You are on page 1of 7

Traduo de poemas poloneses > > Parte 1 Por Francisco Jos dos Santos Braga Pelo presente, venho

trazer ao pblico lusfono algumas tradues de minha lavra para po emas poloneses, que o Blog do Braga publicou em 18 de maro de 2010 como apndice Pa rte 6 da srie de matrias e ensaios dedicados a comemorar condignamente o bicentenri o do nascimento do compositor polons Franciszek Fryderyk Chopin (Zelazowa Wola, 1 810 - Paris, 1849), sob a denominao "2010-Ano Chopin". O motivo dessa transposio par a esta pgina se deve sugesto de minha irm Elizabeth, que me recomendou dar o devido destaque a esses poemas de fino labor intelectual e que so uma expresso viva da c ultura polonesa. Consta que o celebrado poeta italiano Eugenio Montale, ao ser-lhe concedido o Prm io Nobel de Literatura em 1975, proferiu importante discurso intitulado " ainda p ossvel a poesia?", onde se pergunta sobre o lugar que ainda pode ocupar "a mais d iscreta das artes" num mundo em que "o homem civilizado chegou ao ponto de ter h orror de si". A resposta continha ainda alguma esperana: para a poesia "que surge quase por milagre e parece condensar toda uma poca, para essa poesia no h morte po ssvel..." J se passaram quase 36 anos depois do clebre questionamento. Por acaso, no h agora m aiores motivos para se ficar inquieto quanto ao futuro da poesia? Os condicional ismos que se faziam sentir na dcada de 70 do sculo passado no se agravaram, com o t riunfo da mediocracia? No sculo XXI a poesia ainda possvel? Em Mensagem homenageando o Dia Mundial da Poesia, em 21 de maro de 2010, o poeta portugus Antnio Osrio deu a seguinte resposta minha indagao: "A defesa da poesia cabe aos poetas. Muito tm resistido, tm que resistir mais aind a. A experincia diz-me que as leituras de poesias nas escolas e nas universidades, p elos prprios poetas, o dilogo que tm que estabelecer com os alunos seus ouvintes um as das melhores formas de humanizar o poeta e chamar o interesse para a poesia q ue faz. E no se devem limitar essas leituras ao prprio pas... (...) No basta o esforo isolado do poeta. O confinamento ao seu prprio pas lhe nefasto. (...) Sem dvida, a poesia ter que ser um 'refgio' contra a voragem tecnocrtica, contra o d esrespeito pela beleza do mundo, contra a destruio da paisagem. Os seus so os valor es da vida, a poesia , como Croce sempre defendeu, a 'palavra csmica', uma forma d e no se submeter, mas de se indignar, de estar ao lado dos humilhados, uma afirmao humanista. Retenhamos essas palavras de Rainer Maria Rilke, nas suas Cartas a um jovem Poet a: 'ser artista amanhecer como as rvores, que no duvidam da prpria seiva e que enfr entam tranquilas as tempestades da Primavera, sem recear que o Vero no chegue.' Teremos de ser como elas, que no pem em causa a prpria seiva e que resistem s tempes tades da Primavera." Nesta matria veremos alguns defensores da causa potica na Polnia.

A escritora Wislawa Szymborska nasceu em Krnik, em 2 de julho de 1923. Destacou-se como poetisa com uma obra que tem como tema as vicissitudes da Polnia moderna. Emprega uma linguagem simples e coloquial, herana do realismo social qu e dominou a Europa oriental, mas sua modernidade se revela no tom irnico e na com

plexidade formal de muitas de suas poesias. Recebeu o Prmio Nobel de Literatura de 1996. Prof. Dr. Henryk Siewierski, professor do Departamento de Teoria Literria e Liter aturas da UnB, escreve a respeito de Szymborska : " (...) No centro desta poesia reside uma concepo trgica do mundo e da existncia humana, mas a poetisa uma fingido ra que sabe controlar e disfarar as suas emoes. Ela finge que escreve apenas sobre as questes cotidianas, que no se preocupa com a arte potica, que escreve com facili dade e que tudo mais simples e mais leve do que parece ser. (...)" (Histria da Li teratura Polonesa, p. 210-211, Ed. UnB, 2000)

VIETNAM Wislawa Szymborska Mulher, como te chamas? No sei. Quando nasceste, donde vens? No sei. Para que cavaste uma toca na terra? No sei. Desde quando aqui te escondes? No sei. Por que mordeste meu dedo anular? No sei. Sabes que nada te fizemos de mal? No sei. De que lado ests? No sei. Agora guerra, precisas escolher. No sei. Tua aldeia ainda existe? No sei. Estes so os teus filhos? Sim. Wietnam Kobieto, jak sie nazywasz? - Nie wiem.? Kiedy sie urodzilas, skad pochodzisz? - Nie wiem.? Odkad sie tu ukrywasz? - Nie wiem.? Czemu ugryzlas mnie w serdeczny palec? - Nie wiem.? Czy wiesz, ze nie zrobimy ci nic zlego? - Nie wiem.? Po czyjej jestes stronie? - Nie wiem.? Teraz jest wojna musisz wybrac. - Nie wiem.? Czy twoja wies jeszcze istnieje? - Nie wiem.? Czy to sa twoje dzieci? - Tak. ELOGIO DA IRM Wislawa Szymborska Minha irm no escreve poemas e improvvel que v comear de repente a escrever poemas. Puxou isso me, que no escrevia poemas, ou ao pai, o qual tambm no escrevia poemas. Sob o teto de minha irm me sinto segura: por nada neste mundo, o marido dela escreveria poemas. E apesar de isso soar como uma obra de Adam Macedonski, nenhum dos parentes se ocupa de escrever poemas. Nas gavetas de minha irm no h antigos poemas nem na bolsa os escritos recentemente. E quando minha irm me convida para almoar, sei que no pretende ler para mim seus poemas. Suas sopas so excelentes sem premeditao, e o caf no se derrama nos manuscritos.

Em muitas famlias ningum escreve poemas, mas nas que isso se faz raro s uma pessoa. s vezes a poesia flui em cascatas de geraes, nos sentimentos mtuos criando redemoinhos srios. Minha irm cultiva boa prosa, e toda a sua obra escrita so cartes postais de frias, com um texto prometendo a mesma coisa, todo ano: que ao retornar tudo tudo tudo vai contar. Pochwala siostry Moja siostra nie pisze wierszy? i chyba juz nie zacznie nagle pisac wierszy.? Ma to po matce, ktra nie pisala wierszy,? oraz po ojcu, ktry tez nie pisal wierszy.? Pod dachem mojej siostry czuje sie bezpieczna:? maz siostry za nic w swiecie nie pisalby wierszy.? I choc to brzmi jak utwr Adama Macedonskiego, nikt z krewnych nie zajmuje sie pisaniem wierszy.?? W szufladach mojej siostry nie ma dawnych wierszy ani w torebce napisanych swiezo.? A kiedy siostra zaprasza na obiad,? to wiem, ze nie w zamiarze czytania mi wierszy.? Jej zupy sa wyborne bez premedytacji,? a kawa nie rozlewa sie na rekopisy.?? W wielu rodzinach nikt nie pisze wierszy,? ale jak juz - to rzadko jedna tylko osoba.? Czasem poezja splywa kaskadami pokolen,? co stwarza grozne wiry w uczuciach wzajemnych.?? Moja siostra uprawia niezla proze mwiona,? a cale jej pisarstwo to widokwki z urlopu,? z tekstem obiecujacym to samo kazdego roku:? ze jak wrci,? to wszystko wszystko wszystko opowie.

? Sobre o escritor Leopold Staff, deixo as notcias a cargo da viso autorizada do Pro f. Dr. Henryk Siewierski: "Leopold Staff (1878-1957) nasceu em Lvov numa famlia d e austracos polonizados, estudou filologia romnica e filosofia, foi editor da impo rtante srie de obras filosficas Sympozjon. Em 1918 muda-se para Varsvia, onde parti cipa da organizao da Academia Polonesa de Literatura. Durante a Segunda Guerra per manece em Varsvia, traduzindo autores latinos e publicando os seus poemas na impr ensa clandestina. Depois da guerra vive na Polnia. Aclamado como o maior poeta co ntemporneo, premiado e condecorado, continua fiel a si mesmo, buscando novas form as de expresso. Staff tambm considerado um dos maiores tradutores poloneses das li teraturas clssicas e modernas." (Ibidem, p. 133)

AMAR E PERDER Leopold Staff Amar e perder, desejar e lamentar, Cair doridamente e de novo erguer-se, Gritar com saudade "Fora!" e implorar "Guie!" Eis uma vida: nada, e contudo bastante... Correr desertos por uma jia s, Ir s profundezas atrs de uma prola pela beleza do prodgio, Para que atrs de ns ficassem apenas eles Rastros na areia e crculos na gua. Kochac i tracic Kochac i tracic, pragnac i zalowac, Padac bolesnie i znw sie podnosic, Krzyczec tesknocie "precz!" i blagac "prowadz!" Oto jest zycie: nic, a jakze dosyc... Zbiegac za jednym klejnotem pustynie, Isc w ton za perla o cudu urodzie, Azeby po nas zostaly jedynie Siady na piasku i kregi na wodzi. ? Jan Brzechwa (1898-1966) nasceu em Zmerynka, Podolia (hoje Ucrnia), de uma famlia polonesa de descendncia judaica, foi um poeta e autor, principalmente conhecido p or sua contribuio para a literatura infantil. Aps mudar-se para a cidade de Varsvia, graduou-se em Direito pela Universidade de Varsvia. Durante a Guerra Polaco-Sovitica, serviu no 36 Regimento da Legio Acadmica e sua estria formal como escritor aconteceu em 1920 atravs de vrias revistas de humo r. Brzechwa morreu em Varsvia em 1966. O PREGUIOSO Jan Brzechwa No sof-cama est sentado o preguioso, No faz nada o dia inteiro. Oh! rejeito isso para mim! Como assim? Eu no fao nada? E quem est sentado no sof-cama? E quem tomou o caf da manh? E quem hoje cuspia e pegava? E quem se coou na cabea? E quem hoje perdeu as galochas? Ah! Por favor! No sof-cama est sentado o preguioso, No faz nada o dia inteiro. E E E E Com licena! E eu no tomava emulso de Scott? hoje no lavava as orelhas? no arranquei boto? no mostrei lngua? no estava indo para tosquiar-me?

Isso tudo se chama nada? No sof-cama est sentado o preguioso, No faz nada o dia inteiro. Ele no foi escola, porque no lhe apeteceu. No fez o dever de casa, porque teve pouco tempo demais, No amarrou os cadaros, porque no estava a fim, No disse "bom dia", porque isso daria trabalho demais, No deu de beber a Tot, porque a gua fica longe demais. No alimentou o canrio, porque teve d do tempo; Ia jantar apenas mascou com a boca, Ia deitar-se no teve tempo adormeceu. Sonhou que se incomodava enormemente com algo, Ficou to cansado desse sonho que acordou. Len Na tapczanie siedzi len, nic nie robi caly dzien. "O, wypraszam to sobie! Jak to ja nic nie robie? A kto siedzi na tapczanie? A kto zjadl pierwsze sniadanie? A kto dzisiaj plul i lapal? A kto sie w glowe podrapal? A kto dzis zgubil kalosze? O - o! Prosze!" Na tapczanie siedzi len, nic nie robi caly dzien. "Przepraszam! A tranu nie pilem? A uszu dzisiaj nie mylem? A nie urwalem guzika? A nie pokazalem jezyka? A nie chodzilem sie strzyc? To wszystko nazywa sie nic?" Na tapczanie siedzi len, nic nie robi caly dzien. Nie poszedl do szkoly, bo mu sie nie chcialo, nie odrobil lekcji, bo czasu mial za malo. Nie zasznurowal trzewikw, bo nie mial ochoty, nie powiedzial "dzien dobry", bo z tym za duzo roboty, nie napoil Azorka, bo za daleko jest woda, nie nakarmil kanarka, bo czasu mu bylo szkoda. Mial zjesc kolacje - tylko ustami mlasnal, mial polozyc sie spac - nie zdazyl - zasnal. Snilo mu sie, ze nad czyms ogromnie sie trudzil. Tak zmeczyl sie tym snem, ze sie obudzil. ? Tambm sobre Julian Tuwim, ouamos o que o Prof. Dr. Siewierski tem a nos dizer: "Julian Tuwim (1894-1953) passou a infncia e a juventude em Ldz, uma grande cidade industrial. Em 1916 muda-se para Varsvia onde estuda Direito e Filosofia, escrev

e para a revista de jovens Pro Arte et Studio e apresenta-se no cabar "Pod Pikado rem". (...) Seus poemas dinmicos captam cenas da cidade grande, focalizam a situao do homem comum, expressando na linguagem da rua os encantos da vida cotidiana. C om o tempo, a afirmao da realidade d cada vez mais lugar crtica social. (...) Fascin ado pela lngua, pesquisa e explora seus vrios registros, desde a lngua de Jan Kocha nowski at o jargo dos bbados ( autor de um Dicionrio Polons de Bbados). Interessa-se p la poesia de Walt Whitman e pelo Futurismo russo. tambm autor de inigualveis poema s para crianas. Exilado durante a Segunda Guerra, passa dois anos no Brasil..." ( Ibidem, p. 146-147) CULOS Julian Tuwim Sr. Hilrio corre, grita: "Onde esto meus culos?" Procura na cala e no casaco, No sapato direito, no sapato esquerdo. Revirou tudo nos guarda-roupas, Apalpa o roupo, o sobretudo tateia. "Um escndalo! grita incrvel! Algum me furtou os culos." Sob o sof, no sof, Em toda a parte busca, bufa, arfa! Procura no forno e na chamin, Na toca do rato, do piano entre as teclas. J quer arrancar o piso, J comeou a chamar a polcia. De repente olhou para o espelho... No quer acreditar... De novo olha. Eureka!... C esto! O que se passou que ele os traz no prprio nariz. Okulary Biega, krzyczy pan Hilary:? "Gdzie sa moje okulary?"?? Szuka w spodniach i w surducie,? W prawym bucie, w lewym bucie.?? Wszystko w szafach poprzewracal,? Maca szlafrok, palto maca.?? "Skandal! - krzyczy - nie do wiary!? Ktos mi ukradl okulary!"?? Pod kanapa, na kanapie,? Wszedzie szuka, parska, sapie!?? Szuka w piecu i w kominie,? W mysiej dziurze i w pianinie.??

Juz podloge chce odrywac,? Juz policje zaczal wzywac.?? Nagle zerknal do lusterka...? Nie chce wierzyc... Znowu zerka.?? Znalazl! Sa! Okazalo sie,? Ze je ma na wlasnym nosie.??

You might also like