LI M U................................................................................................................................ 1 I. 1. L THUYT V CU TRC VN .................................................................................... 2 Cc l thuyt cu trc vn ................................................................................................. 2 1.1 1.2 1.3 . Quan im tip cn truyn thng..............................................................................

2 L thuyt tc ng ca n by. ................................................................................. 4 L thuyt M&M........................................................................................................... 7 L thuyt M&M trong mi trng khng c thu. .................................................. 7 L thuyt M&M trong mi trng c thu thu nhp doanh nghip.......................... 2

1.3.1 1.3.2

1.3.3 L thuyt M&M trong mi trng c thu thu nhp doanh nghip, chi ph kit qu ti chnh v cc chi ph khc. ............................................................................................... 3 2. CU TRC VN CA MNCS V CC V D IN HNH ....................................... 4 2.1 2.2 Khi nim..................................................................................................................... 5 Cu trc vn ca mt s MNCs .................................................................................. 5

II. NH HNG CA RI RO CHNH TR V RI RO QUC GIA N CU TRC VN CA MNCS ......................................................................................................................... 9 1. Ri ro chnh tr .................................................................................................................. 9 1.1 1.2 1.3 1.4 2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Khi nim..................................................................................................................... 9 Phn loi .................................................................................................................... 10 Tc ng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca cc cng ty a quc gia ........... 12 Qun tr ri ro chnh tr ............................................................................................ 19 Khi nim. .................................................................................................................. 21 Phn loi .................................................................................................................... 22 Nhng nguyn nhn chnh gy ra ri ro quc gia.................................................... 22 Cc v d c th v ri ro quc gia............................................................................ 23 nh hng ca ri ro quc gia n cu trc vn ca MNCs .................................. 26

Ri ro quc gia................................................................................................................. 21

KT LUN ................................................................................................................................. 28

LI M U Trong tin trnh hi nhp kinh t quc t ngy cng su rng hin nay, cc cng ty u y mnh xc tin m rng th trng ra cc quc gia trn th gii. Vic cc tp on a quc gia (MNCs) ny hnh thnh v pht trin yu cu s hu mt c cu ti tr hp l gia vn ch s hu v vn vay nhm mc tiu ti a ha gi tr doanh nghip cng tr nn cn thit. Song, li c nhng nhn t ri ro c trng tc ng mc ng k n cu trc vn ca cc tp on. l vn ng c lu tm khi thit lp mt cu trc vn ti u cc quc gia. Mi quc gia u c mt th ch chnh tr, th trng c trng ring; iu dn n ri ro m cc MNCs gp phi l rt nhiu.Tm hiu s nh hng ca nhng nhn t ri ro c bit l ri ro chnh tr vi ri ro t gi; t a ra nh hng tt nht v cc ngun ti tr cho cng ty l iu khng th thiu. Vi nhng l do trn, chng ti nghin cu v ti: Cc nhn t nh hng n cu trc vn ca MNCs Ri ro chnh tr v ri ro t gi.

I. L THUYT V CU TRC VN 1. Cc l thuyt cu trc vn 1.1 . Quan im tip cn truyn thng L thuyt ny cho rng c mt c cu vn ti u, vi c cu ny c th gia tng gi tr doanh nghip bng cch s dng t s n by ti chnh ph hp. Theo cch tip cn ny, cng ty trc tin c th h thp chi ph s dng vn thng qua vic gia tng s dng n bi v chi ph s dng n thp hn do c khan tit kim thu. Tuy nhin khi t s n gia tng th ri ro cng gia tng, do nh u t s gia tng li nhun i hi, n mt lc no th li ch ca vic tit kim thu khng b p cho vic gia tng ca chi ph s dng vn bnh qun khin cho li ch ca vic s dng n khng cn na. Tan b tnh hnh c din gii nh sau: - Cu trc vn khng c nhan tan l 100% vn ch s hu th chi ph s dng vn bnh qun cng chnh l chi ph s dng vn ch s hu (WACC = ROE). - Khi cu trc vn c ti tr bng n th WACC bt u gim dn theo s gia tng ca t trng n trong cu trc vn nh vo chi ph s dng n lun lun r hn chi ph s dng vn ch s hu. - Nhng khi WACC gim n mc thp nht (bng WACC min) th ti y mc n trong cu trc vn t n mc ti u hay t trong n chim trong cu trc vn t t trng n ti u H*n v cu trc vn lc ny tr thnh cu trc vn ti u. - Khi tip tc gia tng n trong cu trc vn vt qu H*n th WACC bt u tng dn. Bi v lc ny s gia tng n ko theo ri ro v kh nng thanh tan n cho ch n, ng thi cng lm tng ri ro i vi ch s hu, t lm cho chi ph s dng vn ca tng ngun ti tr tng nhm b p ri ro. Chnh iu ny lm cho cc doanh nghip khng bao gi chn cu trc vn ti tr 100% n. Tm li l thuyt ny a ra thng ip rng: - Chi ph s dng vn ph thuc vo c cu vn ca cng ty. - C mt c cu vn ti u. - Vi c cu vn ti u, chi ph s dng vn l thp nht v gi tr doanh nghip cao nht. C cu vn ti u l c cu vn cn i c gia ri ro v li nhun do ti a c gi tr doanh nghip.

Hach nh chnh sch c cu vn lin quan n vic nh i gia li nhun v ri ro, cn ch : - S dng nhiu n lm gia tng ri ro cng ty, nhng - T l n cao ni chung a n li nhun k vng cao. Ch : - Mt cu trc vn ch c th ti u trong mt giai an no , mt thi im no tng ng vi t trng v n v c phn thch hp. Do mi giai an khc nhau th cu trc vn ti u khc nhau. - Khng c m hnh c cu vn ti chnh ti u cho mi doanh nghip. C nhng nhn t nh hng n s la chn c cu vn ca doanh nghip do khi xy dng c cu vn ti u cn lu cc nhn t nh hng sau: + Ri ro kinh doanh ca doanh nghip: Ri ro pht sinh i vi ti sn ca doanh nghip ngay c khi doanh nghip khng s dng n. Doanh nghip no c ri ro doanh nghip cng ln th cng h thp t l n ti u. + Thu thu nhp doanh nghip: Do li vay l yu t chi ph trc thu nn s dng n gip doanh nghip tit kim thu. Tuy nhin iu ny s khng cn ngha na i vi nhng doanh nghip no c u i hay v l do g m thu sut thu thu nhp mc thp. + Ri ro ti chnh: S dng n nhiu lm gim i s ch ng v ti chnh ng thi lm xu i tnh hnh bng cn i k tan khin cho nhng nh cung cp vn ngn ngi cho vay hay u t vn vo doanh nghip. Mt khc s dng n nhiu lm gim tnh thanh khan, lm tng ri ro ti chnh. + im ha vn EBIT: Mt trong nhng nhn t nh hng n cu trc vn chnh l li nhun hat ng kinh doanh (EBIT) t c ca doanh nghip c b p c li vay hay cha? Nu EBIT nh hn li vay th r rng doanh nghip b ri ro ti chnh, khi doanh nghip khng nn s dng n vay hn ch bt ri ro. Nu EBIT ln hn li vay, khi ta xem doanh nghip s dng n c hiu qu cha? Mun bit iu ny phi so snh mi quan h gia EBIT v EBIT ha vn. + Giai an pht trin trong chu k sng ca doanh nghip: Bt k doanh nghip no tn ti v hat dng u tri qua 4 giai an: Khi s, tng trng, bo ha v suy thai. Trong mi giai an th nhu cu vn rt khc nhau, do cu trc vn cng c s

khc bit rt ln. Giai an pht trin ca doanh nghip trong chu k sng nh hung rt ln n vic xc lp cho doanh nghip mt cu trc vn hp l nhm t c hiu qu cao nht vi chi ph s dng vn thp nht v ri ro thp nht, t lm cho t l n ngn hn, n di hn, vn c phn cng thay i theo mi giai an. V vy iu quan trng l doanh nghip phi xc nh c mnh ang nm trong giai an no c chin lc huy ng xy dng cu trc vn hp l. + Phong cch v thi ca ban qun l doanh nghip: Mt s ban gim c thn trng hn nhng ngi khc, do t s dng n hn trong tng ngun vn ca doanh nghip. + Cc nhn t khc : Chnh sch phn phi li nhun ca doanh nghip, c im ca nn kinh t, kh nng ti tr linh hat ca th trng vn, nhng din bin ca th trng vn, quyn kim sat, c tnh ca tng ngnh kinh doanh 1.2 L thuyt tc ng ca n by. L thuyt ny da trn cc gi nh. - Th trng ti chnh han ho. - Khng c thu thu nhp doanh nghip. L thuyt ny cho rng chi ph s dng vn trung bnh v gi tr ca cng ty vn khng i khi t s n by ti chnh thay i.Khi t l n trn vn ch s hu thay i th ch c t sut sinh li trn vn ch s hu thay i m thi. Ta c: NI = ROE * E ROE * E = ROC * (E + D) i * D ROE * E = ROC * E + ROC * D i * D ROE * E = ROC * E + (ROC i) * D ROE = ROC + (ROC - i) * D / E Trong : NI: E: D: Thu nhp rng Vn ch s hu N

ROE: T l li nhun trn vn ch s hu ROC: T sut sinh li bnh qun ton b ti sn (vn u t).

i:

Li sut hay chi ph s dng n

D/E: T l n trn vn c phn. Ta s tin hnh so snh mi tng quan gia ROC v chi ph s dng n (i) (ROC > i): Nu t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t ln ln chi ph s dng n, th t sut sinh li trn vn c phn s gia tng tng ng vi t l n trn vn ch s hu. T l gia tng c xc nh bng chnh lch gia t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t ln ln chi ph s dng n. (ROC = i) Nu t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t bng chi ph s dng n, th t sut sinh li trn vn c phn vn khng i khi c c s gia tng trong t l n trn vn c phn.

(ROC < i) Nu t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t thp ln chi ph s dng n, th t sut sinh li trn vn c phn s gim vi mt t l n trn vn ch s hu cao hn. (Mc gim s ph thuc vo chnh lch gia t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t ln ln chi ph s dng n).

Ta s xt qua hai v d sau y hiu ra hn v l thuyt v s tc ng ca n by Trng hp 1: C nh t l n trn vn ch s hu (D=E) Gi nh rng chng ta s c 3 mc t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t khc nhau l: mc thp (ROC = 2%) km trin vng v li ch, mc trung bnh (ROC = 6%) v mc cao (ROC = 14%) vi trin vng v li ch trong tng lai cao hn nhiu. Vi t l

n trn vn ch s hu bng 1 (D = E) v li sut ca khon n i = 6 %, phng trnh n by cho li nhun trn vn ch s hu nh sau : 3 trng hp ROC < i ROC = i ROC > i ROE ROEkm trin vng ROEtrung bnh ROEtrin vng ROC 2% 6% 14% + + + + (ROC (2% (6% i) 6%) 6%) 6%) * * * * D/E 1 1 1 = ROE = -2% = 6% = 22%

(14% -

T phng trnh trn ta c th thy r l t sut sinh li trn vn ch s hu gia tng tng ng vi s gia tng trong t sut sinh li bnh qun trn tng vn u t (vi chi ph li vai c nh l 6%). Trng hp 2: Ta xt trn nhng mc s dng n khc nhau

Chng ta cng bit c rng t sut sinh li trn vn ch s hu ph thuc vo mc s dng n ca doanh nghip; v ta cng c bng sau: 3 trng hp ROC < i ROC = i ROC > i D/E Khng trin vng Trung bnh Trin vng 0/100 2% 6% 14% 25/75 0.67% 6% 16.67% 50/50 -2% 6% 22% 75/25 -10% 6% 38%

T bng trn ta thy c s c nhng s kt lun khc nhau khi ng trn nhng quan im khc nhau. i vi c ng, th khi mc s dng n gia tng th ri ro cng s gia tng, nhng cng s c nhng li ch km theo trong nhng tnh hung c li cho h. Cn i vi tri ch th mc d t l chi tr vn cn tng i an ton mc n thp, tuy nhin mt con s m trong t sut sinh li trn vn ch s hu vn c th xy ra nu nh t l n cng gia tng, v hn na khi mc s dng n gia tng s dn n ri ro trong khong thanh ton li vay v n gc. Nh vy ta thy rng khi cng ty gia tng s dng n hay tng t s n by ti chnh th t sut li nhun dnh cho ch s hu tng ln trong khi t sut li nhun ni chung v t sut li nhun ginh cho ch n khng thay i. V t sut li nhun ni chung

khng i nn gi tr ca cng ty c th xem nh khng b nh hng bi s thay i c cu vn. Nhc im ca l thuyt ny ngai nhng gi nh thiu thc t (th trng han ho, khng c thu ) ngai ra cn c mt nhc im quan trng khc l gi nh li sut tin vay khng i khi c cu vn thay i. Trong thc t, khi n tng c ch n ln ch s hu u cm thy mc ri ro gia tng nn h s yu cu gi phi tr cho khan tin vay tng dn theo mc ri ro gia tng. 1.3 L thuyt M&M. 1.3.1 L thuyt M&M trong mi trng khng c thu. L thuyt ny do hai nh nghin cu Franco Modigliani v Merton Miller a ra vo thng 6 nm 1958 thng c gi l l thuyt M&M. Nhng gi nh ca l thuyt M&M : - Cng ty hat ng trong mi trng khng c thu. - Khng c chi ph ph sn, chi ph gim st ngi tha hnh v chi ph giao dch. - Th trng han ho (c ngi mua v ngi bn trong th trng, v vy khng c nh u t ring l no c mt nh hng ln i vi gi c chng khang; c sn thng tin lin quan cho tt c cc nh u t v khng phi mt tin; tt c cc nh u t c th vay hay cho vay cng li sut ..). - Tt c cc nh u t u hp l v c k vng ng nht v li nhun ca mt doanh nghip. Ngai ra cng gi d l cc doanh nghip hat ng di cc iu kin tng t s c cng mc ri ro kinh doanh. Mnh ca M&M Gi tr ca cng ty khng c s dng n by ti chnh v gi tr ca cng ty c s dng n by ti chnh l nh nhau. Mnh ca M&M l lun tong t l thuyt li nhun kinh doanh rng. Khi mt doanh nghip tng mc n tng i, chi ph s dng vn ch s hu (ROE) tng, phn nh i hi mc li nhun cao hn ca ch s hu do ri ro gia tng t vic tng thm n. Chi ph s dng vn ch s hu gia tng ny b tr bng ng phn li nhun ca chi ph s dng n (i) thp hn, v vy chi ph s dng vn bnh qun khng thay i khi thay i trong cu trc vn. Do gi th trng ca doanh nghip c tnh bng trit khu li trc thu v li vay (EBIT) d kin trong tng lai bng chi ph s dng vn bnh qun, gi tr th trng

ca doanh nghip ph thuc vo chi ph s dng vn. Khi kt cu ti chnh thay i chi ph s dng vn khng i (khng c thu TNDN) nn gi tr doanh nghip cng khng i

Kt lun trn y ca M&M c h tr bi hat ng mua bn song hnh (kinh doanh chnh lch gi). Kinh doanh chnh lch gi l hat ng kinh doanh bng cch tm kim hai ti sn han tan ging nhau v mi mt nhng c gi tr chnh lch nhau v quyt nh mua ti sn no r bn li vi ga cao hn. Trong mt th trung vn han ho khng c chi ph giao dch, M&M lp lun rng cc nh u t s khng doanh nghip hng li bng cch gia tng n. Cc c ng c th thay i cu trc ti chnh (vn t c - n) ca ring h m khng tn ph nhn c cng mt mc li nhun vi s vn thp hn. Theo M&M, nu hai cng ty ging ht nhau ngai tr c cu vn khc nhau, do gi tr cng s khc nhau th hat ng kinh doanh chnh lch gi s xy ra v kt qu l gi tr ca hai cng ty s c a v trng thi cn bng. Da trn c s tc ng ca qu trnh kinh doanh chnh lch gi nh trn, M&M kt lun rng cng ty khng th thay i gi tr hay chi ph s dng vn bng cch s dng n by ti chnh. 1.3.2 L thuyt M&M trong mi trng c thu thu nhp doanh nghip. Trong mi trng c thu thu nhp doanh nghip M&M cho rng gi tr ca doanh nghip gia tng t l thun vi s gia tng n. phn trn chng ta nghin cu c cu vn vi gi nh doanh nghip hat ng trong mi trng khng c thu. Thc t phn ln cc doanh nghip u phi np thu thu nhp doanh nghip, do khi s dng n by ti chnh s c nh hung n gi tr doanh nghip. Nu doanh nghip khng s dng n vay th thu nhp dnh cho ch s hu l : CF = EBIT (1-t) Doanh nghip khng s dng n vay nn: WACC = ROE V gi tr doanh nghip:

Po l gi tr doanh nghip khng s dng n. Nu doanh nghip s dng n vay : Thu nhp dnh cho ch s hu l: CF = (EBIT I)(1-t) V tng thu nhp dnh cho ch s hu v ch n s l : CF = (EBIT I) (1-t) + I = EBIT (1-t) + I*t Hay CF = EBIT(1-t) + D*t* i Chnh lch dng tin gia 2 doanh nghip khng s dng n v c s dng n l : D*t* i = I* t y l s tit kim thu t n vay Gi tr doanh nghip P0D = Po + PVtax PVtax = D*t P0D : gi tr doanh nghip c s dng n vay. PVtax : hin gi ca tm chn thu do s dng vn vay. T cng thc trn ta thy rng gi tr doanh nghip t l thun vi n. Chng ta bit u im ca vic s dng n l c th tit kim c thu do li sut l yu t chi ph trc thu trong khi s dng vn ch s hu khng c u im ny do c tc l yu t chi ph sau thu. Nu kt hp thu thu nhp cng ty vi thu thu nhp c nhn th hin gi li ch tm chn thu nh va phn tch trn y c gim i mt cht. Tuy nhin n vn khng han tan xa b li ch ca l chn thu. Kt qu l c chin lc s dng n by ti chnh ti u i hi cng ty vn phi duy tr t l n ln. 1.3.3 L thuyt M&M trong mi trng c thu thu nhp doanh nghip, chi ph kit qu ti chnh v cc chi ph khc. phn trn chng ta kt lun l gi tr ca doanh nghip tng tuyn tnh khi s lng n trong cu trc vn tng. Ni cch khc gi tr th trng ca doanh nghip c ti a ha v cu trc vn ti u t c khi cu trc vn tan n. Trn thc t khng c doanh nghip no ch ti tr tan bng n, bi v c nhng yu t nh hung n vic xc nh cu trc vn ti u:

- i vi ch n: Khng ch n no ng cho vay khi ch doanh nghip khng c vn ch s hu v ri ro rt cao. - i vi ch doanh nghip: Trong qu trnh u t c th cn pht sinh mt s yu t nh hng nh chi ph ph sn, chi ph giao dch Chi ph ph sn : Nu doanh nghip c nguy c ph sn hay c kh khn v ti chnh c th doanh nghip b mt uy tn, mt th trng, tn chi ph ti cu trc vn v nu doanh nhip b ph sn th phi tn chi ph x l . Cc khan chi ph ny tm thi gi chung l chi ph ph sn. Chi ph lin quan n ph sn l ng k do doanh nghin s dng n by ti chnh s km hp dn nh u t hn so vi doanh nghip khng s dng n by ti chnh. Khi b ph sn doanh nghip phi thanh l ti sn tr n. Sau khi tr cc chi ph lin quan n ph sn, s tin thu c do thanh l ti sn ca doanh nghip s u tin tr cho cc ch n, s tin cn li mi chi tr cho c ng khin cho nh u t vo doanh nghip c s dng n by ti chnh tr nn ri ro hn, do ch s hu i hi li sut k vng cao hn l u t vo doanh nghip khng c s dng n by ti chnh. Chi ph giao dch: Khi xem xt kinh doanh chnh lch gi bao gi cc nh nghin cu cng b qua chi ph giao dch nhng trn thc t lun c chi ph giao dch. iu ny cng nh hng n nhng kt lun rt ra t l thuyt ca M&M. Chi ph gim st ngi tha hnh: L nhng chi ph lin quan n hot ng gim st nhm m bo cho ngi tha hnh x l v li ch ca tri ch v c ng. Cc khan chi ph ny gm tin lng, tin thng, chi ph kim tan . Do trn thc t c nhng khan chi ph ny nn tri ch v c ng i hi mt phn tng thm li nhun b p. V vy cng thc nh gi chng khang ca M&M c th iu chnh nh sau: POD = Po +PVtax PVps PVcpk PVps : Hin gi ca chi ph ph sn. PVcpk : Hin gi ca cc chi ph khc c lin quan n gi tr doanh nghip. Nh vy trong mi trng khng han ho, c thu, chi ph ph sn v cc chi ph giao dch khc th gi tr ca doanh nghip bng gi tr ca doanh nghip trong mi trng han ho cng vi hin gi ca tm chn thu tr ia chi ph ph sn v cc chi ph khc. 2. CU TRC VN CA MNCS V CC V D IN HNH

2.1 Khi nim L s kt hp ca cu trc vn cng ty m v cc cng ty con Khng ch ph thuc vo c trng ca chnh bn thn cng ty m cn b chi phi bi nhng c im ca nc ch nh 2.2 Cu trc vn ca mt s MNCs Wal-Mart Trung bnh mi tun, c 100 triu khch hng n cc chui ca hng Wal-Mart trn ton th gii, lm cho n tr thnh tp on bn l ln nht th gi. L ngi dn u trong nn cng nghip gim gi, Wal-Mart t mc doanh thu 218 t la trong nm 2002 bi v n tip tc chuyn mn ha bn hng ha gia dng gim gi. Cng ty c 1.3 triu nhn vin ti 3200 h thng trn ton nc M, 1100 h thng Mexico, Puerto Rico, Canada, Argentina, Brazil, China, Korea, Germany v United Kingdom. Mc tiu ca Wal-Mart nm trong logo ca n Gi r mi ngy vo trong mi v mi quyt nh ca mnh. Gn y, cng ty phn thnh bn quyt nh: trung tm Wal-Mart, chui ca hng gim gi, th trng ln cn, v knh phn phi SAMs club. Tm quan trng v s hin din ca Wal-Mart cho php n tr thnh mt i th chim u th trong th trng bn l. iu quan trng l mi quan h c bn trong ngnh cng nghip v mi trng cng ty cn phi c phn tch nh gi mt cch hiu qu gi tr th trng trn sn chng khon Ch s n by ti chnh Ch s ny th hin mc s dng n by ti chnh m mt cng ty s dng. Mt cch c th, t s ny tp trung vo cu trc vn ca mt cng ty, v n tc ng n nhng thay i trong thu nhp vi s tn ti trong vic s dng n v cu trc vn.Nu cng ty s dng n by ti chnh cng cao th t l ngun ngn sch vn c ti tr bi n so vi vn c phn cng cao. y gi l t l n trn vn c phn Cu trc vn ngnh (n/vn c phn) = 0.63 ngun ti liu ly t http:// yahoo.multexinvestor.com Cc d liu cc nm ly t http://www.walmartstores.com

N m N Vn c phn

1999 6908 21112

2000 13672 25834 0.5292

2001 12501 31343 0.3988

2002 15617 35102 0.4449

2003 16607 39,337 0.4222

T l n by 0.3272

Vi bt k mt khon n no do cng ty pht hnh hoc i vay, u tr thnh ngha v i vi cng ty. Hn na, nhng ri ro ny s c chuyn i trc tip cho cc nhng c ng.V vy, cng vay nhiu n th ri ro cng nhiu.Tuy nhin, iu cn thit l hiu v loi cng ty c nghin cu, nn cng nghip v v th m cng ty c nh gi.C cu n cao ca Wal-Mart khng nht thit l iu xu. Trn thc t, iu ny c th l li nhun tt nht i vi ngun ngn sch vn ca h. Mc d, i vi nhng cng ty khc c tnh chu k nh ngnh hng khng c mc cu trc n cao th hu nh c mc nguy him cao nh chng ta thy gn y. Vi mc trung bnh ngnh l 0.63.Wal-Mart ang hot ng tt hn mc trung bnh. iu ny cho thy Walmart s dng t n hn trong mi quan h so vi vn c phn. iu ny gip cho h tr nn linh hot do khng phi nh chu ngha v n cao v hn na, n lm cho h c c c hi vay nhiu tin hn nu cn thit Coca Cola Cng ty Coca Cola l cng ty nc gii kht ln nht th gii nhc xem l thng hiu c gi tr nht ln nht th gii. Vo nm 1886, trong cng New York, John Pemberton, ti mt bui chiu, khuy ln mt mi thm, cht lng mu caramel kt hp vi nc c ga, v ci ny c gi coca cola, c t tn bi nhn vin k ton Pemberton, Frank Robinson v vn c duy tr cho n ngy hm nay. Tht khng may, Pemberton qua i vo nm 1888. Gia cc nm 1888-1891, doanh nhn Asa Griggs Candler a phin bn thc s cho thng hiu ny. Ngy nay, khch hng trn th gii tiu th nc gii kht ca cng ty ny mc gn 1,6 triu phn mi ngy. Mc ch ca Coca cola l lm mi th gii, truyn cm hng cho th gii v to ra gi tr cng nh to s khc bit trn th gii.

Ch s n by ti chnh Nm ti chnh coca cola l gia 1 Thng Mt - 31 Thng 12, v bo co ti chnh ca hph hp vi cc tiu chun bo co ti chnh quc t do hi ng qun tr tiu chun k ton quc t. Thng tin ca bo co nm trong bo co thng nin n t Trung tm nghin cu Bo co ca Canada thc hin. N m Vn c phn N N/VCP Chi ph s dng n Chi ph s vn c phn WACC 2006 2630.3 1599.2 0.6080 3.72% 12.6% 9.26% 2007 2956.8 1701.7 0.5755 4.84% 12.55% 9.74% 2008 2840.7 2090.0 0.7357 4.68% 12.86% 9.39%

Cng ty gim t l vay/VCSH trong 2006-2007 nhng mt ln na tng n trong nm 2008, n by ti chnh trong nm 2007 l 0.5755 v 0.7357 trong nm 2008, chi ph s dng n tng t 3.72% trong nm 2006 - 4.84 % trong nm 2007 v mt ln na gim 4.68% trong nm 2008, xu hng ca chi ph s dng n c th gii thch nhng thay i trong t l n by ti chnh: v chi ph s dng n c tng ln trong nm 2007 c ngha l vic s dng n lm tn km hn trong nm 2007, v vy cc cng ty la chn chnh sch ti chnh cho hot ng kinh doanh ca mnh bng cch vay n t hn v s dng vn c phn nhiu hn gim thiu chi ph bnh s dng vn bnh qun . n nm 2008, Cng ty Cola vay n nhiu hn v vn c phn t hn, l do hp l c a ra l do chi ph s dng n r hn so vi cc nm trc.

T cc d liu thu thp t bo co hng nm ca Coca Cola, chng ti thy vn c phn v n t nm 2006 n nm 200 tng, vn ch s hu tng t 2630.3 triu 2840.7 triu, n tng t 1599.2 triun 2090,0 triu USD. Chi ph s dng vn bnh qun WACC, t mc cao nht trong nm 2007 l 9,74% nhng gim xung vo nm 2008 l 9,39% v c chi ph s dng vn ti u nht vo nm 2006 l 9,26%

T nm 2006 n nm 2007, N/VCP gim trong khi WACC c tng ln. T nm 2007 n nm 2008, N/VCP tng, v WACC c gim. iu ny l hp l theo quan im truyn thng ca c cu vn nh chi ph n r hn vn c phn.

II. NH HNG CA RI RO CHNH TR V RI RO QUC GIA N CU TRC VN CA MNCS 1. Ri ro chnh tr 1.1 Khi nim Bi nghin cu Cu trc vn vi vic u t nc ngoi ri ro ca tc gi Mihir A. Desai, C. Fritz Foley, James R. Hines Jr nghin cu v mc nh hng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca cc cng ty a quc gia M cho rng: Ri ro chnh tr gp phn vo s bt n trong thu nhp ca cc khon u t nc ngoi ch cc chnh ph ngoi quc s c nhng hnh ng c on lm nh hng trc tip hoc gin tip ln thu nhp ca cc nh u t M. Nhng hnh ng nh vy bao gm s chim ot ti sn ngoi quyn hn, chim ot dn dn thng qua thu hoc nhng thay i trong lut l, hn ch vic thu hi li nhun v nc. Nhng ri ro n t nhng nh hng ca mi trng kinh t v m khng n nh c biu hin qua chnh sch tin t chung hoc chnh sch ti chnh. Tng t, cc ri ro chnh tr ny bao gm mt tp hp cc ri ro lin quan n c tnh ca th ch. Trong qu trnh pht trin ca nn kinh t th gii, nhng bin ng mnh m gn y chng minh rng ri ro chnh tr c th tc ng n hot ng, mc tiu cng nh li nhun ca cng ty. Cc cuc khng hong nng n nh s nh cng Chu u, cc cuc tranh lun v mc n trn ti M, cuc biu tnh vo ma xun Rp sau lan rng khp Bc Phi v ng xy ra rt nhanh v khng h c mt du hiu no bo trc. Nguy c ng ca ca chnh ph Iran th nh hng trc tip n gi du. Ngoi ra, mt vi loi ri ro chnh tr khc nh: quc hu ha doanh nghip, khai thc dng tin ca cc cng ty a quc gia cng nh dng ln cc hng ro thng mi hin ang cm ln v l vn ng quan tm ca nhiu quc gia. Trong khi cc loi ri ro khc nh ri ro ti chnh, ri ro th trng, c cc nh qun tr dnh s quan tm v o lng t m, th dng nh ri ro chnh tr khng c c mt s quan tm c bit no, phn ln cc cng ty khng o lng cng nh qun tr loi ri ro ny, h thng chp nhn n mt cch th ng hoc t b cc c hi kinh doanh m ri ro chnh tr l qu ln. Tuy nhin, nu ri ro chnh tr c o lng v qun tr mt cch hiu qu, s dn n nhiu kt qu tch cc nh gim thiu tc ng ca cc cuc xung t, nh cng, cc tranh chp v tc ng ca chnh sch n hot ng ca doanh nghip,

t dng doanh thu s tr nn n nh hn, vi mt dng doanh thu t bin ng hn, s lm gia tng nim tin vo s tng trng bn vng vo cng ty, iu ny lm tng v th cng nh tng kh nng s dng ngun ti tr t bn ngoi ca cng ty, cng nh nng cao hn na hiu sut kinh doanh ti cc th trng. Mt cch ngn gn, theo quan im ca Jodice 1985: Ri ro chnh tr l khi mt s kin chnh tr gy ra nhng tc ng bt li n hot ng ca cng ty. Cc ri ro chnh tr bao gm quc hu ha ti sn, kim sot thng mi, th ch hot ng khng hiu qu, chin tranh, tnh trng bt n x hi, bo ng chnh tr, tranh chp quc t, chuyn giao chnh quyn, thay i cc quy nh,..

1.2 Phn loi C hai loi ri ro chnh tr: ri ro v m v ri ro vi m. Ri ro v m: lin quan n hnh ng bt li s nh hng n tt c cc cng ty nc ngoi, chng hn nh quc hu ha hoc bo ng. Ri ro vi m: cp n nhng hnh ng bt li ch nh hng n mt nhm ngnh cng nghip, kinh doanh, chng hn nh tham nhng v cc hnh ng gy tn hi n cc cng ty nc ngoi. Cc loi ri ro chnh tr Tn gi Kim sot vn V d Gii hn phn li nhun chuyn v nc S chm tr trong cc th tc hnh chnh khi ph chun vic chuyn vn v nc. Tc quyn s hu/ quc hu ha Tch thu nh my do khng ng thu B buc phi bn ti sn cho chnh ph vi gi thp hn gi th trng Tng s lng c phn c s hu bi nh nc. Hy b cc giy php Tch thu giy php kinh doanh do khng c hot ng ng h cho a phng

10

Cc cuc biu tnh, nh cng, bo ng Thay i lut iu chnh Chnh sch thu

Cc hnh ng biu tnh phn i chnh ph (Ai Cp) Chnh ph M ngng hot ng Thay i cc tiu chun v lao ng cng nh mi trng hot ng. Cc quy nh v thu cho trng hp li nhun siu cao. Thu gp i gia chnh ph trung ng v a phng

Nn chin tranh v khng b

ng ca bin gii v cc con ng huyt mch do chin tranh. Dng chnh sch ngn chn khng b, lo s thay i chnh tr hn ch u t nc ngoi.

Khng phn bit loi ri ro no m mt cng ty a quc gia phi i mt, cc cng ty ny thng phi nhn hu qu l vic rt nhiu tin nu h khng c chun b cho nhng tnh hung bt li. Mt s v d in hnh v ri ro chnh tr Sau khi chnh ph ca Fidel Castro nm quyn kim sot Cuba vo nm 1959, hng trm triu la ti sn ca nhng ngi gc M v cc cng ty b chim ot. Tht khng may, hu ht, nu khng ni l tt c, cc cng ty M ny u khng c hi vng s ly li c s tin ny. Tp on du kh Repsol (Ty Ban Nha) ngy 3/12/2012 cho bit a chnh ph Argentina ra kin ti trung tm gii quyt tranh chp u t quc t (ICSID) do vi phm hip nh bo h u t k vi Ty Ban Nha, c s phn bit i x nhm vo Repsol, sau khi quc hu ha 51% c phn ca tp on ti mt lin doanh quc gia Nam Phi ny. V kin c Repsol a ra 6 thng sau khi chnh thc thng bo vi chnh ph Argentina bt ng trc quyt nh quc hu ha trn.

11

1.3 Tc ng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca cc cng ty a quc gia Theo Mihir A. Desai, C. Fritz Foley, James R. Hines Jr nghin cu v mc nh hng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca cc cng ty a quc gia M Bi nghin cu Cu trc vn vi vic u t nc ngoi ri ro ca tc gi Mihir A. Desai, C. Fritz Foley, James R. Hines Jr nghin cu v mc nh hng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca cc cng ty a quc gia M, do lm sng t mi quan h rng ln hn gia cu trc vn v nhng d n u t ri ro. Bng vic s dng nhng d liu chi tit v cc cng ty a quc gia M, bi nghin cu bt u bng vic xem xt vn ri ro chnh tr nh hng n dng thu nhp ca cc cng ty a quc gia. Nhng bng chng ch ra rng dng thu nhp ca nhng cng ty con thay i mt cch c h thng i vi nhng ri ro chnh tr. S gia tng trong bin ng thu nhp ny l mt hin tng c kh nng hn so vi s tn tht hng nm i vi cc chi nhnh nc ngoi cc quc gia c ri ro chnh tr. S bin ng ny s khng lm cho cc cng ty a quc gia tn km nu h a dng ha ri ro gia cc nc. Mt nghin cu v mc ri ro tng hp v thu nhp nc ngoi ch ra rng li ch c a dng ha c ngha nhng khng hon ton, v vy ri ro chnh tr nc ngoi tng hp c lin quan n s n nh hn trong thu nhp mt cch ng k. Nhng nghin cu trc y cho rng cc cng ty a quc gia i ph vi ri ro chnh tr bng cc thay i cc c tnh ti chnh v hot ng ca cc cng ty con nc ngoi. Desai, Foley v Hines (2004) cho thy rng nhng cng ty con nc ngoi thnh lp nhng quc gia c ri ro chnh tr th s dng n by ti chnh cao hn nhng cng ty con khc. Henisz (2000) cung cp nhng bng chng cho rng nhng cng ty a quc gia lm vic nhng th trng nc ngoi c ri ro chnh tr thng hay lin doanh vi cc cng ty s ti hn khi u t vo nhng th trng an ton. Hnh ng nh vy nhm qun tr ri ro chnh tr bng vic chuyn giao mt phn ri ro cho nhng nh cung cp vn nc ngoi c th chu ng c nhng ri ro ny vi mt cch thc t tn km nht. Nhng nghin cu trc y u cha tr li c cu hi ri ro chnh tr, nu c, nh hng ln cu trc vn ca cng ty m c t nhng quc gia n nh nhng cc cng ty con ca n th chu nh hng ri ro chnh tr nh th no. Nhng bng chng ch ra rng cc cng ty m ca nhm cng ty a quc gia gnh chu ri ro chnh tr ln th s dng n by ti chnh cng t hn so vi nhng cng ty m ca nhng cng ty khng khng chu nh hng ca ri ro chnh tr. Khi lch chun trong ri ro nc ngoi tng ln 1% th lm cho n by ti chnh gim xung 3.5%.

12

Tc ng ny ln cho thy n by ti chnh ca cc cng ty gim xung, mc d n by ti chnh ca cc cng ty lin kt cc quc gia c ri ro tng ln. Mt iu chng ch ca pht hin ny l n i ngc li vi nhng ng c c tm thy trong thuyt ca Myers (1977) cho rng c ng ca nhng cng ty s dng n by ln th thch ri ro kinh doanh hn, do mt phn chi ph ca ri ro ny do cc ch n nm gi. nh hng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn cn c ch ra mt cch c th trong nhng ngnh cng nghip chu nh hng r rt ca nhng ri ro ny. Mt nghin cu v mt cng ty a quc gia chu nh hng ca ri ro chnh tr cho rng nhng ngnh cng nghip phc v cho th trng s ti, giao thng, vin thng v nhng ngnh phc v cng trnh cng cng th c bit nhy cm vi nhng ri ro chnh tr quc gia. Nhng phn tch tng t c thc hin trn nhng nhm ngnh cng ty ny ch ra rng nhng cng ty trong nhng ngnh cng nghip ny phi i mt vi nhng nh hng ng k t ri ro chnh tr cng nh nhng nh hng ln nht ca ri ro chnh tr n cu trc vn. Nhng kt qu ny lm ni bt chi ph hot ng trong nhng th trng chnh tr ri ro v lm sng t mc ri ro kinh doanh nh hng ln cc quyt nh ti chnh mt cch tng qut. 1.3.1 Tc ng ca ri ro chnh tr ln cu trc vn ca tp on a quc gia (Theo Shumi Akhtar v Barry Olive nghin cu v cu trc vn ca cc tp on a quc gia Nht Bn) Ri ro chnh tr l khi mt s kin chnh tr gy ra nhng tc ng bt li n hot ng ca cng ty. Cc cng ty a quc gia hot ng nhiu nc khc nhau, do phi chu ri ro chnh tr ln hn so vi cc cng ty ni a n thun. Nhn chung, cc doanh nghip phi i mt vi vn ri ro chnh tr ln thng s dng t n by ti chnh hn, bi v chng phi chu xc sut b bin th ti sn ln hn. Do , trong bi nghin cu v cu trc vn ca cc cng ty a quc gia Nht Bn, cc tc gi d on mt mi quan h nghch bin gia ri ro chnh tr v n by ti chnh.

o lng ri ro chnh tr

Theo bi nghin cu ny, ri ro chnh tr c o lng nh sau. Gi C l mu cc cng ty v R l s cc quc gia khc nhau m cng ty hot ng. Ic,r l doanh thu ca cng ty

13

C t hot ng quc gia R. Tng doanh ca cng ty C t hot ng tt c cc quc gia l Ic,i. Pc,r l t trng doanh thu t t hot ng quc gia R trn tng doanh thu ca cng ty C. Ta c cng thc sau:

i vi mi quc gia m cng ty vn hnh, mc ca ri ro chnh tr c ghi nhn t s tay PRS ca quc gia hay t cun phn tch ri ro chnh tr (Hawell, 2005). Chng c biu hin bng (i) mc ri ro chnh tr mt quc gia, mc ri ro chnh tr ny sau c nhn vi t l doanh thu t mt quc gia trn tng doanh thu tp on, ta c mc ri ro chnh tr ca cng ty C. thc o ny cung cp cho doanh nghip mt cng c o lng ri ro chnh tr mt cch hiu qu. Mc 100 cho thy c t ri ro chnh tr nht, v mc 0 cho thy doanh nghip phi i mt vi ri ro chnh tr rt ln. r rng hn, ri ro chnh tr m mt cng ty phi i mt c biu din bng cch ly 100 tr i mc ri ro chnh tr ca mt quc gia qua cng thc sau:

Trong , POLRi,t l ri ro chnh tr m cng ty i phi gnh chu trong nm t. Phng Php Lun

Bi nghin cu ny s dng d liu bng v tin hnh hi quy pooled OLS cc yu t tc ng n n by ti chnh ca mt cng ty theo m hnh sau:

14

Trong m hnh trn, ngoi s c mt ca cc bin i din cho cc yu t tc ng n cu trc vn, tc gi cn s dng bin lng phn MULTi xc nh tm quan trng ca cc yu t tc ng n cu trc vn ca cng ty a quc gia so vi cng ty ni a. MULTi bng 1 nu l cng ty a quc gia, v bng 0 nu l cng ty ni a. Bi nghin cu s dng d liu gm 360 doanh nghip, trong 209 tp on a quc gia v 147 doanh nghip trong nc t nm 1994 n 2003. Vi mu ny, bi nghin cu o lng tc ng ca cc yu t, trong c ri ro chnh tr n cu trc vn ca cc doanh nghip trong nc n thun v tp on a quc gia, t a ra nhng so snh v nhn xt. Kt qu Kt qu thng k m t Kt qu ny cho thy cc tp on a quc gia phi c t l n thp hn so vi cc cng ty ni a n thun (trung bnh ln lt l 0.26 v 0.32). Bn cnh , cc tp on a quc gia cng gnh chu ri ro chnh tr nhiu hn (ln lt l 17.66 v 16.94) . T hai kt qu trn, chng ta k vng vo mt mi quan h nghch bin gia t l n by ti chnh v ri ro chnh tr.

15

Kt qu hi quy m hnh

16

T kt qu trn, ta thy, nu xt chung c cng ty a quc gia v ni a, ri ro chnh tr khng th hin ngha trong vic tc ng n cu trc vn. Tuy nhin, h s Beta ca Bin MULT*POLR l -0.01, v h s t-statistics l 1.77 c ngha mi mc ngha 10%. iu ny cho thy, ri ro chnh tr thc c tc ng tiu cc n cu trc vn ca cng ty a quc gia v gp phn vo vic gii thch s khc bit v cu tr vn ca cc cng ty a quc gia so vi cng ty ni a Nht Bn. 1.3.2 Cc cng ty con nc ngoi chu nhiu ri ro chnh tr hn th c n by ti chnh cao hn (TheoWalter Novaes v Sergio Werlang v Ri ro chnh tr v s la chn cu trc vn ca cc cng ty con nc ngoi Brazil) Bi nghin cu c ta Ri ro chnh tr v s la chn cu trc vn ca cc cng ty con nc ngoi : Mt phn tch thc nghim ca Walter Novaes v Sergio Werlang tin hnh nghin cu trn mt mu cc cng ty Brazil trong giai on 1985-1994. Mt giai on m cc vn chnh tr cung cp mt ci nhn r nt nht v nhng nh hng ca ri ro chnh tr i vi nhng quyt nh s dng n by. Cc tc gi thy rng, nhng cng ty con nc ngoi s dng n by nhiu hn nhng cng ty cnh tranh vi h Brazil. Mt s khc bit lm gia tng nhng c hi tng trng, t l ti sn c nh v ri ro chnh tr ca Brazil. Nhng bng chng trong bi vit ny cho rng nhng cng ty con s dng n by nhiu hn khi h lo s rng chnh quyn a phng c th chim ot ti sn ca cng ty. Bn cnh nhiu bi vit v vic la chn cu trc vn k t nghin cu ca Modigliani v Miller (1958), cng c mt s t s ch dnh ring cho nhng nghin cu v quyt nh s dng n by ca nhng cng ty con ca cc tp on a quc gia (MNCs). Mt s gii thch hp l i vi vic ch c mt s lng t bi nghin cu v kha cnh ny l do nhng cng ty con nc ngoi b nh hng ca th trng vn khng hon ho nh nhng cng ty ni a khc. Tuy nhin, theo l thuyt v ti chnh quc t li cho rng ri ro chnh tr to ra s khc bit gia n by ca nhng cng ty nc ngoi v ni a. V d, Shapiro (1999, p.771) vit rng: Vic vay n cc nc s ti c th gip cho nhng ngn hng c nhng nc ny bo v c sc khe ca cc cng ty a quc gia nu bt k hnh ng no ca chnh ph e da cc dng tin lin kt v v vy e da n kh nng tr n. Theo nhn nh ny, cc cng ty con nc ngoi s s dng n by nhiu hn so vi nhng cng ty i th trong

17

ni a nhng quc gia c ri ro chnh tr cao.Tt nhin, nhng quyt nh s dng n by ti chnh bp mo khng phi l cch duy nht m cc cng ty con nc ngoi c th lm gim ri ro chnh tr.Thay vo , nhng cng ty ny c th u t trong thin v chnh tr, nhng chnh tr gia v ti chnh bo v cho quyn s hu. Ri ro chnh tr c to ra s khc bit gia nhng quyt nh v cu trc vn ca cc cng ty con nc ngoi v cc cng ty ni a hay khng vn l mt cu hi mang tnh thc nghim. T nm 1985 n 1994, nn ti chnh cng ca Brazil lm vo tnh trng hn lon, vi t l lm pht trung bnh 1,045%/nm. i ph vi tnh trng lm pht, chnh ph Brazil c gng thc hin ba k hoch n nh chnh: k hoch Cruzado (1986), k hoch Cruzado II (1987) v k hoch Collor (1990). Trong tt c nhng k hoch ny, chnh ph thc hin chnh sch gi c ng bng v can thip vo cc hp ng c nhn, bi tr mc li sut tha thun. Hn na, cho n nm 1992, thu sut nh trn mc chi tr c tc i vi c ng nc ngoi ln n 60%. Do , khng c g ngc nhin rng ch sau nm 1992, khi tng thng Collor b buc ti, thu sut nh trn mc chi tr c tc i vi c ng nc ngoi c gii hn vi mc 8%, Ri ro quc gia mt n phm hng thng ca cng ty dch v Ri ro chnh tr - lm ci thin nhng nh ga v ri ro b tc ot quyn s hu gi tr doanh nghip bi chnh quyn Brazil. Nhng bin chuyn trong giai on ny v nhng vn chnh tr ca Brazil cho php cc tc gi a ra nhng quyt nh v vic s dng n by di s nh hng ca ri ro chnh tr. Cc tc gi xc nh 43 cng ty con nc ngoi hot ng Brazil trong giai on 1985 1994. Cc tc gi s dng 43 cng ty con nc ngai ny vi 534 cng ty Brazil chy hai loi th nghim. Trong loi th nghim u tin, tc gi i chiu nhng cng ty con nc ngoi vi nhng cng ty tng t Brazil v so snh mc n by ti chnh ca chng. i chiu cc cng ty vi nhau, u tin tc gi xc nh nhng cng ty Brazil c cng ngnh ngh vi nhng cng ty con nc ngoi. Sau , trong mi nm v mi cng ty con, tc gi tm kim cng Brazil trong cng ngnh ngh c hoc t l ti sn c nh tng ng hoc mc doanh s tng ng. Quy trnh hai bc ny to ra hai tiu ch i chiu: nhng doanh nghip c i chiu thng qua t l ti sn c nh v nhng doanh nghip c i chiu thng qua doanh thu.

18

Trong th nghim th hai, tc gi tp trung vo tm hiu ri ro chnh tr nh hng n quyt nh s dng n by nh th no trong vic iu khin nhng c tnh ca doanh nghip v nhng nhn t ri ro quc gia khc. Quy trnh i chiu hai bc ny cho thy, trc nm 1992 ( khi ri ro chnh tr ca Brazil cao nht), mc n by di hn trung bnh ca cc cng ty con nc ngoi cao hn so vi nhng cng ty cng ngnh ngh Brazil. Tuy nhin, t nm 1992 tr i, khng c s khc bit v s liu gia 2 dng cng ty ny. V vy, kt lun u tin cho th nghim ny c mi lin quan vi gi thuyt rng ri ro chnh tr to ra s khc bit v cc quyt nh s dng n by ti chnh gia nhng cng ty con nc ngoi v nhng cng ty cnh tranh ni a. Nhng kim nghim hi quy ny cho thy rng n by ti chnh ca nhng cng ty con nc ngoi gia tng theo t l ti sn c nh v ch s v mc ri ro b tc quyn s hu. Trong khi mi tng quan cng chiu gia n by ti chnh v t s ti sn c nh ph hp vi hu ht cc hc thuyt v cu trc vn th mi tng quan cng chiu gia n by ti chnh v ri ro b tc ot quyn s hu trc ht c mi lin h n gi thuyt cho rng nhng cng ty con nc ngoi gia tng n by ti chnh khi h nhn thy mc ri ro chnh tr cao hn. ng ngc nhin hn, n by ti chnh ca nhng cng ty con nc ngoi gia tng cng vi c hi tng trng. Pht hin ny i ngc vi nhng tranh lun v vn u t di mc ca Myers (1997), c mi quan h vi gi thuyt v ri ro chnh tr. Vn tranh lun nh sau.Cc chnh sch tc ot quyn s hu gi tr cng ty ca chnh ph gy ra nhiu tn km cho nhng doanh nghip nc ngoi dng nh s to ra dng tin mt ln hn.V vy, trc tin nhng c hi tng trng v dng tin mt trong tng lai c mi tng quan vi nhau, mt mi tng quan cng chiu gia n by ti chnh v nhng c hi tng trng l iu hp l. 1.4 Qun tr ri ro chnh tr Cc cng ty c quan im v ri ro chnh tr ring v rt khc nhau. Cc cng ty thng c xu hng chp nhn ri ro chnh tr hay n trnh ri ro khi nhn thy rng n qu ln, s d nh vy l v cc nh qun tr cho rng ri ro chnh tr l ri ro h thng, do khng th loi b c, bn cnh , mt phng n dng o lng ri ro chnh tr l khng kh thi. Tuy nhin, Accenture nh cung cp cc dch v qun tr ti chnh hng u th gii hot ng ti hn 120 quc gia cho rng, cng nh ri ro ti chnh hay ri ro kinh doanh, ri ro chnh tr hon ton c th c quan tr theo mt quy trnh gm ba bc:

19

Bc 1: Xc nh ri ro chnh tr. Bc 2: o lng cc tc ng tim n. Bc 3: a ra chnh sch qun tr ri ro chnh tr. Quy trnh ny cho php cc nh qun tr ri ro xc nh cc loi ri ro chnh tr mt cch chi tit, sp xp chng trong mt danh mc c cch phn ng thch hp nht, quy trnh ny cng yu cu: qun tr ri ro chnh tr phi gn lin vi chin lc kinh doanh. Bc 1. Xc nh ri ro chnh tr Trong bc 1, cc nh qun tr ri ro cn xc nh ri ro v mt a l. iu quan trng nht l phi tr li cu hi: Bng cch no m cc ri ro chnh tr tc ng n mc tiu ca cng ty?. Cu hi ny s gip cc nh qun tr ri ro bit c yu t chnh tr no thc s l mi e da n doanh nghip.Trong mt s trng hp, ri ro chnh tr tc ng mnh n i sng x hi ca quc gia, nhng t tc ng n hot ng kinh doanh v ngc li. Trong tng ri ro chnh tr xc nh c, cc nh qun tr ri ro cn ngh ra mt kch bn chi tit m n s tc ng n mc tiu ca doanh nghip theo hng c li nht v t hi nht. Cc nh qun tr c th da trn kin ca cc chuyn gia t vn kinh t hay cc hip hi ngnh, cc chuyn gia ca cng ty khc, kt hp vi yu t ngnh, a l, phm vi, c c kch bn tt nht. Mt kch bn tt gip nh qun tr c nn tng a ra nhng quyt nh nh gi, o lc v gim st ri ro. Bc 2. o lng ri ro Sau khi c trang b cc kch bn v ri ro chnh tr, cc nh qun tr cn xem xt v nh lng tc ng ca cc ri ro ny n hot ng kinh doanh. Phng php phn tch dng tin chit khu c s dng o lng cc tc ng ca ri ro chnh tr n hot ng kinh doanh. Bng phng php ny, cc nh phn tch c th bit c cc thay i v thu, v cc quy nh lut php, xung t chnh tr, s lm tng gim dng tin ca doanh nghip nh th no. Ngoi ra, phn tch mng li hot ng c th gip phn tch tc ng ca tng ri ro c th n hot ng kinh doanh. phng php ny, cc nh qun tr ri ro s dng m hnh h thng cc cng ty ph thuc ln nhau; bi v vi mt cng ty a quc gia nh mt

20

cng ty hng tiu dng chng hn, c th c hot ng ch to, ng gi v phn phi nhiu nc. Sau , da trn m hnh, chng ta phn tch bng cc no m s thua l trong mt n v kinh doanh tc ng n cc n v khc theo cht lng, s lng hoc c hai. Cui cng, c lng kh nng hin ti ca doanh nghip i vi qun tr ri ro, cc nh qun tr ri ro c th s dng cng c chn on ERM. Phng php chn on ERM c pht trin bi Accenture, gm 5 ni dung: T chc qun tr ri ro, chin lc v chu trnh qun tr ri ro, phn tch ri ro, bo co ri ro, v qun tr d liu v ri ro. Bc 3. Qun tr ri ro chnh tr Sau khi ri ro c xc nh v o lng, m h thng qun tr ri ro cn c thit lp. Bc u tin trong qu trnh qun tr ri ro l lp bn cc bin php chng li cc ri ro tim n theo th t u tin. Cc cng ty c rt nhiu cng c cng nh nhiu quy trnh qun tr v gim nh tc ng ca ri ro chnh tr. Ch rng, ri ro chnh tr l ri ro h thng, do khng th loi tr c, qun tr ri ro chnh tr y l lm gim tc ng ca n n hot ng kinh doanh. Cc nh qun tr ri ro c th nh vo s gip ca cc cng ty bo him ri ro chnh tr (PRI) t nhn hoc nh nc, bng cch ny, cc nh qun tr ri ro c th tin rng cc t ch bo him s c bin php bo v ti sn v nhn lc. Mt s cng ty th chn cch phn phi ngun lc gia cc nc nhm hn ch nhng mt mt cc nc c ri ro chnh tr ln 2. Ri ro quc gia 2.1 Khi nim. Theo nghin cu ca Hiranya K Nath Phn tch ri ro quc gia: mt kho st ca cc phng php nh lng nm 2008 nh ngha ri ro quc gia nh mc bin ng v chnh tr v kinh t ni chung mt quc gia nh hng ln nhng khon vay hoc nhng khon u t vo quc gia ny. V vy, vic phn tch ri ro quc gia bao gm vic nh gi cc yu t chnh tr, kinh t v ti chnh ca mt quc gia i vay hoc nc ch nh c rt ngun vn FDI m c th lm gin on vic tr n gc v n kp thi hoc c th nh hng xu n li nhun trn cc khon u t. Vi vn l ngi i vay ch kim sot c rt t

21

cc tc nhn ny, ri ro quc gia c th i din cho Ri ro h thng khng th a dng ha. iu ny s l mt trng hp c th khi nhng ngi i vay phn ln l khch hng c nhn. nh ngha v ri ro quc gia bao gm ri ro ch quyn, ri ro ny c nh ngha l mt ri ro xy ra t nhng s kin nm di s kim sot ng k ca mt chnh ph c s hu nc ngoi (Ghose, 1988). Ri ro ch quyn trc tip khi mt chnh ph nc ngoi khng sn sng hoc khng thc hin ngha v tr cc ngha v n nc ngoi. Ri ro ch quyn gin tip pht sinh khi chnh ph c ch quyn nh hng n kh nng thc hin cc ngha v n ca nhng ngi i vay c nhn i vi cc nh cho vay hoc cc nh u t nc ngoi.Trong c hai trng hp, ri ro mc ri ro ca nhng ngi cho vay hoc nhng nh u t nc ngoi b nh hng bi ri ro ch quyn v v vy vic phn tch ri ro ch quyn l mt nhn t quan trng ca vic phn tch ri ro quc gia. Mt quan im khc v nh ngha ri ro quc gia cho rng: Ri ro quc gia l nhng ri ro lin quan n s thay i v mt chnh tr, kinh t v chnh sch qun l ngoi hi ngoi thng ca mt quc gia, khin cho nh xut khu khng nhn c tin hng, nh nhp khu khng nhn c hng ha 2.2 Phn loi Ri ro quc gia ca nc nhp khu: xy ra khi mua hon ton c kh nng v sn sng thanh ton cho ngi bn, song do nhng s bin ng, hoc bin c bt thng trong quc gia nhp khu dn nh hng n chnh tr, kinh t khin cho chnh ph nc cm cc cng ty nc mnh khng lm th tc thng quan nn khng th thanh ton Ri ro quc gia ca nc xut khu: xy ra khi c s thay i v chnh sch ngoi thng, thu quan ca quc gia . Nh xut khu chun b giao hng, song do biu thu xut khu tng, hoc hng ha b cm xut khu nn gp ri ro khng th chuyn hng i. i khi do quan h thanh ton gia hai quc gia c bin c khng bnh thng, nn kh khn trong vic nhn tin hng ca ngi xut khu. 2.3 Nhng nguyn nhn chnh gy ra ri ro quc gia Mu thun v sc tc, ng phi, tn gio, e da s n nh ni b ca mt nc Xung t x hi thng qua cc cuc biu tnh, nh cng, bo ng chin tranh Vn n nc ngoi chng cht khin cho chnh ph nc nhp khu buc phi a ra bin php cm thanh ton hoc chuyn ngoi t ngoi hi ra nc ngoi

22

D tr ngoi hi mc thp v cn cn thanh ton quc t ca quc gia b thm ht nng n, khin cho chnh ph nc nhp khu buc phi a ra cc bin php cp bch dng thanh ton vi nc ngoi

Chnh sch qun l ngoi hi ca nc nhp khu t ngt thay i thc hin chnh sch ngoi hi tht cht hay cm vn trong thanh ton, gy ri ro cho nh nhp khu hay ngn hng ca h

S cm vn v kinh t ca quc t i vi nc nhp khu khin cho mi hot ng thng mi quc t v cc ti khon NOSTRO ca nc nc ngoi b kim sot gt gao, thm ch b phong ta nn ngn hng khng th thanh ton tin hng cho nc ngoi

Ri ro t nhng thin tai, thm ha t thin nhin i vi quc gia

2.4 Cc v d c th v ri ro quc gia TRN NG T TURKISH VO NM 1999 ANIKA THERAPEUTICS Izmit l mt trung tm cng nghip quan trng gn Istanbul, Turkey v l mt trong nhng khu vc c nguy c ng t nht. Vo ngy 17 thng 8 nm 1999, n chu mt trn ng t vi cng 7,6 Richter. Hn 17000 ngi b cht, 50000 ngn ngi b thng, 600000 tr thnh ngi v gia c.Khong 150 khu vc cng nghip, 50 cng ty a quc gia vi cc trang thit b sn xut trong khu vc u b nh hng nng n. Cc cng ty bo him c tnh tn tht ln n hn 2 t la M. Tuy nhin chi ph kinh t tn tht t khong t 5 n

23

10 t theo Gaci Ercel, tr s ca ngn hng trung ng Turkish cho bit. Mt s nh nghin cu li cho chnh ph Turkish v nhng phng php ngn nga thiu hiu qu mc d bit trc mc nh hng ln i vi ng t trong mt thi gian di, s gia tng trong mc tn ph ca trn ng t. Ngoi s ph hy v ti sn, tn tht cn do s mt t chc trong ngun nhn lc, bi v hng ngn nhn cng khng th hoc khng c kh nng quay tr v lm vic trong mt khong thi gian. iu ny minh ha cho s thiu st trong chnh sch bo him khng th b p c cho nhng tn tht do yu t nhn cng. Cng ty cng ngh sinh hc Anika Therapeutic Massachusetts, M b nh hng bi thm ha ny.Cng ty ny pht trin dy chuyn cng ngh v thng mi ha sn phm iu tr gip bo v v ti to xng v cc m mm. Mt trong nhng sn phm ca n l Orthovisc, phc v cho vic iu tr vim khp xng, nhng khng c cho php s dng M. Anika Therapeutic t c nhiu li nhun t Orthovisc cc th trng Israel, Ty Ban Nha, Th Nh K. Hu qu, cng ty b nh hng nghim trng bi ng y. Tht s, Biomeks. Nh phn phi chnh ca Turkish b bt buc phi hon vic vn chuyn hng ha i vi cc bn hng, to ra s gin on ng k trong doanh thu. Theo J.Melville Engle, ch tch, CEO ca Anika, thng bo rng doanh thu thp hn so k vng vo u qu th 3 /1999. V l rng 0,02 /c phiu i vi mt li nhun rng 0.07 cng thi im nm 1998. TP ON DU KH OCCIDENTAL ANG I MT VI CH NGHA KHNG B COLOMBIA Colombia trong gia cuc ni chin 38 nm v mt cuc bng n nn kinh t bt cc vi doanh thu t c 4 triu Euros v tng cng 2000 v bt cc vo nm 2001. Trong mi trng nh th th rt kh nhng cng ty trong nc v quc t. Khi Cano Limonfield c tm thy nm 1983 vi c lng d tr khong 1 t thng du,n tr thnh mt lnh vc lm thay i Los Angeles da vo cng ty du m Occidental. ng ng dn du khng ch quan trng i vi Colombia m cn vi M, bi v nm trc n cung cp 2% tng lng tiu th du ca M. Tuy nhin, khi li ch t du m bt u n vi khu vc ny, Occidental bt u phi i mt vi nhng mi e da ca cuc khng hong n t hai nhm du kch, mt nhm n t qun i gii phng quc gia (ELN) v lc lng v trang ca Colombia (FARC). H ang xung t v quyn kim sot kinh t v qun i ca khu vc pha Bc v nhm th hai ang c gng em gng a mt nhm ln nm quyn nm gi

24

S ch ca cc nhm ni dy ch yu tp trung vo cc ng ng dn 750 km vn chuyn du t Cano Limon m du n mt cng trong vng bin Caribbean v b nh bom k lc 170 ln trong nm 2001. Do , n phi ngng hot ng 266 ngy vi chi ph 40 triu USD mt thng v sn xut ct gim n 19 triu thng, gim 58% so vi nm trc. Hn na, Occidental ni rng cng ty phi tchi tr khong 50 cent trong chi ph an ninh cho mi thng du khai thc v cc chi ph tng ln bi v cc cuc tn cng ngy cng tng ti ng ng dn ca n. Do , nh mt phn trong ngh ngn sch nm 2003, chnh quyn Bush vo gia thng hai xut chi $ 98 triu (112,5 triu euro) gip o to binh s a phng trong vic bo v ng ng dn. TRANH CHP THNG MI TRONG NGNH THP Vo thng 3 nm 2002, cng thng kinh t nghim trng gia lin minh Chu u v M c kch hot bi mt s thay i t ngt trong thi ca Hoa K, lin quan n mi quan h thng mi vi Chu u. Tng thng M George W.Bush Jr cng b mt trong nhng bin php bo v thng mi ton din nht trong ngnh thp ca M. Mc thu ln n 30% i vi thp nhp khu c ngh p dng. N lc bo v cc cng ty thp ca M c p dng vo u thp nin 1980, khi hn ngch nhp khu c thng lng vi Chu u v Nht. Hnh ng bo v ny ca chnh quyn M trn ton cu lm gia tng nhng ch trch v nhng cuc bo ng, c bit t chnh quyn Chu u v nhng cng ty sn xut thp. Nm 2001, M nhp khu rng 23.5 triu tn thp trong 4.9 triu tn n t lin minh Chu u. Cc nh xut khu c tnh rng khong mt na trong s lng nhp khu ny c th b mt i do nhng hn ch thng mi ny t nm 2002 tr i. Nhng hu qu ngay lp tc ca cuc chin thng mi ny c nhn thy trong gi chng khon ca cc cng ty sn xut thp Chu u.V vy, vo 6/3/2002, mc gim u tin cho mt trong nhng cng ty sn xut thp ln nht Chu u, Corus, l 5.7%.Cng ty Corus l cng ty sn xut sn xut mi ln nht Anh v l cng ty nm trong top 5 ca th gii.5% lng sn xut ca n phn phi cho th trng M, v vy iu ny b nh hng trc tip t mi e da ny. S lng thnh phm thp c a n th trng M c th gim t 5 n 16 triu tn nh l mt hu qu ca nhng hn ch ny. Nh l h qu gin tip ca cc ro cn thng mi ny, iu ng lo ngi l sn lng thp ca Brazil v Hn Quc s c xut khu sang th trng Chu u thay th. iu ny s dn n vic gim gi thp bi v

25

ngun cung c tng thm 9 triu tn v hn na lm mt vic lm ca 18 000 cng nhn ngnh thp Chu u. 2.5 nh hng ca ri ro quc gia n cu trc vn ca MNCs nh hng ca ri ro chnh tr n cu trc vn ca MNCs Theo cc bi nghin cu v ri ro chnh tr gii thiu trn ta thy rng: Cc cng ty con nc ngoi chu nhiu ri ro chnh tr hn th c n by ti chnh cao hn Cng ty m ca cc cng ty a quc gia b nh hng ca ri ro chnh tr nhiu hn th s dng n by ti chnh t hn nh hng ca ri ro ti chnh n cu trc vn ca MNCs Ri ro t gi hi oi Trong bi nghin cu ca Shumi Akhtar, Barry Oliver c ta Cc nhn t lin quan n cu trc vn ca cc cng ty a quc gia v cc cng ty ni a ca Nht Bn thc hin trn cc cng ty a quc gia ca Nht Bn cho thy mt cng ty c dng tin mt v ngun thu cng nhy cm vi ri ro t gi th c mc s dng n by ti chnh cng thp. Theo nghin cu ca Burgman (1996) phn tch v mi quan h gia ri ro t gi v quyt nh ti chnh cho thy rng ri ro t gi c mi quan h ng k n cc quyt nh ti chnh. Hn na, nhng thay i trong t gi nh hng ln ca dng tin hot ng kinh doanh ca mt cng ty v t sut chit khu dng nh gi dng tin mt. Trong mi quan h vi MNCs, tc gi d thy rng MNCs chu nh hng ca ri ro t gi ln hn so vi DCs. iu ny cho thy rng MNCs s c mc n by tng i thp hn, sau khi iu chnh tt c cc bin khc. C tng i t cc bi nghin cu thc nghim c th v cu trc vn ca cc cng ty a quc gia. Fatemi (1988) trong mt nghin cu so snh nghing n cn n ca cc MNC c tr s ti M c la chn c t nht 25% doanh s ca h nc ngoi vi mt nhm nm quyn kim sot ca cc doanh nghip ni a ca M. Vi cng quy m v cc tc ng cng nghip, tc gi so snh mt s thc o n by ti chnh khc nhau gia hai nhm, Fatemi kt lun rng cc cng ty a quc gia c t l n mc tiu thp hn cc cng ty ni a, v h s dng ngun ti chnh ngn hn nhiu hn. Tc gi d on rng nhng s khc nhau ny l do s bt hon ho trong th trng quc t m cc cng ty a quc gia phi i mt hoc phi c gng khai thc.

26

Trong bi nghin cu ca Lee v Kwok (1988) tp trung vo vic nghin cu cc im khc nhau v cc nhn t lin quan n cu trc vn. Lee s dng ch s thu nc ngoi phn loi cc cng ty thnh cc cng ty a quc gia hoc cc cng ty ni a sau khi t chng trong cng mt quy m v cc tc ng cng nghip, tc gi cng thy rng cc cng ty a quc gia c t l n mc tiu thp hn cc cng ty ni a.

27

KT LUN Ri ro chnh tr v ri ro t gi nh hng khng nh n hot ng ti tr ca cc tp on a quc gia. Qua cc bi nghin cu lin quan c thc hin cc trung tm kinh t ln trn th gii nh M, Nht Bn, Brazil, chng ti nhn thy rng cu trc vn ca cc cng ty con ph thuc rt nhiu vo quc gia ch nh. Cc cng ty cc quc gia c mc bt n chnh tr cao c nhy vi ri ro chnh tr rt ln. Ti cc cng ty ny s la chn cu trc vn t c n by ti chnh hn. Tuy nhin i vi cc cng ty con th li la chn cu trc vn c n by ti chnh nhiu hn bng cch vay ngn hng hoc pht hnh tri phiu. Mi tng ng ny cng xut hin i vi ri ro quc gia trn din rng.

28