Professional Documents
Culture Documents
d[ork
tko
eh
1>
GrT[sh
ih
gkfs;kjh
10
;fsr[ o
;qh
;jkfJ.
d[ork
j[D
gq ; kfd
GrT[sh
ih
;jkfJ
d[ork
eh
fbyd
tko
gksFkjh
gT[Vh
eh
jK
10
gT[Vh
(;G
s'I)
gfjbK
Gr"sh
eodk
jK.
(fco)
r[o{
nzrd,
f;wodk
fe
wo)
;jkJh
j'D.
jK
ns
fco
r[o{
nwodk;
ns
(r[o{)
BkBe
dt
:kd
f;wodk
(r[o{)
jK fiBQK d doFB eoB Bkb ;ko d[y d{o j' iKd jB. (r[o{) sr pjkdo
d
jK
;qh
f;woB
(;ko
pDkfJnk.
okfJ
Bkb
r[o{
jfo
B"
w?~)
;ko
;z;ko
e[dos
EzwK
f;oi
f;wodk
fBZXK
;G
gow-;Zsk
6
(]}kB)
EkJhI
B (;G
dh
ouBk
(r[o{)
(r[o{)
jK.
(fco
(xo
ehsh.
r[o{)
ftu)
;jkfJe
s'I)
noiB
dt,
(r[o{)
;qh
okwdk;
(~
jfor'fpzd
ns
jfofeqFB
GidhnK
ubhnK
nkokXdk
nkT[IdhnK
jB.
j'D.1.
gfjbK
yVr
(o{gh
Fesh)
pqjwk,
ftFD{
ns
fFt
~
~
f;oi
g?dk
e (fco)
eoe
(fco)
dh yv
ou
nkekF
;fEs
ehsh).
(fco)
jh
ns
T[BQK
nzdo
(eoB
t?o-fttkd
dh
ftt;Ek
g?dk
ehsk
sz{
d?Is
d[ork
ns
dh
dts
f;oiBk
eoe (T[; s'I) d?IsK dk BkF eotkfJnk. so s'I jh okw uzdo B pb gqkgs
eo e pkDK Bkb oktD dk tZX ehsk. so s'I jh pb b? e/ feqFB B ez;
~
tkbK
s'I
geV
(noEKso
e;h
gfjbtkB
~)
fvrkfJnk
;h.
tfvnK
tfvnK w[BhnK ns dtfsnK B eJh :[rK se sgf;nk ehsh, (go T[BQK ftu'I)
fe;
sok
;kX{
nzs
o[uhnK
gqkgs
tkbk
BjhI
;fs:[r
ehsk.2.
phs
frnk
ns
nZX
Fhb
(T[Zswsk)
tkbk
sqsk-:[r nk frnk.
ns eb ns Bkod
1H g[oksB phVK ftu fJ; tko dk fJjh BK fbfynk j?, go j[D gqufbs j? -- @tko ;qh
GrT[sh ih eh#, @uzvh dh tko# 2H GkJh wBh f;zx tkbh phV ftu @;qh w[y pke gks;kjh
10# fbfynk j? 3H fJ; s'I gfjbK @fco# gkm th e[M phVK ftu j? 4 @;kfie?# 5H fJ; s'I
pkd @oukfJ# gkm th e[M phVK ftu nkfJnk j? 6H fJ; s'I nr fJe s[e tkX{ j? @u"dk spe?
pDkfJ e? e[dofs dk yb[ fdykfJnk# 7H @dfj;o#
159
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
eh
159
eY fdZsk.
tb tyD
T[j (nkgDh
brk. d?Isk
d jZE'I vo e (fJzdo B nkgD) fjod ftu (d?IsK dk) vo pj[s tXk fbnk.
(cfonkd
nEtk
fJe
fJe2 fdjkV? nkJh BQktD d[or ;kj. fJzdq3 fpqEk ;[DkJh nkgD jkb dh.
fdB
;jkfJsk
(id'I)
fBfws)
d[ork
dth
fJzd o
d[o rk
BjkT[D
e'b
bJh
nkfJnk.3.
nkJh,
(sd'I)
fJzdo
ShfB bJh me[okJh ;ks dkBth. b'eh fsjh fcokJh d'jh nkgDh.
p?m tkfJ tXkJh s nwoktsh. fds dt GikJh ;GBk oke;k.
nkgD jkb dh (d[y Goh) ftfEnk ;[DkJh. (fe) ;kv s'I d?IsK B oki y'j
fbnk j?. (T[BQK B) fszBK b'eK ftu nkgDh d[jkJh fcok fdZsh j?. (T[j)
feB? B fifsnk ikJh wfjy? d?s ~. soh ;kw sekJh dth d[or;kj. 4.
d[ork p?D ;[D`dh j;h jV jVkfJ. Ujh ;hj[ p[bkfJnk oke; GyDk.
fuzsk eoj[ B ekJh dtk ~ nkfynk. o'j j'Jh wjkwkJh okef; wkoD. 5.
d'jok
jK.4.
d[ork (fJzdo d) p'b ;[D e fyV-fyV j;D br gJh. T[; B okyFK
eq'XtkB
dh
th
okyF
:[ZX
eoB
dh
ukj
Bkb
oD-G{wh
(fJsBhnK)
fbFe
ftu
nk
ojhnK
;B
rJ.
(T[BQK
fe
;{oi
gT[Vh
dk
xzNk
(izr)
yVfenk
ns
oD
ftu
ukT[
tXkT[D
tkb
Brko tZiD br rJ. Bf}nK Bkb pzBQhnK MzvhnK nEtk c[zwD M{bD br
;B ns uwehb fBFkB (Mzv) fbFeK wkod ;B. Y'b ns Brko rz{id
(gT[Dd) ;Bl (fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB'I ppo Fo (@iNktb#) p[e oj j'D.
d[ork ns d?Is :[ZX ftu i[N rJ ;B ns oD-G{wh ftu fGnkBe X"I;
(Bkd) tZi oj ;B. (:[ZX ftu) tho-:'X poShnK Bkb fJzi go[u j'J ;B
wkB' vkbh Bkb nKtb uw[N j'J j'D. fJe sbtko Bkb tZY j'J (Xosh
T[s
1H @dkBtK# 2H @fJes# 3H e[M phVK ftu fJE gkm @dth# fdZsk j? 4H @M[b# 5H @d[ork dkB'
ofD vj ys tifB Bkd Ghjktb# 6H e[M phVK ftu fJ; s'I gfjbK @fJe# Fpd tkX{ j?
7H fJj s[e eJh phVK ftu BjhI fbyh 8H @u[fD# 9H @;?jEhnK#
fJ;
soQK)
sVc
oj
;B,
wkB'
Fokp
gh
wstkb
tKr
vzrd
j'D,
(fizBQK
b'N-g'N
j'
ik fojk ;h
poShnK pj[s
d
brD
Bkb)
160
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
eh
160
jEh srk gefVe? ofD fGV eoko. ed B Bm? i[X s1 i'X i[Mko.
fdb ftu o'j pYkfJ e? wko[ wko[ g[eko. wko u`fv gquzv B? pho yfs T[sko.
ftu
tyD u`fv gquzv B' ofD x[o Brko. XkJ oke; o'jb uT[frod Gko.
sbktkoK
;B,
wkB'
u'N gJh dwkw dbk w[ekpbk. dth d;fs BukJh ;hjfD ;ko dh.
ijh fdb ftu nkJh ejh ;[DkfJe?. u'Nh ikD[ fdykJh sko X{wefs. 10.
fpibh
X"I;
gfN wb`d bkJh wfjy d?s B'. r[od nKdk ykJh Bkb o[eV2.
b?
oD
ftu
eoV
j'
bV
oj
;B.
(T[j)
i[Mko{
:'X
ed th :[ZX s'I Gi BjhI ;B. fdb ftu (nEtk db ftu) eq'X tXk e wko'wko' g[ekod ;B. gquzv uzvh B (okyF) ;{ofwnK ~ wko e ;Eo bkj fdZs
T[s
wko
;N
j'J
tid
w[Bko
;ko
f;o
\"iK
dk
Gko
w[ekpbk
(fvr
F[o{
gJ)
j'
j'D.9.
frnk.
(T[;
tb)
dth B jZE ftu b'j dh FoBh (sbtko) ~ BukfJnk ns nkeh j'J (@wbzd#)
wfjyk;[o d gN ftu wko fdZsh (i') r[od, nKdoK ns g;bhnK (@o[eV#)
~
yKdh
(uhodh)
rZb (wo)
es{) sko
u'N k gtfB Brko3 nDhnk i[ N hnk. X{ f j bJhnk sotkoh d t k dkBtk.
tkjfB tko' tkoh ;{o ;zxo. tr? os[ M[bkoh fiT[ ro{ pkp[sqk.
T[bM
tyfB p?fm nNkoh Bkoh oke;k. gkJh X{w ;tkoh d[ork dkBth. 11.
~)
j'Jh
ftu
;{otho
tko'
rJh).
tkoh
(T[;
efjzdk
jK,
ty
wkB'
e)
fij' fijh
p'dh
tkb
(X{w
;?fBe eskoK
sbtkoK fyu
ubkT[Id
bj{
;B.
goBkb
(fJzi)
d?IsK
;tkohnK
th
X[zw
wukJh
j'Jh
;h.11.
(:[ZX-G{wh ftu) byK X"I; nkjw' ;kjwD tid ;B. eq'X Bkb Go j'J
r[;?b okyF oD-G{wh ftu'I Gid BjhI ;B. ;ko ;{ow FoK tKr ri
;B ns d[ork T[s (g{oh soQK) sD-sD e sho Sv oj ;B.12.
x[o Brko v'jo ofD ;zrbhnkb. X{fV bgN X{jo ;odko iNkb.
T[ & &ybhnk Bk;k fiBk w{ z f j ikgB nkb . XkJ d t h ;kwQ D pho
dhnK
;zrbK
w[ S bhnkb .
;[ogfs ij bfV jN pho Nb B Nkb. ri d[ork xfo e? iD[ xDhno[ ekb. 13.
Bkb
pzBQ
d'jo
X"I;
:[ZX-G{wh
ftu
ti
oj
;B.
oj
iNk-Xkoh
(okyF) ;?Bk BkfJe X{V Bkb X{;fos j'J gJ ;B, fiBQK dhnK Bk;K T[ybhnK
ns wz{j nkb ikgd ;B. (T[j) w[S?b ;{otho dth d ;kjwD Gi e nkJ
;B. (T[BQK Bkb) fJzdo (;[ogfs) tor bV jN ;B, go (T[j) tho (:[ZX
G{wh ftu'I fe; s'I) jNkfJnK jNd BjhI jB. (T[j) d[ork ~ xo e (fJzi)
rZi
u'N gJh youkwh dbk w[ekpbk. xfo bJh tfonkwh d[ork nkfJ e?.
oky; pv? nbkwh Gi B ikDd. nzfs j'J ;[orkwh wko dtsk . 14.
5
oj
jB
wkB'
ekb
pdb
(roi
oj)
j'D.13.
y's d uzw Bkb wVQ j'J X"I; T[s u'N gJh (noEKso-uzw d pD
j'J vzv Bkb X"I; T[s ;N gJh) sK dbK ftu w[ekpbk F[o{ j' frnk. ;{othoK
B nk e d[ork ~ xo fbnk. okyF pj[s pbFkbh ;B (i' :[ZX ftu'I) GiDk
ikDd jh BjhI ;B. dth d wko j'J okyF nzs ftu ;[n or ~ ub
nrDs x[o Brko dbk fGV`fdnk. gkJ wjyb Gko dtk dkBtk.
rJ.14.
;? f Be
dbK
ns
d?IsK
d
B
bVfdnK
M'fNnK
jh
(tKr)
nDfrDs
Gkoh
T{Xw
Brko
wukfJnk
rz { i D
j'fJnk
br
;h.
rJ .
r[Z;
161
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
(ns
yVr
b?
y[bQh tkbh d?s njkV ;G/ ;{ow/. ;[s ikD[ iNko Gzrk ykfJ e?. 17.
fi;
b? e? ufbnk
fwnkB'
d)
;kjwD
wko
Y'b
;kjwD
(;dk)
vNd
;B.
d[ork
;kfonK
okyFK
fdZs k.15.
j'
(wo
ns
e
Bkb)
Brko
sho
:[ZX
ti
oD
Gi
eoB
ns
nrtkJh
(dh
fjzws
dbK
dk
(@o?pko#)
eo
ehsh
wuk
gJ
oj ;B, (fJzi
j' D .17.
Gkoh
gqshs
X"If;nk
(d
j[zdk
j?)
wkB' iNktK
tifdnK
jh)
j?).16.
w[ekpbk
oj
161
dth
e
eh
;{otho) tfvnK w[BkfonK tor (fvr j'J) brd ;B. gopsK tor (d?IsK
~) dth B nkg wkfonk ;h (i')) ed th w{zj ftu'I @jko rJ/# BjhI efjzd
;B
fJzdq ijk i'Xk w?E' Gfink. eT[D ftukoh dork fifB oD ;fink. 16.
d[ork
d'j K
F[o{
j'
frnk.
shoK
j?)
j'J
tkb ;kX
gkf;nK
nkjw'
;B.
brD
GzrK
dhnK
yk
Bkb
e ;[s
eskoK
nkjw'
;kjwD vN rJhnK. \"i ftu'I tZvk jzekoh (;{owk wfjyk;[o) eVe T[fmnk
ns (nkgD) Bkb j}koK tv tv ;{ow b? e ub fgnk (j}koh dk noE
j}ko-j}ko
wfjyk;[o
d)
d'jo Brko (iwXkDh) T[s ;ZN tih ns dbK ftu w[ekpbk F[o{
j' frnk. dth d[ork B fwnkB s'I feqgkB X{j bJh. uzvh B okyFK dk BkF
ib
dhnK
XkoK
tr
ojhnK
j'D.18.
eoB tkbh (sbtko) d?Is T[s ubkJh. (T[j sbtko d?Is dh) y'goh ns
wz{j ~ u{o-u{o eodh fgzio (@eor#) se X; rJh. (fco) (x'V T[go gkJh
j'Jh
dh)
M[b
ns
ekmh
(~
uhodh
j'Jh)
Xosh
T[s
ik
tih.
(T[E'I)
bfjzdh j'Jh (Xosh ~ u[eh yV) pbd d f;zrK se ik gj[zuh. (fJ; soQK)
d[FwB ~ wko e eS{J d f;o ftu uweh. (d?Is fJ; soQK) :[ZX-G{wh ftu
wo gJ ;B (fitI) fsykD B (beVh d) w'S tZY d (;[N jB). oD-G{wh
ftu bj{ ns fwM dh xkDh pDh gJh ;h. (dth dh) sbtko dh ejkDh
u"IjK :[rK se ubrh.
e N D k f g n k. 1 9 .
b'j
fJ;
okDh
(dth
soQK
B
wfjyk;[o
wfjyk;[o
gq;zB
j'
d?Is
e
~
~
nkgD
:[ZX-G{wh
wko
tkjB)
ftu
d[ork
Fo
d[ydkfJe
nk
;wK
(fpZXD)
rJh.
u"dK
b'eK
dh
BukfJnk.
dth
d[ork
162
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
162
(oD
ftu
t?oh)
(T[j
:[ZX
ftu
db
bbekod
fJsB wrB
j'J
;B)
(;{otho)
wkB' gmkD
gkDh
okr
se
BjhI
;[D
wzrd
e w;s
;B.
(;wkfJ)
j' frnk j't. oD-G{wh ftu tho :'fXnK d bj{ dk jVQ nk frnk. fJnkDk
(ftnesh)
eh
(d?IsK d) dbK ftu'I pj[s ;ko iNkXkoh tho (d?IsK ~) db ftu wko fdZsk.
d[ork
;[zG fB;[zG r[wkBh iBw ;{ow5. fJzdq dh okiXkBh seh fisDh. 21.
c[b
ghD
dtfsnK
dh
todkBh
j'
rJ,
s
oki
(xVh)
(fiBQK
nk
B)
tfvnK
(fitI
M{wdk
j?,
GtkBh
b'g
gj[zuh,
fJzdo
(okyF)
sd'I
dh
B
soQK)
;{ow
M{w
j'
rJh.
T[Xo
fi;
F[zG-fBF[zG
okiXkBh
:'fXnK
T[;
(BK
fisD
fJzdog[oh
T[s
d)
oj
;B.20.
fdB
nfGwkBh
fFt
;{ow g?dk
dh
fJZSk
Bkb
tfynk.21.
jwbk
eoB
dk
ftuko
ehsk
ikbh)
ns
gkyoK
(:'iBk
F[o{
pDkJh).
eo
etu,
fdZsh.
gNbK
nS{jDh
(wz{j
;?Bk
(fJeZmh
YeD
j'
dh
e/)
b'j
ub
dh
gJh,
(T[;
ubD
Bkb)
xNk B nkekF ~ Ye fbnk. o'j Bkb Go j'J F[zG ns fBF[zG (:[ZX bJh)
s[ o
gJ . 22.
tik
fdZsk.
BukT[D
noVkT[Idk
dkB' dT[ nBkrh ;zxo[ ofunk. c[b fyV iD[ pkrh pkD? i'fXnk.
(jo
eo
j?.
d?IsK
G{sk fJbk ekrh r';s Gfynk. j[wV X[wV ikrh xsh ;{fonk. 24.
gk;)
o'j
fdZs .
dts
dk
d'jo
ns
ns dtfsnK
tksktoB
Brko
d?Is
rz{iD
:[ZX
B fBozso
pD
br
eoB
(fpBk
frnk
ns
fitI
bJh
nkD
Bkra d)
;{othoK
M'Nk
x'V
(@iw-pkjD#)
Y[e.23.
:[ZX
wuk
fdZsk.
:'fXnK
d pkD (fJ; soQK gqshs j[zd jB) wkB' pkr ftu c[b fyV j'D. G{sK, fJbK
s ektK B (]{p) wk; ykfJnk ;h. ;{ofwnK B F'o wukfJnk j'fJnk ;h.24.
Brko
T[s
b'eh fsjh fcokjh d'jh nkgDh. d[ork dh7 ;kw sekJh dtk vofdnk.
B fwb e dtfsnK ~ (:[ZX-G{wh ftu'I) Gik fdZsk. (d?Isk B) fszBK b'eK ftu
nkgDh
d[jkJh
ftu
ikDk
fcok
fgnk.
GtkBh
eVfe T[mh ofD uzvh cT[ik dfy e?. X{fj fwnkB' yzvk XkJh ;kwQD.
;G pho ;zxko X{wo B?D d. iD[ b? eN nko doys pkYhnk. 27.
1H @fJe B wzrD gkDh oD? jzekfo e?# 2H @ikD[ ;wkfJ gmkDh gkJh okr[ ;[fD# 3H @os[ tjh
jVQtkDh nzdo ysd?# 4H @dfJ# 5H @fcfo ;[zG fB;[zG r[wkBh iBw ;{ow#. fJj s[e e[M phVK
ftu d{ih s'I gfjbK nkJh j?. 6H @u'N dwkw gJh dtK dkBtK. ysj{` dJ GikJh d?Ish dts#
7H @dth# 8H @nyKtdk#
uzv h
nk
rJh.
nfGwkBh
B nfGwkBh X{wq-b'uB
w?I)
dtfsnK
tZv
fe
j'J
T[s
fco
j'fJnk
nytkT[Idk
G?-Ghs
okyFK
;ko)
b'uB X{w r[wkBh okfJ p[bkfJnk. tvk ir ftu dkB' nkg ejkfJnk 8.
(sK
fdZsh.
(ns)
;h.
d[ork
oD-G{wh
(X{wqb'uB
~
gqeko
d?Is
B)
e)
(d?IsK
d{jo
Brko
d[ork
dh
FoB
(;kw)
fbnkT[Idh.25.
;wkuko
(id'I
d?IsK
~)
gqkgs
rJ.
(okyFK
d)
oki
(;[zG)
j'
irs
fbnkT[Dk
dhnK)
dk)
fJeZm
p[bkfJnk (i')
(pzBQ
ftu
(fJ;
uVQk
ftu
nkgD nkg
(youkwh)
T[s
;N
~
wko
tZvk d?Is
e
(fejk
j?.26.
\"iK
ty
uzvh
eVe
T[mh.
fwnkB
ftu'I yzvk fyu e (d?Is d) ;kjwD j' rJh. (T[; B) X{wq B?B d ;ko ;{ow
wko
fdZsl
j'D.27.
(fJzi
gqshs
j[zdk
j?)
wkB'
sqykDK
nko
b?
fpqS
eN
fdZs
163
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
dh
GkJhnk wkofB GkJh d[ork ikfD e?. o'j? j'fJ ubkJh okef; okfJ B'.
eh
163
u'ph XT[; tikJh dbk w[ekpbk. o'fj GtkBh nkJh T[s? oky;k.
yp d;s BukJh
d[ork
FoBh
(sbtko)
BukJh
ns
pj[fsnK
FohoK
T[s
wko
iwg[fo dhnk gmkJh b'uBX{w B'. ikg fdsh ;kJh wkoD ;[zG dh. 28.
(oD-G{wh s'I)
;{ow.
p?m
eo
ub
dh
oki
F[zG
e'b
(ik e)
g[ekoB
br
FoB
ftu
(BjhI
sK
T[j
th
wko
iKd).29.
B)
Y'b
ns
Brko
tikJ
ns
dbK
ftu
w[ekpbk
F[o{
j' frnk. o'j Bkb Go j'J okyF T[E uVQ nkJ. ;G B poShnK geV e
x'V BukJ. (dth B T[BQK ftu'I) pj[s :[ZX-G{wh ftu wko e fvrk fdZs.
;GBh s[o BukJ poS gefV e . pj[s wkfo frokJ nzdfo ys d?.
shoh Sjpo bkJ p[mh dtsk. 31.
dth
Goh ;zy pikJ ;zxo ofunk11. sfD sfD sho ubkJ d[ork XB[y b?.
oj B ihtd. uzv no[ w[zv ygkJ d'B' dtsk . 32.
;B
fdZsk frnk j't. oki B fisB okyF p[bkJ ;B, (T[j) ;ko :[ZX ~
gJ wkB' ;kfonk ~ wkoB bJh :wg[oh ~ Gi fdZsk frnk j't.30.
(BrkouhnK
10
13
ofjzd
Y'b Brko tkJ dbk w[ekpbk. o'fj o[jb nkJ T[s oke;k.
j'J okyF
w[zv ~ pj[s ;koh ;?Bk d e (oD-G{wh tb) Gfink frnk (fiBQK dhnK
nDfrDs) sbtkoK (~ ty e fJT[I) gqshs j'fJnk wkB' SgoK dk g;kok
is okfJ p[bkfJ ub i[X B'.9 iD[ ifw gefV ubkJ ;G wkoD. 30.
12
Gi
d wko j'J tv tv gops fvr gJ ;B. (uzvh dh) dfjFs Bkb jh d?IsK
d db jko rJ ;B. (T[jh) pu ;B i' wkV ;B (feT[Ife T[j) wkV okyF
eNe d?.
(cb;o{g) X{wqB?B
~ wkoB dh ;kJh
B) oD yso ftu u[D u[D e (j'o th pj[s ;ko) :'X wko jB. (T[E)
;{ow nkekF s'I fvrd j'J skfonk fij gqshs j[zd ;B. (iK fco) fpibh
oki
o'j? j'fJ p[bkJ oke; ;[zG B?.
~)
fe (dth B) X{wq-B?B ~ f;gkjhnK ;ws wko fdZsk j?. (fJ; s'I fJbktk T[;
fro4 gops Gko wko fpqi[ d. d?sk d db jko dj;s ykfJ e?.
5
(T[;
j' t . 28.
G`B2 d?s g[eko oki ;[zG E?. b'uB X{w ;zxko ;D f;gkjhnk.
3
oKrbk eo fdZsk. (xw;kB :[ZX ftu nfsnzs wrB go xpokJ j'J) okyF
nkgD Gok okyFK ~ jh dth ;wM e wkoh iKd ;B. (dth B) r[Z; ftu
gq;zB
j'
shoK
dh
MVh
bkJh
j'Jh
;h.31.
d[ork B GohnK ;zy tik e :[ZX F[o{ eo fdZsk ns/ XB[F b? e fyu
fyu e sho ubkJ. fiBQK B (dth tb) jZE T[bQkfonk, (T[BQK ftu'I e'Jh th)
14
ihT[Idk
;[zG fB;[zG fo;kJ wko d?s ;[fD. i'X ;G? p[bkJ nkgDh wib;?.
fiBQh d?t GikJ fJzdq itj. sJh wkfo frokJ gb ftu dts.
1H @pkY d[n Kr b?# 2 @GBD# 3H @fvrd# 4 @ikD efo# 5H eJhnK phVK ftu fJj Fpd
j? 6H e[M phVK ftu fJ; fgS fJfs ;{ue T[esh fbyh j? fitI @fJfs b'uBX{w i{fMnk.
uzv w[zv i[X# 7H @pfj efo ws# 8H @pkjbk# 9H @ikgfB xDhno SkJ pysq ;{fonK.
bfe tbQkJ ik;fB i[X B'#. 10H e[M phVK ftu fJ; s'I nr fJe gzesh fJj th j? -jtko SkJ pDhnK eiwK# 11H @wfunk# 12H @T[ukJ# 13H @d't?I dts# 14H fJ; s'I nr
;wkgsh dh ;{uBk fdZsh th fwbdh j?- @fJfs uzv w[zv i[M?# @nE ;q'ssfpzd dk i[X#
BjhI
nE
srK
@;{b
gq;zr
fojk.
d?IsK
dth
wko
ikD
uzv
(dh
ns
w[zv
rZb)
;[D
~
e
BFN
F[zG
eo
ns
fdZsk.32.
fB;[zG
eq'fXs
j'
rJ.
(T[BQK B) nkgDh wib; ftu ;ko :'X p[bk bJ (ns fejk fe) fiBQK B
fJzdo tor dts GikJ j'J ;B, T[BQK (uzv ns w[zv) ~ th dth B gb
ftu wko ;[fNnk j?. T[BQK dk fXnkB eoe (wib; ftu fJeZm j'J :'fXnK
B rw ftu v[p e) jZE s jZE wko. fco oki (F[zG) B oes-phi ~ (gkB
dk)
phVk
(:[ZX-G{wh
tb)
s'fonk.
(okyFK
B)
etu
ns
gNb
(wz{j
~ YeD bJh b'j dhnK ikbhnK) ~ XkoB ehsk j'fJnk ;h (ns T[BQK dhnK)
164
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
eh
164
N'ghnK uwe ojhnK ;B. (T[j) eq'XtkB okyF :[ZX eoB bJh noVk oj
;B. (fiBQK :'fXnK ~) :[ZX wuk dD (s'I pkd) e'Jh jNk BjhI ;fenk, T[jh
okyF
iD[ wd ykfJ wdkoh x{wB ;{ow. nrDs gkT[ g;koh o[b njkV ftfu.
11
dbk w[ekpbk9.
10
bJh)
d?IsK B BV nk e pj[s
nk
rJ
;B,
j[D
:[ZX
(dk
j[zdk
j?
fe
fyvkoh
j'bh
yv
;[s
gJ
fdqF )
dk) F'o
e (x[zw
o[b oj
fojk j't).
;B. (fJzi)
j'D.34.
wkB'
dh
mfmnko
pDkT[D
feqn k
eo
oj
j'D.35.
oj
db
Brkouh
GKv
d{jo X"If;nK T[go ;N gJh ns c"iK ftu w[ekpbk F[o{ j' frnk.
(dth B d?IsK d) db ftu (nfijh) T[XV-X[zwh (@x[wo#) wukJh (fe) GkiVK
e
e
9
wukT[D
;GBh d;s T[Gko srk X{fj e?. wko' wko[ g[eko nkJ ;kwQD.
(:[ZX
;[D e d[ork Fo T[s ;tko j' rJh. (T[; B) rdK ~ x[zwk e yp jZE
ftu T[bkfonk ns oes-phi dh ;koh ;?Bk wko fdZsh. ;{ow oD ftu
gqshs
fwb
tyDk.33.
;B. okyFK
T[s) eVe
Brkok
r[zikfJnk
(@T[Gkoh#)
ns
fitI
\"iK
dth
ftu
fpibh
pD
w[ekpbk
F[o{
e
d
wkoh.37.
nrDs dkB' Gko j'J b'j{nk.
i'X iv
12
12
w[Bko nzdfo ys d.
nDfrDs
okyF
mkj
mkj
;zrbK
Bkb
pzBQ
poShnK b? e
(@phokbh#) tkbk
;{o w
:[ZX
;kjwD
rJ.
nk
oD-yso
j;d
j'J
BrkfonK
s'I
T[m
izr
oj
dk
d[ork
ftu
:'X
bbekod
w[BkfonK
os{ d goBkb fsB s G[fJz gJ. T[m ekofDnko oke; jVjVkfJ. 38.
1H @sK ;q'Ds fpzd upkJ phV okfJ d# 2H e[M phVK ftu fJ; s'I nr fJe
j? -- ikgfB SZgo SkJ ;'jB eiwK 3H @s fwfb dkB' nkJ ;zxo tyDk# 4H
5H @pjbh ;?B# 6H @mkN fit? mfmnko xVfB pDkfJ e# 7H @s[ozr# 8H@dyh#
10H @gb ftu ;G' wkoh @rkjh# ;?Bk dkBth#. fJ; s'I nr fJe s[e fJj
d;fs T[;koh ;hjfD ;ko dh# 11H @dkjh# 12H @ikgfB iv#
(T[j)
j''
soQK) nkT[Id j'J ;kfonK okyFK ~ d[ork B wko fdZsk. T[BQK d (FohoK ftu'I
fBebd) bj{ d goBkb Xosh T[s g? oj ;B (ns T[BQK d bj{ ftu'I j'o)
;B).
bj{-b[jkB
iv
bVke{
g?Id
d?Is
(fd;
tv
;B.
(fJ;
;B.38.
Bkd
fBefbnk.
c[zwDK
tkbhnK
wuh j'Jh ;h, wkB' (;{ow) BNK tKr Y'b tik e SkbK wko oj j'D. b'EK
ftu
eNkoK
(iwXV)
y[GhnK
j'JhnK
fJzi
gqshs
j'
ojhnK
jB
fitI
bkb
165
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
ftu)
Xrk ;{b pikJhnk dbk w[ekpbk. X{fj fwnkB bJhnk i[nkBh ;{owh.
3
;GBh nkB3 trkJhnk srk X{j e?. d[ork ;G pukJhnk Ykb ;zGkb e?.
dth nkg ubkJhnk sfe sfe dkBth. b'j{ Bkb v[pkJhnk srk Bzrhnk.
;ko;[sh iD[ BQkJhnk fwb e? dthnk. ;G wkfo frokJhnk nzdfo ys d.
fsd{` cfo ;tkJhnk j'Jhnk ;{osk. 40.
(fJ;
soQK)
X[zX
(x[zwo
vZr
Bkb
;'G
nkfo)
Brkok
;B
(fitI)
g;oh
j'Jh
j?.39.
frnk
ns
tikfJnk
Bh;kB pikfJe? .
5
dk
o[s
w[ekpbk
ftu
F[o{
(nkekF
j'
frnk.
(go
;{othoK B Y'b, ;zy ns Brko tik e :[ZX F[o{ eo fdZsk j?. uzvh
4
dbK
dh
f;nkb
165
ojhnK
eh
ozr dh wZSbh ikbh ftu c;h j't. sbtkoK (fJT[I) uwe ojhnK ;B fitI
pdbK ftu fpibh (fbFedh j?). (iK fco :[ZX -G{w h ftu thoK dhnK)
sbtkoK
d[ork
B (nkgD) wB ftu pjs[ o'j tXk e ekbek dk fXnkB ehsk. (uzvh dk)
wZEk c'V e (ekbek T[; ftu'I fJT[I) fBebh wkB' fis dk X"I;k tik e
fBebh j't. nrBh (@ikfr#) o{gh ekbek :[ZX eoB bJh ub gJh wkB' fFt
(woVkfJ) s'I tho Gdq (g?dk j'fJnk j't). (ekbek B) oD ftu nfijk xok
gk fdZsk (iK o"bk gk fdZsk j?) wkB' Fo roidk j't. fszBK b'eK T[s fyM
e nkg pj[s eq'XtkB j' frnk. (d[ork ns ekbek) jZE ftu ueo ns
Bzdr
1H @o'j{# 2H @tXkfJe?# 3H @;GBk nkfd# 4H @pjbk o'j tXkfJ e?# 5H @fB;kBh nkfJe?# 6H @iD[
nkg ft;{b knkfJnk# 7H @iD[ o'j # 8H @p[m oke;# 9H @gSkfVU;[# 10H @ftou'J hnK#
11 H @yV'Jhn K#
dh
sbtko
u[e
r[Z;
Bkb
GohnK
ub
gJhnK.
nr
eq'XtkB
G{wh
ftu
r[Z;k
yk
(ekbek
nfijk
e[M
ehsk).41.
u"ph XT[;h gkJhnk dbk fGV`fdnk. d;sh X{fj BukJhnk srk fsyhnK.
;{fonk d sfB bkJhnk r';s frXhnK. ftXD oksh nkJhnK wodk x'fVnK.
BK
frnk.
ns
Brkouh B X"I; (T[s u'N wkoh ns) d'jK dbK dk w[ekpbk F[o{ j'
(;{othoK B) jZEK ftu fsyhnK sbtkoK fyu e BzrhnK BukJhnK
wk;
(~
ykD
bJh)
frMhnK
j'JhnK
;{ofwnK
FohoK
ftu
brk
166
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
eh
166
Gidh eEk ;[DkJhnK oki ;[`G B'. G[Jh B gT[D? gkJhnK p{`dk oes dhnk.
ekbh ys ygkJhnK ;G? ;{osk. pj[sh f;oh ftjkJhnk xVhnk ekb dhnk.
jh BjhI fdZshnK. ekbek B :[ZX-G{wh ftu (oes-phi d bj{ s'I g?dk j'JhnK)
;[zG ;[Dh eojkbh ;q'Ds phi dh. oD ftfu feB? B Mkbh d[ork nktdh.
F[zG
oes-phi
dh
wkVh
]po
;[Dh.
(fJj
th
;[fDnk
fe)
oD-
G{wh ftu nkT[Idh j'Jh d[ork dh Mkb fe; B Mbh. (T[d'I jh) pj[s iNkXkoh
tho (okyF fJj) efjzd j'J T[m fe BrkfonK T[s u'NK bk fdU (feT[Ife
X{fV T[skjk xkbh y[oh sozrwK. ikD g[keo{ ukbh Xosh fJzdq E?. 44.
T[j)
pj[s pho iNbh T[m nkfy e?. u'NK gkB2 spkbh ik;B3 i[X B'.
:[ZX
ikDr.
(okyFK
d)
dbK
dh
uVQsb
Bkb
sbtkoK
ezpD
ns
eNkoK
(@iwXVh#)
dh
oD
ftu
Gkih
rJh.
fJe
}ywh
M[e j'J ;B) fitI Bwk}h (Bwk} gVQB tb) M[ed jB. fJe (;{ow) eq'XtkB
j' e
x'V ~ uwek d d[ork d ;kjwD
iKd ;B, fJe d[ork d ;kjwD
fJ; soQK Xk e iKd jB, fitI G[y gkih jB. (T[j :'X) ed th :[ZX eoe
oid BjhI ;B ns B jh y[F j[zd ;B.45.
Eo-Eo
br rJh fitI Fj[ dfonk ftu B"ek fjbdh j?. x'fVnK d y[oK B X{V T[go
tb T[vk fdZsh wkB' Xosh g[eko eoB bJh fJzdo e'b ubh j't.44.
T[dwhnK ~ o[MtK fwb frnk ns ;{ofwnK B
d[ork d ;kjwD fJ; soQK ub ;B wkB' jkih ekp
Xosh
pzBQ e :[ZX ftu i[N rJ ;B. c[zwDK tkb B} (fJT[I) T[bo j'J fd; oj
;B wkB' ;kX{ b'e (@iNkb#) rzrk BjkT[D ~ ub j'D.46.
tKr
;B. \"iK d
j'fJnk.47.
UofV cT[ik nkJhnK pho uV ezXkoh. ;Vfe fwnkBj[A eYhnk fsyhnk sotkoh.
fwbfdnK
jh
gfjbK
GV
pj[s
dbo
:'fXnK
(@fBjzrK#)
ftu
uVQkJh
1H fJ; s'I nr nkozG ;{ue fJj T[esh th fe; fe; phV ftu fbyh j? -- @nE fB;[zG
i[X# 2H @gkfJ# 3H @ik;j# 4H @fdbktoK# 5H @XktfB ikgfB ;kwQD# 6H @tkjfB srK# 7H @fwbdh
cT[ih ;{fonK# 8H @pkohI# 9H @tY#
prhuh
nkohnK
ftu
Bkb
c[b
uzdB
fyV
d
j'J
fpqS
j'D.
(iK)
eN-eN
fJzi
e
gqshs
(;[N
j[zdk
j'D).48.
j?
fe
sqykDK
167
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
gbkD eT[.
10
sd'I)
d'jK
(gkf;nK
dhnK)
c"iK
nkjwD
dk
B)
M[b
jZE
ftu geV bJh (i' T[; B) T[uuh c[owkfJF eo e w[bskB s'I wzrtkJh
;h. (T[Xo'I) r[Z; Bkb Goh j'Jh (d[ork) oD ftu xw;kB wukT[D bJh
(okyF
d)
;kjwD
nk
rJh.
d[ork
nr'I
j'
nfijh
sbtko
ubkJh
fe (T[j) fBF[zG ~ tZY e ekmh (@gbkD'#) s'I th gko fBeb rJh. (ns
fco) gkyo (b'j dhnK skoK dh pDh M[b) ~ ckV e ns x'V ~ tY e
Xosh ftu ik tih. tho-:'Xk (fB;[zG) ekmh s'I (fJ; soQK
jmK ~) fvfrnk
wkB' ;{MtkB F[zG ~ f;idk eodk j't. (ekft-fBnK nXhB eth B d?Is
BkfJe ~ n;h; fdZsh) ;Ktb ozr
noEKso @;b{D ykD tkbk#),
so
th
dh
Fbkxk
:'r
(dh
(nfijk
13
f;odko ofDnko13.
b? b? srk poShnk jfEnko T[Gko. N'g gNbk gkyok rfb ;zi ;tko.
14
tih
j?,
so
BF
eoB
th
FkpkF
ftXh)
(pkD)
th
FkpkF
j?,
so
x'Vk
j?.50.
:'r j?). ;{ofwnK B T[bo e bVB bJh wZE nkD vkj jB. (fJj F{otho)
pz d { e K ns pkDK (@e? p oh#) Bkb eN e db ~ rKjD bJh fBeb jB.
d'jK ezXkok w[j i[V db12 x[o Brko. UofV nkJ ;{ow
;N
12
T[s
~ ;dk FkpkF j?
;kjwD j' rJhnK. sd'I fBF[zG B (nkgD) B[eo x'V T[s b'j
(@por;skD#) gk e BukfJnk. u"Vh cNh tkbh tZvh ewkB (T[;
BukT[D
Brko
ojhnK
b? e
gk; tb (fBebdh
eo fdZsk. fJefbnK
nr sr trkJh d[or;kj
167
eh
d[ork
b? e poSh d[or;kj14 pj[ dkBt wko. uV oEh ri x'fVJh wkfo G[fJ s vko.
nd[ Z s h)
:[ Z X
t y D
bJh
cfoFs
nk;wkB
s' I
(j m K
eskoK
nkjw'
T[ s o
nkJ
jB).51.
BrkfonK
rz{iD
Bkb
d'jK
dbK
dhnK
;kjwD
j'
rJhnK. tZv tZv i[Mko{ ;?Bk-BkfJe T[bo e (:[ZX ftu) nk rJ. (T[BQK B)
sbtkoK ns poShnK nkfd jfEnkoK ~ T[bko fbnk ;h. ns
(f;oK T[s)
N'g, (wz{j s) gNb, (x'V T[s) gkyo ns
rb ftu etu gkJ j'J ;B.
d[ork B poSh b? pj[s ;ko d?Is wko fdZs ;B. oEK, jkEhnK ns x'fVnK
T[go ufVQn K j'fJnK ~ wko e Xosh T[s
;h)
wkB'
jbtkJh
;hy
Bkb
ftzBQ
bkj
j'D.52.
168
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
tko
d[ork
eh
168
Gkoh Brko d tiD Bkb d' j K fXoK dhnK \" i K nkjw' - ;kjwD
j'JhnK. d[ork B jZE ftu poSh (GrT[sh) b? bJh i' drdh j'Jh nrBh
@toikrfB#
;[ z G gkbkD'
fvfrnk T[ g wk thukoh.
ftu
uwedh
;h.
(T[j)
poSh
(dth
B)
d ;wkB
oki
F[zG
wko
fdZsh (i') fgnkoh (T[; d) bj{ ~ gh ojh ;h. F[zG ekmh s'I fvr fgnk,
(T[j fdqF ~ ty e eth ~ fJzi) T[gwk ;[Mh (fe i') d' Xkoh poSh bj{
(@oikdh#)
bkb
ozr
B ;kfonK
:'fXnK ~
jZEK
wko
;[fNnk. n;woE d?Is \"iK (jko ~) ty e XkjK (wko e) o' oj ;B. (pj[s
ty o'tfB XkjhI.
(dth d[nkok
;B.54.
wko
ik
oj
;B,
(go
T[j)
fgS
w[V
Mked
se
BjhI
fsbe
fdZsk.
gJrk.55.
1H @GV wfunk efb T[w bh ;{b Xr T[G koh# 2H @gbkDj[`# 3H e[M phVK ftu fJ; s'I pkd
nfXnkfJ nzs dh T[esh fbyh j? @fJfs okik ;[zG d[ork e jE s i[fMnk# 4H @nkbhnK#
5H @w[jhI# 6H @iKd# 7H #wzrkfJnk# 8H fJj nzs ;{ue T[esh pj[shnK phVK ftu BjhI fbyh j'Jh