KM 07/08 2013

Zware dobber voor CZSK
3D vanuit zee
Alle Hens
07-08|13
P rins j esda g
Colofon:
Coverfoto: Zoals elk jaar weer fraai ceremonieel vertoon op Prinsjesdag. Dit keer met een 'zwart randje' voor het CZSK door de gepresenteerde maatregelen van de minister. (Foto: Arnoud Schoor, AVDD) Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine, geproduceerd door het Mediacentrum Defensie. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend. Hoofdredactie: KLTZSD Robin Middel Eindredactie: LTZSD 2 OC Vanessa Strijbosch Lay-out: Angela van Klaveren Druk: OBT B.V., Den Haag Voor adreswijzigingen KM personeel 0223 657386 of Voorlichting.Marine@mindef.nl Adreswijzigingen Veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 | 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150 Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 | 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl
Maatregelen raken CZSK: doek valt voor JSS, kazernes en marinierscompagnie Aruba
NLMARFOR op stoom
Dit doet pijn

Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert presenteerde op Prinsjesdag de maatregelen voor de krijgsmacht. Een zware dobber voor het CZSK. Ondanks dat de koers van de marine hetzelfde blijft, vallen er rake klappen die gevoeld worden door de bemanningen in Rotterdam, Aruba, Texel en in Vlissingen bij het Joint Support Ship, de Karel Doorman. Tekst: Vanessa Strijbosch | Fotos: AVDD
Noodzakelijke keuzes die ingrijpend zijn en pijn gaan doen. In een videoboodschap van de minister aan alle defensiemedewerkers licht de bewindsvrouw haar plannen toe. De financieel-economische problemen van ons land en ons ministerie zijn nog niet opgelost. En ook ons huishoudboekje blijkt nog niet in orde, luidt de moeilijke boodschap. Een boodschap die rauw op het dak valt van de militairen en burgers bij Defensie, voor wie de impact van de beleidsvisie van 2011 nog nadreunt. Defensie staat voor de opgave om 348 miljoen euro minder uit te geven, bovenop de maatregelen uit de beleidsvisie van 2011. In haar nota In het belang van Nederland legt HennisPlasschaert uit hoe de nieuwe maatregelen tot stand zijn gekomen. Het kabinet kiest voor een krijgsmacht die bestaat uit een mix van capaciteiten. Het moet mogelijk blijven de krijgsmacht op alle geweldsniveaus en in alle typen missies in te zetten. Focussen op n type missie is niet verantwoord." De bewindsvrouw vindt dat de krijgsmacht echter ook betaalbaar moet zijn, rekening houdend met de huidige economische situatie. Dat betekent dat we het ambitieniveau naar beneden moeten bijstellen en dus missies minder lang kunnen doen. In de praktijk komt het erop neer dat de krijgsmacht breed inzetbaar blijft in allerlei scenario's. Met het doorvoeren van de maatregelen uit de nota kan de krijgsmacht naast kleine missies en nationale taken, nog n grotere operatie op zee, op land en in de lucht uitvoeren.
Het personeel luistert met aandacht naar de bekendmaking van de maatregelen.
7
Laatste missie Afghanistan ten einde
16
Hoera voor Hollandklasse
Redactieadres: Alle Hens Postbus 10.000 | 1780 CA Den Helder Telnr.: 0 223 657 660 DSN 209 57660 E-mail: allehens@mindef.nl Internet: www.defensie.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 14 oktober. Abonnementenwet Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed voor abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www.aboland. nl en de specifieke pagina voor dit blad/ deze krant. Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN 0024-0389
Gereedschapskist van Defensie De minister spreekt over de gereedschapskist van Defensie, waarin zij een voorname rol ziet voor het personeel. Personeel is en blijft het belangrijkste kapitaal van de krijgsmacht. Daaraan wil de minister niet tornen en wil ze voorkomen dat er rigoureus gesneden wordt in banen. Ze maakt een onderscheid in basis- en nichecapaciteiten. Basiscapaciteiten zijn capaciteiten waar de krijgsmacht niet zonder kan en die moeten voor zoveel mogelijk taken bruikbaar zijn. Denk daarbij aan gevechtseenheden zoals fregatten, jachtvliegtuigen en infanterie-eenheden. Daarnaast zijn er capaciteiten waarover niet elke krijgsmacht beschikt. Het gaat hierbij om hoogwaardige, specialistische capaciteiten die schaars zijn. Een voorbeeld is de inzet van onderzeeboten of maritieme special forces tijdens antipiraterij-operaties. De minister wil de nichecapaciteiten behouden. Begrip voor teleurstelling Op de Nieuwe Haven in Den Helder luisteren commandanten, afdelingshoofden en chef dequipages naar de toelichting van de Commandant Zeestrijdkrachten, vice-admiraal Matthieu Borsboom. De admiraal legt in klip en klare taal uit wat de maatregelen betekenen voor Defensie en met name de Koninklijke Marine. De opsomming is pijnlijk. Het Joint Support Ship (JSS), de Karel Doorman, wordt niet door de marine in dienst gesteld. Daarvoor in de plaats zal een kleinere tanker worden verworven. De permanent gestationeerde
24
Langer en beter beschermd duiken En verder:
33
34 Sport | 35 Logboek | 42 Mensen & Mutaties
Alle Hens | september-oktober 2013
P rins j esda g
P rins j esda g
marinierscompagnie in Aruba gaat verdwijnen, De Van Ghentkazerne in Rotterdam gaat sluiten, de Joost Dourleinkazerne wordt omgevormd tot oefenlocatie en er komen flexibele personeelsoplossingen. Dit komt hard aan en doet pijn, aldus Borsboom. In de ideale wereld willen we het JSS, de kazernes en de marinierscompagnie Caribisch gebied niet kwijt, maar gezien de financile druk was dit het meest voor de hand liggend. Echter, het moet wel een krijgsmacht zijn die financieel op orde is. De admiraal toont begrip voor teleurstelling bij het personeel. Die gevoelens mogen er zijn, ik begrijp dat en voel met u mee. Het gaat mij zeer aan het hart om dit aan u te moeten mededelen. De Defensiebegroting wordt naar verwachting pas dit najaar in de Tweede Kamer behandeld. Naar aanleiding van dit debat zijn er wijzigingen mogelijk. Borsboom: Tot de Tweede Kamer daadwerkelijk heeft ingestemd, kan ik dus weinig duidelijkheid geven over de implementatie van de maatregelen. Schouders eronder De admiraal ziet ook positieve aspecten: Er zitten lichtpuntjes in. We houden onze capaciteiten en hoofdtaken. De uitgangspunten uit de Marinestudie blijven van kracht. We blijven investeren in de Koninklijke Marine. Ondertussen staan onze werkzaamheden niet stil. De marine is wereldwijd actief. Van Oost-Afrika tot het Caribisch gebied, van West-Afrika, de Middellandse Zee tot de Noord- en Oostzee worden onze schepen en marinierseenheden ingezet voor ernstinzet of oefeningen. Dat maakt de aankondiging van de maatregelen extra moeilijk te bevatten. De C-ZSK toont zich strijdvaardig en zegt niet bij de pakken neer te willen zitten. We hebben het met elkaar goed gedaan en daar ben ik trots op. We gaan de schouders eronder zetten. Ik wil u vragen om juist in deze onzekere periode aan de buitenwereld te laten zien waar u mee bezig bent. Door ons verhaal over veiligheid op en vanuit zee met trots uit te blijven dragen, leveren we namelijk de beste bijdrage aan de publieke discussie. Naar de tekentafel Het is slikken bij het Mariniers Opleidingscentrum (MOC). De thuisbasis in Rotterdam gaat sluiten. En de tweede locatie in Texel, waar amfibische opleidingen en landingsvaartuigen zijn ondergebracht, wordt omgevormd tot oefenlocatie. Strakke gezichten in het bedrijfsrestaurant van de Joost Dourleinkazerne te Texel. Kolonel der mariniers Frank van Sprang, hoofd afdeling integratie, somt de maatregelen op. Het opleidingscentrum blijft nog steeds bestaan, maar we gaan ons nu richten op Vlissingen en Den Helder. Texel wordt weer het aloude trainingskamp. Van Sprang geeft echter toe dat veel nog onduidelijk is. Het is nu nog een blauwe pijl. Pas als de Tweede Kamer een besluit heeft genomen, kunnen we verder aan de tekentafel.
Maatregelen Commando Luchtstrijdkrachten Vervanging F16 door F35A (2019 - 2023), Van 68 naar 61 F-16 vliegtuigen. Vliegbasis Leeuwarden krijgt minimale basisfunctie en wordt een Deployd Operating Base (2015). Sluiten AOCS Nieuw Milligen (2018). Luchtverkeersleiding wordt gentegreerd in Luchtverkeersleiding Nederland te Schiphol. Afstoten Gulfstream, regeringsvliegtuig. Op termijn volledige internationale integratie luchttransportcapaciteit (2020). Van 4 naar 3 squadrons.
De teleurstelling bij de aanloopbemanning van het JSS was groot. Ik had me er erg op verheugd. (Foto: Joop van den Beer) Vervanging F16 door F35A (2019 - 2023), Van 68 naar 61 F-16 vliegtuigen.
AOOMARNS Tilgenkamp: Het voelt alsof we straks terug naar het verleden gaan in plaats van vooruit. (Foto: Wim Salis)
Wat betekenen de maatregelen voor de marine? In totaal 29 miljoen bezuinigen. Het Joint Support Ship wordt afgebouwd maar niet in dienst gesteld (2015). De tankercapaciteit wordt op termijn ingevuld door een kleiner nieuw te bouwen schip. De Marinierscompagnie Carib op Aruba wordt opgeheven. Daarvoor in de plaats komt een wisselcompagnie ingevuld door landmacht- en marinierseenheden. De Van Ghentkazerne in Rotterdam gaat sluiten. Het personeel wordt ondergebracht in de nieuw te bouwen Michiel Adriaanszoon de Ruyter kazerne te Vlissingen. De Joost Dourleinkazerne op Texel wordt omgevormd tot trainingslocatie. Het personeel en materieel worden herplaatst in Den Helder. Flexibele personeelsoplossingen, bijvoorbeeld op het gebied van scheepsonderhoud.
Een nieuwe stap op een mooi nieuw schip valt nu in duigen

Maatregelen Commando Landstrijdkrachten Opheffen 45e Pantserinfanteriebataljon (2014). Sluiten en afstoten Johan Willem Friso kazerne te Assen (2017). Afstoten 44 CV-90 voertuigen. Derde luchtmobiele bataljon beperkt luchtmobiel gereedstellen en wordt uitgerust met Mercedes Benz en Bushmaster voertuigen. Maatregelen Koninklijke Marechaussee Invoeren informatiegestuurd optreden door VTE reductie. Reductie van VTEen voor militaire politietaken door opheffen delen krijgsmacht.
We zijn een triple A marine en dat blijven we

Welke koers blijft de marine varen? Aantal en type bovenwaterschepen blijft gelijk. Verdere integratie van vloot en mariniers. Nichecapaciteiten blijven: o.a. onderzeeboten en NLMARSOF. Handhaven van de taken in het Caribisch gebied. Inzet van een eenmalige taakgroep van 5 schepen blijft mogelijk met vloot en mariniers. Of langdurig leveren van twee afzonderlijke schepen.
SGTMARNS Vroon: Als je moet bezuinigen, dan raak je nu eenmaal middelen kwijt. (Foto: Bart Nijs)
Sergeant-majoor LDA Van der Linden: Ik zie de win-win situatie niet. (Foto: Wim Salis)
Maatregelen Bedrijfsvoering & Bestuur Compactere Rijksdienst. Vastgoed: samenwerking en lagere exploitatie. Uitbesteden: onderhoud voertuigen, bewaking en beveiliging, catering, IV/ICT. Digitaal werken en vereenvoudigen van het Bestuur.
P rins j esda g
O perationeel
NLMARFOR
Triest Korporaal van de mariniers Sietse Rozema is tweede bestuurder op een Landing Craft Utility (LCU), n van de opleidingsboten van de Joost Dourleinkazerne. Op het amfibische vlak is nog steeds veel mogelijk. Maar ik vind het wel triest dat we nu nog meer worden uitgekleed. Dit is een behoorlijke strop voor het korps. Adjudant van de mariniers Rob Tilgenkamp is de verbindingsofficier bij de staf van de kazerne. Ik voel het alsof we straks terug naar het verleden gaan in plaats van vooruit. Sergeant-majoor LDA Perlita van der Linden, onderofficier van politie, zegt in de loop der jaren reorganisatiemoe te zijn geworden. Dat we naar Den Helder moeten, vind ik niet heel ingrijpend. Maar ik zie de win-win situatie niet. Het is een opeenstapeling van reorganisaties.
Vier grote deployments in het najaar van 2013

boord van de Amsterdam. Voor mij is het enorm teleurstellend. Ik keek erg uit naar mijn plaatsing op de Karel Doorman: een nieuwe stap op een mooi nieuw schip valt nu in duigen. Voor mij was dit een slechte dag. Wrang Op de Van Ghentkazerne (VGKAZ) te Rotterdam horen de 320 medewerkers en alle cursisten het slechte nieuws. Aan de zo bekende hechte band tussen n van de grootste havensteden ter wereld en het Korps Mariniers komt een einde. En dat doet pijn, veel pijn. Kazernecommandant en luitenant-kolonel der mariniers Bert Aben stond voor de troepen: Het is niet leuk, maar er moeten keuzes gemaakt worden, zoals de Minister van Defensie aangeeft. Ook sergeant van de mariniers Wiren Vroon, planner bij het Mariniers Opleidings Centrum, kreeg gisteren te horen dat het mariniersbolwerk zal gaan sluiten. Hij ziet een voordeel en nadelen. Als je moet bezuinigen, dan raak je nu eenmaal middelen kwijt. Als voordeel van een verhuizing naar Vlissingen zie ik de samenvoeging van opleidingseenheden en operationele troepen binnen n kazerne. Vanuit historisch oogpunt is het echter wel heel wrang dat Rotterdam en de mariniers gescheiden worden. Doodzonde Na meer dan tachtig jaar komt er een einde aan de permanente aanwezigheid van een vaste marinierscompagnie op Aruba. Op de Marinierskazerne Savaneta staat de Commandant Zeemacht Caribisch gebied, brigade-generaal Swijgman, op de zeepkist. Sergeant-majoor van de mariniers Frank Plomp is de opvolgend pelotonscommandant van de compagnie. Ik vind het doodzonde dat de marinierscompagnie van Aruba verdwijnt. Niet alleen voor het land Aruba, waarmee we al sinds oudsher een uitstekende band hebben. Maar zeker ook voor het Korps Mariniers. De omgeving waarin we hier operen is maritiem en dat is het werkgebied van de mariniers. De compagnie op Curaao is ook al verdwenen en naar mijn gevoel krijgen we er niets voor terug. 17 september 2013 gaat de geschiedenisboeken in als een harde dag voor de Koninklijke Marine. Maar diezelfde geschiedenisboeken leren dat er ook betere tijden zullen komen. Want, zoals vice-admiraal Borsboom benadrukt, we zijn een triple A marine en dat zullen we blijven.
NLMARFOR op stoom
Van de Hoorn van Afrika tot aan de Oostzee. De Netherlands Maritime Force is dit najaar op stoom met vier deployments die wereldwijd worden uitgevoerd. Commandeur Peter Lenselink, Commander NLMARFOR (COMNLMARFOR), geeft toelichting op de taken van de Maritime Force. Tekst: Melissa Westdijk
ge samenwerking van de onderdelen verder te intensiveren. Als COMNLMARFOR heb ik een aantal speerpunten vastgesteld om dit te bewerkstelligen. In de nieuwe organisatie komt de nadruk te liggen op het vaststellen van missieprofielen, het standaardiseren van oefenpakketten en het gentegreerd opwerken van vloot- en marinierseenheden. Alle vlakken De speerpunten van COMNLMARFOR zien we terugkomen in de brede inzet van de NLMARFOR deployments in het najaar van 2013. De inzet van eenheden van de marine beweegt zich langs alle vlakken, van de gereedstellingsactiviteiten Northern Archer in de Oostzee, Beneficial Archer in de Noordzee en African Winds aan de Westkust van Afrika, tot de inzet van de Maritime Battle Staff (MBS) aan boord van Zr.Ms. Johan de Witt voor de EU antipiraterij-missie, operatie Atalanta, in de Indische Oceaan.
De Netherlands Maritime Force (NLMARFOR) is sinds de reorganisatie belast met gereedstelling en bestendiging van de gereedheid voor alle vloot- en marinierseenheden. De focus ligt daarbij op de standaardisering van het opwerkprogramma van de diverse eenheden. Het streven is om de onderlin-
De ingezette eenheden: - 13 schepen - 2 landing craft command and training elements - medische role2 team - 23e raiding squadron - surface assault training group - DDG diepduikteam
Beneficial Archer Northern Archer
Na meer dan tachtig jaar zal een permanent gestationeerde marinierscompagnie uit het Caribisch gebied verdwijnen.
Inkeer Ook gevoelens van teleurstelling in Vlissingen bij de aanloopbemanning van het JSS. Directeur Materile Instandhouding, commandeur Kees Boelema Robertus sprak de 45-koppige aanloopbemanning toe. Volgens de waarnemend commandant van het Marinedetachement, kapiteinluitenant-ter-zee Jos Bloemen, waren de reacties wisselend. Het is verschrikkelijk zuur dat we zon fantastisch schip niet in dienst kunnen stellen, verwoordt hij de emotionele kant. De waarnemend commandant toont zich ook strijdvaardig. Wij zijn degenen die kunnen laten zien waar het JSS toe in staat is en wat voor een uniek schip dit is. Een gedeelte van de aanloopbemanning van het JSS vaart op dit moment aan boord van Zr.Ms. Amsterdam ergens in de Caribische Zee. Ook deze militairen kregen via een voorlichtingssessie de maatregelen te horen. Korporaal ODOPS Myra Coevert vaart als ops-room supervisor en air-controller in opleiding aan
African Winds Atalanta
O perationeel
O perationeel
Atalanta
Verdergaande samenwerking voor antipiraterij missie Atalanta

African Winds Zr.Ms. Rotterdam levert tijdens African Winds een belangrijke bijdrage aan het US AFRICOM Programma African Partnership Station, door het aanbieden van trainingen aan lokale krijgsmachtonderdelen in de West-Afrikaanse regio. Ook worden tijdens de reis de handelsbelangen van Nederland ondersteund en geoefend met krijgsmachtdelen in de regio. Samen met kapitein-ter-zee Jan Hubert Hulsker, commandant van Zr.Ms. Rotterdam, geeft de Deputy Commander NLMARFOR, kolonel der mariniers Freek Swart, leiding aan dit grensverleggende deployment. Beneficial Archer Benificial Archer is een andere grootschalige gereedstellingsactivieit. Hier wordt het gehele pallet aan mijnenbestrijding beoefend en uitgevoerd. Het verband bestaat uit ongeveer 350 opvarenden op zes schepen. Zr.Ms. Vlaardingen, Schiedam, Urk, BNS Godetia en Bellis en Zr.Ms. Luymes zijn hiervoor ingezet. Daarnaast is er het diepduikteam van de Defensie Duikgroep, bestaande uit het Nederlandse Remusteam en de Belgische Very Shallow Water team. Een goed geoliede Nederlands-Belgische maritieme samenwerking. De scheepsbemanningen krijgen te maken met alle facetten van mijnenbestrijding, waaronder het ruimen van explosieven, de bestrijding van zeemijnen en het uitvoeren van hydrografische taken. Operationeel gereed Tijdens Beneficial Archer vaart de Mine Counter Measures Maritime Battle Staff aan boord van de BNS Godetia, die als stafschip fungeert. Zij zorgt ervoor de bestendiging van de operationele gereedheid van de bemanningsleden en teams aan boord de mijnenjagers en de hydrograaf. Daarnaast is de MOST mee, een onderdeel van Sea Training Command voor de gereedstelling van de kleine bovenwater eenheden op het gebied van mijnenbestrijding. Northern Archer Dan is er nog de gereedstellingsactiviteit Northern Archer. Het vlootverband bestaande uit drie Luchtverdediging en Commandofregatten, een Ocean Going Patrol Vessel en een Belgisch Multipurpose fregat mag met recht een eskader genoemd worden. Onder leiding van kapitein-ter-zee Boudewijn Boots, Commander Seatrain, worden de traditionele
Met vier NLMARFOR deployments is dit najaar van 2013 een substantieel deel van de operationele eenheden van de marine ingezet.
warfare skills zoals luchtverdediging en oppervlakte-oorlogsvoering aangescherpt. Impact op eenheden Met de vier NLMARFOR deployments is in het najaar van 2013 een substantieel deel van de operationele eenheden van de marine ingezet. In oktober zijn hiervoor dertien schepen, twee Landing Craft Command and Training Elements aan boord van de Rotterdam en de Johan de Witt en het 23e Raiding Squadron van het Korps Mariniers op pad. De marine moet op zee opereren in verschillende hoedanigheden. Dit betekent dat we actief zijn met onze core business: veiligheid op en vanuit zee. Nederland heeft voor deze taak operationeel gerede eenheden nodig. NLMARFOR levert deze eenheden, zowel vloot als mariniers. Het bestrijden van piraterij is nog steeds van groot belang voor Nederland. Onze economie is afhankelijk van de vrije doorvaart op de wereldzeen en die moeten wij als marine, samen met onze internationale partners, waarborgen.
Counter Piracy - Next Level

Vanaf 2008 stuurt Nederland jaarlijks marineschepen naar de Hoorn van Afrika om deel te nemen aan anitpiraterijmissie. En met succes, piraterij in de Oost-Afrikaanse regio is enorm afgenomen. Zr.Ms. Johan de Witt is vanaf juni voor vijf maanden het vlaggenschip van de antipiraterijmissie Atalanta. Tekst: Melissa Westdijk | Fotos: AVDD
Stafelementen NLMARFOR
Sinds 8 juli, na het omklapmoment van de reorganisatie, bestaat de NLMARFOR-staf uit drie onderdelen. De Maritime Battle Staff (MBS), Sea Training Command (STC) en Marine Training Command (MTC). Deze drie stafelementen zorgen voor de gereedstelling en bestendiging van de gereedheid van alle eenheden van de marine. De MBS geeft als stafelement leiding aan verschillende deployments en kan daarnaast de staf leveren voor de inzet van de marine tijdens missies onder leiding van de Chef Defensie Staf. De commandant STC en commandant MTC zijn de trainingsautoriteiten van de marine.
Sinds mei 2012 zijn er geen schepen meer gekaapt. Dit is een concreet resultaat van de internationale inzet voor dit probleem, waarin Nederland een belangrijke rol speelt. Het amfibisch transportschip Zr.Ms. Johan de Witt vaart bij de Hoorn van Afrika voor de EU antipiraterij missie operatie Atalanta. De missie wordt geleid door Commandeur Peter Lenselink, Commander Netherlands Maritime Force (COMNLMARFOR). Hij voert als Commander Task Force 465, het commando over de EU missie en zit met zijn Europese staf gembarkeerd aan boord van de Johan de Witt. Invloed ontwikkeling De commandant van Zr.Ms. Johan de Witt, kapitein-ter-zee Frank Foreman, belicht het probleem van piraterij: Piraterij vormt ondanks de afname nog steeds een serieuze bedreiging voor de Nederlandse belangen als handelsnatie. Daarnaast heeft piraterij invloed op de ontwikkeling van de landen in de Oost-Afrikaanse regio. Volgens experts zijn de winsten die de internationale gemeenschap behaald heeft volledig omkeerbaar. Foreman: Somali is nog niet in staat zelf haar kustlijn, die meer dan 3.000 kilometer behelst, te bewaken met een eigen kustwacht. Tot die tijd is de aanwezigheid van marineschepen, zoals de Johan de Witt, cruciaal om piraterij in deze wateren tegen te gaan. De missie Operatie Atalanta voert in het kader van antipiraterij verschillende taken uit. Schepen uit onder andere Nederland, Itali, Duitsland, Frankrijk en Spanje beschermen en escorteren in de eerste plaats de schepen van het World Food Programme van de Verenigde Naties en voeren operaties uit waarbij vermoedelijke piraten opgespoord worden en eventueel worden opgepakt. Ook patrouilleren de schepen veelvuldig in de International Recommended Transit Corridor (IRTC) die in de Golf van Aden ligt en beschermen de schepen die gebruik maken van deze corridor tegen piraten. De marineschepen patrouilleren ook in het Somalisch Bassin en leveren daarnaast een bijdrage aan het monitoren van visserij-activiteiten voor de kust van Somali.
Multinationale eenheid Het doel van operatie Atalanta is het bestrijden van piraterij. Dat doen we met een zeer capabele en professionele multinationale eenheid die naast de marineschepen ook uit maritieme patrouille- en verkenningvliegtuigen uit Spanje, Duitsland en Luxemburg bestaat, zegt commandeur Lenselink over zijn eenheid. Daarnaast is er ook nog een Autonomous Vessel Protection Detachment uit Litouwen dat aan boord van de Caroline Scan meevaart voor de beveiliging van het schip dat vaart voor het World Food Programme, vervolgt hij. Naast deze hoofdtaken verzorgt operatie Atalanta ook trainingen met marines uit de Oost-Afrikaanse regio, de lokale Maritime Capacity Building trainingen. Op deze manier worden de maritieme veiligheid en capaciteiten van de regio verder ontwikkeld. Er is nu ook een intensieve samenwerking met de andere EU-missies voor Somali.
Antipiraterij-missie Atalanta
Commandeur Lenselink voert op dit moment het commando over de EU antipiraterij- operatie Atalanta, waarbij hij leiding geeft aan marineschepen en patrouillevliegtuigen uit verschillende Europese landen. De commandeur zit samen met zijn internationale staf aan boord van Zr.Ms. Johan de Witt, die als vlaggenschip fungeert. Het schip heeft enablers van verschillende nationaliteiten en krijgsmachtonderdelen aan boord: de Landing Craft Command and Training Element van het Korps Mariniers, een medisch Role 2-team, een helikopterdetachement bestaande uit twee Cougar helikopters, het Maltezer Special Duty Enhanced Boarding Team (MSDBET) en de Maritieme ISTAR-module inclusief de Scan Eagle (onbemand vliegtuig). Deze diversiteiten aan eenheden maken het mogelijk om een bijzondere en vooral veelzijdige bijdrage te leveren aan deze belangrijke missie.
Piraterij vormt ondanks de afname nog steeds een serieuze bedreiging voor de Nederlandse belangen als handelsnatie.
O perationeel
O perationeel
African Winds
Defensie, ontwikkeling en diplomatie bij West-Afrika

Oorzaken aanpakken Nu piraterij door de inzet van marineschepen en marinepatrouille vliegtuigen is afgenomen, zet de EU zich samen met de federale regering van Somali in voor het stabiliseren en veiliger maken van het land. De EU probeert dit doel te bereiken door naast het bestrijden van piraterij op zee, ook een civiele trainingsmissie (EUTM) en capability building missie (EUCAP Nestor) in te zetten. Operatie Atalanta vervult hierbij een grote rol, als onderdeel van de comprehensive approach, ook wel te omschrijven als de 3D benadering waar defensie, diplomatie en development samen komen. Door het toepassen van deze activiteiten, worden naast bestrijding van de symptomen op zee ook de oorzaken aangepakt en en die bevinden zich voornamelijk op het land. Seminar maritieme criminaliteit De EU-antipiraterij-missie werkt velvuldig samen met de andere EU missies. Voor de Senior Maritime Security Course, die gehouden werd door EUCAP Nestor trainers waren er 14 deelnemers uit verschillende regios van Somali ruim een week aan boord van de Johan de Witt gembarkeerd. Twee weken later diende de Johan de Witt als platform voor een seminar rond maritieme criminaliteit van EUCAP Nestor. Het seminar was bedoeld voor Somalische openbare aanklagers en rechters en richtte zich op de juridische mogelijkheden van de Somalische autoriteiten om piraterij en illegale visserij tegen te gaan. De theorielessen van de cursus en het seminar konden door de verdergaande samenwerking worden aangevuld met waardevolle praktijklessen, die werden verzorgd door opvarenden van het schip. Unieke bijeenkomst Ook diende het schip als platform voor een zeer belangrijke bijeenkomst van EU-hoogwaardigheidsbekleders en de Somalische president Hassan Sheik Mohamoud. Zr.Ms. Johan de Witt voer voor deze unieke bijeenkomst voor de kust van de hoofdstad Mogadishu. De bijeenkomst was erg belangrijk voor de aanloop naar de New Deal conferentie in Brussel waar de EU met Somali onder meer bespreekt hoe de ondersteuning op het gebied van maritieme veiligheid verder uitgewerkt kan worden. Bestrijden en voorkomen Commandeur Lensenlink over de verdergaande samenwerking: Vlaggenschip Zr.Ms. Johan de Witt was het eerste EU schip waarbij de EU missies gezamenlijk op zee opereerden op verschillende gebieden. Johan de Witt heeft zowel cursussen als een zeer belangrijke bijeenkomst gefaciliteerd. Op deze manier wordt nadrukkelijk bijgedragen aan de bestrijding en voorkoming van piraterij op zee en het aanpakken van de oorzaken op land. Wat mij betreft Counter Piracy Next Level een mooi voorbeeld van 3D op en vanuit zee. Zr.Ms. Johan de Witt vaart nog tot en met begin december voor de EU bij de Hoorn van Afrika en treedt onder andere nog gezamenlijk op met de andere EU missies tijdens de Piracy week in Djibouti medio november
3D vanuit zee
Trainen van eigen bemanning, ingescheepte mariniers n internationale eenheden, onder extreme en uitdagende omstandigheden. Het gebeurt allemaal op en vanaf het amfibisch transport schip Zr.Ms. Rotterdam dat momenteel voor de kust van West-Afrika verblijft voor een oefening van drie maanden. Tijdens African Winds 2013 ligt de nadruk op defensie, met amfibische landingen, jungletrainingen en gentegreerd internationaal, expeditionair optreden. Daarnaast is er aandacht voor de ontwikkeling (development) van maritieme capaciteiten in de regio en voor Nederlandse (diplomatieke) belangen in dit deel van het grootste continent van de wereld. Alles bij elkaar opgeteld: 3D vanuit zee. Tekstbewerking: Joost Margs I Fotos: Zr.Ms.
Rotterdam
Nederlandse bedrijven in Afrika, biedt Nederlandse bedrijven de mogelijkheid om zich aan boord te presenteren. Bont gezelschap De Rotterdam vertrok op 25 augustus vanuit Den Helder met aan boord de NLMARFOR Maritime Battle Staf, het 23ste Raiding Squadron van het Korps Mariniers, inclusief het eigen Enhanced Boarding Element, en een Role 2-medisch team en militairen van Civil Military Cooperation. Collegas van deze laatsten reizen net als leden van verschillende Military Training Teams (MTT) door de lucht het schip achterna, naar de verschillende landen waar hun bijdrage gewenst is. De eerste pitstop voor de Rotterdam was Rota, Spanje, om US Marines en hun twee Huey-helikopters te embarkeren. Daarnaast kwamen er ook Engelse en Spaanse mariniers bij. Van buiten de NAVO zijn inmiddels ook vier Nigeriaanse wachtsofficieren en twee technische onderofficieren uit Ghana ingescheept. Verder is er nog een Canadese uitwisselingsofficier te vinden, net als twee Duitse waarnemers, om mogelijke toekomstige Duitse APS-deelname te bekijken.
Eenheden operatie Atalanta

-Zr.Ms. Johan de Witt (Nederland) - ESPS Meteoro (Spanje) -ITS Zeffiro (Italie) -FGS Niedersachsen (Duitsland) -HMS Lyme Bay (Engeland) -AVPD (Litouwen) -CN235-CASA Barbo (Spanje) -Merlin Seagull (Luxemburg) -Support Element Atalanta Djibouti
Enablers Zr.Ms. Johan de Witt

LTZ2OC Marc Jereskes geeft uitleg op de brug van de Johan de Witt.
- 2 Cougar helikopters -FRISC teams -Maltezer Boarding Team (MSDEBT) -Maritieme-ISTAR module inclusief Scan Eagle UAV - Medische Role 2 -Landing Craft Element (inclusief Belgisch FRISC team)
Tijdens AfricanWinds 2013 uitvloeisel van het Amerikaanse initiatief Africa Partnership Station (APS) wordt uitgebreid geoefend met Afrikaanse troepen. De partnerlanden konden hierbij vooraf aangegeven aan welke (militaire) expertise er behoefte bestond. Zo ligt de nadruk onder meer op het verbeteren van kustwachtprocedures, duikopleidingen en boarding-operaties. Dit draagt bij aan de maritieme veiligheid in de regio. Tenslotte fungeert Zr.Ms. Rotterdam tijdens de havenbezoeken als platform voor het Nederlandse bedrijfsleven. De Netherlands-African Business Council, ht platform voor
In Senegal voerde de Rotterdam een amfibische landing uit samen met de gembarkeerde Engelse, Amerikaanse, Spaanse en Nederlandse mariniers, plus 75 Senegalezen.
10
11
O perationeel
O efenin g
Beneficial Archer
Oefening en ontmoeting Na Rota ging het naar Casablanca, in Marokko. Hier volgden oefeningen met de Marokkaanse marine, is lesgegeven aan Marokkaanse mariniers in amfibische operaties en werden diplomatieke en zakelijke relaties aangehaald. Aansluitend toog de Rotterdam naar Senegal, voor onder meer een amfibische landing van de gembarkeerde Engelse, Amerikaanse, Spaanse en Nederlandse mariniers, samen met 75 Senegalezen. Na de spectaculaire landing met landingsvaartuigen, ondersteund door de Amerikaanse Hueys, reisden de eenheden door naar Thies, waar op een groot oefengebied een week lang allerlei trainingen plaatsvonden, waaronder oefeningen in schietvaardigheid. Nog voordat het schip Senegal had aangedaan, was een (MTT) van het Maritime Special Forces al ingevlogen om boarding-training te geven aan Senegalese mariniers. Later zou ook een MTT van de Defensie Duikschool volgen voor het geven van instructie op het gebied van (militaire) duikoperaties.
Diplomatie Gedurende de aanwezigheid in en nabij de Senegalese hoofdstad Dakar, vonden tegelijkertijd ook niet-militaire activiteiten plaats. Zo waren er recepties en zakelijke ontmoetingen voor (toekomstige) Senegalese en Nederlandse handelspartners. Ook vond er een conferentie plaats aan boord van de Rotterdam over (bestrijding van) illegale visserij, een toenemend probleem in West-Afrika. En intussen voer een oranje sloep van de Hydrografische Dienst van de KM door de haven en langs de kust om de bodem in kaart te brengen, op verzoek van de Senegalezen. Belangrijk, aangezien de haven en havenmond bezaaid liggen met wrakken en omdat er verzandingen zijn die een gevaar vormen voor de scheepvaart. Gemotiveerd en gedreven Na Marokko en Senegal, was het de beurt aan Ghana, waar een amfibische training en een Brits-Nederlandse jungletraining op het programma stonden. Het schip verzorgde hierbij de logistiek en (medische) ondersteuning. In de Ghanese havensteden Tema en Sekondi had de Rotterdam op dat moment al de rol van gastheer vervuld, voor hoog bezoek en bedrijfsleven. Uiteraard bieden de havenbezoeken tijdens de reis eveneens de kans om aan Afrika te ruiken. Dat geldt naast de genoemde oorden eveneens voor het nog te bezoeken Cotonou in Benin en Lagos in Nigeria. Veel meer dan ruiken is het overigens niet, aangezien het werk ook afgemeerd doorgaat. Het afsluitende havenbezoek aan Tenerife, naar verwachting begin november, staat wel in het teken van rest & recuperation na gedane arbeid. Met alle activiteiten laat de Rotterdam niet alleen zien waartoe het schip en de gembarkeerde eenheden militair in staat zijn, maar tevens dragen de eenheden bij aan het ontwikkelen van regionale, maritieme capaciteit in West-Afrika. De Afrikaanse partners blijken keer op keer zeer gemotiveerd en gedreven, ondanks dat ze veelal kampen met slechte uitrusting, beperkte trainingsfaciliteiten en moeizame logistieke ondersteuning. De maritieme veiligheid in Afrika moet groter worden en daaraan levert de Rotterdam met alle eenheden aan boord een bijdrage. Niet door zelf te patrouilleren, maar door de landen die er verantwoordelijk voor zijn, zelfredzaam te maken. Dit in tegenstelling tot Somali, waar de internationale gemeenschap de piraterij bestrijdt, omdat het land niet in staat is om dit te doen. Het geven van training en opleiding aan de Afrikaanse partners in WestAfrika is misschien wel de moeilijke en langere weg, maar hiermee wordt wel de maritieme veiligheid in deze zich hard ontwikkelende regio preventief vergroot.
Beneficial Archer houdt de eenheden alert
Mijnen zijn en blijven gevaarlijk

Wereldwijd liggen plusminus 5 miljoen mijnen in zeen en kustgebieden. Naar schatting zijn er 470.000 zeemijnen en een onbekend aantal vliegtuigbommen in de Noordzee terechtgekomen tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Ze kunnen nog steeds ontploffen.
fotos: Peter Bergen Henegouwen Tekst: Nina de Lange |
"De maritieme veiligheid in Afrika moet groter worden"

In Thies vond op een groot oefengebied allerlei trainingen plaats, waaronder oefeningen in schietvaardigheid.
Mijnenruimen is n van de hoofdtaken van de Koninklijke Marine. Zeemijnen blijven altijd gevaarlijk en ze moeten onder strenge veiligheidseisen gecontroleerd en vernietigd worden. Regelmatig moeten ze eerst verplaatst worden, omdat ze te dicht bij een pijpleiding of kabel liggen. De meeste explosieven worden tegenwoordig door vissers of zandzuigers gevonden. Voor een mijnenjager is het zoeken naar een speld in de hooiberg. Een zeemijn kan tussen rotsen liggen, of in de bodem weggezakt zijn. Op de sonar kan een mijn er uitzien als een stuk steen. Het is dus lastig om ze te vinden en te identificeren. Beneficial Archer is een oefening van (26 augustus t/m 4 oktober) vijf weken onder de paraplu van de Netherlands Maritime Force (NLMARFOR). Tijdens deze oefening wordt het zoeken en het ruimen van mijnen geoefend. De oefening wordt afgesloten met twee weken ruimen van gevonden explosieven.
Het bijzondere van deze inzet is de samenstelling van de taakgroep.
Bijzonder eskader Het bijzondere van deze inzet is de samenstelling van de taakgroep. Deze bestaat uit vier mijnenjagers: BNS Bellis, Zr.Ms. Vlaardingen, Zr.Ms. Urk en Zr.Ms. Schiedam, het hydrografische opnemingsvaartuig Zr.Ms. Luymes en de BNS Godetia, dat als stafschip en bevoorradingsschip fungeert tijdens de oefening. Er zijn ook een Belgische Alouette III helikopter en RHIB (snelle rubberboot) aan boord van het stafschip. Dat we een helikopter gebruiken tijdens het zoeken naar mijnen is uitzonderlijk. Dat heeft een behoorlijke toegevoegde waarde voor de oefening, vertelt kapitein-luitenant-ter zee Peter Bergen Henegouwen. Hij is de commandant van de taakgroep en is geplaatst bij de staf. Moeilijker maar interessanter Dat Zr.Ms. Luymes meedoet is speciaal, omdat de twee hydrografische schepen van de Koninklijke Marine doorgaans non-stop bezig zijn met opname werkzaamheden. Het schip legt de oefenmijnen op vooraf vastgelegde locaties voor de jagers. Het is uitdagend voor de mijnenjagers, omdat niemand van de andere schepen weet wr de mijnen gelegd zijn. Zo wordt het voor hen moeilijker, maar ook interessanter en vooral leerzamer, legt Bergen Henegouwen uit. Voor de bemanning van het hydrografische opnemingsvaartuig is deze oefening een speciaal uitstapje. Als hydrograaf vaar je altijd alleen.
12
13
O efenin g
O efenin g
Northern Archer
Kans om te manoeuvreren Dit is een mooie kans om met meerdere eenheden te manoeuvreren, meent commandant luitenant-ter-zee 1 ir. Anne van Dijk van de Luymes. Daarnaast gaan we met dit schip nu ook een ander slepen en gaan we het bevoorraden op zee oefenen. Als tegenprestatie voor de verloren hydrografische dagen, gaan twee mijnenjagers een week de taken van Zr.Ms. Luymes uitvoeren. Zij gaan wrakken onderzoeken die voor het laatst vijftien jaar geleden in kaart zijn gebracht.
De koers kan elk moment wijzigen zodra er een mijn wordt gevonden
Ook ruimen van explosieven is een onderdeel van de oefening Beneficial Archer. Er zijn op dit moment vijftien locaties van explosieven bekend op het Nederlandse en Belgische continentaal plat. Hoeveel er hiervan geruimd gaan worden is afhankelijk van het weer en of de explosieven terug te vinden zijn. De koers kan dan elk moment wijzigen. Zr.Ms. Urk moest bijvoorbeeld een omweg maken omdat een mijn midden in een vaarroute lag en snel geruimd moest worden. Dit werd uiteindelijk zeemijn nummer 1464 die gevonden en onklaar gemaakt is sinds het incident met een vissersschip in 2005 (zie kader) . Bergen Henegouwen: Explosieven zijn en blijven gevaarlijk, ook in de Noordzee.
Het is uitdagend voor de mijnenjagers, omdat niemand van de andere schepen weet wr de mijnen gelegd zijn.
Dat explosieven in zee na meer dan zestig jaar nog steeds levensgevaarlijk zijn, bewijst het ongeval aan boord van een visserschip in 2005. Een visser kreeg een vliegtuigbom in zijn netten en die die aan boord van het schip ontplofte. Dit zware ongeval was een directe aanleiding voor het in het leven roepen van de ruimingsoperatie Beneficial Cooperation. Beneficial Cooperation is een continu doorlopende operatie voor het opruimen van explosieven op de Noordzee. Dit gebeurt in samenwerking met de Kustwacht, die per jaar 100 dagen de beschikking krijgt over de mijnenjagers. Benefical Cooperation wordt uitgevoerd door de Nederlandse en Belgische marine. De oefening Beneficial Archer houdt de eenheden hiervoor alert. Tijdens n van de onderdelen van de oefening worden de schepen begeleid door seariders van de mijnenbestrijdersschool Egeurmin. Ook is het personeel van het Naval Mine Warfare Mission Support Centre en Kenniscentrum aanwezig. Zo kan de opgedane kennis worden overgedragen aan de nieuwe generatie mijnenbestrijders.
De marinehaven in Den Helder zag er na 19 september een Archer van start ging. Luchtverdediging- en Commandofregatten Zr.Ms. De Zeven Provincin, De Ruyter,
Indrukwekkend eskader in Northern Archer 2.
stuk leger uit toen de grote maritieme oefening Northern
Evertsen en het Patrouilleschip Zr.Ms. Friesland vertrokken voor vijf weken naar zee. Vanaf 3 oktober voegde BNS Louise-Marie, een Belgisch Multipurpose Fregat, zich bij het verband. Het eskader wordt onderworpen aan een scala van marine skills en drills. Tekst: Nina de Lange | foto: Jord Verheij
Het eskader staat onder leiding van kapitein-ter-zee Boudewijn Boots. Hij licht aan de hand van vier kreten toe wat de grootschalige oefening inhoudt en wat er allemaal bij komt kijken:
Trainen op niveaus Ik leid het verband als Commander Sea Training van de Netherlands Maritime Force (NLMARFOR). Het Sea Training Command is samen met het Marine Training Command binnen NLMARFOR verantwoordelijk voor het opwerken van schepen of eenheden van het Korps Mariniers voordat deze worden ingezet. Met een staf van 25 mensen trainen we de schepen op diverse niveaus. Dat gebeurt door diverse oefeningen met Nederlandse gevechtsvliegtuigen en het Deense oorlogsschip HDMS Absalon. Dit alles vindt plaats in de Baltische Zee. Ook worden Disaster Relief Operations (noodhulpverlening, red.) beoefend. Hierbij wordt een rampenscenario opgesteld waarbij de schepen humanitaire hulpverlening moeten bieden. Ook worden de schepen in verband verder getest in oppervlakteoorlogvoering, onderzeebootbestrijding en luchtverdediging.
3. Nederlandse defensie-industrie 1. Samengesteld opereren

Marineschepen worden vandaag de dag voornamelijk individueel ingezet, zoals bij antipiraterij operaties of patrouillerend in het Caribische gebied. Tijdens Northern Archer ligt de nadruk op samengesteld opereren. Opereren in een hecht vlootverband is ook van belang bij maritieme operaties, zoals bij het beschermen van kwetsbare of amfibisch expeditionaire schepen. Ook is in verband doeltreffender optreden mogelijk tegen bijvoorbeeld lucht- of oppervlaktedreiging. Tijdens deze oefening ligt de nadruk dan ook op onderlinge en internationale samenwerking, netwerkoperaties, varende bevoorrading, tactisch opereren, helikopteroperaties. Kortom, een reis als vroeger met een blik op de toekomst.
De havenbezoeken van het eskader worden door Nederlandse defensie-industrie gebruikt voor kennismaking en contractbesprekingen. Hieraan doen onder andere Damen en Thales mee. De nadruk zal liggen op de havens in Sint Petersburg en Gdynia.
4. Adelborsten
Alle beschikbare bedden worden opgevuld met pas aangetreden adelborsten. Roulerend over de schepen en werkend in verschillende diensten zullen zij een introductie ondergaan met de varende marine.
14
15
O perationeel
O perationeel
Nederlandse inzet Afghanistan loopt echt ten einde
Tijd voor eigen initiatief

Positief, maar ook realistisch keerde kolonel der mariniers Marc Brinkman onlangs terug uit Kunduz, Afghanistan. In de provincie waar onder Nederlandse leiding de afgelopen jaren zon 800 agenten zijn opgeleid, vervulde hij de functie van commandant van de Police Training Group-5. Met de afloop van zijn deployment, is de nederlandse militaire aanwezigheid beeindigd in Afghanistan. Pas als je weggaat, komt er ruimte voor eigen initiatief. Tekst:
Joost Margs I Fotos: AVDD
Vanaf april tot augustus 2013 gaf Brinkman militair leiding aan de Police Training Group-5 (PTG-5), opererend vanuit Kunduz-Stad. Het vijfde gecombineerde gezelschap dat de Gentegreerde Politie Trainingsmissie uitvoerde, bestond net als de vier eerdere uit vertegenwoordigers van Buitenlandse Zaken, het ministerie van Veiligheid en Justitie, de Europese overkoepelende politieorganisatie EUPOL en Nederlandse militairen, deze keer mariniers. Waar PTG-5 zelf bestond uit 294 mensen, kwam het totaal in de hete, stoffige provincie op 550, door de aanwezigheid van militairen van het National Support Element (NSE) en de beschermende Air Task Force (ATF) in Mazar-e-Sharif. Relatief rustig Bij aankomst in Kunduz ging het commandant Brinkman vooral om doorgaan op de slagroeier. Trainingen waren gaande, al met al voor nog zon 100 mannen en vrouwen. Dat bracht het totaal van deze missie op ongeveer 800. Zij heb-
Het leger en de politie kunnen de Taliban wel weerstand bieden, vindt KOLMARNS Brinkman.
ben in totaal achttien weken training gekregen en 600 uur lezen en schrijven. Niet niks. Ook het programma train de trainers van EUPOL wierp zijn vruchten af, net als de vorming van advocaten en openbaar aanklagers. Epicentrum van dit alles was op het plateau even buitenKunduz-Stad waar het kamp en het trainingscentrum waren gestationeerd. Vanuit hier, onder beton, bestierde de PTG met een kakafonie aan onderdelen zoals Brinkman het noemt de missie. KLu, KL, KMAR en KM; over de inzet van elk krijgsmachtdeel en vooral het teamwork is de kolonel zeer te spreken, zo geeft hij aan. De veiligheidssituatie gedurende de missie van PTG-5 noemt hij relatief rustig, maar altijd dreigend. Eenmaal vond er een vuurgevecht plaats, maar dat was van korte duur en eiste geen slachtoffers onder onze mensen. Geweld in Kunduz is in de regel ook vooral gericht op vertegenwoordigers van de Afghaanse regering en overheidsdiensten.
Gepaste trots Hoe kijkt Brinkman naar de toekomst? Nuchter, zo blijkt. Hij hoopt dat de opleidingen blijven hangen. Op individueel niveau maak ik mij daar geen zorgen om. Agenten, advocaten en aanklagers hebben dankzij ons een goede opleiding genoten, daar zijn ze trots op. Op provinciaal en landelijk niveau is veel meer tijd nodig om corruptie en nepotisme uit te bannen. Was een verlenging van de missie dan misschien toch verstandig geweest? Natuurlijk hadden we nog wel langer kunnen blijven, maar dat is niet d oplossing. Ben je er, dan blijf je helpen, maar ga je weg, dan pas pakken de Afghanen het echt zlf op; dus is het tijd voor eigen initiatief. Ondanks dit inzicht, kijkt Brinkman wel met gepaste trots terug op de Nederlandse bijdrage en inbreng in Kunduz. De Dutch Approach, met de hechte combinatie van defense, development en diplomacy, blijkt voor andere landen in het gebied niet zo eenvoudig uitvoerbaar. Dan wordt er toch nog wel eens langs elkaar heen gewerkt. Als je echter onvoldoende samenwerkt, binnen de keten van justitie en politie, dan kan de professionele rechtstaat minder groeien.
bracht. Daarbij was ook steeds een belangrijke rol weggelegd voor de civil representative van het ministerie van Buitenlandse Zaken, bijgestaan door een politiek en een juridisch adviseur die zich vooral richtten op kwesties rond wetgeving en rechtspraak. Genoeg capaciteit Volgend jaar zijn er parlementsverkiezingen in Afghanistan en dan zal blijken hoe de krachten en machten zich in het land verhouden. Hopelijk is de basis in Afghanistan inmiddels sterk genoeg om de Taliban te weerstaan, wanneer de buitenlandse eenheden straks zijn vertrokken. Naar mijn inschatting kunnen het leger en de politie de Taliban wel weerstand bieden; daarvoor is bijvoorbeeld in Kunduz nu genoeg capaciteit. Acties verijdelen is echter wat anders dan de Taliban echt verdrijven of verslaan, daarvoor is het arsenaal Pakistan te groot, denk ik. De toekomst van Afghanistan zal dus ook vooral worden bepaald door de mate waarin de omringende naties het land met rust laten en de kans geven om zich te ontwikkelen. De laatste militairen van PTG-5 zijn inmiddels thuis. Daarna volgen nog de mensen van het NSE en de ATF en stafofficieren van de verschillende hoofdkwartieren in Afghanistan. Uiteraard volgen ook nog veel voertuigen en containers met goederen. Hiermee komt er een einde aan de Nederlandse inzet in het Aziatische land en zal de geschiedenis uitwijzen in hoeverre de jarenlange intensieve inspanningen hebben bijgedragen aan een duurzame vooruitgang op het gebied van vrede en veiligheid.
Agenten, advocaten en aanklagers hebben dankzij PTG-5 een goede opleiding genoten.
Langer blijven is niet d oplossing

Mooi voorbeeld hiervan vindt de marinier een onderdeel van de basistraining van agenten, waarbij zij te maken kregen met het beteugelen van onlusten. Hierbij ging het erom deescalerend op te treden en dat pakte prachtig uit, doordat ook politiekader en openbaar aanklagers aanwezig waren voor overleg tijdens de acties, legt Brinkman uit. In totaal waren wel honderd mensen bij zon scenario betrokken. Dit was echt een onderdeel dat wij als Nederland hebben ge-
KOLMARNS Brinkman: De toekomst van Afghanistan wordt bepaald door de mate waarin omringende naties het land met rust laten
16
17
O pleidin g
O pleidin g
NLMARSOF: alleen voor diehards
Zonder vrees, zonder overmoed

Een synoniem voor drie weken lang afzien op fysiek en mentaal gebied. Zo staat loodzware voorselectie van de net opgerichte Netherlands Maritime Special Operations Forces bekend. 77 Mariniers begonnen op 12 augustus aan de drieweekse aptitude van de NLMARSOF opleiding. Minder dan helft van de kandidaten haalde de eindstreep.
Tekst: Ilena Sieswerda | Fotos: NLMARSOF
NLMARSOF operator De 32 mariniers die de aptitude hebben overleefd, worden in de weken die volgen verder klaargestoomd. Zover zijn ze echter nog niet. De mariniers moeten eerst de opleiding van 21 weken met goed gevolg doorstaan. Ze leren deze weken onder meer alle vaardigheden in een verstedelijkte en maritieme set-
ting. Daarnaast leren ze werken op hoogte, met spectaculaire snelle ontsnappingen vanuit een helikopter (fastrope). Ze krijgen les in explosieven en verbindingen en krijgen zes weken een maritieme training bestaande uit onder andere strandverkenningen en anti-terrorismeoefeningen.
Hoogtevrees is uit den boze voor de aspirantoperators die veel op hoogte moeten werken
De kandidaten moeten tien kilometer hardlopen met vijftien kilogram bepakking binnen zestig minuten terwijl er onderweg allerlei attributen meegenomen moeten worden.
Diverse vaardigheden worden getoetst.
SMJRMARNALG Dick, hoofd instructeur van de Netherlands Maritime Special Operations Forces (NLMARSOF) opleiding, licht de doelstelling van de aptitude toe: We kijken of de kandidaten geschikt zijn en de opleiding aan kunnen. Dat doen wij aan de hand van de resultaten en we onderwerpen ze aan zware omstandigheden. Naast de gestelde competenties, moeten de kandidaten onder andere de conditieproef, groepsverplaatsing, speedmars, klimmen, schieten en de eindmars halen. De lat wordt daarbij hoog gelegd: de conditieproef bestaat uit 50 beenoefeningen, 60 sit-ups, 40 push-ups, 8 keer pull-ups en minimaal 2800 meter hardlopen binnen 12 minuten.
je bedenken wat je de schuld gaat geven mocht je het niet halen, het lag aan mijn sokken of aan het warme weer. Gelukkig is dat nergens voor nodig geweest. Het was afzien, maar ook allemaal de moeite waard, lacht de korporaal voldaan. Blanco de bossen in De eerste week van de aptitude bestaat voornamelijk uit fysieke testen. Het programma van deze eerste week is bekend gemaakt zodat de deelnemers weten wat hun te wachten staat. Maar voor de tweede en derde week tasten ze nog compleet in het duister. Het enige wat ze weten, is dat het in de bossen van Budel en Weert plaatsvindt. In deze twee weken worden de gewenste competenties van een aspirant-MARSOF operator getoetst. Dat betekent in de praktijk veel kilometers te voet afleggen tijdens de kaarten kompasoefeningen. Ook wordt het leervermogen gemeten. Dit alles onder fysieke inspanningen en slaaptekort. Er wordt namelijk veel verwacht van operators bij NLMARSOF. Ze moeten fysiek sterk zijn, taakbewust en zelfstandig kunnen opereren in kleine teams over de hele wereld.
Wij zijn deze drie weken flink op de proef gesteld. Maar nu weet ik dat ik de rest van de opleiding ook aan kan, zegt de korporaal, die de aptitude uiteindelijk doorstond. Op hem rust de taak het motto van NLMARSOF waar te maken: zonder vrees, zonder overmoed.
Officile start NLMARSOF organisatie

Op de Nieuwe Haven in Den Helder vond op 30 augustus de formele oprichting van de Netherlands Maritime Special Operations Forces (NLMARSOF) plaats. Hiermee zijn de Special Forces van het Korps Mariniers vanaf nu binnen n organisatie ondergebracht.
Door bezuinigingen heeft de Koninklijke Marine haar organisatie herzien. Dit resulteerde in een nieuwe organisatiestructuur die sinds 8 juli 2013 van kracht is. In deze nieuwe structuur hebben ook de Special Operations Forces (SOF) van het
"We zijn flink op de proef gesteld"

Afzien Een korporaal ligt languit in het gras bij te komen na de battle run, de laatste fysieke test in de eerste week. De kandidaten moeten tien kilometer hardlopen met vijftien kilogram bepakking en dat binnen zestig minuten. Tijdens het lopen ga Alle Hens | september-oktober 2013 18
Korps Mariniers een nieuwe plaats gekregen. De twee SOF-onderdelen, de Unit Intervention Marines (UIM) en de Maritime Special Operations- compagnie, zijn nu als NLMARSOF samengevoegd met een gezamenlijke staf. De hoofdtaken van deze nieuwe eenheid zijn onveranderd, namelijk het uitvoeren van internationale (maritieme) speciale operaties, specialistische (amfibische) verkenningsoperaties en het uitvoeren van counter terrorism en/of gijzeling operaties ter ondersteuning van de minister van Justitie. Na de toespraak van Brigade-generaal der mariniers Oppelaar, Directeur Operaties van de Koninklijke marine tevens Commandant van het Korps mariniers, werd het nieuwe wapenschild van NLMARSOF onthuld. Het symbolische gebaar geeft de officile start weer van deze nieuwe uitzonderlijke eenheid. De Commandant NLMARSOF, luitenant-kolonel der mariniers Hut, sloot de ceremonie af met een toespraak over zijn toekomstvisie van de NLMARSOF. MARSOF moet klaar zijn en is klaar voor het onbekende. Ik zal mijn focus leggen op innovatie en training. Het blijven ontwikkelen van kennis en ervaring resulteert in een eenheid gereed voor de toekomst, aldus Hut.
19
C eremonieel
C eremonieel
Nederlandse en Russische marine verstevigen banden
Innovatief partnerschap
De rijke maritieme band tussen Nederland en Rusland is eeuwenoud. De Russen hielpen Barentsz en Van Heemskerk al in 1596 tijdens hun barre expeditie in het Noordpoolgebied en enkele jaren geleden borgen Nederlanders de Russische kernonderzeeboot Koersk. In het Nederland-Ruslandjaar 2013 halen beide landen de banden nog meer aan. De marine speelt daarin een grote rol.
Tekst: Jaap Wolting | Foto: Jaap Spieker Op maandag 16 september is in Den Helder de replica van het Czaar Peterhuisje aan boord gebracht van Zr.Ms. Friesland.
Het mooiste voorbeeld is misschien wel de verscheping van de replica van het Czaar Peterhuisje (zie kader). Zr. MS. Friesland vervoerde het huisje in september naar Sint Petersburg. De vijf containers waarin de replica in delen was opgesplitst, eindigden na een reis over de weg in het Kolomenskoye openluchtmuseum in Moskou. Een gezamenlijke inspanning van Russische en Nederlandse genisten zorgde ervoor dat het Czaar Peterhuisje nu in volle glorie straalt in Rusland. En er is meer, vertelt luitenant ter zee der eerste klasse Rob Pulles, beleidsadviseur voor het CZSK bij de afdeling Strategie en Advies. Zo wisselen we gegevens uit over zeekaarten en plannen we gezamenlijke oefeningen. In Pulles kantoor is duidelijk te zien dat de marineman Rusland in zijn werkportefeuille heeft. Het Russische cyrillische alfabet prijkt op munten, schalen en vaantjes. Vruchten afwerpen Pulles, werkzaam op de Marinekazerne in Den Helder, is in september voor de derde keer in Rusland. De eerste keer was hij er in maart 2013, samen met de C-ZSK vice-admiraal Matthieu Borsboom. Pulles tweede bezoek vond plaats tijdens de International Maritime Defence Show in St. Petersburg in juli van dit jaar, waar ook twee Nederlandse marineschepen lagen. Nederland en de toenmalige Sovjet-Unie ondertekenden in 1990 een verdrag waarin we afspraken jaarlijks overleg te plegen op hoog niveau, aldus de marineman. En je ziet dat dat zijn vruchten afwerpt. Maritieme samenwerking In de Hoorn van Afrika werken Rusland en Nederland nauw samen op maritiem gebied. Omdat er verschillende vlootverbanden opereren (NAVO-missie Ocean Shield, EU-missie Atalanta, individuele landen zoals China en Rusland) is commu-
nicatie essentieel. Bij anti-piraterijbestrijding moet je een zo goed mogelijke situational awareness creren, aldus Pulles. Daarom hebben we op zee goede contacten met onder andere de Russische marine. Ook daarbuiten weten de Russische en de Nederlandse marine elkaar goed te vinden. We plannen oefeningen in het Caribisch gebied, waar altijd een Nederlands schip ter plekke is. Daarnaast staat een training gepland om in tijden van nood te ontsnappen uit een zinkende onderzeeboot. Deze oefening hebben Nederlandse en Russische militairen enkele jaren geleden ook al eens gedaan. Beide marines bezoeken al jarenlang beurzen en open dagen van hun internationale collegas en wisselen hydrografische gegevens uit. En, al is het nog heel prematuur, we houden verkennende gesprekken over bezoeken aan opleidingsfaciliteiten. Netwerk De Nederlandse Defensie-industrie pikt ook een graantje mee van de inspanningen van de marine. Vertegenwoordigers van bijvoorbeeld Thales, Damen en de Rotterdamse haven zijn uitgenodigd voor een receptie aan boord van Zr.Ms. De Zeven Provincin. Dit evenement vindt plaats tijdens de NEVA, de grootste vakbeurs voor scheepsbouw in de voormalige Sovjetregio. Pulles: Op die beurs showen we wat Nederland allemaal kan op maritiem gebied. Radarsystemen, gentegreerde communicatiesystemen, afwasmachines voor in de kombuis; alles is daar on display. Pulles: Het mes snijdt dus aan twee kanten. De Russen hebben namelijk veel interesse in onze producten. Dat had Tsaar Peter de Grote vast niet voorzien, toen hij in 1697 zijn intrek nam in een eenvoudig houten dijkhuisje in Zaandam.
Czaar Peterhuisje: symbool voor maritieme traditie

Tsaar Peter de Grote (1672-1725) en Nederland hebben een bijzondere historische band. De tsaar die in de zeventiende en achttiende eeuw Rusland moderniseerde, was erg genteresseerd in de florerende Hollandse handelsvloot en scheepsbouw. In 1697 kwam hij tijdens een reis door Europa terecht in Nederland, waar hij van alles leerde over scheepsbouw. De Grote nam zelfs Nederlandse scheepstermen mee naar Rusland, waardoor een Hoofd Logistieke Dienst bijvoorbeeld nog steeds tafeldekker wordt genoemd. Het eenvoudige houten dijkhuisje van Gerrit Kist, waar tsaar Peter de Grote in Zaandam logeerde, is in nauw overleg met het Zaans museum nagebouwd door 101 Genie Bataljon. Zr.MS. Friesland heeft de replica naar Rusland gevaren, waar het wordt tentoongesteld in het Kolomenskoye openluchtmuseum in Moskou. Medio november wil Defensie de replica van het huisje officieel aanbieden en overdragen aan het museum van de Russische Federatie.
20
21
C eremonieel
C eremonieel
Piet Hein op het Rode Plein

Op het Rode Plein in een prachtig decor tussen de Spasskaya-toren, het mausoleum van Lenin en de sprookjesachtige Basilius-kathedraal vindt jaarlijks het International Military Music Festival Spasskaya Tower plaats. Aan de editie van 2013, van 31 augustus tot 8 september, werkten bijna 1500 militaire muzikanten met 13 verschillende nationaliteiten mee. De Marinierskapel en Tamboers & Pijpers van het Korps Mariniers waren er bij.
Cees Baardman Tekst: Bart van Tienen | Foto:
De enorme tribune bood elk van de 9 uitverkochte voorstellingen plaats aan 7.000 bezoekers. De Nederlandse afvaardiging bracht een muzikale vertolking van het jubileum van 525 jaar Koninklijke Marine. Bekende zeemansliedjes werden afgewisseld met traditionele nautische elementen als het glazen slaan op de scheepsbel en signalen op de bootsmansfluit, gespeeld door Bootsman sergeant ODND Arjan Rouw. Tamboer-matre sergeant-majoor van de mariniers Ed Oosterom en sergeant van de mariniers Martijn Vogelaar tekenden voor de choreografie en de algehele muzikale leiding was in handen van dirigent majoor der marinierskapel Peter Kleine Schaars. Aan het eind van elke avond stonden alle deelnemers op het speelveld voor de gezamenlijke finale. Tijdens de streetparade op de n na laatste dag klonk over de enorme boulevard van n van de grootste winkelstraten van Moskou het bekende geluid van de muzikale eenheden van de Koninklijke Marine. Onder luid applaus van duizenden Moskovieten marcheerden de muzikanten richting het Kremlin.
22
23
M aterieel
M aterieel
Hollandklasse in volle vaart
Complimenten ontvangen De bemanning van de jongste aanwinst, Zr.Ms. Zeeland, maakt zich de komende tijd gereed om in het Caribisch gebied te opereren, begin 2014. Ondertussen is er ook tijd voor ceremonile taken. Tijdens Sail Vlissingen in augustus nam de Zeeland een prominente rol in. Hoe was het om het schip op deze manier te presenteren aan het publiek? Het is niet moeilijk om trots te zijn op een schip als de Zeeland, vertelt commandant kapitein-luitenant-ter-zee Giel van Hoorn. De krachtige uitstraling, de kenmerkende blauwgrijze kleur en de twee snelle FRISC boten maken een sterke eerste indruk op mensen. Vrijwel iedereen is enthousiast over het schip: de efficint en strak ingerichte werken leefruimten, de ruime machinekamers en indrukwekkende navigatiebrug en commandocentrale. Het is erg leuk voor mij en mijn bemanning om complimenten over het schip te ontvangen.
en innovatieland. Het patrouilleschip Groningen zet de komende tijd haar beproevings- en inbedrijfstellingsprogramma van de mast voort. Aansluitend zal het schip, naar verwachting eind 2013, beginnen aan haar operationele opwerkcylus. Ondersteuning van de wal Het patrouilleschip is een nieuw concept met een kleine bemanning. Daar hoort een specifiek bedrijfsvoeringconcept bij, zowel aan boord als ook op de wal. Een nieuw platform kan, zeker met een relatief kleine bemanning, niet zonder ondersteuning van diverse wal instanties, licht de commandant van de eerste operationeel ingezette OPV, kapiteinluitenant-ter-zee Arjen Warnaar, toe. Deze zijn altijd bereid te ondersteunen, vindt hij. Al lopen de instanties begrijpelijkerwijs soms ook tegen de grenzen van hun mogelijkheden aan. Hansen benadrukt dat vullen van de bemanning essentieel is omdat iedereen aan boord van een patrouilleschip onmisbaar is. Een afwezigheid of overplaatsing van n bemanningslid heeft direct gevolgen. Zonder dit begrip en ondersteuning van de wal, werkt het concept van varen met kleine bemanningen niet. De Wal Ondersteuningsploeg Patrouilleschepen helpt de patrouilleschepen daarmee. Deze maakt het mogelijk dat, ondanks de kleine bemanning, het preventieve onderhoud al tijdig uitgevoerd wordt. De Hollandklasse hoort bij de oppervlaktevloot van de marine, vindt ook de Minister van Defensie die in haar nota de meerwaarde van de patrouilleschepen noemt voor bijvoorbeeld het Caribisch gebied en voor de kust van Somali. De OPVs van de Hollandklasse hebben hun koers gezet en varen mee naar de krijgsmacht van de toekomst.
De OPVs namen een prominente rol in tijdens de viering voor het 525-jarig bestaan van de marine.
Nog geen twee maanden geleden werd Zr.Ms. Zeeland, de n na laatste in de reeks van vier patrouilleschepen, in dienst gesteld bij de Koninklijke Marine. Binnen een jaar waarin de vier Oceangoing Patrol Vessels (OPV) in de vaart zijn genomen, lijkt het erop dat de splinternieuwe schepen hun plek hebben verankerd in de maritieme wereld. Is de Hollandklasse nu al een successtory?
Tekst: Vanessa Strijbosch | Fotos: archief AVDD
Twee jaar van testen, beproeven en opwerken hebben geleid tot een succesvolle inzet
Maritiem visitekaartje De Groningen, nog varend als marinedetachement voor de Defensie Materieel Organisatie, nam begin september deel aan de Defense and Security Equipment International (DSEI) beurs in Londen. De DSEI is de op n na grootste defensiebeurs ter wereld waar producenten en klanten elkaar ontmoeten. Volgens de commandant van de Groningen, kapitein-luitenant-ter-zee Walter Hansen, is het patrouilleschip uitstekend bruikbaar voor maritieme diplomatie. Dit is iets wat de marine al honderden jaren doet en zal bijven doen, benadrukt hij. De NL defensie-industrie heeft behoefte aan een concreet voorbeeld en boegbeeld van hun inspanningen. Hansen noemt het OPV, als schip van het jaar 2012, bij uitstek een drijvend voorbeeld van en voor Nederland. De aanwezigheid van de Groningen bevestigt onze rol als kennis
De kroon op twee jaar keihard werken. De commandant van Zr.Ms. Holland, die vorige maand terugkeerde van haar missie in het Caribisch gebied verwoordt het zonder bescheidenheid. Twee jaar van testen, beproeven en opwerken hebben geleid tot een zeer succesvolle inzet, aldus kapiteinluitenant-ter-zee Chris van den Berg. Van den Berg is ervan overtuigd dat het patrouilleschip en haar vijftig koppige bemanning het verschil hebben kunnen maken in de West. De twee snelle onderscheppingsboten (FRISC) voegden door
hun snelheid en wendbaarheid veel toe. Maar ook het guardteam van de mariniers bewees zijn waarde. Dat de commandant niet overdrijft, illustreren de cijfers. In totaal onderschepte de Holland tijdens 3 acties 680 kg cocane, verstoorde de smokkel van nog eens 3.200 kg cocane en arresteerde 8 verdachten. Er werden 44 schepen gecontroleerd op veiligheid, illegale migratie en het naleven van milieu- of visserijregels. Zr.Ms. Holland redde 5 zeevarenden in nood bij Curaao en Aruba. Combinatie van eenheden Zusterschip Zr.Ms. Friesland mocht het spits afbijten in de overzeese gebieden. Ze was het eerste OPV dat als stationsschip van de Commandant Zeemacht in het Caribisch gebied dienst deed. De combinatie OPV, FRISC en helikopter bleek een game-changer, kijkt commandant kapitein-luitenant-terzee Arjen Warnaar terug op de missie die van februari tot juni duurde. Het marineschip onderschepte na een spectaculaire achtervolging 1.600 kilo marihuana. Kort daarna schreef de Friesland een drugsvangst van 1.453 kilo cocane op haar conto. Als enige OPV vaart de Friesland nog zonder mast. Deze wordt in de tweede helft van 2014 geplaatst. Tot die tijd zit de bemanning niet stil. Na ondersteuning van diverse evenementen voor het 525-jarig bestaan van de marine, vaart de Friesland onder andere geregeld met het Maritime Special Operations Force (MARSOF) aan boord. Dit najaar en volgend jaar staan nog drie reizen op het programma en neemt de Friesland aan enkele oefeningen deel.
Iedereen aan boord van een patrouilleschip is onmisbaar.
Het patrouilleschip bevestigt onze rol als kennis- en innovatieland
De onderscheppingsboten (FRISC) voegden door hun snelheid en wendbaarheid veel toe.
24
25
O efenin g
O efenin g
Voor het eerst een specialistisch duikteam in orkaannoodhulpoefening
Civiel militaire samenwerking in de tropen

Loeiende sirenes, schreeuwende mensen en het geknetter van brand. Dit zijn de overblijfselen van de razende orkaan die de Bovenwindse Eilanden heeft getroffen. Autowrakken blokkeren de straat. Gewonden liggen bloedend te wachten op hulp. Relschoppers plunderen winkels voor voedsel en water. En schepen met hulpgoederen kunnen niet afmeren omdat het onduidelijk is of de haveningang onder water vrij is van puin.
Met het ontladen van het ondersteuningsschip Zr.Ms. Pelikaan in de haven van Philipsburg op Sint Maarten, kan de jaarlijkse orkaannoodhulpoefening beginnen. Tekst: Maartje van der Maas | Fotos: Ruurt Bastiaans
Het ondersteuningsschip Zr.Ms. Pelikaan, afgemeerd in de haven van Philipsburg te Sint Maarten. Jaarlijks vindt op de Bovenwindse Eilanden (Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba) een orkaannoodhulpoefening plaats.
Jaarlijks voeren de militairen van de Commandant Zeemacht in het Caribisch gebied (CZMCARIB) een Hurricane Relief Exercise (HUREX) uit op Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba. Bij de dreiging van een orkaan kunnen zij namelijk worden ingezet om militaire bijstand te verlenen op de eilanden. Het ruimen van puin, het afvoeren van gewonden en het uitdelen van hulpgoederen zijn taken die de militairen dan op zich nemen. Daarnaast kunnen zij de politie assisteren bij het opzetten van wegafzettingen, het lopen van patrouilles of het onder controle houden van menigtes. Hierbij werken zij intensief samen met de rampenstaven van de drie eilanden en de verschillende hulpdiensten zoals de Politie, het Rode Kruis, de ambulancedienst en de brandweer. Om gezamenlijk te trainen, schreef de staf van CZMCARIB een aantal uitgebreide rampenscenarios, waaruit niet alleen de hulpdiensten maar ook de militairen heel wat leermomenten oppikten. Specialistisch duikteam Voor de marinierscompagnie Caribisch gebied, het onderAlle Hens | september-oktober 2013 26
steuningsschip Zr.Ms. Pelikaan en de medici en staf van CZMCARIB is de HUREX een jaarlijkse terugkerende oefening. Dit jaar kende de HUREX een primeur: een specialistisch duikteam vanuit Nederland oefende mee. Met hun onderwaterapparatuur controleerden de duikers de ingang en de bodem van de haven op puin zodat schepen met hulpgoederen veilig kunnen afmeren. Het is zeer realistisch dat er na de passage van een orkaan kleine pleziervaartuigen gezonken zijn, of brokstukken van gebouwen rondom de haven onder water liggen. Die kunnen dan de haveningang versperren of afmeerplaatsen blokkeren, verklaart luitenant-ter-zee 2OC Menno Visser, hoofd van het specialistische duikteam. Als je nu in het water springt, kijk je gemakkelijk dertig meter verder, zo helder is het. Maar na de orkaan zal het zicht heel slecht zijn en zie je obstakels niet zomaar liggen. Daarom werken de duikers met moderne zoekmiddelen zoals de REMUS: een onderwaterrobot die met zijn side scan sonars grote oppervlakten onder water in beeld kan brengen. Of ze gebruiken de Navigator: een sonar waarmee de duiker door de haven zwemt om afmeerlocaties en steigers in beeld te brengen. Naast identificeren van obstakels kan deze apparatuur ook gebruikt worden om verdwenen mensen op te sporen. Hefballonnen Als de duikers op obstakels onder water stuiten, kunnen ze die ook ruimen. Hiervoor hebben we hefballonnen, aldus Visser. Die nemen we mee onder water, maken we vast aan het puin en vullen we met lucht. Zo kunnen we brokstukken tot tweeduizend kilo naar boven halen. Dat binden we dan vast aan een rubberboot en slepen we naar de kant. Visser geeft aan dat de Defensie Duikgroep ook beschikt over duikers die onder water kunnen lassen, snijden en branden. Er staat een grote kraan aan de haven van Philipsburg op Sint Maarten. Als die in het water valt, snijden we hem in stukken en halen hem zo boven water. Het duikteam bracht tijdens de HUREX de havens van Philipsburg en Marigot in kaart. Het ziet er nu prima uit. De aanlegsteigers, dukdalven en pieren zijn stevig en stabiel. Ik vrees echter dat dat na een orkaanpassage geenszins het geval zal zijn.
Wanneer na passage van een orkaan militaire bijstand wordt aangevraagd, zijn de militairen in staat om relschoppers en plunderaars van openbare locaties te verwijderen.
Handen vol Terwijl de duikers onder water aan het werk zijn, hebben de mariniers en de staf van CMZCARIB hun handen vol aan het scenario op de wal. Een groot ongeluk met brandende autos, meerdere gewonden en een menigte woedende mensen die vindt dat de hulpdiensten niet snel genoeg werken. De hulpdiensten worden flink op de proef gesteld. Steeds als de politie de omgeving probeert af te zetten, weet n van de moeders de blokkades te ontwijken om bij haar gewonde zoon te komen. Zijn broers volgen snel en belemmeren onbedoeld het werk van de ambulanciers. Paniek breekt uit. Dan treedt de commandant van het peloton mariniers op: Ik waarschuw nog een keer. Anders moeten wij u van deze locatie verwijderen. Dat is even later ook precies wat er gebeurt. Op een strakke linie trekken de mariniers voorwaarts en duwen de menigte naar achter. Eindelijk zijn de hulpdiensten in staat om hun werk te doen.
De haveningang kan na de passage van een orkaan door puin geblokkeerd zijn
Sint Eustatius en Saba Op de twee andere Bovenwindse Eilanden, Sint Eustatius en Saba, is het rampenscenario net zo realistisch. Na de orkaanpassage vindt er een explosie plaats in de elektriciteitscentrale. De gevolgen zijn rampzalig: gewonden vliegen door het raam naar buiten. Een lekkende tankwagen blokkeert de weg en voorkomt dat de hulpdiensten bij de slachtoffers kunnen komen. De ambulances, brandweer en politiewagens rijden af en aan en proberen zo goed mogelijk hun werk te doen. Scheidsrechters van het Rode Kruis, de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en de politie aanschouwen het tafereel en noteren de punten van verbetering. Die worden na de scenariotraining in goede sfeer met elkaar besproken. We zijn blij met de ondersteuning van de Koninklijke Marine om onze hulpdiensten naar een hoger niveau te tillen, geeft de gezaghebber van Sint Eustatius aan. Dat geldt ook voor zijn collega op Saba. We zitten nu vlak voor de piek van het orkaanseizoen. Het is goed om dan dit soort scenarios te beoefenen. Voor de bevolking is het belangrijk om te zien dat de militairen zich om ons bekommeren. Als er een orkaan komt, zijn zij er om ons te helpen. Daar zijn we zeer dankbaar voor. Na twee weken HUREX is de rust op de Bovenwindse Eilanden wedergekeerd. In n van de kranten op Sint Maarten schrijft een journalist. Ik was er tijdens orkaan Lenny. Dat was het ergste wat ik ooit heb meegemaakt. Het puin lag huizenhoog, we hadden geen elektra, water of voedsel en de mensen werden gek. Het was ultieme chaos. Door deze oefening zijn zowel de hulpdiensten als de militairen daar beter op voorbereid.
De mariniers van het zogenaamde beteugelen van woelingen peloton verwijderen relschoppers zodat hulpdiensten zoals Politie, Rode Kruis en Brandweer hun werk kunnen doen.
De orkaannoodhulpoefening is vooral een training voor de lokale hulpdiensten en de militairen ter voorbereiding op de passage van een orkaan. Voor het eerst waren er dit jaar duikers aanwezig tijdens de HUREX. Zij zorgen ervoor dat na de passage van een orkaan de haveningang en de steigers vrij zijn van obstakels zodat schepen met hulpgoederen kunnen afmeren.
27
E venementen
E venementen
Hartverwarmend evenementenseizoen ten einde
Saamhorigheid troef
Na een druilerig voorjaar, werd het toch nog een mooie zomer dit jaar. Daarvan was op de Marinedagen in juni nog weinig van te merken. Wel werd de daaraan voorafgaande Saamhorigheidsdag een haast terloopse, fraaie, zonnige dag. Hartverwarmend was vooral de opkomst tijdens deze grootste marinerenie ooit. De aanwezigheid van Zijne Majesteit koning Willem-Alexander, zelf oud-marineman, gaf de dag extra cachet. Naast deze evenementen toonde de zeestrijdkrachten zich ook tijdens andere grote evenementen, zoals Sail De Ruyter in Vlissingen, in augustus, en de Rotterdamse Wereldhavendagen in september. In tijden van reorganisatie en bezuinigingen was het toch ook daar vooral saamhorigheid troef.
Tekst: Joost Margs I Fotos: AVDD 1. Koning Willem-Alexander kon na zijn landing tijdens Saamhorigheidsdag (20 juni) rekenen op een zeer enthousiaste menigte van vele duizenden collega-oudgedienden en actief-dienenden. 2. Ondanks overwegend belabberd weer, trokken de Marinedagen samen met Sail Den Helder zon 330.000 bezoekers. Zij genoten van opengestelde tall ships, marineschepen en (vliegende) demonstraties. 3. De droom van menig jeugdig mannetje vanaf deze Marinedagen: marinier worden. 4. De avonden van Sail Den Helder/ Marinedagen sloten steevast af met spectaculair en feeriek vuurwerk. 5. Antipiraterij-acties maakten op alle grote evenementen zoals hier tijdens de Marinedagen duidelijk hoe de KM de belangen van Nederland op zee verdedigt. 6. Petje af voor deze bemanningsleden van Zr.Ms. Zeeland, nadat het schip nota bene tijdens het Zeeuwse feestje Sail De Ruyter Vlissingen officieel in dienst is gesteld. 7. Herinneringsmedailles voor hun optreden bij Somali ontvingen de opvarenden van Zr.Ms. Van Speijk bij binnenkomst in Vlissingen tijdens Sail De Ruyter. Direct daarna was er tijd voor magnetische ontmoetingen met familie en vrienden. 8. De Wereldhavendagen trokken een recordaantal van ruim 400.000 bezoekers. Zoals gewoonlijk pakte de Koninklijke Marine groots uit met opengestelde vaartuigen, demonstraties op het water en demos op het land. 9. Aankomst van Zr.Ms. Dolfijn bij de Wereldhavendagen. Dagelijks stonden er lange rijen bezoekers voor de boot om een glimp op te vangen van het wondere leven aan boord.
2 3
8 6
29
28
H istorie
H istorie
Veteranendag Militaire Luchtvaart op vliegbasis Gilze-Rijen
Bekenden ontmoeten, daar kom je voor

Het is goed dat we elkaar eens per jaar in de ogen kijken en delen wat we in het verleden hebben gepresteerd. Gastheer en Commandant Defensie Helikopter Commando commodore Jan Willem Westerbeek, geeft precies aan wat de waarde is van de Veteranendag Militaire Luchtvaart. De Inspecteur Veteranen Militaire Luchtvaart, Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten generaal-majoor Ton Tieland, doet er nog een schepje bovenop. Onze honderdjarige geschiedenis wordt gevormd door uw ervaringen. Die worden deze dag dan ook veel gedeeld.
Tekst: Arno Marchand
De stemming is er ronduit feestelijk. Geweldige dag, vindt Ikan. En dit organiseren kan de luchtmacht erg goed. Je moet dit niet iedere dag doen, maar eens per maand zou leuk zijn.
MLD-vertegenwoordiger in de Milu en oud-vliegtuigmaker algemeen 1e klas Dirk Megchelse Sr. bekijkt de logboeken van sergeant-vlieger Balemans. Deze begon als vliegtuigmaker-radioradarmonteur 1e klas zijn MLD-loopbaan. De boeken houden op 9-1-57 plotseling op als hij in Nederlands Nieuw-Guinea op een Catalina van Squadron 321 vliegt. Wie meer informatie heeft over deze man, graag contact opnemen met de redactie van Alle Hens. Foto: sergeant 1 Dave de Vaal, AVDD
Geweldige dag Na de plechtigheden toespraken, kranslegging, twee minuten stilte en het Wilhelmus gaat het bijpraten gewoon door. Midden in het gesprek van genoemde heren is er ineens rumoer. Jacob!, roept Van Steeman. Hey Jacob, roepen de andere twee naar hun oud-collega die voorbij komt lopen. Dat is Jacob, zeggen de mannen nog even ter verduidelijking en ze steken als teken van proost hun biertje in de lucht naar Jacob toe. We praten zo even bij! Kijk, daarvoor kom je hier, zegt Ikan. Aan het begin van de middag vloeit de veteranendag moeiteloos over in de renie 100 jaar Militaire Luchtvaart. Ook hier is de MLD vertegenwoordigd met (oud-)personeel op een zonovergoten, zeer warme vliegbasis Gilze-Rijen.
Jaarlijkse veteranendag
De Koninklijke Luchtmacht houdt jaarlijks een veteranendag in samenspraak met de vertegenwoordigers van de Stichting Federatie van Organisaties van Veteranen en oudgedienden van de Milu. Deze heeft twee doelstellingen: een samenwerkingsverband zijn van de bij de stichting aangesloten renieverbanden en optreden als vertegenwoordiger en belangenbehartiger voor veteranen militaire luchtvaart. De stichting is sinds 1994 aangesloten bij de Stichting Veteranen Platform.
Bij aankomst op Gilze-Rijen worden de veteranen onthaald door marine- en luchtmachtpersoneel uit vroegere tijden. Foto: sergeantmajoor Arnoud Schoor, AVDD
De Veteranendag Militaire Luchtvaart (Milu) vond dit jaar plaats op vliegbasis Gilze-Rijen. Voor de marine zeker geen onbekende bodem. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog stond dit namelijk bekend als opleidingslocatie voor aanzienlijke Marine Luchtvaart Dienst (MLD) contingenten. Tegenwoordig vallen de NH90s onder het Defensie Helikopter Commando dat hier zijn hoofdkwartier heeft. In de hangars waarin normaliter Chinook-transporthelikopters staan, kwamen onlangs zon zestienhonderd veteranen samen. Oudluchtmachters, (ex-) militairen van de voormalige Marine Luchtvaartdienst en hun partner praten er bij. Ook over oude kameraden die hen het afgelopen jaar of eerder ontvielen. Verschillend maar toch passend Iedereen is hier met dezelfde intentie, zegt adjudant b.d. Ben Ikan. We willen bekenden ontmoeten. Niet alleen van de marine maar ook van de luchtmacht. We zijn verschillend, maar passen heel goed bij elkaar. Ik heb er negen jaar gewerkt. Binnen de Milu zijn we n familie. De 69-jarige was in de jaren zeventig detachementscommandant op de
Luchtmacht Electronische en Technische School in Schaarsbergen, nabij de vliegbasis Deelen. Op de LETS zat onze vliegtuigmakersopleiding. Ik trainde daar zowel MLDers als jongens van de luchtmacht. Het mooiste wat er was Veteraan Ikan zit met voormalig vliegtuigmaker 1e klas en Henk van Susteren (72) en luitenant-ter-zee SD 2 b.d. Bertus Van Steeman (80) aan een biertje na een Indische maaltijd. Ze hebben onder andere Nieuw-Guinea-ervaring gemeen. Met 17 jaar was ik op Biak vliegtuigmaker bij Squadron 7, op de Firefly, zegt van Susteren. Ervaringen delen over die tijd, kan alleen op dagen zoals deze. Bijvoorbeeld over de Karel Doorman. Het vliegdekschip heeft nog steeds een bijzondere plaats in de harten van de oud-MLDers. Het mooiste wat er was, zegt Ikan. Zodra het kon, was ze op zee, want het koste een godsvermogen om dat ding in de vaart te houden. De saamhorigheid onder de 1300 man was er ongekend. Van Steeman vult aan: Als je in zon gesmeerd bedrijf hebt gewerkt, ga je dat missen.
Ikan, Van Susteren en Van Steeman, praten bij met oud-collegas en hebben het vooral heel gezellig met elkaar. Foto: sergeant-majoor Arnoud Schoor, AVDD
Een van de renisten kijkt bij de tentoonstelling over 97 jaar MLD, in dit geval over tijd in Nederlands Nieuw-Guinea. Volgens Tieland een belangrijke periode waarin velen het luchtwapen groot hebben gemaakt. Foto: sergeant 1 Dave de Vaal, AVDD
30
31
P ersoneel
P ersoneel
Eerste Crew Resource Management specialisten opgeleid
Werken onder druk

binnen teams.
Tekstbewerking: Vanessa Strijbosch
Marine-artsen promoveren met duikmedische onderzoeken
Langer en beter beschermd duiken

Marine-artsen Pieter-Jan van Ooij en luitenant-ter-zee arts der eerste klasse Robert Weenink promoveerden in september ieder met een duikmedisch onderzoek tot doctor in de geneeskunde.
fotos: Ad Biersteker (AVDD) Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk |
Fouten maken mag, maar hoe kunnen die fouten door een team worden opgemerkt en opgevangen? Het is de hoofdvraag waarmee 24 net opgeleide instructeurs de organisatie in gaan met als doel soepelere samenwerking
LCDR Brendan OBrien: We kunnen veel van elkaar leren.
Deze eerste groep instructeurs mogen zich Crew Resources Management (CRM) specialisten noemen. Crew Resource Management richt zich op de sociale vaardigheden van mensen zoals flexibel of assertief gedrag. De 24 instructeurs, die de opleiding van 19 tot en met 23 augustus volgden, zijn al zeer ervaren op het gebied van instructie. Maar we hebben hen juist geleerd om op een bredere manier naar samenwerken in een team te kijken, licht kapitein-luitenant-ter-zee John van Buren toe. Hij geeft leiding aan het Bureau Maritieme Teamtraining en Toegepast Leiderschap en verzorgde de eerste opleiding voor instructeurs. Een heel belangrijke invalshoek waarmee deze instructeurs aan de slag gaan is hoe er naar falen wordt gekeken. Het is niet zozeer de vraag of mensen dan wel techniek falen en hoe we dat kunnen voorkomen. Maar belangrijker is hoe dat falen door een team kan worden opgemerkt en opgevangen. Hierdoor kunnen teams effectiever, efficinter en veiliger werken. Internationaal De opleiding werd verzorgd door het Bureau Maritieme Teamtraining en Toegepast Leiderschap van het CZSK. De opleiding had ook een internationaal karakter door de deelname van specialisten van een Mobile Training Team, bestaande uit een afvaardiging van de Amerikaanse vloot en mariniers van de Naval Aviations Schools Command uit Pensacola (Florida). Ook bij de Amerikaanse vloot en mariniers wordt binnenkort de Crew Resource Management gentroduceerd. De directeur, LCDR (LTZ1) Brendan OBrien verwoordde zijn ervaringen: We hebben veel geleerd van de Nederlandse praktische benadering om dit in de organisatie te introduceren. "We zullen dit gebruiken om ons eigen programma te verbeteren." En van de cursisten was kolonel der mariniers Tom Verbaan, commandant Mariniers Training Commando en Groepsoudste van het Korps Mariniers: "Ik wilde zelf ervaren of deze vorm van evaluseren wat zou zijn voor het korps. CRM zorgt er voor dat we naar een eenduige manier van evaluseren gaan die makkelijk toepasbaar is en snel aan te leren."
In november wordt de tweede groep van 24 instructeurs door een Amerikaans-Nederlands team opgeleid. Deze keer voornamelijk instructeurs van het Sea Training Commando. Deze twee opgeleide groepen instructeurs maken samen met de School voor Maritieme Vorming, Bedrijfsvoering en Onderwijskunde een programma om de rest van de instructeurs van vloot en mariniers op te leiden tot CRM instructeur.
Positieve gevolgen voor operationele inzetbaarheid

Marine-arts Pieter-Jan van Ooij deed ruim drie jaar onderzoek naar de schade die aan longen van duikers ontstaat na het langdurig inademen van honderd procent zuurstof. Die schade blijkt mee te vallen. Sterker nog, kikvorsmannen kunnen in de toekomst misschien wel een uur langer duiken.
Duikers kunnen hierdoor beter beschermd worden

Luitenant-ter-zee arts der eerste klasse Robert Weenink onderzocht de opsporing en behandeling van gevaarlijke luchtbelletjes in de hersenen. Die kunnen bij duikers ontstaan als door hoge druk hun longblaasjes kapot gaan. Hij bedacht in drie jaar een methodiek die de hersenen van duikers relatief gemakkelijk en snel kan monitoren. Daardoor kan hersenletsel worden voorkomen of beperkt.
Waarom Crew Resource Management?

In 1993 onderkende de Koninklijke Marine naar aanleiding van een aantal vliegtuigongelukken in de burgerluchtvaart dat de mens de zwakke schakel is in beslissingsprocessen die plaatsvinden onder druk. Er werd een speciale training voor vliegende bemanningen opgericht. Op hetzelfde moment werd op het Koninklijk Instituut voor de Marine eenzelfde programma ingevoerd voor officieren van de wacht op de brug van schepen. In 2006 gaf een gebeurtenis op de brug van Hr.Ms. Van Speijk aanleiding om nog meer aandacht te besteden aan de menselijke factoren. Er was een nieuwe aanpak nodig: een training voor het gehele team. Die aanpak werd gevonden bij de Instructor Course op het Naval Air Station Pensacola in de Verenigde Staten. Het werd de basis voor officieren in opleiding. Van Buren: Het is nu tijd om de trainingen in alle opleidingen bij het CZSK in te voeren, zodat straks iedereen dezelfde taal spreekt tijdens opleiden en trainen van teams.
Wat heeft u onderzocht?

In samenwerking met de collegas van het Duikmedisch Centrum, de Defensie Duikgroep en de Maritieme Special Operation Forces heb ik nieuwe, veelbelovende technieken gebruikt om beginnende longschade op te sporen. We kunnen nu beter de doorlaatbaarheid van de longblaasjes meten. Ook kunnen we de veranderingen van specifieke stoffen in de uitademingslucht van de duiker bepalen. Daarmee is de longschade van een duiker veel beter in kaart te brengen
Wat heeft u onderzocht?

In samenwerking met het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam ontdekte ik dat we de afwijkingen die de luchtbelletjes op de hersenen veroorzaken met een hersenfilmpje in kaart kunnen brengen. Ook kunnen we de zuurstofverzadiging in de hersenen van buitenaf meten. Dit kan beide in een vroeg stadium, nog voordat er klachten ontstaan. Erg belangrijk, aangezien ons onderzoek aanwijzingen opleverde dat behandeling met hyperbare zuurstof binnen twee uur gestart moet worden.
De groep instructeurs van de marine bestond voornamelijk uit mariniers van het Mariniers Trainings Commando en het Mariniers Opleidings Centrum.
Wat levert het onderzoek voor de marine op? Wat levert het onderzoek voor de marine op?
We bekijken momenteel of we de duiktijden van onze kikvorsmannen van het Korps Mariniers kunnen verlengen. Duiken met honderd procent zuurstof blijkt onder bepaalde voorwaarden namelijk veiliger dan we dachten. Wellicht kunnen ze n uur langer duiken dan de huidige twee uur. Dit kan positieve gevolgen hebben voor de operationele inzetbaarheid. Vooralsnog verwacht ik niet dat alle duikerartsen hun beleid op dit gebied direct aanpassen. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Met de methodiek kunnen we de hersenen van duikers relatief snel en gemakkelijk in de gaten houden. Ik heb in Amerika met mijn onderzoek een prijs gewonnen. De Best Young Investigator op het grootste duikmedische congres ter wereld.
Alle Hens | september-oktober 2013 32 33 Alle Hens | september-oktober 2013
sport
lo g boek
Instructeur Fysieke Training Vloot is duwtje in de rug
Kisten uit, sportschoenen aan

Aan boord van Zr.Ms Rotterdam wordt op het helidek flink wat gezweet. De spieren worden los gegooid. Niet alleen door het nautische werk, maar ook onder leiding van de sergeant ODND Jet van Gemert. Van Gemert is n van de eerste Instructeurs Fysieke Training Vloot van de Koninklijke Marine. Ze krijgt steeds meer collegas zo ver om de sportschoenen aan te trekken, ook tijdens een operationele inzet.
Hoogeveen/Vanessa Strijbosch | Fotos: AVDD Tekst: MAJMARNS John
Benefietconcert zet verdriet om in iets goeds

De Marinierskapel der Koninklijke Marine speelt op vrijdag 11 oktober aanstaande onder de titel Gorinchem uit, altijd lastig een concert ter nagedachtenis van de vorig jaar overleden adjudant van de Marinierskapel Bertus van Aalst (49). Het overlijden kwam als een schok voor iedereen die hem goed kende en in het hart had gesloten. De muzikant stond bekend als een loyale collega, goede muzikant en militair van de oude stempel. Hij was geliefd als tubast, basgitarist, buscommandant van de kapel en voorzitter van de Medezeggenschapscommissie, maar toch vooral als mens. Hij oogstte bijvoorbeeld veel bewondering voor de manier waarop hij als alleenstaande vader zijn twee kinderen na de dood van hun moeder in 2004 opvoedde, naast zijn drukke baan als muzikant. Het lot van Rick en Sasha (nu 15 en 12) greep adjudant van de Marinierskapel Nanouck Brassers en enkele collegas na het 13| 09 heengaan van Bertus dusdanig aan, dat zij besloten een concert op touw te zetten, in de Nieuwe Doelen in Gorinchem, waarvan de zaal kosteloos ter beschikking werd gesteld. Brassers: We wilden het gevoel van verdriet omzetten in iets goeds. Bijvoorbeeld door geld in te zamelen voor een latere opleiding of rijbewijs voor de kinderen. Daarbij hebben we ook medewerking gekregen van Perry Hoogendijk, de solotubast van het Koninklijk Concertgebouworkest. Perry was de ochtend voor het overlijden nog aan het repeteren met Bertus." Ook Brassers 83-jarige muziekleraar en bugelspeler Ack van Rooyen geeft acte de prsence. De Steelband van de Tamboers en Pijpers van het Korps Mariniers verzorgt ten slotte de afterparty. Want een feestje moet het worden!, licht Brassers toe. Z had Bertus het gewild. Tickets kosten 25,- per stuk en zijn nog te krijgen via www. stilteaandek.nl.
Twee jaar geleden is de Defensie Conditie Proef (DCP) ingevoerd. Nog niet iedereen weet precies wat de achterliggende gedachte is achter deze test en enkele blokkeren de weg naar deze basisfitheid. Deze stok achter de deur moet worden weggenomen, vindt de staf Fysieke Training & Sport. De Instructeur Fysieke Training (IFT) Vloot is n van de duwtjes in de rug. De IFT geeft mogelijkheden om gedurende een vaarperiode onder deskundige begeleiding te blijven sporten. De instructeur staat heel dicht bij de doelgroep. Hij/zij maakt zelf deel uit van de bemanning en weet wat er van iedereen wordt verlangd aan boord. Betrokken blijven Van Gemert weet als bootsman aan dek heel goed hoe het er aan boord aan toe gaat. Door haar aanstekelijk enthousiasme en ge-
steund door de commandant krijgt ze steeds meer bemanningsleden aan het sporten. Collegas, die eerst een drempel hadden om te gaan sporten, komen nu toch bij mij voor advies. Niet iedereen staat te trappelen, maar steeds meer mensen aan boord gaan sporten, vertelt Van Gemert vanaf de Rotterdam die momenteel voor African Winds is ingezet. Soms hebben we een druk programma, maar ik probeer dan toch betrokken te blijven en mensen aan te moedigen. Ik vind ook altijd wel een tijdstip om zelf fit te blijven. Ook al betekent het dat ik om half vijf s ochtends al in het sporthok te vinden ben. Stimuleren en motiveren En van de bemanningsleden die Van Gemert aan boord van de Rotterdam aan het sporten kreeg, is sergeant majoor LDGD Warrebout Vreeburg (nu werkzaam op de
Er wordt steeds meer gesport aan boord. Dat komt mede door de inzet van de Instructeur Fysieke Trainer Vloot.
Van Ghentkazerne). Van Gemert hielp hem met hardlopen en gaf hem houdings- en ademhalingsadvies. Jet is een kei. Ze stimuleert en motiveert mensen om te gaan sporten en ze geeft veel adviezen. Chef bottelier sergeant LDV Ton Raats liep samen met zestien andere bemanningsleden van de Rotterdam dit jaar de Vierdaagse. Dit is mede te danken aan de positieve instelling van Jet, zowel in persoon als in haar functie als sportinstructeur.
Marine kleurt zeekaarten West-Afrika in

In alle vroegte lopen bepakte mariniers de in Dakar afgemeerde Zr.Ms. Rotterdam af voor een training met Afrikaanse militairen. Op hetzelfde moment vertrekt de oranje sloep van de Dienst der Hydrografie om de Senegalese haven en stranden in kaart te brengen. Het amfibisch transportschip Rotterdam neemt sinds eind augustus deel aan de drie maanden durende oefening African Winds voor de Afrikaanse westkust. De oefening richt zich op het opleiden van Afrikaanse troepen door mariniers. Naast de hiervoor ingescheepte Nederlandse, Amerikaanse, Engelse en Spaanse mariniers bevindt zich ook een hydrografisch opnameteam aan boord. Het team brengt op verzoek van Afrikaanse partners veelbevaren delen van havens en kustgebieden in kaart. De focus ligt daarbij op Senegal, Ghana, Benin en Nigeria. GPS en geluidspulsen De sloep van de Dienst der Hydrografie is voorzien van een nauwkeurige GPS-ontvanger en een zogenoemde multibeam sonarsysteem. Die laatste zendt meerdere geluidspulsen uit onder verschillende hoeken en brengt zo gedetailleerd de afstand tot de bodem in beeld. De betreffende landen hebben over het algemeen ernstig verouderde kaarten. Dit vormt een gevaar voor de scheepvaart, belemmert de economische ontwikkeling, maar ook het werk van bijvoorbeeld de kustwacht. Vergroten kennis en veiligheid Dankzij de metingen en gezamenlijke oefeningen voldoet African Winds aan een belangrijke doelstelling. Dit is het vergroten van de maritieme kennis en veiligheid bij de WestAfrikaanse partners. Zodoende krijgen enkele Afrikaanse studenten les aan boord van de opnamesloep en doen ze ervaring op in de hydrografische sector. Daarnaast verwerkt het gerenommeerde United Kingdom Hydrographic Office de opnamen in zeekaarten. Hiermee komen ze ook ter beschikking van de internationale scheepvaart. Met de bijdrage aan African Winds 2013 doet de Hydrografische Dienst haar motto Ex usu nautae eer aan: ten dienste van de zeeman.
Instructeurs gezocht
De afdeling Fysieke Training & Sport is op zoek naar sportieve korporaals en sergeanten die affiniteit hebben met sporten en werken als instructeur. Zowel marinier als vloot kan zich opgeven. Wil je zelf zorgen voor gezondheid en saamhorigheid aan boord? Genteresseerde onderofficieren kunnen zich aanmelden bij de staf Fysieke Training & Sport voor de opleiding via sportstaf. CZSK@mindef.nl.
Van Gemert (rechts) staat bekend om haar aanstekelijke enthousiasme. Ze motiveert mensen om te gaan sporten.
34
35
lo g boek
lo g boek
Premier Rutte bezoekt marinehaven Den Helder

Het aantal kapingen is substantieel afgenomen en de koopvaardijroutes zijn beter beschermd. Ik zag in april al met eigen ogen hoe serieus en gedegen onze marine zich van haar taak kwijt. Minister-president Mark Rutte zei dit tijdens zijn bezoek aan de Koninklijke Marine in Den Helder op woensdag 11 september. Commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Matthieu Borsboom ontving de premier aan boord van het patrouilleschip Zr.Ms. Zeeland en de onderzeeboot Zr.Ms. Walrus. Aanleiding voor het bezoek was het 525-jarig bestaan van de Zeestrijdkrachten. Een jubileum waar het hele jaar aandacht aan wordt besteed, zoals afgelopen weekend tijdens de Wereldhavendagen. 11|09 Antipiraterij Op de Walrus sprak de minister-president met de commandant over het belang van onderzeeboten voor het verzamelen van inlichtingen voor bijvoorbeeld antipiraterijoperaties. De Nederlandse marine levert sinds 2009 een belangrijke bijdrage aan de antipiraterijmissies Ocean Shield en Atalanta voor de kust van Somali. Rutte bezocht laatstgenoemde missie eerder dit jaar. Hij toonde zich trots op de resultaten. Drugsvangsten Aan boord van de Zeeland sprak de premier onder meer over de capaciteiten en de staat van dienst van de nieuwe patrouilleschepen. Zo worden ze ingezet voor drugsbestrijding in het Caribisch gebied. De vorige week teruggekeerde Holland, het eerste van de vier schepen uit de Hollandklasse, onderschepte in totaal 3.880 kilo cocane. Zr.Ms. Friesland, die eerder vier maanden in het overzeese gebied was gestationeerd, hield 3.053 kilo van de markt. een mooie wedstrijd. Een eer om mee te doen. En volgend jaar gaan we weer voor de eerste plek. DeGreat River Race is een internationale roeiwedstrijd met 300 deelnemende boten. Tijdens de 40 kilometer lange tocht over de Theems passeren de sloepen 15 beroemde bruggen in Londen, zoals de Tower-Bridge. De roeiwedstrijd vindt zijn oorsprong in 1988. Inmiddels is de Great River Race uitgegroeid tot het grootste en meest prestigieuze evenement in zijn soort in Europa. 06 | 08
11 | 09
16 | 08
Mariniers staan stil bij overlijden Prins Friso

Nederlandse mariniers van een VesselProtectionDetachment (VPD) stonden op 16 augustus tijdens een operationele inzet stil bij het overlijden en de begrafenis van Prins Friso. Onder het brengen van de eregroet is de Nederlandse vlag half stok gehesen. De mariniers waarborgden tijdens hun missie een veilige transit voor een Nederlands koopvaardijschip van Srilanka naar Bahrein. Ondanks de multinationale inzet van marines, is de dreiging van piraterij nog altijd aanwezig. Dankzij de inzet van de VPDs van de marine zijn Nederlands koopvaardijschepen verzekerd van een veilige doorgang door het risicogebied.
Doopster op bezoek bij 08 | 07 Amfibisch Gevechtsteun Bataljon ter ziele Amsterdam

Zr.Ms. Amsterdam kreeg op 6 augustus bezoek van haar doopster, Rita Kok. Samen met haar echtgenoot, oud-premier en Minister van Staat Wim Kok, hun dochter en schoonzoon kwam zij aan boord om de banden met het schip aan te halen in aanloop naar de aanstaande missie als stationsschip in het Caribisch Gebied. Ik vind het leuk om weer aan boord te zijn; als doopster voel ik me toch als een moeder verantwoordelijk voor het schip, aldus mevrouw Kok die op 11 september 1993 de champagnefles tegen het schip liet stukslaan. De familie Kok genoot van de lunch die commandant KLTZ Hans Veerbeek zijn gasten aanbood. Ondertussen werd het viertal bijgepraat over het reilen en zeilen aan boord. Mevrouw Kok gaf aan graag op de hoogte te willen blijven van alle ontwikkelingen gedurende de Westreis en wenste de commandant en bemanning veel succes. Het Amfibisch Gevechtsteun Bataljon is opgeheven. Dit bataljon was met twee bootcompagnien verantwoordelijk voor de amfibische manoeuvre, de amfibische vuursteun en speciale operaties van de marine. Commandant LTKOLMARNS Ronald Poetiray stond op 8 juli in zijn toespraak stil bij de verschillende onderdelen van het bataljon. Als laatste handeling gaf Poetiray het embleem van het Amfibisch Gevechtsteun Bataljon terug aan de chef-staf van het Korps Mariniers, LTKOLMARNS Bert Aben. De bootcompagnien gaan in de nieuwe organisatie verder in het Opleidingscentrum Amfibisch, onder de naam Surface Assault Traininggroup. De Maritieme Speciale Operaties (MSO) gaat samen met de Unit Interventie Mariniers verder als Netherlands Maritime Special Operations Forces (NLMARSOF). De 120 millimeter mortieren waren al overgeheveld naar de Grondgebonden Vuursteun van de Landmacht en de Stingers vallen nu onder het Grond Lucht Verdedigingscommando van de Luchtmacht.
Groningen paradepaardje Defensiebeurs

Het paradepaardje van de Nederlandse defensie-industrie. Die erenaam kreeg patrouilleschip Groningen toegediend op de op-een-na grootste defensiebeurs ter wereld: de Defense and Security Equipment International (DSEI 13) in Londen. De beurs wordt bezocht door landen van over de hele wereld. Hier kan de Nederlandse Defensie samen met haar industrie aan potentile gebruikers het concept van patrouilleschepen laten zien. Door hier te zijn ervaar je de kracht die het heeft om prominent met het schip aanwezig te zijn en zo genteresseerden te laten ervaren wat een krachtig en fantastisch product het is, aldus schout-bijnacht Bekkering, die als vertegenwoordiger van de Nederlandse marine aanwezig was. Innovatief en efficint, zijn de twee omschrijvingen die KLTZ Walter Hansen, commandant van patrouilleschip Groningen, aan het schip hangt. Het is een geweldig schip dat voldoet aan de operationele eisen. Denk daarbij aan de gentegreerde mast , de slipway voor de FRISC en de combinatie van brug en commandocentrale. 09| 09
10 | 9
Onderhoud Night Vision Goggles voldoet aan militaire luchtvaart

De Directie Maritieme Instandhouding (DMI) kan vanaf nu de Night Vision Goggles onderhouden volgens de meest recente militaire luchteisen. Op 10 september ondertekenden het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) en de DMI een overeenkomst over de wijze waarop de komende jaren het onderhoud wordt verzorgd van de nachtkijkers. De Night Vision Goggles, die door vliegers van het CLSK worden gebruikt, worden al jaren naar tevredenheid onderhouden door de optronische werkplaats van de Techniekgroep Specials van Directie Materile Instandhouding. Echter, de optronische werkplaats was niet gecertificeerd volgens de Militaire Luchtvaarteisen. Door een team van de techniekgroep Specials en het LCW is er een nieuwe samenwerking ontstaan en wordt voldaan aan alle eisen. Op de foto v.l.n.r zittend: KLTZ Van der Windt (CZSK/DMI), kolonel Mac Gillavry (CLSK/LCW). Staand: Jacco Bakker (CZSK/DMI), Overste Van Koningsbrugge (CLSK/LCW), Egbert Heikens, Frank Dreef (CZSK/DMI) en Wouter Schalks (CZSK/ DMI).
Adelborsten winnen internationale roeiwedstrijd

Adelborsten van het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) hebben de Great River Race gewonnen. Dit was zaterdag 7 september voor de vijfde keer op rij. De roeiwedstrijd werd zaterdag op de Theems in Londen gehouden. De roeiers van het KIM gooiden de afgelopen 4 jaar hoge ogen door telkens de cup voor militaire teams te winnen. Dit jaar slaagden ze er opnieuw in de snelste tijd in hun klasse te klokken. Dat was 2 uur en 46 minuten. Het adelborstenroeiteam, dat 12 roeiers en een stuurman telt, keerde gisteravond met de cup terug in Den Helder.Adelborst Maarten Stigter was tevreden met het behaalde resultaat van zijn team: Het was
Nieuwe app: Na de missie

Na de missie. Zo heet de nieuwe app die tijdens de Negende Landelijke Veteranendag op zaterdag 29 juni is gelanceerd. De app biedt praktische tips en tools aan militairen, veteranen en thuisfront over de periode voor, tijdens en na een uitzending. De app is een aanvulling op het boek Na de missie van Erwin Kamp en Michaela Schok en is bedoeld als wegwijzer na terugkeer van een uitzending en ter ondersteuning van nazorg. Nog niet eerder verscheen er in Nederland een app over dit onderwerp. Voorlichting en bewustwording worden steeds belangrijker in de veteranenzorg. De bedenkers willen 37 vooral jonge veteranen beter bereiken. De app is gratis beschikbaar in de App Store en via Google Play. Meer info: www.eburon.nl/ na_de_missie_app
29 | 06
36
lo g boek
lo g boek
Tweede 100 procent score op rij

Twee keer 100 procent scoren. De afdeling Aircontrol van de Operationele School is dat gelukt tijdens de Helikopter Controller-opleiding. Het is voor de tweede opeenvolgende keer dat er een 100 procent-score valt te melden. Na vier weken intensieve training op de school, werd het laatste gedeelte, de zogenoemde zeeweek, succesvol afgerond op Zr.Ms. De Ruyter. Aan boord werd intensief samengewerkt tussen het schip en de vliegende eenheden van Maritiem Vliegkamp De Kooy. 06 | 07
24 | 06
14 | 06
106-jarige tennisclub gaat Alle Hens

In de Algemene Ledenvergadering op 14 juni 2013 hebben de leden van tennisclub O.L.T.C. Animo besloten om Alle Hens te gaan. Vanaf nu heet de club, Marine Tennis Club (MTC) Animo. Iedereen werkzaam bij Defensie, 01 | 10 burger en militair, kunnen lid worden van MTC Animo. Het tennispark van Animo bevindt zich aan de Hoofdgracht nabij het Marinemuseum te Den Helder. Meer informatie: www.mtcanimo.nl
raao werd deze ceremonie verzorgd door de militairen van de landmachtcompagnie in de West, de Curaaose Militie, het Korps Politie en het Vrijwilligerskorps Curaao. Op Aruba werd deze ceremonile ondersteuning geleverd door een gewapende wacht bestaande uit de marinierscompagnie Carib en de Arubaanse Militie. Op Sint Maarten gaf een peloton van de marinierscompagnie uit Aruba acte de prsence tijdens de plechtigheid.
Zr. Ms. Pelikaan levert militaire bijstand rondom Saba

negen ankerblokken voor pleziervaart en verplaatste er twee. We zijn hier zeer dankbaar voor, aldus gezaghebber van het Caribische eiland, Jonathan Johnsson, die de militaire bijstand had aangevraagd. Nu kunnen er meer plezierjachten het eiland aandoen en dat is goed voor onze economie. Het marineschip was al aanwezig in de wateren rondom Saba voor de jaarlijkse orkaannoodhulpoefening, de HurricaneExercise (HUREX). In het kader van die oefening is er ook een specialistisch duikteam aan boord, dat kon helpen met het verplaatsen van de betonblokken, die al op de zeebodem lagen. De blokken zijn ongeveer 2 meter bij 2 meter groot zijn en een halve meter hoog. Terwijl zich op de wal het scenario van de HUREX afspeelde, zorgde Zr.Ms. Pelikaan voor een uitbreiding van de ankerplaatsen rondom Saba.
05|09
Gezocht: Handboek Marinier

Gezocht: een recente versie van het handboek voor het Korps Mariniers. Ook andere spullen zijn van harte welkom. Graag contact opnemen met de heer B. Schinkel, via: antipro@live.nl.
Evertsen en Dolfijn geven visitekaartje in Rusland

Zr.Ms. Evertsen en Zr.Ms. Dolfijn namen begin juli deel aan de International Maritime Defence Show (IMDS) in St. Petersburg. Hiermee gaven ze een mooi visitekaartje weg namens de Nederlandse maritieme industrie. Tijdens de IMDS bleek wederom het belang van een gezamenlijk optreden van de koopman, diplomaat en krijger. Naast de aanwezigheid van de beide schepen ondersteunde de heer Ron Keller (ambassadeur in Moskou) en schout-bij-nacht Ben Bekkering (exportbevordering) de afvaardiging. Die combinatie bleek waardevol. Vice-premier Rogozin kwam zich persoonlijk op de hoogte stellen van de Nederlandse maritieme industrie aan boord van Zr.Ms. Evertsen. Met in zijn kielzog een grote delegatie, waaronder de bevelhebber van de Russische marine, admiraal Chirkow. De deelname aan de IMDS was n van de evenementen in het Rusland-Nederlandjaar 2013. Aan dit bilaterale programma draagt ook Defensie bij. Eerder bezocht de Commandant Zeestrijdkrachten zijn Russische collega. Vorige maand bezochten de marineschepen nogmaals St. Petersburg voor de Neva-exhibitie. Het bezoek werd gebruikt om een replica van het Tsaar Peter Huisje in Zaandam af te leveren. Die replica Zr.Ms. Pelikaan, het ondersteuningsschip van de Commandant Zeemacht in het Caribisch gebied, heeft militaire bijstand verleend rondom het Koninkrijkseiland Saba. Met haar kraan plaatste het schip
26 | 08
Nieuwe stap drugsbestrijding

zal later door een gecombineerde RussischNederlandse genie-eenheid in Moskou worden geplaatst. De Koninklijke Marine heeft een belangrijke stap gezet in de internationale strijd tegen illegale drugstransporten. Vanaf 26 augustus neemt Nederland vanaf zee deel aan een nieuwe Europese samenwerking die vanuit het Maritime Analysis and Operations Centre Narcotics te Lissabon wordt aangestuurd. Dit platform is een samenwerking van zeven Europese Unie-landen, waarmee langs de gehele kustlijn van Europa en West-Afrika drugstransporten worden gemonitord en bestreden. Naast de Nederlandse bijdrage zijn ook Portugal, Spanje, Ierland, Frankrijk, Itali en het Verenigd Koninkrijk actief.
26|08
Zr.Ms. Amsterdam aangekomen op Curaao

Het nieuwe stationsschip van de Koninklijke Marine in het Caribisch gebied, Zr.Ms. Amsterdam,is aangekomen op Curaao. Onlangs voer ze de Annabaai binnen met de gloednieuwe maritieme helikopter NH90 op haar helikopterdek. In totaal vuurde het schip 21 saluutschoten af aan de koninkrijksvlag en de Gouverneur van Curaao. Dit saluut werd met kanonschoten vanaf Fort Krommelijn beantwoord. Door de inzet van het stationsschip willen de Koninklijke Marine en de Kustwacht de veiligheid op en vanuit zee waarborgen, onder andere door maritieme counterdrugsoperaties, visserij-inspecties of search
Uit de West
16|09 10 | 09
Zr.Ms. Amsterdam zet zich in voor Sint Eustatius

De bemanning van Zr.Ms. Amsterdam heeft op Sint Eustatius zich ingezet voor een aantal goede doelen. Ze renoveerden een naschoolse opvang, gaven sportclinics en deelden speelgoed uit aan drie crches op het eiland. Ten slotte was er ook nog de mogelijkheid voor 90 kinderen om een rondleiding aan boord van de Amsterdam te krijgen. Mede-organisator LTZ 2 Victor Vernde kijkt terug op een zeer geslaagde dag. In een kort tijdsbestek hebben we van een vervallen restaurant een mooie n veilige naschoolse opvang kun-
Ceremonieel tijdens opening Statenjaar

Op Curaao, Aruba en Sint Maarten verzorgde Defensie op dinsdag 10 september een gedeelte van het ceremonieel behorende bij de Opening van het Statenjaar. Jaarlijks wordt op de tweede dinsdag in september, in een bijzondere zitting van de Staten, een uiteenzetting gegeven van het door de regering te voeren beleid. Te vergelijken met de Prinsjesdag in Nederland. Deze ceremonie gaat traditioneel gepaard met militair ceremonieel. Op Cu-
&rescue-operaties. De NH-90 kan het schip daarbij ondersteunen dankzij haar moderne sensoren. Het schip kan ook uitstekend ingeschakeld worden bij mogelijke hulpoperaties. Omdat de Amsterdam een bevoorrader is, beschikt ze over alle faciliteiten om steun te verlenen bijvoorbeeld na passage van een orkaan. De Amsterdam blijft ongeveer vier maanden in het Caribische gebied.
22|08
Nieuwe facebookpagina uit de West

De Kustwacht en het ministerie van Defensie in het Caribisch gebied hebben een nieuwe Facebookpagina. Regelmatig zullen hier interessante berichten verschijnen over de verrichtingen van de Kustwacht, de Koninklijke Marine maar ook de Landmacht en de Luchtmacht op de eilanden van het Nederlandse Koninkrijk. Like facebook.com/DefensieCaribischGebied!
nen maken. Dankzij de fantastische inzet van de bemanning hebben we daarnaast een hoop kinderen blij gemaakt.
38
39
lo g boek
lo g boek
Wie wat waar 16|09
Wie wat waar 08 | 07
Bronzen medaille KPLODND Martijn van Rossum ontving op 16 september de bronzen medaille voor 12 jaar langdurige, eerlijke en trouwe dienst. Hij kreeg de medaille uit handen van zijn commandant, KLTZ Marcel Sanders. Van Rossum is als instructeur/baksmeester EMMV/VEVA geplaatst.
12|09
Vijf nieuwe militaire rij-instructeurs Defensie mag vijf nieuwe militaire rij-instructeurs bijschrijven. LTKOL Duvekot reikte op 12 september de diplomas uit aan de cursisten. Onder hen drie marinecollegas, SGTMARNALG Geurtsen, SGTMARNALG Vegten en de KPLMARNALG Huisman. Met hun expertise kunnen zij zowel operationele als niet operationele commandanten voorzien van de benodigde kennis en expertise op het gebied van mobiliteiten toezien op een juist gebruik van het wagenpark.
begin maart dit jaar met hun auto ondersteboven in het ijskoude water van een sloot, maar werden gered. Voor de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen reden de marineman en zijn partner te eren met een gouden medaille. Die is onlangs uitgereikt door de burgemeester van Texel. Het eremetaal wordt slechts uitgereikt voor uitzonderlijke reddingen,waarbij de redder zijn eigen leven in de waagschaal zet. Dat laatste keer dat iemand de gouden medaille kreeg was in 2009.
rine Technische Opleidingen (KMTO) is mevrouw Van Ommen in het zonnetje gezet voor 40 jaar eerlijke en trouwe dienst als burgermedewerker bij de Koninklijke Marine. Zij is sinds 1983 werkzaam op de Marinekazerne Erfprins te Den Helder en ondersteunt als Chef Bureau Secretariaat al 28 jaar diverse Commandanten binnen het technisch onderwijs.
Vaarschool (DVS) de opleiding NAVO KBW. Deze opleiding geeft cursisten van KBW een verdieping van hun navigatiekennis. Op 18 juli namen drie cursisten hun certificaten NAVO KBW en Radar Navigator in ontvangst,
28 | 08
Bevorderd in het oog van de storm Te midden van de medische trainingen met het Rode Kruis en de ambulancedienst tijdens de HurricaneExercise op Sint Maarten is KPLLDGB Laura van Geel-van der Ploeg bevorderd tot sergeant.
17 | 07 07 | 08
Versterking voor de vloot De kaderklas ODVB is op 8 juli bevorderd tot de rang van korporaal. Het afgelopen jaar hebben deze jongens diverse deelopleidingen afgerond zijn nu gereed om de vloot te versterken. Gedurende de opleidingen stond de teamspirit hoog in het vaandel. De commandant NLBEOPS, KLTZ Jacob Teertstra heeft, onder toeziend oog van familie en genodigden, de certificaten van de school uitgereikt. Op de foto van links naar rechts: de KPLSODVBs WilfredWirtz, Rob Cornelissen, Peter Buijs, Marwin Roos en Kevin de Beer.
gen binnen de Koninklijke Nederlandse Zwembond. Delwel werd bij deze gelegenheid geprezen om de integere wijze waarop hij mensen inspireert en waardeert.
23 | 05
Medaille voor marinier SJMRMARNALG Lodewijk Bauer heeft de zilveren medaille voor 24 jaar trouwe dienst opgespeld gekregen door C-ZMCARIB, BRIGGENMARNS Dick Swijgman.
10|09
Bijzondere Opsporingsambtenaren bedigd. Twee Bijzonder Opsporingsambtenaren (BOAs) van het Kustwachtcentrum zijn op 1- september bedigd door Directeur Kustwacht KTZ Ed Veen. Nog niet eerder kreeg een wachtsofficier deze bijzondere opsporingsbevoegdheid. De Kustwacht krijgt hiermee extra slagkracht als het gaat om handhaving op zee. In de toekomst zullen er nog meer BOAs worden opgeleid. Voor deze ceremonie kregen 6 personen hun certificaat voor het behalen van hun opleiding tot wachtsofficier Kustwacht, Handhavingsdesk medewerker en opstapper Kustwachtvaartuig.
23 | 08
Nieuwe nautische verkeersleiders De SMJRODOPS Drent en Lemmen zijn onlangs geslaagd voor hun civiele Vessel Traffic Service (VTS)-operator bevoegdheid. VTSoperator is de internationale aanduiding voor nautisch scheepvaart verkeersleider. De VTS operators zorgen voor een vlotte en veilige afwikkeling van het scheepvaart verkeer in en rondom de haven van Den Helder en werken vanuit de verkeerscentrale. De nieuwe verkeersleiders krijgen niet alleen met marine vaartuigen, maar ook met visserij, offshore, binnen- en pleziervaart te maken.
29 | 06
Jawoord op Zr.Ms. Zeeland Romantiek ten top op de dag dat de Zeeland officieel werd toegevoegd aan Zr.Ms. vloot. KPLTDW b.d. Willem Spreij - tot 2012 opvarende van de Zeeland - vroeg aan boord Jessica Sinay, ten huwelijk. Jessica beantwoordde de vraag met een volmondig ja. De oud-marineman en zijn meisje zijn voornemens om op Valentijnsdag 2014 in het huwelijksbootje te stappen.
23 | 07
Zilver en Brons op de Holland De commandant van Zr.Ms. Holland, KLTZ Chris van den Berg, reikte op 23 juli twee medailles uitvoor eerlijke, langdurige en trouwe dienst als militair der zeemacht. SMJRODOPS Dick Rijnsent ontving de zilveren medaille voor 24 jaar trouwe dienst. KPLODND Wouter Bijl ontving de bronzen medaille voor 12 jaar trouwe dienst. Dit alles gebeurde tijdens een Alle Hens in het Caribisch gebied, waar Zr.Ms. Holland momenteel opereert als stationsschip.
KLTZA Delwel benoemd tot ridder Voor KLTZA Henk Delwel kreeg Veteranendag 2013 een extra koninklijk randje. Op 29 juni 2013 werd de voorzitter van de zwemvereniging DSZ namelijk benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau met de zwaarden. Locoburgemeester Karsten Klein van de gemeente Den Haag speldde de versierselen op tijdens dereceptie in het kader van het 40-jarig jubileum van de vereniging. Delwel ontving de onderscheiding voor zijn vereniging, de ontwikkeling van de zwemsport in Den Haag en activiteiten voor het schoonsprin-
Award voor CZSK-officier Onlangs ontving LTZ 2OC ir. Alrik Hoencamp de Best Paper Award in de Operations Session tijdens het American Helicopter Society Annual Form in Phoenix (VS) voor zijn geschrift met als titel The KeyFacts of Helicopter-ShipQualificationTesting. Dit congres is n van de meest toonaangevende in de wereld en het is daarom ook een grote eer dat ik deze prestigieuze prijs heb ontvangen, aldus de trotse officier. De conference paper maakt onderdeel uit van zijn promotieonderzoek over de besparing van kosten en geld tijdens helikopter/schipkwalificaties, zonder daarbij concessies te doen aan de veiligheid. Hoencamp: Hierdoor zijn we als Defensie in staat om in een zeer korte termijn helikopters vrij te geven voor operationeel gebruik vanaf schepen, terwijl we de maximale flexibiliteit voor inzet van het schip kunnen garanderen.
Renies
24 | 10 De ODOPS vereniging organiseert op 24 oktober de jaarlijkse Oplijndag. Op deze dag zijn alle (oud) ODOPS militairen van harte welkom om samen te komen. Datum: 24 oktober van 15:00 - 1900 uur. Locatie: Witte Raaf Den Helder. Kosten: 10 euro te voldoen bij de entree. Info en aanmelding: odopsvereniging@ gmail.com, Leeuwerikstraat 10,1715 VK Spanbroek 21 | 11 Renie DDG De Commandant Defensie Duikgroep nodigt u uit voor de jaarlijkse renie op donderdag 21 november 2013. Aanvang: 11:30 uur in gebouw Zeeduiker, Defensie Duikschool. Kosten: 10 euro p.p., inclusief koffie, vier consumptiemunten, hapjes, rijsttafel en een aandenken. Bijkopen van munten is mogelijk. Voor deelname aan de rijsttafel is het noodzakelijk dat u zich opgeeft vr 11 november, via: a.holman@mindef.nl (0651644928) of cr.v.gool@mindef.nl, 0620135850.
Dankwoord
Dankwoord Ons oprechte dank voor alle belangstelling in welke vorm dan ook die door Defensie is gegeven na het overlijden van onze echtgenoot en vader Jeroen de Jong. Wij voelen ons verwarmd en gesteund omdat we hebben mogen ervaren hoe velen Jeroen als mens en vriend waardeerden. Iet Hasselaar en Salom de jong, weduwe en dochter van wijlen vlootaalmoezenier Jeroen de jong (1957 2013).
28 | 08
Marinier en partner geerd na redding Zonder sergeant van de mariniers Erik Mus en zijn vriendin Desir Krijthe hadden vier mannen een hachelijk avontuur op Texel niet meer kunnen navertellen. Ze belandden
13 | 08
Veertig jaar trouwe dienst Een mijlpaal voor mevrouw Corry van Ommen. Op 13 augustus mocht zij het veertigste jaar bijschrijven aan haar werkzame leven bij Defensie. Op de school voor Koninklijke Ma40
18 | 07
Drie navigatie specialisten rijker Defensie is drie navigatiespecialisten rijker. Ruim drie weken volgden zij op de Defensie
41
mensen & M U T A T I E S
mensen & M U T A T I E S
officieren
Bevorderingen KOLMARNS A.J.E. Wagemaker KLTZ E. Veld KLTZ E. Albers KLTZAR C. Spaargaren KLTZA B.C. van den Akker KLTZ M. Mos KLTZA I. Prinsen KLTZ N.W.B. Kempers KLTZAR M.G.J. van der Aa KLTZAR E.P.J. van Etten KLTZA H.J. Stoelinga LTZ1 E.H. Toering LTZT 1 D.G.P. van der Sangen LTZ 1 S.H.M. van Oosten LTZ 1 K. Savelberg LTZ 1 S. Snijdelaar LTZT 1 K. Knevel LTZAR 1 R.P. Weenink LTZ 1 C.A. van Till LTZ 1 G.P. van Someren MAJMARNS A.M.R. van Dijk MAJMARNS N.P. Strik MAJMARNS T.A.H. van Wijk LTZA 1 J.M. Pinkney MAJMARNS H. Buijs MAJMARNS B. Anten LTZ 1 P.J.L. Peters MAJMARNS G. Heijkoop MAJMARNS R.H. IJsseldijk LTZE 2OC R.M. van der Werf KAPTMARNS D. Cazemier LTZ 2OC W.H. Pouw KAPTMARNS T.R. Nakken LTZ 2OC B.E. de Bruin LTZ 2OC V. Wolkenfelt KAPTMARNS J. de Hollander KAPTMARNS M.W. Nederlof KAPTMARNS A.H.M. Kemerink op Schiphorst LTZT 2OC F.T.M. Hutten LTZ 2OC C.R. Broers LTZSD 2OC H.E.M.J. Vliegen KAPTMARNS R. de Groot KAPTMARNS J.P. Paauwe LTZA 2OC P.A. Voorrecht LTZT 2OC R.J. Roberti LTZ 2OC J.W. Griffioen LTZA 2OC R. Groen LTZA 2OC S. Hilverda LTZE 2OC P. van de Maat KAPTMARNS F.J. Pieterse LTZT 2OC J.W. Ulkeman LTZT 2OC M.G. Debertrand LTZT 2OC E.T.J. Stevens LTZE 2OC R. Bartens LTZ 2OC S.S. Brandsma LTZE 2OC M.M. Sint LTZ 2OC P.L.X. Ordelmans LTZ 2OC J. Heersema LTZ 2OC M.P. Mosch LTZ 2 C.H. Tuithof ELNTMARNS M. van der Luit LTZ 2 H. Nuninga LTZ 2 E. Leibbrand LTZT 2 A.H. van den Hoek ELNTMARNS W.K. Roggema LTZA 2 H. Rouwit LTZT 2 M.M.M.C. Brok ELNTMARNS J. van Ingen ELNTMARNS J.J.M. Alders ELNTMARNS R.E.A. Tilgenkamp LTZE 2 H.A.J. Wagenaar ELNTMARNS R.H. Philippo ELNTMARNS F.T. Raps ELNTMARNS G. Bornebroek LTZE 2 J.H. Zeijderveld LTZE 2 M.P. Nuijens ELNTMARNS A.M. Gubbels Dienstverlaters CDRA F.J. Schipper KTZA J.P. Jagel KTZE P. Rozendaal KTZA W. Stam KTZ H.P.M. Karis KLTZ J.F.A.M. van den Boogaart KLTZA S.A. de Kruijf KLTZ M.G. Eykelenboom KLTZ R.F.M. Keulen KLTZ R. Petterson KLTZ P.K. Veldhuis LTZA 1 L.M.J. Greter LTZA 1 P. van Bloois MAJMARNS T. Ippel MAJMARNS J. Kaleveld LTZ 1 H. Louw LTZ 1 van Staalduinen LTZ 2OC B.J.G. Bosch LTZT 2OC de Jager KAPTMARNS K. van der Linden LTZA 2OC G.B. Majoor KAPTMARNS A. Skwortsow LTZ 2OC F.J.A. Stienstra LTZE 2OC M. Burki KAPTMARNS P.C.C. Hermans LTZE 2OC N.I. Lahaye LTZT 2OC F.W.J. de Wildt LTZ 2 P.L. Mens LTZE 2 J. Besijn LTZE 3 C. Aleman LTZ 3 M.M.J. Vu AOOODVB C. Cnossen AOOMARNALG J.H.W. Hoek AOOODOPS M. Wijma AOOTDE H. Pronk AOOMARNALG B. Tiemens AOOLDGB R.G. Hofland AOOMARNVB R.W. Tijdeman AOOMARNVB R.A. Masurel AOOTDE T. de Graaf AOOTDW M. Toet AOOODOPS M.W. van Steenis AOOLDGB R.C.M. Weerden AOOMARNVB M.H.S. Gaspersz AOOMARNALG R. van Leeuwen AOOMARNALG J.H. Dijkman AOOLDA J.A. Ringma AOOLDA D. Nijland AOOMARNALG B. Visser AOOMARNALG C.J.M. Roedelof AOOTDW J.W. Smit SMJRMARNVB R. van Gool SMJRMARNVB R.P. Dijkstra SMJRLDV E.M. Rotteveel SMJRMARNALG M.A.W.M. Peeters SMJRMARNALG E.J. Krediet SMJRMARNALG H.M. Stavast SMJRMARNALG P. Peters SMJRLDV M.P. de Voogd SMJRMARNALG G.A. van Triest SMJRMARNVB R.A. de Groote SMJRMARNALG M.H.G.J.P. Kempf SMJRODND A.W.A. Mooij SMJRLDA R.J.T. Zijp SMJRODVB A.F.M. Janssen SMJRODVB M.J. Grote SMJRLDV D.W.H. de Bruin SMJRLDV G.T.A. van der Lee SMJRMARNVB E.O. de Vries SMJRMARNALG R. Wacker SMJRMARNALG R.F. Stuivenwold SMJRMARNVB M.R. de Jager SMJRMARNALG J.M. van Keijzerswaard SMJRMARNALG P. Volkers SMJRTDV J.M. Ginkel SMJRMARNVB J.H. Jansen SMJRMARNVB H.J.A. Plaizier SMJRMARNALG P.J.A. Werkhoven SMJRMARNVB E.M. Blumers SMJRODND E.S. Meppelink SMJRMARNALG T. Manneken SMJRMARNALG J.M. Koens SMJRMARNALG M. Meijer SMJRMARNALG J.V. Christiaans SMJRMARNVB E. Schee SMJRMARNVB E. Schuijer SMJRODVB J.P.K. Moellenkamp SMJRMARNALG H.H. Mller SMJRODND N. Visser SMJRLDGB R. van Drielen SMJRMARNVB R. van der Slikke SMJRMARNALG M.L. van Nelfen SMJRMARNVB W.D. Duit SMJRMARNALG J.T. Postmus SMJRODND J. Klem SMJRTDE A.A. Krook SMJRODOPS D.S. Aarnoutse SMJRLDGD M.L. Bijl SMJRODND W.A.H. Stevens SMJRMARNALG J.T. Postmus
onderofficieren
Bevorderingen AOOTDW R. Straks AOOLDV H.A. van den Berg AOOODOPS G.J.P.M. Vermeulen AOOODOPS R.A. Mulder AOOODOPS G. Voorhaar AOOOMARNALG D.A. Vonk AOOODOPS C. de Waard AOOMARNALG B.V. Slagter AOOMARNALG G.F.M. Prince AOOTDE K. Uil AOOMARNALG J. de Kroon AOOMARNALG P.M.T.G. Hendrix AOOODVB L.J.C. Gaillard AOOLDV J. van Buuren AOOWDV H.W.A. Zuiderduin AOOMARNALG D.A.M. de Pijper AOOMARNALG B. Ouwerkerk AOOLDV M. Klazema AOOODOPS A.C.L. Solleveld AOOMARNALG B.L. Barendse
manschappen manschappen burgers burgers

Dienstverlaters AOOLDA W.A. van der Heide AOOMARNALG W.A.C.M. Oerlemans AOOTDE M.J. Tolsma AOOMARNALG M.J. van Vondelen SMJRLDGB J.H. Beenhakkers SMJRWDW J. van Bergen SMJRTDW W.L. van Leeuwen SMJRODVB E.J. Leij SMJRODOPS M.J.G.B.M. de Ree SMJRWDE M. Schaap SMJRTDW H. Welbedagt SMJRMARNALG A. van der Rassel SGTTDW M.A. van de Laar SGTLDGD J.C. Verwoert SGTWDS S.E. IJben SGTWDE F.P. Philips SGTADBA V. Reinsma KPLODOPS J.C.A.B. van Agtmaal KPLLDGD J.V.E. Baars KPLTDE H.J.P. Gils KPLODOPS M. Juffermans KPLTDW B. van Lievenoogen KPLODOPS P.J. Lindeman KPLTDV T.A. Munteanu Bodorin Dienstverlaters: M.F. Bonnema, 13 J.H. Selie, 9 C. Tempel, 9 R. Witte, 9 E.J. Gaari, 8 R.P. de Heer, 8 C. Smith, 7 J.H. Kranenburg, 7 R.D. Kooij, 6 A.M.H. van Doesburg, 1 in memoriam: J. Schoonbrood
SMJRMARNALG J. Oosting SMJRTDW M.J.N. Waasdorp SMJRODOPS R.E.P. Mol RSMJRODND H. Rebel SMJRMARNALG J.A. Khr SMJRWDS S.J.J. de Vries SMJRLDA G.J.M. Schuuring SMJRODVB J.T. Frenk SMJRODVB G. Steensma SMJRMARNALG A. Postema SMJRWDS R. Zeeman SMJRMARNALG A. Lamp SMJRMARNALG W.S. Lindhout SMJRLDGB M.C.R. Ribbens SGTTDW R.J.C. Commandeur SGTLDGB R. Jansen SGTTDW H. Gijzen SGTTDE M. Panse SGTMARNVB M.R. van Schoonhoven SGTMARNALG A.P. van der Wal SGTMARNVB R. van Rijswijk SGTMARNALG P.J. Smits SGTMARNALG F. Janssen SGTTDE B. Regelink SGTWDS R.O. Strijker SGTMARNALG L.J.G.A. IJkhout SGTTDW E. Costa SGTTDW M.R. Schoenmakers SGTMARNALG R. Goudzwaard SGTMARNALG R.M. Kornaat SGTODND N. van Rooden SGTODOPS A. Groen SGTMARNALG P.A.J. Arens SGTLDGB B.A.T. van Lith SGTMARNVB S. Pelt SGTMARNALG M.F.A. Hellendoorn SGTMARNALG R.J. Bits Jongsma SGTMARNALG R.G.L. Alewijns SGTMARNVB D.J. Weijer SGTMARNVB S.J. Buitenhek SGTMARNALG S. Jonker SGTMARNALG J. Schuurman SGTTDE J. Verschuur SGTTDW R.J. Willems SGTMARNALG A. Wijtvliet SGTTDE R.K. van den Ende SGTWDV N. Jager SGTMARNALG R.J.R. Heldens SGTWDS C.C. Zandbergen SGTLDGD V.E.E. van Duijl SGTLDGD V.L. van den Hoek SGTMARNALG R. Otten SGTBDA J.P. van den Berg SGTWDS A. Krijnen SGTLDGD N. Pluijter SGTWDS R.S. van den Bergen SGTLDGD L.P.M. van der Ploeg SGTODND M. Dekker SGTLDGD B. Heemink SGTMARNVB J.C. Bleeker SGTMARNALG M. Dekker SGTODND L.M. Diender SGTLDGD T. van Donselaar SGTLDGD I. Overvest SGTLDV A.J.E. Rietbergen SGTMARNALG D.A.G. Veltmaat SGTODVB V.W. Verschoor SGTODOPS S.N. Westmaas SGTMARNALG M. Cillari
officieren
Bevorderingen MATR 1 TD W. Kelderhuis MATR 1 OD K. van de Wetering MATR 1 OD B. van de Berg MATR 1 TD J. Dohmen MATR 1 OD D. Spang MATR 1 OD D.J. Roemangoen MATR 1 LDA A.J. Cornelje MATR 1 LDV P.C.M. Hagemans MATR 1 TD R.C. van der Weerd MATR 1 LDV D.S. Koekkoek MATR 1 TD M. Bijleveld MATR 1 OD J. Verbeek MATR 1 LDV C. de Vries MATR 1 OD M. Verhaegen MATR 1 LDV R. Boogaard MATR 2 OD L.O. Zijnstra MATR 2 OD S. Marijnissen MATR 2 OD E.A. de Mooij Dienstverlaters: MARN 1 ALG R.A. Disseldorp MARN 1 ALG R. van Duuren MATR 1 LDV S. Gelderblom MATR 1 LDA S.E. van der Hert MARN 1 ALG D.H.M.J. Magielse MARN 1 ALG S. Mulder MATR 1 TD P.M.M. Scholte MATR 1 LDGD P.H.J. Triel MATR 1 LDA Y.C. Verheij MATR 1 LDV S.W. Wijnen MARN 1 ALG M.J. van den Akker MATR 1 BDWSR B.Z.J. Ascencion MARN 1 ALG R. Batenburg MATR 1 TDW M. Blaauw MATR 1 LDV D. Cox MATR 1 LDV J.T. Delpeche MARN 1 PPR S.H. Elzinga MARN 1 ALG R.A. Groenhorst MARN 1 ALG J. de Groot MARN 1 ALG M. Hadelkamp MARN 1 ALG R.H. Horinga MARN 1 ALG G. Jacobs MARN 1 ALG A.A. Kooij MATR 1 LDA S. Majoor MATR 1 BDMTD N.E. Pietersz MATR 1 BDMTD S.J.C. Simons MARN 1 ALG C.N. van Starkenburg MARN 1 ALG F. Thier MARN 1 ALG B. Tichem MARN 1 ALG R.D. Verhoek MATR 2 OD R.E.H. Wijnberg MATR 2 OD J.S. Jonk MARN 2 ALG E. Roos ADBZ B.M.P. Cornelissen ADBM R.H.J. Haarhuis Bevorderingen: M.A.F.M. Knipscheer, 11 S.P. Rijk, 11 A.M. van der Woude, 11 E.H.J. te Brake, 10 D. de Jong, 10 T.J. van Zwieteren, 10 M.A.P.M. Standaert, 10 N.M.M. Niessink, 10 A. Houtkooper, 9 A.J. Mak, 9 L.G. de Bruin, 9 M.K. Brouwer, 9 A. Duursma, 9 H.A.M. Willemsen, 9 J.W.F. Droppert, 9 W.F. den Toom, 9 J.F. Peters, 9 Y. Frinks, 9 J. van der Plas, 9 M.J. Straathof, 9 H.H.J. Steijn, 9 J. Raijer, 9 B.A.T. Vergeer, 9 Y. Frinks, 9 J. Basteleur, 8 R. Bartels, 8 H.C.J.M. Kruijer, 8 R. Vis, 8 H.J.S. Wytema, 8 P. Bosma, 8 J.J. van Gaalen, 8 A.W.W. Gordijn, 8 J.M.M. Kloosterman, 8 R. Stam, 8 H.L. Terpstra, 8 H. Veldhuizen, 8 H.C.J.M. Kruijer, 8 P.C. Meijer, 8 H. Schouten van der Velden, 8 M.N.G. Gleijsteen, 8 R. Vader, 8 L. Oosterling, 8 M. van der Stelt, 8 M. Kroos, 8 A.B. van Maren, 8 E. Engels, 8 T.H. Resopawiro, 8 C. van Kooten, H. van der Hert, 7 P. van der Kuijl, 7 G.F. Struijk, 7 W.A. Tuin, 7 J.C. Hartendorp, 7 M. Smit, 7 S. van Galen, 7 C.J.H. Alphen, 7 F.J. Pronk, 6 J. dAbo, 6 J. Valkenier, 6 M.R. Notenboom, 6 C. de Boer, 6 D.J. de Klerk, 6
onderofficieren
SGTTDW W.M.K. Vaasen SGTMARNALG R. Doorn SGTLDGD M.G. Landman SGTLDGD F. de Vries SGTMARNALG W.J. Vroon KPLODVB M.R.F. Roos KPLODVB K. de Beer KPLTDE F.J. Gille KPLODVB R.P.J.H. Cornelissen KPLODVB W. Wirtz KPLTDW C. Post KPLODVB P.D.S. Buijs KPLMARNALG R.M.C.J. Deijkers KPLMARNALG F. el Idrissi KPLMARNALG H.A.M.J. Roozen KPLMARNALG J.W.S. Markus KPLMARNALG M. Semplonius KPLMARALG J.P.H.G. Muijsers KPLMARNALG F.F. Boninfante KPLMARNALG S. Peters KPLWDS W.W. Spa KPLMARNALG P. Kooiker KPLMARNALG M.A.J. Kleiweg KPLMARNALG C. van Bakel KPLMARNALG S.P.J. Termote KPLMARNALG M.L. Berrevoets KPLMARNALG E. de Koning KPLMARNALG T.R.J. Duifhuizen KPLMARNALG H.G. van Mourik KPLMARNALG M. van Wijk KPLMARNALG T. Runhaar KPLMARNALG A.S. Andersson KPLMARNALG K.J. Holwerda KPLMARNALG F. Bloemen KPLMARNALG D. van Brakel KPLWDS M.J.A. van den Meerendonk KPLWDS M.A. Wolfert KPLWDS R. van Kruistum KPLWDS S.J.M. Brugman KPLTDW W. de Bruijn KPLTDE R. van Padua KPLMARNALG N. Kraaikamp KPLMARNALG N. Signet
KPLODOPS D.W. Doldersum KPLMARNALG N. van Egmond KPLLDA K.A. Felton KPLLDV D.M. Melisse KPLADBM B. Nimwegen KPLADBM I. van Noord KPLLDV H.H. Prins KPLWDS J.R.G. Siedsma KPLTDW M. Steffen KPLWDS D. Swart KPLLDGD P.A. Swinkels
ADBM R. Post ADBM J.C. Timmerman ADBZ D. Hlscher
S. Troost, 6 J. Straver, 6 J. Groothedde. 6 R.A. Bot, 6 C.V. Lacrum, 6 W. Jongstra, 6 J. de Jong, 6 R.W. Dorrepaal, 6 M.P. Rigters, 6 M.W. Roels, 6 E.W. Wasch, 6 F.J. Koenen, 5 P.W.A.A. Groenhard, 5 F. Tenniglo, 5 F. van Gelder, 5 H. Grootelaar, 5 F.A.J. Haarsma, 5 R. van Dalen, 5 T.S. Dekkers, 5 S. Boerman, 5 M.G. van Berlo, 4 M.M. Houwing, 4 F. Dissel, 4 J. Hoekmeijer, 4 B. Doorn, 4 N. Pronk, 4 T.J. Scholtens, 4 W. van der Weele, 4 T.S. Landman, 4 O.N.A. Scholtens, 4 R. Immens, 4 S.A. Klomp, 4 M. Sipsma, 4 N. Vos, 4 T.F. Houkema, 4 S.S. Kramer, 4 J.H. van der Schaaf, 4 B.F. Raadgers, 4
42
43

KM 07/08 2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KM 07/08 2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zware dobber voor CZSK

Dit doet pijn

34 Sport | 35 Logboek | 42 Mensen & Mutaties

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Een nieuwe stap op een mooi nieuw schip valt nu in duigen

We zijn een triple A marine en dat blijven we

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Vier grote deployments in het najaar van 2013

Beneficial Archer Northern Archer

African Winds Atalanta

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Verdergaande samenwerking voor antipiraterij missie Atalanta

Counter Piracy - Next Level

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Defensie, ontwikkeling en diplomatie bij West-Afrika

Eenheden operatie Atalanta

Enablers Zr.Ms. Johan de Witt

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Beneficial Archer houdt de eenheden alert

Mijnen zijn en blijven gevaarlijk

"De maritieme veiligheid in Afrika moet groter worden"

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Indrukwekkend eskader in Northern Archer 2.

stuk leger uit toen de grote maritieme oefening Northern

3. Nederlandse defensie-industrie 1. Samengesteld opereren

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Nederlandse inzet Afghanistan loopt echt ten einde

Tijd voor eigen initiatief

Langer blijven is niet d oplossing

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

NLMARSOF: alleen voor diehards

Zonder vrees, zonder overmoed

Diverse vaardigheden worden getoetst.

Officile start NLMARSOF organisatie

"We zijn flink op de proef gesteld"

Alle Hens | september-oktober 2013

Nederlandse en Russische marine verstevigen banden

Czaar Peterhuisje: symbool voor maritieme traditie

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Piet Hein op het Rode Plein

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Hollandklasse in volle vaart

Het patrouilleschip bevestigt onze rol als kennis- en innovatieland

De onderscheppingsboten (FRISC) voegden door hun snelheid en wendbaarheid veel toe.

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Voor het eerst een specialistisch duikteam in orkaannoodhulpoefening

Civiel militaire samenwerking in de tropen

Alle Hens | september-oktober 2013

Hartverwarmend evenementenseizoen ten einde

Alle Hens | september-oktober 2013

Alle Hens | september-oktober 2013

Veteranendag Militaire Luchtvaart op vliegbasis Gilze-Rijen