defensiekrant

Gemengde reacties personeel op nota

nummer 21 19 september 2013

2 4 5 6
Foto Wim Salis, AVDD

Reacties personeel op nota

Kijkje in de medische keuken van Defensie

Vliegend tankstation ondersteunt

Van Uhm Wisseltrofee voor CV90 peloton

texel Serieuze gezichten op de Joost Dourleinkazerne bij de uitleg van de nota 'In het belang van Nederland' die

minister Jeanine Hennis-Plasschaert op Prinsjesdag bekend maakte. Eenheden worden opgeheven of verhuizen, locaties worden gesloten. Tegelijkertijd investeert Defensie in een toekomstbestendige, betaalbare krijgsmacht. Gemengde reacties bij het personeel derhalve. In deze Defensiekrant de eerste reacties van het getroffen personeel

Duitse medaille voor hulp watersnood

dresden (d)
Commandant 101 Geniebataljon luitenant-kolonel Ed Caelen en zijn toenmalige bataljonsadjudant Alfredo Leendert zijn vorige week onderscheiden voor hun bijdrage aan de strijd tegen het hoge water in Duitsland deze zomer. Zij ontvingen de medaille mede als dank voor de inzet van alle 185 Nederlandse militairen.

Paraat voor Prinsjesdag

van Prinsjesdag. Ze gaven de Derde Dinsdag in September het vertrouwde cachet.
Het imposante militaire vertoon gaf kleur aan een sombere Troonrede. Koning Willem-Alexander ging daarbij in op de onveiligheid en instabiliteit in kwetsbare regios, die onze vrijheid, veiligheid en welvaart benvloeden. Dit vraagt om een krijgsmacht die op zijn taken berekend is en die in Nederland en het buitenland kan opereren om de belangen van ons land veilig te stellen. Personeel van alle krijgsmachtdelen was vertegenwoordigd in het militair ceremonieel op Prinsjesdag Het is een sprookje, roept een van de omstanders verrukt als de Gouden Koets passeert, gevolgd door het Cavalerie Ere-Escorte.

den haag Honderden geniformeerde militairen vormden ook dit jaar weer de ceremonile omlijsting

logistieke operatie

De duizenden dagjesmensen konden zich vergapen aan een breed scala aan ceremonile en andere tenues. Behalve operationele militairen maakten ook cadetten en adelborsten, studentenweerbaarheden, veteranen en de reservisten deel uit van de traditionele ereafzetting van Paleis Noordeinde tot aan de Ridderzaal. De jaarlijks terugkerende logistieke operatie werd gecordineerd door het Regionaal Militair Commando West.

onze grote dank

De vorst sprak zijn appreciatie uit voor de inzet van de Defensiemedewerkers. Over de hele wereld zijn Nederlandse mannen en vrouwen actief om de internationale rechtsorde te beschermen. Zij verdienen onze grote dank en waardering voor hun moeilijke werk.

Minister-president Stanislaw Tillich van de Duitse deelstaat Saksen decoreerde in de opera van Dresden zon vierhonderd hulpverleners. Tijdens de live uitgezonden plechtigheid prees de premier de inzet van alle mannen en vrouwen tegen het hoge water. Ik heb de Saksische Watersnood Orde in het leven geroepen om namens alle Saksen de belangeloze inzet van alle hulpverleners te eren, zowel van de Duitse hulpdiensten als ook buitenlandse assistentie. Ik wil namens alle Saksen dank zeggen voor de solidariteit, saamhorigheid in moeilijke tijden en de opofferingsgezinde hulp. Samen met militairen van Panzergrenadierbrigade 37 Freistaat Sachsen verleende 101 Geniebataljon in de oostelijk gelegen stad Torgau an der Elbe bijstand.

Foto Arnoud Schoor, AVDD

binnenland

2 defensiekrant nr 21 19 september 2013

Nota In het belang van Nederland. De eerste reacties

den haag Prinsjesdag bracht voor veel collegas onverwacht en soms slecht nieuws. Tegelijkertijd werd duidelijk dat er wel degelijk in de
krijgsmacht wordt genvesteerd. Gemengde gevoelens dus, al overheerste een bedrukte stemming tijdens de informatiebijeenkomsten in het land. Er vervallen immers 2.400 functies.
generaal Tom Middendorp te horen hoe de vlag er bij staat. Elders gingen de commandanten van de Defensie-onderdelen de zeepkist op om collegas te vertellen wat de consequenties zijn van de nota In het belang van Nederland van minister Jeanine HennisPlasschaert. Een eerste reactie hoe het nieuws bij Defensie-medewerkers aankwam. In Den Haag kreeg het personeel van de Bestuursstaf van secretarisgeneraal Erik Akerboom en CDS

Sergeant-majoor Perlita van der Linden, onderofficier van politie, Joost Dourleinkazerne, Texel

AOOMARNS Rob Tilgenkamp, verbindingsofficier bij de staf Joost Dourleinkazerne, Texel

Heel belangrijk is dat de staf heel dicht op het product zit. Ik zie het als een storende factor als straks de staf naar Den Helder gaat. Je verschuift het probleem. De vis hunkert naar ogen en dan steek je hem blind en trek je hem kapot. Ik voel het alsof we straks terug naar het verleden gaan in plaats van vooruit. Maar we moeten vertrouwen hebben. Er is voor

Opperwachtmeester Richard de Boer, wijkopper KMar, Johan Willem Frisokazerne, Assen

Jammer, ik begon net mijn draai te vinden op deze kazerne en nu gaat de poort dicht. Ik ben hier begin augustus begonnen. Op dat moment hield ik er nog geen rekening mee dat ze de kazerne zouden sluiten. Ik zag vooral een mooie uitdaging op een bijzondere locatie. Er is een wijkteam in ontwikkeling voor de Defensielocaties in deze regio; ik moet nog zien hoe dat gaat na dit nieuws. Maar zolang hier militairen zijn, ben ik er ook nog. Ik doe hier uiteindelijk het licht uit. Tot die tijd is er voldoende te doen. Assen is als een eiland met een eigen bataljon er op. Dat maakt dit een levendige kazerne. En het maakt mijn functie erg interessant. Dat blijft het ongetwijfeld totdat de eenheden vertrekken. We zagen de sluiting wel aankomen.

ons beslist en we kunnen er niets meer aan doen. We moeten voorvoorkomen dat we een negatieve uitstraling krijgen.

Als mijn functie straks wordt opgeheven, krijg ik mijn derde code 4 brief. Ik ga me er nu niet druk om maken en wacht tot het helemaal is uitgekristalliseerd. De reactie van sergeantmajoor Perlita van der Linden straalt een zekere gelatenheid uit. Dat we naar Den Helder moeten, vind ik niet heel ingrijpend. Maar ik zie de win-win situatie niet. Het is een opeenstapeling van reorganisaties. Mensen worden laconiek of reorganisatiemoe.

Adjudant Martin van Daalen, CDC-adjudant

Adjudant van de mariniers Martin van Daalen vindt het logisch dat het CDC kleiner wordt. Het aantal soldaten bij de operationele commandos daalt. Daardoor hoeft Paresto minder kroketten en minder gehaktballen te leveren. Paresto is immers een onderdeel van het CDC. Dat de organisatie kleiner wordt, hebben we allemaal te accepteren.

De kazerne stond al een tijdje op de nominatie. Toch voelt het als een teleurstelling. Ik heb het eerder meegemaakt. Ik was sportinstructeur in Harderwijk toen ze daar de poort sloten. Het is zonde dat we afstand doen van mooie kazernes. Ik begrijp dat het niet anders kan, maar het blijft jammer.

Adjudant Henk Koning, hoofd Sectie Vliegveiligheidsuitrusting 920 Onderhoudssquadron, vliegbasis Leeuwarden
Als ik eerlijk ben, had ik het erger verwacht. Je hoorde allerlei verhalen over Leeuwarden, zelfs het sluiten van de basis, maar ook over verhuizing van de Luchtmobiele Brigade uit Assen. Aan de ene kant weten we nu dat er een toekomst voor de vliegbasis is. Tegelijkertijd is de vraag welk squadron stopt met F-16 operaties en zich gaat voorbereiden op de F-35 en de UAVs. Die antwoorden kan de C-LSK nu nog niet geven en dat snap ik. Leeuwarden blijft gelukkig bestaan. Heel belangrijk voor het onderdeel zelf, maar ook voor de omgeving.

Luitenant-ter-zee 2 OC Ap van Orden, projectmedewerker Karel Doorman, Defensie Materieel Organisatie

De kombuispraatjes over de afstoting klonken al een paar maanden, dus verrast waren we niet. Natuurlijk heb ik er geen prettig gevoel bij dat we de Karel Doorman moeten verkopen. Het is een prachtschip, helemaal gebouwd volgens de wensen van de marine. Voorlopig gaan onze werkzaamheden gewoon door. We bouwen het schip af en zijn tot medio 2015 bezig met de proefvaarten. Daarna pas gaat de Karel Doorman in Den Helder tegen de steiger, in afwachting van een koper. We bouwen het schip voor zon 400 miljoen, maar die prijs

Sergeant van de mariniers Wiren Vroon, planner bij het Mariniers Opleidings Centrum, Van Ghentkazerne, Rotterdam
Sergeant van de mariniers Wiren Vroon kreeg tijdens het alle hens te horen dat het kabinet het mariniersbolwerk in de Maasstad wil sluiten. Hij ziet een voordeel en nadelen. Het gonsde al een week dat de kazerne mogelijk dicht zou gaan. Als je moet bezuinigen, dan raak je nu eenmaal middelen kwijt; dit is er dus n van. Als voordeel van een verhuizing naar Vlissingen zie ik de samenvoeging van opleidingseenheden en operationele troepen binnen n kazerne. Vanuit historisch oogpunt is het heel wrang dat Rotterdam en de mariniers gescheiden worden. Daarnaast ligt Vlissingen natuurlijk veel minder centraal. Het is verder

vooral vervelend dat er nu weer een volgende onzekere periode aanbreekt voor mensen. We komen net uit een enorme reorganisatie. Daar is nu een klap opgegeven, we hebben de schouders eronder gezet en we gaan er weer voor. En dan nu dit bericht. We komen opnieuw terecht in een cirkel van onzekerheden en aanpassingen. Medewerkers worden hier heel moe van. Daarover maak ik me wel zorgen.

krijg je er nooit meer voor. Vergelijk het met een auto die je nieuw koopt. Zodra je de garage uitrijdt, is ie al minder waard. Dat is met een schip niet anders.

Korporaal van de mariniers Sietse Rozema, tweede bestuurder Landing Craft Utility, Joost Dourleinkazerne, Texel
Persoonlijk zie ik wel positieve punten. Op het amfibische vlak is nog steeds veel mogelijk. Maar ik vind het wel triest dat we nu nog meer worden uitgekleed. We

moeten met weinig middelen hetzelfde werk blijven doen. Ik merk dat nu al wanneer het onderhoud van een boot uitgesteld wordt of onderdelen van een andere boot moeten komen. Maar dit is voor mij geen reden weg te gaan bij de marine. Het is erg jammer voor Rotterdam en Aruba. Een behoorlijke strop voor het korps.

Bekijk hier de videoboodschap van minister HennisPlasschaert

defensiekrant nr 21 19 september 2013 3

binnenland

Foto's: Wim Salis, Bart Nijs, Jaap Spieker, Fons Strijbosch en Hans Lebbe, AVDD

Special Defensiekrant meervoudig digitaal

Vanwege de publicatie van de nota In het belang van Nederland is op Prinsjesdag een Defensie-krant special (krantnummer 20) verschenen.Deze is alleen op intra- en internet te vinden. Deze digitale krant bevat alle hoofdpunten van de nota. Tevens staan er interviews in met minister Jeanine HennisPlasschaert en Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp.

Kapitein Linda Lauret, medewerker Project Vervanging F-16, Defensie Materieel Organisatie

weer zou uitdraaien op extra bezuinigingen. Toch vind ik dit een nettere oplossing dan nog eens tien jaar kaasschaven. Waar het om gaat, is dat we straks in een nieuwe complexe missie het juiste materieel hebben en de mensen in het veld de juiste ondersteuning kunnen bieden. Onze vliegers hebben met kwalitatief hoogwaardig materieel nodig. Een vliegtuig kost miljoenen in aanschaf en onderhoud. Maar wat is duur. Vergeet niet dat wanneer we straks afscheid nemen van de dure F-16 we dan bijna veertig jaar succesvol met dat toestel geopereerd. Dat wil niet zeggen dat we hier een feestje gaan vieren, want we voelen de pijn bij de andere krijgsmachtdelen ook. Elders sluiten kazernes en verliezen collegas hun baan. Ik hoor dat zeker niet onbewogen aan. We zijn toch n krijgsmacht.

Eerste luitenant Arjen Bosch, commandant 3e Peloton C-compagnie, 45 Pantserinfanteriebataljon, Ermelo

We zagen het al weken aankomen. Maar nu het is uitgesproken komt het hard aan. Ik vind het goed dat de Commandant Landstrijdkrachten ons het nieuws persoonlijk kwam vertellen. Hij deed het goed, maar ik voelde een gelaten sfeer. Het bataljon wordt per 1 januari stilgelegd. Ik maak me zorgen over de motivatie van het personeel. De weekroosters tot eind 2013 zijn klaar, maar wat gaan we daarvan nog doen? En wie heeft daar nog zin in? Ik ben bang dat we maanden gaan doormodderen en dan ineens de stekker er uit gaat. Hopelijk krijgt iedereen per direct alle ruimte voor cursussen, opleidingen en sollicitaties. Nu gaat toch

niemand meer gemotiveerd op bivak. Dit klinkt raar, maar dat wij weg moeten, snap ik ergens wel. We komen geld tekort, klaar. En na een optelsom komt de baas bij ons uit. Ik ben vooral benieuwd naar een visie. Wat gaan we nog wel doen? Hoe past het schrappen van een bataljon gevechtskracht in de toekomstplannen van de krijgsmacht? Ik hoop echt dat we niet blind eenheden aan het wegstrepen zijn. De Arabische lente heeft weer duidelijk gemaakt dat de onrust onze grenzen nadert. Zo ver is dat niet van ons veilige landje.

Luitenant-kolonel Ronald van der Jagt, commandant 322 Squadron, vliegbasis Leeuwarden
Eigenlijk heb ik een beetje dubbel gevoel. Aan de ene kant is er duidelijkheid over de nieuwe reorganisatie, maar tegelijkertijd roept het vragen op wat die nu precies voor ons onderdeel, mijn squadron betekent. Ik vind het positief dat er nu een duidelijke toekomstvisie is. We weten waar we naartoe gaan. Er gaat af, maar er komt ook bij. Dat is redelijk welkom. De keuze voor de F-35 is het meest essentieel. Je behoudt je gevechtscapaciteit, datgene waarin de luchtmacht zich verbijzondert ten opzichte van andere krijgsmachtdelen. Voor de komende veertig jaar heeft de luchtmacht een jachtvliegtuig, en het beste.

De wel/niet-discussie over de F-35 loopt al heel lang, maar nu ligt er dan een kabinetsbesluit. De luchtmacht behoudt het jachtvliegtuig en de vervanger van de F-16 wordt de F-35A. Defensie presenteert nu een duidelijke en haalbare ambitie. Dit is de inzetbaarheid die we als Nederlandse krijgsmacht willen realiseren. We wisten van tevoren dat het

Simone Hegie, Administrateur Centraal Wagenbeheer CDC

Ik werk sinds 1981 bij Defensie. Ik heb alle reorganisaties tot nu toe overleefd en vind werken bij Defensie nog steeds leuk. Maar die nieuwe bezuinigingen worden er erg veel. De lol gaat er toch wel af. Ze staat er afgelopen dinsdag in de Kromhoutkazerne in Utrecht ogenschijnlijk stocijns bij. De uitleg van commandant CDC viceadmiraal Erik Kopp over In het belang van Nederland moest nog tot haar doordringen. Er speelde ook mee dat ze na al die jaren wel wat gewend is. Hegie, werkzaam bij de directie Vraag- en Aanbodmanagement

Korporaal-1 Arjan van Benthum, GLA-groep Acompagnie 13 Infanteriebataljon Luchtmobiel, Assen

Het is heel zuur dat de Johan Willem Frisokazerne sluit. Ik ben nog niet zo lang geleden naar Assen verhuisd om dichtbij mijn werk te wonen. En dan moeten we ineens weer weg. Er was twee jaar geleden ook al sprake van, toen overleefden we het nog. Nu sluimerde het gerucht ook al weer (VAM), weet nog niet hoe de nota voor haar persoonlijk uitpakt. Maar dat haar toekomst opnieuw onzeker is, beseft ze overduidelijk. Als ik op mijn leeftijd (49) op de arbeidsmarkt terechtkom, heb ik net als al mijn leeftijdsgenoten een probleem.

een tijdje. Het is alleen jammer dat we het nieuws uit de media moeten vernemen: het weekeinde voor Prinsjesdag stond het allemaal al in de krant. Toen dachten we nog dat we naar vliegbasis Leeuwarden zouden verhuizen; wat dat betreft is de kazerne in Havelte een meevaller. Het is alleen zonde van deze kazerne. Hier hadden we met ons bataljon echt een eigen thuis. Het is wel prettig dat we nu eindelijk duidelijkheid hebben. De kazerne sluit in 2017, dus we hebben nog een paar jaar de tijd. Dat geeft ruimte om na te denken en eventueel rond te kijken voor andere functies. Defensie verlaten is voor mij zeker geen optie. Deze kazerne is een mooie werklocatie, maar waar we ook naartoe gaan: het werk blijft hetzelfde.

binnenland

4 defensiekrant nr 21 19 september 2013

Defensie geeft op Traumadag kijkje in medische keuken

Chaos in de kelder stabiliseren

tijdens de Nationale Traumadag de deuren opengegooid voor het publiek. Binnen een half uur zijn we compleet operationeel en klaar om tweehonderd patinten op te vangen, vertelt hoofd Calamiteitenhospitaal kapitein Jelte Wind. Als ik dat vertel, kijken de mensen verbaasd om zich heen.
Achtduizend vierkante meter noodziekenhuis verstopt in de voormalige atoomkelder van het UMCU. Het Calamiteitenhospitaal is niet bij iedereen even bekend, maar levert in cruciale gevallen levensreddende ondersteuning. In geval van nood is het een kwestie van licht aan, medische deskundigen erin, deur dicht en we kunnen aan de slag, vertelt Wind. Het noodziekenhuis is in een half uur operationeel en gereed voor grootscheepse opvang.

utrecht Het Calamiteitenhospitaal in Utrecht in het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) en het Centraal Militair Hospitaal (CMH) heeft

Wanneer inzet?

Binnen een half uur compleet operationeel

We hebben een opnamecapaciteit van driehonderd patinten, maar gelukkig is dit nooit voorgekomen. Toch zijn er sinds het bestaan van het slapende ziekenhuis genoeg momenten geweest waaraan wij een belangrijke bijdrage hebben geleverd.

Sinds de oprichting van het Calamiteitenhospitaal in 1991 zijn er 34 openstellingen geweest. Het rampenplan van het noodziekenhuis bepaalt in welke gevallen de operationele gereedstelling begint. Wij starten onze procedures bij een vijftal scenarios; in geval van grote aantallen militaire slachtoffers die moeten worden opgevangen. Bij ongevallen in het buitenland waarbij groepen Nederlandse militairen of burgers betrokken zijn. In het geval van aanslagen of grote ongevallen in Nederland, die de reguliere opvangcapaciteit te boven gaan. In een situatie waarin de Nederlandse overheid hulp biedt bij de medische opvang van buitenlandse slachtoffers of bij opvang van bijzondere infectieziekten, legt Wind uit.

len om zo snel en veilig mogelijk te handelen. Bij een uitbraak van een virus beschikken wij over grote en kleine ruimtes die wij compleet in onder druk kunnen zetten om verdere uitbreiding te voorkomen, zegt het hoofd van het Calamiteitenhospitaal.

Defensie en Traumadag
Defensie liet tijdens de Nationale Traumadag bezoekers een kijkje laten nemen in haar medische keuken. Bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) in Utrecht kon het publiek bij verschillende stands informatie inwinnen over de medische capaciteit van de organisatie. Zo konden bezoekers in een gepantserde militaire ziekenwagen kijken, door mobiele hulpposten lopen en kregen zij een rondleiding in het Calamiteitenhospitaal. De Nationale Traumadag is een initiatief van de Nederlandse Ongevalstichting en het UMCU. Centraal staat het informeren over traumazorg, oftewel de opvang en behandeling van ongevalpatinten. Defensie leverde een bijdrage aan de dag vanwege de nauwe samenwerking met het UMCU, gelegen naast het CMH. Door alle missie-ervaring hebben de medici van Defensie veel kennis over deze vorm van zorg.

Rust creren in tijden van crisis

Door deze mogelijkheden is het noodziekenhuis ook de enige plaats waar patinten met zeer besmettelijke infectieziekten, zoals de pokken behandeld mogen worden. Ons oproepsysteem zorgt ervoor dat wij uit een grote pool binnen een paar minuten de juiste medische deskundigen kunnen oproepen. Zo behandelen we snel en met de juiste expertise de binnenkomende patinten. In dit soort gevallen is snelheid essentieel.

Triage en barcodes

virus

In het geval van het laatste scenario heeft het hospitaal hightech midde-

Om die reden werkt het Calamiteitenhospitaal met een triage- en barcodesysteem. Patinten worden behandeld aan de hand van de ernst van hun verwondingen en krijgen een barcode-etiket. Hierop staan gegevens die toegankelijk zijn verpleegkundigen en artsen.

Wind: Dit systeem zorgt ervoor dat we zo snel mogelijk de chaos stabiliseren. Dat is namelijk onze taak. Rust creren in tijden van crisis.
|| tekst tlnt

|| waardenberg || foto's sm maartje roos, avdd

johanna van

Bezoekers konden tijdens de Nationale Traumadag bij verschillende stands informatie inwinnen over de medische capaciteiten van Defensie.

Nieuwe mijlpaal in sourcingproces

den haag Met de totstandkoming van het Sociaal Statuut Uitbesteding (SSU) is wederom een belangrijke bouwsteen aan het sourcingprogramma
toegevoegd. Om P&O-medewerkers vertrouwd te maken met deze regeling werd onlangs in Den Haag op een speciale themabijeenkomst ingegaan op deze en andere HRM-aspecten bij sourcing.
pijlers van het SSU is behoud van arbeidsparticipatie: Van werk naar werk! Vanuit goed werkgeverschap het behoud van werkgelegenheid centraal stellen. om personeel over te laten gaan, maar biedt tevens ruimte voor maatwerk. En dat is precies waar de P&O-medewerker om de hoek komt kijken. SSU is namelijk ook een instrument dat kan helpen bij de vaak complexe personele problematiek bij uitbesteding. Zo is er op aandringen van de bonden bescherming van kwetsbare groepen geregeld (bijvoorbeeld medewerkers met een behoudgarantie en langdurig zieken). Sourcing houdt de gemoederen aardig bezig. Niet verwonderlijk, want sourcing gaat immers over mensen. De sourcingagenda die de minister vorig jaar aan de Kamer heeft gestuurd, bevat een kleine dertig projecten. Stuk voor stuk gaat het om besluiten met ingrijpende gevolgen, want besluiten tot uitbesteding raken de organisatie n de mensen in het hart, constateert hoofddirecteur Personeel schout bij nacht Henk Itzig Heine. En van de

Samen verder

Ruimte voor maatwerk

Het SSU is een basisregeling die bij sourcing gebruikt mt worden. Het is leidend en bevat regels voor de overgang van Defensiepersoneel naar een marktpartij. Het SSU schrijft een eenduidige manier voor

Aan het SSU moeten we vanaf nu met zn allen uitvoering geven, houdt Albert Spieseke, senior beleidsmedewerker bij de HDP, de diverse P&Oers voor. Natuurlijk is het in de eerste plaats een stuk regelgeving waaraan uitvoering met worden gegeven. Maar het functioneert ook in een context. Het hangt samen met andere regelgeving als het URD en het SBK. En het is erop gericht de verschillende

trajecten, aanbesteding en reorganisatie met elkaar te laten sporen. Werken met het SSU betekent dan ook vooral samenwerking! Meer informatie over het Sociaal Statuut Uitbesteding is te vinden op intranet, pagina http://kennisbanksourcing.mindef.nl/discipline/ personeel.

|| tekst leo

de rooij

defensiekrant nr 21 19 september 2013 5

reportage

Boven Een Nederlandse F-16 wacht netjes op zijn tankbeurt. Linksonder Sergeant-majoor Aanraad gidst een F-16-vlieger naar de juiste positie om de Fighting Falcon te kunnen voorzien van een lading brandstof. Midden Het contact tussen gevechtsvliegtuig en tanker is gemaakt; de air to air refueling begint. Rechtsonder De gezagvoerder van de KDC-10 bekijkt waar zijn kist straks de volgende lading F-16's gaat bijtanken.

Vliegend tankstation ondersteunt buitenlandse jagers

RLAND (N) Ineens zijn ze te zien op de monitoren voor de boom-operator; twee Portugese straaljagers. Binnen dertig seconden kleeft de ene kist
onder de linkervleugel van Jan Scheffer terwijl nummer twee precies achter de KDC-10 hangt. Of Scheffer een paar duizend pond peut voor hen heeft zodat ze de strijd weer kunnen opzoeken?
KDC-10 boven de West-Noorse kust rondjes vliegt. Zeker als er een AWACS (een vliegende commandopost, red.) verschijnt. Als die hoog in komt vliegen, zit zijn schotel dicht in de buurt van motor twee. Dat kan de aerodynamica van beide vliegtuigen benvloeden. En dat terwijl je juist zo goed moet oppassen dat je het luikje van de brandstoftank er niet aftikt met de boom, waar de brandstofslang inzit. En met een A10-gevechtsvliegtuig is het helemaal leuk. Het tankdeurtje zit op zijn neus. Als een piloot de boom vlak voor zich ziet hangen, heeft hij de neiging om zijn kist erin te drukken. Dan jaagt hij achter je aan. Hij heeft immers de beste situational awareness. Gidsen gebeurt visueel, met behulp van signaallichten onder de KDC-10, maar af en toe grijpt sergeant-majoor Aanraad ook naar de radio. en home base, want er moet natuurlijk achteraf wel worden afgerekend. Voor niets gaat de zon op.
|| tekst elnt

Het vliegende tankstation levert een waardevolle bijdrage aan de oefening Brilliant Arrow. Aan deze training, geleid door Hoofdkwartier Allied Air Command te Ramstein, doen tien NAVO-landen mee. Boven het Noorse rland oefenen vijftig militaire vliegtuigen en 650 militairen ter voorbereiding op grote luchtoperaties. Vanaf 2014 staat Hoofdkwartier Allied Air Command namelijk stand-by voor NATO Response Force missies.

|| fotos sgt1 dave de vaal, avdd

jaap wolting

Kapitein Jol was een van de Nederlandse F-16-vliegers die blij was dat de KDC-10 ter plekke was. Zijn verhaal.
Bijtanken was echt nodig. Alle andere landen die meededen aan de oefening hadden rland als uitvalsbasis. Wij waren echter vanaf Volkel vertrokken en zaten bijna aan onze brandstoflimiet. Nadat Jan Scheffer ons had opgetopt, moesten we meteen aan de bak. Twee vliegers waren neergeschoten boven Noorse wateren. Duitse Tornados, die zelf geen beschermingscapaciteit hadden, zouden een verkenningsvlucht uitvoeren om ze te zoeken. Het luchtruim moest echter eerst even worden schoongeveegd. Dat hebben wij samen met Grieken en Turken gedaan. In het begin was het erg hectisch. Onze partners hebben iets andere procedures, n we hadden last van luchtafweer op de grond en vijandelijke toestellen in de lucht. Toch hadden we binnen tien minuten een schoon luchtplaatje. Als de KDC-10 ons tijdens de operatie niet had kunnen bijtanken, was deze missie nooit geslaagd. Ik heb dit al vaak gedaan, onder meer boven Afghanistan en Libi. Maar zo dicht onder een groot tankervliegtuig hangen, blijft een bizarre situatie.

1500 pond per minuut

Jacht op KDC-10

Waar andere militairen Brilliant Arrow aangrijpen als uniek trainingsmoment, is de oefening voor boomoperator sergeant-majoor Ad Aanraad business as usual; contact zoeken met de vliegers van de kisten die naar kerosine snakken, hen naar exact de juiste positie gidsen en de essentile koppeling maken. Toch zit ik elke keer weer op het puntje van mijn stoel, zegt Aanraad terwijl de

Behendigheid en cordinatie

En dat is nu juist niet de bedoeling. Vliegers moeten de aanwijzingen van de boom-operator opvolgen.

Dat is nu boven Noorwegen het geval. Slightly up, forward. De ervaren operator ziet op de monitoren dat de Portugese vlieger het begrijpt en zijn Fighting Falcon op de juiste lijn brengt. Met zijn rechterstick vliegt Ad de boom behendig richting tankgat, terwijl hij de linkerstick gebruikt om de kerosineslang te laten zakken. Het groene lampje contact coupled springt aan. Dat is voor de flight engineer in de cockpit het teken om de sluizen open te gooien. Met 1500 pond per minuut spuit Jan Scheffer de brandstoftanks van de F-16 vol. Sergeantmajoor Aanraad heeft de vlieger nog wel snel gevraagd om staartnummer

buitenland

6 defensiekrant nr 21 19 september 2013

Storingen smetje op vlekkeloze wedstrijd

Van Uhm Wisseltrofee voor het beste CV90 peloton

tegendeel bleek. Alleen al tussen de nummers n en drie zat een verschil van dik honderd punten. Tijdens de schietwedstrijd CV90 om de Generaal Van Uhm Wisseltrofee vielen sommige bemanningen in het klassement terug vanwege defecten. Ondanks dat zij ook met storingen te maken kregen, gooide het eerste peloton, Charlie compagnie, 45 Pantserinfanteriebataljon met 728 de hoogste ogen.
Als baasje van de winnende eenheid mocht eerste luitenant Mark Hoving de trofee, een fraai schaalmodel van het pantserrupsvoertuig CV90, in ontvangst nemen. Dat gebeurde op Baan 9 van schietterrein Bergen Hohne, waar voormalig Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm de naar hem vernoemde prijs uitreikte. Hierbij was enig ceremonieel op zijn plaats, want het was ten slotte de eerste keer dat de wisseltrofee op naam werd gezet. Vorig jaar vond weliswaar een try out plaats ter voorbereiding op het echte werk. Het toezichthoudende Schiet Instructie Controleteam (SICT), Sectie Boordwapens, ging niet over n nacht ijs en wilde zeker weten dat geen enkel detail achteraf onderwerp van discussie zou worden. Die solide aanpak wierp haar vruchten af. En zo eindigde het eerste peloton, Charlie compagnie, 44 Pantserinfanteriebataljon (712 punten) als tweede en als derde kwamen de fuseliers van het eerste peloton, Charlie compagnie, 17 Pantserinfanteriebataljon (612) uit de bus. mannen de kinderziektes overwinnen, die ook tijdens de wedstrijd geregeld opspeelden. Storingen bleven de winnende eenheid eveneens niet bespaard. Zo weigerde de toren van het Bravo-voertuig eenmaal dienst en ook de COAX'en (7.62 mm MAG) van de Alfa en Romeo gaven het kortstondig op. Gelukkig losten de bemanningen alles heel snel op, aldus Hoving. Twee COAXen in het midden van de gevechtsbaan bleven het doen. En die ratelden ook veel infanteriedoelen bij de buren om. Al met al goed gedaan. hielpen de procedures fijn te slijpen. Oog voor detail is volgens pelotonscommandant Kloos (bij 45 Painfbat) belangrijk tijdens de Van Uhm trofee. Zeker wanneer het niveau van geoefendheid onderling niet veel verschilt. Afgezien van vervelende storingen was de wedstrijd volgens hem een zuiver meetmoment van wat de deelnemers in huis hebben. Ten slotte hebben alle eenheden zon beetje hetzelfde niveau. Zelf leidde hij in de middag van dag twee zijn mannen langs de verschillende Feuerstelle op Baan 9. Ondanks dat hij onder ideale omstandigheden (mooi weer, red.) goed aan de run begon en de mannen weinig moeite hadden met de zestien opgestelde pantserdoelen, de eveneens zestien statische en vier bewegende doelen n de vijf maal tien falling plates, eindigde het derde peloton van de alfa compagnie op de zesde plaats. Kloos: Op een gegeven moment hadden twee pantsers storing. Met de andere twee viel dat gemis niet op te vangen en dus misten we een groot aantal doelen. Afgezien van kinderziektes die met de vervanging van de oude COAXmitrailleurs voor het overgrote deel zeker tot het verleden gaan behoren, is de CV90 volgens de gebruikers een droom op rupsbanden. Het 35 mm snelvuurkanon schiet als een scheermes n kan rijdend vuren. Wat dat betreft, zijn we er enorm op vooruit gegaan, aldus Kloos. De uitgefaseerde YPR-765 kon niet rijdend schieten en dat maakte je enorm kwetsbaar. Bij manoeuvres was het altijd twee aan twee haasje over om elkaar zoveel mogelijk te kunnen dekken. Een front breed trekken, liet je wel uit je hoofd. Dan was je helemaal kwetsbaar. Mij hoor je dan ook niet klagen. En die storingendaar komen we wel overheen.
|| tekst andr

bergen hohne (d) Pelotonscommandant eerste luitenant Stas Kloos verwachtte dat het deelnemersveld dicht bij elkaar zou eindigen. Maar het

Kinderziektes

Commandant SICT luitenantkolonel Daan Coevee toonde zich een tevreden mens, hoewel er natuurlijk altijd ruimte is voor verbetering. Als hoogste leider van de schietwedstrijd roemde hij het fanatisme van de bemanningen en sprak hij de wens uit dat de

Wat dat betreft, zijn we er enorm op vooruit gegaan

wedstrijd uitgroeit tot een fenomeen. Nou is de CV90 het belangrijkste wapen van de pantserinfanterie dus zou dat moeten lukken. Generaal b.d. Peter van Uhm denkt er ook zo over en liet in zijn toespraak weten voor de trofee toekomst te zien. Zeker wanneer de

Vorm van de dag

Zeker goed gedaan, want steunen in elkaars schietsector vergt het uiterste van een bemanning. Het winnende team bleek dit kunstje goed onder de knie te hebben. En het samenspel maakte zeker onderscheid in de eindstand. Met dank aan de collegas van de Alfa compagnie die de winnaars

|| fotos rob gieling

twigt

Linksboven Vlagrood. Klaar om te vuren. Rechtsboven Soldaat-1 Jakco Eisses kwam voor de schietserie lelijk ten val en kon zodoende niet deelnemen aan de Generaal Van Uhm Trofee. Maar dat weerhield hem er niet van naar Bergen Hohne te komen om zijn maten een hart onder de riem te steken. Linksonder De volgende deelnemers rollen naar de sporen van Baan 9. Rechtsonder Voormalig CDS generaal Peter van Uhm poseert samen met de commandant van het winnende peloton, eerste luitenant Mark Hoving. Op de voorgrond draagt de bemanning de wisseltrofee weg.

defensiekrant nr 21 19 september 2013 7

binnenland

Linksboven Jong en oud op een zeer warme renie. Rechts Kapitein b.d. Joop Koningstein (l.) en soldaat-1 b.d. Frans van Stein bij de kranslegging.

Veteranendag militaire luchtvaart en Renie 100 jaar

Dubbel feest op Gilze-Rijen

gilze-rijen Het is goed dat we elkaar eens per jaar in de ogen kijken en delen wat we in het verleden hebben gepresteerd. Gastheer op vliegbasis
Gilze-Rijen commodore Jan Willem Westerbeek geeft precies aan wat de waarde is van de Veteranendag Militaire Luchtvaart. In hangars waarin normaliter de Chinook transporthelikopters staan, kwamen onlangs zon zestienhonderd veteranen en militairen samen. Over herinneringen ophalen en herdenken gesproken.
lijden van oorlogsvlieger kapitein b.d. Gus Winckel. Daarna spreekt luitenant-generaal b.d. Ted Meines de aanwezigen toe. Hij verhaalt over zijn laatste ontmoeting met wijlen prins Bernhard. veteranenspeld uit. U heeft iets in den vreemde gepresteerd, waar anderen niet zijn geweest. Het Draaginsigne Veteranen is een erkenning voor die inspanning. de veteranendag moeiteloos over in de renie 100 jaar Militaire Luchtvaart. Iedereen die ooit bij de Koninklijke Luchtmacht of haar voorgangers werkte, was welkom. ten renisten van het weerzien met oude bekenden, van de tentoonstellingen, het buffet, de barbecue n de muziek. Op een groot podium treedt de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht op met solist Vera de Bree. Leona Philippo doet hetzelfde met de band Beethoven. Tot in de late uurtjes is het een gezellige drukte op de helikopterbasis. Oud-luchtmachters, (ex-)militairen van de voormalige Marine Luchtvaartdienst en hun partners praten bij. Ook over oude kameraden die hen het afgelopen jaar of eerder ontvielen. Uw ervaringen vormen onze honderdjarige geschiedenis, zegt generaal-majoor Ton Tieland, plaatsvervangend commandant luchtstrijdkrachten, tevens Inspecteur Veteranen Militaire Luchtvaart. Hij staat even stil bij de aanwezigheid van oud-MLDer Eef Smitshuijzen en bij het recent over-

Draaginsigne Veteranen

Renie

Na de minuut stilte, het Wilhelmus door het Luchtmacht Mannenkoor en een kranslegging, reikt Commandant Luchtstrijdkrachten (C-LSK) luitenant-generaal Alexander Schnitger aan veertig militairen de

Na de plechtigheden gaat het bijpraten gewoon door. De stemming is ronduit feestelijk. Geweldige dag, vindt adjudant b.d. Ben Ikan. Dit moet je niet iedere dag doen, maar eens per maand zou leuk zijn. Aan het begin van de middag vloeit

late uurtjes

Zesduizend van hen wisten de weg te vinden naar de zonovergoten, warme vliegbasis Gilze-Rijen. In de loop van de middag, wanneer het aantal bezoekers het hoogtepunt bereikt, doet C-LSK Schnitger zijn welkomstwoord. Verder genie-

|| tekst Arno

|| fotos sm arnoud schoor, avdd

Marchand

De Zeven Provincin krijgt extra bits en bytes

kort over een nieuw Combat Management Systeem (CMS). De update van de operationele software vergroot de slagkracht van het luchtverdedigings- en commandofregat.
een overzichtelijke manier aan de gebruiker. Het nieuwe systeem vereiste zwaardere hardware. DMO Systeemintegratie, het Marinebedrijf, de walondersteuningsploeg, CAMS Force Vision en de scheepsbemanning hebben bij de vervanging nauw samengewerkt. Het reguliere onderhoud en de operationele inzet ondervonden hiervan geen hinder. Het Guardion CMS is al in gebruik op de patrouilleschepen en de M-fregatten. Het vergroot de effectiviteit van ondermeer de scheepsradar, berekent de operationele limieten van de boordhelikopter met een enkele muisklik en biedt mogelijkheden om tactische plannen te maken voor trainingen en missies. Ook is het voorbereid op toekomstige taken, zoals detectie van ballistische raketten.

Tranen van een Afghaanse moeder

vught Een bebloede trouwjurk, huilende moeders en verwoeste gebouwen. Oorlogsfotografe Marille van Uitert reisde de afgelopen jaren naar conflictgebieden en zag van dichtbij wat oorlog met mensen doet. Met alle risicos van dien. Van Uitert raakte gewond bij een mortieraanslag in Syri en werd korte tijd ontvoerd. Een overzicht van haar werk is sinds kort te zien in het Nationaal Monument Kamp Vught.
portretten van militairen is op de tentoonstelling te zien. De fotoexpositie Blik op de oorlog loopt tot en met 9 januari 2014 in het Nationaal Monument Kamp Vught, Lunettenlaan 600 in Vught. Entree is gratis. Voor meer informatie: www.nmkampvught.nl.

den helder Zr.Ms. De Zeven Provincin beschikt sinds

De expositie Blik op de oorlog bevat harde oorlogsfotos, gecombineerd met indringende en ontroerende portretten van burgers. Oorlog is voor de meeste mensen een ver-van-mijn-bed-show, zegt Van Uitert. We horen over aanslagen, aantallen doden en militaire operaties, maar weinig over de mensen. Met fotografie wil ik de oorlog persoonlijk maken. De tranen van een Afghaanse moeder zijn dezelfde als de tranen van een Nederlandse moeder.

Situational awareness met een muisklik. Foto: kpl Rob van Eerden, AVDD

Uruzganportretten

Projectleider Ren de Koning van CAMS Force Vision overhandigde de dvd met operationele software aan commandant kapitein-luitenant ter zee Ruud Schoonen. Het Guardion CMS integreert wapens en sensoren en presenteert alle informatie op

Marielle van Uitert is geen onbekende binnen Defensie. De ervaren fotografe reisde meerdere keren individueel en embedded naar Afghanistan. Over de laatste missie van de Nederlandse troepen in Uruzgan verscheen haar fotoboek Bye Bye Bullshit. Een aantal

Voorlichtingsbijeenkomst voor vrouwen in Afghanistan (foto: Marielle van Uitert)

en verder

8 defensiekrant nr 21 19 september 2013

vijf vragen aan...

Marine-artsen Pieter-Jan van Ooij en luitenant-ter-zee arts der eerste klasse Robert Weenink. Zij promoveerden deze week met een duikmedisch onderzoek tot doctor in de geneeskunde. De onderzoeken kunnen positief uitpakken voor de gezondheid en operationele inzetbaarheid van duikers.

Zieke kids racen op Volkel

volkel Vijftig zieke kinderen
hadden onlangs de dag van hun leven. Op vliegbasis Volkel mochten ze keihardover de start- en landingsbanen scheuren in een Ferrari.
De basis was het decor van een bijzondere middag voor patintjes van ziekenhuis Bernhoven in Uden. Ze konden niet alleen meerijden in n van de vijftig Ferraris, maar ook mochten ze enkele F-16s van dichtbij bekijken. De basisbrandweer en de Sectie Hondenbewaking verzorgden enkele demonstraties. Met verschillende acties en een veiling haalden medewerkers van de vliegbasis, het F-16 Demoteam en onderhoudsbedrijf Forza Service bijna twintigduizend euro op. Dat geld gaat naar een aan te leggen buitenspeelplaats voor de kinderafdeling van het ziekenhuis. Foto: Wim Roefs

Wat heeft u onderzocht? Van Ooij: Ik heb onderzoek gedaan naar de schade die aan longen van duikers ontstaat na het langdurig inademen van honderd procent zuurstof. Sinds het einde van de negentiende eeuw weten we dat het langdurig inademen hiervan de longen onherstelbaar kan beschadigen. Om een beginnende longschade op te sporen, gebruiken medici al meer dan veertig jaar de verandering van de longinhoud. Dit blijkt niet representatief te zijn voor duikers, omdat zij tijdens het inademen van zuurstof onder water verblijven. De bestaande methode is voor mensen ontwikkeld die zuurstof ademen boven water. Dit is een wezenlijk verschil waaraan nooit aandacht is besteed. Weenink: Mijn onderzoek gaat over de opsporing en behandeling van gevaarlijke luchtbelletjes in de bloedvaten van de hersenen. Die kunnen bij duikers ontstaan door kapotte longblaasjes als gevolg van overdruk, bijvoorbeeld door te snel stijgen. De belletjes kunnen een herseninfarct veroorzaken. De aandoening komt niet vaak voor, maar kan ernstige gevolgen hebben.

Wat levert het onderzoek voor de marine op? Van Ooij: We bekijken momenteel of we de duiktijden van onze kikvorsmannen van het Korps Mariniers kunnen verlengen. Duiken met honderd procent zuurstof blijkt onder bepaalde voorwaarden namelijk veiliger dan we dachten. Wellicht kunnen ze n uur langer duiken dan de huidige twee uur. Dit kan positieve gevolgen hebben voor de operationele inzetbaarheid. Weenink: Vooralsnog verwacht ik niet dat alle duikerartsen hun beleid op dit gebied direct aanpassen. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Met de methodiek kunnen we de hersenen van duikers relatief snel en gemakkelijk in de gaten houden. Hierdoor worden ze beter beschermd tegen de nadelige gevolgen van duiken.

Hoog bezoek Johan de Witt

moghadishu De Somalische president en zijn kabinet bezochten
onlangs Zr.Ms. Johan de Witt. Het Landing Platform Dock is momenteel het vlaggenschip van de anti-piraterijmissie Atalanta en opereert voor de kust van het Afrikaanse land.

Is het onderzoek ook relevant voor de (duik)medische wereld buiten de marine? Van Ooij: Ja, we denken dat dit op termijn ook gevolgen kan hebben voor de inzetbaarheid van civiele duikers. Weenink: Ja, ook bij patinten die een medische ingreep ondergaan, kan onbedoeld lucht in de bloedvaten terecht komen met een herseninfarct tot gevolg. Artsen kunnen nu hun ziekenhuispatinten die risico lopen op dergelijke luchtbelletjes beter monitoren.

Wat zijn de resultaten? Van Ooij: Door nieuwe onderzoekstechnieken kunnen we nu de doorlaatbaarheid van de longblaasjes beter meten. Ook kunnen we de verandering van specifieke stoffen in de uitgeademde lucht van de duiker bepalen. Daarmee is de longschade van een duiker veel beter in kaart te brengen. Weenink: We ontdekten dat we afwijkingen die luchtbelletjes op de hersenen veroorzaken met een hersenfilmpje in kaart kunnen brengen. Ook kunnen we de zuurstofverzadiging in de hersenen van buitenaf meten. Dit kan beide in een vroeg stadium, nog voordat er klachten ontstaan. Erg belangrijk aangezien ons onderzoek aanwijzingen opleverde dat behandeling met hyperbare zuurstof binnen twee uur gestart moet worden. Foto's Ad Biersteker, AVDD Pieter-Jan van Ooij (l) en Robert Weenink (r)

Zijn er partijen buiten Defensie die interesse hebben in het onderzoek? Van Ooij: Ja, zowel medische panels uit de NAVO-duikwereld als de civiele wereld op Europees niveau volgen met belangstelling beide onderzoeken. Weenink: Ik heb met mijn onderzoek in Amerika zelfs de Award Best Young Investigator gewonnen op het grootste duikmedische congres ter wereld. Wat duikmedische onderzoeken betreft, is het Duikmedisch Centrum van de marine een voorbeeld voor andere NAVO-landen.

Het bezoek vond plaats in opmaat naar een onlangs gehouden internationale antipiraterijconferentie in Dubai en de New Deal for Somalia conferentie deze week in Brussel. Op beide conferenties is vooral gesproken over de volgende fase in de aanpak van piraterij; het oprollen van piratennesten op het land. Goed nieuws voor de Somalirs is in ieder geval dat diverse landen op de conferentie 2,4 miljard euro aan steun hebben toegezegd voor de wederopbouw van het land. Het aantal kapingen op zee is door de aanwezigheid van de internationale zeemacht in Somalische wateren spectaculair gedaald.

Mount 13 voor het goede doel naar de top

oirschot Kinderen van tijdens recente missies gesneuvelde
Defensie-collegas een mooie tijd bezorgen. Dat was het doel van 45 militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade. Om geld in te zamelen voor de actie beklommen ze onlangs de ruim vier kilometer hoge Strahlhorn in de Zwitserse Alpen.
Deelnemer en organisator adjudant Rien van Duren was getuige van een beladen aankomst boven op de top. "Ik had gevraagd of de klimmers het einddoel voor zowel zichzelf als dat van de Stichting Mount 13 voor ogen wilden houden. Dat zorgde bij aankomst voor emotionele momenten. Ze waren zo blij dat ze dit konden doen, maar ze vonden het moeilijk te beseffen dat de overleden collega's dit niet mee mochten maken."

Na een voorbereidingsweek werd de poging ondernomen; een pittige verplaatsing van tien kilometer vanuit de berghut over rotsachtig gebied en gletsjers, gedeeltelijk in het donker. Uiteindelijk bereikten alle klimmers het hoogste punt. Fysiek was de tocht zwaar.

emotionele momenten

Gelukkig werden de klimmers begeleid door ervaren kliminstructeurs van het Korps Commandotroepen.

COLOFON De Defensiekrant is een tweewekelijkse uitgave van de Directie Communicatie van het Ministerie van Defensie, bestemd voor het gehele Defensiepersoneel OPLAGE 30.000 HOOFDREDACTEUR Martin Zijlstra EINDREDACTEUR Andr Twigt (070 - 318 69 87) BEZOEKADRES Kalvermarkt 32, Den Haag. Post kunt u sturen naar Dienstencentrum Defensiemedia POSTADRES Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58L E-MAIL defensiekrant@mindef.nl DEFENSIESITE www.defensie. nl REDACTIESECRETARIAAT EN ADMINISTRATIE Marianne Beck-Bergshoeff TELEFOON (070) - 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326. ABONNEMENTEN Per jaar 13,61. Voor het buitenland 15,88. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon 0900 - 226 52 63 of via www.aboland.nl. In het geval van een dienstabonnement, opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant. ADRESWIJZIGING Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het duurt enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. LAYOUT Grafische Dienst, AVDD Den Haag DRUK OBT bv, Den Haag. De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officile stukken.