ODRIVO UPRAVLJANJE KINICOM Uputstvo za infiltraciju i koritenje

Baudirektion Kanton Zrich AWEL Amt fr Abfall, Wasser, Energie und Luft

Izdava: Centar za ekologiju i energiju M. i . Crnogorevia 8, 75000 Tuzla Tel: 035/249 310, fax: 035/249 311 www.ekologija.ba

Autori: Alma Kovaevi, koordinatorica projekta Demila Agi, direktorica Centra za ekologiju i energiju

U pripremi uestvovali: Muamer Hajdarevi, kantonalni inspektor za okoli TK Hidajet Ribi, kantonalni inspektor za vode TK Jazid Ferhatbegovi, komunalni inspektor, opina Tuzla Nedim Mujki komunalni inspektor, opina Lukavac Suada Alji, komunalni inspektor, opina ivinice

tampa: OFF-SET tamparija Tuzla

Baudirektion Kanton Zrich AWEL Amt fr Abfall, Wasser, Energie und Luft

Publikacija je realizirana u saradnji sa Uredom za zatitu okolia kantona Cirih, vicarska.

ODRIVO UPRAVLJANJE KINICOM

Uputstvo za infiltraciju i koritenje

Tuzla, QRYHPEDU 2012.

SADRAJ

1. UKRATKO O BROURI .............................................................................................. 2. PUTEVI KINICE ......................................................................................................... 3. INFILTRACIJA KINICE ............................................................................................. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. ULOGA TLA KOD INFILTRACIJE ......................................................................... NAJVANIJI KORACI ZA USPJEAN POSTUPAK .............................................. TEHNIKA UPUTSTVA ZA IZGRADNJU INFILTRIRAJUEG SLOJA ................ RAZLIITI PRIMJERI INFILTRACIJE ...................................................................

1 3 4 4 5 6 6 8 8 9 10 11 11 12 12 13 14 14 14 15 15 16 17 18

4. KINICA U DOMAINSTVIMA ................................................................................... 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. KORITENJE KINICE U DOMAINSTVIMA ...................................................... INFILTRACIJA I KORITENJE KINICE .............................................................. SAKUPLJANJE, KORITENJE, INFILTRACIJA I PREIAVANJE KINICE ... INFILTRACIJA KINICE SA I OKO STAMBENIH OBJEKATA ............................. KINICA KAO STRUKTURNI ELEMENT NASELJA .............................................

5. KINICA U INDUSTRIJSKOM AREALU .................................................................... 5.1. 5.2. INFILTRACIJA KINICE ........................................................................................ POVRINA NA KOJU PADA KIA, NAIN ZBRINJAVANJA ...............................

6. DODATNI RAZLOZI ZA INFILTRACIJU ..................................................................... 6.1. 6.2. KORITENJE GRANINIH ZONA ........................................................................ VIESTRUKO KORITENJE ZELENIH POVRINA .............................................

7. PRIMJERI DOBRE PRAKSE ...................................................................................... 7.1. 7.2. INFILTRACIJA U UDUBINAMA ............................................................................. INFILTRACIJA NA RAVNIM POVRINAMA .........................................................

8. ZAKLJUAK ............................................................................................................... LITERATURA ..............................................................................................................

www.ekologija.ba

1. UKRATKO O BROURI
Svrha izdavanja broure o odrivom upravljanju, infiltraciji i koritenju kinice je da se na saet i slikovit nain zainteresiranim pojedincima, kao i ekspertima, industriji i medijima u Bosni i Hercegovini ukae na mogunosti pravilnog upravljanja kinicom u svakodnevnom ivotu i radu. Upravljanje kinicom je neophodno u firmama, kolektivnim i individualnim stambenim objektima, okunicima, cvjetnjacima, batama, manjim i veim poljoprivrednim gazdinstvima, parkovima, ulinim i pjeakim plonicima, hidrantima i slino. Sama tehnologija prikupljanja, odvoenja i skladitenja kinice vrlo je jednostavna. Prikupljena kinica viestruko se upotrebljava, a njeno koritenje je isplativo. Osnovu tehnologije prikupljanja i infiltracije kinice ine drenani sistem kanala za prikupljanje i odvoenje i spremnici (rezervoari) za kinicu. Broura daje graanima i zaposlenim u firmama koji upravljaju kinicom dovoljno informacija o vanosti infiltracije i koritenja kinice, kao i ekolokom efektu i finansijskim utedama do kojih moe dovesti njeno koritenje.

Slika 1.Tipian spremnik za kinicu

Koritenje kinice dovodi do smanjenja svakodnevnih trokova za upotrebu vode u domainstvima iz sistema javnog vodosnabdijevanja. Rizici od sua na povrtnim i voarskim povrinama, poljoprivrednim gazdinstvima, staklenicima mogu se znatno ublaiti kroz kontinuirano navodnjavanje na relativno jednostavan i jeftin nain, koritenjem sakupljene kinice u rezervoarima. Sakupljanje i koritenje kinice u velikoj mjeri pomae u smanjivanju zavisnosti od gradske vode u urbanim, a posebno u ruralnim naseljima. Egzistencija poljoprivredne proizvodnje se u mnogome oslanja na kine padavine, kao jedinu mogunost navodnjavanja poljoprivrednih i povrtlarskih povrina u toku sunih perioda. U osnovi, radi se o odrivim projektima razvoja i ouvanja vodnih resursa. Broura je namijenjena zaposlenima u industriji, poljoprivredi, voarstvu, vlasnicima individualnih i kolektivnih stambenih objekata i svim drugim koji ele dati svoj doprinos u obogaivanju vodnih resursa. Broura im nudi niz praktinih i slikovnih prikaza prikupljanja, skladitenja, mnogostruke primjene, infiltracije i odvoenja kinice. Radi lakeg razumijevanja u nastavku dajemo opis osnovnih pojmova.

Atmosferska (oborinska) voda

Voda iz atmosfere, koja dospijeva na zemlju padavinama (kia, snijeg, grad, magla) najistija je prirodna voda. Ova voda, pored apsorbovanih gasova iz vazduha (O, N i CO2) sadri organske i www.ekologija.ba 1

neorganske materije, ija koliina i sastav zavise od okolne atmosfere. U okolini naselja i industrijskih centara u atmosferskim padavinama nalaze se sumpor-vodonik, SO2, SO3, estice praine, ai i dr. U blizini mora u atmosferskoj vodi nalazi se i neto rastvorenog natrijumhlorida. Ukupan sadraj soli u atmosferskoj vodi, u nenaseljenim oblastima, kao i u krajevima bez termoelektrana ili velikih industrijskih postrojenja, ne prelazi vrijednost 3-5 mg/l. Atmosferska voda u blizini velikih naselja i/ili velikih industrijskih ili termoenergetskih postrojenja sa znaajnom emisijom gasovitih materija dostie vrijednost ukupnog sadraja soli i od 50 mg/l. Veoma je meka i po svojim karakteristikama je slina destilovanoj vodi.

Povrinske vode
Rijeni tokovi, jezera, mora i bare sadre preteno nerastvorene mehanike neistoe organskog i neorganskog porijekla i neto rastvorenih soli (sa izuzetkom morske vode). Osobine povrinskih voda zavise od toga da li se radi o stajaim, tekuim ili morskim vodama. Stajae vode, posebno jezera i bare, mogu imati kiseli karakter usljed gasova i kiselina nastalih raspadanjem biljaka i ostataka ivih organizama. Osobine povrinskih voda odreene su vrstom tla kao i koliinom i osobinama podzemnih i atmosferskih voda, kao i koliinom industrijskih i komunalnih otpadnih voda koje se u njih ulijevaju. Koliina i osobine voda u rijekama i jezerima mijenjaju se usljed padavina, topljenja snijega i dr. Rijene vode sadre relativno malu koliinu rastvorenih soli najvie 500-600 mg/l, dok vode mora i okeana sadre znatno vie- priblino 35 g/l.

Podzemne vode
Poniranjem atmosferskih i povrinskih voda kroz tlo nastaju podzemne vode, pri emu se, prolazei kroz razliite slojeve zemljine kore, preiavaju od mehanikih primjesa, ali pri tom rastvaraju niz soli. Lako rastvorljive soli, kao to su natrijum-hlorid (NaCl), natrijum-sulfat (Na2SO4), magnezijum-sulfat (MgSO4) tom prilikom direktno se rastvaraju. Teko rastvorljive soli, kao to su karbonati magnezijuma, kalcijuma i gvoa (MgCO3, CaCO3, FeCO3) rastvaraju se zahvaljujui prisustvu ugljen-dioksida (CO2) u vodi. Kao rezultat ovih reakcija obrazuju se bikarbonati Ca, Mg, Fe, disocirani na katione Ca2+, Mg2++ i Fe2+ i anione HCO3-. Prisustvo rastvorenih silikata u vodi posljedica je dugotrajnog djelovanja vode na silikate i alumino-silikate (granit, kvarc i dr.) u prisustvu organskih kiselina. Ukupan sadraj soli u podzemnim vodama dostie vrijednosti 1500-2000 mg/l.

Slika 2. Kruenje vode u prirodi

www.ekologija.ba

2. PUTEVI KINICE
U prirodnom vodenom ciklusu vei dio oborinskih voda e da ponire (infiltrira) u prirodi, a samo mali dio e biti povrinski usmjeren u odvod. Na taj nain podzemne vode prirodno se obnavljaju i odrava se bioloka mikroklima (slika 3).

1. Povrinsko odlijevanje 2. Infiltracija (poniranje) 3. Isparavanje

Slika 3. Tok oborinskih voda na neizgraenom zemljitu

Poveanom izgradnjom sve vie zelenih povrina se zapeate (slika 4), tako da oborinske vode moraju biti odvoene putem kanala, to opet dovodi do sljedeih negativnih posljedica:

Brz i veliki dotok vode u kanalizaciju, koja zbog toga mora biti projektovana za takve uslove; Pojave visokog vodostaja; Dodatna izgradnja korita vodotoka; Smanjenje nivoa podzemnih voda; Pogoranje mikroklime; Pustoenje prirodnih krajolika.

1. Povrinsko odlijevanje 2. Infiltracija (poniranje) 3. Isparavanje

Slika 4. Tok oborinskih voda na izgraenom zemljitu

Iz ovog razloga, kod izgradnje novih objekata ne bi trebalo biti dozvoljeno ulijevanje kinice u kanalizaciju. Odobrenje za sprovoenje kinice u kanalizaciju trebalo bi izdati samo za jako zaprljanu kinicu tj. onu koja se moe nazvati otpadnom vodom, jer sa sobom nosi razna oneienja sa betonskih povrina.

www.ekologija.ba

Pored ekolokih aspekata, postoje i ekonomski razlozi za zadravanje i upravljane kinicom na vlastitom posjedu. Tako je mogue upotrebom kinice za ispiranje toaleta, zalijevanje bate, pranje vea itd. utedjeti na koliini pitke vode koju koristimo, a kojoj svake godine raste cijena. Pored toga, nakon izgradnje preiivaa za otpadne vode, morat e se finansirati njihov rad i odravanje to e dovesti do poveanja cijene za odvodnju i preiavanje otpadnih voda. U industrijskim objektima, koji imaju velike krovove i betonirane povrine, veoma vano je omoguiti infiltraciju ili koritenje kinice.

3. INFILTRACIJA KINICE
Da bi infiltracija bila uspjena u nastavku dajemo najvanije informacije vezane za: ulogu tla kod infiltracije, najvanije korake za uspjenu infiltraciju, tehnika upustva za izgradnju infiltrirajueg sloja, razliite primjere infiltracije.

3.1. ULOGA TLA KOD INFILTRACIJE Prirodni sloj tla, zahvaljujui svojoj sposobnosti za preiavanje voda, dugorono i djelotvorno vri funkciju zatite podzemnih voda prilikom infiltracije kinice kroz ozelenjeni sloj tla. Tlo zadrava tetne materije iz kinice i kroz razne hemijske i bioloke procese ih uklanja iz vode. Revitalizirani sloj tla je fantastian filter za kinicu!
povrinski sloj

srednji sloj

podzemni sloj Slika 5. Infiltracija kinice

www.ekologija.ba

3.2. NAJVANIJI KORACI ZA USPJEAN POSTUPAK

Slika 6. Primjer planiranja za uspjenu infiltraciju

1.Korak: Odrediti namjenu zemljita npr. prilazni put, parking, dvorite itd.

2. Korak: Koje povrine su u odnosu na namjenu iskoristive za infiltraciju?

4. Korak: Izdvojiti/odrediti koje se zelene povrine mogu koristiti za infiltraciju kinice

3. Korak: Provjera uinkovitosti provjeriti da li je mogue infiltrirati kinicu na eljenom tlu (konsultovati geologe i opinske slube).

5. Korak: Izrada projekta odvodnje oborinskih voda sa zemljita.

Slika 7. Glavni koraci za uspjenu infiltraciju

www.ekologija.ba

3.3. TEHNIKA UPUTSTVA ZA IZGRADNJU INFILTRIRAJUEG SLOJA

Nasip tucanik-ljunak
6 cm tucanika ili kamenja za cestogradnju sloj od 15 30 cm ljunak (tucanik) zemlja

Travnjak od ljunka
trava mjeavina (ljunak-zemlja) debljine 15 cm sloj od 15 30 cm ljunak (tucanik) zemlja

Travnata reetka
betonska reetka sa travom 6 cm pijeska ili kamenja za cestogradnju 5 30 cm sloja ljunka (tucanika) zemlja

Travnata ploa
kamene kocke 3 5 cm pijeska ili kamenja za cestogradnju 15 30 cm sloja ljunka (tucanika) ili kamenja za cestogradnju zemlja

Travnata reetka oblika sae

4 -5 cm travne reetke oblika sae 3 5 cm pijeska ili kamenja za cestogradnju 15 30 cm sloja ljunka (tucanika) ili kamenja za cestogradnju zemlja

Slika 8. Razliiti infiltrirajui slojevi

3.4. RAZLIITI PRIMJERI INFILTRACIJE Sakupljanje kinice sa usporenim oticanjem Kinicu je mogue sakupljati u malom jezeru ili ribnjaku koji slui kao meuspremnik odakle se kinica infiltrira na oblinju zelenu povrinu. Ovaj princip je idealan za dobro propusno zemljite, s tim da je neophodno redovno odravanje jezera.

www.ekologija.ba

1. povrinski dotok vode 2. grubi pjeani filter 3. jezerski biotop 4. infiltracija preko udubina 5. povrinski sloj zemlje 6. sloj zemlje koji je u procesu stvaranja 8. nepropusni sloj Slika 9. Jezero, biotop

Poniranje na veoj povrini Ovo je najjednostavniji nain infiltracije (poniranja), ali zahtijeva velike povrine. Travnata reetka je propusna povrina kroz koju kinica ponire. Ovakav nain zbrinjavanja kinice idealan je za parkiralita.

1. betonska reetka 2. trava 3. humus 4. pjeani sloj 5. tucanik, ljunak 6. zemlja

Slika 10. Infiltracija preko vee povrine

Infiltracija kroz udubine Ovaj nain zbrinjavanja kinice je dobro rjeenje ukoliko se nema dovoljno prostora za poniranje preko vee povrine. Kinica prolazi kroz revitalizirani sloj zemlje, to je idealan nain da se obnavljaju podzemne rezerve vode. Izgradnja ovakvog prostora nije zahtjevna, kao ni odravanje, i postie se visok stepen preiavanja vode, s tim da je za izgradnju potrebno 1020% povrine od prikljuene povrine za infiltraciju.
1. Cijev od oluka 2. Odvodni kanal 3. Povrinski dotok 4. Travna povrina 5. Zatita od erozije 6. Jama (udubina) 7. Maksimalan nivo vode 8. Tlo sposobno za infiltraciju 9. vrsta zemlja (tlo) Slika 11. Infiltracija kroz udubine

www.ekologija.ba

4. KINICA U DOMAINSTVIMA
4.1. KORITENJE KINICE U DOMAINSTVIMA Izgradnjom ureaja za koritenje kinice, osim ostalih prednosti, mogua je znatna uteda pitke vode. Po svojim osobinama kinica moe zamijeniti pitku vodu kod: ispiranja toaleta, pranja vea ili automobila, ienja i zalijevanja u bati.

krov

olukuk

dodatni dotok vode

instalacije vode u kuci

maina za pranje rublja WC vanjska

filter i

preliv

rezervoar

Slika 12. Koritenje kinice u domainstvu

Ljudi u svijetu ve odavno koriste kinicu za pranje rublja, gdje su razvili i nove modele maina za rublje sa dva dotoka vode (jedan za kinicu, a drugi za pitku vodu), tako da se rublje pere kinicom sve do zadnjeg ispiranja, a posljednje pranje se obavlja pitkom vodom, to ovakva maina automatski omoguuje. Maina za pranje sua, kao i maina za pranje rublja dobro podnose kinicu, meka voda kinice bolje titi ureaje od prijevremenog stvaranja kamenca, za razliku od vodovoda, ija voda uglavnom ima visok stepen tvrdoe. Naprimjer, samo jedan milimetar kamenca koji se stvara na grijau bojlera ili izmjenjivaa topline uvjetuje poveanu potronju energije (bilo struje, plina i sl.) za 16%. Jedini nedostatak postrojenja na slici 12.jeste to je naknadna dogradnja mnogo zahtjevnija i dugotrajnija nego kada bi se izgradnja planirala tokom projektovanja objekta. Takoer, koritenje kinice je postupak, kojim se mogu znatno rasteretiti ureaji za preiavanje otpadnih voda u sluaju velikih padavina.

www.ekologija.ba

Podzemni retencioni sistem Ovakav sistem dokazao se efektivan u kuanstvu, ali i komercijalnim projektima kao siguran sistem za skladitenje (retenciju) i ponovno koritenje vode. Mogue je skladititi kinicu i koristiti je za zalijevanje. Kinicu je mogue skladititi ispod sportskih terena, djejih igralita, golf terena i koristiti je za navodnjavanje. Postoje mnogobrojne aplikacije u kojima se modularni spremnici za skladitenje vode mogu koristiti.

Slika 13. Upotreba skladitene kinice za navodnjavanje

4.2. INFILTRACIJA I KORITENJE KINICE Kinica se moe sakupljati u podzemne spremnike i koristiti za potrebe u domainstvu. U situacijama kada je preveliki dotok, voda bi prelijevala u dodatni spremnik iz kojeg je omoguena infiltracija kinice u okolno zemljite.

Slika 14. Sistem za skladitenje, ponovno koritenje i infiltraciju kinice

www.ekologija.ba

4.3. SAKUPLJANJE, KORITENJE, INFILTRACIJA I PREIAVANJE KINICE Sistemsko rjeavanje kompletnog pitanja (filtracija sakupljanje infiltracija - preiavanje) mogue je pomou modularnih rezervoara (spremnika). Ovi rezervoari daju mogunost filtriranja atmosferske vode, sakupljanje oborinske vode i integrirani sistem infiltracije i preiavanja oborinske vode. Ovakva rjeenja zamjenjuju staru rimsku tehnologiju. Cijevi, ahtovi, jame i ostale kanalizacijske sisteme adekvatno zamjenjuje sistem za upravljanje oborinskim vodama, a ine ga veliki podzemni spremnici koji stvaraju balans izmeu okolia i urbanog djelovanja. Voda se prirodno filtrira i pogodna je za ponovno koritenje bez raznih zagaenja i bakterija.

Slika 15. Sistem za sakupljanje, koritenje, infiltraciju i preiavanje kinice

Prednosti ovog sistema su to je kapacitet vode neogranien. Smanjuje se ovisnost o vodi iz mree, infiltracijski sistem i sistem za sakupljanje vode je nadzemni i podzemni, a spremnici su modularni, lagano se prilagoavaju bilo kakvom zahtjevu za volumenom i prostorom, snanog su strukturalnog dizajna, te su vrlo niski zahtjevi za odravanjem, poto zbog prethodnog filtriranja 95% korisne zapremine nema potrebe za odravanjem.

10

www.ekologija.ba

4.4. INFILTRACIJA KINICE SA I OKO STAMBENIH OBJEKATA Kinici, koja se ne koristi u domainstvu, treba omoguiti da nesmetano proe kroz tlo tamo gdje padne ili da povrinski otee. Ona se ponovo moe pojaviti u vidu izvora ili moe nastaviti da otie u dublje slojeve zemlje, gdje se prikljuuje podzemnim vodotocima. Iz nadzemnih i podzemnih izvora dobijamo vodu za pie. Da bi bilo dovoljno prirodnih resursa pitke vode, koji su potrebni za ivot ljudi i ivotinja, neophodno je omoguiti infiltraciju vode, izbjegavati izgradnju vodonepropusnih povrina (betonirana dvorita, parkinge, pjeake staze...) i manje koliine vode odvoditi podzemnim cijevima.

Slika 16. Prirodni odvod kinice u tlo

Slika 17. Odvoenje kinice kroz drenane cijevi

4.5. KINICA KAO STRUKTURNI ELEMENT NASELJA U naselju, gdje nije mogue omoguiti infiltraciju sve kinice u tlo, potrebno je napraviti odvojen odvod za kinicu i na taj nain rasteretiti kanalizacionu mreu. To ne mora biti podzemnim cijevima, kinica se moe koristiti u oblikovanju okoline.

Slika 18. Biotop u dvoritu

Slika 19. Infiltracija kod ureenja dvorita

www.ekologija.ba

11

Dvorita i javne povrine mogu biti prirodno oblikovane/ureene. Prirodni i otvoreni kanali za odvoenje vode i rastresito tlo, omoguavaju prirodni rast biljaka na toj povrini. Sa jedne strane popravlja se klimatsko stanje na tom malom podruju, to omoguava popravljanje ivotnih uvjeta u stanitima biljaka i ivotinja, a sa druge strane stvaraju se primamljiva mjesta na kojima se okupljaju djeca i odrasli, to podie svijest graane o ovom elementu - o vodi.

5. KINICA U INDUSTRIJSKOM AREALU

Privredni sektor najee ima pored ogromne potrebe za vodom i velike krovne povrine. Time imaju odline predispozicije za iskoritavanje kinice za svoje potrebe. Pored koritenja u proizvodnji, kinica se moe primjenjivati i u druge svrhe. Ako uzmemo u obzir da voda stalno poskupljuje, a sa njom i takse za otpadnu vodu, iskoritavanje kinice moe dovesti do dvostrukih uteda. Svi primjeri za koritenje kinice koji su navedeni u poglavlju vezanom za domainstva mogu se primjeniti i u industriji. 5.1. INFILTRACIJA KINICE U industrijskim podrujima obino su sve iskoristive povrine asfaltirane ili nasute nekim drugim materijalom, ime se sprjeava mogunost infiltracije oborinskih voda kroz tlo. Oteavajua je okolnost da je u ovom sluaju potrebno graditi skupa postrojenja za odvodnju ili preiavanje oborinskih voda. Najjednostavniji, najisplativiji i najuinkovitiji oborinskih voda jeste preko zelenih povrina. nain odvodnje

Infiltracija je proces pri kojem se tekua voda uvodi u tlo (ponire) kroz njegovu povrinu ili kroz plitke udubine ili jame u tlu. Infiltracija moe biti uzrokovana kiom, navodnjavanjem, tekuim otpadom odloenim na tlu, umjetim napajanjem podzemnih voda ili procjeivanjem gubitaka iz vododvoda i rezervoara za vodu.

U Zakonu o zatiti voda prioritet bi trebao biti da se oborinske vode koje nisu zaprljane infiltriraju preko zelenih povrina. Ukoliko to nije mogue, onda se trebale usmjeravati u povrinske vode, a samo u iznimnim sluajevima ako su vode zaprljane treba se dozvoliti prikljuenje na kanalizaciju. Najracionalnije je oborinske vode preko vrstog tla, povrinskih kanala ili kroz plitke udubine odvoditi prema zelenoj povrini gdje je mogua infiltracija. Na taj nain zelene povrine mogu biti dvostruko korisne - kao element ureenja industrijskog podruja u komercijalne svrhe (postavljanje reklamnih objekata), a prilikom padavina za infiltraciju oborinskih voda. Pored toga, svaka infiltracija nezagaene kinice smanjuje optereenje gradskog postrojenja za preiavanje otpadnih voda, ime se poveava njegova uinkovitost, a smanjuju operativni trokovi gradskog postrojenja za preiavanje otpadnih voda i kanalizacionu mreu. U nastavku su dati prijedlozi za infilatraciju vode u industriji zavisno od toga sa koje povrine dolazi.

Infiltracija padavina predstavlja pojavu procjeivanja vode kroz tlo i pri tome ima vieznane utjecaje na obnavljanje podzemnih voda koje se pojavljuju ispod ozraenog pojasa.

12

www.ekologija.ba

5.2. POVRINA NA KOJU PADA KIA 1. Povrine koritene za saobraaj/ prilazni putevi i sve ostale povrine u industrijskoj zoni

NAIN ZBRINJAVANJA OBORINSKIH VODA

Povrinsko odvoenje oborinskih voda preko vrste podloge ili putem kanala koji vode do najblie zelene povrine radi infiltracije. Asfaltirane povrine sa ahtovima koji vode oborinske vode do udoline ispunjene humusnim slojem radi infiltracije.

2. Skladine povrine za materijale koji nisu potencijalni zagaivai voda

Asfaltirane povrine sa kanalima koji vode oborinske vode do udubine ispunjene humusnim slojem radi infiltracije. Povrine koje su nasute sitnim materijalima, vrtnom galanterijom, kvarcnim pijeskom i zelene povrine.

3. Parking za putnika vozila

Povrinsko odvoenje oborinskih voda preko djelimino zasaenih povrina, kao to su otvorene kocke na parkinzima.

Infiltracija na povrini koja nema ivu podlogu kao to je kvarcni pijesak, ljunak.

4. Povrine za rad na otvorenom

Redovno koritene radne povrine moraju biti prekrivene slojem nepropusnim za tekuine i trebaju imati sistem za odvodnju otpadne vode u kanalizaciju. Radnu povrinu po mogunosti drati u to manjem podruju. Obavezno je natkrivanje podruja za rad koje je na otvorenom.

5. Podruje utovara, istovara i pretovara materijal

Podruje utovara, istovara i pretovara mora biti natkriveno, prekriveno slojem nepropusnim za tekuine i mora se izgraditi tako da nema odvodnih ahtova.

Slika 20. Mogunosti infiltracije kinice u industriji

www.ekologija.ba

13

6. DODATNI RAZLOZI ZA INFILTRACIJU

6.1. KORITENJE GRANINIH ZONA Graevinski objekti trebaju imati odreene granine razmake sa susjednim parcelama. Pored toga pravila gradnje treba da zahtijevaju kako u naseljenim tako i u nenaseljenim i industrijskim podrujima da se u projektu predvidi i manji dio zelene povrine kao i slobodnog prostora. Te zelene povrine ne slue samo za uljepavanje prostora oko industrijskog objekta, nego se mogu iskoristiti kao idealan prostor za infiltraciju kinice sa krovova.

Slika 21. Primjer dobro iskoritenog prostora granine zone su udubine za infiltraciju u industrijskoj zoni

Zauzima malu povrinu Infiltraciju oborinskih voda kroz revitalizirani sloj tla mogue je sprovesti na malim povrinama zemljita. Za povrinu tla koritenu za infiltraciju potrebno je 5-10% ukupne povrine na koju padaju oborinske vode i sa koje se odvode razliitim sistemima.

6.2. VIESTRUKO KORITENJE ZELENIH POVRINA Radno okruenje je vaan stimulans za produktivan rad. Isto tako je vano imati korisne zelene povrine u industrijskoj zoni i oko zgrade poslovanja, jer one ine granicu izmeu skladita, parkinga, radnog mjesta i podruja za utovar, istovar i pretovar materijala. Ove znaajne povrine mogue je viestruko koristiti: kao prostor za dizajn u komercijalne svrhe firme (postavljanje reklamnih objekata), podruje za odmor, kao i za infiltraciju oborinskih voda.

Slika 22. Na prostoru od 33500 m2 zemljita koje pripada Express DHL-u u Regensdorfu se zelena povrina dvostruko koristi: za ureenje prostora u skladu sa okolinom i za infiltraciju oborinskih voda sa krovova i povrina oko objekta

14

www.ekologija.ba

7. PRIMJERI DOBRE PRAKSE

7.1. INFILTRACIJA U UDUBINAMA Na mnogim dobro uraenim primjerima moe se vidjeti da su zelene povrine u industrijskoj zoni i podruju oko preduzea, naroito granini prostor i prostor izmeu graevinskih objekata, idealni kao prostor za infiltraciju u udubinama. Najbolje su udubine sa ravnim bonim stranama tako da se lako mogu mainski kositi.

Slika 25. Oborinske vode sa velikih skladinih povrina firme TOI TOI u Buchsu povrinski se odvode do infiltracijskih udubina.

Slika 23. Prostor za infiltraciju velikog potanskog centra u Schlieren-u.

Kinica se kroz male otvore na poploanom dijelu sakuplja i odvodi do prostora gdje je mogua infiltracija.

Slika 26. Dobro iskoritena zelena povrina kao prostor za infiltraciju oborinskih voda.

Slika 27. Kinica sa krova dvorane za sportove na ledu se odvodi u infiltracijsku jamu koja je iz sigurnosnih razloga ograena icom. Slika 24. Kinica sa velike asfaltirane povrine firme Acifer se sakuplja putem ahtova i odvodi do najblii prostor za infiltraciju koja granii sa parcelom.

www.ekologija.ba

15

7.2. INFILTRACIJA NA RAVNIM POVRINAMA Na blago kosim povrinama kinica e u obliku tankog vodenoj sloja oticati bez ikakvog uticaja na namjensko/predvieno koritenje povrine. Na ovakav nain su izbjegnuta velika finansijska ulaganja za izradu ahtova, kanala i odvodnih cijevi. Najjednostavniji nain zbrinjavanja kinice jeste direktno na licu mjesta ili tzv.preko ramena, gdje kinica odlazi na zelenu povrinu i tu se infiltrira. Jedan dio kinice odlazi u podzemne vode, a vei dio ponovo isparava iz tla, ime se obezbjeuje ugodna mikroklima.
Najjednostavnije i najekonominije rjeenje: sa 2-spratnog parking se oborinske vode odvode direktno na zelenu povrinu gdje se infiltriraju.

Slika 28. Primjeri dobre prakse u svijetu

16

www.ekologija.ba

8. ZAKLJUAK

Infiltracija oborinskih voda preko zelene povrine je i u sluaju stambenih i poslovnih objekata najekonominija, najefikasnija i ekoloki najprihvatljivija varijanta zbrinjavanja oborinskih voda. Stambeni objekat Poslovni objekat

Ako se kinica ne moe koristiti, njeno zbrinjavanje se treba uraditi prema naredna tri prioriteta: 1. Prioritet: Infiltracija kroz revitalizirani sloj tla 2. Prioritet: Odvodnja do najblie povrinske vode (potok, rijeka, jezero) 3. Prioritet: Isputanje u kanalizaciju

Vano je napomenuti da i kinica i voda koja je zaprljana benzinom, dizelom ili lo uljem ne smije dospjeti u tlo, odnosno tako oneiena ponirati u zemlju, biti putena u kanalizacijsku mreu, niti odvoena direktno u povrinske vode. Isto tako bi trebao biti stroiji inspekcijski nadzor odvodnje svih vrsta sredstava za podmazivanje. Stoga oneiene vode ili kinica u kojoj mogu biti sadrani tetni sastojci mora prvo proi kroz separator ulja i masti. Otpadna voda sa ivotinjskim ili biljnim mastima i uljima se takoe mora obraditi prije nego to se pusti u kanalizacijski sistem, a naroito prije nego se ispusti u povrinske tokove. I u ovom sluaju je jedino rjeenje obrada otpadnih voda, odnosno predtretman putem separatora.

www.ekologija.ba

17

LITERATURA:

1. Mit Regenwasser wirtschaften; Umweltamt Dresden, 1999; 2. Regenwasser versickerung, Stadt Aichach, 2002; 3. Regenwasser Versickerung Stadtwerke Friedberg, 2002; 4. Voda i mi potronja, uteda i zatita voda ; Centar za ekologiju i energiju, Tuzla 2005; 5. Regenwasser Versickerung, Stadt Krefeld, Fachbereich Umwelt, 2008; 6. Regenwasser zu schade fr den Kanal, Umweltberatung sterreich, 2009; 7. Regenwasser versickern Bau und Betrieb begrnbarer Versickerungsanlagen, Bayerische Landesanstalt fr Weinbau und Gartenbau, 2009; 8. Neuer Umgang mit Niederschlagwasser in Berlin, Senatsverwaltung fr Stadtentwicklung Berlin, 2009; 9. Grnflchen in Industrie- und Gewerbearealen doppelt nutzen Versickerung des Regenwassers, Baudirektion Kanton Zrich, AWEL - Amt fr Abfall, Wasser, Energie und Luft, 2009.

18

www.ekologija.ba

UVAJMO OKOLI!