1 1. PORODICA ZANIMANJA 2. NAZIV I STEPEN ZANIMANJA 3. PREDMET 4. IME MODULA 5. BROJ MODULA ZA PREDMET 6. IFRA MODULA 7.

DATUM KADA JE MODUL ZAVREN 8. SVRHA MODULA: Saobraaj Voza motornih vozila Saobraajna psihologija Saobraajna kultura 01/02 III-82-ST-05-01 Septembar 2008.godine

III

svrha ovog modula je da omogui uenicima saznanja o osnovnim pojmovima vezanim za saobraajnu kulturu, odnosno saobraajne pismenosti s aspekta kulture, kroz spoznaje elementa saobraajnih nezgoda i njihovih uzroka, psihofizikih karakteristika vozaa i ostalih uesnika u saobraaju, djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju, saobraajne kulture u odnosnu na elementi sigurnosti u saobraaju i kroz uticaj saobraaja na okoli 9. POSEBNI USLOVI/PREDUSLOVI/ZAHTJEVI: Nema preduvjeta 10. CILJEVI MODULA: Po zavretku ovog modula, uenik e stei sledea znanja, vjetine i kompetencije: - da definie elemente saobraajnih nezgoda i njihove uzroke - shvati, nabroji i objasni psihofizike karakteristike vozaa i ostalih uesnika u saobraaju - da objasni ulogu i znaaj djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju - da procijeni ulogu i meusobne zavisnosti saobraajne kulture i elementa sigurnosti u saobraaju - da procijeni i objasni uticaj saobraaja na okoli 11. JEDINICE SADRAJA MODULA : 1. Elementi saobraajnih nezgoda i njihovi uzroci 2. Psihofizike karakteristike vozaa i ostalih uesnika u saobraaju 3. Djeca i mladi vozai kao uesnici u saobraaju 4. Saobraajna kultura i elementi sigurnosti u saobraaju 5. Uticaj saobraaja na okoli Napomena:Vanost svih jedinica u okviru modula navedena je u tabeli, u stavku 13.5.3. 12. REZULTATI PO JEDINICI : Uspjenim zavretkom modula, uenik e, po jedinici, stei: Jedinica Znanje Vjetine 1. Elementi saobraajnih nezgoda i njihovi uzroci da definie pojam - procijeni i uporedi apsolutne i reletivne izmjeritelje saobraajnih nezgoda - rangira faktore po uestalosti saobraajnih nezgoda (ovjek, vozilo, cesta, okolina, Line kompetencije - pokazuje volju za prihvatanjem pravilnog ponaanja u saobraaju - pokazuje kapacitete i spremnost za timski rad

saobraajne nezgode - da nabroji dunosti uesnika u saobraaknoj nezgodi - da objasni apsolutne i reletivne izmjeritelje saobraajnih nezgoda

2 - da nabroji osnovne uzronike saobraajnih nezgoda - da nabroji osnovne elemente prve pomoi u saobraajnim 2. Psihofizike karakteristike vozaa i ostalih uesnika u saobraaju nezgodama - nabroji psihofizike karakteristike vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja - objasni psihofizikih karakteristika vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja -shvati znaaj represivnih i preventivnih mjera za smanje broja saobraajinh nezgoda - shvati znaaj prve pomoi u saobraajnim nezgodama - procjeni uticaj pojedinih psihofizike karakteristike vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja (vida i sluha, percepcija, panja i refleksi, vrijeme reakcije vozaa na opasnost, miljenje u vonji, agresivnosti i motivacije u vonji) - da primjere za uticaj psihofizikih karakteristike vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja (umor, uticaj alkaohola, medikamenata, zdravlja, puenja) kao i uticaj vremenskih prilika na 3. Djeca i mladi vozai kao uesnici u saobraaju - razumije poziciju djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju - nabroji uloge u kojima se djeca i mladi mogu pojaviti u saobraaju (vozai bicikla, skutera i mopeda) - objasni ulogu porodice, predkolskih i vonju - procijeni poziciju i ulogu djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju - procijeni aktivnosti koje bi trebalo poduzeti u cilju to bolje edukacije djece i mladih o saobraaju u okviru porodice, predkolskih i kolskih institucija -pokazuje socijalno prihvatljivo ponaanje u saobraaju - uvaava upozerenja i mjere opreza sa aspekta bezbjednosti saobraaja -potuje potrebe i probleme drugih uesnika u saobraaju

3 kolskih institucija u edukaciji djece i mladih 4. Saobraajna kultura i elementi sigurnosti u saobraaju o saobraaju - objasni uticaj saobraajne kulture na elemente sigurnosti saobraaja (saoobraajna kultura i motorno vozilo, voza i 5. Uticaj saobraaja na okoli pjeak, cesta i okolina) - nabroji elemente ivotne sredine-okolia na koje saobraaj negativno utie - objasni odnos saobraaja na pojedine elemente ivotne sredine-okolia (zrak, buka, autootpad) 13. SMJERNICE ZA NASTAVNIKE: 13.1 Potrebni objekti i resursi : za izvoenje nastave koristiti standardnu uionicu opremljenu opremom za multimedijalnu prezentaciju 13.2. Nastavni oblici i metode : u svim jedinicama primjeniti frontalni oblik rada (koristei predavanja kratkog trajanja, predavanja uz upotrebu projekcija, predavanja uz upotrebu tampanog materijala i predavanja kombinovana s pitanjima) kombinovan sa dole navedenim oblicima i metodama: - u jedinici 1. primijeniti individualni oblik rada pri definisanju pojama saobraajne nezgode, dunosti uesnika u saobraaknoj nezgodi, apsolutnih i reletivnih izmjeritelja saobraajnih nezgoda, osnovnih uzronika saobraajnih nezgoda, osnovnih elementa prve pomoi u saobraajnim nezgodama i grupni oblik rada prilikom procijene i uporeivanja apsolutnih i reletivnih izmjeritelja saobraajnih nezgoda, rangiranja faktora po uestalosti saobraajnih nezgoda, definisanju znaaja represivnih i preventivnih mjera za smanje broja saobraajinh nezgoda i prve pomoi u saobraajnim nezgodama - u jedinici 2. primijeniti individualni oblik rada pri definisanju i pojanjenju psihofizikih karakteristika vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja i grupni oblik rada prilikom procjene uticaja pojedinih psihofizike karakteristike vozaa i drugih uesnika u saobraaju bitnih sa bezbjednost saobraaja, davanja primjera za uticaj psihofizikih karakteristike vozaa i drugih uesnika u saobraaju na bezbjednost saobraaja - procijeni uticaj saobraaja na okoli u svojoj sredini - predloi mjere za smanjenje tetnog uticaja saobraaja na ivotnu sredinu-okoli - napravi plan mjera za poboljanje saobraajne kulture u svojoj sredini po svim elementima sigurnosti u saobraaju

4 kao i uticaj vremenskih prilika na vonju - u jedinici 3. primijeniti individualni oblik rada pri definisanju pozicije djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju, uloge u kojima se djeca i mladi mogu pojaviti u saobraaju, ulogu porodice, predkolskih i kolskih institucija u edukaciji djece i mladih o saobraaju i grupni oblik rada prilikom procijene pozicije i ulogu djece i mladih vozaa kao uesnika u saobraaju i aktivnosti koje bi trebalo poduzeti u cilju to bolje edukacije djece i mladih o saobraaju u okviru porodice, predkolskih i kolskih institucija - u jednici 4. primijeniti individualni oblik rada prilikom definisanja uticaja saobraajne kulture na elemente sigurnosti saobraaja i grupni oblik rada prilikom kreiranja plana mjera za poboljanje saobraajne kulture u svojoj sredini po svim elementima sigurnosti u saobraaju - u jedinici 5. primijeniti individualni oblik rada prilikom definisanja elementa ivotne sredineokolia na koje saobraaj negativno utie, odnosa saobraaja na pojedine elemente ivotne sredine-okolia i grupnog oblika rada prilikom procjene uticaja saobraaja na okoli u svojoj sredini i predlaganja mjera za smanjenje tetnog uticaja saobraaja na ivotnu sredinu-okoli 13.3. Nastavna uila i materijali: - shema faktora bezbjednosti saobraaja - dijagram rizika uea mladih vozaa u saobraajnim nezgodama - shema greaka uesnika u saobraaju koje prethode saobraajnim nezgodama - shema kodeksa dobrog vozaa - dojagram uticaja klimatskih uslova na radnu sposobnost vozaa - slika uticaja rasta temperature vazduha na psihofiziko stanje vozaa - slike pravilnog i nepravilnog ponaanja u saobraaju (npr. prelazak preko puta regulisane svjetlosnom saobraajnom signalizacijom) - slike kulturnog i nekulturnog ponaanja u saobraaju (npr. ponaanja vozaa na obiljeenom pjeakom prelazu, parkiranje na za to odereenim mjestima) - slika kulturnog i nekulturnog korienja saobraajnica pri skretanju - slika djeteta u sjedalici na zadnjem sjeditu - slika djeteta na zadnjem sjeditu u vozilu - shema zasustavljanja pri ustupanju prednosti pri ukljuivanju u saobraaj - slika pravovremenog pokazivanja namjere vozaa - slika voenja slijepe osobe - slika pravilnog ulaska i izlaska u vozila javnog gradskog prevoza - shema najeih razloga traenja pomoi na putu na telefonski broj AMS - slika primjera ouvanja okiline sa aspekta saobraajne kulture - slika ergonomije radnog mjesta vozaa - slike radnih sredina vozaa (putniki automobil, teretno vozilo, tramvaj i autobus) - slika poloaja sjedita u vozilu i naina dranja tijela - slika sigurnosnih pojaseva, naslona za glavu i vazdunih jastuka

5 - tabela inteziteta buke pri vonji autobusa i putnikih automobila u razliitim uslovima vonje - materijali koje e nastavnici izraditi nakon to budu obueni 13.4. Preporuena literatura i ostali izvori za uenje : - Zagorac Jasminka, Peroti Vlasta, 2004., Prometna psihologija i kultura, za drugi razred za zanimanja u cestovnom prometu, Zagreb, kola za cestovni promet - Orekovi Milan, 2002., Kultura komuniciranja, Mostar, Srednja prometna kola Mostar, - Vukadinovi Vukosava, 2005., Osnove saobraajne psihologije, za drugi i trei razred saobraajnih kola, Beograd, Zavod za udbenike i nastavna sredstva - Golubi., J.: 1999., Promet i okoli, Zagreb, Faklutet prometnih znaosti - Lindov, Osman, Sigurnost u cestovnom saobraaju, 2008., Sarajevo, Fakultet za saobraaj i komunikacije - ostali odobreni udbenici - struna literatura, video zapisi, internet 13.5. Ocjenjivanje uenja: 1.Opta uputstva: - ocjenjivanje se vri unutar kole u uionici - uenike je neophodno unaprijed upoznati sa metodama i kriterijima ocjenjivanja. - uenici trebaju ostvariti minimum 50% svih definisanih rezultata uenja u svim odabranim tehnikama ocjenjivanja - ocjenjivanje e se provesti sa 2 tehnike 2.Kriteriji za ocjenjivanje: 2.1.Usmeno ispitivanje - tanost i validnost saznanja - originalnost ideja i prikupljenih podataka - kompletnost datog odgovora 2.2.Test - preciznost datih informacija - kompletnost datog odgovora 3.Tehnike ocjenjivanja i raspored vanosti po jedinicama Vanost Jedinice 1. 2. 3. Elementi saobraajnih nezgoda i njihovi uzroci Psihofizike karakteristike vozaa i ostalih uesnika u saobraaju Djeca i mladi vozai kao uesnici u saobraaju jedinica (zbir) 30% 30% 10% Tehnike ocjenjivanja i raspored vanosti Usmeno ispitivanje 10% 10% Test 20% 20% 10%

6 4. 5. Saobraajna kultura i elementi sigurnosti u saobraaju Uticaj saobraaja na okoli UKUPNO

20% 10% 100%

10% 30%

10% 10% 70%

14. POVEZANOST MODULA UNUTAR NPP: Ovaj modul je u povezan sa modulom III-82-ST-05-02 istog predmeta i modulima III-82-ST-0601 i III-82-ST-06-02. 15. PRIJEDLOG JE DA MODUL PREDAJE: - Dipl.ing.saobraaja-smjer drumski 16. TIM ZA RAZVIJANJE MODULA: Ime i prezime i titula kola Adresa 1. Safet Krnjic dipl.ing. MSS 308 N. Travnik drumskog saobraaja, lan radne grupe 2. Edin Heleg dipl.ing. cestovnog saobraaja, lan radne grupe 3. Cazim Agarevic ing. cestovnog saobraaja, lan radne grupe 4. Vesna Jevtic, prof., expert za izradu NPP-a 5. Alma Hasic, lan projektnog tima Saobraajna elektro kola i Doboj 053-223-872 vsn.jevtic@gm ail.com SSZS ZENICA Zenica 032 406 883 Slavna brdska Zepce 032 881 014 brigada SMS ZEPCE

Tel. Fax 030 525 407

e-mail