You are on page 1of 4

Atualmenteestoseimpondooutrasformasdevida,noparaoconjuntodapopulao,mas simparaumaparteconsiderveldela.Tratasedeformasdevidasimilaressconhecidas pelasmulheresnosltimosdecnios.Essasformasdevidaestofeitasdetrabalhoatempo parcial,contratostemporrios,trabalhosnoretribudosevoluntrios.Constatase,emtodoo mundo,queoaumentodasformasdeempregoinseguraseprecriasmaiorentreas mulheresqueentreoshomens. Aocontrriodaquelesautoresquedefendemaperdadacentralidadedacategoria"trabalho"na sociedadecontempornea,astendnciasemcurso,queremdireoaumamaior intelectualizaodotrabalhofabrilouaoincrementodotrabalhoqualificado,queremdireo desqualificaoousuasubproletarizao,nopermitemconcluirpelaperdadesta centralidadenouniversodeumasociedadeprodutorademercadorias.Aindaquepresenciando umareduoquantitativa(comrepercussesqualitativas)nomundoprodutivo,otrabalho abstratocumprepapeldecisivonacriaodevaloresdetroca. OsprodutoscriadospelaToyota,BenettonouVolvo,porexemplo,constituemmercadorias,que resultamdainteraoentrecapitalvarivelecapitalconstante.

Emtermosmarxianos,acrisedotrabalhoabstratosomentepoderserentendidacomoa reduodotrabalhovivoeaampliaodotrabalhomorto. Asuperaodasociedadedotrabalhoabstratorequer,comocondio,oreconhecimentodo papelcentraldotrabalhoassalariado. Nasociedadepsfordista,otrabalhosetransformaintegralmenteemtrabalhoimaterialea foradetrabalhoem"intelectualidadedemassa". Onovomanagementprescrevequeaalmadooperriodevedescernaoficinaequesua personalidadeesubjetividadedevemserorganizadasecomandadas. Asubjetividadeprodutivapsindustrialtemcomopressupostosecomoorigenshistricasa "lutacontraotrabalho"dooperriofordista. Ociclodotrabalhoimaterialprconstitudoporumaforadetrabalhosocialeautnoma, capazdeorganizaroprpriotrabalhoeasprpriasrelaescomaempresa. Aexpresso"trabalholivre"significaseparaoentreaforadetrabalhoeapropriedadedos meiosdeproduo. Naantiguidadegrega,otrabalhoeraoestigmaqueexcluaaspessoasdasociedade. Apolticadesalriomnimoconstituiabasedeumprocessoamploecomplexode redistribuioderenda. Aampliaoconsistentedonvelocupacional,capazdeabsorveremmaiorritmooexcedente demodeobra,representaasustentaobasilardapressosocialpormaiorpoderde compradosalriomnimo. Odebatesobreosalriomnimotendeasercolocadodeformainadequada,quandoisolado docontextodepolticaspblicascomligaesdiretasouindiretasnopadrodevidados trabalhadoresdebaixarenda. Nadireodaelevaodopoderaquisitivodosalriomnimo,hdeserdefinidapreviamentea diretrizresponsvelpeloabastecimentopopular. Oelevadonvelderotatividadedaforadetrabalhotambmresultadodoconjuntode

instituiesqueinduzfirmasetrabalhadoresaromperemocontratodetrabalho frequentemente. Acorrelaoentrecapitalhumanoesalriosmediadapelaprodutividade. Afirma,aonoserproprietriadeseusassalariados,tenderadarlhesumaformaoomais especficapossvelafimdenogerar(ouminimizar)asexternalidades. Oinvestimentonosprpriosassalariadospodetornarseinvivel(emtermosdevalorpresente) seotempodepermannciadomesmonafirmareduzido. Omercadodetrabalhoconstituiumespaoondeainteraoentreaofertaeademandade trabalhodeterminaonveldossalriosreaisdeequilbrio. Comrelaoaomercadodetrabalhobrasileiro: Apartirdasegundametadedadcadade1950,opredomniodopadrofordistadeproduo levouaqueoregimedecontrataodemodeobraseconcentrassefundamentalmenteno assalariamentoformal. Desde1990,aaberturacomercialefinanceiraimpsgeneralizadamenteaosetorprodutivoafl exibilizaodoscontratosdetrabalho. Associadavignciadepolticasdedesregulamentaodomercadodetrabalho,a terceirizaosemostroufortementeredutoradoscustosdotrabalho. Emgeral,aremuneraodotrabalhadorterceirizadorepresenta,emmdia,cercade2/3da remuneraomdiadosempregadosformaisnoanode2005. ResoluoRelativaMediodoSubempregoedasSituaesdeEmprego Inadequado,daOrganizaoInternacionaldoTrabalhoOIT: a)Amediodosubempregoedosindicadoresdeempregoinadequadodevem basearse,principalmente,nasatuaiscapacidadesdostrabalhadoresenasuasituao detrabalhodeacordocomoquefordescritoporessestrabalhadores. c)Osubempregorefleteasubutilizaodacapacidadeprodutivadapopulaocom emprego,incluindoaqueresultadeumsistemaeconmicodeficienteaonvelnacional ouregional. d)Osubemprego,ligadoduraodotrabalho,existequandoaduraodotrabalhode umapessoacomempregoinsuficienteemrelaoaumasituaodeemprego possvel,queessapessoaestdispostaaocuparedisponvelparafazlo. e)Oempregoinadequadoligadoaorendimentoresultadeumaorganizaoinsuficiente dotrabalhooudeumafracaprodutividadedeutenslios,equipamentosouformao insuficientes,oudeumainfraestruturadeficiente. Osetorprivadoteveseuscontingentesestagnadosoufragilizadospelasnovasformasde gestodaforadetrabalho. Osetorpblicosofreualteraespequenas,devidosprivatizaeseflexibilizaodos contratosdetrabalhoe,mesmo,devidoterceirizao. Osetorpblicosofreualteraesdevidosprivatizaesquefortaleceramosistemade bemestarsocial. Osetorprivadoteveseuscontingentesdiminudosemrespostasfortespressesdos sindicatos.

Otrabalhoumprocessonoqualossereshumanosatuamsobreasforasdanatureza, submetendoasaoseucontroleetransformandoosrecursosnaturaisemformasteissua vida. Oobjetodetrabalhotantopodeseramatriaemseuestadodenaturezacomoobjetos resultantesdetrabalhoanterior,asmatriasprimas. Osmeiosdetrabalhosoosinstrumentosutilizadospelotrabalhador. oinstrumentaldisponvelquedistingueascondiessociaisnasquaisserealizaotrabalho emumdadoperodohistrico. Acategoriatrabalho,segundoAnthonyGiddens(Sociologia,PortoAlegre:Artmed,2005) significa"aexecuodetarefasquerequeremoempregodeesforomentalefsico,cujo objetivoaproduodemercadoriaseserviosquesatisfaamasnecessidadeshumanas" (p.306).Pensaracategoriatrabalhocomoseelaequivalesseaoempregoremuneradouma visomuitosimplificada. Adivisosocialdotrabalho,nocapitalismo,sednatrocaentrecapitalistasindividuaise independentesquecompetementresi. Adivisosocialdotrabalhoumacondionecessriaparaaproduodemercadorias. Nadivisodotrabalhonaproduo,nenhumtrabalhadorindividualproduzumamercadoria. Adivisodotrabalhonaproduoplanejada,reguladaesupervisionadapelocapitalista. AtaxadeatividadefemininacresceunoBrasilduranteosltimosvinteanos,deacordocomos dadosdaPesquisaNacionalporAmostradeDomiclios(PNAD). Suponhaumaeconomiaemqueasfirmasestoinseridasnumcontextodecompetioperfeita tantonomercadodobemfinalcomonomercadodefatoresdeproduo.Suponhatambm que,emumadeterminadaindstria,soempregadosapenascapitaletrabalhoparaproduzir umbemfinal.SegundooqueconhecidonaliteraturacomoregrasdeMarshalldademanda derivada,ligadasdemandaportrabalhoademandaportrabalhodaindstriasermais elsticaquantomaiorforaelasticidadedesubstituioentreotrabalhoeocapital. Suponhaumaeconomiaquepossuaasseguintescaractersticas:Populaototal=1000 pessoasPopulaoemidadeativa=800pessoasPopulaodesocupada=200pessoas Populaoeconomicamenteativa=600pessoas.Podemosafirmarque,nessaeconomia,a taxadedesocupaoeataxadeinatividadeso(aproximadamente),respectivamente33,3%e 25,0% Suponhaummodeloneoclssicodeofertadetrabalhoindividualemqueautilidadedoindivduo dependaapenasdoconsumo(C)edolazer(L)equeoindivduodisponhadeumadotao inicialdosdoisbens:C0eL0.SuponhaqueL0=24horas.Suponhatambmqueafuno utilidadesejaU(C,L)=CaL1a,onde0<a<1,quearestriooramentriasejalineareque opreodobemdeconsumoCseja1porunidadedobem.Ento: I.Osindivduosiroescolherashorasdetrabalhoaseremofertadasdetalmodoqueataxade salriosejaigualrazodasutilidadesmarginaisdolazeredoconsumo,dadoqueosalriode mercadomaiorqueosalriodereserva. II.Osalriodereservaaquelequetornaoindivduoindiferenteentreofertarzerohorasde trabalhoouofertarhoraspositivasdetrabalho. III.Acurvadeofertadetrabalhoindividualpodeterumtrechonegativamenteinclinado,desde

queasomadoefeitorendaordinrioedoefeitorendadotaocompenseoefeitosubstituio. Nessetrechonegativamenteinclinado,aelasticidadedaofertadetrabalhocomrelaoao salrionegativa.

You might also like