You are on page 1of 36

1

www.mizoramsynod.org

Vol. XLII No. 4 July - August, 2013


: Rev. Prof. Vanlalnghaka Ralte Ph. 2361694 (R) 2361663 (O) Joint Editors : Rev. Dr. Tlanghmingthanga : Rev. Vanlalrova Khiangte : Rev. B. Zohmangaiha : Ms Rosy Zoramthangi Manager : Rev. K. Ramdinthara Ph. 9436556411 (Kum khat lk man: Ram chh ngah - ` 50) Editor

A chhnga thu awmte


Phk 1. Editorial ............................................................................ 3 2. Keimahni ........................................................................... 5 3. Bible Study ........................................................................ 7 4. Kohhran leh Politics Siam |hat .................................... 21 5. Kristiante Inzirtirna Hmanruate ................................... 25 6. M.Th. & B.D. Exam Results .......................................... 32

Didakhe-a thu chhuahte hi ATC emaw, Editorial Board emaw ngaih dn a ni kher lo.

Published by the Didakhe Board, Aizwl, Post Box 167, PIN - 796001, Mizoram

www.mizoramsynod.org

Editorial
CHANGKNG KAN TIH HI
Pastor pakhatin a thil tawn heti hian a sawi a: |um khat chu hmun pui lam a\angin mi khual kan nei a. Inbual tura bual ina a lt chu a rawn chhuak leh a, hei aia sahbawn changkng deuh hi a awm lo maw? a rawn ti a. Keinin sahbawn sen (lifebuoy) kha kan lo hmang mai \hn a. Tichuan \henawm dwrah naupang trin sahbawn changkng nia kan rin chu kan va lei ta a, a ti! Changkng kan tih hi a inang lo thei hle awm e! Khawvel hmaswnna \hang zl hian ringtute pawh min kaihruai zl a. Mihring kan intlawh pawh tamin kan inpawlhsawp tial tial a. Inbiak pawhna hmanrua khwl \ha a ni tlin a lo pung bawk a. Mi ram thil \ha leh mawi kan hmu tam tial tial a. Hei hian changkng kan tih pawh a rawn thlk danglam nasa ta hle mai. 1. Tnlai nia kan hriat chuan kan in sak dn leh cheibwl dn te, kan silhfn inbel duhzwng te a nghawng a. A pngngai ngaihtheih lohna a siam a. Insnsona tur pawh ni se kan duh dn a tihpuitlin dwn chuan pawi kan ti lo. Rp in mai mai leh bathlr hniam t ta awm khn a chhe berah rngva in tal kan ti a. In chhwng tam taka inchherchhuan iaih uaih pawh a tam ve ta. Hei hi changknna tih loh rual a ni lo. Chutih laiin a cheimawina leh a chuangtlaia kan intlnsiak mkna lam a tel ve zl a. Hei hian sum leh pai duh luatnaah min hruai lt mk a. Mahni zahawmna leh sakhawmina pawh hum zo lo khawpin hlp rk leh eirk kawngah min hnk lt mk a ni. 2. Inbiakna khwl lo changkng zlin awlsamna a thlen a. Telefawn (telephone) hruiin min thlunzawm kim hmain mawbail fawn (mobile phone) a lo chhuak ta a le! Hei zet chuan kan nun phung a khawih danglam hle ta mai. Mihring zalnna a pe thui khawp mai. Hun leh hmun a thliar lo va, englai pawhin, khawi hmunah pawh, a hman theih a ni ta mai. Hei hi changknna kawngkhat chu kan ti lo thei lo. Mihring inbiak pawh a awlsam ta m mai. Mahse hei pawh hian mahni zahawmna te, taksa thianghlimna te min hralhtr ta mk. He mi rual hian computer internet hmanga inbiakpawhna (social networking) an tih chu a rawn thlen leh ta. Mahni tualkhatpui pawh rl hla taka awm angin kan kwm laiin, tuifinriat rla mite kawmchhak khawmthlanga mi angin kan titipui lawi a! |henawma zawnglaipui aiin la hmuh ngai hauh loh, \hian chhar chawp chu kawppui nupui/
www.mizoramsynod.org

4 pasal atn \ha zwka ring tlat pawh kan awm ta mk. Aizawlah hian kut zung \ang thliaka chhiar kauh kauh tham hetianga inchhar a\anga hnam dang kawppuia nei hi an awm leh tawh asin! An hun a lo kal hret a, hnamzia (culture) inan loh avng te, mihring inbelhchian hmasak loh avngtein buaina twk leh ta an awm nawk mai. Kawng dangah pawh hetiang khwl changkng hian nun dn danglam, zu in chn te, nula tlangvl inkawm dn dangdai te, nult tlangvl kawnga thiangzauna te a rawn keng tel bawk. 3. Changknna nia kan lo ngaih pakhat lrthei hmanga inkalpawhna a lo awlsam ta. A siamtu leh a zuartu lamten an thiam bawk a, sum hman hawh (bank loan) te a lo awlai ta bawk a, lrthei neih a lo awlsam ta a. Mamawhna leh awhna avngin tun hma lama lrthei nei phk lo tura ngaihte pawhin kan nei ve ta suXp mai! A nei ve zo lo tn pawh mite zrzo tur a awm ve zl. Rawngbwltute tn hlei hlei a \angkai; nikhatah hna tam tak a thawh hman a; hun rei lo te chhngin kil tin kan thleng zung zung thei ta mai. A leh lam thlrtute chuan, Lrthei a tam tial tiala, pastor hmuh a kht tial tial, an lo ti fiamthu ve mk! Dam lo, \hian, chhng leh khat leh \henrual tlawh chhuahna a tih awlsam laiin, mahni hna \l kalsanna chhuanlam remchng siamtrtuah a chang ve mk. Inkhwm \hulh te, kan telna ngei tura ngaih hun pawimawh pn bosan te, mahni hnapui aia a pnhleh lama kal te a ti awlsam ta sawt a. Sawrkar leh sumdwng mi rawih te, kohhran leh vntlng rawngbwltuten changknna atna hmanrua kan neih hi a pnhleh lam ngaihpawimawhnaa min hruaitu a ni thei tho mai. Hmnlai ata tun thlengin mihringin changknna kawng hi a lo zawng ngar ngar a. Khawsak ti nuam turin remhriatna hrang hrang a lo hmang a. Chumi zrzotute chu tunlai chhuante hi kan ni. Kan hnua chhuan lo la awm turte hian tunlai chhuante zr hi an lo zo ve ang chu. Mahse changknna chhuanlama mahni intihnawm ringawt tumna chuan hnam bawhchhiatna a thlen a, eirk te, hlp rk te, nawmchenna te, mihring inpawisak lohna te a thlen a. Sakhaw lk urhsnna aiin hlimhlawpna leh huau huau lam a langsr hma a. Chu mi kal zl chuan Israel leh Juda te lalram pahnih a kit thlu a nih kha. Bible a\ang bawkin i inenfiah zl teh ang u. (CLH)

www.mizoramsynod.org

Keimahni

KEIMAHNI
1. Annual College Retreat: June ni 20-21, 2013 khn kum tina kan tih \hin intuai tharna (Annual Retreat) kan nei a. Rev. Zosngliana Colney, Director, SMTC chu thusawi atn kan swm a. Cambodia rama a zin haw a ni a, a hah hle chungin kan ngenna ngaipawimawhin chhn lamah \um thum Pathian thu a sawi a; zn lamah Upa C. Ngrthantluanga, Khatla (J. L. High School Zirtrtu) chuan Pathian thu \um hnih a rawn sawi ve thung a. Kan hlim tlng hle. 2. Thawktu bng: Pu Ramngmawia Rlte, M.A., B. Th., B.C.S., ATC-a kum 8 lai Office Assistant hna lo thawk tawh chuan Aizawl Law College-ah Head Assistant hna a hmu thar a, July 12, 2013 a\ang khn ATC-a a hna chu bnsanin a hna thar min zawm san ta. Pu Ramngmawia hi ATC-graduate, mi inzir mi tak, hna thiam tak a ni a. Min chhuahsan hi kan ui hle a, mahse hna duhawm zwk a thawk tur hi kan lwmpui hle. Didahkhe chuan duhsakna sng ber kan hln e. 3. ATC-ah Internet changtlung zwk: Tunlai zirna lama a lova awm theih loh ni hiala kan ngaih computer hmang inthlunzawmna/ inbiak pawhna ( Internet ) changtlung zwk chu Aizawl Theological College-ah kan nei ve ta. Lehkha zirlaite tna ram dang leh hmun dang a\anga zirna hmanrua lkchhwn thuai thuai nn a \angkai \an hle. Ram changkng zwkah chuan lehkhabu tel lovin library-te an nei tawh a, internet hmang vekin an lehkhabu chhiar duh leh thuziak mamawhte pawh an chhiar tawh mai a. Chu m chu la thleng ve thei hrih lo mah ila, awlsam leh rang zwka mi dangte nena inhriat pawhna leh zirna atna hmanrua mamawh te pawh kan la ve zung zung theih ta. 4. In sak hna: ATC in hma a swn zl a, Doctor zirna hawn a lo ni ta a. Zirtrtu pawh kan pung zl a. Chhngkuaa zir duhte pawh an awm belh zl avngin zirtrtu leh zirlai te chnna tur in sak belh tum mk a ni. He mi bkah hian khual chhia khual \ha thlenna tur mumal zwk leh intawhkhwmna in lian deuh (Intercultural Centre) pawh sak tum mk zl a ni. Kan library pawh kum 2004-a hawn tirh kha chuan kan thwl hle a. Mahse tunah chuan kan twt ta dr mai. Hei
www.mizoramsynod.org

6 hi hriain Synod Theological Education Board chuan a zauh dn ruahmanna a siam \an mk a. Kum thar lamah chuan Library zauh hna pawh kan \an leh theih kan beisei. 5. Lusn: ATC Chawkidar Pu Lalrammawia nu Pi Lalnunmawii (kum 68), Thingsl Tlngnuam chu chuap natna (Cancer)avngin August ni 4, 2013 khn a thi a. Pi Lalnunmawii hi Rev. Lalchma farnu a ni a. Nu taima, hlim thei tak, a phk twka Pathian rawngbwl hnaa inpe tak a ni. Lusn chhngte Pathian thlamuanna kan dlsak e. 6. ATC thawktu leh zirlaite : Kumin 2013-2014 academic session chhnga ATC dinhmun chu hetiang hi a ni. Zirtrtu (a nghet) zt 22 Zirtrtu (contract) zt 04 Zirtirtu Doctorate Degree nei zt 14 Zirtirtu Doctorate zir mk 06 -----------------Office hna thawk a nghet 19 Thawktu nghet lova rawih zt 11 -----------------Zirlai Zt: B.D. zirlai zt 104 M. Th. zirlai zt 37 D. Th. zirlai 01 An vaiin -----------------External Candidates: Diploma in Christian Studies (Dip. C.S.) Bachelor in Christian Studies (B.C.S.) Doctor of Ministry An vaiin 142 05 33 03 41
`

Zirlai zawng zawng belh khwm

183

www.mizoramsynod.org

Bible Study

Bible Study:

HABAKKUKA
Rosy Zoramthangi

Thuhmahruai : Zwlnei Habakkuka hi tu nge ni? Zwlnei Habakkuk-a hi zwlnei Obadia leh Malakia te ang bawkin a chanchin hi hriat tur a tlm hle; a bu ngei pawh hian Habakkuk-a chanchin min hrilh mang lo. Zawlnei dang pahnih Haggaia leh Zakaria te nn Bible-a zawlnei tia mahni inchhl ngat zngah a tel ve (1:1). A mimal nun leh chanchin hi hriat zau tur a tlm hle a, Rabbi ho thawnthuah chuan Shunem nu fapa kha niin an sawi (II Lalte 4:16), a chhan ni wma lang chu Elisa khn Sunem nu hnnah, "Nakkum tn ang hunah fapa i pawm ang," a lo ti a, "pawm" tih a\ang khn an hmehbel ta niin a lang. Isaia 21:6 a "rlvngtu" kha nia ngaihna pawh a awm bawk. Kohhran Pate znga mi Hieronymus-a khn Habakkuk-a hming awmzia hi "kuah" emaw "kuahtu" emaw tiin a hrilhfiah a. Mi \henkhat chuan Assuria pangpr pakhat "hamba khu khu" tih a\anga lk ni te pawhin an ngai ve bawk a, mahse hei hian pawm tln a hlawh lm lo. Martin Luther-an Habakkuka hming awmzia ti hian a hrilhfiah: "Habakkuka hian kohna leh a rawngbwl hna mil takin hming a pu a, a hming "kuah", emaw, "nghet taka pawmtu" emaw a nih ang ngeiin a rawngbwlsak a mite a kuangkuah. Thlamuantu niin \ahna leh lungngaihnain a tuam laiin naupang \ap kan thlma kan pawm ang maiin a mite ban phkah a awm a, thlamuanin a kuangkuah a ni," a ti. Chumai bkah Habakkuka hian buaina leh rinhlelhna krah pawh Pathian pawm tlat a thlang a. Rorltu Fel leh Dikna Pathian a nih hrethiam thei tura Pathian buantu-ah Jerome-a pawn a ngai rng a ni. He lehkhabu tawi t hi Pathian tna mi \hahnemngai takin khawvl buai nuaih nuaih kra Pathian hi Rorltu Fel leh Dikna Lalpa a nih hriatthiam tuma Pathian a buan dn chanchin ril leh ngaihnawm a ni. Habakkuka bu chungchnga thil chhinchhiah tlk tak chu Biblea telh atna lehkhabu an thlan lai khn buaina awm lova Bible-a lehkhabute znga telh tura thlan leh pawm a ni. Habakkuka hunlai khawvl Jeremia nen hian hun thuhmuna rawngbwl an ni a, inanna pawh an ngah dn hle - entirnn: midangte hrethiam mi an nihna te, mipui
www.mizoramsynod.org

8 leh Pathian inkr kak zau tak awm avnga an \ah thuah te hian. A chanchin chiang tak kan hriat theih chu Babulon sawrkar len laia zwlnei a ni tih hi a ni mai a. Chuvng chuan Habakkuka rawngbwl hun hi kum zabi 6-na twp lam Jerusalem chhiat hma a nih hml. Josia lal lai khn muanna eng emaw chen an nei a, Josia thlktu a fapa Jehoahaza lal a\anga thla thum lekah Aigupta-in Juda ram a rn a, Jehoahaz-a thawn bovin a aiah a unaupa Jehoiakim-a lal atn an dah a. Ani hi Bible-a kan hmuh dn chuan lal sual, Pathian \ih lo mi leh hel hmang a ni (II Lalte 23:36-24:7, II Chron 36:5-8). Jehoiakim-a lal hnu lawkah Habakkuka hian amah hual vltu inpwngnkna te, duhmna te, hleilenna te avnga a \ahna leh lungngaihna hi a ziak a ni. Hetiang thilin a hual vl avng hian Habakkukan, "Enga tinge Pathian hian engmah ti lova a en reng," tia a zawhna hi a wm viau mai. Tharum thawhna leh diklohna chi hrang hrangten dikna leh muanna a nkchp a. Pathian thuthlung hre tak mai Habakkuka tn dikna Pathian che lova a awm reng hi hriatthiam a har a ni. Pathian mite \awng\aina leh mangang au thwm a\anga Pathian a ngawi tlat hi Habakkuk-a hriatthiam dn chuan Pathianin chhandamna a lo tiam tawh a nghawr nghng a ni. Habakkuka bu thiltumte A. Juda roreltu leh sipaihote LALPA chuan Judate sualna hrem turin Babulon a tr dwn. B. LALPA, a mite humhimtu chuan, amah ringtute a chhanhim ang. C. A mite hum \htu LALPA chuan engtik nah emaw Babulon kut a\angin a mite a la chhanchhuak leh ang. D. Judate Lalpa, engkimtithei chuan diklo taka ti \hntu Babulon ro a la rl sak ve dwn. Pathian mite znga hlemhltna avngin Habakkuka thinlung a n a (Hab. 1:2-4). Kaldai hovin mipui an beihna leh nghaisakna chu mipuite sualna avnga hremna a ni tih Pathianin a hriattr. Pathianin Judate aia sual zwk Kaldaiho Judate hremna atna hman a tum hi Habakkuka erawhin a hrethiam lo (1:12-17).
www.mizoramsynod.org

Bible Study

Bung 2-naah Habakkuka'n Pathian chhnna vawi hnihna a hmu a, Lalpa'n hnam sual Kaldai-te chapona a hria, hrem lohvin a chhuah lo vang, chng hunah chuan mifel chu rinnain a nung ang. |ahna chi hrang hrang bung 2:6-20-a a sawite hian Kaldai hovin an sawisak dn tur leh hun lo la awm tura thil thleng turte a kwk. Bung 3-na ah hian Habakkuka'n rinnain Pathianin a mite tna thil ropui tak a lo tih tawh te chhui lt a, a mite tlan tura Pathian thiltihtheihna a hmuhtr a. Chu hriatna chuan Pathianah lwmna leh chakna a pe tih kan hmu. Habakkuka bu chhng zir chianna Habakkuka hian zwlnei dangte ang lo takin Pathian hnn a\anga thu a dawn puang lovin, a mite nun leh an hmlma Kaldai-ho a\anga a thil hmuhte Pathian hnnah a thlen a; zawhna chi hrang hrang leh, Pathianin chhnna leh hrilhfiahna a pk te hi a thu puan lungphm an ni. A ngaithlatu mipuite thinlung, an chhia leh \ha hriatna kaih thawh a tum a ni. Habakkuka bu hi a lian lo, bung 3 chauh a ni. Bung 1:1 a kan hmuh angin Bung 1&2 te hi zawlneiin a thil hmuhte a\anga a thu puan chhuah an ni a. A thu ken laipui ber chu Juda rorltute hlemhltna avnga \anpui dlna leh thil eng emaw tih sak tura Pathian a auhna a ni. Pathian hnn a\anga chhnna a dawn chu Juda sualna hrem turin Babulon tirh an ni dawn tih a ni. Pathian hnn a\anga chhnna a dawn hi Habakkuka beisei dn a ni lo; eng vngin nge hnam sual tak chu a mi te hrem tura a tirh ang? Mahse Pathian chuan Babulon hnam sual tak tn remruatna fel tak a nei tawh, hremna an pumpelh dwn lo tih a ni. Hnam chapo leh sual, dikna ngaina lo leh milem betu chuan hremna a pumpelh lo vang, chu hremna a\ang chuan khawvl hi Pathian hriatnain a khat anga, zah takin Pathian biak in thianghlimah Lalpa hmaah hnamte an la ding dwn a ni. Zir awlsam zwk nn Habakuka bu hi a thu kalpui dn a\anga enin hlwm li-ah \hen ila. I. Habakkuka Vui Thu: Bung 1:1-4, leh Bung 1:12-17 II. Pathian Chhnna: Bung 1:5-11, leh Bung 2:1-5 III. Mi dik lo te tuar tur thil chi 5 : Bung 2:6-20 IV. Habakkuka Tawngtaina Hla: Bung 3
www.mizoramsynod.org

10 I. Habakkuka Vui Vawi Khatna: Bung 1:1-4 Bung 1:1 hi chu Habakkuka bu thuhmahruai a ni a. Chng 2-4 ah hian zawhna chi hrang hrang kan hmu a, hng hi Thuthlung Hluia Dikna Pathian hmaa a mite chunga 'Dikna' a awm theihna tura Pathian an auh dn a ni a. Bung 1:2 ah, "Aw Lalpa, eng chen nge ka au vanga, min ngaihthlak loh vang? tiin Habakkuka hian vui thu a \an a. Eng vnga Pathian hnna vui thu thlen nge? Eng vnga vui nge a nih? Tharum thawhna leh inpwngnkna ti twp turin eng chena rei nge Pathian a nghah dawn? Engtin nge dikna Pathianin dik lohnain dikna a rah beh lai a en reng theih? Chng 3-ah hian Pathian cht a \ul chhan thil chi hrang hrang a sawi a, chngte chu - khawlohna, thiltih dik lo, inrawkna, inpwngnkna, inhauhna, leh innghirnghona te. Khawlohna leh thiltih dik lo' chu \hen hran theih a ni lo. Khawlo taka thil tih te leh dik lo taka midang tawrhtr te hi mihringte nun honaa buaina bul \antu an ni. "Inrawkna leh inpawngnkna" hian eng nge sawi a tum? |henawm khawvng, mi tinte kan intunnunna tura Pathianin kan mamawh chi hrang hrang min pk inchhuhsak duhna leh mahni hlwkna atn chauha hman tumnain kan inkra inlaichinna kh a siam a kwk. A hnuhnng ber, "Inhauhna leh innghirnghona" hian Habakkuka hunlaia Juda rorlna court-a thubuai hlabuai tamzia a lantr. Hng sualna chi hrang hrangte hian Habakkuka hunlaia dn leh hraiin awmzia a neih twizia leh Dikna rahbehna a nasatzia a ti lang chiang hle. Khawtlngah leh ram inrlbwlnaah dikna hnwl anih avangin, sualna chi hrang hrang, eirkna, mi dikte chanvo chhuhsakna leh rahbehna a lian a. Hng thil hmu vektu Pathian hian enga tinge a en reng tk mai? tih hi Habakkuka vui chhan bulpui a ni. Habakkuka vui vawi hnihna : Bung 1:12-17 Habakkuka vui vawi hnihna hian Pathian rorlna dik chungchng a zwt a: rorlna dik neituin engtin nge Judate aia sual zwk a
www.mizoramsynod.org

Bible Study

11

dawhtheih? tiin. Pathianin a chhn dnah a lungawi loh avngin vui satliah mai lovin Pathian nihna leh mizia behchhanin, "Ka Pathian, ka Mi Thianghlim, Chatuan mi i ni lovem ni? ti tein Pathian a cht ngei theih nn a au va. Dikna Pathian, Pathian \ha leh rinawm, thianghlim leh rorltu hian enga tinge diklohna leh misual te \han len a phal a, mi dik leh mi \ha te tuar a phal? An khawtlng nun buai nuaih nuaih leh nghet loah Chatuan Pathian, lungpui ang maia nghet hian engatinge buaina te hi a chinfel mai loh? Dik lohna leh hlemhltna tuartuten dik taka rorl tura Pathian an auh leh che tura an beisei lai hian chhnna duh ang hmuh tur a awm lo fo. Dik lohnain dikna a lem zawh mk lai hian Pathian hi a ngawi leh tlat \hn a ni lo vem ni? Joba te, Jeremia te, leh keimahni ngei pawhin kan tawng fo. Chng 14-17 hi Babulon ho chungchng sawina a ni. Sangha mantu nn tehkhin an ni a, sangha mantuin a sangha mante a sawisak dn leh Babulon-hoin sala an mante an nghaisak dn a khaikhin a. Saltng an man tam avngin Babulon chu hlimin a au va. An sipai chakna leh an hlawhtlinna te, an ropuina, an hausakna leh thiltihtheihna te Pathianah an bia. Tunlai hunah hian eng ang taka awlsamin nge kan thiltihtheina te, hausakna leh hlawhtlinna te, kan thawmhnaw leh thil hlu leh in leh lo te hian Pathian lak ata min hruai bo \hin? Hng malswmnate avng hian Pathian hnnah lwmthu kan sawiin chutah chuan kan duhtwk mai nge mi dangte \anpui nan kan hmang? Mahni inngaihtuah ila. Habakkuka vuina hian Pathian a twng a, engtikah nge a mite dik lo taka tuarte tn a cht chhuah ang? Chhandam tura hmanhmawh turin a kar a ni. II. Pathianin Habakkuka a chhnna Pathianin Habakkuka a chhn vawi khatna: Bung 1:5-11 He lai chng hlwm hian danglamna tak a nei a, zwlnei lehkhabu danga kan hmuh \hin dn ang lo takin Pathian chhnna ziarng hian a mite thlamuanna lam thu rng rng sawi lovin, Israelte sualna avnga an mahni aia sual zwk hmanga a hrem tur thu kan hmu daih a. Habakkuka khn an ram chhnga thil \ha lo chi hrang hrang
www.mizoramsynod.org

12 avnga a vui thu Pathian hnna a thlen laiin Pathian chhnna erawh chu ram pwn Kaldai-ho chungchng a ni daih thung. Pathianin Habakkuka zawhnate hi a haider em ni? Han en mai chuan Habakkuka zawhna leh Pathian chhnna hi a inmil lo khawp mai. Habakkukan Judate sualna a au chhuahpui a, Pathian erawh chuan Judate aia sual zwk Kaldai-ho an awm thu a sawi a, eng chiah nge an chungah thleng dwn tih hre tura nghk turin a ti a ni. A chng hlwm hmasaah kha chuan zwlneiin Pathian a bia a, hetah hi chuan zawlnei k hmangin Pathian a \awng ve thung. Chng 5, "hnamte chu en ula" Juda znga thil dik lo titute hi Palestina chhehvla Babulon rl lianin an himna atna thil pawi a thlen tur inmun mk en tura koh an ni. Ram ropui leh chak zwk insangphekin hnam tenau zwkte a ti zm a, mahse chng ai pawha thiltithei leh \ihbaiawm chu Pathian a ni; a duh dn tihhlawhtlinna tura ram rorlna che vl thlr turin mipuite a duh a ni. Palestina chhehvl ram inrlbwlna che vla Pathian rorlna rpthlk tak lo thleng tur chu hrilhlwk pawh ni mahse, an ngaihtuah phk bka rpthlk anih dwn avngin an awih lo vang, Pathian rorlna hlau lo va lo awm \hnte hng thu hmang hian chawh harh a tum a ni. Chng 6-11 hi Babulon ho chungchng sawina a ni. Babulon ho hi an nunrwnna avnga an chhehvl hnamten an hlauh m m an ni. Jerusalem lam hawia hmanhmawh taka an chhuak phei chu ramsa nn tehkhin an ni. Hnam tinte hlauh leh \ih an ni a, an cht dn apiang chu 'dik' a ni mai, anmahni lo chu 'dikna' tehna an nei lo. B.C. 612-ah Assuria-ho Ninevi-ah an hneh a, B.C. 605-a Aigupta Carchemish-a an hneh leh hnu phei chuan an chakna dl zo tur an awm tawh lo, an vawk lal ln a ni ber a; an hneh hnu lalte leh rorltute an diriamin an nuihzat hle zl bawk. Hmun pawimawh, insumdwn tawnna kawngpui leh hmunpui te an thuhnuaia an dah vek hnu phei chuan an tn hlauhawm a awm lo. An sipai chakna an pathian a, an tihrawl chakna an hmachhuan a, chuvng chuan Pathianin hmanruaah hmang hrih mah se an twpna chu a la chhe hle dawn tho a ni. Habakkuka vui thu chhnna atan an hman tlk reng dwn lo. Pathian a\anga 'dikna' tehnaah an tling zo lo; Assuria-ho ang maiin Pathian mite tn 'Dikna Pathian' hml lantr turin an tling lo. Dik lo taka thil tih leh inpwngnkna
www.mizoramsynod.org

Bible Study

13

avnga Jerusalem hremna tura Pathianin hun eng emaw chhng atna a hman lailwk te chauh an ni. Pathianin mi nunrwng te, an thiltihtheihna hmang dik lo te hi hun eng emaw chen atan an \han a phal ve fo; amaherawhchu an sualna avngin Pathianin an zung chawpa a phawi hun a thleng leh \hn (Isaia 40:24). Pathianin Habakkuka a chhn vawi hnihna : Bung 2:1-5 Chng 1-5 chhnga Pathian leh Habakkuka inchhnnaah hian zir tur pawimawh tak chu dik lo taka titu chu \hang duang angin lang rih mahsela rorlna a pumpelh dwn lo tih hi a ni. Pathian hun tiam dawhthei taka nghah hi zwlnei tih tur a ni, tun atn chuan beisei bo vin lang mahsela, a lo thleng ngei dwn tih chng 3-ah a lang. Habakkuka inlrna hmuhah hian Pathianin a thu dawnte thing phkah a kal apiangte hmuh theih tura ziak turin a ti a; chumi awmzia chu thu a dawnte amah maia hre lo va mipuite hriattr tur tihna a ni. Zwlnei Isaia pawh kha hetianga ti tur hian Pathianin a lo ti tawh (Isa 8:1, 30:8). Hetiang tih dn hi China ho leh khawchhak lam chuan an chng hle. Habakkukan inlrna a hmuh mipuite chhiar theih tura ziah chhuah hian a tum chu Pathian thu anga mipuite an nun theih nana kaihhruaina leh zirtrna pk a ni. Chng 4b-5 'mifel chu rinnain a nung ang' Chng 4-5-ah hian hnam kawlhsen leh nunrwng Babulon hi a dam khawchhuak dwn lo a, chutihlai chuan Pathian ring tlattu chu a rinawmna avngin a nung ang tih a sawi. A hunlai dinhmun nen ngaihtuahin thil awlsam a ni lo; 'mifel' chu mi dik (chang 4a a mi nen) a inang a; 'rinna' chuan 'rinawmna, nghehna' a keng. Habakkuka thu ngaithlatute tn chuan Habakkuka thu sawi zawm a ni a, bung 3:17-19 thu a taka zawm a ni thei bawk. Rinna chuan mel 600-a hlaa sal an tn lai pawha an rama an kr hun beiseina a neihtr a; hun harsa leh khirh ber an tawn lai pawha lwmna leh beiseina a ni. Helai thute hi Habakkuka bu chhngah chuan hriat hlawh lai ber a ni a. Thuthlung Thar lamah Paula'n a hmang uar hle a, chubkah Martin Luther-a pawh khn "Rinna avnga chhandam" chungchng sawi nn a hmang nasa hle.
www.mizoramsynod.org

14 III. Mi dik lote tuar tur thil chi 5: Bung 2:6-20 Hng chngahte hian Pathianin mi dik lo chi hrang hrangte tr langin hun lo la awm tura an thil tawrh tur chi hrang hrang a tr lang a. Hng mi dik lo a tihte zngah hian mi dangte thil neih chhuh luih sak chng te, dik lo taka inti hausa te, thisen chhuah hmang te, zu ruih hmang leh midangte ruih tur zu pe \hntu te, siamtu Pathian aia thil siama innghat te an ni a. An thil tih dik loh avngin an chungah lungngaihna chi hrang hrangin thla ala zr dwn. Hng lungngaihnate hi Pathian sawi chu a ni nain, hun tiam a lo thlenah erawh chuan tihduhdah leh hrehawm tuarten anmahni tiduhdahtute diriamna turin an hmang tawh zwk ang. Bung 2:8 ah chipchiar taka sawi a ni. Hng lungngaihna leh \ah hla hi 'rorlna dik' lo thleng tur atana beiseina a ni a, Pathianin hnehchhiahtu leh dikna duh ngai lo mite beih ltna atna a mite a pk a ni. Tunah lo la thleng loin indeusawhna hla satliah takah an ngai a ni mai thei; mahse Pathianin a pk anih miau avngin hla awmze nei leh a taka lo la thleng tur a ni. Hla thu awmze nei taka rem khwm a ni a, hla thu anih piahah khawtlng, hnam nunin a hun tawng mk tana beiseina leh hma lam hun ng tak thlr thei tura buatsaihtu a ni. Hremna lo thleng tur chi hrang hrangte hi \hen hlwm twp zlah bilh a ni. IV. Bung 3 Habakkuk-a \awng\aina hla Bung 3-na hi kan hriat lr m m Habakkuka \awng\aina a ni. |awng\aina kan tih rualin hla a ni bawk. Sam 7-na nen sak dn tur kaihhruaina pawh a inang, Temple-a Pathian fakna hla an sak \hin te znga mi a nih hml. Heta hla thute hi a bu chhng khaikhwmna a ni a, chng 2-16-te hian chipchiar takin Pathian mite hmlma chunga hremna lo thleng tur a sawi deuh ber. Bung 2-a \ah hla nen a thu kalhmang a inlalwn \ha hle. Sam bua hla kan hmuhte nen pawh a ziarng a inang. He bung hi Sam 3 leh 7-na nen an ziarng a inan m avngin mi tam tak chuan Habakkuka hi Levia chi, Temple-a Pathian biaknaa chanvo nei vea ngaihna te pawh an neih phah a ni. He hla hi Habakkuka bung hmasa lama Pathian inpuanna leh, Habakkuka'n mi dik lo te chungchng a zawhna atana chhnna chi khat a ni bawk. Bung khatna leh bung hnihna nena khaikhinin a thu kal dn a danglam bk avngin a hnu lama an belh leh nia ngaihna te pawh a
www.mizoramsynod.org

Bible Study

15

awm. A bk takin chng 15-na hi a awmna hmun en hian chang 1011-ah bet ta zwk sela a thu a inla lwn \ha zwk ang. Thawnthu kal dn zuiin he hla hian Pathian hi Indona Pathian, Thuthlung Hlui zirtrna anga a mite tana rl do saktu, Aigupta a\anga a mite chhuah zalntu anga lantr a ni. He \awng\aina hi hmasnga a mite tlanna hna thawktu Pathian kha tunah pawh tlantu a la ni reng tih puan chhuahna a ni. Bung 3:2-15 chhngah hian, khawngaih dlna te, Pathian inpuanna te, indona chungchng te kan hmu a. Hng thil chi hrang hrang hla thu hmanga puan chhuahte hian bung 1-naa Habakkuka zawhna te kha a chhng a. Engatinge Pathianin dik lohna a tihtwp mai loh? tih chu, Pathian chu Lalah a la \hu reng a, hmasnga an thlahtute tana thil ropui tak tak lo ti tawh \hina kha tn atan pawh a la ni a, zwlneiin a ngen angin a mite tlan turin a lo che leh dawn, tih hi a chhnna a ni. Teman, hi Palestina chhim lam a\anga Paran tlng Sinai chhak lam twpa awm, a hmun hma vl hi Pathianin Israel hnam a din \anna a ni a. Hng lai hmun a\ang vk hian a mite chhan tur te, rorlna fel kengkawh tur te, hruai tur te, thlamuan tur leh tungding tur te, a hmlmate paihthla tur tein sipai thuam famkima inthuamin Pathian hi a lo kal leh dwn a ni. Hng hmun trlante hi Kanaanho pathian Baal leh Astoreth-i teho an biakna hmunpui leh chnna nia ngaih a ni \hn a, mahse Siamtu leh Sipai chak tak LALPA hmaah an \hing\hi ang a, chhim lam rama chngho pawh hlau vin an khr a. Kushan leh Midian ho te pawh hlau vin an khr ang, a chhan chu Siamtu Pathian be lova anmahni siam chawp an lo biak \hin vng a ni. Habakkuka hian siamtu Pathian, hmasnga an tna thil ropui tak tak lo tihsak \hntu, Tuipui Sen leh Jordan lui te daikai trtu, engkim chunga thuneitu, a thilsiam, a mite tlanna tur atna hmang \hntu kha tunah pawh a mite tlan nn a ke pn turin ngnngwl takin a au a ni. Babulon kut ata chhandam an nih theih nn Pathian chakna a twk a, chutah chuan beiseina a nghat a, amaherawhchu a beisei angin Pathian a che mai lo, mahse Habakkukan a rinna a sawhsawn lova, dikna rahbehna hnuaiah tlantu Pathian a nghk. Chng twp lam 13b-15-ah hian indona hmuna awm angin Habakkuk-a ngaihtuahna a vak vl a, Pathianin a mite tna thil a lo
www.mizoramsynod.org

16 tihsak tawh zawng zawngte ngaihtuah krin a hun tawn mka \ha leh sual inbei mkin Pathian thil siam a nghawr nghn dn a tr lang. Bung 3:16-19 hi chu kan hre lr khawp mai. Babulon hovin an hneh dwn a ni tih Habakkuka hian a pawm thiam tawh a. Amaherawhchu Juda chunga thleng tura sawi lwkte kha thleng dik tak takin an hnam a boral ang tih erawh chu a la hlauthwng hle. Hlauthwng tak chungin an hmlmaten an rawn beih hun tur a thlr a. Mahse Pathianin a mite tlan nna hna a lo thawh tawhte chhui krin chutah chuan rinna a nghat ve ta thung a; eng pawh thleng se Pathian a awm chhng chuan chu Pathian chu a innghahna leh a himna tur a ni tih a hriat avngin a lwm zl tawh ang. Habakkuka hian a thu ngaithlatute tna chiang thei ang ber turin, theipui, grep leh ran rual te a\angin tehkhin thu a sawi a. Hng thil pathumte hi a hunlai sum leh pai dinhmun khawih tu berte an ni a, ram dangin an awp lai pawha chhiah atna an pk \hin leh indo laia ram dang sipaiten an chhuh luih sak \hin thilte a ni bawk. Chu bkah, an nitin mamawh phuhrktu ber a nih bawk avngin a hlu hle. Chng thil hlu tak takte pawh chu chn vek dwn pawh ni se la, Pathiana a innghah ngamna chuan a hmaa a hlauh m m thilte hmachhawn thei turin chakna a pe a, a tn chn a hlauhawm loh. Pathian ber a awm chhng chuan eng chhiatna pawh lo thlengin tuar dwn mahsela, a tn lwmna tur a awm zl dwn; a mamawh twk zlin chakna leh theihna Pathianin a pe dwn a ni. Lungngaihna leh chhiatna lo thleng mai tur hmuh knin Pathianin hnehna leh chhandamna a rawn thlen tur lam a thlr a, chutah chuan a tn nun chhan leh chakna a awm a, chu chuan rinna leh thutlkna ropui tak, "Ka lwm zl ang Lalpaah chuan," tih theihna a pe. Rinna hi eng dinhmuna ding chung pawha hmangaihnaa Pathian rawngbwl a ni. Mi fel chu rinnain a nung ang, tih pawh hi nitin nuna Pathian tna rinawm a ni. Habakkuka'n Pathianin a mite tna thil ropui tak a lo tih tawhte a chhui lt a, rinna mitin a mite tlan tura Pathian thiltihtheihna a hmuhtr a. Chu hriatna chuan Pathianah lwmna leh chakna a pe tih kan hmu. Habakkuk-a Bu a\anga zir tur kan neih langsr zualte Zwlneite hian Pathianin Israelte, Pathian hnam thlan leh thuthlung fate an nih anga an inenkawlna tura Dn a pkte hi an
www.mizoramsynod.org

Bible Study

17

hrechiang m m a. Dik lohna te, mi felte awpbehna te pawh Dn leh thuthlung a\angin an teh a, thil fel lo a awm a nih chuan huaisen takin dikna a lal theih nn an au pui \hn. Hausakna hi an dem ringawt lova, an duh loh ber leh dnin a phal loh chu an \henawm khawvng te, an chipui te harsatna hmu r`eng sia, \anpui a hnka puitu nei lo an nihna hmachhuana an duh duha an chinglet a, ngaihsak miah lova an nung hi Pathianin a hua a ni tiin mipui an zirtr \hn. Habakkuka hun, lal Jehoiakima lal lai pawh hian hei hi an buaipui leh zawlnei Habakkuka \ah chhan a ni. Habakkuka bu tawi t hian Pathian mite, kohhran leh khawtlng tn zirtrna a keng thk hle. Bung 1 leh bung 2-a Habakkuka leh Pathian inbiakna hi han en ila, eng vngin nge Pathian hmaah Habakkuka hi a vui? Diklohna leh inpwngnkna, chhantu nei lote rahbehna leh hnuaichhiahna avng a ni. Dikna Pathian anih chuan engatinge dik lohnain ro a rl? A mite rahbehna ata chhan turin engatinge k a pn loh? Habakkuka hian Pathian rorlna fel leh dik hi a hun tawn a\angin a teh a, a hrethiam thei lova; Dikna Pathian kha khawiah nge a awm tk? tiin a zawng a ni. Keimahni leh kan chhehvl kan thlr a, engatinge sualna, tuarna, diklo taka thil tihte hi a hluar m m tiin kan inzwt fo \hn. Pathianin engtin nge hng thilte hi thlentr a phal le? Zawhna tam tak kan nei a, kan rinnain Pathian chungchng min zirtrna leh khawvela thil thlen dn a inrem loa kan buai chng pawh a awm \hn. Joba buaina pawh kha hei tho hi a ni. Sual man chu thihna a ni kan ti a, thil tam takah a dik laiin, eir te, thuneihna hmang dik lo te hi hrem ni mai ni lovin an \hang duang hlein a lang si a; chuvng chuan Pathian hi kan nunah hian a inrawlh ta lo em ni? tih te pawh awl tak a ni rng a ni. Mahse, Pathian hi dikna neitu, dikna Pathian anih miau avngin dik lohnain Pathian ramah hmun a nei dwn lova, tih boral a la ni ang. "...A t si lova intipunga, dahkham thila intimuktu chu, a chung a pik e. Eng chen nge a chn ang aw? (2:6). Eirkna kan sawi chmch a, dik lo taka pawisa lkluhna a\anga fihlm turin chhngkua engzt hi nge inzirtr \hn? Nge, kan hlawh leh thawhchhuah zt aia tam kan neihin kan hlim zwk? Eirkna dona atn eng chen nge kan inhuam? Tunlaiin pawisa pung awma pktr kan uar ta hle a, sum lk luhna leh
www.mizoramsynod.org

18 sumdwnna hnr \ha tak a ni mk. Hngah pawh hian kan puktr dn leh a pung kan tuk zt te, a pktu dinhmun te kan bih chian a ngai. Mi harsatna remchnga laa pawisa pung tam taka kan pktr leh, an thil dahkhama lo intihmuk leh hausak hi Pathianin sum leh pai malswmna min pk kan hman dn tur dikah kan ngai thei ang em? Bung 1:3 -a kan hmuh angin mitinte kan intunnun theih nn Pathianin leilung hausakna leh thing leh mau te, tui te, ram te min pe a, hng thilthlwnpk kan dawnte hi mitinin \angkai zwka kan hman theih nn sem rual tur a ni a, mi thiltithei leh nei zo deuhten tui hnrte la pnga an sum hi luhna atna tuikhuah leh picnic-na hmun siam kan intihhmuh te pawh hi en chian a ngai hle; in hmun lo ram enkawl sn loh neih te hi eng nge a \angkaina? Mi tlm tin vntlang thil an khuahkhirha an hlwkpui viau laia mi tam zwkten chan pakhat mah an nei ve lo te hi Pathian duhzwng a ni ang em? Mi tam tak tuartra, lainatna tel miah lova thilsiam dang sawisatu, Babulon-ho cht dn rpthlk tak avngin Pathianin anmahni hrem tur leh tiboral turin Persia-ho a chwm lian a. Thisena khawpui dina khawlohnaa khawpui siamtu Babulon-in rei a daih dwn lo; Pathian rorlna avngin a hmuhsit leh a diriam m m \hinte dinhmunah hnuh hniam a ni ang khn, dik lo taka thil tih a\anga vannei leh ropui riaua min lantrtu thilte hian chatuan min thlenpui dwn lova, min thlenpui lo mai ni lovin chng thilte chuan zahna, tawrhna nasa zwk leh beidawnnaah min hnk lt thei zwk a ni tih hriain kan thiltihna kawng tinrngah rinawm leh fel taka kan tih a pawimawh hle a ni. Pathianin dik lohna, hlemhltna hi dawhthei takin a en reng dwn lo. Dn chuan, "Tual that suh" a ti a, hriamhrei nena mi beiha nunna lk emaw, thisen chhuah kher emaw hi hei hian a kwk lo. Kan \awngkam leh thiltih dik lo avnga midang rilru natna kan thlen a, nun pawh chk lo hiala kan siam a, kan beih a, kan phiar hi he dn hian a khap tlat a ni. Mihring tupawh mai hi inzahtawn ph kan ni; kan dinhmun chelh leh hausak vng ni lovin Pathian anpuia siam kan nih angin zah ph lo hi tumah kan awm lo. Chuvng chuan kan nawm kan mka mi diriam a, hmuhsit leh zah pah lo taka n khum \hin hi kan tih loh tur a ni. Midang zahna nei miah lo nunah Pathian hml a lang thei lo. Mi rethei leh chan chhe zwkte hmuhsit hi Siamtu
www.mizoramsynod.org

Bible Study

19

Pathian zah lohna a ni. Babulon-hoin an hneh tawh ramte an nuihzabr a, an hmusit m m \hn, mahse Siamtu, an chunga rorltu a awm avngin an nuihzatte dinhmun aia hniama paihthlk an nih kha. Mizoram, a bkin Aizawl, kan inen ngun a ngai hle. Kan intlnsiakna lam leh kan intihhmuh chu neih bka nun niin a lang. Midangte \anpui ai chuan rangkachak leh thawmhnaw, in chhng bungrua, in leh lo neih \hatah kan inel em ni? a tih theih. Kan thawmhnaw leh rangkachak mante hi a tam ta lutuk lo maw? Chng 4000-5000 man puan kan ven lai hian harsa zwkte tn eng zt nge kan pk phal tih inzwt \heuh ila. Thawmhnaw leina tura chng 2000 tlm tih viau laia harsa zwkte \anpuina tura chng 100 thawh n ti viau si te pawh a awm theih. Pathian hnn a\anga malswmna chi hrang hrang kan dawnte hian Pathian min hnaihtrin, midangten kan zr an zo ve nge, kan lo milen tk avngin miten kan \awngkam leh che ziaah Pathian hml an hmu tawh lova kan bula awm hrehawm an ti? Pathian hnn a\anga sum leh pai malswmna kan dawnte hi kan inhaivrna tur ringawt atn leh chapopuina tur atna Pathianin min pk leh kawltr a ni lo tih hre thar leh ila; chuti a nih loh chuan Pathianin min dem palh ang e! Hausa leh thiltitheite rahbehna leh thuneihna hman dikloh avngin mi eng zt hi nge Pathian hmaah \ap anga, an aiawha dikna hlen chhuak turin Pathian hi eng zatin nge au vang? Kan \awngkam leh che zia, kan duhmna avnga kan thiltih hian mi eng zt nge hliam tawh ang? Pathian hian mi chanhai zwkte aiawhin ro rl ta se kan hmachhawn ngam ang em? Tun dinhmunah mi dik lo te, midang hmangaiha khawngaih thei lo te, mahni hlwkna m avnga mi dang tuartr pawisa miah lo, midangte chan ai ei sak duhtu te hi an lian thr thr a ni mai thei, mahse Pathian hian engmah ti lovin a en reng dwn lova, engtik nah emaw chuan an zung chawpa phwi an la ni ang tih a nih kha. Pathian rorlna fel taka inkawltra nghah hi kan tih tur a ni a, chutih lai chuan dik lohna ti dik turin huaisen takin kan tih theih twk \heuh kan ti ang. Habakkuka ang hian Pathian mite hian tunah pawh hian diknaa rorl turin Pathian an kar a, dik lohnain ro a rlna hnuaiah Pathian an zawng a, Dikna Pathian chttr tumin an kar chmchi a ni.
www.mizoramsynod.org

20 Mite hmuhsit leh ngaihnp avnga rilru natna i tuar a ni thei. I dinhmun harsatna avngin mi entleu leh hmuhsit, diriam pawh i twk fo a ni thei. Lungngai suh, Pathianin a hriatpui che. Hun harsa thim berah pawh kan innghahna chu Pathian a ni; Pathian kan belha Pathian tn kan rinawm tlat chuan, Pathianin min ensan lovang. Kan thil hmuh leh tawnten Pathian rorlnaah hriatthiam loh kan nei a ni mai thei; dik lo taka titute an lian tual tual a, chutih laiin dik taka ti \hn ka nih avngin harsa takin mahni leh chhungkua ka enkawl ve \wk \wk pawh a ni thei; kan hriat reng tura Habakkukan min hnutchhiah chu Pathian rorl dn hi kan hre fiah vek ngai dwn lo. Pathian kan hmangaih kan tih pawhin Pathian zia kan hre ta vek e tih lam a ni lova, nupa emaw, \hian inkawm ngeih tak kum tam tak inzui tawhte pawh inhriatthhiam loh leh inhriatchian lohna lai neih theih a ni. Chu vng chuan Pathian kan rinna leh hmangaihna hian engkim chunga thuneitu, rorltu fel a nih avnga a rorlnaa tlk luh tawp mai hi kan tih mkmawh a ni tih min hrilh. Eng ang dinhmunah pawh dingin Pathian rorlna hriatthiam loh chng pawh nei \hn mah ila, min \anpui tur leh Dikna hlenchhuaktu atn Pathian chauh lo chu belh tlk a awm lo. Chuvngin, kan lwmna leh vui thu thlenna pawh Pathian hnnah a ni tur a ni. Pathian hi Pathian anih miau avngin kan tlnsan thei lova, engkim chunga rorltu fel a nih angin a rorlna kan zui mai hi kan damna a ni. Buaina leh rinhlelhna kra rinna nghet, Pathian chauh lo chu tumah dang an awm lo a ni tih hriatna hi Habakkuka buin zir tur min hnutchhiah ropui, englai maha chul ngai lo chu a ni. ________
He thu hi Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhe In Khawmpui Lian Vawi 45na, March ni 8-10,2013 chh<nga Aizawl Republic Veng Field-a neih, Inrinni Chawhnu Inkh^wma sawi a ni a. Didakhe chhiartuten ngun taka in lo zir zui at^n kan rawn chhuah a ni. Chhuah tura min petu Nula Rosy Zoramthangi hi ATC-a Thuthlung Hlui zirtirtu a ni a, a thu ziak min p>k av^ngin a hn>nah lawm thu kan sawi e.

www.mizoramsynod.org

Kohhran leh Politics siam \hat

21

KOHHRAN LEH POLITICS SIAM |HAT Rev. Dr. H. Lalrinthanga India ramah hian politics siam\hat chungchngah Kohhran hruaituten kum 1950 chho a\an`g khn vawi eng emaw zt inrwnkhwmna an lo nei tawh \hn a. Hng inrwnkhwmnaa an thu tlkna pakhat chu, "Kristiante chu khawtlng nuna harsatna twk leh tuartute chhanchuak turin Politics-ah an tel tur a ni,"1 ti a nih a. Hemi bkah hian inrwnkhwmnaah chuan Kristiante ram rorlnaa an telna chu tih tur rng, ramin a beisei leh mimal pawimawhnain a ken tel a ni tiin an sawi bawk a.2 Hng inrwnkhwmnaah hian Kristiante politics-a an tel dn tur kaihhruaina pawh siamin Kohhran chuan a mi leh sate chu thil pawimawhte a hrilh hre tur a ni a, inthlannaah pawh vote thlk ngei turin a fuih tur a ni a, rorlna dik leh fel a awm theihnan thil pawimawh hrang hrangah pawh kohhran miten an tih tur chin a kawhhmuh tur a ni a ti.3 Mizoram pawh Kohhran hrang hrangten politics siam \hat chungchngah ngaihtuahna an lo sng tawh \hn a. A bk takin Mizoram Presbyterian Kohhran chuan politics siam \hat chungchng hi vawi tam tak inkhawmpuiahte a lo sawi tawh \hin a. Kum 1987 Synod inkhwmpuiah chuan "Sawrkar leh politics-a kohhran dinna tur chin tihchian ni rawh se," tih lo lutin politics siam that chungchng sawi ho \an a ni a. Hun rei tak inkhawmpui palaiten an sawi ho hnuin "kan tih dn phung hi thlk a ngai love," tih a ni a.4 Chutiang a nih mk lai chuan kohhran hruaitu eng emaw zt chu politics-ah an tel mk zl bawk a. Kum hnih hnu 1989-ah chuan Kohhran leh politics chungchng thuah rawtna eng emaw zt thehluh a ni a. Presbytery pali Khawchhak, Tuipuirl, Tuivawl leh Chhimchhak a\ang tein 'Kohhran upate politics-a an tel theih chin tih chian' tih thu rawtna a lt a. Hmarthlang Presbytery a\angin 'Nemnghehte politics-a an tel theih chin tih chian' tih thu rawtna a lt bawk a. Kohhran lam chuan hma lk mkna a nih thua inhrilhfiahin, "kan sawi hona hi a twk e," tih a ni a.5 Amaherawhchu he thu tlkna hian kohhran mipuite rilru a hneh zo lova, chuta\ang chuan kum tin deuhthawin hetiang lam hawi rawtna
www.mizoramsynod.org

22 hi a lt ta reng mai a. Chuvng chuan he lam ngaihtuah tur atan Synod Social Front chu Presbyterian Kohhran chuan a lo din ta a. Social Front din a lo nih atang chuan politics siam \hatna lamah Kohhran chuan a theih twkin ke a lo pn \an ta a ni. Hetiang a Synod Social Front-in hma a lk mk lai hian Pastor pension \henkhatte kum 1998-a State inthlanpui neih khn beihpui (campaign)naahte an lo tel a. Hei hi mipui lam chuan an ngai thei lo deuh niin a lang a. Chuvngin kum 1998 Synod inkhwmpuiah chuan Pastor pension-te politics-a an tel chungchng chu ngaihtuah tura thehluh a lo ni leh ta a. He thu hi 'sawi zui zl a \ul love' tih a ni a.6 Hei hian Kohhran leh politics chungchnga mipuite rilru put hmang leh skthlk a tr lang chiang hle a ni. Politcs chungchnga inzirtirna neih pawimawhzia pawh a tr lang nghl bawk. Kohhranin politics siam \hatna tur atna a hma lkna pawimawh tak pakhat chu politics chungchang inzirtrna (Political Education) a ni a. India ram Kohhran hrang hrangte pawhin pawimawh an tih chu hei tho hi a ni. National Christian Council of India leh The Christian Institute for the Study of Religion and Society \ang kawpin kum 1960-a Mumbai leh Pune-a intawhkhwmna an buatsaiha an thutlkna pakhat chu, "Political Education hi Kohhran hoten ram politics-a an tel vena atan \ha ber chu a ni," an ti.7 Political Education hmangin kohhran chuan mipuite chu politics awmzia te, mipui tn a hlutna te, hmathlr \ha tak neih nan te leh mipui vantlng \hatna tur atan a zirtr thei ang.8 Mizoramah pawh Political Education hi Kohhranten ram rorlna leh politics chungchnga mipuite zirtrna a pkna \angkai ber pakhat a ni. Chuvngin, Kohhran tih tur pawimawh hmasa ber pakhat chu kohhran mipuite politics chungchng zirtrna pk hi a ni.9 Political Education-in a tum chu mipuiten kawng dik an zawh theih nan leh zalnna hmang dik tura inzirtrna, in\henawm khawvn dn thiam tur leh inlaichnna \ha nei zwnga inzirtr, mi zawng zawng \hat tlnna ngaihtuah tura thuneihna leh rorlna hmang tur leh sum leh paia inlei mai mai \hat lohzia inzirtrna te a ni ber.10 Mizoram Presbyterian Kohhran chuan kum 1990 a\ang chuan politics inzirtrna kawngah chak takin hma a la \an ta a. Political Education hmang hian mipuite hnnah politics awmzia dik tak hriattr
www.mizoramsynod.org

Kohhran leh Politics siam \hat

23

te, politics chungchnga an chanvo mipuite hrilh te, party politics \hat loh zia te, inthlannaah pawh mi dik leh \ha thlang tur te, mipuite mawhphurnate chu a hriattr thar leh \hn a ni. He Political Education hian Mizo puite zngah awmzia neiin, a rah chhuah pawh \ha tak hmuh tur a awm a ni. Political Education hian mipui zngah chauh awmzia a nei lova, Political party hrang hrang pawhin Kohhran hmalkna hi an ngaipawimawh hle a ni. Candidate ruat chungchngah te, inthlan laia beihpui thlk (campaign) dn chungchngah te leh sawrkar thiltumah te pawh he Political Education hian rah duhawm tak a chhuak mk a ni. Chak zwka kan ram politics siam \hat a nih theihna turin Kohhran mal mai ni lo va, zau zwka hma latu tur siam duhna a lo awm a. Kohhran pwl hrang hrang leh Tlawmngai Pwl hrang hrang kal khwmten Mizoram People's Forum chu June 21, 2006 khn an lo din ta a.11 Kohhran hrang hrangte tel tura beisei an nih laiin kohhran \henkhatte an tel lo erawh chuan ngaihtuahna a ti thui duh hle mai a. Hei hian ram leh hnam siam \hatna chungchngah kan inlungrual loh zia pawh a tr lang awm e. Kohhran zawng zawngte hian mahni kohhran rilru te dah\hain, kan ram leh hnam leh politics siam \ha tur hian thawk tlng ilang chuan tuna hmalkna hi a chak sawt ngei ang le. Chutih rual chuan, Mizoram People's Forum chu tun huna Mizoram politics siam thatna atan thawhhlwk ber, India ram chhnga chanchinbu hrang hrang pawhin an fak rawn hial a ni. Mizo mipui tam tak hian politics hi Kristiante tn chuan khawih ve chi loh, tisa thil nia ngaiin kan dah \ha tlat a. Chuvngin, Kohhran leh politics chu engti kawng maha inzawmna nei lo, hrang hlak turah kan ngai a. He ngaihdn hi kan thlk a \ha tawh hle mai. Politics chu ram rorlna chungchng sawina a nih avngin apwng apuiin kan tlnsan ngawt thei lo. Ram rorlna dik leh \ha a awm theihna tur chuan mipuiten mawhphurhna sng tak kan nei a. R. L. Thanmawia'n a sawi angin, "Tui dai huh miah lo mah se Lawng chhnga awm chu lui luang chuan a kalpui tho tho ang hian kan duh emaw duh lo emaw, Politics chuan kan nun hi a ln tel hrim hrim a ni."12 Lal Isuan min zirtr angin kan ram leh hnam, kan ram inrlbwlna hi tituia, tithianghlim turin Kristian zawng zawngte hian mawh kan phur vek
www.mizoramsynod.org

24 a ni. Hnam dangin min siam \hat sak dwn lova, a siam \ha tur chu a chhng a chngte ngei hi kan ni. Upa Dr. H. Vanlalhluna \awngkam hawhin kan thu ti twp ila, "Kan ram politics-a siam \hat ngai lai apiang siam \hat a nih a, hma kan swn zel theih nn Kohhranhoten mawh thui tak kan phur a ni tih hria ila. Kan Kristianna hi a takin kan nun kawng tinrngah lan chhuahtr a hun ta."13 __________________
Notes: 1. M. M. Thomas, comp., Christian Participation in Nation-Building (Bangalore: The National Christian Council of India and The Christian Institute for the Study of Religion and Society, 1960), 49. 2. Ibid. 3. Ibid., 52. 4. Synod Resolution Gen. No 13 of 1987. 5. Synod Resolution Gen. No 11-12 of 1989. 6. Synod Resolution Gen. No 2, 1998. 7. Thomas, Christian Participation, 66. 8. Mathew Illathuparampil, "Church and Politics" Jeevadhara XXXVI/216 (November, 2006):486. 9. Darchhawna, "Kohhran Chungchuanna", in Thupui Thlurbing Kohhran Beng 60 Years Souvenir, edited by K. M. S. Dawngliana (Serkawn: The BCM Publication Board, 2006), 59. 10. Lalthanmawia, "Political Education hi eng nge ni?" in Kristiante leh Ram Rorelna, Synod Social Front-25 (Aizawl: The Synod Social Front Committee, 2002), 1.

www.mizoramsynod.org

Zawhna leh chhanna

25

Zawhna leh Chhnna NILAI ZN INKHWMA THUNUN LEH LK LUH/ DAWNSAWN CHUNGCHNG Rev. C. Rosiama
Zawhna: Eng vngin nge Nilai znah hian thunun te, lk luh te, pm dawnsawn te tih \hin a nih? Chhnna: Nilai zn inkhawm hi tualchhng kohhran Pathian biak inkhwm a nih rualin Kohhran rorlna (church court) a ni nghl a; Dnzawhkimho rorlna a nih avngin 'Dnzawhkim inkhwm' an ti bk deuh \hn. Kohhran rorlna a nih avngin Dnzawhkim thar lawm luh te, dn bawhchhia thunun (phuar) te, thunun lk luh te, pm dawnsawn te tihna hun atna hman \hn a ni. Kohhran rorl tur Kohhran Committee-in a rawn chhawp chhuahte chu Dnzawhkimhovin an lo pawmpui hnuah chauh thutlinga ngaih a ni \hn. Tun hma chuan thunun tur leh lakluh tur rng rng hi Dnzawhkimhovin kut ding lam pharin an tinghet \hn. Thununna chungchngah chuan hun rei tawh tak a\ang khn bn phara tihngheh kan ti ngai tawh lo, inkhwm Hruaituin urhsn taka puangin a \awng\ai hnan mai chu thu twp a ni ta. Zawhna: Thunun lkluh turte hi Kohhran Committee-in lk luh a remti vek tawh si a, eng vngin nge an duh chhan sawi tura kan tih kher? Chhnna: Thunun lk luh thuah chuan an sim hun nghah chhng thla ruk a lo liam khn thunun twkte chuan Kohhran Committee-ah lk luh an rawn dl a. Kohhran Committee chuan a hun thu leh an Kristian nungchangah sawisl tur a hriat loh chuan Nilai zna Dnzawhkimho thu twp siam turin a rawn chhawp chhuak ta a. Kohhran mipui hmaah chuan lk luh an duh chhante an zwt a. Hei hi rorlsak tur an nih avnga an sual pawi an tihzia leh an inchhrzia vntlng hmaa an puan chhuahna (public confession) a ni a. Chutah Inkhwm Hruaituin, "Tunah dn chhnga luh a/an duh chhante kan lo hre ta a, lak luh rawt in awm em?Puitu in awm em?Hnial in awm em?"... tiin Dnzawhkim ho a rwn vek tur a ni a. Engkim a rem thlap hnuah, "Dn chhnga lk luh kan remti a ni tih entr nn dnzawhkim tinin kan kut ding lam i lo phar \heuh ang u," a ti a, an phar hnu chuan lk luhna thu a chham chhuak ta \hn a ni.
www.mizoramsynod.org

26 Zawhna: Tnlai hian thunun lk luh hian a chunga mi ang thlipthlep hian kan ti ta meuh lo va, hei hi eng vng nge? Chhnna: Hun a lo inher zelin kan Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu kan ennawnin thil hriat sual theih tak mai kan lo thun tel palh a; dn chhnga lk luh dn hetiang hian kan dah a: "Tunah chuan dn chhnga luh a/an duh chhante kan lo hre ta a. Dn chhnga lk luh remtihna entrin dnzawhkim tinin kut ding lam i phar \heuh ang u (Dnzawhkimhovin lak luh rem an tih hnuah chauh lk luh tur a nih chu kan hriat sa a nih kha)" tiin. Heta a pawi lai tak chu, dnzawhkimhovin an remtihna an lantr dn tur ziak lang tawh lovin, hriat saa ngaih thu chauh an ziak a, hun rei deuh hnuah chuan hre sa ve lo kha hruaituah te an lo \ang ta si a, kan bosal ta dr mai a. A chunga italic-a ziak khi kan chhiar hmaih ta ringawt zl mai a ni. Kum 2010-a Pathian Biak Inkhwm Hruaina Bu ennawn lai pawhin sawi lan a ni a. Mahse a hlui anga kan tih thlipthlep lohna a lo rei leh tawh si a, han ti thar leh ila mi rilru a tibuai mai mai tawh zwk dwna ngaih a nih avngin tuna mi ang hian phuah mar mm a ni ta a; hei hi thiam leh zahawm taka hman kan tum tawh dawn nia. Zawhna: Kohhran thununna twkte dn chhnga lkluh dwnin anmahni ngei an awm a ngai em? Chhnna: A chunga kan sawi tawh ang khian dn chhunga luh leh hi thunun twkin ama duh thu ngeia tih tur a ni a. Dn zawhkimte hriatah a duhna a puangchhuak tur a ni. Chutiang a nih avng chuan thunun lk luh turte hi an mahni an awm ngei tur leh, Kohhran dn chhnga awm an duh chhan pawh sawi ngei tura beisei an ni. -----------------Zawhna leh chhnna huanga kan zawhnate min chhnsaktu Rev. C. Rosiama hi ATC-a zirtrtu hna lo thawk tawh, Didakhe enkawltute znga lo \ang reng tawh \hn a ni a. Tnah chuan rawngbwlna a\anga chwl tawhin Mission Vngah an chhngkuain an khawsa a. Kan ngenna min tihhlawhtlinsak avngin a chungah kan lawm hle.
www.mizoramsynod.org

Presbyterian Kohhrana Kristian inzirtina hmanruate

27

Mizoram Presbyterian Kohhran-a KRISTIANTE INZIRTRNA HMANRUATE Rev. Dr. C. Lalhlira Thuhmahruai Kristian thurin inzirtrna hmanrua sawi kan tum a, a awmzia lo sawi hmasa ila. Kristian inzirtrna kan tih chuan ringtu nun dn tur te, Kristian thurin te, Kristian zirtrna a\anga nun dn tur inkawhhmuhna te a keng tel. Mihring nun pum pui a \ha zwng leh \angkai tura a \hanna hi a huam a. Chuvng chuan nun pumpui \hanna tiin an sawi bawk \hn. Mihringa chakna te, theihna te, peihna te hi mimalin a neih dn a inhre vek lo a. Mi dang puihnain a hre thei. Pathian nena kan inzawmna, kan inlaichnna thuah pawh amahin eng ang chenin nge Pathian a hriat theiha, a duhzwngin engtin nge a nun theih ang tih pawh a hre chhuak zo lo. Amah Pathian Thlarau Thianghlim puihnain Pathian nen inlaichnna \ha tak a nei thei tih leh, Pathian \anpuinain thil \ha leh \angkai tam tak a ti thei a ni tih a hre thei bawk. Chuta \ang chuan Kristian inzirtrna pawh chu ngaihtuah a ni. Sap\awnga 'education' an tih hi Latin \awng thumal, 'educare' tih a\anga an lk, 'la chhuak', 'pawt chhuak', 'hai chhuak', tihtea lehlin theih a ni a. Mihringa \hatna leh chakna awm zawng zawng hman \angkai theih tura ruahmanna siam tihna a ni ber e. Lal Isua kha Pathian leh mihring nihna famkim nei a ni a. Tirhkoh Paula chuan ringtu chu Isua Krista nihna famkim anga \hang turin nitin a \hang zl a, chumi zwnga \hanna atn chuan rawngbwltu chi hrang hrang pawh hi lo awm niin min hrilh (Ephesi 4:11-13). Lal Isua a piantirh a\anga a lo seilen thleng chanchin khaikhwmna chu hetiang hian Lukan min hrilh: "Isua chu a fing deuh deuh va, a lian telh telh a, Pathian leh mihring duhsakin a awm deuh deuh va," tiin (Luka 2: 52). Hei hi mihring \han dn tur duhthusm (ideal) chu a ni: fing tih chu rilru lam \hanna a ni a, 'lian telh telh' chu taksa \hanna a ni a, Pathian leh mihring duhsak tih thlarau lam \hanna a kwk bawk. |awngkam danga sawi chuan, a nihna zawng zawngah a \ha zngin hma a swn vek tihna a ni. Hei hi Kristian inzirtrnain a tum chu a ni. Hei chauh hi a la ni lo. Mihring mimal \hanna chauh a twk lo va, mitinin inang tlng leh rualkhai thei ang bera \hanna tur ruahman
www.mizoramsynod.org

28 a ngai (Luka 4: 16-19 leh Matt. 11: 4-6 te en la). Mimal leh a huhova \hanna chu sawrkar leh pawl te mawhphurhna a ni a, hei hian kohhran pawh a huam. Hetah hian tunlai thlenga mihring \hanna famkima kan \hanrual lohzia a lo lang nghl wm e. Mi hausa tawntaw (millionaire leh billionaire) te an awm laiin rethei bakberh, nitina chaw ei hun pangngaia chawkawpuar ei khawp hmu lo an la tam hle si. Chaw eitur hmuh loh chauh a ni lo, in chhwng sng pui pui a din iaih uaih tawh laiin mau rp leh chhawlbk eh tualpuk in mai maia kjhawsa an la tam hle bawk. Silhfn inbel tur \ha nei zo lo leh tui hnianghnr dawng lo pawh hi an la tam hle a ni. Hng bkah hian mihring nihna famkima \hanna dltu thil tam tak a awm bawk. Ram rorl khwl (politics) bun fuh loh te, sum leh pai hmuhchhuah insemdn rual lo te, thuneihna hman thiam loh leh hman dik loh te, thil chn \ha lo, ruih theih thil z leh damdawi hman khaw loh te, mipat hmeichhiat nawmchenna sual te hi. Hng hian mihring nihna famkima \hang tur a ti khaihlak nasa m m a. Chawkaw puar hmu lo chu a taksa a \hang \ha thei lo va; thuneihna hmang suala, nawmchenna kawng zawhtu chuan Pathian leh mihring duhsak a hlawh lo va; a thlarau nun \han a \hu a. Z leh damdawi chntu chuan a finna a hloh va, finna kawngah a \hang thei lo bawk. Hng thilte avnga mihring nihna tikhaw lo thei lakah kohhran chuan vn hna leh siam \hat hna a thawk \hn. Chu chu Kristian zirtrna (Christian education) \lna chu a ni. Kristian Inzirtrna Hmanruate chu Mizoram Presbyterian Kohhran hian Kristian inzrtrna atn hmanrua (agents) a ngah hle a. Chngte chu kawng hrang hranga ringtu nun siam \ha tura hmalkna a ni. Mihring nun ti chak tur leh ti hmaswn turin sawrkar leh tlwmngai pawl (non-governmental organisations=NGOs) te pawhin mihring nuna theihna leh chakna hai chhuah tumin an bei nasa hle mai. Mahse Kristian zirtrna a danglamna chu taksa thil leh he damchhng atan chauhva hman tur a eng to lo va, nun tlo leh nghet, tunah leh thih hnu piah lam thleng pawha \angkai tur a buaipui a. Hei vng hian kohhran inzirtrna hian a huapzo zwk a. Huapzo tura kan kalpui erawh a ngai. Kohhranin hmanrua a hman \hinte chu lo en ila:
www.mizoramsynod.org

Presbyterian Kohhrana Kristian inzirtina hmanruate

29

Sunday School: Sunday School hi Mizoramah kan nei hma hle a. Vawiin thlengin apui apang, a liana t ko kim taka kan kalna a ni. A kal zt pawh hi chawhrualin a \ha tlngpui a. Mahse hming dah ve si, kal mumal leh ta lo pawh an awm ve \euh tho mai. Zirlaibu keng lo va zirtrtu thu sawi ngaithlaa lo mutthk san maite an tam \hn a; a duhthawh deuhvin "school azawnga a chhe ber," lo ti twk pawh an awm a. Kawng lehlama thlr erawh chuan heti taka school ngaihpawimawh hlawh hi tun dinhmunah chuan a tam lo hle wm e. Mizoram Presbyterian Kohhran chuan Mizo Sunday School Union (MSSU) a din a, pwl hrang hrang pasarihah a \hen a: Beginner, Primary, Junior, Intermediate, Sacrament, Senior, Puitling pwlte an ni. Hng pwl tinte zir tur hi thlangin uluk takin a ziaktu tura ruatten an ziah chu zir a ni \hn. Sunday Schoolah hian Kristian zirtrna \ha, Pathian lehkhabu (Bible) a\anga lk chhuah zir a ni \hn a. Puitling lamah hian Pathian lehkhabu-a a eng ber emaw te, Kohhran chanchin te, ringtu nun dn \ha inkawhhmuhna lam te an zir bawk. Mizoram mamawh tak hi zirlaiah an thlang fuh thei hle. Sunday School hi Kristian nih \an tirh lamah chuan lehkha ziak leh chhiar inzirtrna hun atn hman a lo ni \hn a. Nitin school-a kai ve lo mi tam takin ziak leh chhiar an lo thiam ve phah a ni. Kohhran inkhwm: Pathian biak inkhwm hi kohhranten Pathian thu an zirna hun pawimawh tak a ni a. Bible thu a\anga Kristiante nun dn tur inhrilhna leh infuihna a ni. Kristianna hian he damchhng atna nun dn \ha te, mihring hmaswnna tur te, thianghlimna leh faina lam thlengin an zirtr a. Chng thute chu biak inah hian sawi a ni \hn. Kan inkhawm zin ang hin kan \ha lo hlea ngai te pawh an awm wm e. Mahse mihring nih phung hre chiangtu tn chuan hei hi a mak lo. Fel chng leh \hat chng nei, sual leh mai thei kan nih avng hian biak ina kan inzirtrna hi eng hunah pawh a pawimawh reng dwn a ni. Khawvl piah lamah pawh nunna a la awm zl dawn a; chu mi nunna chu Pathian fapa zrah neih theih chauh a ni a, mihringin a tih \hat avnga neih ni lo mah se, Pathain Fapa Isua an rinna leh a thu an awihnain a mi an nih a tih lan avngin ringtu nih awmzia leh awmdn inzirtrna hmun pawimawh tak a ni. Presbyterian Kohhran chuan kr khat chhng, ni sarihah ni thum, Nilaini, Inrinni, Pathianni te hi Pathian biak inkhwm nan a ruat
www.mizoramsynod.org

30 a.Nilaini leh Inrinniahte hian znah an inkhwm a. Pathianni hian chawhma Sunday School atan, chawhnu leh znah te Pathian biak inkhwma thusawi leh pathian chawimawina hlasak hun atn te an inkhwm \hn. Hemi bkah hian Kohhrana Hmeichhiate leh |halaiten inkhwm hun an nei ve bawk: Hmeichhiate tn Thawhleh znah, |halaite tn Thawh\an znah. Tunah chuan Pavalai pawl a lo ding ve leh ta a, anni hian hun nghet an la nei chiah lo. Hng inkhwm hun zawng zawngahte hian Kristian inzirtrna thu \ha chi hrang hrang an inzirtr a. Mihring nun kawngah pawh kawng tam takah hma an swn phah a ni. Pwl din: A chunga kan sawi Kohhran Hmeichhia te leh Kristian |halai Pwl leh tunhnaia lo ding thar Pavalai Pwlte hi Kohhranin Kristian inzirtrna hmanrua atna a pwl dinte an ni a, an \angkai khawp mai. Hmeichhiate hian hmeichhiate tna hmaswnna tur leh nun kawng \hanna tur thil chi hrang hrang an inzirtr a. An din tirh lam a\angin Buhfai\hm hmanga Pathian rawngbwl tura infuihna an nei a, tun thlengin kohhran rawngbwlna sumhnr \ha tak a la ni reng. Rawngbwlna atna sum an tuak dn chi hrang hrang phei chu sawi vek sn a ni lo. Kristian chhngkaw din pawimawh zia te, chhngkuaa Pathian biak te, faina lam te, Pathian thu lama inzirtrna te an thawk nasa a ni. Kristian |halai Pwl hian Kohhrana \halaite zngah Pathian thu awmzia te, Kristian nun te, mihring nun phung hrim hrim te leh kut hna thawh, mahni intodelh tih te leh a dang tam tak an inzirtr bawk. Pavalai Pwl hi an la tharlm hle nachungin Kohhran mi, mahni in chhngkhur leh Kohhrana mawhphurhna nei vak lo te an inhikhwm a, ringtu nun leh Kohhran nihphung te an inzirtr \an ve mk. Hng pwl kan sawi bk hi mahni tualchhng remchn dn leh mamawh dn angin pawl dang dang a awm \euh ang. Chngte chuan Kristian zirtrna, Bible a\anga kan hmuhte hmangin an inzirtr zl. Mihring nun hi mahni ngawta \hang thei a ni lo va, taksa chu lo \hang lian mahse rilru leh thlarau \hanna duhthusm chu a huhova nunah hian a awm a. Chng atn chuan a chunga pwl kan sawite hian kawngro an su hle. A huhova inkhwm te, hnatlnga sum tuak leh mi dangte \anpui te, Pathian faka ziho leh inpwlkhwm \hinte hian nasa takin mihring puitlinna kawngah a \anpui a ni.
www.mizoramsynod.org

Presbyterian Kohhrana Kristian inzirtina hmanruate

31

Social Front: Pathian thu lam hawi lo ni wm tak si, Kristian zirtrna hmanrua kohhranin a neih \angkai tak chu Social Front hi a ni. Mipui vantlng nun kaihhruaina petu tihna a ni ber a. Kum 20 liam zet chhng chu Mizoram Presbyterian Kohhran chuan Synod Social Front hmang hian khawtlng siam \hat hna hi a lo thawk tawh a ni. Mizote hi Pathian thu duh tak kan ni a, mahse Khawvel hawisan zwngin kan thlarau mi fo mai a. Chu chuan kan nitin eizawnna te, kan sakhaw nun te a ti pachhia a, tisa thil leh thlarau lamah kan intodelh lo fo \hn. Chu chang ni lovin, kan ram rorl khawl siam dwnin mihring nun inzah lohna a lo hluar hman hle mai a, nunna hial inlksak pawh a awm hial a. Chngte chu Kristiante thurin nen a inkalh tlat a ni. Hngte hi a \hat lohna inhriattra, nun kawng dik inzirtr hi Synod Social Front chuan a hmalkna pawimawh takah a neih ta zl a ni. Khawvel danglam zlin a ken tel ni maw, thil chn \ha lo z ruih te, damdawi hman khawloh te a lo hluar ta hle mai a. Mi ramah chauh awm theia mawi natna khirh tak, HIV/AIDS te a lo awm ve ta zl a. Chngte chuan kan mite tam tak a ti khaw lo mk a. Mi \hahnem tham takin nunna an chn phah tawh a ni. Z leh ruih theih dang titute sim tura zirtr leh fuih te, ngawlveite kawng dik kawhhmuh tura zirtrte chu an thawk nasa hle mai. HIV hrik ki theih laka invn dn kawhhmuh te, AIDS natna veite enkawl dn inzirtrte pawh an hma tel zl. Inbiakpawhna hmanrua, khwl thar lo chhuak Telivision te, mobile phone leh khwl thluak nei inthlunzawmna (computer internet) a\angtea thil \ha lo mipat hmeichhiat kawnga thiangzauna te, hun hlu khawhral te, sum leh pai thianghlim lo lk luh leh mahni taksa hial hralh duh khawpa khawsak te a lo hluar ve mk zl. Hngte pawh hi Synod Social Front chuan a \hat lohna sawiin, nun kawng dik zawh turin mite zirtrna a pe reng a ni. Tlngkawmna: Kristian inzirtrna hmanrua leh an thu kente kan sawi vek sng lo va, an \angkaina leh an duhthawhawmna lam pawh kan sawi chipchiar hman lo. Mahse hng kan han sawi a\angte hian Kristian inzirtrna kohhranin a kalpui dn leh a hmanraw \henkhatte hnathawh a lo lang a. |angkai zwk leh chhenfkawm zwka kan kalpui zl dn tur kan ngaihtuah reng a pawimawh. Khawvela kan awm chhng hi chuan hmnlai kan ti emaw, tn a ni emaw, nakn a ni emaw, Pathian thu kalh zwnga nun leh thil tih hi a awm reng dwn avngin Kristian thurin, Bible a\anga kan dawn leh hmuh hmanga mihring nun pum pui \hang lian tura kan inzirtr zl hi chu a \l reng dwn a ni. Chng atna Kohhran hmanruate hi kan hman \angkai thiam a tl hle.
............ www.mizoramsynod.org

32

AIZAWL THEOLOGICAL COLLEGE B.D. FINAL EXAM RESULT: 2013 Sl. No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. Names Grades C. Mngthangvunga B+ Rohlutpuia B C. Rosngzuala B+ H. Lalbiakthanga B J. Zosngliana B Malakia Lalnunfela B+ R. Zothansnga B Nicky Lalremmawia BPeter Lalhmunmawia B C. Lalngaihawma B+ David Lalrindika BLalngaihawma B Vanlalzawma B V. L. Malswmkima B Isaac Lallawmkima B C. Thangromawia B Lienlalmuon B Ralsunthang Hmar B Lalpianthara B J. Lalremruata B+ C. Johney Zoremsnga B+ T.C. Lalhunropuia B B. Laldawngliana B B 15; Remarks Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD Qualified for BD B- = 2

Grades: B+ 6;

B. D. Pass tharte Didakhe Editorial Board-in kan lwmpui tak zet e.

www.mizoramsynod.org

ATC Exam Result 2013

33

AIZAWL THEOLOGICAL COLLEGE M.TH. FINAL EXAM RESULTS: 2013

Sl. No. Names 1. K. Laltlanhlua 2. F. H. Liansangzuala 3. V. Lalringngheti 4. Michael Zorinpuia 5. B. Laltlanhlua 6. Pani Raikho 7. H. Zoliansanga 8. Danny Chozah 9. Chikhungo Puro 10. Lalrinawma 11. Thangsei Chomkholun Baite 12. K. Lalchhuanawma 13. V. Khairodinga 14. Lalhlimpuia 15. C. Lalnunhlimi 16. L. Athuo

Subject Grades Old Testament B Old Testament B+ Old Testament B New Testament B+ New Testament B+ New Testament Thesis ziak \hat ngai Christian Theology B+ Christian Theology B Christian Theology B+ History of Christianity B+ History of Christianity B+ Religions B+ Religions B Religions B+ Missiology B+ Missiology B+

Grades: B+ 11;

B. 3

Thesis ziak that ngai 1

M. Th. pass tharte Didakhe Editorial Board-in kan lwmpui tak zet e.

www.mizoramsynod.org

34

` AIZAWL THEOLOGICAL COLLEGE DURTLANG: MIZORAM HRIATTRNA (Advertisement)


Aizawl Theological College hi India Hmarchhak chauh ni lo, Senate of Serampore College (University) hnuaiah zirtrtu (Teaching Faculty) nei \ha ber a ni mk. Kohhran rawngbwltu tur chher kawngah pawh entawn mk a ni. Kohhran t, Kohhran nna inthlunzawm tlat a nih avngin mumal taka inrlbwlna nei a ni. A awmna hmun a thengthw a, thing leh mau a tam avngin a boruak a \ha. Synod Theological Education Board chuan Kum 2014-2015 chhnga Aizawl Theological College-ah hng a hnuaia coursezirtur hi a la leh dwn a. Ngaihven duh tn Office hun chhngin zawhfiah theih a ni. 1. Bachelor of Divinity: B.A. emaw, a tlukpui leh a chung lam emaw pass tawh tn Written Test : Feb. 12, 2014; Interview - Feb. 14, 2014 2. Master Theology : Old Testament; New Testament; History of Christianity; Religions; Missiology 3 . Doctor of Theology : New Testament; Christian Theology; Missiology (CET Passed tawhte tn) 4. Written Test : M.Th. - January 22, 2014 Dept. Interview- January 23, 2014; Interview with TEB - January 24, 2014 Hng bkah hian a hnuaia External Course-te hi a zir theih bawk. 1. Diploma in Christian Studies (Dip. C.S) 2. Bachelor of Christian Studies (B. C.S) October-December thla chhngin dlna chu office-ah theh luh tur a ni. Principal Aizawl Theological College
www.mizoramsynod.org

35
DECLARATION SCHEDULED FORM OF DECLARATION FORM 1 (See Rule No. 3) Title of the News paper : Didakhe Language in which it is published : Mizo Periodicity of its Publication : Bi-Monthly Retail selling price of the Newspaper a) Annual subcription : Rs. 30 b) Per copy : Rs. 5 5. Pulishers Name : Rev. Dr. Vanlalchhuanawma Nationality : Indian Address : Aizawl Theological College, Durtlang, Mizoram 6. Place of Publication : Mission Veng, Aizawl 7. Name of the Printing Press : Synod Press Where printing is to be conducted : Mission Veng Aizawl, Mizoram 8. Name of the owner of the Printing Press : Upa R. Lalmalsawma 9. Editors Name : Rev. Dr. Vanlalnghaka Ralte Nationality : Indian Address : Aizawl Theological College, Durtlang, Mizoram 10. Owners Name : Didakhe Association Nationality : Indian Address : Aizawl Theological College: Durtlang 1. 2. 3. 4.

I, Rev. Dr. Vanlalchhuanawma, hereby declare that the particulars given above are true to the best of my knowledge and belief. Sd/-

www.mizoramsynod.org

36

www.mizoramsynod.org

You might also like