieregularności w występowaniu men- niedorozwojem dźwigacza górnej
stracji jest brak równowagi hormonalnej powieki.
spowodowany napięciem emocjonalnym lub
szokiem, osłabieniem albo zmęczeniem na Ryć. 189
skutek nadmiernego wysiłku. U większości ko-
biet menstruacja wywołuje bóle w podbrzuszu,
rejonie lędźwiowym, bóle głowy i nudności. przedłużonego, na obszarze lędźwio\
W cięższych przypadkach kobieta musi krzyżowym i punktch Namikoshiego. U< na
odpocząć od obowiązków w pracy i w domu. każdy punkt powinien trwać pięć sęki (ryć.
W tych przypadkach macica nie jest dostatecznie 187-189).
wykształcona albo występuje nadmierne jej 2. Terapeuta wykonuje kilka okrężl
tyłozgięcie lub wygięcie, co stanowi przyczynę ucisków dłonią (zwróconą na zewnątrz)
bólu menstruacyjnego. prawy i lewy pośladek (ryć. 187).
3. Pacjentka spoczywa na wa Terapeuta
Terapia shiatsu wykonuje zabieg na przemit prawym i
l. Pacjentka spoczywa na brzuchu. Terapeuta lewym przednim górnym biodrowym.
wykonuje powtarzające się, jednoczesne Następnie pionowym uci! kłębem kciuka
zabiegi na prawej i lewej stronie rdzenia dokładnie rozluźnia brzusze (ryć. 190 i
Ryć. 190. Podbrzusze 191).

Ryć. 191

Ryć. 192
opadanie powiek U osób stars/ych pr/yc/.ymi lej ii może
być chronic/.nc /.mcc/emc edema powieki.

Terapia shiatsu
1. Pacjent spoczywa na hr/.uclui staje za
jego głową. Wykonuje wxl ucisk palcem
stan normalny wskazującym, śm serdecznym obu dłoni
na mięśnie górnej powieki.
Ryć. 193
2. Następnie trzema palcami krótkimi
ucisk z pociągnięciem do góiy
przerwami, pięć punktów na dźwigac/u
dźwigacz górnej powieki, l Icisl z lekkim
górnej
powieki pociągnięciem w kieiun czołowego (ryć.
19.1 i 194). Na koń ta wykonuje ucisk
drgający. Pr/.y gach /.wraca uwagę na l o.
by i hę/pośrednio na gaiki oc/ne.

zamknięte oko
2. Zapalenie zatok Ryć. 195. Położenie zatok przynoi 199 3. Krwawienie z nosa
/upalenie y.atok to choroba polegająca na U d/.ieci lic/nc małe iiac/ynia krv»
/.a t oka e/ołowi
nagromadzeniu się ropy w zatokach ślu/ówce jamy nosowej s;\ ta k dclikali
przynosowych, to znaczy w mających łączność z lekkie uderzenie w nos mo/.e spowi
jamą nosową zatokach szczękowych, sitowych pęknięcie i krwotok /. nosa. C/aniu
(ocznych) i klinowych (czołowych), które w nor- czekolady lub napojów o wysokiej
malnym stanie wypełnione są powietrzem. obszar kofeiny rozszerza nac/ynia krwioiK
Kiesselbacha
Przyczyną tej choroby jest infekcja, do której pękają i powodują krwawienie. Ob
łatwo może dojść na przykład w przebiegu obszarem Kiesselbacha, w pr/cdnicj
ostrego nieżytu nosa. Proces zapalny obejmuje nosowej (ryć. 199), jest najbard/icj 11
jedną lub więcej zatok, a towarzyszą mu bezsen- zatoka szczę krwotok. U osób dorosłych cicrj
naczynie
ność, zmniejszenie koncentracji, trudności w włosowate nadciśnienie, stwardnienie nac/.yń kr
rozumowaniu i zapamiętywaniu. Czasami stan jama nosowa lub inne dolegliwości, które sprawiaj)
ten jest przejściowy, ale może też być stałym nią krwionośne stają się kruche, l
skutkiem alergii. występować krwotoki / nosa. Ponm
Ryć. 200. Skutki zabiegu na wość ta często towar/.ys/.y menstruacji
linia środkowa rdzeniu przedłużonym krwi do mó/gu.
czoła
Terapia shiatfu
boki nosa
Pacjent pr/yjmujc pn/ycję »lcil/4|tą
wykonuje /ubicg na ołMttMNM
prawo i lewa pr/cdłu/oiiego (ryć. 200 i 201), Nftl
strona gładziny
mając c/.ysla. tluiKlci/kę lub rpnll
pacjenta prawym kciuk Mmi ugtota oto
środek pr/edlu/onego. Ucisk jMl pńpynJM|)|
zwężenia jacy, skierowany ku go r w w UroOfJl
(ryć. 202 i 203). Powinien Irwftlod pi<
obszar wokół miu sekund i nalc/y go pobud/.a pracy
oka
zabieg shiatsu nerwtSw rdzenia przedłu/t>ncgt>,
na rażeniu
przedłużonym kurc/.y nuci) sposób wstrzymuje
obszar nieco ponad
Ryć. 196 kością jarzmową krwotok / nota.
Ryć. 203

Terapia shiatsu
1. Pacjent kładzie się na lewym boku.
Terapeuta dokładnie uciska obszar rdzenia
przedłużonego i tylny obszar szyjny w celu
pobudzenia nerwów współczulnych i wyleczenia
stanu zapalnego poprzez zwężenie naczyń
krwionośnych błony śluzowej nosa. Podczas
tego zabiegu oddychanie przez nos znów staje
się możliwe.
2. Pacjent kładzie się na wznak. Terapeuta
wykonuje ucisk na linii środkowej czoła, na Ul/c ń przedłużony
obszarze wokół oczu, po obu stronach nosa
4. Choroba lokomocyjną 5. Dzwonienie (tzum) w uszach
Drgania, ruch w górę i w dół, /miany prędkości 2. Pacjent pr/.yjmu|e po/yi.-|c na br/uchu. D/wonienie w uchu mo/c l»Vi ininostromie lub Terapia shiatsu
samochodu, statku lub samolotu mogą Terapeuta wykonuje y.abicg po prawej i lewej i obustronne. .lctln<>sii«»miv N / UIU w uchu jest 1. Pacjent sied/.i na kr/eślc,
spowodować u niektórych osób dolegliwość stronie obs/.aru nadloptkowego i międ/y.; stanem patolo yu/u ym ucha /ewnętr/nego i pomocą kciuka uciska tr/.y punk
zwaną chorobą lokomocyjną, która objawia się łoptakowego. Szczególną uwagę nale/yl środkowego. Obustronne d/wonienie w uszach jest nich, górnych i tylnych micśniiul
zawrotami głowy, nudnościami, wymiotami, poświęcić czwartemu i piątemu punktowi] chorobą ucha wewnętrznego i wiąże się z innymi (ryć. 206).
zimnym potem i bladością twarzy. Ruch pojazdu międzyłopatkowemu (ryć. 204). chorobami. Dzwonienie o niskich tonach jest 2. Kładąc kciuk na skrawk
jest przyczyną zmian w naczyniach limfaty- 3. Na zakończenie pacjent kładzie się ni dolegliwością ucha środkowego i zewnętrznego, zamknąć pr/ewód słuchowy (ol\*
cznych błędnika lub ucha środkowego. To z wznak. Terapeuta koordynuje oddychanie podczas gdy dzwonienie o wysokich tonach jest rapeuta naciska pr/.c/ pięć sęk mu
kolei pobudza nabłonek czuciowy, zaburza wykonywaniem ucisków na bruzdę na< przypadłością ucha wewnętrznego. Przyczynami położone wokół wyrostka sulku
równowagę autonomicznego układu nerwowego i brzuszną. Jeżeli warunki uniemożliwiają pi dzwonienia w uszach, oprócz chorób uszu, mogą 206). Podczas wykonywania /.abu
wywołuje wyżej opisane objawy. Stan ten jentowi położenie się na wznak, powinien być: nadciśnienie, niskie ciśnienie, stwardnienie na przemian uciska i ro/.lu/nia kc
występuje głównie u młodych kobiet, u osób o usiąść, a terapeuta wykona wtedy prawą dło naczyń krwionośnych, dolegliwości okresu kli- wodem słuchowym, otwierając
słabych żołądkach, cierpiących na gastroptozę, zabieg na bruździe nadbrzusznej stojąc za jej makterycznego, reumatyzm, bezsenność, choroba przewód palcem wska/.uja.cym
bezsenność i nadwrażliwość emocjonalną. plecami lub po jego prawej stronie. Meniere'a, syndrom Meniere'a, anemia, ciało obce kciukiem punkt y polo/.onc wól
Choroba lokomocyjną związana jest ze w uchu zewnętrznym, woskowina uszna i inne. W sutkowatego (ryć. 20S).
zmysłami słuchu, wzroku i węchu, dlatego rdzeń przedłużony niektórych wyżej wymienionych chorobach 3. Następnie pr/c/. piec H<
Ryć. 204 zwężają się naczynia krwionośne położone w naciska dłonią na cale ucho. |»«»
osoby na nią podatne powinny podczas jazdy
czytać lub słuchać muzyki i trzymać wzrok z tylny obszar najbliższym sąsiedztwie us/u i słychać w nich dach dłoń nalc/.y s/.yhko ro/lu>
dala od zmieniającej się scenerii za oknem. szyjny krew tętniącą w tych nac/yniach. W wielu p ai l k ach obustronnego */umu <
Suche powietrze wewnątrz zamkniętego pojazdu przypadkach wewnętrzne /rodła dźwięku są wykoiui|c HIV )Ctlmx./cAiiU? uchu.
drażni błonę śluzową jamy nosowej. Jest to obszar niewiadomego pochod/enia. Jest tak często przy
bardzo niewskazane przy chorobie lokomo- nadłopatkowy obustronnym dzwonieniu utr/y-mującym się przez
obszar dłuższy czas. Cząsto jest to prawdą w przypadkach ni lu/ny
cyjnej i osoby na nią cierpiące powinny sączyć międzyłopl
parujące, gorące napoje lub trzymać przy nosie obustronnego dzwonienia, kiedy szum słychać przez
wilgotne, gorące ręczniki. Ponieważ strach dłuższy czas. Ryć. 207
przed staniem się ofiarą tej choroby staje się
zwykle jej przyczyną, najważniejsze jest
zachowanie spokoju.
bruzda
Terapia shiatsu nadbrzuszna
1. Pacjent siedzi prosto. Terapeuta kładzie
lewą dłoń na jego czole, dla podtrzymania, a
prawą wolno wykonuje zabieg na bocznym
wyroaielf
obszarze szyjnym, obszarze rdzenia przedłu- ftutkowal
żonego i na tylnym obszarze szyjnym (ryć. 204 i Ryc.20t
205).
Ryć. 205
Dolegliwości układu oddechowego
1. Terapeuta ro/poc/yna /.abieg od uci Ryć. 211 Ryć. 212
1. Astma oskrzelowa nią kciukiem c/terech punktów pnto/.onychi
ni/cii
Atak astmy objawia się nagłym zesztywnieniem lewym bocznym obs/.ar/.e szyjnym, a
pr/edhi/ony
gardła, uczuciem ciężkości w klatce piersiowej, czterech punktów położonych na pra\
odczuwaniem braku tchu, zadyszką i uciążliwym bocznym obszarze szyjnym (ryć. 209 i 2K tylny obszar
Wykonuje ten zabieg wolno i powtarza kilka szyjny
kaszlem. Dominującym objawem astmy jest
razy, aby uspokoić skurcze oskr/clik<! Ryć. 213
duszność napadowa. Wydechy są utrudnione, a
wdechy powierzchowne i świszczące. Astmę 2. Teraz uciska sześć razy na obl
powoduje zwężenie oskrzelików wskutek skurczu rdzenia przedłużonego oraz na prawy i
ich mięśni gładkich, obrzęku i nadmiernego tylny obszar szyjny (ryć. 211). Do wykom Ryć. 214 obu
wydzielania śluzu. Ataki występują zwykle zabiegu jednocześnie na prawej i lewej str<
późno w nocy i wczesnym rankiem, głównie na tylnego obszaru szyjnego używa się po
jesieni. Choroba ta jest ściśle związana z alerge- palce; kciuki spoczywają na rdi
nami, dostającymi się do organizmu przez drogi przedłużonym.
oddechowe przewodu pokarmowego lub skórę. 3. Następnie terapeuta wykonuje zabieg j
Lista alergenów jest bardzo długa; wymieńmy prawej i lewej stronie obszaru nadłopatkc i
dla przykładu kurz, pyłki kwiatowe, pleśń, sierść na pięciu punktach obszaru mi<
łopatkowego (ryć. 212 i 213). /abieg trzy razy (ryć. 214). Istnieją cztery pio-
zwierząt, jajka, kraby, makrele, kaszę gryczaną, nowe rzędy sześciu punktów na piersiowym
szpinak. Ludzie cierpiący na astmę mają nad- 4. Stojąc za pacjentem terapeuta obejt
dłońmi jego grzbiet w taki sposób, aby obszarze międzyżebrowym po obu stronach
wrażliwy układ oddechowy i przełyk. mostka.
Terapia shiatsu wskazujące, środkowe i serdeczne obu
dotykały trzonu mostka. Uciska pięć punl 5. Terapeuta kontynuuje zabieg używając
Należy pouczyć pacjenta, że podczas ataku palców wskazującego, środkowego i serde-
powinien przyjąć przy zabiegu pozycję siedzącą. położonych wzdłuż trzonu mostka i po>
lY.nego oraz małego obu dłoni do wykonania
Uczucie duszności spowodowane atakiem astmy /abiegu jednocześnie na ośmiu rzędach punk-i
uniemożliwia bowiem oddychanie w innej pozycji. ów, zaczynając od góry. Zabieg należy wykonywać
Stan ten zwany jest ortopneą. delikatnie i powtórzyć go od trzech do pięciu
razy.
6. Następnie trzema palcami obu dłoni tera-
peuta wykonuje ucisk na trzy punkty każdej
Ryć. 209. Cztery punkty na przednim bruzdy między mięśniem naramiennym a klatką
obszarze szyjnym piersiową. Zabieg należy wykonywać odciągając
łopatki w tył i powtórzyć go sześć razy (ryć. 215 i
216).
7. Na zakończenie jeszcze raz, stojąc za pacie n
t em, terapeuta przy użyciu dłoni oraz palców
wskazującego, środkowego i serdecznego obu i
ii k trzymanych w taki sposób, aby się dotykały,
s/eściokrotnie rytmicznie uciska bruzdę nad-
br/.uszną (ryć. 214), poświęcając na każdy ucisk
Ryć. 210 ir/.y sekundy. Podczas naciskania pacjent
powinien wydychać powietrze, podczas rozluź-
niania ucisku - wciągać powietrze. W ten
sposób reguluje oddychanie. Liczba powtórzeń i
Hila ucisku muszą być dostosowane do stanu i
horobowcuo i indywidualnych cech organizmu
2. Czkawka
Dokucza ona od czasu do c/.asu każdemu l. Wrodzony krjci nyi
człowiekowi. W sensie medycznym są to powta- Prawidłowa po/.ycjtt pltnlu w mamy charak-
rzające się mimowolne skurcze przepony, teryzuje się poUkurc/cmcm n/yi i skierowaniem
powodujące gwałtowne wciąganie powietrza z główki w kierunku ujścia s/y|ki macicy (ryć. 220
równoczenym zamknięciem głośni i strun A). W przypadku ulo/.enia pośladkowego lub
głosowych, przerywającymi wdech i powodują- ułożenia główki jak na rysunku 220 B (ułożenie
cymi efekt dźwiękowy. Czkawka jest odruchem twarzyczkowe) podczas porodu uciśnięty zostaje
spowodowanym podrażnieniem nerwu prawy i lewy mięsień mostkowo-obojczykowo-
przeponowego bodźcami z narządów jamy -sutkowy, wywołując zwężenie naczyń A. ułożenie B ud
normalne I
brzusznej lub z ośrodkowego układu ner- włosowatych we włóknach mięśni. Hematoma
wowego. Może ją spowodować na przykład Wyżej opisane zabiegi powinny być d mięśnia, w którym nastąpiła taka zmiana, 2. Po zlokalizowaniu »twi
nerwowe lub pośpieszne wypicie gorącego sowane do indywidualnych potrzeb pacj i twardnieje i staje się nowotworem. Podczas samymi palcami wykonuje ptyni i
płynu albo zjedzenie czegoś pobudzającego. jego przypadku oraz powtarzane tak jak wzrostu mięsień taki przybiera formę bliznowa- w dół, z krótkimi przerwami i
Czkawkę u dzieci daje się łatwo zlikwidować to konieczne. Można także dodać tego wałka. Mięsień mostkowo-obojczykowo- którym występuje sztywność
łykiem wody lub lekkim uderzeniem w plecy. dłonią na gałki oczne. Zatykanie i -sutkowy ulega skróceniu od strony dotkniętej zależności od kszattu nowoCu
U dorosłych może być ona chroniczna. wstrzymywanie oddechu, jak ró /byt wielkim uciskiem podczas porodu (ryć. może; się- okazać chwyceni)
Zapobieganie czkawce wymaga regularnego uciskanie języka przez kilka chwil to naj 221). Stan ten wymaga szczególnie starannej schorzeniem, obszaru kcioki
wykonywania zabiegów shiatsu na przednim sze metody pozbywania się czkawki. terapii, ponieważ z reguły towarzyszy mu wskazującymi Nie ucisk a jąć x
obszarze szyjnym, obszarze grzbietowowym i obszar okołoporodowe zwichnięcie stawów bio- peuta dokładnie wykonuje n
na przeponie międzyłopat drowych. przednim obszarze szyjnym.
Terapia shiatsu 3. Po całkowitym usunięciu i
Terapia shiatsu
1. Pacjent spoczywa na brzuchu. Palcem ma obszary skroniowe w obu i
1. Pacjent spoczywa na plecach. Terapeuta
wskazującym i środkowym terapeuta lekko niowo przekręca głowę; w slron<
wykonuje zabieg na czterech punktach
uciska mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy, twarzy (ryć. 223), a następnie
położonych po lewej stronie przedniego
/aczynając od główki mostka i kończąc na do poprzedniego potowenia.
obszaru szyjnego (ryć. 217), ze szczególnym
wyrostku sutkowym, aby wyczuć, czy istnieje w Kurcz mięśnia moetkowc
uwzględnieniem punktu trzeciego (ryć. 219),
tym miejscu nowotwór lub sztywność. -sutkowego najłatwiej jest usur
przez który przebiega nerw przeponowy.
ka, ale wykonywanie zabiegu
Zabieg ten skutecznie wstrzymuje skurcze.
Ryć. 221 dzonym dziecku wyrmgi
Taki sam zabieg wykonuje na czterech punk-
ostrożności, toteż jegcr pi
tach położonych na prawej stronie przedniego strona dotknięta
stanem patologicznym najlepiej będzie powierzyć nąjl
obszaru szyjnego. zabieg polegający na uciskaniu w górę strona zdrowa mu zaufania specjaliście. Jeśli
2. Pacjent kładzie się na brzuchu. Terapeuta i w dół na boczny obszar brzuszny
galny, należy wykonywać nut
wykonuje zabieg na trzech punktach po prawej i
opisane czynności. Zabiegi nie
trzech po lewej stronie obszaru między- trzeci przedni phyma (kręcz)
punkt szyjny zbyt długo. Jeżeli zabieg i
łopatkowego (ryć. 218).
ściągnięty mięsień stosowany regularnie i dokli
3. Naciskając dłońmi na boki obszaru mostkowo-obojczykowo- mięśni do kurczenia się będzie W]
brzusznego na wysokości przepony, wykonuje -sutkowy
rozwoju dziecka.
zdecydowane uciski ssące na prawą i lewą
stronę jednocześnie (ryć. 218). pociągani* dv '' Ryć. 222 Ryć, 223 -*—*
4. Pacjent kładzie się na wznak. Terapeuta góry na obszarze
wykonuje dokładny zabieg polegający na
uciskaniu dłonią brzucha oraz zdecydowanych,
skierowanych ku górze ruchach skręcających
~~ <iUi< «««>sino/->K /*iała n<i/->ionta
zdrowa st;
2. Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego Ryć. 226. Tylna potladków

Nieprawidłowe ułożenie nóżek płodu w macicy Ryć. 224


lub niedostateczne wykształcenie się panewki krolar/. wielki grzebień biodrowy
kolec biodrowy Vjf
stawowej w okresie życia płodowego jest przy- główka kości m. napm;i|.|i.\
przedni górny
udowej powie/. s/eiok;ł
czyną zwichnięcia stawu biodrowego i prze-
suwania się kości udowej (ryć. 224). Podczas m. pośladkowy średni
porodu główka kości udowej znajduje się panewka kości
udowej m. pośladkowy wielki
częściowo albo całkowicie poza panewką stawu
biodrowego.
Chroba ta częściej występuje u dziewcząt niż u
chłopców i w przeważającej mierze dotyczy
jednego stawu, ale może się zdarzyć zwichnięcie zginanie stawu
kolanowego
obustronne. Zwichnięcie biorda zazwyczaj jest
trudne do zauważenia, dopóki dziecko nie zewnętrzne skręcanie
stawu biodrowego
zacznie chodzić. Może na nie wskazywać wewnętrzne
niesymetryczne fałdowanie się skóry na skręcanie
wewnętrznej powierzchni ud czy ograniczone biodrowego
odwodzenie przy zmienianiu pieluszek chorej, a
przez to krótszej nóżki (ryć. 225). W przypad-
Terapia
shiatsu krętarz wielki
kach zwichnięcia jednostronnego występuje u
chodzącego j;uż dziecka charakterystyczne chro- Poniższe
manie - dziecko pochyla miednicę na stronę wskazówki
zdrową za każdym razem, kiedy obciąża chorą dotyczą zwichnij lewego stawu biodrowego.
3.
kończynę. Celem przeciwdziałania temu pochyla Zabieg dla prawej stawu jest taki sam.
Pozostawiając
tułów w kierunku przeciwnym (to znaczy na 1. Pacjent spoczywa na brzuchu, a tera ta
dokładnie uciska grupę mięśni wokół st prawą dłoń na
stronę chorą).
l
biodrowego, zwłaszcza mięsień pośladkc główce kości
wielki, pośladkowy średni i mięsień napinaji udowej
Ryć. 225. Tylna powierzchnia pośladków powięź szeroką (ryć. 226),
2. Pacjent przyjmuje pozycję na piec
terapeuta przenosi lewą dłoń na przedni obszar
łydkowy. Trzymając główkę kości udowej prawą
\
główka kości udowej
wywichniętej z panewki
terapeuta dokładnie dotyka krętarza wielkie aby
odnaleźć położenie zwichniętej koi
dłonią, lewą zgina kolano na zewnątrz, aby
kość przesunęła się do wewnątrz (ryć. 228). \
Następnie pacjent zgina nogę w kolanie, a /abieg ten powinien umieścić kość udową w
peuta kładzie prawą dłoń na krętarzu wielkil panewce. Jeżeli naciskanie środkowego, a
Teraz pacjent zgina kolano i podnosi n< następnie bocznego obszaru podudzia i obra-
umieszczając staw biodrowy pod kątem canie główki kości udowej na bok i na środek
stopni, a terapeuta kładzie lewą dłoń na doli nie powoduje nienormalnych odgłosów, staw
części tylnego obszaru łydkowego, dla podj da. biodrowy został prawdopodobnie nastawiony.
Wykonując ucisk ssący lewą dłonią, pociąga Ponieważ jednak mięśnie tej okolicy są nadal
krętarz wielki w stronę panewki biodrowego. słabe, istnieje duże prawdopodobieństwo, że
Kiedy główka kości ud< dojdzie do nastąpi ponowne wypadniecie kości biodrowej.
panewki, nadaje jej od|
t~^ ~>">A i V
...i. L
Liczne fałdki są wynikiem -skrócenia
kończyny.
242
3. Kolana szpotawe Ryć. 229 4. Kolana koiUwe
Stan ten ujawnia się dopiero wtedy, kiedy pa- Stan będący ociwrolitoAuii nóg bec/.kowatych,
cjent spoczywa w pozycji na plecach, a w którym występuje wygięcie ud do wewnątr/., a pr/yśrodkowy
najbardziej widoczny jest, gdy pacjent stoi. Uda boczny obszar < łydek na /cwnątr/. Wyglądem pr/ypomina to udowy
udowy obs/.ar
wyginają się na zewnątrz, natomiast podudzia literę „X" i tak bywa na/ywane. Przyczyną iksa
do wewnątrz. Pięty są złączone, a palce rozchy- może być krzywica, niedorozwój kości, kurcz
lone. Nazywa się to nogami beczkowatymi lub mięśni, wrodzone skrzywienie lub choroba
wygięciem w kształcie litery „O". Wygięcie Heinego-Medina. W tym ostatnim przypadku
takie jest czymś normalnym do trzeciego roku skrzywieniu ulega tylko jedna kończyna.
życia. W późniejszym wieku kolana szpotawe boczny obszar
podudzia Terapia shiatsu
spotyka się u dzieci przedwcześnie zmuszanych
do stawania oraz u dzieci o nieprawidłowym 1. Pacjent spoczywa w pozycji na plecach.
rozwoju kości. Przyczyną takiego wygięcia Terapeuta wykonuje zabieg na obszarze stawu
kończyn dolnych może być ponadto krzywica kolanowego.
lub kurcz mięśni. 2. Zginając nogę pacjenta w kolanie na
zewnątrz wykonuje skierowane w bok uciski na
Ryć. 230 dziesięć punktów położonych na środkowej Ryć. 233
części obszaru udowego (ryć. 232).
3. Przywracając kolano do pozycji
wyjściowej wygina całą kończynę pacjenta do
wewnątrz i wykonuje zabieg na sześciu punk-
tach na tylnym obszarze podudzia (ryć. 233).
4. Pacjent spoczywa w pozycji bocznej.
Terapeuta kładzie jedną dłoń, dla podtrzymania,
na środkowym obszarze udowym, a drugą
dłonią wykonuje ucisk na sześć punktów
położonych na tylnym obszarze podudzia. pr/ywod/cnie
5. Unosząc kończynę pacjenta terapeuta
pociąga środkową część uda do góry jedną
dłonią, a drugą uciska boczny obszar podudzia
(ryć. 234). Zabieg należy wykonać wolno, stop-
Ryć. 231. Prostowanie nóżek
Terapia shiatsu niowo i powtórzyć kilka razy na obu kończy-
1. Pacjent spoczywa w pozycji na piec
nach.
Terapeuta naciska dziesięć punktów położonydtl
na bocznym obszarze udowym i sześć punki
położonych na bocznym obszarze podudzia ol
nóg. Zabieg ten wykonuje się, aby przywu
nogi do siebie (ryć. 229).
2. Pacjent spoczywa w pozycji boczne
Terapeuta dłonią umieszczoną pod łydką nosi
jego nogę. Drugą dłonią wykonuje ucilkl
skierowany na boczny obszar udowy (ryć. 230).
3. Pacjent ponownie przyjmuje pozycję nt
plecach. Terapeuta ujmuje dłońmi jego nogi WJ

Ryć. 234
Ryć. 235
6. Samoistna skolioza
Patologic/.ne skrzywienie kteyoslupa w prawu, Terapia shiatsu
paraliż mięśnia lub w lewą stronę, zwane samoistną skolioza, 1. Ponieważ sztywność mieni
strzałkowego
występuje u dziewcząt w okresie dojrzewania, szyjnym sprawia, że głowa pr;
między dziesiątym a piętnastym rokiem życia, jedną stronę, terapeuta ro/poc/
kiedy nstępuje największy wzrost układu kost- poproszenia pacjenta o p r / y
nego. W zaawansowanym stadium stan ten towanej siedzącej postawy lub
wygląda tak, jak pokazano na rysunku 240. uciskania przedniego obs/ii
Nawet jeżeli osoba stara się stać prosto - w pozycji bocznego obszaru szyjnego, ol'
na baczność - między ramieniem a bokiem przedłużonego i obs/aru wok
występuje przerwa, a kręgosłup nie jest położony 240). Powinien w ten spos«
w równej odegłości od obu łapatek. Skrzywienie rozluźnić mięśnie tych ohs/arów
icst bardziej widoczne, kiedy pacjent pochyli się 2. Następnie uciska kciuk icn
stopa zwrócona
do wewnętrz i do do przodu (ryć. 241). Przyczyny takiego skrzy- na prawą i lewą topalkc on
góry
wienia nie są dokładnie znane. Rodzice muszą międzyłopat kowy.
/wracać baczną uwagę na rozwój kręgosłupa 3. Chwyta nadgarstki pac je n
swoich nastoletnich dzieci. Skoliozę łatwiej jest ramiona nad głowę. Pac)c
Ucisk stosuje się tak, aby odwrócić bowiem skorygować po wczesnym jej stwier- przechylić tułów do tyłu. Picrw
stopę na zewnątrz. dzeniu. Profilaktyka powinna polegać na pr/eprowad/.ić /abicg bard/
/równoważonej, prawidłowej diecie i odpowied- Kiedy nastąpi ro/lu/.nienie w l<
5. Piętonóg niej liczbie ćwiczeń fizycznych, co ma na celu powtar/a sic /abieg kilka ra/y, <
Wrodzony kręcz szyi, zwichnięcie stawu odżywienie i ujędrnienie mięśni. cii|gaji|c tułów.
biodrowego i piętonóg to trzy najczęściej
występujące dolegliwości okresu niemowlęcego.
Podczas porodu stopa zostaje skierowana do zewnętrzna strona Ryć. 240
kostki bocznej stan normalny prawostronna
wewnątrz i zwichnięta lub następuje zgięcie środ-
kowego obszaru podeszwy stopy. Stan ten jest
wynikiem paraliżu grupy mięśni łydkowych (ryć. strona małego palca
235). Przyczyną nabytego piętonogu może być obszaru grzbietowego tylny obszar
natomiast choroba Heinego-Medina lub zwich- szyjny obszar między-
nięcie urazowe. łopatkpwy (siedem
obszar punktów położonych kręgoftlup
nadłopatkowy blisko siebie) łopatka
Terapia shiatsu Odstępy tą
1. Należy wykonać dokładny ucisk grupy
mięśni łydkowych, szczególnie mięśnia brzucha-
tego, płaszczkowatego i strzałkowego. Podczas
tego zabiegu terapeuta drugą dłonią wykręca na
zewnątrz stopę tak daleko, jak to tylko możliwe
(ryć. 236 i 237).
2. Następnie uciska boczny obszar kostki,
Obszar stopy oparty o
boczną część mięśnia piszczelowego i grzbietową podłoże
część stopy (ryć. 238). Szczególną uwagę należy
punktów na bocznym obszarze pódl
poświęcić grzbietowej części małego palca stopy.
(ryć. 239). Ponieważ leczenie tej doleglh
3. Zgniając nogę pacjenta w kolanie i kładąc
stODC na nodtodze teraneuta nacisku jest bardzo trudne, zabiegi nale/y ci
nrm/f ar*o/ t\rf»f rHni***** /*•»»»
rdzeń przedłużony
246
Spis treści 44
Ryć. 242. Zginanie i prortowanie tułowia Ryć. 243. Boczne zfiejoia (skłony) tułowia Środki ostrożności 44
Przedmowa
Podstawowe punkty shiahu
Punkty mięśniowe i nerwowe
Rozdział 2: Podstawowe
pod wpływem hotliea elektrycznego zabiegi 45
8 Sposoby uciskania 4
Układ mięśniowy 10 1. Ucisk kciukiem 7
Układ kostny 12 2. Ucisk dwoma palcami 4
3. Ucisk trzema palcami 7
Rozdział l: Ogólna teoria 4. Ucisk kciukiem i 4
czterema palcami 9
otwartej dłoni 5
13 5. Ucisk czterema palcami 0
Rozwój shiatsu otwartej dłoni
6. 5
15 Ucisk 0
("ha raktery styczne cechy terapii shiatsu 16 dłonią
Shiatsu a funkcje fizjologiczne 17 Rodzaje 5
1. Odżywianie skóry ucisków 0
Ucisk zwykły 5
17 Ucisk przerywany 0
zgięcie Ucisk*wstrzymywany
2. Wzmocnienie mięśni 5
wyprost
Ucisk ssący 2
19 Ucisk płynny
3. Pobudzanie krążenia Ucisk skoncentrowany
Ryć. 244. Obroty tułowia l Jcisk drgający
Zabiegi należy powtarzać codziennie przez
pięć do dziesięciu minut w celu przeciwdziałania 20 K. Ucisk stymulujący
4. Regulacja funkcji nerwów wykonywany
utrwaleniu się skrzywienia kręgosłupa lub
pogorszeniu zaistniałych skrzywień. Samo- lewa 22
dzielnie wykonywane zabiegi shiatsu i codzienna strona 5. Kontrola układu wydzielania
gimnastyka, polegająca na rozciąganiu, zginaniu wewnętrznego
i przechylaniu tułowia, nie tylko zapobiegają
prawa
skrzywieniom kręgosłupa, ale także pobudzają strona 27
rozwój i funkcjonowanie organów 6. Układ kostny
wewnętrznych.
29
7. Układ pokarmowy

35
I )ziałanie dłoni i palców 37
Pięć podstawowych zasad zachowania
dobrego zdrowia i długiego życia

39
('horoby, które można leczyć metodą
shiatsu

42
('horoby, których NIE WOLNO
LECZYĆ metodą shiatsu
Rozdział 3: Terapia całego
Shiatsu na pacjencie na boku
Obszar szyjny
Zabieg 1: Pr/cdni obs/.iir H/yji Zabieg 2: Boc/ny
obs/ar s/.yju Zabieg 3: Rd/eń pr/cillu/ony Zabieg
4: Tylny obs/ar n/yjny
Plecy
Zabieg 5: Obs/ar nadlnpatkov Zabieg 6: Obs/ar
mic.iI/.ylopal Zabieg 7: Obs/ar pod!opatkov i
lędźwiowy
Shiatsu na pacjencie spoczywają brzuchu
Głowa
Zabieg 1: Obs/ar potylic/.ny Zabieg 2: Obs/ar
rd/cnia pr/cdłu/nncgo Zabieg 3: Tylny obs/ar
s/yjny
Ramiona i plecy Zabieg 4: Obs/ar iuullopalko\
Zabieg 5: Obs/.ar micil/ylopal Zabieg 6: Obs/ar
pndlnpalkoi i lędźwiowy
Pośladki i nogi Zabieg 7: Obs/ar biodriłwy Zabieg
8: Obs/ar kr/y /owy Zabieg 9: Obs/ar pośladków
Zabieg K): Punkt Namikonhic Zabieg 1 1: Tylny
obs/ar udou Zabieg 1 2: Obs/ar bru/dy po<
kolanowej
Zabieg 13: Tylny obs/ar golci Zabieg 14: Gu/
kości pielowc Zabieg 1 5: Boc/ny i środków)
kości piętowej Zabieg 16: Obs/ar
podes/wy i
Prostowanie pleców Zabieg 1: Łopatki Zabieg 2:
Boczny obs/ar br/t Zabieg 3: Obszar pośladkowy
Zabieg 4: Kręgosłup Zabieg 5: Kręgosłup Zabieg
6: Stymulowanie nerw rd/cniowych
Shialsu mi pacjencie spoczywają
LECZYĆ metodą shiatsu
246
Spis treści
Ryć. 242. Zginanie i prostowanie tułowia Ryć. 243. Boczne zfifda (skłony) tułowia
Przedmowa t 44
Środki ostrożności 44
Podstawowe punkty shiahu

5
Rozdział 2: Podstawowe
Punkty mięśniowe i nerwowe mlnu-hów zabiegi 45
pod wpływem hotłźca elektrycznego
Sposoby uciskania
8
UIdad mięśniowy 10 47
Układ kostny 12 1. Ucisk kciukiem

Rozdział l: Ogólna teoria 47


2. Ucisk dwoma palcami

13 49
Rozwój shiatsu 3. Ucisk trzema palcami

15 50
(liarakterystyczne cechy terapii shiatsu 16 4. Ucisk kciukiem i czterema
Shiatsu a funkcje fizjologiczne 17 palcami
zgięcie 1. Odżywianie skóry otwartej dłoni
wyprost
17 50
2. Wzmocnienie mięśni 5. Ucisk czterema palcami
Ryć. 244. Obroty tułowia otwartej
Zabiegi należy powtarzać codziennie przez 19 dłoni
pięć do dziesięciu minut w celu przeciwdziałania 3. Pobudzanie krążenia
utrwaleniu się skrzywienia kręgosłupa lub 50
pogorszeniu zaistniałych skrzywień. Samo- lewa 20 6. Ucisk dłonią
dzielnie wykonywane zabiegi shiatsu i codzienna strona 4. Regulacja funkcji nerwów
gimnastyka, polegająca na rozciąganiu, zginaniu 50
i przechylaniu tułowia, nie tylko zapobiegają 22 Rodzaje ucisków 52
prawa 5. Kontrola układu wydzielania 1. Ucisk zwykły
skrzywieniom kręgosłupa, ale także pobudzają strona
rozwój i funkcjonowanie organów wewnętrznego
52
wewnętrznych.
27 2. Ucisk przerywany
6. Układ kostny
52
29 3. Ucisk'wstrzymywany
7. Układ pokarmowy
52
35 4. Ucisk ssący
l )ziałanie dłoni i palców 37
l Nęć podstawowych zasad zachowania 53
dobrego zdrowia i długiego życia \ Ucisk płynny 53
(>. Ucisk skoncentrowany 53
39 7. Ucisk drgajiicy 53
('horoby, które można leczyć metodą K. Ucisk stymulujący
shiatsu wykonywany

42
('horoby, których NIE WOLNO
Rozdział 3: Terapia całego
Sliiatsu na pacjencie s na boku
Obszar szyjny
Zabieg 1: Pr/.cdni obs/.iir n/yju Zabieg 2: Boc/.ny
obs/.ar s/.yju Zabieg 3: Rd/cń przedlu/ony Zabieg
4: Tylny obs/.ar s/.yjny
Plecy
Zabieg 5: Obszar nadtopili kou Zabieg 6: Obs/ar
mied/.ylopiil Zabieg 7: Obs/ar podlopalktw i
lędźwiowy
Shiatsu na pacjencie spoczywają brzuchu
Głowa
Zabieg 1: Obs/.ar polylic/.ny Zabieg 2: Obs/ar
rd/.ema pr/edlu/oncgo Zabieg 3: Tylny obs/.ar
s/.yjny
Ramiona i plecy Zabieg 4: Obs/.ar nadlopalkov
Zabieg 5: Obs/.ar miv'd/.ylopnl Zabieg 6: Obs/ar
podlopalko* i lędźwiowy
Pośladki i nogi Zabieg 7: Obs/ar biodrowy Zabieg
8: Obs/ar krzyżowy Zabieg 9: Obs/ar pośladków
Zabieg K): Punkt Namikonhic Zabieg 1 1: Tylny
oba/nr udo* Zabieg 12: Obs/ar bru/.dy poi
kolanowej
Zabieg 13: Tylny obszar golcu Zabieg 14: Gu/
kości piętowej Zabieg 1 5: Boc/ny i środkowy
kości polowej Zabieg 1 6: Obszar
podeszwy i
Prostowanie pleców Zabieg 1: Łopatki Zabieg 2:
Boczny obszar br/.u Zabieg 3: Obszar pośladkowy
Zabieg 4: Kręgosłup Zabieg 5: Kręgosłup Zabieg
6: Stymulowanie nerw rdzeniowych
Shiatsu na pacjencie spoczywttfą
/abieg l: Pr/.edni obs/.ar udowy Zabieg /abieg 7: Kolce biodrowy Shiatsu na pacjencie klęczącym
Zabieg 11| pr/.edni górny na obu kolanach (pozycja
71) l: Obszar międzyżebrowy /abicg K: Ugniatanie ohs/aru 151 seizaj Zabieg l: Przedni
/abieg 2: Środkowy obs/.ar udowy Xl Brzuch 106 2: Okrężny ucisk dłonią br/.us/.nego 152 obszar szyjny Zabieg 2:
/abieg 3: Boc/.ny obszar udowy K 3 Zabieg na /abieg 9: Boc/.ny obs/.ar br/us/.ny 152 Boczny obszar szyjny Zabieg
Zabieg 4: Obszar rzepki 83 Zabieg obszar mostkowy i Zabieg 10: Ucisk dłonią i ucisk drgający 152 3: Rdzeń przedłużony Zabieg
Zabieg 5: Boczny obszar łydki 84 piersiowy 107 na obszar brzuszny Terapia całego ciała 153 4: Tylny obszar szyjny Zabieg
Zabieg 6: Obszar stepu 85 Zabieg 109 z wykorzystaniem 5: Obszar skroniowy Zabieg
Zabieg 7: Obszar grzbietu stopy 86 Zabieg l: Seria ucisków dłonią kozetki terapeutycznej Zalety kozetki 153 6: Obszar nadłopatkowy
Zabieg 8: Obszar palców stopy 96 Zabieg terapeutycznej Shiatsu na pacjencie 154 Zabieg 7: Obszar
Zabieg 9: Ćwiczenie palców stopy 87 /nbicg 110 spoczywającym międzyłopatkowy Zabieg 8:
Zabieg 10: Prostowanie stopy 87 2: Dwadzieścia punktów na na boku Shiatsu na pacjencie 154 Prostowanie tułowia Zabieg
Zabieg 11: Prostowanie kończyny brzuchu spoczywającym 154 9: Unoszenie i opuszczanie
dolnej 88 na brzuchu Shiatsu na pacjencie 154 ramion
Ramiona 112 spoczywającym Zabieg 10: Uderzanie
3: Obszar jelita cienkiego ramion i
88 116 154 kręgosłupa
Zabieg l: Obszar pachy 88 4: Obszar okrężnicy 155 Shiatsu na pacjencie siedzącego
Zabieg 2: Obszar środkowy ramienia 91 esowatej 116 prosto na stołku
Zabieg 3: Dół łokciowy 91 5: Falujący ucisk dłonią 155 Zabieg l: Przedni obszar
117
Zabieg 4: Środkowy obszar przed 6: Okrcy.ny i drgający 156 szyjny Zabieg 2: Boczny
ramienia 92 ucisk 156 obszar szyjny Zabieg 3:
Zabieg 5: Bruzda między mięśniem Rdzeń przedłużony Zabieg 4:
naramiennym a piersiowym 92 156 Tylny obszar szyjny Zabieg
Zabieg 6: Boczny obszar ramienia 93 158 5: Obszar nadłopatkowy
Zabieg 7: Boczny obszar przed 158 Zabieg 6: Obszar
ramienia 158 międzyłopatkowy Zabieg 7:
l: Obszar pośladkowy 2: 158 Prostowanie tułowia Zabieg
94 Punkt Namikoshiego 3: 159 8: Unoszenie i opuszczanie
Zabieg 8: Obszar grzbietu dłoni 94 Przedni obszar udowy 4: 159 ramion
Zabieg 9: Obszar grzbietowy palców 95 Środkowy obszar udowy 5: 160
Zabieg 10: Dłoń 96 Boczny obszar udowy 6: 160 Rozdział 5: Samodzielne
Zabieg 11: Prostowanie ramienia 98 Tylny obszar udowy 7: Obszar 161 wykonywanie
Głowa rzepki 8: Dół podkolanowy 9: 162 zabiegów itou
Tylny obszar podudzia 162
100 Zabieg 10: Boczny obszar podudzia 163
Zabieg l: Linia środkowa 100 Zabieg 11: Obszar stepu 163
Zabieg 2: Obszar skroniowy 100 Zabieg 12: Obszar grzbietu stopy 164
Zabieg 3: Linia środkowa i obszar Zabieg 13: Obszar palców 164
skroniowy 101 Zabieg 14: Obszar podeszwy 165
Twarz Ramiona 165
1: Obszar pachowy 166
102 2: Środkowy obszar ramienia 166166
Zabieg 1: Obszar czołowy i nosowy 102 3: Dół łokciowy
Zabieg 2: Obszary jarzmowy, oczny
i skroniowy 167
4: Środkowy obszar przed
104 ramienia 168
Zabieg 3: Ucisk dłonią na gałki 5: Bruzda międ/y mięśniem
oczne naramiennym a piersiowym 168
/abicg 6: Boc/.ny obs/.ur ramienia 169
na wznak
106
Klatka piersiowa Rozdział 4: Zabiegi na pacjencie
106 klęczącym
K: Obs/itr gr/hiclu rv /abicg '): < )bs/ai
2: Hoc/ny (Mir <rvmv 3: Kd/cń palców /abicg 10: Obs/ar dłoni /abicg l
pr/cdlu/ony 4: Tylny ohs/ai H/YIHY 1: ko/.ciąganic nmw Klatka piersiowa
/abicg /abicg 1: Obs/ar mied/y/cli Zabieg 2:
Głowa 1: Linia środkowa 2: Obszar Obs/.ar niósł kowy Zabieg 3: Okrężny,
Zabieg skroniowy 3: Linia środkowa 4: /micniw dłonią na obs/ar | Brzuch
Zabieg Ucisk dłońmi na obszar skroniowy Zabieg l : Seria ucisków dloi
Zabieg 1: Zabieg 2: Obs/.ar jelita cieni
Zabieg Oś symetrii obszaru Zabieg 3: Obs/.ar okre/mcy
czołowego p u j i\ cc j i okrc/.mt)
Twarz Zabieg 2: Obszar nosowy Zabieg
Zabieg 3: Obszar jarzmowy Zabieg 4:
Obszar nadoczny, między- Rozdział 6: T /premie okrefloi
oczny i skroniowy; ucisk przypadków pat
dłońmi na gałki oczne Zabieg 5: gkznych
Dziąsła Zabieg 6: Mięśnie śmiechowe przy
kącikach ust Układ krążenia
Ramiona i plecy 1. Dolegliwości sercowe
Zabieg l: Obszar nadłopatkowy Zabieg 2: 2. Nadciśnienie tętnic/e
Obszar podłopatkowy 3. Stwardnienie tętnic
i lędźwiowy 3: Grzebień Neuropatia
Zabieg biodrowy 4: Obszar krzyżowy 1. Parali/, polowy ciała
Zabieg 2. Bc/senność
Nogi 3. Nerwice
Zabieg 4. Nerwobóle nerwu lró|d/it
Zabieg 5. Nerwobóle polylic/ne
Zabieg 6. Nerwobóle ramienia
Zabieg 7. Nerwobóle mied/.y/ebnw
Zabieg 8. Rwa kuls/.owa
Zabieg 9. Łysienie plackowale
Zabieg 10. Migrena
Zabieg 11. Choroba SMON Dolegliwości
Zabieg organów układu pokarmowego
1. Biegunka
2. Obstrukcja
3. Gastroptoza
4. Dolegliwości wątroby
5. Kamica żółciowa
6. Kurcz żołądka Zaburzenia układu
motoryooM
Zabieg 1. Urazowe zwichnięcie kr\*gt szyjnych
/abieg 2. Przepuklina dysków
/abieg międ/ykręgowych
3. Mogigrafia (kurc/ pisarski
/abieg
o. ra rai i/ nerwu loKciowego (rcica u>. iNiereguinme mciiHiruiu |c i hoic
krogulc/.a) mcnstruacyjiic
Zaburzenia organów zmysłów
214 1. Opadanie górnej powieki
7. Parali/ nerwu pośrodkowcgo (ręka
małpia)
2. Zapalenie /.atok Nowoici WYDAWNICTWA ETHO:;
3. Krwawienie z nosa
4. Choroba lokomocyjna
215 5. Dzwonienie (szum) w uszach
8. Paraliż nerwu promieniowego Dolegliwości układu oddechowego John Ma i n
(opadanie nadgarstka) 1. Astma oskrzelowa GŁOS CISZY
2. Czkawka Choroby wieku
216 dziecięcego Amerykański benedyktyn John Main uważany jest za jednego z n aj w i ek s/ ych ni
duchowych we współczesnym Kościele katolickim. To. co proponuje \v tej ksii|/co, |
9. Paraliż twarzy 1. Wrodzony kręcz szyi modlitwą serca, a za pomocne w jej praktykowaniu uważa wypracowane 1111 l
2. Wrodzone zwichnięcie stawu Wschodzie techniki medytacyjne i ćwiczenia koncentrujące, co nie znac/y. /e nio/iiii
217 biodrowego miąć wzywanie przez chrześcijanina Imienia Boskiego z wypowiadaniem pi/tv I
10. Zmrożone ramiona 3. Kolana szpotawe (beczkowate nogi) mantry. Modlitwa, której naucza ojcec Main, obejmuje całego c/lowieka \ve ws/ysiki
wymiarach i wymaga od podejmującego ją głębokiej pokory. Książka la /apoc/;|tkt>s\i
4. Kolana koślawe (ściągnięte) „Medytacje chrześcijańskie".
218 5. Piętonóg
Zaburzenia układu metabolicznego, 6. Samoistna skolioza
wydzielania wewnętrznego oraz układu C ary I Matrisciana
moczowego i rozrodczego 220
1. Cukrzyca
BOGOWIE „ N E W AGH"
Bogami New Agę nazywa Autorka przywódców sekt .(,'///•//. lud/i chciwych. myśli|cv< o
pomnażaniu swoich majątków i o władzy politycznej, nawet światowo); manipnl
ludźmi, często ściganych przez prawo, ale też mających na swych usługach powite »/
organizache międzynarodowe. Książka demaskuje oszustwa sekt, tiLi/ii|o />vio u*po w
niektórych aszmniach. porównywalne zdaniem Autorki / tym. co d/i.ilo HIV \v i kich
obozach koncentracyjnych. Wielka znajomość tematu. /apuvontow;m,i tu pi/c/ /
wypływa tak z jej osobistych doświadczeń, jak i /. prowadzonej pi/c/ mą w ominlk
mentacji i informacji pracy badawczej nad sektami, Caryl Matrisciana samu Kłuła »i
New Agę, ale potem Jezus cudownie wkroczył w jej życie i zupełnie ją odmienił

Bogusław Jasiński
DROGA MYŚLI
Obszerna publikacja, będąca zbiorem rozpraw i artykułów pisanych na pi/ośli/ciii ii
stu lal. Prace te obejmują badania z zakresu metodologii, logiki, ontologii. a lak/c <
Stały się one swoitą kroniką sporów intelektualnych drugiej połowy XX wieku. Jc»l lo
napisana żywym językiem, nie stroniąca od kontrowersyjnych sądów.

Bogusfaw Jasiński
DWIE FENOMENOLOGIE:
HUSSERL I HEIDEGGER
Jedno z pierwszych w polskiej literaturze filozoficznej studium analizujące pojecie nologii
w filozofii Edmunda llusser la i M a r t i n a lleideggera. Autor stawia tc/^. /C Ilusserla
stała się uwieńczeniem idealizmu transcendentalnego w historii filo/oln, 11 stanowisko
lleideggeia określa jako swoiście realistyczne. W istocie są to dwa ro/jic | m a t y
myślenia K s i ą ż k a pi/o/nac/ona jest głównie dla czytelnika posiailaji|ccgo p wied/s
lilo/olic/ne)

You might also like