You are on page 1of 97

Wilfried Rappenecker

Yu Sen
dla pocztkujcych
Ilustracje: Richard Hartwell Przedmowa: Wataru Ohashi Z niemieckiego przeoy
Ryszard Turczyn

Tytu oryginau Yu Sen - Sprudelnder Quell. Shiatsu fur Anfanger Felicitas Hubner Verlag, Waldeck Projekt okadki Agnieszka Skriabin Zdjcie na okadce Zefa Visual Media Redakcja Barbara Tarnas Korekta Boenna Burzyska Copyright by Felicitas Hubner Verlag, Waldeck, 1990 Ilustracje copyright by Richard Hartwell, Hamburg, 1990 Copyright for the Polish translation by Ryszard Turczyn, 2003 Copyright for the Polish edition by Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K., Warszawa 2003 Bauer-Weltbild Media Sp z o.o., Sp. K. Klub dla Ciebie Warszawa 2003 Dwiecie siedemdziesita pita publikacja Klubu dla Ciebie ISBN 83-89314-29-0 Skad i amanie DK, Warszawa Druk i oprawa Oldenburg Taschenbuch GmbH, Hurderstrasse 4, 85551 Kirchheim

Moim

nauczycielom

Wataru Ohashiemu onie Teeguarden Saulowi Goddmanowi i Pauline Sasaki


powicam

Podzikowania dla

Elli Mann-Langhof Barbary Schmidt-Rohr Dorothei Matthews Richarda Hartwella Felicitas Hubner Kornelii Ritterpusch Natalie Thomann

Przedmowa

W historii wspczesnej, zwaszcza w latach 80-tych XX stulecia, gwatownie dokonay si wane i dogbne przemiany, intensyfikujc nasze wyczulenie na historyczne wydarzenia. W yciu naszych przodkw jeszcze nawet dwa pokolenia wstecz zmiany cywilizacyjne nastpoway dostatecznie powoli, aby ludzie mieli czas si do nich dostosowa, przetrawi je i wczy w swoje ycie. Zmiany technologiczne, kulturowe i gospodarcze dokonyway si kiedy z szybkoci, ktr mogy zamortyzowa chronologiczne bufory". Dzisiaj yjemy w zupenie innym otoczeniu spoecznym, a szybko, z jak atakuj nas kolejne zmiany, powoduje dezorientacj. Do technologicznych zdobyczy w komunikacji i transporcie nale naddwikowe samoloty pasaerskie i superszybkie pocigi, ktre umoliwiaj nam take pod wzgldem finansowym - pokonywanie dowolnych odlegoci na naszej planecie. Kiedy mylimy o podry, rzadko kiedy zastanawiamy si najpierw, jakie to naprawd odlegoci mamy pokona. Jeli o czym wtedy mylimy, to gwnie o warunkach podry i przygotowaniach. Czasami mam wraenie, e dwa geograficznie znacznie od siebie oddalone miasta, takie jak Nowy Jork i Tokio, le dla mnie znacznie bliej ni na przykad Nowy Jork i niemale ssiadujce z nim Hoboken w stanie New Jersey.

Shiatsu

Przedmowa

Ponadto niesychany postp technologiczny w dziedzinie wymiany informacji, ze wszystkimi satelitami, telefonami komrkowymi, telewizj i komputerami praktycznie znis wszelkie bariery na drodze przekazywania wiadomoci. Wszyscy wchaniamy za szybko zbyt due dawki informacji. Ten przytaczajcy zalew danych sprawia, niestety, e coraz trudniej zorientowa si, co tak naprawd jest wane, i moe prowadzi do stpienia naszego ludzkiego odczuwania. Aby ochroni nasz nadmiernie eksploatowany mzg, musimy ograniczy ten strumie, poniewa inaczej w nim utoniemy. Mimo nieuniknionej zoonoci, jak kreuje postp techniczny, nadal jestem przekonany, e w ostatecznym rozrachunku zmiany te pozwol nam sta si jeszcze bardziej wolnymi. Bardziej ni w jakiejkolwiek poprzedniej epoce przyczyni si one do powstania spoeczestwa globalnego, w ktrym obecne i przysze pokolenia bd potrafiy patrzy poza horyzont wyznaczany przez ich wasne kulturowe systemy mylenia. Ludzie bd si zachowywali mniej konformistycznie. Sdz, e stanie si tak nie tylko w kulturach zachodnich, ale take w wielu kulturach Wschodu. W czasach, w ktrych yjemy, zmiany takie stay si moliwe dziki zespoleniu wschodniej i zachodniej myli i filozofii. Europejscy intelektualici od ponad stulecia znaj i ceni tzw. medycyn wschodni. Dzisiaj spoeczestwo zachodnie, oglnie rzecz biorc, akceptuje jej formy wyrazu i praktykowane w niej zabiegi - dotyczy to zwaszcza przedstawicieli modszego pokolenia. Jednim z nich jest wanie Wilfried Rappenecker, ktry studiowa przez wiele lat pod moim kierunkiem i ukoczy Instytut Ohashiego w Stanach Zjednoczonych. Jestem z niego dumny nie dlatego, e mog go za-

liczy do grona moich studentw, lecz dlatego, e jest reprezentantem nowego pokolenia zachodnich lekarzy, ktrzy wczaj wschodni wiedz i mylenie w obrb wasnej kultury oraz przyswajaj je i praktykuj, stwarzajc podstawy takiego leczenia, ktrego celem jest zrozumienie i s t o t y czowieka. Gdy przysze pokolenia spojrz kiedy wstecz na lata 90-te XX stulecia, bd im si one jawiy jako okres, w ktrym topnienie politycznych i intelektualnych granic umoliwio jednostce odnalezienie prawdziwie wasnej tosamoci w obrbie globalnej wsplnoty - bez ogranicze nakadanych przez poszczeglne kultury i tradycje. Ksika Wilfrieda Rappeneckera na temat wschodniego sposobu mylenia i dziaania moe sprawi, e modzi Japoczycy za jego - Europejczyka - porednictwem wanie poznawa bd wiedz i wyobraenia, ktre on z kolei pozna dziki ich przodkom. Jest dla mnie wielkim zaszczytem, e mog doczy do jego dziea moje wasne refleksje i e moja przedmowa znajdzie si w ksice, ktra w znakomity sposb daje wiadectwo jego oddania i powicenia dla opisywanej materii.
Wataru Ohashi

latem 1990

Co to jest Shiatsu?

Shiatsu to zarazem bardzo stara i bardzo moda sztuka. Powstaa w cigu ostatnich 100 lat w Japonii, czy w sobie tysicletnie techniki tradycyjnej akupresury z nowoczesnymi, take zachodnimi, technikami masau. W krtkim czasie od swego powstania Shiatsu przeszo szybk drog rozwoju, w trakcie ktrej wyksztaciy si najrniejsze style". Po drugiej wojnie wiatowej Shiatsu zaczo by znane take na Zachodzie, zaszczepione w USA przez Tokujir Namikoshiego. W drugiej poowie lat 70-tych wasnego rozumienia Shiatsu naucza na wschodzie USA Shizuto Masunaga. Wikszo znanych na caym wiecie nauczycieli Shiatsu swoj wiedz zdobywao u niego. Na ten czas datuje si waciwy pocztek popularyzacji Shiatsu na Zachodzie, ktry to proces daleki jest jeszcze od zakoczenia. Masunaga nazwa swoj metod zen-shiatsu. Poczy on w niej znane wczeniej techniki Shiatsu z naukami tradycyjnej medycyny dalekowschodniej, zwaszcza z wiedz o meridianach, oraz ze zdobyczami psychologii. Przedrostek zen podkrela medytacyjny charakter

12

Shiatsu

Co to jest Shiatsu?

13

propagowanego przez niego Shiatsu. W latach 80-tych ten rodzaj Shiatsu tak si rozpowszechni, e kiedy kto na Zachodzie mwi o Shiatsu, to najczciej ma na myli wanie zen-shiatsu. W opisach przedstawionych w niniejszej ksice widoczny jest silny wpyw nauki Masunagi.

W Shiatsu przejawia si tradycyjna medycyna dalekowschodnia


Dwa rozdziay tej ksiki stanowi wprowadzenie do zrozumienia wspomnianej nauki. S to: Energie, ywioy i meridiany" oraz 12 meridianw i 2 kanay". Na razie chciabym jedynie naszkicowa to, co niezbdne do oglnego zrozumienia istoty rzeczy. Zen-shiatsu Masunagi w wikszym stopniu ni inne metody polega na pracy z meridianami, owymi kanaami energii yciowej w naszym organizmie, ktrych stymulacja od tysicleci stanowi podstaw akupunktury i akupresury. Meridiany tworz zarwno na powierzchni ciaa, jak i gboko pod skr szeroko rozgaziony i spleciony ze sob system kanaw energetycznych. Doprowadzaj one energi yciow (po japosku ki) do wszystkich zaktkw naszego ciaa, do kadego narzdu i kadej komrki. Na powierzchni meridiany s bezporednio dostpne dla naszych doni. Stanowi to podstaw Shiatsu. Inaczej ni w akupunkturze w zen-shiatsu poszczeglne punkty akupunkturowe opisane w ksikach nie odgrywaj szczeglnej roli. Masunaga z powodzeniem stosowa stymulacj meridianu na caej jego dugoci, aby pubudzi przepyw energii yciowej.

Przepyw energii w meridianach moemy rozumie jako wyraz przepywu przez nasze ciao kosmicznej energii yciowej. Niezakcony przepyw oznacza dobre samopoczucie psychiczne, umysowe i cielesne, oznacza stay ruch i rozwj. Zaburzenia powstaj wwczas, kiedy zamykamy przed dopywem tej kosmicznej siy yciowej jakie czci naszej duszy i ciaa. W konsekwencji w miejscach tych na wszystkich paszczyznach zatrzymuje si rozwj i mog powsta problemy. W wielu miejscach naszego ciaa dochodzi do zastoju w przepywie energii ki. Jest to zupenie normalne i nie musi od razu oznacza choroby. Kady czowiek ma niejako swj wasny wzorzec zastojw, ktry mona uzna za wyraz jego niepowtarzalnej osobowoci. By moe nawet te indywidualne wzorce speniaj tak sam rol jak sl dodana do zupy. Jeli jednak dochodzi do choroby, to wykorzysta ona wanie te drogi, ktrych istnienie zasygnalizoway wczeniej ograniczenia w przepywie energii. Osobisty zastj" oznacza, e mj sposb ycia, mylenia i odczuwania nie pozwala mi dostrzec okrelonych fragmentw mojej rzeczywistoci, a kae si z kolei trzyma innych. Wzorzec ten jest ustalonym lustrem mojej niedoskonaoci i bodcem do tego, by si rozwija. I tutaj zaczyna si rola Shiatsu. Shiatsu mobilizuje, stymuluje, harmonizuje i pobudza przepyw energii yciowej wszdzie tam, gdzie pojawia si zastj i inercja. Fizyczny bl, ktry moe si pojawi w czasie zabiegw Shiatsu, zawsze jest wyrazem blu psychicznego. Wskazuje, e oto natrafilimy na obszar, ktrego przez duszy czas unikalimy - czyli zatrzymalimy w tym miejscu przepyw energii naszego przeycia. Jego przywrcenie poprzez dotyk oznacza - czasem bolesny -

14

Shiatsu

Co to jest Shiatsu?

15

krok naprzd w rozwoju. Shiatsu nie tylko potrafi zapocztkowa ten proces, ale te towarzyszy czowiekowi i wspomaga go w dalszej drodze. Kiedy ju zrozumiemy znaczenie, jakie dla naszego ycia ma wzrastanie i rozwj, Shiatsu oddaje cenne usugi przede wszystkim wtedy, gdy jestemy zdrowi. Suy podtrzymywaniu zdrowia i radoci ycia. Shiatsu jest jednak tae metod leczenia chorb i agodzenia cierpie. Niejednokrotnie sigamy po nie dopiero wwczas, kiedy zmusi nas do tego przewleke lub wyranie odczuwalne zaburzenie przepywu energii yciowej. Przykady, gdzie mona zastosowa Shiatsu do agodzenia blu, to gwatowne dolegliwoci, takie jak ble gowy i plecw, ble menstruacyjne, problemy odkowe, ale take chroniczne zmczenie, wewntrzny niepokj i nerwowo. W przypadku cikich, a zwaszcza przewlekych chorb powstaj znaczce zastoje w kanaach meridianw, a tym samym trwajce przez lata, a nawet dziesitki lat niedostrzeganie pewnych okrelonych stron i potrzeb naszej osobowoci. Dotknicie takiego kanau energetycznego na powierzchni ciaa w trakcie Shiatsu uatwia nam uwiadomienie sobie takiego zastoju take w naszym wntrzu - pocztkowo jakby na niedostrzegalnej, cielesnej paszczynie - i przystpienie do jego rozadowywania. Regularne stosowanie Shiatsu moe zatem - cznie z prowadzeniem wiadomego ycia - przynie zagodzenie przewlekych i cikich chorb, uczyni je zrozumiaymi, a tym samym dajcymi w oglnym rozrachunku pozytywny skutek, czy nawet w ogle je wyeliminowa.

Shiatsu to medytacja
Do tego momentu zajmowaem si wycznie tym, jak Shiatsu oddziauje na osob, u ktrej je zastosowano. Teraz chciabym skupi si na znaczeniu, jakie Shiatsu moe mie dla osoby, ktra je wykonuje. Shiatsu oferuje mnstwo fascynujcych technik stymulowania przepywu energii ki. Wikszo z nich polega na tym, e na przykad za pomoc kbu doni lub za pomoc kciuka zagbiamy si w okrelone miejsce ciaa i na chwil zatrzymujemy si w tej pozycji, cay czas uciskajc dany punkt (po japosku tsubo). Owo zagbienie si i zatrzymanie jest wanie specyfik Shiatsu i na tym polega jego wyjtkowo. Dzieje si to bez wysiku. Osoba poddawana zabiegowi jest otwarta i wolna od konkretnych oczekiwa. Niczego nie szuka i nie chce niczego osign. Po prostu jest", stajc si dla partnera zwierciadem, w ktrym odnajduje sam siebie w przeywaniu i swojej reakcji na zabieg. Shiatsu staje si medytacj. W stanie takiego braku zamysu i oczekiwa zarwno u osoby wykonujcej zabieg, jak i u poddajcej si mu, pojawi si moe gboki spokj, ktry dla skutecznoci Shiatsu ma znaczenie rwnie wielkie, jak konkretne zabiegi na konkretnych meridianach. Jest wwczs intensywny kontakt midzy obiema stronami. Mimo i jest to relacja bardzo osobista, to brak zamysu u wykonujcego zabieg sprawia, e obie strony s wolne od wpywu wzajemnych emocji i oczekiwa. W sposb jak najbardziej uzasadniony mona takie spotkanie okreli mianem komunikowania si czy rozmowy. Osoba wykonujca zabieg sucha bowiem i odpowiada. Nie pracuje wedug ustalonego schematu, lecz

16

Shiatsu

Co to jest Shiatsu?

17

poprzez mow ciaa, barw, nastrj i smak wsplnie przeywanej sytuacji odbiera reakcje poddawanej zabiegowi osoby i odpowiednio dopasowuje do nich dalszy bieg i kierunek swoich dziaa. Dokadniej rzecz biorc, dziaania pyn same z siebie, a lekko, z jak si to dzieje, budzi u obydwu stron wewntrzny spokj i rado. W przypadku takiego Shiatsu konieczne s zdolno empatii oraz intuicja. Dla wikszoci osb, ktre zaczynaj praktykowa Shiatsu, jest to ogromne wyzwanie. Chocia kady z nas bez wtpienia posiada takie zdolnoci, to jednak wskutek takiego, a nie innego rozwoju spoecznego i kulturowego w krajach uprzemysowionych intuicja i zaufanie do wasnego subiektywnego postrzegania zostay zdyskredytowane i niejednokrotnie ulegy w nas prawie zupenemu zanikowi. Wytrwae praktykowanie Shiatsu, odkrycie moliwoci spokoju i braku zamysu stwarzaj przestrze, w ktrej na nowo rozwin si mog zaufanie do wasnej wiedzy oraz intuicji. Nie zawsze bdzie si to odbywao bez problemw. Uczc si Shiatsu, bardzo szybko zostaniemy skonfrontowani sami ze sob. Zauwaymy - by moe po raz pierwszy w yciu - wzy w naszym wasnym przepywie energii, uwiadomimy sobie zahamowania w wielu miejscach naszego ciaa, naszych emocji i naszych myli. Moe si w nas pojawi wrcz tsknota za tym, by umie istnie w stanie cakowitego otwarcia i cakowitego braku oczekiwa. Zrozumiemy nasz chwilow niezdolno do uzyskania takiego stanu oraz to, e uniemoliwia ona powstanie sytuacji, w ktrej w trakcie naszej pracy z partnerem moglibymy sta si dla niego zwierciadem.

Osobowo wykonujcego zabieg, jego silne i sabe strony ujawniaj si bezporednio w samym zabiegu. Kady krok na drodze rozwoju w Shiatsu bdzie zatem dla uczcego si krokiem w rozwoju jego wasnej osobowoci. Podobnie te rozwj osobowoci odbija si jako postp w samym Shiatsu. A wtedy Shiatsu zaczyna sprawia nieprawdopodobn rado. Jest to wanie ta rado, ktra dostarcza odwagi i motywacji, by dalej pracowa nad sob. Shiatsu przypomina w tym wzgldzie inne tradycyjne dyscypliny dalekowschodnie, takie jak tai-chi, sztuka strzelania z uku, ceremonia picia herbaty i inne, ktre zawsze postrzegano jednoczenie jako szkoy rozwoju wasnej osobowoci. Shiatsu moe oznacza dla uczcego si drog, po ktrej bdzie kroczy. Nie koczy si ona z chwil odbycia kursu czy nawet wieloletniego ksztacenia. Jeli nie zrezygnujemy i nie stracimy zainteresowania, moemy uczy si Shiatsu nawet przez cae ycie. Jeszcze kilka sw o tym, do czego Shiatsu nie moe suy i kiedy nie naley go stosowa lub trzeba stosowa z najwysz ostronoci. Shiatsu nigdy nie moe zastpi wizyty u lekarza zwaszcza w przypadku powanych dolegliwoci. Shiatsu w wykonaniu lekarza moe niekiedy zastpi inne medyczne sposoby leczenia. Wymagana jest jednak do tego ogromna odpowiedzialno i ogromne dowiadczenie. Zawsze jednak Shiatsu moe by stosowane z dobrym skutkiem jako uzupenienie konkretnie zaordynowanej przez lekarza terapii. Pocztkujcy adepci Shiatsu (a bd nimi take czytelnicy po lekturze tej ksiki!) nie powinni stosowa tej metody u powanie chorych osb. Dotyczy to rwnie

18

Shiatsu

osb cierpicych na powane zaburzenia psychiczne. U osb chorych na raka (a w niektrych wypadkach take na grulic) w poczeniu ze schorzeniami koci shiatsu stwarza dodatkowo moliwo kontuzji. Take u starych ludzi koci bywaj bardzo kruche, dlatego zabieg zwaszcza stosowany na okolice karku - powinien by bardzo agodny i delikatny. Nie naley te stosowa Shiatsu w okolicach ciaa, gdzie s wiee skaleczenia, stany zapalne, ylaki i podobne dolegliwoci. Niemniej jednak zabieg Shiatsu moe by bardzo pomocny, jeli zastosujemy go wwczas w innych okolicach ciaa, wolnych od schorze, na przykad na drugiej nodze czy drugiej rce. Wyjtkowo pozytywne emocje daje Shiatsu kobietom ciarnym. W tym przypadku naley zwraca szczegln uwag na to, aby byo ono agodne, akcentujce harmoni i niezbyt gbokie. Nie naley pracowa z zakazanymi punktami" (lista punktw zakazanych w przypadku ciarnych znajduje si na str. 82. Jeli cia jest zagroona, zabieg stosowa moe wycznie bardzo dowiadczony adept Shiatsu.

Energia, ywioy i meridiany


Energia
W myleniu tradycyjnych kultur, nie tylko Dalekiego Wschodu, czym oczywistym jest wyobraenie, e u podstawy wszystkiego, co istnieje, niezalenie czy jest oywione, czy nieoywione, ley pewna sia. Ta kosmiczna sia okrelana jest w jzyku chiskim jako i (wymawiane mniej wicej jak czi"), w japoskim za jako ki. Poniewa Shiatsu pochodzi z Japonii, bdziemy uywa terminu japoskiego. Na Zachodzie sowo to oddaje si za pomoc okrelenia energia". Wyobraenie, e wszelka materia da si sprowadzi do energii, nie jest obce take zachodniej fizyce XX wieku. Kiedy w Shiatsu mwimy o energii, mamy na myli energi yciow. Jest to ta sama kosmiczna energia ki, ktra na paszczynie ludzkiego ycia konstytuuje i podtrzymuje istnienie naszego duchowego, psychicznego i fizycznego ciaa. Energia ta jest elementarna, to znaczy e po prostu jest i nie ma adnego rda, poza tao. Tao to ostateczne prardo wszystkich rzeczy, waciwa praprzyczyna, ktrej nie da si opisa sowami i ktrej nie da si obj wycznie logicznym myleniem. Na Zachodzie powie-

20

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany

21

dzielibymy zapewne o boskim pochodzeniu wszechrzeczy. Jest taka wspaniaa ksika, liczca sobie ponad 2500 lat. Nazywa si Tao Te King i zostaa napisana przez niejakiego Lao Cy. Jeli kto chce si dowiedzie czego wicej o tao i o tym, w jaki sposb wpywa ono na nasz codzienno, polecam mu zapoznanie si z t ksik.

pn ciemny zimny noc zima bierne powolne skierowane do wewntrz sia leca u podstaw ruchu

jang jasny ciepy dzie lato aktywne szybkie skierowane na zewntrz ruch, w ktrym przejawia si sia

Jin i Jang
O energii ki mona powiedzie znacznie wicej ponad to, e jako kosmiczna sia ley u podstaw wszystkiego, co istnieje. Ona nie tylko po prostu jest, lecz wszdzie tam, gdzie moemy j zaobserwowa, znajduje si w cigym ruchu i podlega bezustannym przemianom. Podlega przy tym dynamicznej zasadzie rzdzcej pierwiastkami jin i jang, ktre tak samo jak ona stanowi bezporedni wyraz tao. Nie da si jej sprowadzi do adnego logicznego pojcia. Ludzie tej epoki cywilizacyjnej, w ktrej tysice lat temu opisano zasad jin i jang, musieli uwanie obserwowa przyrod. Jest dzieem niemal geniuszu dostrzeenie tej nader prostej i jasnej zasady we wszystkich zjawiskach i zmianach zachodzcych na wiecie. Jin i jang to bowiem nic innego jak dwie strony tego samego medalu. To znaczy wszystko, co ma stron przedni, musi mie take stron tyln. Albo inaczej: wszystko, co istnieje, ma te swoje przeciwiestwo, co przeciwstawnego, bez czego nie mogoby istnie i z ktrym tworzy jedno, cao. Jin i jang przejawiaj si na przykad w nastpujcych zjawiskach:

W odniesieniu do ludzkiego ciaa wewntrzne powierzchnie koczyn oraz przednia cz tuowia s odpowiednikami jin. Tymi partiami otwieramy si na wiat i przyjmujemy go w siebie, to nimi obejmujemy osob, ktra jest nam mia. S to jednak zarazem nasze najbardziej podatne na zranienia czci, ktre nie przed wszystkimi otwieramy. W Shiatsu bardzo troskliwie obchodzimy si ze stron jin ciaa, zwaszcza z przedni czci tuowia. Owocna praca na tym obszarze jest moliwa dopiero wwczas, kiedy midzy terapeut a pacjentem wytworzy si ni zaufania. Z kolei zewntrzne i grzbietowe czci rk, ng i tuowia nale do jang. Jang to obronne partie naszego ciaa, ktre akcentujemy, gdy chcemy chroni siebie. Wanie plecy wielu ludzi stanowi istny ochronny pancerz utworzony przez zesztywniae minie i tkank czn. Ale uwaga! Jin i jang nie s czym przedmiotowym, jak na przykad st czy krzeso. Nie s samym wiatem, lecz opisem wiata. Stanowi uniwersaln zasad,

22

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany

23

ktr odnajdujemy we wszystkich przejawach istnienia wiata. Jin i jang s ponadto wzgldne, to znaczy, e dana rzecz sama w sobie nie jest ani jin, ani jang. Co ciemnego istnieje tylko przez to, e istnieje te co jasnego. A dzie moliwy jest dopiero dziki nocy. Tak wic wszystkie zjawiska zachodzce w wiecie mona podzieli na przeciwstawne albo uzupeniajce si pary przeciwiestw. Byoby to bardzo interesujce zestawienie (zostao ju zreszt dokonane). O wiele waniejszy i bardziej fascynujcy jest jednak dynamiczny aspekt tego zjawiska: jin i jang podlegaj bezustannym przemianom, a dokadniej mwic obie formy bezustannie przechodz w siebie nawzajem. Co jest jin, nie zostaje jin na zawsze, co jest jang, nie zostaje jang na zawsze. Jin staje si jang, staje si jin, staje si... Wyraa si w tym fakt, e wszystko, co istnieje, nie tylko bezustannie si zmienia, ale zmienia si w swoje przeciwiestwo - pogld silnie zakorzeniony w dalekowschodnim modelu mylenia. Rytm dnia i nocy, zmiana pr roku, cykl menstruacyjny kobiety, tzw. biorytmy czy bezustanne powstawanie i przemijanie ycia w wiecie zwierzcym i rolinnym, obrotowy ruch Wszechwiata - we wszystkich tych przykadach wyranie wida cykliczny charakter przyrody. Czsto jednak trudno nam przychodzi postrzeganie takich cyklicznych przemian w nas samych i wok nas. Przyczyn moe by to, e najrniejsze zjawiska nakadaj si na siebie, oraz to, e my, ludzie, przez ubiege tysiclecia staralimy si ignorowa t zasad i stawia na dugotrwao lub wrcz wieczno.

Symbol jin i jang sta si w ostatnich latach szeroko znany take na Zachodzie. W niezwykle pogldowy sposb obrazuje on cykl przemian. Chciabym teraz zaprezentowa dynamik zmian jin i jang na podstawie tego symbolu oraz prostego przykadu zmiany pr roku.

Jak w kadym cyklu, moemy zacz w dowolnym miejscu. Przyjmijmy, e lato jest tam, gdzie widnieje cyfra 1. Widzicie due biae pole. Oznacza to, e w tym miejscu jang osiga swoje apogeum. Lato jest jasne, dni dugie i jest ciepo. Niemniej jednak w samym centrum lata widnieje ju ciemny punkt. Oznacza on, e jeli co osigno swoje apogeum, to ma ju w sobie zarodek swego przeciwiestwa. Mona by wrcz powiedzie, swego kresu.

24

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany 25

I tak wanie jest. Wraz z nadejciem jesieni (cyfra 2) zaczyna si - pocztkowo niemal niezauwaalnie, sygnalizowana wziutkim paseczkiem czarnego pola pora roku waciwa dla jin, ktrego apogeum stanowi zima (cyfra 3). I ona take nosi ju w sobie zarodek swego przeciwiestwa, jasny punkt na rozlegym czarnym polu. Jak widzicie, rok dzieli si na cztery fazy czy te. pory roku. Chiczycy uwaali, e jest jeszcze pita pora roku. Najczciej nazywa si j pnym latem, czy te babim latem. Zawiera si ona jednak take jako centralny element czcy we wszystkich innych porach roku (mianowicie w ostatnich 18 dniach trwania kadej z nich).

Cykl Piciu Faz Przemian

Pi ywiow
W tradycyjnej myli chiskiej kady cykl jin-jang skada si z piciu faz przemian (przechodzcych pynnie jedna w drug). Na Zachodzie nazywa si je przewanie picioma ywioami i tak jak zasada jin i jang s one charakterystyczne dla filozofii Dalekiego Wschodu. Fazy przemian nosz bardzo kwieciste nazwy, ktrych nie powinnimy bra nazbyt dosownie, ale ktre niejednokrotnie daj wane wskazwki co do swojej natury. Nazwy te brzmi: Metal, Ziemia, Ogie, Woda i Drewno. Nie s one identyczne z czterema ywioami tradycji zachodniej, istnieje jednak midzy nimi wiele zgodnoci. W cyklu tym ywio Drewna symbolizuje si wiosny, mode jang, wzmagajc si si nowego pocztku i rozwoju. ywio Ognia to lato, dojrzae albo stare jang. To sia nadmiaru i kipicej radoci, ale te harmonii i wewntrznego spokoju. ywio Ziemi to symbol rwnowagi midzy jin i jang, troskliwoci i spoczywania w rodku siebie. W ywiole Metalu odzwierciedla si mode jin, czyli jesie. Jest to zarwno sia oddechu, przyjmowania i oddawania, jak te skupienia i wycofania ku temu, co istotne. ywio Wody wreszcie to dojrzae lub stare jin, czyli zima. Jest to sia sama w sobie, sia leca u podstaw kadego ycia i pozwalajca rozpocz si nowemu yciu. Kada z Piciu Faz Przemian wynika z poprzedniej, ale te wpywaj one na siebie nawzajem na rne inne sposoby. Ich wzajemne zalenoci stan si dla ciebie jasne, kiedy zaczniesz si uczy shiatsu. Chocia kady z piciu ywiow przechodzi jeden w drugi, to jednak nie wystpuj one kolejno, lecz

26

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany

27

Drewno jin/jang pora roku kierunek pora dnia etap ycia meridian mode jang wiosna do gry rano dziecistwo Wtroby Pcherzyka ciowego minie i cigna paznokciach oczy wzrok zy kontrola, opanowanie, spokj zo, wcieko gony zielony kwany, ostry jak pot kwany

Ogie stare jang lato rozpostarcie poudnie wiek modzieczy Serca i Jelita Cienkiego, Osierdzia, Potrjny Ogrzewacz naczynia krwionone twarzy jzyk mowa pot smutek, brak radoci rado miejcy, chichotliwy czerwony przypalony

Ziemia rwnowaga jin i jang babie lato dookoa popoudnie dojrzao i wiek przejciowy ledziony i odka tkanka czna, miso" wargach usta smak lina odbijanie si, upr, nieustpliwo wspczucie piewny ty, brzowy nieprzyjemnie sodkawy sodki

Metal mode jin jesie do rodka wieczr pna dojrzao i schyek Puc i Jelita Grubego skra owosieniu ciaa nos wch luz kaszel, odmowa smutek smutny i bez wyrazu biay zepsuty, zastay ostry

Woda stare jin zima do dou noc wiek starczy, mier Nerek i Pcherza Moczowego koci i szpik owosieniu gowy ucho such, rwnowaga mocz dygotanie lk, obawa wzdychajcy czarny, granatowy zgniy, rozkadajcy si sony

tkanka sia ywiou objawia si w narzd zmysw zmys pyn ciaa zachowanie w sytuacjach stresowych emocje barwa gosu kolor zapach przy zaburzeniach ywiou smak

gorzki

28

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany

29

zawsze s obecne wszystkie rwnoczenie. Znajduj si wszdzie, wszelkie zjawiska przyrody mona przyporzdkowa ktremu z ywiow lub te wyjani jako wynik wzajemnego oddziaywania na siebie rnych ywiow. Dotyczy to zarwno krajobrazw, jak i zwierzt, i rolin, stron wiata, zmian klimatycznych, artykuw spoywczych itd. W czowieku tych pi ywiow moemy rozumie jako pi rnych stron jego osobowoci i ciaa, jako pi stanw i cech jego energii yciowej ki. Ju w najwczeniejszym stadium naszego rozwoju w onie matki ywioy te stanowi przesanki do tworzenia si naszych narzdw i czci ciaa. Take po narodzinach poszczeglne ywioy odpowiadaj za okrelone narzdy i stany emocjonalne. Zdrowi jestemy wwczas, gdy wszystkie ywioy w nas znajduj si w stanie harmonii i mog bez przeszkd podkrela siebie nawzajem. Zaburzenia ich bezustannych przemian prowadz do zatorw w przepywie energii w meridianach. W nastpstwie tego moe doj do utraty harmonii emocji, do zaburze funkcjonowania narzdw i do choroby wcznie. Na stronach 26 i 27 przedstawiono prost tabel, w ktrej kademu ywioowi przyporzdkowano konkretne zjawiska zachodzce w czowieku i w przyrodzie. List t mona odczyta take w ten sposb, e zjawiska umieszczone pionowo pod nazw danego ywiou s sobie pokrewne. I tak na przykad smutek przyporzdkowany Metalowi naley do puc, serce i jelito cienkie wsppracuj w obrbie ywiou Ognia, oczy odzwierciedlaj poprzez ywio Drewna wtrob itd.

Nauka o piciu ywioach otwiera przed nami zupenie nowe moliwoci widzenia zwizkw midzy naszym ciaem a codziennoci. Zupenie inaczej spojrzymy take na choroby. Z objaww schorzenia moemy wycign wniosek co do odpowiedzialnego" ywiou oraz meridianw, ktre naley podda zabiegom. I tak na przykad przezibienie (zapalenie drg oddechowych) bdzie miao za przyczyn zastj w obrbie ywiou Metalu, a dokadniej energii puc w obrbie ywiou Metalu. ywio wody to ywio zimy i zimna. Dolegliwoci wystpujce w zimie lub wywoywane albo potgowane przez zimno s wyrazem zaburzenia przepywu energii w ywiole Wody. Niekontrolowany wybuch zoci powodowany jest ywioem Drewna, a dokadniej energi wtroby w ywiole Drewna. W Shiatsu nauczycie si rozpoznawa, ktry ywio szczeglnie wymaga zabiegu. Pracujc z odpowiednimi meridianami (patrz tabela) dochodzi si wiadomie do jego zharmonizowania i wzmocnienia.

Meridiany
W rozdziale zatytuowanym Co to jest Shiatsu?" powiedziano ju wyranie, e energia yciowa ki nie przemieszcza si w naszym ciele chaotycznie, lecz kry okrelonymi drogami, ktre nosz nazw meridianw. Dwanacie gwnych meridianw (ponadto s te tzw. meridiany nadzwyczajne oraz liczne meridiany podrzdne) stanowi niejako odcinki caociowego nurtu energii yciowej. Pi ywiow przejawia si take w meridianach, tzn. poszczeglne meridiany wykazuj wasnoci danego ywiou. W zaprezentowanej wczeniej tabeli wida,

30

Shiatsu

Energia, ywioy i meridiany

31

e kademu ywioowi przyporzdkowane s zawsze dwa meridiany - z wyjtkiem ywiou Ognia, ktremu przypisane s cztery meridiany. Wikszo meridianw nosi nazwy narzdw naszego ciaa. Wskazuje to na fakt, e w szczeglnym stopniu odpowiadaj one za dziaanie i zdrowie danego narzdu. W rzeczywistoci znaczenie meridianw wykracza daleko ponad to. Obejmuje ono wiele innych fizycznych i duchowych aspektw naszego istnienia, odpowiednio do funkcji ywiou, do ktrego przynale. Niektre z tych aspektw uwidoczniono w tabeli. Dla przykadu niektre spord caego wachlarza funkcji meridianu Serca: Energia serca wraz z meridianem Osierdzia, do ktrego przynaley ywio Ognia, odpowiada za bicie serca oraz za krenie krwi. Kieruje te jzykiem oraz zdolnoci wysawiania si. Przyczynia si do harmonijnego wspgrania energii wszystkich pozostaych meridianw, umoliwiajc tym samym powstanie w nas harmonii i wewntrznego spokoju. Wyrazem energii serca jest zarwno rado, jak i niemono odczuwania radoci. Zaburzenie tego meridianu w aspekcie ywiou Ognia moe wyraa si (midzy innymi) wyranym zaczerwienieniem twarzy albo te na odwrt: brakiem normalnego, lekkiego zarowienia skry. Ju przed tysicami lat dokadnie opisano przebieg meridianw. cz one ze sob narzdy wewntrzne za pomoc mnstwa gbokich gazi". Na powierzchni ciaa tworz gst sie, ktrej moemy dotyka domi. Tym samym znalelimy si w samym rodku tematyki Shiatsu. Tak si bowiem skada, e nurt ki w naszym ciele ma pewn cudown waciwo - reaguje na dotyk.

Zwyke, mimowolne dotknicie powierzchni ciaa nie tylko likwiduje zatory na powierzchni, ale oddziauje take na strumie energii w gbi, harmonizujc przynalecy do danego meridianu ywio. W ten sposb shiatsu dociera nawet w gb naszego ciaa, naszych emocji, naszej osoby.

Kultura szerokich ramion i kultura hara


Shiatsu wiczymy na macie rozoonej na pododze. Jeli przyjrzycie si tradycyjnemu (rozpowszechnionemu take i dzisiaj) urzdzeniu japoskiego mieszkania, stwierdzicie, e cae ycie Japoczyka odbywa si znacznie bliej ziemi ni u nas. Stoy s na przykad nisze, krzesa s praktycznie nieznane, posiki spoywa si, klczc na macie. W japoskiej kulturze pozostawanie w kontakcie z ziemi zawsze miao ogromne znaczenie. Znaczenie to sabnie wprawdzie gwatownie we wspczesnej Japonii, co jednak w niczym nie osabia wymowy tego stwierdzenia. ycie przebiegajce w bliskoci ziemi pozwala bezporednio dowiadczy siy cikoci. W Shiatsu praca na macie jest warunkiem tego, by sia cikoci, bdca si ziemi, moga oddziaywa zamiast nas bez wysiku z naszej strony. W dalekowschodnim widzeniu wiata ziemia jest tym orodkiem, ktry zapewnia nam si, stao i w sensie dosownym grunt pod nogami. Za rodek ciaa uznaje si brzuch, zwany po japosku hara. Silne hara w kadej epoce uznawano za warunek dobrego duchowego i fizycznego samopoczucia. Wystarczy spojrze na

34

Shiatsu

Kultura szerokich ramion i kultura hara

35

dowolny posek Buddy: pene spokoju, mocne hara przedstawia si na nich w formie duego brzucha. Niewtpliwie susznie mona okreli tradycyjne dalekowschodnie kultury mianem kultur hara - w tym sensie, e sia i wyrazisto hara miay ogromne znaczenie, na przykad w wychowaniu czy w sztukach walki. Jeli chcielibymy dalej cign t gr sw, naleaoby okreli nasz zachodni kultur mianem kultury szerokich ramion. Wystarczy przejrze dowolny komiks czy czasopismo kulturystyczne, a od razu rzuci si nam w oczy niekiedy groteskowo przesadzony - mona by wrcz powiedzie pchajcy si w oczy - mski idea Zachodu: najwaniejsze s ramiona, bo zway mini sygnalizuj si, podczas gdy biodra i hara pozostaj chopice. Nawet kto nie gustujcy w komiksach i dystansujcy si od kulturystyki musi przy uwaniejszej obserwacji stwierdzi, e w sytuacji stresu czy lku odruchowo napina minie ramion. Wydaje si to wrcz kulturowym fenomenem wiata zachodniego, e w momencie kadego skupienia uwagi, kadego napicia, odruchowo skupiamy si na okolicy ramion i karku i blokujemy przepyw energii w tych regionach. Dla kadego jest jasne, e w ten sposb zaniedbujemy kontakt z wasnym centrum oraz z ziemi. Absolutnie nie chc przez to powiedzie, e tradycyjna kultura japoska jest z tego powodu lepsza od zachodniej. Chciabym tylko zwrci uwag na rnice, ktre pozwol zrozumie, dlaczego Shiatsu wykonuje si w taki wanie, a nie inny sposb. W Shiatsu pracujemy caym ciaem. Ramiona nie s wwczas waniejsze od stp. Zamiast napina ramiona w celu wywarcia nacisku, wystarczy pozwoli wykona

to zadanie wasnemu odpronemu ciarowi. A to najlepiej udaje si na ziemi. Stopniowo coraz bardziej zaczniecie na nowo poznawa swoje ciao i odkryjecie, e moliwa jest praca za pomoc hara albo niejako od strony" hara. Przekonacie si, e wasze ruchy czerpi si z waszego centrum, bez potrzeby nadwyrania mini. Praca od strony" hara znaczy tyle co pozostawanie przez cay czas odpronym. Wyobracie sobie osiemdziesiciokilowego mczyzn, ktry przychodzi do was na zabieg z powodu blu krgosupa. W pierwszym momencie moecie si poczu zbyt sabi, by si tego podj. W jaki sposb bowiem pokona opr jego mini? To proste - musicie pozosta rozlunieni. Nie starajcie si niczego wymusza, niech pracuje wasz wasny ciar. W ten sposb wasze Shiatsu przeniknie gboko, bez potrzeby przeamywania miniowego pancerza pacjenta. Oto podstawowe zasady: - pracowa ciarem wasnego ciaa - pozosta rozlunionym i naturalnym - niczego nie wymusza Jeli bdziecie tego przestrzega, stworzycie sobie dobre przesanki do odkrycia wasnego hara.

Kilka elementarnych zasad


Zanim przystpisz do shiatsu, powiniene zapozna si z elementarnymi informacjami zawartymi na nastpnych stronicach.

Praca ciarem wasnego ciaa


Ta wana technika podstawowa stworzy ci moliwo przeprowadzenia shiatsu bez nadmiernego wysiku. Zasada polega na tym, e pozwalasz pracowa sile cienia. Kady nacisk, jaki stosujesz wobec ciaa partnera, to nacisk twojego wasnego ciaru. Aby da ci wyobraenie tego, co mam na myli, przedstawi teraz proste wiczenie. Uklknij na dywanie lub kocu, podpierajc si rkami. Trwaj przez chwil w tej pozycji, starajc si wyczu wasny ciar w nogach i rkach. Uwiadom sobie nacisk, jaki wywierasz rkami i nogami na podoe. W pewnym sensie wanie przeprowadzasz Shiatsu, mianowicie Shiatsu z podoem. Teraz przenie ciar ciaa najpierw na rce, nastpnie bardziej na kolana. Na pocztek przenie wikszy ciar na praw rk (uwiadom sobie, jak odcia si lewa), a potem na lew (tym razem odciona zostaje r-

38 Praca ciarem wasnego ciaa

Shiatsu

Kilka elementarnych zasad

39

ka prawa). Przenie te ciar na kolana i obserwuj, jak zmniejsza si nacisk wywierany przez rce. Za pomoc tej prostej techniki przenoszenia ciaru ciaa moesz bez trudu i bardzo precyzyjnie regulowa nacisk wywierany przez donie. Shiatsu bardzo czsto przyrwnywano do raczkowania maego dziecka, ktrego naturalno i swobod w wykorzystywaniu wasnego ciaa traktujemy jako wzr do naladowania w naszej pracy. Skoro wczeniej opierae si na rkach i kolanach, zacznij si teraz porusza i raczkowa po pokoju! Niech ruch, ktrym to robisz, bdzie lekki i pynny. By moe od czasw dziecistwa nieco wyszede z wprawy, warto jednak nauczy si tego ponownie, poniewa w czasie shiatsu bdziesz uywa swego ciaa w taki sam sposb jak w czasie raczkowania po pododze.

gdy druga (zwana wdrujc" lub doni gocem") jest w drodze", a wic na przykad wdruje wzdu meridianu. Wane jest, by nie zapomina, i obydwie donie s jednakowo aktywne: do wdrujca" przez to, e wykonuje ruch, do spoczywajca" przez to, e stwarza dobry kontakt z podoem i rejestruje najdrobniejsze zmiany. Pocztkujcy bezustannie bdzie si apa na tym, e jego wiadomo skupia si wycznie na pozornie bardziej aktywnej doni wdrujcej", zapominajc niejako o doni spoczywajcej". Pracujc w ten sposb tylko jedn rk", wyranie ograniczasz sobie moliwo postrzegania. To zupenie tak, jakby sucha muzyki tylko z jednego gonika, chocia dwa goniki sprztu stereo daj moliwo gbszego - wanie stereofonicznego - odbioru dwiku. wiadome wspgranie obydwu doni umoliwia powstanie w ciele partnera energetycznego poczenia midzy obydwoma miejscami, ktrych dotykasz. Dzieje si to cakowicie samo z siebie. Poza wasn otwartoci niczego nie musisz wnosi. Tak na marginesie: twoja wasna energia zupenie nie bierze udziau w tym, co si dzieje. Oddziauje raczej jako katalizator, tzn. umoliwia twj ruch, sama jednak nie podlega w tym czasie zmianom.

Dobra postawa
Twoja wasna postawa ma dla shiatsu ogromne znaczenie. Uwidacznia ona, jak daleko zaszede w sztuce pracy od strony" hora. Nauczenie si tej waciwej postawy wymaga osobistego poprowadzenia przez nauczyciela na kursie shiatsu. Tutaj dajemy ci jedynie kilka podstawowych wskazwek:

Dwie donie
W Shiatsu pracuje si zawsze obiema domi. Najczciej jedna do spoczywa w jednym miejscu (nazywa si j doni spoczywajc" lub doni matk"), podczas

40

Shiatsu

Kilka elementarnych zasad

41

Zwracaj uwag na to, by przyjmowa moliwie najzwyklejsz i oczywist postaw. Postaraj si waciwie zrozumie t wskazwk: nie chodzi o jak tam wygodn dla ciebie postaw, poniewa wygodny nie zawsze oznacza zwyczajny i oczywisty. Czsto zwyczajna postawa jest z pocztku niewygodna i dopiero w miar wicze odkrywamy jej lekko. Wane jest take proste trzymanie plecw, ale takie, by nie byy one spite i zesztywniae. W ten sposb nie bdziesz uciska brzucha i pozwoli ci to swobodnie oddycha. Jeli odczuwasz shiatsu jako mczce, koniecznie zmie postaw! Najczciej rozwizuje to problem. Zwracaj uwag na to, co powyej, ale nie stawiaj sobie zbyt wysokich wymaga. Dobr postaw odkryjesz i pojmiesz jej znaczenie krok po kroku, kiedy wiadomie bdziesz uprawia shiatsu.

Tajemnica tsubo
Jeli spojrzymy do atlasu akupunktury, moemy odnie wraenie, e punkt akupunkturowy czy akupresurowy (tsubo) to malutki punkcik na powierzchni ciaa. Praktyka Shiatsu pokazuje jednak, e tsubo to nie s punkciki wielkoci gwki od szpilki, lecz trjwymiarowe twory o najrozmaitszej wielkoci. Znajduj si one nie tylko w zdefiniowanych przez podrczniki miejscach, lecz mog lee w dowolnym miejscu meridianw, a nawet poza nimi. W zasadzie kady punkt na ciele moe sta si tsubo. Na powierzchni skry punkty takie mog mie wielko jednego grosza, ale take piciozotwki. Zawsze maj one swoje centrum, czyli miejsce najintensywniej wyczuwalne przez osob wykonujc shiatsu. To cen-

trum znajduje si nie na powierzchni, lecz na pewnej gbokoci, rnej dla kadego punktu. Zaawansowana sztuka shiatsu polega na tym, by kadego z miejsc dotyka na waciwej dla niego gbokoci. Tsubo porwnuje si niekiedy do naczynia, przy czym w obrazie tym jego energetyczne centrum znajduje si na dnie naczynia. Wane jest, by nie dotyka go agresywnie. Spowodowaoby to fizyczn i psychiczn obron ze strony pacjenta: naczynie zamknoby si. Zanim dotrzesz do centrum tsubo, przewdrujesz niezliczone warstwy danego punktu ciaa. Kad z tych warstw odczuwa si nieco inaczej i w kadej z nich twj dotyk wywouje rne dziaanie. Zagbiajc si w tsubo, jako pocztkujcy staraj si nauczy rozrnia co najmniej pi z tych warstw. Dla pocztkujcego najczciej nie jest atwo stwierdzi, kiedy dotar do centrum tsubo. Zasadniczo mona powiedzie, e twj dotyk byby niezadowalajcy, gdyby nie dotar do tego punktu. Z drugiej strony, wychodzc poza ten punkt, w y m u s z a b y co. Wraz z nabieraniem praktyki w Shiatsu dowiadczysz zjawiska, e w punkcie tym spotyka si sia twojego nacisku z si twojego partnera. To zupenie tak - jeli sign po kolejne porwnanie - jak w sytuacji, gdy zbliasz palec do powierzchni wody w miseczce: z chwil osignicia odpowiedniej odlegoci, tu przed dotkniciem wody, jej powierzchnia wychodzi ci naprzeciw i czy si z opuszk palca. Twj partner pjdzie dobrowolnie z tob, nie musisz si wysila.

42

Shiatsu Powierzchnia wody wychodzi naprzeciw opuszki palca i czy si z ni.

Kilka elementarnych zasad 43

Wraz ze wzrostem dowiadczenia zaczniesz poznawa rozmaite stopnie tego otwarcia i wreszcie nauczysz si odczuwa najsubtelniejsze zmiany.

Waciwy sposb uywania kciuka


Dla wielu kciuk jest wrcz symbolem shiatsu. Z Japonii, gdzie znacznie czciej ni u nas podkrela si wypowiedzi wyrazist gestykulacj, otrzymaem informacj, e niekiedy ludzie, wypowiadajc sowo shiatsu akcentuj je, trzymajc przed sob obydwa kciuki skierowane do gry. W rzeczywistoci shiatsu mona wykonywa na wiele rnych sposobw. Jako osoba pocztkujca bdziesz pracowa najpierw gwnie doni (czy dokadniej: kbem doni) - i musisz dobrze oswoi si z przeoeniem swego ciaru na t cz doni, zanim przejdziesz do Shiatsu za pomoc kciuka. Osoby zaawansowane czsto uywaj te ponadto okcia, kolan, a nawet stp. Jak wida, nasze kciuki to po prostu jedno z wielu moliwych narzdzi. Zastosowanie kciuka trzeba wywiczy. Pracuj rozlunion doni. Unikaj wwiercania si czubkiem kciuka. Ten nacisk wychodziby z barku i sprawiaby tylko bl, nie dajc adnego efektu. Rozlunij si i przy swj ciar na powierzchni opuPrawidowe szki kciuka. uycie kciuka Kiedy zaczniesz uywa kciuka w ten sposb, moe si okaza, e po kilku dniach poczujesz w nim bl. Jest to zupenie naturalne, poniewa normalnie twoje kciuki nie musz utrzymywa takiego ciaru. Musisz da im czas, eby do tego

Czsto dotknicie na waciwej gbokoci jest dla partnera bolesne. Ten bl, wyraz zatoru energetycznego w punkcie, jest niemal zawsze do wytrzymania. Inaczej ma si sprawa z blem, ktry powstaje, kiedy co wymuszasz i prbujesz przenikn jeszcze gbiej do tsubo. Taki bl jest trudny do wytrzymania, twj partner bdzie stawia opr, napinajc si. Zabieg straci wwczas na skutecznoci. Kiedy dotrzesz do centrum tsubo, pozosta tam przez moment. Nie da si powiedzie, jak dugo to ma trwa, poniewa kady z punktw ma inne zapotrzebowanie". Wyczucie go wymaga ju pewnego dowiadczenia. Dla pocztkujcych 2-3 sekundy to odpowiedni czas. Pod pewnymi wzgldami pozostawanie w centrum tsubo to najwaniejszy moment shiatsu. Nawet jako pocztkujcy zawsze ze zdumieniem zauwaysz, e kiedy dotykasz punktu i w nim pozostajesz, co si tam zmienia. W punkcie takim otwiera si przepyw energii. To warunek, aby shiatsu spowodowao u twojego partnera co wicej ni tylko wraenie przyjemnego nacisku.

44

Shiatsu

przywyky. Kiedy bl bdzie zbyt intensywny, naley zrezygnowa na kilka dni, a nawet tygodni, ze stosowania kciuka i ograniczy si do kbu doni. Potem znowu bdzie mona do tego wrci. Na zakoczenie tego rozdziau chciabym raz jeszcze podkreli, e nie da si nauczy shiatsu z ksiek. Bd cierpliwy wobec siebie! Nie oczekuj, e opanujesz wszystko po jednym przeczytaniu. Jeli bowiem chodzi o techniki podstawowe, to otwieraj one przed nami swoje subtelnoci dopiero dziki wytrwaym wiczeniom.

Sztuk jest pozosta ze sob

Jednym z najczstszych nieporozmie na temat shiatsu jest to, i rzekomo trzeba w nim duo odczuwa i odbiera. Poniewa to nieporozumienie jest zarazem czst przyczyn niedobrego shiatsu, chciabym tutaj podkreli, e: Shiatsu nie ma nic wsplnego z p r z y m u s e m odczuwania. Jeli chcemy co odczu, to zaczynamy tego szuka. Szukajc za, zamykamy w sobie pory odczuwania. Kto, kto czego szuka, ma jakie wyobraenie tego, czego szuka (nawet jeli bardzo niesprecyzowane). Nie mona go ju zaskoczy. Shiatsu natomiast znaczy by zaskoczonym, znaczy odkrywa co zupenie nowego. Znaczy przeywa to, co staje si naszym udziaem, kiedy jestemy sami ze sob, a pomimo to z drug osob. To, co wwczas powstaje, jest zawsze zaskakujce, poniewa nigdy wczeniej tego nie znalimy. Jeli chcemy co odczuwa, zamykamy si na to przeycie. Rwnie czstym i rwnie szkodliwym nieporozumieniem na temat shiatsu jest twierdzenie, e musimy co zrobi dla czowieka, ktry do nas przychodzi. Na

46

Shiatsu

Sztuk jest pozosta ze sob 47

przykad da mu sil (nasz wasn), eby mu si polepszyo, albo pomc mu stan znowu na nogi. Prawda jest natomiast taka, e my w ogle nie moemy pomc pacjentowi, poniewa tylko on sam moe sobie pomc. Wszystko, co osigamy w trakcie zabiegu, to przypomnienie o czym jemu i jego ciau. Moe o tym, e s jakie inne wzorce ycia, emocji i ciaa ni te, ktrych tak kurczowo si trzyma. Dzieje si tak dziki naszej obecnoci i penej zaufania pracy. Jestemy niejako katalizatorami, ktre same nie wchodz w reakcj. My zostajemy ze sob! A wic wykonujc shiatsu, nie nadwyraj siebie. Nie powicaj si i nie zadawaj sobie zbyt wiele trudu, zwaszcza tego straszliwego trudu, by dobrze wykona shiatsu! Najlepiej, jak sobie po prostu usidziesz i bdziesz si napawa chwil. Po takim relaksie na pewno uda ci si pozosta otwartym na to, co bdzie chcia ci opowiedzie pacjent. Wikszoci tych, ktrzy zaczynaj uprawia shiatsu, nie jest atwo tak po prostu by. Jake frustrujcym dowiaczeniem bywa prba zmuszenia si do osignicia naturalnego i odpronego stanu. A przecie nie jest to w ogle potrzebne. Samo praktykowanie shiatsu wzmacnia w nas ten stan. Kiedy poznawaem shiatsu, zbieraem pierwsze dowiadczenia, wykonujc wieczorami zabiegi na przyjacioach, bdc sam po wyczerpujcym dniu pracy. Wtedy przekonaem si do shiatsu, poniewa czuem si na koniec tak cudownie odprony, wewntrznie spokojny i w penej rwnowadze. ' Pniej dowiedziaem si, e bardzo dobrze jest przed samym shiatsu albo w ogle w cigu dnia wykona wiczenia, ktre wspomagaj gotowo wejcia w taki stan.

Jest wiele moliwoci, by to osign, na przykad wiczenia z ciaem, takie jak wiczenia na meridianach opisane na kocu tej ksiki. Jeli kto bdzie szuka dalej, bardzo szybko dotrze do jogi, medytacji, tai chi, chi gong i innych. Chciabym teraz przedstawi kilka prostych medytacji oddechowych, dajcych si wykona bez wikszych przygotowa. Jest rzecz oczywist, e nie mona tego traktowa jako oglnego wprowadzenia do praktyki medytacyjnej. S to najzwyklejsze wiczenia, wspomagajce bycie z sob samym" oraz ywe poczenie naszego hara z naszymi domi. Stwrz spokojn i przyjemn atmosfer w pokoju. Usid na pitach albo ze skrzyowanymi nogami na twardej poduszce albo zoonym kocu. Lepiej we na pocztek o jedn poduszk czy koc wicej, poniewa je' li siedzisko bdzie za niskie, mog ci rozbole plecy. Oczywicie moesz te usi w pozycji lotosu, jeli ju potrafisz. Usid z wyprostowanymi, ale jednak nie usztywnionymi plecami. Rozlunij ramiona i rce, miednic i nogi i przygldaj si swojemu oddychaniu, obserwuj, jak naturalnie i zwyczajnie si odbywa. Pozosta w tej pozycji przez jaki czas.

WICZENIE 1 Donie spoczywaj luno na udach. Oddychaj powoli i lekko przez nos. Wraz z wdechem energia oddechu wpywa do twojego centrum, do hara. Tylko si temu przygldaj. Nie zmuszaj si do kierowania tam oddechu, poniewa byoby to bezcelowe, a nawet szkodliwe.

48 Proste medytacje oddechowe wspomagaj umiejtno bycia ze sob.

Shiatsu

Sztuk jest pozosta ze sob

49

WICZENIE 2 Jest to uzupenienie poprzedniego wiczenia. Oddychaj tak jak wtedy, wstrzymujc oddech, a potem wydychajc powietrze. Teraz, w momencie wstrzymania oddechu poczuj, jak z kadym wdechem w twoim hara zbiera si sia. Zaobserwuj, jak ta sia w momencie wydechu podchodzi w gr, rozlewa si na twoje serce i ramiona, stamtd na rce, a w kocu dochodzi do doni. Wykonaj to wiczenie oddechowe 20 razy. Zaobserwuj, jak w jego trakcie rozluniasz si wewntrznie i jak odpraj si twoje donie. Na koniec twoja uwaga bdzie spoczywa w twoim hara i w twoich doniach. Odczujesz poczenie, jakie istnieje midzy tymi trzema biegunami twojego ciaa. Pozosta w tej pozycji na kilka wdechw i wydechw - albo tak dugo, jak masz na to ochot.

WICZENIE 3 Usid w takiej samej pozycji jak podczas dwch poprzednich wicze, oddychaj lekko i spokojnie. Zacznij odlicza w myli od 10 do 1. Niech z kadym z dziesiciu krokw otoczenie coraz bardziej oddala si od twojej wiadomoci. Jednoczenie niech twoja uwaga opuszcza si do centrum twojej siy, hara, tak aby po dojciu do koca odliczania by ju cakowicie ze sob. Pozosta w tym stanie przez jaki czas. Zaobserwuj teraz, jak twoja uwaga z kadym oddechem rozprzestrzenia si po hara, by wkrtce wypeni je cakowicie, rozprzestrzenia si dalej, a do wypenienia klatki piersiowej, i dalej do gowy i karku, rk

Potem wstrzymaj oddech i jednoczenie staraj si umieci swoj uwag w centrum hara, tu poniej ppka. Wreszcie zrb wydech. Zrb to przez lekko otwarte usta, jeszcze wolniej i jeszcze lej ni w czasie wdechu. Przy wdechu licz wolno do 5, oddech wstrzymaj te na 5 taktw. Wydech odbywa si na 10 taktw, a wic zdecydowanie wolniej. Wykonaj to wiczenie oddechowe 10 razy. Nastpnie pozosta jeszcze w tej sameji pozycji przez jaki czas, oddychajc normalnie.

50

Shiatsu

i ng. Przez cay ten czas niech twoja uwaga pozostaje


w hara.

Wreszcie cae twoje ciao bdzie wypenione. Jeste obudzony, odprony, masz bystry umys, czujesz kady zaktek ciaa. Jeste wiadomy nawet jego powierzchni i swoim obudzonym i odpronym ciaem odbierasz wszystko, co je otacza. Pozosta przez jaki czas w tej pozycji i napawaj si takim stanem.

Twoja pierwsza lekcja - shiatsu w pozycji na brzuchu


Shiatsu mona wykonywa na osobie, ktra ley lub siedzi. Niniejsza ksika ogranicza si do przedstawienia technik stosowanych na osobach lecych. Techniki siedzce z powodzeniem opanujesz na kursie shiatsu. Shiatsu na leco mona wykonywa w trzech zasadniczych pozycjach, mianowcie w pozycji na brzuchu, w pozycji na plecach i w pozycji na boku. W nastpnych trzech rozdziaach przedstawi podstawowe techniki dla tych pozycji. Za ich pomoc mona wykonywa bardzo dobre i przyjemne shiatsu. Kiedy ju nabierzesz troch dowiadczenia, przejdziemy do meridianw i specjalnych stosowanych do nich technik, ktre zostan omwione w rozdziale 12 meridianw i 2 kanay". Pozycja na brzuchu to najkorzystniejsza pozycja zabiegowa dla kogo, kto po raz pierwszy poddaje si shiatsu. Jak ju wiesz, plecy to strona jang naszego ciaa, to znaczy strona ochronna i bronica. Tak wic osoba przychodzca na shiatsu zyskuje czas, by nabra zaufania i otworzy si. Niektrym ludziom sztywniej minie karku, kiedy le na brzuchu z gow obrcon w bok. W takiej sytuacji czsto pomagaj poduszki podkadane pod ramio-

52

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na brzuchu

53

na, poniewa odciaj szyj. Jeli to nie wystarczy, trzeba zrezygnowa na jaki czas z pozycji na brzuchu, do czasu, a po jednym lub kilku zabiegach shiatsu okolica karku stanie si bardziej gitka i bardziej otwarta. Innych z kolei bol w tej pozycji kolana. W takim przypadku naley podoy pod stawy skokowe zrolowany koc, co odcia zarwno kolana, jak i okolic ldwiow.

Shiatsu plecw
Twj pacjent ley na brzuchu obok ciebie. Jedn do kadziesz na jego miednicy - na rodku koci krzyowej - drug na klatce piersiowej, tam gdzie wypuko plecw jest najbardziej wyczuwalna. Wesprzyj si na doniach, tak jak nauczye si wczeniej przy pozycji czworonoga" (patrz str. 38 w czci Praca ciarem wasnego ciaa" z rozdziau Kilka elementarnych zasad"). Zwr uwag, eby twoje kolana nie byy przysunite za blisko pacjenta, poniewa uniemoliwiaoby ci to uzyskanie prawdziwie odpronego oddziaywania ciaru twojego ciaa na donie i kolana. Wielu pocztkujcych boi si, e ich ciar moe spowodowa u pacjenta jak kontuzj. W rzeczywistoci natomiast nacisk taki dziaa odciajco, przy zaoeniu, e wywierajca go osoba sama jest odprona i nie wysila si. Oczywicie nie naley stosowa tej techniki przy wieych urazach krgosupa albo jeli pacjent cierpi na zwikszon amliwo koci (osteoporoza). Zaktywizuj t technik, lekko rozsuwajc donie bez zmniejszania nacisku. Rozciganie, ktrego w ten sposb dokonujesz, dziaa niezwykle dobroczynnie. Bez obawy moesz pozosta przez jaki czas w tej pozycji.

Przeprowadzajc zabieg w okolicy plecw, pozwl, by ciar twojego ciaa wykonywa ca prac za ciebie.

Na zakoczenie wykonaj to samo po przektnej, przesuwajc nieco bardziej w bok do spoczywajc na plecach (tak eby bya nieco poniej opatki i midzy opatkami, a nie na opatce), do za spoczywajc na miednicy lekko w kierunku przeciwnym. Wykonaj rozciganie take po drugiej przektnej. Przy nastpnej technice, ktr chc teraz opisa, niech jedna do ley na koci krzyowej jako do spoczywajca", kbem drugiej natomiast przewdruj z gry na d wzdu minia wielkiego grzbietu tu przy krgosupie. Przeprowad to najpierw po jednej, potem po drugiej stronie krgosupa.

54

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na brzuchu

55

warstwach, przez ktre przenikasz, zanim osigniesz dno tsubo. Niekiedy te grupy mini po lewej i prawej stronie krgosupa s tak zesztywniae, e kciuk moe si zelizgiwa na praw i lew stron. Przenie wwczas po prostu cz ciaru ciaa z powrotem na kolana. Kciuk wywiera wtedy mniejszy nacisk i moesz ostroniej przenika w gb tsubo.

Shiatsu ng i stp
Aby wykona shiatsu na nogach, uklknij obok nogi, na ktrej masz przeprowadzi zabieg. Twoja do spoczywajca" ley znowu na koci krzyowej, natomiast druga przesuwa si pocztkowo kbem, pniej take kciukiem, w d tylnej powierzchni nogi. Okolic podkolanow na razie omi - albo wywieraj tam bardzo lekki nacisk, poniewa te proste techniki
Zabieg na nodze w pozycji na brzuchu

Kbem doni wdrujcej" przewdruj w d wzdu minia wielkiego grzbietu po obu stronach krgosupa.

Przypomnij sobie o chodzeniu na czworaka i wykorzystaj w ten wanie sposb wasny ciar! Tylko w okolicy ldwiowej bd nieco bardziej powcigliwy, poniewa ten obszar jest bardzo podatny na kontuzje. Jeszcze raz uyj swojego ciaru, zwracajc uwag, aby nie wywiera nacisku z barku. Mj nauczyciel zwyk mawia: Podstawowa zasada shiatsu brzmi: nie naciska!". Jeli uprawiasz shiatsu ju od jakiego czasu i zdye zebra pewne dowiadczenia w pracy kbem doni, moesz sprbowa zabiegu na plecach za pomoc kciuka. Tak jak poprzednio do spoczywajca" ley na koci krzyowej pacjenta, doni wdrujc" podasz wzdu minia wielkiego grzbietu, tyle e tym razem robisz to kciukiem. Pracuj odprony - rozlunij ramiona i zaufaj swemu ciarowi. Myl o najrniejszych

56

Shiatsu

mogyby wywoa bl. ydki s przewanie do wraliwe na nacisk, dlatego i w tych rejonach powiniene pracowa mniejszym ciarem. Do zabiegu na stopach usid na pitach od strony stp pacjenta, tak aby jego stopa moga lee na twoich kolanach tu przy hara. Grzbiet stopy i staw skokowy le spokojnie i pewnie w doni spoczywajcej". Kciukiem drugiej doni wykonujesz zabieg wzdu czterech hipotetycznych linii biegncych od pity ku palcom stp. Jeli uprawiasz shiatsu ju od pewnego czasu, sam z siebie rozszerzysz ten podstawowy wzorzec zabiegu na stopie.

Shiatsu w pozycji na plecach


Pozyqa na plecach wydaje si by najprostsz z trzech pozycji zabiegowych. Rzeczywicie narzuca si wrcz sama z siebie i ma wiele plusw. Ale trzeba uwaa! Przednia strona ciaa to strona jin, a wic ta najbardziej podatna na zranienie. W tej pozycji jest cakowicie odsonita i niczym nie chroniona. Zwaszcza hara (japoskie sowo okrelajce brzuch, ktry w dalekowschodnim myleniu kryje w sobie centrum czowieka - patrz rozdzia "Kultura ramion i kultura hara") jest bardzo wraliwe, nawet jeli niekiedy nie zdajemy sobie z tego sprawy.

Zabieg na stopie

Wykonaj identyczne zabiegi take na drugiej nodze i drugiej stopie pacjenta.

Podkadajc poduszk pod gow lub zwinity koc pod kolana, mona w razie potrzeby odciy okolic ldwiow.

58

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

59

Moe si zdarzy, e w czasie gboko sigajcego zabiegu shiatsu dana osoba moe si czu w pozycji na plecach zbyt odsonita i nie dopuci do siebie dziaania shiatsu. Dlatego pierwsze zabiegi czsto rozpoczynam od pozycji na brzuchu. Lec pasko na plecach wiele osb miewa ble karku, krzya i kolan. W tym wypadku pomc moe na przykad poduszka pod gow (odcia okolic karku i ldwi) albo zwinity koc podoony pod kolana (pomaga rozluni okolic kolan i ldwi). Mona te poprosi pacjenta, by na pocztek opar stopy na podou, zginajc kolana. Jeli kto nawet wwczas nie jest w stanie lee na plecach, wykonuj zabieg w pozycji na brzuchu lub na boku.

tu obok lecego, twoja miednica znajduje si na wysokoci miednicy pacjenta. Sied prosto (bez usztywniania ciaa) i pochyl si bardzo lekko, ruchem wychodzcym z miednicy, w stron hara pacjenta. agodnie po donie na jego brzuchu i pozwl, eby spoczyway tam przy rozlunionych ramionach. Napawaj si spokojem, ktry moe powsta wskutek tego emanujcego ufnoci dotknicia niezwykle wraliwego miejsca ciaa. Zatoczy krg Jedn do po na hara jako do spoczywajc". Drug z uwag badaj hara, zagbiajc w tym miejscu czubki palcw. Unikaj wwiercania si. Nie chodzi o to, by dotrze jak najgbiej. Pozosta rozluniony i pozwl, aby
Swobodnie zagbiajc si w kolejnych miejscach, do zatacza krg wok

Shiatsu okolicy hara


Rozpocznij zabieg u pacjenta lecego na plecach, stwarzajc kontakt z jego hara. W tym celu usid na pitach
Niech twoje donie spoczn luno na hara pacjenta.

tera.

60

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

61

ca prac wykona ciar twojego odpronego ramienia i doni. I w tym przypadku pracuj obiema rkami, to znaczy twoja uwaga powinna by skupiona w obydwu doniach, tak eby komunikoway si one ze sob. Do zagbiajca si w hara opisuje krg na skraju hara, dotykajc miejsca po miejscu. W odpowiednim momencie zmie do spoczywajc" w do wdrujc", poniewa inaczej si skrzyuj... Zatocz nastpnie drugi, mniejszy krg, przebiegajcy bliej ppka. cienianie hara Niech kby doni zagbi si po bokach hara, tu przy jego skraju. Wykonuj t technik ciarem wasnego ciaa, niemniej jednak bez naprania ramion. Wyobra sobie, e kby doni maj si ze sob spotka w gbi hara. W ten sposb wzmocnisz si i koncen-

tracj hara. Wykonaj podobne ruchy take po obydwu przektnych. Przesuwanie hara W celu wykonania tej techniki usid na pitach z szeroko rozchylonymi udami, tu przy pacjencie, na wysokoci jego brzucha. Po donie jedna na drugiej i przesu hara. Odsuwaj je kbem doni od siebie, nastpnie przycigaj lekko zgitymi palcami z powrotem. Najpierw wykonaj t technik na wysokoci ppka, nastpnie w grnej i dolnej czci hara. Unikaj naciskania z gry na brzuch, a tylko przesuwaj hara tam i z powrotem.
Twoje donie przesuwaj hara.

Twoje donie cieniaj hara.

62

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

63 Kb doni przesuwa si w gr wzdu linii rodkowej klatki piersiowej.

Pracuj uwanie i z uczuciem. Pozwl, aby pacjent cakowicie rozluni to miejsce. Na pewno wyczujesz twarde miejsca, ktre bd sprawiay wraenie, jakby chciay ci odepchn, oraz mikkie, w ktre bdziesz wpada". Badaj te obszary i traktuj je odmiennie. Trzymanie hara w doniach Na zakoczenie po jedn do mikko i pasko na hara. Drug wsu na wysokoci ldwi pod plecy pacjenta - a wic pod hara. Kiedy posiedzisz przez chwil w tej pozycji, poczujesz, jak wytwarza si poczenie midzy obiema domi. Tworzy to pole siy, w ktrym znajdzie si hara pacjenta. I znw napawaj si gbokim spokojem, jaki powstanie w tobie i w pacjencie wskutek takiego dotyku.

Zabiegi na klatce piersiowej


Po jedn do na hara pacjenta jako do spoczywajc". Drug doni przesuwaj wzdu linii rodkowej klatki piersiowej w gr a do grnej jednej trzeciej mostka. Moesz pozosta w siadzie na pitach, poniewa okolica ta jest do wraliwa i nie musisz uywa zbyt wielkiego ciaru. Nastpnie pracujesz bokami doni - albo kciukiem wykonujc zabieg na caej klatce piersiowej. Najpierw suniesz skrajem linii mostka a do uku eber, nastpnie wzdu pionowych linii przebiegajcych przez brodawki piersiowe. Oczywicie same brodawki piersiowe, a u kobiet piersi, omijamy. Na zakoczenie mona wykona te zabieg kbem doni po bokach klatki piersiowej. Taki zabieg moe mie niezwykle uwalniajce dziaanie.

Na grnej jednej trzeciej klatki piersiowej atwiej pracowa od strony gowy. W tym celu usid przy pacjencie tak, aby twoje kolana i uda prawie dotykay jego gowy. Pochylajc si, pracujesz wasnym ciarem, przesuwajc kbami doni - lub kciukami obydwu rk - od obojczykw w d, mniej wicej do wysokoci brodawek sutkowych. Tutaj te trzymaj si linii, ktre przechodz po obu stronach mostka przez brodawki piersiowe i obok nich.

Rotacja rki
Stawy to takie okolice naszego ciaa, w ktrych szczeglnie objawia si nasza skonno do napinania si i tym samym zaburzania przepywu energii w meridianach. Dlatego te, zanim przystpisz do zabiegw na rkach, naley uatwi przepyw energii w stawie barkowym poprzez rotacj rki.

64

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

65

W tym celu uklknij przy pacjencie na jednym kolanie. Jedn do po jako do spoczywajc" na barku pacjenta. Daje ona poczucie bezpieczestwa i pozwala zadba o to, by obrt odbywa si rzeczywicie w stawie barkowym, a nie dotyczy caej grnej poowy ciaa. Drug doni ujmij pacjenta za nadgarstek i kolistym ruchem obr jego rk w stawie barkowym, prowadzc przedrami tu przy jego gowie do pionu, a nastpnie w bok od ciaa z powrotem do pozycji wyjciowej za gow. Wykonaj ten ruch raz lub kilka razy. Zwr uwag, aby wykorzysta pen ruchomo stawu barkowego, bez przekraczania jej granicy, bo mogoby to doprowa-

dzi do usztywnienia mini. Niech ruch ten wychodzi z twojego hara. Twoje barki pozostaj rozlunione, w rotacji bierze natomiast udzia cae ciao.

Zabieg na rkach
Wychodzc z ostatniej rotacji, u rk pacjenta pod ktem mniej wicej 90 stopni do ciaa, tak aby wewntrzna strona doni bya zwrcona ku grze. Podczas gdy do spoczywajca" wyranym, jakkolwiek nie za duym ciarem ley na barku, do wdrujca" przesuwa si w d po wewntrznej stronie rki od ramienia a do nadgarstka. Pracuj pocztkowo kbem doni, pniej, wraz ze wzrostem dowiadczenia, take kciukiem. Unikaj wywierania nacisku z barku. Niech pracuje rozluniony ciar twojego ciaa (patrz rys. na str. 38).

Rotacja rki

Shiatsu doni
Na pocztek ujmij pewnie do pacjenta. Energicznie, ale zarazem mikko obracajc i wyginajc j na rne strony, wybadaj jej budow, ruchomo oraz sztywne, twarde rejony. Zwracaj uwag na swoje ramiona! Pracujc na maych obszarach, takich jak na przykad donie, mamy szczeglnie siln skonno do napinania ramion i zapominania o naszym centrum. Na pocztku najlepiej bdzie, jeli usidziesz na pitach, a do, na ktrej masz pracowa, pooysz na podou midzy swymi udami. W ten sposb bdziesz mg oddziaywa wasnym ciarem. Nastpnie zacznij pracowa kciukami na wierzchu doni. Uciskaj wwczas liczne punkty midzy komi rdrcza, idc od nadgarstka w stron staww palcw.

66 Zabieg na grzbiecie doni

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

67 Zabieg na wntrzu doni

Obr do pacjenta - a wraz z ni ca rk - w ten sposb, aby widzie wewntrzn powierzchni doni. Mae palce swoich doni wsu midzy kciuk i palec wskazujcy oraz midzy may i serdeczny palec doni pacjenta. Pozostae palce spoczywaj na wierzchu doni pacjenta. W ten sposb lekkim ruchem bdziesz mg rozprostowa do. Jest to najczciej bardzo przyjemne. Podobnie jak to byo w przypadku wierzchu doni, uciskaj do wzdu czterech lini biegncych od nadgarstka w stron poszczeglnych palcw.

Na koniec wymasuj kady palec z osobna, poczynajc od podstawy a po sam koniuszek. Jest to niezwykle rozluniajca technika, poniewa w ten sposb poprawiamy przepyw energii przez meridiany biegnce wzdu palcw. Oczywicie istnieje jeszcze mnstwo innych technik pracy na doniach. Najpierw jednak zbierz dowiadczenia dotyczce zaprezentowanych tutaj moliwoci. Pniej sam odkryjesz inne drogi.

68

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

69

Shiatsu karku i twarzy


Shiatsu karku bardzo trudno przedstawi w podrczniku w dostatecznie pogldowy sposb. Aby si go nauczy, potrzeba indywidualnego nauczyciela i duej praktyki (co oczywicie odnosi si generalnie do caego shiatsu). Dlatego zrezygnuj z opisu tych technik i zamiast tego zapraszam do odbycia kursu shiatsu. Chtnie jednak udziel teraz kilku wskazwek dotyczcych shiatsu twarzy. Usid na pitach za gow pacjenta, bardzo blisko, tak aby jego gowa znajdowaa si midzy twoimi udami. Na pocztek po donie na ramionach pacjenta, aby nawiza kontakt i stworzy nastrj wzajemnego zaufania. Nastpnie ujmij w donie gow pacjenta i mikko i regularnie zacznij gadzi jego kark na przemian to jedn, to drug doni, poczynajc od ramion,

Linie prowadzenia zabiegw na twarzy

Punkty pocztkowe i kocowe meridianw na twarzy

Gaszcz kark od ramion do potylicy.

a na potylicy koczc. Odpra to minie karku i twarzy. Potem ostronie opu gow pacjenta z powrotem na podog. Jako pierwszy krok zabiegu na twarzy przesuwaj kciukiem wzdu linii, ktre podpowiada sama twarz: na czole pracuj od rodka na zewntrz, nastpnie wok oczu wzdu krawdzi oczodow. Podaj bruzd odchodzc od dokw po obu stronach nozdrzy w d do policzkw, masuj grn i doln szczk od rodka na boki, na koniec wzdu linii biegncej pionowo od stawu uchwowego w gr do skroni. Uciskaj rwnoczenie obie strony twarzy, rb to spokojnie i z uwag. Na twarzy ma swoje punkty pocztkowe i kocowe wiele meridianw. Odszukaj kciukiem, palcem wskazujcym albo rodkowym nastpujce pukty: na zewntrznych zakoczeniach brwi (Potrjny Ogrzewacz nr 21),

70

Shiatsu

Shiatsu w pozycji na plecach

71 Rotacja nogi w pozycji na plecach

przy zewntrznych kcikach oczu (Pcherzyk ciowy nr 1), tu przy zbiegu wewntrznych kcikw ust i nasady nosa (Pcherz Moczowy nr 1), midzy nozdrzami a komi policzkowymi (odek nr 3), w bruzdach przy nozdrzach (Jelito Grube nr 20) oraz u nasady skrawka ucha (tragus) (Jelito Cienkie nr 19). Take nasze uszy odzwierciedlaj cae nasze ciao. Dobry masa twarzy ma dobroczynne i oywcze dziaanie. Szczegln uwag powicaj wyranie twardszym albo wyranie bardziej mikkim miejscom. Na koniec trzymaj przechylon na bok gow pacjenta w jednej doni, drug masujc kark i owosion skr gowy. Kiedy na zakoczenie kadziesz gow pacjenta z powrotem na podou, po na chwil kciuki na jego zamknitych powiekach. Nie bj si, e ciar twoich doni uszkodzi gaki oczne! Jest wprost przeciwnie - one lubi ucisk. Wytwarza on rwnowag i daje odprenie.

Rotacja ng
Po masau twarzy ponownie zajmij pozycj przy hara pacjenta, nie odrywajc doni od jego ciaa, poniewa to przerwaoby pynno zabiegu. W tej pozycji zacznij wykonywa zabieg na nogach. Tak jak w przypadku stawu barkowego, warto usprawni przepyw energii przez staw biodrowy poprzez rotacj ng. W tym celu uklknij na jednym kolanie obok pacjenta. Podczas gdy jedna do trzyma stop w miejscu wysklepienia podbicia, druga spoczywa na stawie kolanowym i wyprowadza ruch. Noga, na ktrej si podpierasz, stoi tu obok biodra pacjenta, tak e twoje podudzie towarzyszy ruchowi uda.

72

Shiatsu

Najpierw przesu kolano do rodka i w gr, nastpnie odchyl je daleko na zewntrz i wykonaj powrt do pozycji wyjciowej. W rotacji uczestniczy cale twoje ciao, przy czym ruch wychodzi z twoich bioder i hara. Zwaszcza w czasie ruchu do rodka i w gr powiniene w peni wykorzysta ruchomo stawu biodrowego pacjenta, ale bez przekraczania jej granicy.

Shiatsu w pozycji bocznej


Pozycja boczna stanowi cenne uzupenienie pozycji na brzuchu i na plecach. atwo w niej wykonywa zabiegi na wszystkich meridianach i okolicach ciaa, niejednokrotnie atwiej ni w innych pozycjach. Kobiety ciarne, zwaszcza w ostatnich tygodniach ciy, nie mog lee na brzuchu, a czsto take na plecach, bo niejednokrotnie robi im si od tego nawet ciemno przed oczami. W tych okolicznociach pozycja boczna to najlepsza pozycja zabiegowa. (Szczeglne wskazwki do-

Zabieg na nogach
Po ostatniej rotacji u nog pacjenta w pozycji wyjciowej. Twoja do spoczywajca" ley mikko (ale jednak z dobrym kontaktem) na hara. Do wdrujca" przesuwa si pocztkowo kbem, a potem take kciukiem, wzdu przedniej strony nogi, od pachwiny a do grzbietu stopy. Przy tej technice nie naley wykonywa adnego nacisku na kolano oraz rzepk (patrz. rys. na str. 96). Tak sam rotacj i taki sam zabieg wykonaj na drugiej nodze. Na koniec powr do zabiegu na hara.

Uoenie ciaa w pozycji bocznej

74

Shiatsu

Shiatsu w pozycji bocznej

75 Rotacja ramienia w pozycji bocznej

tyczce shiatsu w okresie ciy oraz zakazanych punktw" znajdziesz na stronach 18 i 82.) Pacjent ley niemal dokadnie w pozycji bocznej ustalonej", ktr znasz by moe z kursu pierwszej pomocy. Powinien by uoony mniej wicej prosto, przy czym noga przylegajca do podoa powinna by wyprostowana, a ta na grze zgita pod ktem nieco wikszym ni 90 stopni. Dla wikszej stabilnoci mona podoy poduszk pod kolano zgitej nogi.

Kilka technik zabiegowych w pozycji bocznej


Usid teraz na pitach od strony plecw pacjenta, twarz w kierunku jego gowy. Na pocztek nawi kontakt energetyczny, trzymajc rozlunion do na dolnej czTrzymaj hara pacjenta midzy swoimi domi.

ci hara od strony brzucha. Drug, rwnie rozlunion i otwart do po mniej wicej na tej samej wysokoci - tu powyej koci krzyowej - od strony plecw. Pozosta w tej pozycji przez chwil, starajc si zarejestrowa poczenie, jakie powstanie midzy twymi domi. Hara pacjenta znajduje si w polu si twoich doni. Powtrz to wszystko jeszcze dwukrotnie, przykadajc donie od przodu i od tyu do grnej czci hara, a nastpnie na wysokoci klatki piersiowej. Sam stwierdzisz, e kady z tych trzech obszarw ciaa odbierasz zupenie inaczej.

76

Shiatsu

Shiatsu w pozycji bocznej

77

Zabieg na gowie i ramieniu


Teraz doni spoczywajc" ujmij rami pacjenta, przekadajc rk pod pach. Drug do po od tyu na opatce. Rozlunij rami pacjenta, wykonujc nim koliste ruchy za pomoc obydwu doni. Prawidowa rotacja powinna by wykonana nie z rki czy barku, lecz z bioder i hara. Cae twoje ciao musi wykona kolisty ruch. Do spoczywajca" pozostaje od przodu na ramieniu. Kbem drugiej doni wykonujesz teraz zabieg na boku i tyle gowy, poczynajc od czoa ku karkowi. Aby mc tam sign w sposb rozluniony, by moe bdziesz musia przysun si nieco bliej gowy pacjenta. Pochyl si do przodu ruchem wychodzcym z hara, wywierajc spokojny i duszy nacisk pionowo do powierzchni gowy. Kiedy do wdrujca" dotrze do karku (a dokadniej do dou potylicznego), niech jej kb lekko odpycha

Twoje palce zatapiaj si gboko w misie powyej opatki.

Take na karku naley pracowa kbem doni prostopadle do powierzchni ciaa

gow w gr. Jednoczenie do spoczywajca" ciga rami w d. W ten sposb osigniesz przyjemne i efektywne rozcignicie bocznej powierzchni karku. W tej samej pozycji jak przy zabiegu gowy wykonaj zabieg kbem doni, idc w d karku. Nacisk bdzie skuteczniejszy, jeli skierujesz go pionowo do powierzchni w stron krgosupa. Na zakoczenie raz jeszcze wykonaj rotacj ramienia, tym razem z jednoczesnym gbokim zatopieniem palcw obydwu doni w misie powyej krawdzi opatki. Masa tego minia (M. supraspinatus - misie nadgrzebieniowy) jest bardzo przyjemny i skuteczny przy problemach z barkiem.

78

Shiatsu

Shiatsu w pozycji bocznej

79 Rozciganie boku

Zabieg na rkach
Take w pozycji bocznej moesz przed zabiegiem na rce wykona rotacj rki w stawie barkowym. Odbywa si to nastpujco: siedzisz na pitach przy plecach pacjenta. Blisza pacjenta do unosi rami w okolicy okcia, przenosi je przy klatce piersiowej i twarzy ku grze, nastpnie odwodzi w bok i przenosi w d. Druga do spoczywa na grzbietowej stronie barku, dbajc o to, aby ruch odbywa si rzeczywicie w stawie barkowym, a nie eby by to ruch grnej czci tuowia. Podobnie jak przy rotacji barku, naley zwrci uwag, aby ruch okrny odbywa si z bioder, a nie z ramion. Po ostatniej rotacji ukadasz rk pacjenta na swoich udach wewntrzn powierzchni do gry. Nastpnie wykonujesz zabieg wzdu tej powierzchni od barku do nadgarstka. Twoja do spoczywajca" ley albo na barku, albo te - spoczywajc w doni pacjenta - przytrzymuje we waciwej pozycji rk lec na twoich udach (patrz rys. na str. 88).

Do nastpnej techniki uklknij na jednym kolanie obok pacjenta. Doni spoczywajc" oprzyj si na biodrze, drug przesuwaj wzdu boku od pachy a do

Shiatsu bokw ciaa


Klkasz przy moliwie szeroko rozstawionych udach, nie za blisko plecw pacjenta. Twoje przedramiona a waciwie ju prawie okcie - opieraj si lekko na jego boku. Teraz z lekkim naciskiem rozsu rce. Kiedy dosigniesz biodra z jednej strony i barku z drugiej strony, wykorzystaj cay swj ciar. Opuszczajc ciao w d, rozsuwaj jednoczenie przedramiona, rozcigajc w ten sposb bok ciaa pacjenta.

Wykonuj zabieg na boku ciarem wasnego ciaa.

80

Shiatsu

grnej krawdzi biodra. I znowu: naciskaj nie z barku, lecz miej zaufanie do swego rozlunionego ciaru!

Zabieg na nogach
Na koniec wykonaj zabieg na nogach w pozycji bocznej, klkajc przed nimi, kadc do spoczywajc" na biodrze pacjenta, drug za pracujc wzdu boku uda w d (patrz rys. na str. 150). Do spoczywajca" ley na udzie tu powyej kolana, do wdrujca" przesuwa si wzdu podudzia a do stopy. Na zakoczenie zabiegu w pozycji bocznej raz jeszcze usid przy plecach pacjenta i tak jak na pocztku ujmij w obie donie jego hara.

12 meridianw i 2 kanay

Jak dotd poznalicie oglne techniki shiatsu w pozycji na brzuchu, na plecach i bocznej. W tym rozdziale przedstawi 12 meridianw i 2 kanay, ktrych masa stanowi podstawowy zrb zen-shiatsu. Ich dokadna znajomo i prawdziwe obeznanie ze sposobem wykonywania na nich zabiegw stanowi podstaw skutecznego shiatsu. Trzeba w tym miejscu wspomnie, e jeli idzie o klasyczny system meridianw - przynajmniej w czci przebiegajcej na powierzchni ciaa - Masunaga znacznie go uzupeni, czy te - jak sam twierdzi - przywrci mu jego pierwotn form. Nasz podrcznik dla pocztkujcych ogranicza si ze wzgldw dydaktycznych do systemu klasycznych meridianw medycyny chiskiej. Studiowanie bardzo obszernego systemu meridianw Masunagi jest niezwykle cenne dla uczniw zaawansowanych (wskazwki bibliograficzne znajduj si na kocu ksiki). Jeli porwnacie przedstawienia meridianw na dalszych stronach z przedstawieniami z ksiek o akupunkturze, stwierdzicie, e przebieg meridianw przedstawilimy w sposb uproszczony. Gdybymy skupili

82

Shiatsu

12 meridianw i 2 kanay

83

si na subtelnociach przebiegu meridianw (ktre maj wielkie znaczenie w ksikach o akupunkturze), odwrcioby to uwag czytajcych od istoty shiatsu. Efektywne zabiegi na meridianach nie bior si z wiedzy teoretycznej na temat zawioci ich przebiegu, lecz z ich odbierania. Zdolno do tego rozwija si wraz z praktyk shiatsu. Ten rozdzia pomylany jest take jako rodzaj leksykonu, do ktrego zawsze moecie sign, uczc si, a take pniej.

ni jakiej zdecydowanie wyszej albo zdecydowanie niszej od ciebie osoby. Przekonasz si, e jest to niezwykle indywidualna - a przez to niezwykle dokadna miara dugoci.

Tak zwane zakazane punkty u ciarnych pacjentek


W czasie zabiegu shiatsu u kobiety ciarnej nie wolno uciska nastpujcych punktw, poniewa ich silna stymulacja moe wywoa przedwczesne skurcze porodowe lub w inny sposb wywrze niekorzystny wpyw na ci: Jelito Grube nr 4 (patrz str. 92) ledziona nr 6 (patrz str. 103) Pcherz Moczowy nr 67 (patrz str. 121) Pcherzyk ciowy nr 21 (patrz str. 149)

1 szeroko kciuka

Czsto wygodnie jest posugiwa si dla orientacji innymi palcami ni kciuk. Mamy wwczas nastpujce odpowiednioci:

Naturalne miary w shiatsu


Jeszcze tylko sowo na temat miar dugoci, jakie czsto podaje si, aby uatwi lokalizacj konkretnych punktw. Szeroko kciuka (po chisku: cun) odpowiada szerokoci paliczka kciuka albo dugoci rodkowego paliczka rodkowego palca i wynosi najczciej 2,5 cm, niekiedy odrobin mniej. Miarodajna jest zawsze do osoby, u ktrej wykonujesz zabieg. Porwnaj swj kciuk z do-

84

Shiatsu

Meridian Puc

85

Meridian Puc
Partner jin meridianu Jelita Grubego
Zabieg na meridianie Puc w pozycji na plecach

umoliwia nam wchodzenie w kontakt z innymi ludmi. Jednoczenie umoliwia ona powstanie mechanizmw obronnych przeciwko wpywom z zewntrz czy to bd choroby, czy atakujce nas wzorce spoeczne. Zaburzenie energii puc moe si na przykad objawia trudnociami w oddychaniu, czstymi przezibieniami i infekcjami grnych drg oddechowych, takimi jak katar czy zapalenie oskrzeli. Moe te powsta deficyt energii, objawiajcy si zmczeniem, rozbiciem albo depresjami. Inni ludzie z kolei mog si wwczas zamyka emocjonalnie i wycofywa z ycia.

UWAGA

Jeli idzie o znaczenia energii poszczeglnych meridianw, w tej ksice dla pocztkujcych podaj tylko kilka hase. Ich wszechstronne znaczenie dla ciaa i psychiki stanie si bardziej zrozumiae po przeprowadzeniu studium Faz Piciu Przemian, co stanowi cz skadow edukacji shiatsu.
Meridian Puc koczy si

Znaczenie energii puc


Energia puc umoliwia nam wchanianie energii ki w procesie oddychania. Oddychanie to jedno z trzech rde naszej energii yciowej. Pozostae dwa rda to poywienie oraz energia przedurodzeniowa (patrz znaczenie energii nerek, str. 126. Puca reprezentuj t stron naszej oglnej energii i naszej osobowoci, ktra

Przebieg meridianu Puc


Od swego punktu wyjciowego meridian ten biegnie przedni stron ramienia przez rk po stronie kciuka obok cigna minia dwugowego do okcia. Std przedni stron przedramienia do nadgarstka i kciuka.

w zewntrznym kcie paznokcia kciuka.

86

Shiatsu

Meridian Puc

87

MERIDIAN PUC
Opis hasowy: Meridian jin ramienia - biegnie od klatki piersiowej do doni przedni stron rki, po stronie kciuka.

Zabieg na meridianie Puc


Przy najprostszym sposobie masau meridianu Puc pacjent ley na plecach, rce ma odsunite pod ktem mniej wicej 60 stopni od ciaa, powierzchnie wewntrzne skierowane ku grze. Aby nawiza kontakt z energi puc, moesz na pocztek usi od strony gowy pacjenta i agodnie oprze si domi na jego klatce piersiowej w okolicy punktu nr 1 na meridianie Puc. Staraj si, aby stopniowo coraz wikszy ciar zatapia si w to miejsce. Cay okoliczny obszar reprezentuje energi puc i wikszo ludzi odbiera taki nacisk jako bardzo przyjemny. Nastpnie uklknij przy pacjencie na jednym kolanie. Doni spoczywajc" trzymaj jego bark, drug za
Zabieg na meridianie Puc w pozycji na plecach

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: Pod obojczykiem, 8 szerokoci palca w bok od linii rodkowej klatki piersiowej, midzy 1 a 2 wyczuwalnym ebrem (poniewa pierwszego ebra nie da si wyczu - jest ono zakryte przez obojczyk - punkt wyjciowy meridianu Puc ley tak naprawd midzy 2 a 3 ebrem). OKIE: W zgiciu okciowym w zagbieniu obok cigna minia dwugowego (atwy do znalezienia przy zgitym okciu punkt nr 5). NADGARSTEK: PO stronie kciukowej, w miejscu badania ttna (punkt nr 9). PUNKT KOCOWY: Na zewntrznym kcie paznokcia kciuka (punkt nr 11).

88

Shiatsu

Meridian Puc

89

wykonuj shiatsu na meridianie, poczynajc od barku a do kciuka. Na pocztek pracuj kbem doni, potem kciukiem. Inn bardzo skuteczn moliwo stymulacji energii puc daje pozycja boczna (patrz rozdzia 8 na str. 73. W tym celu usid na pitach przy plecach pacjenta. Przez uoenie jego rki na swoim udzie bardzo dobrze rozcigniesz meridian Puc, co dodatkowo wzmocni efekt twojego oddziaywania. Do spoczywajca" ley tak jak przy poprzedniej technice na barku przy punkcie nr 1 meridianu Puc. Jeli niedostateczna ruchomo stawu barkowego nie pozwala na swobodne uoenie rki pacjenta na twoich udach,
Zabieg na meridianie Puc w pozycji bocznej

moesz drug doni uj jego do. W ten sposb utrzymasz rk we waciwej pozycji, zapewniajc odpowiednie wstpne rozcignicie meridianu. W kadym wypadku wykonuj masa meridianu od barku ku kciukowi, najpierw kbem doni (zwracaj uwag, aby posuwa si dokadnie wzdu meridianu), a nastpnie kciukiem.

Wane punkty na meridianie Puc


W zaawansowanym shiatsu istotne z punktu widzenia zabiegu punkty (tsubo) objawiaj si niejako same w trakcie masau, poniewa wykonujcy shiatsu sam z siebie si przy nich zatrzymuje. Nierzadko znalezione w ten sposb punkty odpowiadaj tym wanie wanym punktom, ktre wymieni poniej, czsto jednak zdarza si, e s inne. Niemniej jednak jest rzecz cenn nie tylko dla pocztkujcego uwzgldnienie wymienionych punktw w zabiegu. Podane niej punkty uznawane s za wane take w akupunkturze oraz punktowej akupresurze. Nie bd tutaj podawa ich konkretnego znaczenia terapeutycznego, jakie uzyskuj w trakcie stymulacji ktr z wymienionych wczeniej technik. Zainteresowanych odsyam do ksiek na temat akupunktury. Nr 1 - Jak opisano wczeniej. Nr 7 - Dwa palce powyej zgicia nadgarstka na koci promieniowej. Nr 10 - Na wysokoci rodka pierwszej koci rdrcza na brzegu kbu kciuka, tam gdzie janiejsza skra wewntrznej powierzchni doni przechodzi w ciemniejsz skr wierzchu doni.

90

Shiatsu

Meridian Jelita Grubego

91

Partner jang meridianu Puc

Meridian Jelita Grubego

Znaczenie energii jelita grubego


Energia jelita grubego wspomaga energi puc. Umoliwia uwolnienie produktw przemiany materii przez wydalenie ich przez skr oraz jelito. Bezustannie zajta jest likwidowaniem powstajcych w nas zastojw energetycznych, ktre mogyby doprowadzi do zatarcia si" naszego organizmu. Jeli rwnowaga energii jelita grubego ulegnie zachwianiu, moemy na przykad czsto cierpie na przezibienia, zatkany nos albo zapalenia zatok oraz na czyraki. Inne dolegliwoci to ble gowy, zaparcia i biegunki albo hermoroidy. Moe si zdarzy, e jestemy uwikani w jakie wyobraenia i sytuacje, ktre uniemoliwiaj nam dalszy rozwj. Albo bardzo chtnie zaczynamy cigle co nowego, bardzo szybko jednak tracimy zainteresowanie i brak nam wytrwaoci, by doprowadzi to do koca.

Zabieg na merdiame Jelita Grubego w pozycji bocznej

Przebieg merdianu Jelita Grubego


Z punktu wyjciowego na palcu wskazujcym meridian biegnie midzy 1 a 2 koci rdrcza do nadgarstka. Std biegnie po stronie kciukowej grzbietem przedramienia do okcia, a nastpnie w gr a na boczn stron barku, przechodzi bark i cignie si wzdu szyi do uchwy i do bruzdy przy nozdrzach.

Zabieg na meridianie Jelita Grubego


Pierwsza moliwo, ktra jest zarazem najprostsza, to ta, kiedy pacjent znajduje si w pozycji na plecach. Podobnie jak przy zabiegu na meridianie Puc rce pacjenta le na

92

Shiatsu

Meridian Jelita Grubego

93

MERIDIAN JELITA GRUBEGO

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: W kcie pa

znokcia palca wskazujcego od strony kciuka.


GRZBIET DONI: Jeli mocno

podou pod ktem ok. 60 stopni do ciaa. Tym razem jednak zwrcone ku grze czci grzbietow. W pierwszej fazie zabiegu uklknij na jedno kolano od strony gowy pacjenta, do spoczywajca" ley na doni pacjenta, i wykonuje masa a do okcia. Nastpnie po rk pacjenta na jego ciele, tak aby do dotykaa brzucha. Dziki temu grna cz rki zostanie nieco odwrcona, co uatwi dostp do meridianu. Poza tym zgina si wwczas okie, dziki czemu odnajdziesz punkt orientacyjny (nr 11). Po do spoczywajc" na barku pacjenta, a drug doni wykonuj masa wzdu meridianu a do barku. Po zabiegu na grnej czci rki podaj wzdu meridianu przez bark, szyj a do punktu kocowego przy

Zabieg na meridianie Jelita Grubego w pozycji na plecach

przyciniesz kciuk do doni, midzy 1 a 2 koci rdrcza powstaje mae wybrzuszenie minia. Przy kciuk do najwyszego miejsca tego wybrzuszenia i ucinij poniej 2 koci rdrcza. Tego punktu nie wolno stymulowa u kobiet ciarnych (punkt nr 4). OKIE: Przy zgitym okciu po stronie kciukowej nadkykcia promieniowego (Epicondylus radialis) powstaje wgbienie. Punkt znajduje si po stronie kciukowej brzegu tego wgbienia, mniej wicej 2 szerokoci kciuka od wierzchoka nadkykcia, przy zakoczeniu fady powstajcej przy zgiciu (punkt nr 11). BARK: Jeli uniesiesz rami do poziomu, na bocznej stronie barku w miniu naramiennym utworzy si niewielka bruzda, w ktrej biegnie meridian (punkt nr 15). PUNKT KOCOWY: W brudzie przy nozdrzach (punkt nr 20).

94 Zabieg na meridianie Jelita Grubego w pozycji bocznej

Shiatsu

Meridian Jelita Grubego

95

nieco w d, rozcigasz odcinek meridianu na barku i szyi, dziki czemu drug doni uzyskujesz bardzo atwy dostp do meridianu.

Wane punkty na meridianie Jelita Grubego


(mona je wczy do zabiegu) Nr 4 - Na wierzchu doni, tak jak opisano. Nr 11 - Na okciu, tak jak opisano. Nr 16 - Na barku, nieco z boku, w trjktnym zagbieniu, tu u zbiegu obojczyka i grzebienia opatki.

nozdrzach. Dla tego ostatniego odcinka najwygodniejsza jest oczywicie pozycja boczna. Usid na pitach przy plecach pacjenta i u sobie jego lekko zgit w okciu rk na podoku. Do spoczywajca" trzyma do pacjenta, druga do masuje wzdu meridianu a do barku. Nastpnie prze do spoczywajc" pod pach pacjenta i umie j od przodu na barku. cigajc bark

96

Shiatsu

Meridian odka

97

Partner jang meridianu ledziony

Meridian odka

Przy zaburzeniu energii odka moe doj do pojawienia si dolegliwoci, takich jak ucisk odka i brak aknienia, zgaga, nudnoci czy wrzody odka. Miewamy te na przykad skonno do popiesznego pochaniania duych iloci poywienia. Innym z kolei objawem moe by to, e po porodzie dochodzi do zaburze w wydzielaniu mleka.

Przebieg meridianu odka


Meridian odka biegnie od punktu wyjciowego pod oczami pionowo w d po twarzy i szyi a do obojczyka. Na uchwie oddziela si od niego krtka ga, ktra cignie si przez kt uchwy w gr do skroni. Gwny meridian biegnie mniej wicej o 4 szerokoci kciuka od linii rodkowej klatki piersiowej (przez brodawki sutkowe), a dalej mniej wicej o 2 szerokoci kciuka od linii rodkowej brzucha do koci onowej. Na przedniej powierzchni uda przebiega nieco na zewntrz od linii rodkowej, przekracza kolano i biegnie w d podudzia mniej wicej o jedn szeroko palca od przedniej krawdzi piszczeli do stawu skokowego. Na grzbiecie stopy meridian biegnie midzy 2 a 3 koci rdstopia i koczy si na drugim palcu.
UWAGA

Zabieg na meridianie odka w pozycji na plecach

Znaczenie energii odka


Aspekt odka w naszej osobowoci umoliwia nam przyjmowanie poywienia. I to nie tylko fizycznego, ale take w pewnym sensie duchowego i spoecznego. Energia odka pozwala nam odczuwa gd i apetyt. Kieruje gruczoami piersiowymi i sprawia, e powstaje mleko (meridian odka przebiega przez brodawki sutkowe) oraz ma zwizek z funkcjonowaniem jajnikw oraz z cyklem menstruacyjnym.

Wewntrzny" i zewntrzny" to w odniesieniu do ciaa czsto nieprecyzyjne okrelenia. Bardziej jednoznaczne s okrelenia przyrodkowy" oraz boczny". Przyrodkowy" znaczy tyle co bliszy linii rodkowej ciaa". Boczny" to tyle co oddalony od linii rodkowej ciaa".

98

Shiatsu

Meridian odka

99

MERIDIAN ODKA

Zabiegi na meridianie odka


W pozycji na plecach: Usid najpierw od strony gowy pacjenta i wykonuj masa kciukiem wzdu meridianu na twarzy i szyi, a w grnej czci klatki piersiowej kbem doni. Nastpnie usid na pitach obok pacjenta i wykonuj masa wzdu meridianu na klatce piersiowej i brzuchu, wykorzystujc krawdzie doni i kb doni, a nastpnie kciuk. Aby tak naprawd uy swego ciaru, pracujc na udzie, najlepiej uklkn na jednym kolanie. Do spoczywajca" ley bardzo ostronie na dolnej czci hara pacjenta, druga wdruje wzdu meridianu w d do kolana. I znowu najpierw wykonujemy zabieg kbem doni, potem kciukiem.
Zabieg na meridianie odka w pozycji na plecach

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: Na dolnym brze-

gu oczodou, pod renic, kiedy patrzymy wprost przed siebie. SZYJA: Na wysokoci krtani, bocznie od ttnicy szyjnej (punkt nr 9). SKRO: TU poniej nasady wosw, pionowo nad ktem uchwy (punkt nr 8).
KLATKA PIERSIOWA: Mniej wicej 4 sze-

rokoci kciuka w bok od linii rodkowej ciaa. BRZUCH: 2 szerokoci kciuka w bok od linii rodkowej. UDO: Bocznie w stosunku do linii rodkowej, na zewntrznym brzegu minia czterogowego uda (M. quadriceps femoris). PODUDZIE: 1 szeroko palca bocznie 44 od przedniej karawdzi piszczeli, na wysokoci miejsca, gdzie piszczel rozszerza si w gow koci piszczelowej, kiedy przesuwamy palcem od dou do gry (punkt nr 36). PUNKT KOCOWY: W zewntrznym kcie paznokcia 2 palca (punkt nr 45).

100

Shiatsu

Meridian ledziony

101

Aby mc pracowa na podudziu, musisz odsun si nieco bardziej w stron stp pacjenta, tak aby twoje hord znalazo si na ich wysokoci. Do spoczywajca" ley teraz na meridianie odka na udzie, druga poda z biegiem tego meridianu najpierw wzdu minia tu obok piszczeli a do stawu skokowego, a nastpnie po grzbiecie stopy a do zewntrznego brzegu 2 palca. W pozycji bocznej lub na brzuchu nie da si tak dobrze masowa tego meridianu.

Partner jin meridianu odka

Meridian ledziony
Zabieg na meridianie ledziony w pozycji na plecach

Wane punkty na meridianie odka

(mona je wczy do zabiegu na tym meridianie)

Nr 3 - Pionowo pod rednic, kiedy patrzymy prosto przed siebie, na wysokoci nozdrzy. Nr 8 - Na grnej krawdzi skroni, p szerokoci kciuka za nasad wosw. Nr 16 - Nad brodawk sutkow, midzy 2 a 3 ebrem wyczuwalnym poniej obojczyka (3 przestrze midzyebrowa). Nr 25 - 2 szerokoci kciuka obok ppka, na skraju minia prostego brzucha
(M. rectus abdominis).

Znaczenie energii ledziony


ledziona (wymieniana czsto w parze z trzustk) pozyskuje energi z poywienia. Dotyczy to zarwno poywienia fizycznego, jak i duchowego i umysowego. Na paszczynie fizycznej odpowiada to mniej wicej zachodniemu rozumieniu funkcji linianek i trzustki. ledziona utrzymuje w ryzach pyny ciaa oraz stabilizuje pooenie narzdw wewntrznych. Ma te zwizek z cyklem hormonalnym kobiety, rzdzi ukadem odpornociowym i w szczeglny sposb wie si z myleniem.

Nr 36 - Na podudziu, pod gow koci piszczelowej, zgodnie z opisem. Nr 44 - Midzy 2 a 3 koci rdstopia, p szerokoci kciuka powyej krawdzi bony midzypalcowej".

102

Shiatsu

Meridian ledziony

103

Przy zaburzeniach energii ledziony moemy cierpie na przykad na niestrawnod, dolegliwoci odkowe lub sucho w ustach. U kobiet moe si to wyraa problemami cyklu menstruacyjnego lub opuszczeniem macicy. Inne moliwe objawy to nadwaga albo niedowaga, skonno do krwiakw, dolegliwoci staww kolanowych, zmczenie i trudna do pokonania ospao, albo te zbytnie pochonicie mylami".

MERIDIAN LEDZIONY

Przebieg meridianu ledziony


Z punktu wyjciowego na duym palcu stopy meridian ledziony biegnie wzdu wewntrznego brzegu stopy przez kostk na wewntrzn powierzchni podudzia. Tutaj odnajdziecie go w brudzie przy wewntrznej krawdzi piszczeli. Na udzie biegnie lekko wygit lini od wewntrznej krawdzi rzepki do pachwiny. Przez brzuch i klatk piersiow poda dalej szerokim ukiem a do miejsca tu pod punktem nr 1 meridianu Puc, a nastpnie ukiem do punktu kocowego pod pach.

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: Wewntrzny (przy

rodkowy) kt paznokcia wielkiego palca stopy.


STAW SKOKOWY: W zagbieniu tu

pod kostk po wewntrznej stronie stopy (punkt nr 4). KOLANO: Na dolnej krawdzi gowy koci piszczelowej - czyli czci piszczeli rozszerzajcej si pod kolanem (punkt nr 9). PACHWINA: 2 szerokoci kciuka powyej pachwiny, 4 szerokoci kciuka w bok od linii rodkowej podbrzurza (punkt nr 13).
KLATKA PIERSIOWA: W przestrzeni mi-

Zabieg na meridianie ledziony


Najdogodniejsza pozycja zabiegowa to w tym przypadku pozycja na plecach. Poniewa zaczynasz od nogi pacjenta, u j tak, aby podeszwa stopy przylegaa do drugiej nogi duym palcem na wysokoci kostki po wewntrznej stronie. Pewnie sam widzisz, e w ten sposb odwracamy do gry wewntrzn powierzchni nogi, przez co meridian staje si atwo dostpny. Poza tym przy takiej pozycji nogi osigamy rozcignicie okolicy pachwinowej, a co za tym idzie dobr stymulacj wstp-

dzyebrowej pod punktem nr 1 meridianu Puc (punkt nr 20).


PUNKT KOCOWY: Pod pach, midzy

6 a 7 ebrem (punkt nr 21).

104

Shiatsu

Meridian ledziony

105

n energii ledziony. Mona ewentualnie podeprze kolano pacjenta poduszk. Na pocztek uklknij przed podudziem pacjenta i wykonaj masa meridianu na tym odcinku, najpierw kbem doni, potem kciukiem. Do spoczywajca" ley przy tym na meridianie ledziony (zawsze zwracaj uwag, aby do spoczywajca" i do wdrujca" zachowyway ze sob dobry kontakt, a wic by nie byy od siebie zbytnio oddalone). Aby pracowa na udzie, przesu si bliej. Twoja do spoczywajca" ley teraz na dolnej czci hara pacjenta, druga do poda wzdu meridianu do pachwiny. Zwr uwag, eby nie odej zbyt daleko na wewntrzn stron uda. W celu wykonania Shiatsu meridianu na odcinku tuowiowym usid na pitach obok pacjenta i podaj
Zabieg na meridianie ledziony w pozycji na plecach

za ukowat lini meridianu krawdziami doni. Uwaga: linia meridianu biegnie zewntrznie w stosunku do brodawek sutkowych!

Wane punkty na meridianie ledziony


(mona je wczy do zabiegu) Nr 6 - 4 palce powyej kostki po stronie wewntrznej, w brudzie tu obok wewntrznej krawdzi piszczeli. Nie uciska w przypadku kobiet ciarnych. Nr 9 - Na dolnej krawdzi gowy koci piszczelowej, na przedueniu bruzdy obok wewntrznej strony piszczeli. Nr 10 - Na brzucu minia obszernego przyrodkowego (M. vastus medialis), 2 szerokoci kciuka powyej wewntrznej krawdzi rzepki. Nr 13 - Tu powyej pachwiny, tak jak opisano.

106

Shiatsu

Meridian Serca

107

Partner jin meridianu Jelita Cienkiego Te dwa meridiany to pierwsze meridiany ywiou Ognia. Pniej poznacie dwa dalsze.

Meridian Serca

Znaczenie energii serca


Serce to siedziba ducha, najwyszej - intuicyjnej - inteligencji. W klasycznych tekstach czsto porwnywane jest z osob krla, ktry w sposb wiaty i wyrozumiay rzdzi swymi poddanymi. Energia serca zapewnia harmoni wspgrania energii rnych meridianw, zwaszcza harmoni naszej duszy i naszych uczu. Daje nam wewntrzny spokj i jasno ducha. Wie si te z picioma zmysami i dziaaniami umysowymi. Brak rwnowagi energii serca moe si przejawia na przykad niepokojem wewntrznym, nerwowoci, wyczerpaniem psychicznym albo zaburzeniami snu, trudnociami z mwieniem, uciskiem w piersi, skurczem narzdw jamy brzusznej. Innym objawem moe te by czste cierpnicie maego palca.

Przebieg meridianu Serca


Poczynajc od punktu wyjciowego pod pach meridian Serca biegnie po wewntrznej powierzchni rki po stronie maego palca. Poczynajc od nadgarstka, biegnie kbem maego palca, a potem po wewntrznej stronie maego palca.

Zabieg na meridianie Serca w pozycji na plecach

Zabieg na meridianie Serca


Najprostsza wersja zabiegu to taka, kiedy pacjent ley na plecach. Odchylasz rk pacjenta do tyu, tak aby przedrami leao powyej gowy. W razie potrzeby mona podeprze okie poduszk. Jak si przekonasz,

108

Shiatsu

Meridian Serca

109 Zabieg na meridianie Serca w pozycji na plecach

MERIDIAN SERCA

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: Porodku dou pa-

chowego. OKIE: W maym zagbieniu po wewntrznej stronie kostki przyrodkowej okcia (punkt nr 3).
NADGARSTEK: Na koci

grochowatej (jedna z 8 koci nadgarstka), u nasady cigna (punkt nr 7).


PUNKT KOCOWY:

Na wewntrznym kcie paznokcia maego palca (punkt nr 9).

w ten sposb uzyskuje si atwiejszy dostp do meridianu. Do spoczywajca" ley na dole pachowym, zapewniajc przepyw energii przez staw barkowy. Do wdrujca" masuje najpierw kbem doni, potem kciukiem. Na grnej czci rki naley zachowa szczegln ostrono, poniewa meridian Serca jest tutaj szczeglnie wraliwy.

110

Shiatsu

Meridian Serca

111

Meridian Serca bardzo dobrze da si te masowa w pozycji bocznej. W tym celu wycigasz rk pacjenta w gr nad jego gow, tak by otworzy pach. Do trzymajca rk pacjenta jest zarazem doni spoczywajc". Drug doni podaj za biegiem meridianu Serca od pachy do maego palca.
Zabieg na meridianie Serca w pozycji bocznej

Wane punkty na meridianie Serca


(mona je wczy do zabiegu) Nr 3 - Na okciu po stronie maego palca, tak jak opisano. Nr 7 - Na nadgarstku, tak jak opisano. Nr 9 - Punkt kocowy, tak jak opisano.

112

Shiatsu

Meridian Jelita Cienkiego

113

Meridian Jelita Cienkiego


Partner jang meridianu Serca
Zabieg na meridianie Jelita Cienkiego w pozycji bocznej

Znaczenie energii jelita cienkiego


Zadanie energii jelita cienkiego polega na tym, by oddzieli czyste od nieczystego. To znaczy, przeprowadzi rozrnienie docierajcych do nas z otoczenia wrae pod ktem tego, czy ich potrzebujemy, czy te moe s niepotrzebne, a nawet szkodliwe. Aby mc spoytkowa uyteczn cz poywienia (zarwno tego fizycznego, jak i psychicznego), musimy je najpierw wczy do swego ciaa, uczyni z niego nierozczn cz nas. O to te dba energia jelita cienkiego. Poza tym chroni ona energi serca, najwyraniej wida to w sytuacjach nagego obcienia. Wskazwk, e doszo do zaburzenia energii jelita cienkiego, mog by np. zaburzenia trawienia i schorzenia jelit, anemia, zaburzenia suchu i trudnoci w rozumieniu, problemy z karkiem oraz dolegliwoci barku i okci.

Przebieg meridianu Jelita Cienkiego


Od punktu wyjciowego na maym palcu energia jelita cienkiego pynie wzdu koci okciowej, nastpnie bruzd midzy wyrostkiem okciowym (olecranon) i przyrodkow kostk okcia (epicondylus ulnaris). Na tylnej czci rki meridian przebiega po brzucu minia trjgowego po stronie maego palca. Poczynajc od tylnej powierzchni pachy, biegnie ukonie przez kark w zagbieniu za ktem uchwy a do twarzy, a tam przez ko jarzmow a do skrawka ucha (tragus).

114

Shiatsu

Meridian Jelita Cienkiego

115

MERIDIAN JELITA CIENKIEGO


Opis hasowy: Meridian jang rki, biegnie od doni do gowy po stronie maego palca tyln stron rki.

Zabieg na meridianie Jelita Cienkiego


W celu przeprowadzenia zabiegu na meridianie Jelita Cienkiego odwr gow pacjenta od siebie i prze jego wycignit w gr rk przez skro. Twoja do spoczywajca" ley na tylnej cianie pachy, zapewniajc przepyw energii jelita cienkiego przez bark. W tej pozycji wykonuj masa od doni do barku.
Zabieg na meridianie Jelita Cienkiego w pozycji na plecach

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY:

W zewntrznym kcie paznokcia maego palca.


NADGARSTEK:

Na zewntrznej powierzchni nadgarstka (punkt nr 5). OKIE: W brudzie midzy wyrostkiem okciowym i przyrodkow kostk okcia (punkt nr 8). BARK: O dobr szeroko kciuka powyej tylnej krawdzi pachy (pukt nr 9). PUNKT KOCOWY: Przed skrawkiem ucha w zagbieniu, ktre tam powstaje, gdy otwieramy usta (punkt nr 19).

Pozostay odcinek meridianu, poczynajc od barku, a na uchu koczc, atwiej masowa w pozycji bocznej.

116

Shiatsu

Meridian Jelita Cienkiego

117

Zabieg na meridianie Jelita Cienkiego w pozycji bocznej

Do zabiegu na tym meridianie doskonale nadaje si te pozycja na brzuchu. W tym przypadku siedzisz od strony gowy pacjenta, podczas gdy jego rka ley na podou pod lekkim ktem w stosunku do ciaa. Do spoczywajca" trzyma bark, druga natomiast pracuje na meridianie a do barku. Przy drugim odcinku donie zamieniaj si rolami. Nie zmieniajc pozycji moesz poda wzdu meridianu przez bark i kark a do gowy.

Wane punkty na meridianie Jelita Cienkiego


(mona je wcza do zabiegu) Nr 3 - Na krawdzi doni, przy kocu fady, ktra powstaje, gdy zaciskamy do w pi. Nr 11 - Porodku opatki. Nr 14 - Nieco powyej grnego kta opatki. Najczciej wyczuwa si tam zesztywniay splot mini - to dwigacz opatki (levator scapulae). W pozycji bocznej najlepiej prze rk pacjenta przez jego gow. I znowu do spoczywajca" blokuje rk pacjenta w takiej pozycji, podczas gdy druga do wykonuje Shiatsu na meridianie a do barku. Nastpnie usid na pitach za plecami pacjenta i signij doni pod jego pach, aby pooy j od przodu na jego barku. Doni wdrujc" moesz wwczas dosign meridianu Jelita Cienkiego a do jego punktu kocowego przy skrawku ucha. Pracuj pocztkowo kbem doni, a na ostatnim odcinku kciukiem.

118

Shiatsu

Meridian Pcherza Moczowego 119

Partner jang meridianu Nerek


Zabieg na meridianie Pcherza Moczowego w pozycji na brzuchu

Meridian Pcherza Moczowego

Znaczenie energii pcherza moczowego


Energia pcherza moczowego jest w naszym ciele skierowana na tyln powierzchni ciaa i jej kanay odnajdziemy gwnie na plecach oraz na tylnej powierzchni ng (tam, gdzie znajduje si sam meridian). Daje nam ona zdolno wydalania z moczem substancji toksycznych i przemiany materii, wsppracujc cile z energi nerek. Zawiaduje dzienn dawk energii, dostarczan nam przez nerki. W ten sposb daje nam zdolno energicznego i zdecydowanego dziaania. W przekadzie na wspczesne pojcia zachodnie mona powiedzie, e energia pcherza moczowego kieruje ukadem hormonalnym. Zaburzenia przepywu energii pcherza moczowego mog wywoa dolegliwoci takie jak przewleka nerwica pcherza moczowego, zapalenie gruczou krokowego, dolegliwoci krgosupowe, ble plecw, a zwaszcza krzya. Inne przykady to brak siy, wyczerpanie, nadmierna nieufno oraz paranoja.

Przebieg meridianu Pcherza Moczowego


Meridian zaczyna si na twarzy w wewntrznym kciku oka, nastpnie przebiega w odlegoci ok. 1 szerokoci kciuka w bok od linii rodkowej gowy przez gow i kark, dalej w d plecw w odlegoci ok. 1 szerokoci kciuka w bok od linii krgosupa. Na plecach meridian Pcherza Moczowego ma te drugi kana, ktry biegnie rwnolegle do pierwszego w odlegoci ok. 3 szerokoci kciuka w bok od linii kr-

120

Shiatsu gosupa. Obydwa meridiany biegn rwnolegle przez poladek oraz tyln powierzchni uda i cz si w dole podkolanowym. Od tego miejsca jest ju znowu jeden meridian, ktry biegnie tyln powierzchni ydki, nastpnie pomidzy cignem Achillesa a zewntrzn kostk stopy do jej bocznej krawdzi i wreszcie do zewntrznej powierzchni maego palca.

Meridian Pcherza Moczowego MERIDIAN PCHERZA MOCZOWEGO Opis hasowy: Meridian jang nogi i plecw; biegnie grzbietow stron ciaa od gowy do stopy. Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu GOWA: Punkt wyjciowy w wewntrznym kciku oka. KARK: Nieco ponad 1 szeroko kciuka w bok od linii rodkowej, tam gdzie znajduje si przyczep minia prostownika grzbietu (punkt nr 10). PLECY: Pierwszy meridian Pcherza Moczowego biegnie w oglegoci mniej wicej 1,5 szerokoci kciuka, drugi 3 szerokoci kciuka od linii krgosupa. POLADEK: KO krzyowa stanowi niejako zbiornik energii pcherza moczowego. UDO: Porodku tylnej czci uda, 8 szerokoci palcw (dwie szerokoci doni) poniej bruzdy poladkowej (punkt nr 37).

121

Zabieg na meridianie Pcherza Moczowego


Najkorzystniejsz pozycj do Shiatsu meridianu Pcherza Moczowego jest oczywicie pozycja na brzuchu. Niemniej jednak do odcinkw meridianu na gowie i karku czsto atwiej dotrze w pozycji na plecach. Zacznij zabieg od strony gowy. Do spoczywajca" trzyma kark i potylic pacjenta, rejestrujc wszystkie

DL PODKOLANOWY: Porodku dou podkolanowego (punkt nr 40). STAW SKOKOWY: Dokadnie w miejscu midzy cignem Achillesa a zewntrzn kostk stopy (punkt nr 60). PUNKT KOCOWY: Na zewntrznym kcie paznokcia maego palca stopy (punkt nr 67). Nie wolno uciska tego punktu u kobiet ciarnych.

122 Meridian Pcherza Moczowego w grnej czci plecw masuje si najlepiej od strony gowy.

Shiatsu

Meridian Pcherza Moczowego

123

jest tutaj szczeglnie mocno wyeksponowana. Zasady masau plecw poznalicie ju w jednym z poprzednich rozdziaw, teraz moecie je zastosowa. Zabieg na meridianie w jego przebiegu na miednicy jest szczeglnie cenny. W tym celu uklknij na jednym kolanie obok biodra pacjenta, przenie ciar ciaa do przodu i uciskaj obydwoma kciukami pionowo do powierzchni (tzn. z lekkim pochyleniem w stron stp, poniewa ko krzyowa jest ustawiona pod pewnym ktem). Masuj ko krzyow w ten sposb wzdu czterech zbiegajcych si nieco niej linii. Pacjent na pewno potwierdzi, e zabieg ten ma dobroczynne dziaanie.

Zabieg na meridianie Pcherza Moczowego w pozycji na brzuchu

zmiany, jakie zachodz w tej okolicy podczas zabiegu. Druga do przesuwa si wzdu meridianu Pcherza Moczowego, poczynajc od barku a do dolnej jednej trzeciej opatki. Pocztkowo wykonuj masa kbem doni, nastpnie kciukiem. Teraz wykonaj masa pierwszego i drugiego meridianu Pcherza Moczowego, sigajc od boku. Do spoczywajc" umie na koci krzyowej. Jak ju wspomniano, obecno energii pcherza moczowego

124

Shiatsu

Meridian Pcherza Moczowego

125

W celu wykonania zabiegu na odcinku meridianu przebiegajcym na nodze uklknij obok uda pacjenta z doni spoczywajc" uoon na koci krzyowej. I tutaj konsekwentnie uywaj swojego ciaru, tak jak wypraktykowae na plecach. Zobaczysz, e przy odpowiednim rozlunieniu moesz wnikn bardzo gboko w meridian na udzie. W dole podkolanowym naley pracowa bardzo zredukowanym ciarem, maj to by niemal tylko dotknicia. Na podudziu wyglda to troch inaczej. Najpierw uklknij nieco bliej stp pacjenta przy jego podudziu,
Zabieg na meridianie Pcherza Moczowego w pozycji bocznej

do spoczywajca" przenie z koci krzyowej na udo. ydka jest bardzo wraliwa, dlatego musisz j masowa bardzo ostronie i uciska ze szczegln uwag. Jednak nie pozostawaj na samej powierzchni, poniewa mimo swej wraliwoci ydka lubi gbokie dotknicia. Przemieszczaj si wzdu meridianu a do jego punktu kocowego na maym palcu. Take w pozycji bocznej moesz sobie zapewni dobry dostp do meridianu Pcherza Moczowego. W tym celu usid na pitach z moliwie szeroko rozstawionymi udami, tu przy plecach pacjenta. Do spoczywajca" ley na bocznej powierzchni klatki piersiowej. Wykonujc shiatsu pierwszego i drugiego meridianu, wesprzyj si caym ciaem.

Wane punkty meridianu Pcherza Moczowego


Nr 10 - Na karku, tak jak opisano. Nr 13-38 - Wszystkie punkty pierwszego i drugiego meridianu na plecach i koci krzyowej (tzw. punkty Y; po chisku: szu), z ktrych kady reprezentuje jedn z 12 energii meridianw. Nr 37 - Porodku tylnej strony uda. Nr 40 - W dole podkolanowym, tak jak opisano. Nr 57 - Mniej wicej porodku ydki, tam gdzie obydwa brzuce minia ydki przechodz w cigno Achillesa. Nr 60 - Na stawie skokowym, tak jak opisano. Nr 62 - P szerokoci palca poniej zewntrznej kostki stopy. Nr 67 - Punkt kocowy meridianu Pcherza Moczowego.

126

Shiatsu

Meridian Nerek

127

Partner jin meridianu Pcherza Moczowego


Zabieg na meridianie Nerek w pozycji na plecach

Meridian Nerek

oznacza to przede wszystkim dostateczn ilo snu i wypoczynku - moemy codziennie odwiea jej zapas. Prowadzc odbiegajcy od naturalnego tryb ycia szkodzimy jej. Energia nerek daje nam zdolno znoszenia kadego rodzaju stresu. Na niej opiera si te potencja seksualna i podno. Ponadto odpowiada ona za oczyszczanie z toksyn krwi i caego organizmu. Przy zaburzeniu rwnowagi tej energii (na przykad wskutek niedostatecznej iloci snu, przepracowanie, nadmiar bodcw czy dugotrwae nieodpowiednie ywienie, ale take inne czynniki) moemy si skary na lodowate stopy albo ble w dole plecw, dajce wraenie, jakbymy si tam mieli zaraz zama. U innych z kolei moe si to objawia oziboci seksualn, impotenq czy bezpodnoci. Moemy si te czu bardzo zmczeni lub popa w stan cikiego wyczerpania psychicznego czy fizycznego. Przedwczesne siwienie wosw, zaburzenia suchu i popsute zby take mog by tego objawami.

Przebieg meridianu Nerek Znaczenie energii nerek


Nerki s nonikami energii podstawowej, czy inaczej energii rezerw. Ta energia ley u podstaw wszystkich naszych dziaa fizycznych, umysowych i duchowych, na niej opiera si cae nasze istnienie. W tradycyjnych wyobraeniach Dalekiego Wschodu energi t (zwan take esencj witaln) otrzymujemy jako energi przedurodzeniow od naszych rodzicw i dziadkw w momencie narodzin. Przy zrwnowaonym trybie ycia - w naszych warunkach spoecznych Od punktu wyjciowego na podeszwie stopy meridian biegnie przez wysklepienie stopy za przyrodkow kostk stopy, nastpnie przez wewntrzn stron ydki ku grze do wewntrznej krawdzi dou podkolanowego. Std moe wybra dwojak drog. Jedna odpowiada schematom znanym z ksiek do akupunktury i biegnie wewntrzn stron uda za grup znajdujcych si tam mini (zwanych przywodzicielami).

128

Shiatsu

Meridian Nerek

129

Druga droga zostaa opisana przez Masunag i odpowiada mniej wicej przebiegowi klasycznego drugiego meridianu Pcherza Moczowego". Ta droga skrca w dole podkolanowym na zewntrz i biegnie tyln stron uda rwnolegle do poprzedniego meridianu Pcherza Moczowego a do poladka, gdzie przechodzi tu obok koci krzyowej. Niezalenie od tego, ktr drog podymy, obydwa kanay wchodz potem w gb miednicy i wychodz na powierzchni z drugiej strony tuowia tu nad koci onow. Meridian biegnie potem przez brzuch i klatk piersiow ku grze i koczy si przy dolnej krawdzi obojczyka.

MERIDIAN NEREK
Opis hasowy: Meridian jin na nodze - biegnie od stopy do koci onowej; biegnie po wewntrznej powierzchni nogi.

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: Na linii

Zabieg na meridianie Nerek


Najatwiej pracowa na meridianie Nerek w pozycji na brzuchu. Na udzie naley wykonywa Shiatsu na linii wyznaczonej przez Masunag. Nie zapominaj, e ydka jest najczciej do wraliwa, tote zagbiaj si w ni ze szczegln ostronoci. Wtedy moliwe jest wykonywanie zabiegu nawet na duej gbokoci. Do tego zreszt zmierzamy, poniewa ten meridian jest pooony dosy gboko. Pozycja na plecach daje ci moliwo dotarcia do meridianu na udzie w przebiegu klasycznym (odpowiadajcym schematom z ksiek do akupunktury). W celu wykonania Shiatsu podudzia u nog pacjenta w ten sposb, aby podeszwa jego stopy zbliya si do uda drugiej nogi. Kolano odchyli si wwczas w bok i moe si oprze o twoje udo - jeli potrzebne jest podparcie. Twoja do spoczywajca" ley na dolnej czci hara pacjenta. Czsto bdziesz musia pochyli si do

rodkowej podeszwy stopy, na przejcu od przedniej do rodkowej jednej trzeciej (nieco przed punktem nerek znanym z refleksoterapii stp).
STAW SKOKOWY: Midzy kostk

przyrodkow a cignem Achillesa (punkt nr 3).


STAW KOLANOWY: Na wewntrz-

nym brzegu dou podkolanowego (punkt nr 10). BRZUCH: 1/2 szerokoci kciuka w bok od linii rodkowej ciaa.
KLATKA PIERSIOWA: 2 szerokoci

kciuka w bok od linii rodkowej.


PUNKT KOCOWY: Przy dolnej kra-

wdzi obojczyka, 2 szerokoci kciuka od linii rodkowej ciaa (punkt nr 27).

130

Shiatsu

Meridian Nerek

131

przodu, aby doni wdrujc" mc pracowa pionowo do powierzchni podudzia. W pozycji na brzuchu przesuwaj si wzdu linii meridianu bocznymi krawdziami doni. Na klatce piersiowej bardzo cenn technik jest ucisk kciukiem na ebra lub przestrzenie midzyebrowe. Do zabiegu na udzie zmie swoj pozycj. Uklknij obok pacjenta i podtrzymuj jego kolano wysoko w grze z lekkim odchyleniem w bok. Wskutek tego rozcignicia wewntrznej powierzchni uda linia meridianu bdzie atwiej dostpna dla twoich doni. Pracuj kciukiem, przesuwajc si od wewntrznego brzegu dou podkolanowego ku grze.

Na meridianie Nerek mona pracowa take w pozycji bocznej. Wykorzystuje si wwczas lini na udzie o przebiegu klasycznym. Uklknij za nog pacjenta lec bezporednio na podou. Przesuwajc si wzdu meridianu od podeszwy stopy przez staw skokowy, podudzie do kolana, trzymaj do spoczywajc" na odcinku meridianu powyej kolana. Przy masau uda po j na poladku. Natomiast odcinki meridianu Nerek biegnce na brzuchu i klatce piersiowej najlepiej jest poddawa Shiatsu w pozycji na plecach.

Zabieg na meridianie Nerek w pozycji bocznej

Zabieg na meridianie Nerek w pozycji na plecach

132

Shiatsu

Meridian Osierdzia

133

Wane punkty na meridianie Nerek


(mona je wczy do zabiegu) Nr 1 - Punkt wyjciowy, tak jak opisano. Nr 3 - Na stawie skokowym, tak jak opisano. Nr 6 - 1 szeroko kciuka pod przyrodkow kostk na wewntrznej stronie stopy. Nr 7 - 2 szerokoci kciuka powyej punktu nr 3, mniej wicej na rodku midzy wewntrzn krawdzi piszczeli a cignem Achillesa. Nr 10 - Na wewntrznej krawdzi dou podkolanowego.

Partner jin meridianu Potrjnego Ogrzewacza Opiszemy teraz kolejne dwa meridiany i ich energie, nalece do Przemiany Ognia: meridian Osierdzia oraz meridian Potrjnego Ogrzewacza. Meridian Osierdzia jest te znany pod innymi nazwami, takimi jak meridian Serca i Ukadu Krenia, meridian Ukadu Krenia i Seksualnoci czy te Zarzdca Serca.
Zabieg na meridianie Osierdzia w pozycji na plecach

Meridian Osierdzia

134

Shiatsu

Meridian Osierdzia

135

Znaczenie energii osierdzia


Osierdzie niby mocny worek (std te nazwa worek osierdziowy") okrywa nasze bezustannie bijce serce. To trafna nazwa, poniewa najwaniejszym zadaniem energii osierdzia jest ochrona energii serca. I tak jak worek osierdziowy cile przylega do serca, energia osierdzia najczciej funkcjonuje w podobnej sytuacji energetycznej co energia serca. Take pozostae funkcje tej energii s zblione do funkcji energii serca. I tak na przykad energia osierdzia zapewnia funkcjonowanie ukadu krenia, a wic ukrwienie i cinienie krwi. Daje nam zdolno zachowania spokoju w chwilach zdenerwowania i zawsze nam towarzyszy, gdy co sprawia nam wielk rado. Oznakami zaburzenia energii osierdzia mog by: ble w klatce piersiowej, palpitacja serca, zaburzenia ukrwienia koczyn grnych i dolnych, zbyt wysokie lub zbyt niskie cinienie. Podobnie objawami osabienia aspektu osierdzia w naszej osobowoci mog by wewntrzny niepokj i nerwowo, ozibo seksualna czy niemono odczuwania prawdziwej radoci.

MERIDIAN OSIERDZIA
Opis hasowy: Meridian jin rki - biegnie od klatki piersiowej do doni; biegnie po wewntrznej powierzchni rki, wzdu linii rodkowej.

Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu


PUNKT WYJCIOWY: 1 szeroko kciuka w bok od brodawki sutkowej, midzy 4 a 5 ebrem. BARK: 1 szeroko palca powyej przedniego brzegu pachy. OKIE: W zgiciu okciowym, w zagbieniu cigna bicepsu od strony maego palca (punkt nr 3). NADGARSTEK: Porodku wewntrznej powierzchni doni (punkt nr 7). PUNKT KONCOWY: Na czubku palca rodkowego (punkt nr 9).

Przebieg meridianu Osierdzia


Od punktu wyjciowego na tuowiu tu obok brodawki sutkowej meridian Osierdzia biegnie ku grze, przechodzc przez przedni brzeg pachy, nastpnie poda wzdu linii rodkowej wewntrznej powierzchni rki, przez biceps, a na przedramieniu wzdu linii czcej punty orientacyjne na okciu i nadgarstku. Dalszy bieg meridianu to linia prosta przez wewntrzn cz doni a do czubka palca rodkowego.

136 Zabieg na meridianie Osierdzia w pozycji na plecach

Shiatsu

Meridian Osierdzia

137

Bardzo ciekawe moliwoci pracy daje pozycja boczna. W tym celu usid na pitach przy plecach pacjenta. Po rotacji w stawie barkowym po rk pacjenta wewntrzn stron ku grze na swoim udzie. Twoja do spoczywajca" bdzie najczciej obejmowaa do pacjenta, ustawiajc rk w rozcignitej pozycji umoliwiajcej prac na meridianie Osierdzia. Jeli niedostateczna ruchomo stawu barkowego uniemoliwia t pozycj, skorzystaj z nastpujcej techniki dla pozycji bocznej: uklknij tu za pacjentem, tak aby twoje kolana miay kontakt z jego plecami. Obiema domi ujmij rk pacjenta - jedn doni za rami, drug za nadgarstek - wyprostuj j w gr i trzymaj blisko ciaa. Za kadym razem, kiedy koce twoich palcw zagbi si w meridianie, odchyl si w kolanach do tyu. Takie rozcignicie wewntrznej powierzchni rki zapewni doskona stymulacj meridianu Osierdzia.
Zabieg na meridianie Osierdzia w pozycji bocznej

Zabieg na meridianie Osierdzia


Jeli zamierzasz wykonywa shiatsu tego meridianu w pozycji na plecach, u rk pacjenta pod ktem 90 stopni do ciaa. Wewntrzna powierzchnia rki i doni, po ktrych biegnie ten meridian, zwrcona jest w gr. Do spoczywajca" ley na barku i zapewnia przepyw energii przez ten niezwykle wany staw. Doni wdrujc" podaj wzdu meridianu za pomoc kbu doni i kciuka dokadnie tak samo, jak poznae to przy okazji innych meridianw.

138

Shiatsu

Meridian Potrjnego Ogrzewacza

139

Partner jang meridianu Osierdzia

Meridian Potrjnego Ogrzewacza


Zabieg na meridianie Potrjnego Ogrzewacza

Meridian Osierdzia mona masowa w pozycji bocznej take w ten sposb.

Wane punkty na meridianie Osierdzia


(mona je wczy do zabiegu) Nr 6 - 2 szerokoci kciuka powyej fadu na zgiciu nadgarstka, midzy dwoma wyranie widocznymi cignami. Nr 8 - Dokadnie w rodku wewntrznej powierzchni doni.

Znaczenie energii Potrjnego Ogrzewacza


W przeciwiestwie do 11 pozostaych gwnych meridianw, Potrjny Ogrzewacz nie wie si z adnym uznanym przez zachodni anatomi i fizjologi narzdem. Niemniej jednak w dalekowschodnim sposobie

140

Shiatsu

Meridian Potrjnego Ogrzewacza

141

patrzenia na czowieka traktowany jest on jako taki sam narzd jak na przykad wtroba czy serce i uznawany za bardzo wany. Wedle wyobrae tradycyjnej medycyny dalekowschodniej, w ciele znajduj si trzy komory spalania, czyli wewntrzne rda energii yciowej. Odpowiadaj one mniej wicej trzem jamom ciaa: klatce piersiowej, jamie brzusznej oraz miednicy. Teraz ju chyba wiadomo, skd wzia si nazwa Potrjny Ogrzewacz. Grna komora spalania, odpowiadajca klatce piersiowej, zapewnia nam energi z oddychania. W sposb szczeglny wie si ona z energi puc i serca. W jamie brzusznej zdobywamy energi dziki poywieniu. Ta rodkowa komora spalania odpowiada przede wszystkim za energi ledziony i odka. Przestrze miednicy, czyli dolna komora spalania, odpowiada za energi nerek, ktrych ogie" ogrzewa ciao i utrzymuje je przy yciu. Potrjny Ogrzewacz reguluje wspdziaanie tych trzech komr spalania. Wyjania to jego ogromne znaczenie dla wszystkich procesw yciowych. Harmonijne wspdziaanie trzech komr jest take warunkiem naszej odpornoci fizycznej i psychicznej.

Zaburzenia Potrjnego Ogrzewacza mog wyrazi si zaburzeniami w funkcjonowaniu wszystkich innych meridianw i narzdw, dotyczy to zwaszcza problemw z trawieniem i oddychaniem. Niemniej jednak na nierwnowag w obrbie Potrjnego Ogrzewacza mog take wskazywa zaburzenia funkcji obronnych w sferze zarwno fizycznej, jak i psychicznej, takie jak oglne obrzmienie wzw chonnych, czste infekcje, nadmierna potrzeba poczucia bezpieczestwa czy przesadna ostrono.

Przebieg meridianu Potrjnego Ogrzewacza


Od swego punktu wyjciowego na 4 palcu meridian ten biegnie przez grzbiet doni do rodka nadgarstka. Nastpnie poda pocztkowo wzdu linii rodkowej przedramienia, by potem skierowa si jednak nieco bardziej w bok, w stron czubka okcia. Biegnie potem wzdu tylnej powierzchni rki (dokadnie w linii prostej midzy punktami orientacyjnymi na okciu i barku), przechodzi przez bark po jego tylnej stronie powyej grnej krawdzi opatki i biegnie ukosem przez kark do zagbienia za uchem. Przechodzi wok ucha mniej wicej u nasady wosw i koczy si w paskim zagbieniu przy zewntrznym kocu brwi.

Zabieg na meridianie Potrjnego Ogrzewacza


Doskona moliwo pracy na Potrjnym Ogrzewaczu daje pozycja na brzuchu. Odchyl rk pacjenta pod ktem 90 stopni od ciaa, tak aby grzbiet doni by zwrcony ku grze. Zacznij zabieg, siedzc na pitach obok pacjenta, z doni spoczywajc" wspart na jego barku.

142

Shiatsu MERIDIAN POTRJNEGO OGRZEWACZA Opis hasowy: Meridian jang rki - biegnie od doni do gowy po zewntrznej stronie rki (wzdu rodka). Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu
PUNKT WYJCIOWY: Na

Meridian Potrjnego Ogrzewacza Kiedy ju wykonasz shiatsu meridianu na odcinku do barku, przenie si od strony gowy i pracuj na odcinku biegncym przez bark i kark a do punktu kocowego na gowie. Dobre moliwoci shiatsu meridianu Potrjnego Ogrzewacza stwarzaj te pozostae dwie pozycje. W pozycji na plecach te uklknij obok pacjenta. W celu wykonania shiatsu przedramienia u rk pacjenta na jego klatce piersiowej. Zrb shiatsu na odcinku od doni do okcia, ostronie uywajc swego ciaru.

143

zewntrznym kcie paznokcia 4 palca.


NADGARSTEK: rodek

grzbietowej powierzchni nadgarstka (punkt nr 4).


OKIE: W zagbie-

niu za wyrostkiem okciowym (olecranon) (punkt nr 10). BARK: Jeli uniesiesz rk poziomo w bok, w miniu trjgowym ramienia, mniej wicej na granicy midzy przedni i tyln stron barku, powstaje zagbienie. Punkt ley tu poniej grnej krawdzi opatki, ktra staje si dachem barku" (punkt nr 14). GOWA: Zagbienie poniej ucha, zakryte przez patek ucha (punkt nr 17). PUNKT KOCOWY: W paskim zagbieniu przy zewntrznym kocu brwi (punkt nr 23). Zabieg na meridianie Potrjnego Ogrzewacza w pozycji na brzuchu

144 Zabieg na meridianie Potrjnego Ogrzewacza w pozycji na plecach

Shiatsu

Meridian Potrjnego Ogrzewacza 145

wanie rk ujmujc jednoczenie rk pacjenta w zgiciu okciowym. Teraz - najlepiej od razu kciukiem - wykonaj shiatsu wzdu odcinka meridianu biegncego od palca serdecznego po bark. Nastpnie usid przy plecach pacjenta, jedn doni uchwy jego rami od przodu i wykonaj shiatsu w sposb bardzo zbliony do tego na meridianie Jelita Cienkiego, podajc wzdu linii Potrjnego Ogrzewacza na barku, karku i gowie, a do punktu kocowego przy zewntrznym kocu brwi.

Do spoczywajca" moe lee na grnej czci rki. Kiedy dojdziesz do okcia, do spoczywajca" i do wdrujca" zamieniaj si rolami i wykonuj shiatsu po tylnej stronie grnej czci rki a po bark. W tej pozycji nie ma ju zbyt dobrego dostpu do odcinka meridianu biegncego przez bark i kark. Lepsza byaby tutaj pozycja boczna. W celu wykonania zabiegu w pozycji bocznej klknij na jednym kolanie, drug nog opierajc powyej gowy pacjenta. Na tej nodze moesz oprze si okciem, t

Zabieg na meridianie Potrjnego Ogrzewacza w pozycji bocznej

146

Shiatsu

Meridian Pcherzyka ciowego 147

Wane punkty

(mona je wczy do zabiegu)

Nr 5 - 2 szerokoci kciuka powyej nadgarstka, porodku przedramienia. Nr 14 - Na barku, tak jak opisano. Nr 15 - Tu powyej grnego wewntrznego kta opatki, mniej wicej 2 szerokoci kciuka za punktem pcherzyka ciowego nr 21.

Partner jang meridianu Wtroby

Meridian Pcherzyka ciowego


Zabieg na meridianie i k % 3 Pcherzyka ciowego w pozycji na plecach

Przegld pozycji zabiegowych rki dla poszczeglnych meridianw


Przebieg meridianw rki i sposoby wykonywania na nich zabiegu mog si wyda pocztkujcym nieco zawie. Bardzo pomocne jest utrwalenie sobie konkretnych pozycji zabiegowych. Dlatego zebraem je wszystkie na rysunku obok.
serce jelito cienkie

osierdzie

Potrjny Ogrzewacz

puca

Znaczenie energii pcherzyka ciowego


Meridian Pcherzyka ciowego biegnie po bokach naszego ciaa, jego energia skierowana jest na boki. Stanowi on narzd wykonawczy odpowiedzialny za planowanie wtroby, utrzymujc rwnowag ciaa i psychiki.

jelito grube

148

Shiatsu

Meridian Pcherzyka ciowego

149

Zygzakowaty przebieg na bocznych powierzchniach gowy i tuowia odzwierciedla energi tego meridianu, ktry zapewnia nam zdolno rozwaania oraz podejmowania szybkich i jasnych decyzji. W przypadku zaburzenia mog na przykad powsta kamienie ciowe i czowiek moe cierpie na kolki i ble pod prawym podebrzem lub w prawym ramieniu. Dalszymi objawami mog by ble migrenowe poowy gowy (meridian przebiega na bocznej powierzchni gowy), napite, bolce ramiona i problemy ze stawami biodrowymi, jak rwnie rwa kulszowa albo skrzywienie biodra ze skrceniem nogi. Moe te by nam trudno podejmowa decyzje albo bdziemy podejmowa je zbyt pochopnie.

MERIDIAN PCHERZYKA CIOWEGO


Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu

Opis hasowy: Meridian jang nogi, biegnie boczn powierzchni ciaa od gowy do stopy.

PUNKT WYJCIOWY: Przy zewntrznym kciku oka, na skraju oczodou. GOWA: W zagbieniu potylicy po zewntrznej stronie minia prostownika grzbietu, na brzegu czaszki (punkt nr 20). BARK: Na grnej czci barku na przednim skraju minia kapturowego grzbietu w poowie drogi midzy lini rodkow ciaa a skrajem barku (punkt nr 21). Tego punktu nie naley uciska w przypadku kobiet ciarnych. TUW: Midzy 7 a 8 ebrem na linii pionowej biegncej przez brodawk sutkow (punkt nr 24) oraz przed wolnym kocem 12 ebra (punkt nr 25). MIEDNICA: W zagbieniu za krtarzem wikszym (Trochanter major), po pierwszej 1/3 odlegoci midzy krtarzem wikszym a dolnym kocem koci krzyowej (punkt nr 30). UDO: Z boku, w miejsu, ktrego dotyka koniuszek palca rodkowego, kiedy stajemy na baczno z rkami na szwach spodni" (punkt nr 31). PODUDZIE: 1 szeroko palca przed i poniej gowy strzaki (punkt nr 34). STOPA: Midzy 4 a 5 koci rdstopia, tu przed miejscem, gdzie cz si one ze rdstopiem (punkt nr 41). PUNKT KOCOWY: Na zewntrznym kcie paznokcia czwartego palca stopy (punkt nr 44).

Przebieg meridianu Pcherzyka ciowego


Od punktu wyjciowego obok oka meridian trzykrotnie biegnie zygzakem po bocznej stronie gowy, docierajc do punktu w zagbieniu potylicy oraz na barku. Nastpnie cignie si przez bark i - podobnie jak wczeniej na gowie - zygzakiem po bocznej powierzchni tuowia w d a do punktu na biodrze. Stamtd biegnie po bocznej powierzchni uda i podudzia a do grzbietu stopy i czubka 4 palca.

150

Shiatsu

Meridian Pcherzyka ciowego 151

Zabieg na meridianie Pcherzyka ciowego


Najlepsza pozycja zabiegowa do masau meridianu Pcherzyka ciowego to pozycja boczna. Narzuca si ona sama, poniewa meridian ten biegnie boczn stron
Zabieg na meridianie Pcherzyka ciowego w pozycji bocznej

ciaa i w ten sposb mona wykorzysta ciar ciaa w celu wywierania nacisku. Mona teraz zastosowa techniki zabiegu w pozycji bocznej, ktre przedstawione zostay w rozdziale 8 (str. 73). W celu wykonania zabiegu na gowie i karku najlepiej usi na pitach przy plecach pacjenta. Do spoczywajca" przechodzi pod pach i chwyta od przodu bark pacjenta. Energia barku to po wikszej czci energia pcherzyka ciowego. Dlatego zacznij zabieg od pooenia drugiej doni na tylnej stronie barku, a wic na opatce, i od wykonania obiema domi rotacji barku - przy czym w rotacji powinno wzi udzia cae twoje ciao. Niech do spoczywajca" pozostanie na barku, podczas gdy druga wykona shiatsu na meridianie od gowy a do bocznej strony barku (patrz rys. na str. 74). Poniewa energia pcherzyka ciowego reprezentowana jest gwnie po bokach ciaa, bardzo efektywna technika zabiegowa polega na masau ca powierzchni doni wzdu bokw ciaa w kierunku miednicy. Do spoczywajca" ley na biodrze. Zwracaj uwag, aby wywiera nacisk tylko wasnym ciarem, a wic przez rozlunienie! Teraz postaw jedno kolano midzy nogami pacjenta, do spoczywajca" nadal ley na miednicy, drug natomiast moesz wykona zabieg wzdu meridianu na udzie. Uwaga - ten odcinek jest bardzo wraliwy, dlatego zagbiaj si w centrum tsubo ze szczegln ostronoci. Mimo duej wraliwoci tego odcinka meridian Pcherzyka ciowego bardzo lubi gbokie zabiegi. Nastpnie usid na pitach z szeroko rozwartymi udami przy podudziu pacjenta i wykonaj shiatsu od punktu tu przed grnym kocem koci strzakowej

152

Shiatsu

Meridian Pcherzyka ciowego

153

"Czyszczenie skrzydeek"

Zabieg na meridianie Pcherzyka ciowego na podudziu w pozycji bocznej

w d, przez zewntrzn kostk stopy a do 4 palca. Twoja do spoczywajca" ley przy tym na bocznej stronie uda, tu powyej kolana. A teraz jeszcze ciekawe uzupenienie opisanej wczeniej rotacji barku - technika zwana czyszczeniem skrzydeek". Wykonujc rotacj barku umie palce doni, ktra wczeniej leaa na opatce, tu poniej jej dolnej krawdzi. Kiedy do trzymajca bark od przodu przesunie go w czasie rotacji w ty, opatka sama nasunie si niejako na twoje palce. Mona je aktywnie zagbi jeszcze bardziej. W ten sposb naley wymasowa 3 do 4 punktw pod doln krawdzi opatki. Oczywicie meridian Pcherzyka ciowego mona te masowa w pozycjach na brzuchu i na plecach. Gow, bark i kark najlepiej masowa, siedzc od strony go-

wy. Tuw masuje si w ten sposb, e wywieramy nacisk obiema rozwartymi domi jednoczenie na obydwa boki tuowia. Naley to robi silnie, ale z wyczuciem. Jeli idzie o masa nogi, masz do dyspozycji nastpujce techniki: W pozycji na plecach postaw stop nogi pacjenta, ktr chcesz masowa, mniej wicej w odlegoci szerokoci doni od kolana jego drugiej nogi. Wasnym kolanem dociskaj nog pacjenta do wewntrz, doni spo-

154 Zabieg na meridianie Pcherzyka ciowego w pozycji na plecach

Shiatsu

Meridian Pcherzyka ciowego

155 Zabieg na meridianie Pcherzyka ciowego w pozycji na brzuchu

Wane punkty na meridianie Pcherzyka ciowego


czywajc" umieszczon na biodrze pacjenta wywieraj nacisk i utrzymuj rwnowag, aby zapobiec sytuacji, e wskutek nacisku noga pacjenta za bardzo odchyli si do przodu. Pracujc na udzie, po kolano na podudziu pacjenta, wykonujc zabieg na podudziu po je sobie po prostu na udzie. W pozycji na brzuchu ustaw nog pacjenta w ten sposb, aby udo tworzyo z tuowiem kt 90. Trzymajc do spoczywajc" na miednicy pacjenta moesz wykona zabieg na caym odcinku meridianu a do stopy. Wszystkie punkty orientacyjne suce do ustalenia przebiegu meridianu. Mona je uwzgldnia w czasie zabiegu.

156

Shiatsu

Meridian Wtroby

157

Meridian Wtroby
Partner jin meridianu Pcherzyka ciowego
Zabieg na meridianie Wtroby w pozycji na plecach

oraz odpornoci. Zapewnia te swobodny i rwnomierny przepyw uczu. Przy zakceniu rwnowagi aspektu wtroby naszej osobowoci mog wystpi kopoty w rodzaju zaburze widzenia, taczki, stanw zapalnych pochewek cigien oraz skurczw mini. Zakcenia takie mog si te objawi w postaci niecierpliwego, wybuchowego temperamentu albo w braku siy i w impotencji. Jeszcze inne sygnay to duchowa i fizyczna nieporadno albo te niemono tworzenia jakichkolwiek wyobrae i wizji na temat przyszoci.

Przebieg meridianu Wtroby


Od punktu wyciowego na czubku wielkiego palca stopy meridian Wtroby przebiega midzy 1 a 2 koci rdstopia przez grzbiet stopy, nastpnie po koci piszczelowej w gr podudzia na skraj dou podkolanowego. Na udzie meridian biegnie przez grup mocnych mini po wewntrznej stronie (przywodziciele) a do pachwiny. Nastpnie ukiem dociera do (swobodnego) koca 11 ebra, a stamtd znowu nieco bliej rodka ciaa do swego punktu kocowego midzy 6 a 7 ebrem.

Znaczenie energii wtroby


Energia wtroby bardzo chtnie porwnywana jest przez klasykw medycyny chiskiej z generaem. Podtrzymuje ona wewntrzny porzdek ciaa i duszy i umoliwia nam planowanie oraz jasn wiadomo tego, czego chcemy. Wtroba gromadzi krew i substancje odywcze, i dostarcza ciau wewntrznego napicia

158

Shiatsu

Meridian Wtroby

159

MERIDIAN WTROBY
Opis hasowy: Meridian jin nogi - biegnie od stopy do klatki piersiowej; biegnie po wewntrznej stronie nogi. Punkty orientacyjne dla ustalenia przebiegu
PUNKT WYJCIOWY: Zewntrzny kt

Zabieg na meridianie Wtroby


Najlepiej jest wykona masa meridianu Wtroby w pozycji na plecach. Do zabiegu na podudziu u nog pacjenta w ten sposb, aby podeszwa stopy znajdowaa si tu przy drugiej nodze. Kolano odchyli si wwczas silnie w bok. Sposb wykonywania zabiegu jest podobny do stosowanego przy meridianie Nerek w pozycji na plecach, chocia nieco atwiejszy. Zabieg na meridianie Wtroby w pozycji na plecach

paznokcia wielkiego palca stopy.


STAW SKOKOWY: 1 szeroko

kciuka od kostki przyrodkowej w zagbieniu obok cigna (punkt nr 4).


STAW KOLANOWY: Na wewntrz-

nej krawdzi dou podkolanowego, jeszcze przed znajdujcymi si tam mocnymi cignami (mini pboniastego i pcignistego) (punkt nr 8). Dla porwnania punkt nerki ley nieco bardziej w gbi dou podkolanowego. PACHWINA: Przyrodkowo w stosunku do ttnicy (punkt nr 12). BRZUCH: Przed (wolnym) kocem 11 ebra przy dolnej krawdzi klatki piersiowej, najczciej na bocznej stronie tuowia (punkt nr 13). PUNKT KOCOWY: Midzy 6 a 7 ebrem na pionowej linii przechodzcej przez brodawk sutkow (punkt nr 14).

Najpierw usid na pitach lub uklknij przy podudziu pacjenta, do spoczywajca" ley na udzie lub w miejscu, gdzie meridian przecina pachwin. Kiedy wykonasz shiatsu od stopy do kolana, doni spoczywajc" przytrzymaj kolano silnie (ale jednoczenie a-

160 Zabieg na meridianie Wtroby w pozycji bocznej

Shiatsu

Meridian Wtroby

161

dze bliszej podoa. W tej pozycji meridian jest bardzo wygodnie wyeksponowany. Naley uklkn przed nog pacjenta i w ten sposb dociera do meridianu pionowo od gry. Z tym jednak, e w tej pozycji niemoliwy jest dostp do odcinka biegncego na brzuchu.

Wane punkty na meridianie Wtroby


(mona je wczy do zabiegu) Nr 3 - Midzy 1 a 2 koci rdstopia, 2 szerokoci kciuka powyej bony midzypalcowej" midzy 1 a 2 palcem stopy. Nr 8 - Na stawie kolanowym, tak jak opisano. Nr 12 - W pachwinie, tak jak opisano.

godnie) odchylone w bok. W ten sposb grupa mini, przez ktr biegnie meridian, zostanie zwrcona ku grze i rozcignita. W tej pozycji otwieramy intymny odcinek wewntrznej strony uda. Dlatego konieczne jest, aby shiatsu na tym odcinku wykonywa ze szczeglnym wyczuciem i delikatnoci. Podaj za lini meridianu od wewntrznej powierzchni kolana w gr. Udo pacjenta moe si przy tym opiera na twoim kolanie. Aby mc pracowa w pozycji na brzuchu, usid na pitach przy biodrach pacjenta i wykonuj zabieg na meridianie za pomoc kbu doni lub jej krawdzi. Oczywicie moliwe jest te wykonywanie tego zabiegu w pozycji bocznej. Masa robi si wwczas na no-

162

Shiatsu

Wielki Meridian Centralny

163

Wielki Meridian Centralny


Na zakoczenie tego rozdziau chciabym przedstawi jeszcze dwa specjalne kanay energetyczne, ktre cznie nosz nazw Wielkiego Meridianu Centralnego. Ich wsplnym zadaniem jest poczy i zrwnoway energie 12 gwnych meridianw.

diagnostyczne punkty na przedniej stronie ciaa, z ktrych kilka ley na Kanale Poczcia). Nr 4 - 2 szerokoci kciuka powyej koci onowej, punkt bo energii jelita cienkiego. Nr 5 - 3 szerokoci kciuka powyej koci onowej, punkt bo energii Potrjnego Ogrzewacza. Nr 6 -1,5 szerokoci kciuka poniej ppka. Centrum /zora, zwane take Tan Den. Nr 12 - Na nadbrzuszu, dokadnie porodku midzy ppkiem a doln krawdzi klatki piersiowej, punkt bo energii odka. Nr 14 - 6 szerokoci kciuka powyej ppka lub tu poniej wyrostka mieczykowatego w dolnej czci mostka, punkt bo energii serca. Nr 17 - W centrum mostka, na wysokoci brodawek sutkowych, punkt bo energii osierdzia.

KANA POCZCIA
Zwany take Ren Mo (jap.) albo Wielkim Matczynym Nurtem". czy on i rwnoway energie wszystkich meridianw nalecych do jin. Ma szczeglnie istotne znaczenie dla eskich narzdw pciowych, dla podnoci oraz procesu poczcia. Wspomaga zdolno bycia spokojnym i otwartym, gotowym do przyjmowania, umoliwia osignicie spokoju duchowego.

Wane punkty
Nr 3 - 1 szeroko kciuka powyej koci onowej, punkt bo energii pcherza moczowego (punkty bo, po chisku mo, to

W celu przeprowadzenia zabiegu na Kanale Poczcia naley uciska kbem doni wzdu linii rodkowej ciaa.

164

Shiatsu

Wielki Meridian Centralny

165

Przebieg Kanau Poczcia


Biegnie na przedniej stronie tuowia wzdu linii rodkowej ciaa z dou do gry. Punktem wyjciowym jest rodek przepony miednicy przed odbytem. Koczy si w doku pod doln warg.

Wane punkty
(mona je wczy do zabiegu) Nr 4 - Midzy wyrostkami kolczystymi 2 i 3 krgu ldwiowego. Nr 12 - Midzy wyrostkami kolczystymi 3 i 4 krgu piersiowego. Nr 14 - Midzy wyrostkami kolczystymi 1 krgu piersiowego i 7 krgu szyjnego. Nr 15 - Na przejciu karku w potylic, w zagbieniu. Nr 20 - Na szczycie gowy, w punkcie przecicia linii czcej grne czubki uszu z lini rodkow ciaa. Nr 23 - Na gowie, 1 szeroko kciuka powyej nasady wosw nad czoem. Nr 26 - Midzy nosem a grn warg, na przejciu midzy grn a rodkow jedn trzeci tego odcinka.

Zabieg na Kanale Poczcia


Jak w ogle w shiatsu, warunkiem skutecznego zabiegu na Kanale Poczcia jest wasny wewntrzny spokj. Po rozlunion do na meridianie w dolnej czci hara, drug rwnie rozlunion doni przesuwajc wzdu meridianu, ze szczeglnym uwzgldnieniem punktw 12,14 i 17 albo te innych, ktre skupi twoj uwag. Pozosta przy kadym takim punkcie przez kilka oddechw. Rozkoszuj si rwnowacym wpywem, jaki wywiera ten zabieg zarwno na pacjenta, jak i na ciebie samego.

KANA RZDZCY
Zwany take Du Mo. czy i rwnoway energie wszystkich meridianw jang. Jest wany dla funkcjonowania krgosupa jak te mini i nerww oraz gwarantuje wewntrzn stabilno w sytuacjach duego obcienia.

Przebieg Kanau Rzdzcego


Kana Rzdzcy zaczyna si midzy odbytem a kocem koci ogonowej. Biegnie po stronie grzbietowej w linii rodkowej ciaa w gr do gowy. Na plecach jego punkty znajduj si midzy kolejnymi wyrostkami kol-

166

Shiatsu

Wielki Meridian Centralny 167

czystymi krgw. Biegnie od tyu przez gow i koczy si na grnej szczce punktem zakrytym przez grn warg.

Zabieg na Kanale Rzdzcym


Przy wykonywaniu zabiegu w pozycji na brzuchu uklknij na pocztek obok pacjenta. Do spoczywajc" po na jego koci krzyowej, drug przesuwaj

wzdu Kanau Rzdzcego w gr krgosupa. Pracuj na pocztku kbem doni, nastpnie kciukiem. Niech oddziauje ciar twojego rozlunionego ciaa. Moesz te, tak jak przy zabiegu na Kanale Poczcia, pooy rozlunion do spoczywajc" na koci krzyowej, a odpron drug doni przej odcinek od punktu nr 4 do punktu nr 20. Twj wasny wewntrzny spokj wspomaga rwnowace dziaanie, jakie ma ten zabieg.

Zabieg na Kanale Rzdzcym

W jaki sposb technika zamienia si w shiatsu


Caociowe podejcie do ciaa w Shiatsu
Kiedy ju poznae poszczeglne meridiany, moesz wykonywa cakiem dobrze zabiegi przy kadym meridianie, dokadnie stosujc si do podanych tutaj wskazwek. Niemniej jednak na miano shiatsu twoje dziaanie bdzie mogo zasuy dopiero wwczas, gdy poszczeglne techniki przerodz si w pynny zabieg przeprowadzony na caym ciele. Do pracy na dwch, trzech czy czterech meridianach dochodz jeszcze techniki dla doni, stp, gowy, karku, plecw, hara oraz rotacje w stawie barkowym i biodrowym. Sztuka polega na tym, eby wszystkie te skadniki poczy w tak harmonijn cao, aby pacjent odebra to jako jeden pynny caociowy zabieg. W zalenoci od wybranych meridianw oraz w zalenoci od potrzeb danej osoby kady zabieg bdzie mia inny przebieg. Wraz z wiczeniami na meridiany, ktre poznasz w nastpnym rozdziale, otrzymujesz do rki jako osoba pocztkujca bardzo cenny, chocia zarazem prosty rodek diagnostyczny. Za jego pomoc bardzo atwo mo-

10

170

Shiatsu

W jaki sposb technika zamienia si w Shiatsu

171

esz dokona wyboru meridianw, ktre chcesz wiczy (por. wskazwk na kocu rozdziau 11, str. 186). Na pocztku warto zacz caociowe Shiatsu od zabiegw na plecach, podczas ktrych pacjent ley w pozycji na brzuchu. Z jednej strony dlatego, e oglne techniki zabiegw na plecach s bardzo proste, a zarazem efektywne, z drugiej za dlatego, e poddawana zabiegom osoba bdzie si czua pewniej, gdy zaczniesz od strony jang jej ciaa. Nastpnie wykonaj zabiegi na wybranych przez siebie meridianach w pozyji na brzuchu, bocznej i na plecach. Postaraj si harmonijnie wczy do zabiegu rotacje barku i biodra oraz techniki pracy na doniach i stopach. Zabiegi wykonywane na karku i gowie maj nadzwyczajny wpyw na cay organizm. Czasami warto wykona je na kocu, poniewa energie uwalniane w czasie zabiegw niejednokrotnie kumuluj si w tym rejonie i trzeba je dopiero zniwelowa za pomoc shiatsu karku, gowy i twarzy. Hara wymaga czasu. Powracaj do niego czsto take midzy zabiegami na poszczeglnych meridianach. Podkrelisz znaczenie tego centrum, jeli bdziesz trzyma na nim donie przez kilka chwil na zakoczenie caego zabiegu.

Shiatsu zaawansowane
Techniki zaprezentowane w tej ksice zostay starannie wybrane dla pocztkujcych. Uczszczajc na kurs shiatsu i tak zauwaysz, e nauczyciel wykonuje zabiegi na meridianach nieco odmiennymi, a niekiedy nawet zupenie innymi technikami ni te opisane przeze mnie. Nie ma w tym nic dziwnego, poniewa shiatsu daje nieograniczone wrcz moliwoci. Dowiadczony mistrz

shiatsu bdzie ponadto sam wynajdowa" coraz to nowe, wasne techniki, by moe odpowiednie dla jednego jedynego czowieka. Ponadto w trakcie studiowania Faz Piciu Przemian, co stanowi element poznawania shiatsu, otworz si przed tob cakowicie nowe moliwoci zrozumienia sytuacji yciowej pacjenta oraz zdiagnozowania jego sytuacji energetycznej poprzez jego ciao. Za ich pomoc oraz za pomoc rnych metod diagnozowania stosowanych w shiatsu - takich jak diagnoza punktw Yu, diagnoza hara czy diagnoza plecw - uzyskasz odpowied na to, ktre meridiany szczeglnie wymagaj zabiegw. W ten sposb uprawiane przez ciebie shiatsu bdzie bardziej wiadome i bardziej efektywne. Nauczysz si postrzega stany energetyczne w meridianach oraz poszczeglnych regionach ciaa jako peni (jitsu) oraz pustk (kyo). Poznajc specjalne techniki, ktre stosuje si dla kadej z takich specyficznych sytuacji, otrzymasz praktycznie nieskoczone mnstwo moliwoci wykonania zabiegu, ktre bdziesz mg dostosowa do indywidualnych potrzeb kadej osoby. I wreszcie odkryjesz, e shiatsu to nie tylko zabiegi na meridianach. Czsto suszniejsze bdzie zapomnie o meridianach i wykonywa zabiegi na tych miejscach, ktre same przycigaj twoj uwag, za pomoc technik, ktre bd waciwe wycznie w tej jednej sytuacji. Tej strony shiatsu nie da si jednak przekaza w adnym podrczniku. Znowu wymaga to osobistego nauczyciela, a przede wszystkim mnstwa praktycznych dowiadcze z shiatsu, ktre stworz naszej intuicji przestrze do rozwoju i sprawi, e bdziemy po prostu wiedzieli, co jest waciwe w danym momencie.

Sze wicze
dla wspomoenia przepywu energii w meridianach
Te sze wicze ma na celu stymulacj przepywu energii meridianw w naszym ciele. Zaproponowa je Shizuto Masunaga w ksice Zen Imagery Exercises, gdzie znajduje si dokadny opis tych szeciu wicze, jak rwnie liczne ich uzupenienia i wariacje. Nie s to wiczenia sportowe, to znaczy nie chodzi w nich o to, eby udowodni, jaki to jeste gitki. Postaw sobie za cel znalezienie takiego punktu, w ktrym z jednej strony dojdziesz do kresu swoich moliwoci, a z drugiej nadal bdziesz mg spokojnie i z rozlunieniem oddycha. W momencie kiedy zaczniesz si wewntrznie usztywnia, wiczenie takie automatycznie traci sens. Pozosta odprony i skup si na liniach napicia (tak jak to zostanie opisane na nastpnych stronach), a zobaczysz, jak twoja ruchomo sama si zwiksza. Wystarczy tylko stosowa si do wskazwek. Zanim przystpisz do waciwych wicze, wybierz sobie odpowiednie miejsce i po prostu postj tam przez chwil, tylko po to, by poobserwowa swj odprony oddech. Moesz sta na bardzo szeroko albo tylko szeroko rozstawionych nogach. Donie opuszczone do wysoko-

1 1

174

Shiatsu

Sze wicze

175

ci nieco poniej ppka, odwrcone wewntrzn powierzchni do gry, tak e palce lewej doni le na palcach prawej. Obserwuj wasne oddychanie, ale do niczego si nie zmuszaj. Wczeniej czy pniej przyjdzie taki moment, e oddychanie zacznie pyn do twojego hara i uwiadomisz sobie swoje centrum. Stanie si to samo z siebie. Nie prbuj sztucznie tego przypieszy, poniewa tylko temu przeszkodzisz.

oddychania. Stosuj potem t technik w czasie wykonywania opisanych poniej wicze.

wiczenie na meridiany Puc i Jelita Grubego (ywio Metalu)


To wiczenie wykonuje si na stojco. Pocz je bezporednio z wiczeniem wstpnym. W tym celu sta na rozstawionych nogach (rozstaw je szerzej ni na szeroko ramion), stopy mog by ustawione rwnolegle albo zwrcone palcami lekko na zewntrz. Za plecami pocz donie kciukami (Puca), wyprostuj palce wskazujce (Jelito Grube), a pozostae palce lekko zacinij. Na pocztek zrb gboki wdech, wypenij powietrzem przede wszystkim grn cz klatki piersiowej, gdzie zbiera si duo energii puc. W momencie wydechu pochyl si gboko do przodu i staraj si wyprostowa rce tak, aby maksymalnie wystaway w gr. Rce s teraz wyprostowane, podobnie jak nogi. Staraj si dotyka caymi stopami ziemi, ciar moe by lekko przesunity na przd stopy. Zwr uwag, e najprawdopodobniej wewntrzne powierzchnie twoich doni zbliyy si do siebie pod pewnym ktem. Postaraj si tak odwrci rce, aby powierzchnie doni tworzyy moliwie jedn paszczyzn. Z pewnoci poczujesz dodatkowe cignicie w ramionach i barkach. Jest to wkazane. Pozosta w tej pozycji przez kilka (5-7) spokojnych i gbokich wdechw i wydechw. Odpr przepon miednicy. Oddychaj w taki sam sposb jak przy wiczeniu wstpnym.

wiczenie wstpne
Usid w wygodnej dla siebie pozycji albo po prostu po si. Chodzi o to, eby czu si dobrze i obserwowa zmiany w swoim ciele w czasie oddychania. Szczeglnie wany jest wydech. Jest to moment odprenia. W tej fazie oddychania zaczyna pyn w nas zastaa energia. Oddychaj spokojnie i rwnomiernie. Najlepiej bdzie, jeli cakowicie dostosujesz si w tym do swojego ciaa, ktre oddycha samo z siebie. Bdziesz to odczuwa tak, jakby z balonu agodnie uciekao pc wietrze. Poczujesz si lejszy i swobodniejszy. Przy wdechu natomiast zaczniesz zauwaa, jak w twoim hara zbiera si energia ki. To rwnie bdzie si dziao cakowicie samo z siebie, bez potrzeby wiadomego kierowania tam oddechu. Przy kolejnych wdechach energia ki bdzie si rozlewaa z hara do klatki piersiowej, ramion, gowy i rk. Obserwuj ten proces. Twoje ciao bdzie sprawiao wraenie peniejszego i naadowanego energi. Oddychaj w ten prosty sposb przez jaki czas i oswajaj si z pcznieniem i wiotczeniem ciaa w rytmie

176

Shiatsu

Sze w i c z e

177

Skup teraz swoj uwag na tych miejscach ciaa, gdzie czujesz napicia. Przy tym wiczeniu bdziesz je odczuwa przewanie jako linie na tylnej powierzchni ng, w dolnej czci plecw oraz w rkach. Zaobserwuj, jak te linie napi rozluniaj si w momencie wydechu i jak staj si znowu wyraniej wyczuwalne przy kolejnym wdechu, kiedy energia ki z hara wypenia klatk piersiow, rce i nogi. Jak widzisz, w wiczeniu tym nie chodzi o to, by doj jak najdalej (chocia powiniene si zbliy do swojej indywidualnej granicy), lecz o obserwowanie linii napi w momencie wdechu i wydechu. Zauwaysz skutek uboczny polegajcy na tym, e ju po kilku wdechach i wydechach wiczenia te zaczn przychodzi ci z wiksz atwoci. Przy ostatnim wydechu powoli si wyprostuj. Ponownie zcz donie kciukami, tym razem splatajc je odwrotnie ni poprzednio, i wykonaj wiczenie (jeszcze raz od pocztku.

wiczenie na meridiany odka i ledziony (ywio Ziemi)


Do tego wiczenia usid na pocztek na pitach, kolana niech bd na tyle rozstawione, aby zmiecia si midzy nimi pi. Sied prosto i oddychaj spokojnie. Teraz odchyl si do tyu, opierajc si na okciach. Jeli okae si to niemoliwe (np. napicie mini ud bdzie za due albo poczujesz zbyt silny bl w krzyu), oprzyj si na rkach. Na razie bdzie to twoja pozycja w tym wiczeniu. Kiedy wykonasz je kilkakrotnie, z pewnoci uda ci si wkrtce oprze na okciach.

wiczenie na meridiany Puc i Jelita Grubego

178

Shiatsu

Sze wicze

179

wiczenie na meridiany odka i ledziony

Poszerzone wiczenie na meridiany odka i ledziony

Niezalenie od tego, w jakiej teraz siedzisz pozycji, staraj si czu napicie w miniach ud i poddawaj si mu, rozluniajc nogi. Pomocne bywa wyobraenie sobie, e nogi gdzie odpywaj, na przykad jak pnie unoszce si na wodzie. Kiedy ju bdziesz mg cakiem odprony siedzie i oddycha (i tylko wtedy), przejd do drugiego etapu wiczenia: odchyl si jeszcze bardziej do tyu, a oprzesz si gow o podoe. Twoje plecy tworz teraz mostek. Jeli to konieczne, moesz rozchyli pity, eby opuci poladki. Nie naley jednak dodatkowo rozchyla kolan. Wskutek napicia mini ud kolana czsto odrywaj si w tym momencie od ziemi. Jest to jak najbardziej w porzdku, pod warunkiem e oderwanie to nie jest zbyt wielkie, e nie czujesz blu w krzyu i e moesz spokojnie wdycha i wydycha powietrze. I znowu pomocne moe by wyobraenie unoszcych si na wodzie pni drzew. Kiedy ju bez trudu bdziesz umia przyj t pozycj (i tylko wtedy), sprbuj powoli pooy si cakiem

na plecach. Uwaaj, eby nie nadwyry krzya i eby cay czas mg w sposb spokojny i odprony oddycha. Jeli to si nie uda, powr do wczeniejszej pozycji. Wycignij rce nad gow i sple palce, przy czym grzbiety doni powinny by zwrcone na zewntrz. Niezalenie od tego, ktry z tych trzech etapw jeste w stanie osign, wykonuj spokojne wdechy i wydechy, zwracajc uwag na linie napi, ktre przy tym wiczeniu bdziesz wyczuwa na przedniej stronie tuowia i ng oraz w rkach. Tym samym wyczuwasz meridian odka, a po czci take ledziony. Odpr si i obserwuj, jak wraz z rytmem oddychania linie te staj si raz wyraniej, a raz sabiej wyczuwalne. Wraz z ostatnim wydechem powoli si podnie. Unikaj robienia tego gwatownym ruchem. Staraj si raczej powrci do pozycji pierwotnej, przechodzc jeden po drugim kolejne etapy. Po powrocie do siedzenia na pitach pochyl si tak, aby tuw dotkn ud, i wiadomie odpr w ten sposb okolice krzya i ldwi. Moe bdziesz chcia postuka si tam luno zwinitymi piciami albo grzbietem do-

180

Shiatsu

Sze wicze

161

ni, eby od razu zlikwidowa ewentualne blokady, ktre mogy powsta w wyniku nadmiernych rozcigni.

wiczenie na meridiany Serca i Jelita Cienkiego (ywio Ognia)


Usid na pododze, z stopy podeszwami do siebie i rozchyl kolana na boki. Obejmij domi przedni cz stp i pochylajc si prbuj lekko przycign tuw w kierunku stp. W ten sposb rozcigniesz pachwiny, wyranie czujc w nich linie napi. okcie znajduj si przed podudziami i s skierow, ne w d i do przodu. W ten sposb powstaje lekkie cignicie w rkach. Tak wanie czujesz meridiany Serca i Jelita Cienkiego.

Chocia w tym wiczeniu twoje ciao przypomina mniej wicej kul, to jednak mamy do czynienia ze skierowanym do przodu ruchem tuowia ku stopom. Zbliasz swoje serce do doni i stp. Plecy pozostaj w miar monoci proste (ale nie sztywne!), kark jest rozluniony, spojrzenie skierowane na podog przed stopami. Sied odprony w tej pozycji i wczuwaj si w dostosowane do rytmu oddychania narastanie i sabnicie napi w rkach, plecach, pachwinach i nogach. Z kadym wdechem kulista przestrze utworzona przez twoje ciao bardziej si wypenia i lekko rozszerza. Z kadym wydechem staje si bardziej pusta, a tym samym luniejsza. Z ostatnim wydechem powoli si rozprostuj.

wiczenie na meridiany Pcherza Moczowego i Nerek (ywio Wody)


Usid na ziemi z wyprostowanymi nogami. Stopy powinny by skierowane w gr, pity razem. Teraz wycignij rce przed siebie, zaple palce i odwr donie tak, eby wewntrzna ich strona bya skierowana do przodu. Ruchem wychodzcym z bioder pochyl si jak najbardziej do przodu, wycigajc rce rwnolegle do podoa w kierunku stp. Nawet jeli nie zdoasz dosign stp rkami, wyobra sobie, e ci si to udao. Kiedy ju znajdziesz swoj optymaln pozycj, postaraj si troch bardziej wyprostowa plecy (zwaszcza w okolicy ldwiowej), tak aby wygicie do przodu rzeczywicie wychodzio z bioder. Niech pojawi si cignicie pod kolanami. Wyobra sobie, e te miejsca

wiczenie na meridiany Serca i Jelita Cienkiego

182 wiczenie na meridiany Pcherza Moczowego i Nerek

Shiatsu

Sze wicze

183

pod kolanami rozcigaj si w stron stp i w stron miednicy. Niczego nie wymuszaj! Wane jest tylko to, eby nadal moliwe byo atwe i swobodne oddychanie z hara i aby mg si skupi na obserwacji narastania i sabnicia linii napi (tym razem na tylnej stronie ng, w plecach - zwaszcza w odcinku krzyowym - oraz w rkach). Po 5-7 spokojnych wdechach i wydechach wyprostuj si powoli przy ostatnim wydechu.

trafisz). Skrzyowanymi rkami signij od przodu do kolan i obejmij je, pochylajc si do przodu. Plecy mog by przy tym zaokrglone. Lekko przycignij domi kolana do siebie i zwiksz pochylenie. Obserwuj przy tym, jak otwiera si na twoich plecach obszar midzy opatkami. Staraj si, eby obie koci kulszowe cay czas dotykay podoa. W wiczeniu tym twoje ciao tworzy koo. Skieruj swoj uwag na hara. Wraz ze spokojnym i rozlunionym wdychaniem i wydychaniem odczuwasz narastanie i sabnicie linii napi w nogach, poladku, plecach i rkach. Po kilku spokojnych wdechach i wydechach wyprostuj si ponownie i powtrz wiczenie z odwrotnie skrzyowanymi rkami i nogami. Kiedy ju cakowicie oswoisz si z tym wiczeniem, sprbuj jeszcze nastpujcego wariantu:
wiczenie na meridiany Osierdzia i Potrjnego Ogrzewacza

wiczenie na meridiany Osierdzia i Potrjnego Ogrzewacza (ywio Ognia)


To wiczenie ma wspaniale odprajce dziaanie. Usid ze skrzyowanymi nogami na pododze (moesz te usi w pozycji lotosu lub plotosu, jeli po-

184

Shiatsu

Sze wicze

185

Wychylajc si mocno do przodu nie obejmuj kolan, tylko po przedramiona i donie na pododze. Odchyl wyprostowane donie do tyu, tak aby rozcign wewntrzne powierzchnie nadgarstkw. Po kilku wdechach i wydechach wygnij donie w drug stron, by nacign ich powierzchnie grzbietowe. Zaobserwuj - subtelny pocztkowo - wpyw, jaki ma na twoje ciao to wiczenie, polegajce na rozciganiu na przemian wewntrznych i zewntrznych powierzchni nadgarstkw.

wiczenie na meridiany Pcherzyka ciowego i Wtroby (ywio Drewna)


Usid na pododze i postaraj si rozoy wyprostowane nogi tak szeroko, jak potrafisz bez zginania kolan.

Jeszcze raz powtarzam: niczego nie wymuszaj. Lepiej rozchyli nogi odrobin mniej, eby tylko mc bardziej je wyprostowa i swobodniej oddycha. Najpierw wycignij w gr rce, splatajc palce doni zwrconych powierzchni wewntrzn w gr. Potem sko tuw w stron lewej albo prawej nogi (co ci przychodzi atwiej). Przy okazji jedna strona ciaa zostaje zwrcona w gr, odsania si i rozciga. Wzrok miej skierowany przed siebie. Pilnuj, aby stopa, w stron ktrej si skaniasz, nie opadaa na bok, cigaj j tak, aby palce cay czas wskazyway w gr. Wyobra sobie, e do bdca wyej czy si z t stop, tak e rka, noga i tuw stanowi rozcignite koo. Oddychaj spokojnie i luno i skup si na cigniciu odczuwanym z boku tuowia, w rkach i nodze, ku ktrej si skaniasz - a take na wewntrznej powierzchni drugiej nogi. Zaobserwuj, jak wraz z wdechami i wydechami twoje ciao sprawia wraenie peniejszego, a potem luniejszego, i jak narasta i sabnie wraenie cignicia. Wraz z ostatnim wydechem wyprostuj si, wycignij rce w gr jak na pocztku wiczenia i wykonaj skon

wiczenie na meridiany Pcherzyka ciowego i Wtroby

Rozszerzone wiczenie na meridiany Pcherzyka ciowego i Wtroby

186

Shiatsu

Sze wicze

187

w stron drugiej stopy. Przeprowad wiczenie w taki sam sposb jak poprzednio. Kiedy znowu si wyprostujesz, pochyl si do przodu z wycignitymi w gr rkami, dbajc, by ruch wychodzi z bioder, przy czym wewntrzne powierzchnie splecionych palcami doni kieruj przed siebie. Nogi nadal maksymalnie rozsunite, kolana wyprostowane, stopy same odchylaj si teraz na boki. Uwaaj, eby plecy za bardzo si nie zaokrglay. Wyobraaj sobie, e s zupenie paskie, niemal jak st, a wtedy atwiej ci bdzie jeszcze bardziej je wyprostowa. W ten sposb pochylenie w przd w jeszcze wikszym stopniu bdzie wyprowadzone z bioder. Odpr si i cakowicie oddaj narastaniu i sabniciu napi, zwaszcza po wewntrznej stronie ng, ale take w plecach i w rkach. Przy ostatnim wydechu wyprostuj si powoli. Na zakoczenie tych wicze usid jeszcze na chwil na pitach lub w siadzie skrzynym. Oddychaj spokojnie i rwnomiernie, starajc si odczu, jak te wiczenia wpyny na twoje ciao. Moesz si te po prostu pooy na pododze ze swobodnie rozrzuconymi rkami i nogami, wewntrzne powierzchnie doni skierowane w gr. Zamknij oczy. Masunaga zaproponowa nastpujc prost procedur dla zdiagnozowania meridianw: Kiedy ju poznasz te wiczenia i wykonasz je kilkakrotnie na wasny uytek, moesz je przeprowadzi wsplnie ze swoim pacjentem. Sposb, w jaki wykona on te wiczenia, ktre z nich bd dla niego atwe, a ktre trudne, ktre przyjemne, a ktre nieprzyjemne, bdzie stanowi wskazwk na temat zastojw w prze-

pywie energii meridianw. Zapytaj na koniec o dwa wiczenia, ktre przyszy mu z najwikszym trudem albo w jaki inny sposb day mu w ko" (moe to by nawet przyjemne doznanie). Przedmiotem zabiegu bd wtedy meridiany, ktre s stymulowane przy wykonywaniu tych dwch wicze (albo tylko te z nich, ktre sam wybierzesz).

Zalecane lektury

Abraham Winnie, Shiatsu, Warszawa 2001. Seczuk Hanna, Masa shiatsu, Biaystok 2001. Strauss Nathan, Shiatsu. Praktyczny przewodnik, Warszawa 2003.

Spis treci

Przedemowa 1. Co to jest shiatsu?

7 11 19 33 37 45

2. Eergia, ywioy i meridiany 3. Kultura szerokich ramion i kultura hara 4. Kilka elementarnych zasad 5. Sztuk jest pozosta ze sob 6. Twoja pierwsza lekcja - shiatsu w pozycji na brzuchu 7. Shiatsu w pozycji na plecach 8. Shiatsu w pozycji bocznej 9. 12 meridianw i 2 kanay 10. W jaki sposb technika zamienia si w Shiatsu 11. Sze wicze dla wspomoenia przepywu energii w meridianach Zalecane lektury

51 57 73 81 169 173 189

Co to jest Shiatsu? Jest to masa leczniczy, obejmujcy cae ciao, a zarazem akupresura, poniewa mamy tu do czynienia z technik uciskow. A zatem skuteczna synteza tych dwch koncepcji, poniewa jest to raczej masa" specjalnych punktw ni wikszych powierzchni ciaa. Lecz to jeszcze nie wszystko. Po zapoznaniu si z tekstem i ilustracjami zrozumiemy te, e Shiatsu to take wewntrzny spokj, dystans do wiata zewntrznego i porozumienie midzyludzkie. Ta ksika to podrcznik. Pierwszy tego rodzaju. Treciowo opiera si on na programach synnych szk Shiatsu w Europie i USA. Bdzie nieocenion pomoc na kadym kursie Shiatsu, a take dla osb zgbiajcych jego techniki indywidualnie. Nie trzeba mie adnej wstpnej wiedzy. Po lekturze tej ksiki nie bdzie wtpliwoci: Shiatsu jest dostpne dla kadego!

Wilfried Rappenecker jest lekarzem, absolwentem midzynarodowych instytutw Shiatsu i Jin shin Do, leczy akupunktur i akupresura. Prowadzi Hambursk Szko Shiatsu, ktrej jest wspzaoycielem. Richard Hartwell jest rysownikiem, malarzem, fotografem i muzykiem. Jego prace graficzne wystawiano w wielu miastach Europy. Ilustracje do tej ksiki powstay przy cisej wsppracy z autorem tekstu.

www.kdc.pl

You might also like