You are on page 1of 51

Educacin secundaria

para persoas adultas

mbito da comunicacin
Educacin a distancia semipresencial

Mdulo 4 Unidade didctica 14

A comunicacin profesional

Pxina 1 de 51

ndice
1. 2. Introducin.................................................................................................................4
1.1 Descricin da unidade didctica ................................................................................... 4

Secuencia de contidos e actividades ......................................................................5


2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 Comunicacin escrita................................................................................................. 5 O currculo persoal (aspectos tericos)......................................................................... 5 Coecemento da lingua ............................................................................................. 8 O cambio de categora gramatical (aspectos tericos).................................................. 8 Costa Norte/ZFK ................................................................................................... 10 Repaso de ortografa (aspectos tericos) ................................................................... 11 A nai do violinista de Mal Strana.......................................................................... 12 Repaso de categoras gramaticais.............................................................................. 13 A palabra das fillas de Eva .................................................................................... 14 Lingua e sociedade .................................................................................................. 15 Situacin lingstica en Galicia (aspectos tericos)..................................................... 15 Plan xeral de normalizacin da lingua galega ........................................................ 15 Educacin literaria .................................................................................................... 16 Literatura galega no sculo XX (aspectos tericos) .................................................... 16 Na morte de Estrelia ............................................................................................ 17 No nio novo do vento (lvaro Cunqueiro) ............................................................ 18 Os vellos non deben de namorarse (Castelao) ...................................................... 19 Outros textos de autores galegos do sculo XX .................................................... 20

3.

Secuencia de contenidos y actividades en lengua castellana ............................22


3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 Comunicacin escrita............................................................................................... 22 Los textos administrativos (aspectos tericos)............................................................ 22 Acuerdo de suspensin de la ejecucin de acto .................................................... 23 Conocimiento de la lengua ...................................................................................... 25 Hipnimos e hipernimos (aspectos tericos)............................................................. 25 Repaso de ortografa (aspectos tericos) .............................................................. 27 Procusto ataca. La encrucijada de las libreras...................................................... 28 Repaso de categoras gramaticales............................................................................ 29 Caballo de Troya ................................................................................................... 30 Lengua y sociedad ................................................................................................... 31 Situacin sociolingstica de las restantes comunidades bilinges del Estado (aspectos tericos)...................................................................................................................... 31

4.

Resumo de contidos ...............................................................................................32


4.1 4.2 Resumo de contidos en lingua galega ........................................................................ 32 Resumen de contenidos en lengua castellana............................................................ 34

5. 6.

Exercicios de autoavaliacin .................................................................................35 Solucionarios...........................................................................................................38


6.1 6.2 Solucins das actividades propostas en lingua galega ............................................... 38 Soluciones de las actividades en lengua castellana.................................................... 43

Pxina 2 de 51

6.3

Solucins dos exercicios de autoavaliacin ................................................................ 46

7. 8.

Glosario....................................................................................................................49 Bibliografa e recursos............................................................................................50

Pxina 3 de 51

1.
1.1

Introducin
Descricin da unidade didctica
Esta unidade denomnase A comunicacin profesional. Por iso, analizaremos textos orais e escritos habituais no mbito profesional (o currculo, os textos administrativos...) e perfeccionaremos a expresin propia neles grazas ao emprego de hipernimos ou hipnimos (para evitar repeticins) e ao uso axeitado da ortografa e das categoras gramaticais. Como exemplos de mensaxes cunha expresin especialmente coidada, que nos han servir de modelo, tamn leremos obras literarias galegas do sculo XX e identificaremos as sas caractersticas principais, sempre relacionadas coa situacin lingstica de Galicia. Dedicaremos a esta unidade o equivalente de 16 horas lectivas, e o recomendable que diariamente traballe con ela entre unha e das horas. Ademais, debe ter en conta as seguintes puntualizacins: A unidade contn textos e exercicios en galego e casteln, separados en das partes. Ambas as linguas, xunto coa estranxeira, intgranse no mbito da comunicacin. A unidade consta de dous tipos de textos ou contidos: uns que levan a etiqueta de "aspectos tericos", que son os que debe comprender e memorizar, e outros que carecen desa etiqueta, que son os que debe ler, comprender e comentar (aparecen precedidos do smbolo ). Os contidos e exercicios van clasificados en bloques ou partes, relacionados con distintos aspectos do estudo da lingua: comunicacin oral, comunicacin escrita, coecemento da lingua, lingua e sociedade e educacin literaria. Logo de rematada a unidade deber ser quen de: Compoer textos escritos propios das relacins profesionais (currculo ou textos administrativos) en soporte impreso e dixital, coidando a estrutura formal e respectando as normas gramaticais, ortogrficas e tipogrficas. Comprender e analizar o uso das das linguas do mbito nos documentos profesionais e administrativos de uso frecuente. Coecer e usar as normas ortogrficas, empregando os termos apropiados na explicacin sobre o seu uso. Apreciar o valor social que leva consigo un bo uso das normas ortogrficas e a necesidade de cinguirse norma lingstica. Distinguir entre a forma (categora gramatical) e a funcin das palabras. Identificar as clases de palabras e reflexionar sobre as posibilidades que ofrecen as linguas do mbito para cambiar a categora gramatical dun vocbulo. Recoecer os hipernimos e os hipnimos para os empregar nos escritos propios como mecanismos de cohesin. Coecer a situacin lingstica das comunidades bilinges de Espaa, especialmente a galega. Ser consciente da necesidade e das potencialidades de enriquecemento persoal e colectivo do uso normalizado da lingua galega, afirmando o plurilingismo. Coecer as caractersticas xerais, os autores mis importantes e algunhas obras da literatura galega do sculo XX. Desenvolver a autonoma lectora e o aprecio pola literatura como fonte de pracer.
Pxina 4 de 51

2.

Secuencia de contidos e actividades


Comunicacin escrita O currculo persoal (aspectos tericos)
O currculo persoal

2.1

O currculo persoal ou curriculum vitae (en latn significa a carreira da vida) o historial da nosa vida acadmica e profesional. No currculo, ademais de presentarmos os nosos datos persoais, relatamos a nosa formacin acadmica e intelectual, a nosa experiencia profesional e todos os outros mritos que consideremos que son importantes para un determinado posto de traballo que nos interesa ou algn beneficio que queremos conseguir. Velaqu algunhas situacins en que, normalmente, ter que presentar o seu currculo: Como aspirante a un posto de traballo nunha empresa. Como opositor ou opositora funcin pblica en calquera organismo pblico. Como solicitante dunha bolsa de estudos ou de investigacin.
Caractersticas do currculo

O currculo un texto narrativo, xa que o interesado relata cronoloxicamente os acontecementos salientables que teen que ver coa sa vida acadmica e profesional. Con todo, e dado que o destinatario unha empresa ou un organismo, o currculo non un texto narrativo literario, senn unha narracin de carcter formal (comercial ou administrativa). Por todo isto, debemos evitar redactar o currculo como se fose unha novela sobre a nosa vida. Este documento ten que concibirse como unha relacin clara e unha exposicin precisa dos mritos que se alegan para o emprego ou beneficio que se quere conseguir. Formato e modo de elaboracin. Debe seguir as seguintes pautas: Pode elixir o tamao de papel, anda que se establece como modelo estndar o Din A4 (o utilizado na maiora de escritos en organismos pblicos e empresas privadas). Para facilitar a visualizacin do currculo, debe ser escrito unicamente por unha cara do folio. Podemos considerar esta norma como a mis elemental de todas. A redaccin debe ser cun procesador de textos. Debe deixar unha marxe de tres centmetros pola esquerda e dous pola dereita. Isto non un capricho, unha norma administrativa que facilita o arquivo do documento e a sa clasificacin. Algunhas veces, cando interesa coecer o tipo de letra da persoa aspirante, necesaria a elaboracin do currculo man. Mediante estudos e anlises desa letra (grafoloxa, estudo grafolxico) pdense coecer algns aspectos interesantes da persoa que axuden a decidirse ou non polo candidato ou candidata. Caractersticas bsicas. A modo de resumo, estas son as caractersticas bsicas de redaccin e de presentacin do currculo: Debe facer unha redaccin clara sobre o que quere salientar.
Pxina 5 de 51

Non utilice formas rebuscadas e redacte o escrito de maneira simple, sen complicar a sintaxe nin o contido. Debe ser un escrito breve e conciso. Sempre se presentar escrito por unha cara. Debe estar redactado cun procesador de textos. Nalgns casos concretos necesario elaboralo man.
Clases de currculos

O currculo pode ser de das clases segundo se queira salientar a vida acadmica e profesional en xeral, ou se queira sinalar un aspecto concreto que sexa o realmente interesante. Currculo xeral: a compilacin sistemtica e completa de todos os datos persoais, acadmicos e profesionais que se foron alcanzando ano tras ano. Currculo concreto: o que se elabora para cada caso particular, concretando s os aspectos salientables, dicir, unha forma abreviada do currculo xeral. Independentemente de que o currculo sexa xeral ou concreto, existen diferentes formas de estruturalo. Velaqu as mis utilizadas: Cronolxico: recibe este nome o currculo que vai redactando cronoloxicamente todos os aspectos salientables. Funcional: denomnase as cando se presentan as actividades desenvolvidas en bloques independentes. Deste xeito destcanse s os datos que interesan, e quedan en segunda lia os que non son verdadeiramente importantes para ese posto de traballo. Deseguido ten un exemplo de currculo onde a informacin aparece por bloques. Fxese no primeiro (datos persoais) e logo no segundo (experiencia profesional), no seguinte (cursos efectuados) e no ltimo (formacin acadmica). Vexa como se salienta a experiencia (primeiros bloques) en detrimento da formacin (derradeiro bloque).
Datos persoais Nome e apelidos: Xos Francisco Vzquez Couto. Data de nacemento: 2 de xuo de 1978. DNI: 03339888. Enderezo: Praza de Espaa n 25, 6 E. C P 15625 Ferrol. Telfono: 653761242. Correo electrnico: xfvcouto@gmail.com Estado civil: solteiro. Experiencia profesional Vendedor na empresa de hipermercados "Carrocheo SA" no perodo 2002-2003. Repoedor na empresa de hipermercados "Carrocheo SA" nos anos 2004 e 2005. Vendedor-repoedor da cadea de supermercados "Bonus Plus " no perodo 2006-2007. Cursos efectuados Curso de informtica para usuarios, 1999. (50 horas) Curso de Word iniciacin, 2000. (30 horas) Curso de Word perfeccionamento, 2001. (30 horas) Curso de informtica de caixas (a cargo da empresa "Carrocheo SA"), 2002. (10 horas) Formacin acadmica FP rama administrativa no IFP de Caranza-Ferrol, 1997.

Pxina 6 de 51

Actividades propostas S1. Lea os aspectos tericos do currculo persoal e conteste s seguintes cuestins:

Cales son as partes principais que debe ter un currculo funcional? Cales son as caractersticas formais que debe ter un currculo? Se dispn de acceso a internet, observe no seguinte enderezo web mis exemplos de modelos de documentos administrativos e profesionais en galego, explicados debidamente: [http://www.usc.es/snl/asesora/modelosdocumentais/presentacion.htm]
S2. Elabore un currculo funcional cos seus datos persoais. Se anda non ten experiencia profesional, imaxnea.

Pxina 7 de 51


2.2

Coecemento da lingua O cambio de categora gramatical (aspectos tericos)


Para nomearmos os obxectos ou as ideas, precisamos un substantivo. Cando a lingua non o pose, permite crealo a partir doutras palabras existentes. A transformacin dunha clase de palabra noutra prodcese engadindo sufixos. Exemplos: confiar (verbo) confianza (substantivo). humano (adxectivo) humanidade (substantivo). almacn (substantivo) almacenaxe (substantivo). Ademais, os determinantes (artigos e adxectivos determinativos) teen a facultade de transformar calquera clase de palabra nun substantivo. Nestes casos o determinante cumpre a funcin de substantivador e o elemento transformado por el denomnase palabra substantivada. Exemplo: Gstame esa casa verde (adxectivo) / Colle o verde (adxectivo substantivado). Tamn hai a posibilidade de crear adxectivos para expresar propiedades, calidades ou caractersticas: adorar (verbo) adorable (adxectivo). verde (adxectivo) verdoso (adxectivo). heroe (substantivo) heroico (adxectivo). Para formar novos verbos, o procedemento idntico. Vexamos algns exemplos: profundo (adxectivo) flor (substantivo) profundar (verbo). florecer (verbo).

No caso dos adverbios, moi habitual que se lles engada o sufixo mente aos adxectivos en feminino (placidamente, tranquilamente...).

Actividades propostas S3. Identifique a palabra da que proceden os substantivos e sinale cal o sufixo:
Abatemento: Florista: Brancura: Patinaxe:

Pxina 8 de 51

S4.

Escriba un adxectivo engadindo un sufixo a cada unha das seguintes palabras:


Cultura: Distar: Azul: Volcn:

S5.

Sinale a palabra da que proceden os seguintes verbos:


Humanizar: Saborear: Pacificar: Centrar:

Pxina 9 de 51

2.3

Costa Norte/ZFK
CAPTULO DOUS Feliz, feliz... nun hospital. Rosa al descubrira o mundo. O hospital non. O mundo. No hospital, o tipo de branco que apareceu na porta non era enfermeira. De momento era o tipo, sen mis. O hospital non era hospital e a enfermeira via sen termmetro. Non era enfermeira. Non levaba os zoquios brancos furados de enfermeira nin a bata verde cos botns por diante de enfermeira. Zoquios brancos, ringleira de botns, bata verde. Todo limpo e transpirable. Quen lle dera a este tipo ser. Que non era. As enfermeiras, poamos, tian a nota mis alta: sobresaliente. Escollan elas, non entraba calquera. O tipo, insisto, de p na porta estudou o chan cun xiro mecnico do pescozo. Uniforme de licra, axustado, marcando paquete, novos materiais. Un tanto superheroe e un tanto gay. Avaliou as opcins para dispoer do cadver dela unha vez morta. Ela, a nica supervivente. Por que sempre se tia que dar por morta? Nos hospitais sempre hai unha planta especial para que a xente morra xunta, un ascensor especial, unha porta especial. s veces teen as mellores vistas, coma se fose un ascenso. Ningun fra sabe nada, nin sequera nas outras plantas. A ningun fra lle van arrincar que coeza o asunto, que tea indicios. Nada. Nas outras plantas padcese, as feridas cicatrizan lentas. Nesta planta a morfina condimenta a sopa. Aos mortos dinlles que van facer unhas probas e scanos na cama con rodas. Iso si, en principio, a todos nos abraia a cama con rodas, o respaldo abatbel e o timbre directo. Algo tan tcnico. Os compaeiros de cuarto nin se dan conta, a televisin est paga e eles cren nas probas, fixronlles moitas, sempre volveron. O morto non. Xa se va que estaba mal, dican, pasara mala noite. Cambirono de planta. Eles xa lle escoitaran enfermeira algo de glicosa, ou da tensin, a temperatura, o fgado, unha hemorraxia interna... datos que falaban ben claro da inminencia de o peor. [...] Borrazs, Xurxo, Costa Norte/ZFK, Galaxia, Vigo, 2008

Actividades propostas S6. Lea o texto e realice as seguintes tarefas:

Nesta serie de palabras, cambie a clase que pertencen engadindo ou eliminando os morfemas necesarios: hospital, enfermeira, verde (adxectivo), estudar, avaliou, especial, condimenta. Elabore unha oracin con cada unha das palabras que vostede creou.

Pxina 10 de 51

2.4

Repaso de ortografa (aspectos tericos)


Escrbense con h

As palabras que empezan por hect-, heli-, hema-, hemi-, hetero-, hex-, hia-, hidr- hiper, hipn-, hipo, holo-, homo-: hectrea, hematoma, hemiciclo, heterosexual, hexgono, hiato, hidrxeno... As palabras que derivan de outras que levan h-: rehabilitar, inhumano, deshonesto... Todas as formas do verbo haber. Con h: harmona, Henrique, prohibir, adhesivo, coherente, filharmnica, vehculo, ah!, eh!, uh!, oh!, boh!, bah! ... Sen h: irmn, ola, ombro, ombreiro, orfo, so, ovo, alel, ata, baa, inchar, oco...

Actividades propostas S7. Escriba h nas palabras que cumpra:


Ombro Orfo Erba Armona Iprbole Ovo Emisferio Ectolitro Onrado Oxe Inumano Exibir Boemio Coesin Baa Desinchar Coibir Alel Adesivo Inbil Filarmnica Trun Vela Incoerente

Pxina 11 de 51

2.5

A nai do violinista de Mal Strana


A historias que arrastraba aquel estrao violinistas escoiteina por primeira vez da boca dun musico que vive en Valmaior. contouma no despacho do conservatorio, nun edificio que mira cara a ponte de catro ollos que se ergue na desembocadura do ro Uns anos antes estivera percorrendo en bicicleta o baixo danubio. dende que as mias dona me enganase cun compaeiro de facultade, talvez para que ningun me recordase a margura que sufrira despis daquel descubrimento sempre viaxaba sen compaa. Daquel periplo por austria lembro unha visita que deixoume unha pegada inesquecible. Despois de camiar polos recantos mais fermosos da abada beneditina de Melk me atopei coa sa esplndida biblioteca. quedei asombrado non s pola antigidade dos seus exemplares, senn pola luminosidade que amosaban os andeles dourados e o teito de delicada trazara. Uns quilmetros mis abaixo, collendo a ra peonil que bordea a marxe esquerda do Danubio, dexerguei un estrao personaje. Vino camiando polas ras da vila de Drstein, coa cabeza sumida nas lousas e unha pesada mochila nas costas. ramos os dous nicos visitantes naquela hora do medioda, cando o sol caa sen piedade e a sombra eran inexistentes eu estaba sentado no mazadoiro dunha casa. Tiven que recoller os pes para deixalo pasar. Esperaba a chegada dunha muller que me alquilara un cuarto nunha casa situada no camio que suba ata o cumio do castelo. Pero coido que aquel home non reparara na mia presencia. mentres suba cara s calellas mis empinadas da zona antiga,semellaba mergullado nas sas coita. Xerardo Agrafoxo, O violinista de Mal Strana [extrado de GRIAL, nmero 181]

Actividades propostas S8. Lea o texto e realice as seguintes actividades:

Corrixa no texto os erros ortogrficos, de lxico e de puntuacin que haxa, tendo en conta os coecementos adquiridos nos mdulos anteriores. Cre que a presentacin formal do texto correcta? Razoe a resposta e corrixa no texto o que considere necesario. Se dispn dun ordenador, reescriba este texto mediante un procesador de textos coas oportunas correccins que lle fixo nos exercicios anteriores. Imprmao.

Pxina 12 de 51

2.6

Repaso de categoras gramaticais


Actividades propostas S9. Complete a seguinte tboa:
Substantivo Adxectivo Verbo pratear claro estudante navegar

S10.

Indique se as palabras subliadas actan como pronomes ou como determinantes:

Esa a primeira posibilidade de obter o agasallo. Non houbo moitos problemas para atopar algns cans. Trouxen outro porque ese libro xa o lera.
S11. Complete as oracins escribindo o xerundio do verbo que figura entre parnteses:

Estaba tan triste que rematou (chorar) [_____________]. A profesora vixiaba no exame (fitar) [_____________] a un lado e outro. Atopounos (comer) [______________].
S12. Reescriba as oracins colocando unha conxuncin que exprese a relacin que se indica entre parnteses:

Ten gripe, (oposicin) vir ao concerto. Fai ti cinco fotocopias (equivalencia) pdelle a Henrique que as faga el. Os exames estn ben, (explicacin) estades todos aprobados.

Pxina 13 de 51

2.7

A palabra das fillas de Eva


[...] Un dos debates recorrentes dos ltimos anos (polo menos dos ltimos anos) sobre a literatura contempornea concerne existencia ou inexistencia dunha literatura de muller. Probablemente en moitos foros tal debate reviste a esterilidade de todas as preguntas feitas en tempos de crise: a superficial actitude de formular preguntas para realizar, simplemente, o acto de preguntar; sen agardar, nin pretender sequera, respostas. Neste caso, a cuestin pouco ten que ver co xnero. Mais, existe o xnero?, existe un rol reservado muller na sociedade posmoderna? parece dicir burlonamente un entrevistador, formulando unha pregunta que, de puro nihilista, semella aqueloutra Ah, mais existe realmente a loita de clases logo da cada do teln de aceiro?. A pregunta acerca da literatura de mulleres precisa xa que logo formularse de xeito mis esencial, mis feroz. Aceptemos, por un momento, a hiptese de que fose posible construr unha literatura feita por mulleres, con algn tipo de recursos que non estivesen contemplados na literatura de homes. Non necesario insistir en que, como toda compartimentalizacin, esta sera relativa e podera derrubarse en calquera momento: literatura infantil, literatura de compromiso, literatura realista, literatura oral, literatura de masas ou calquera outra etiqueta son categorizacins difusas, que non determinan nin encadran nada. Volvamos ao suposto. E se puidsemos defender que hai unha literatura de muller con algn tipo de perfil (temtico, de ton, de contidos, de estilos, do que for)? Nese suposto hipottico, o feito de que a muller sexa sempre segundona nas historias de literatura, da arte, do mundo, pasa a cobrar singular importancia. O tpico di que a muller fala. Mesmo asegura que fala mis c home. Porn o seu discurso un discurso irrelevante, lixeiro, discurso de conversa, de leria, de relato oral, pura rexouba. [...] Moure, Teresa, A Palabra das fillas de Eva, Galaxia, Vigo, 2005

Actividades propostas S13. Lea o texto e diga a que categora gramatical pertencen e que funcin sintctica cumpren as palabras marcadas en negra. Que diferenza existe entre categora gramatical e funcin sintctica? Razoe a resposta.

S14.

Pxina 14 de 51


2.8

Lingua e sociedade Situacin lingstica en Galicia (aspectos tericos)


En Galicia hai das linguas en contacto recoecidas como oficiais na Constitucin Espaola (1978) e no Estatuto de Autonoma (1981), pero nunha situacin de desigualdade. Tras aprobarse a Lei de Normalizacin Lingstica en 1983, existe unha decidida promocin do galego, con resultados de sentido contraposto. Por unha banda, a lingua galega contina a perder falantes de xeito constante e, por outra, amplironse os seus mbitos de uso (inclundo os prestixiados), o que fixo que mellorase moito a sa consideracin social. A oficializacin do galego pola Xunta de Galicia tamn potenciou o seu prestixio, pois a lingua empregada no Parlamento, na televisin autonmica, na radio, no ensino, etc. Anda que moitos especialistas consideran preocupantes as perspectivas do galego, hai unha alta porcentaxe de poboacin que anda ten este idioma como lingua inicial e, en xeral, as competencias lingsticas (expresin e comprensin tanto oral como escrita) melloraron substancialmente a partir dos anos 80 do sculo XX, o momento en que o galego comeza a ter presenza nas aulas.

2.9

Plan xeral de normalizacin da lingua galega


O Plan xeral de normalizacin da lingua galega aprobouse por unanimidade no Parlamento de Galicia o 21 de setembro de 2004. Nel recllense mis de catrocentas medidas concretas, elaboradas a partir da realidade lingstica de Galicia, para favorecer o uso do idioma nos distintos mbitos da sociedade e garantir que calquera cidadn poida vivir plenamente en galego. Este documento, concibido coa participacin de mis dun cento de profesionais representativos de todos os mbitos da sociedade galega, constite un dos avances mis importantes en poltica de extensin do uso social do galego, tras a aprobacin da Lei de normalizacin lingstica de Galicia, en xuo de 1983. O Plan xeral de normalizacin da lingua galega establece obxectivos xerais e concretos, estruturados en dous grandes bloques sectoriais de actuacin. O primeiro bloque integra os sectores de carcter transversal: dereitos lingsticos, novas tecnoloxas e implementacin do corpus. O segundo grupo correspndese cos denominados bloques verticais, correspondentes aos sete mbitos sociais nos que se pretende actuar: Administracin, educacin, familia e mocidade, economa, sanidade, sociedade e proxeccin exterior da lingua. Texto extrado da pxina web da Secretara Xeral de Poltica Lingstica da Xunta de Galicia: [http://www.xunta.es/linguagalega/plan_xeral_de_normalizacion]

Actividades propostas S15. Que se quere dicir no texto cando se fala de carcter transversal? E implementacin do corpus? Redacte un texto en que expoa a sa opinin de por que necesario normalizar a lingua galega nos sete mbitos que se mencionan na parte final do texto (extensin mxima unha cara dun folio). En Galicia temos das linguas que comparten cooficialidade: a galega e a castel. Cre que este feito nos beneficia ou enriquece persoalmente fronte a outras comunidades lingsticas nas que s oficial unha lingua? Razoe a resposta.

S16.

S17.

Pxina 15 de 51

Educacin literaria

2.10 Literatura galega no sculo XX (aspectos tericos)


Nas primeiras dcadas do sculo XX destaca a creacin en 1916 das Irmandades da Fala, movemento promovido polos irmns Vilar Ponte co obxectivo de reivindicar a lingua e a cultura de Galicia. A el pertenceron moitos intelectuais da poca, pero como poeta representativo deste compromiso co galeguismo debemos recoecer a Ramn Cabanillas. Entre 1920 e 1936 edtase a revista Ns, que dar nome ao grupo formado por Florentino Cuevillas, Vicente Risco, Otero Pedrayo e Castelao (este con caractersticas peculiares). O labor literario mis importante de Ns foi a modernizacin do discurso segundo os movementos estticos universais, e o desenvolvemento da narrativa e do ensaio en galego. Pero a ruptura decidida coas propostas estticas anteriores para atopar novos xeitos de expresin chegou literatura galega coas vangardas. Claros exemplos destas novas tendencias son a poesa de Manuel Antonio (De catro a catro) e os contos experimentais de Rafael Dieste (Dos arquivos do trasno). A guerra civil (1936-1939) e a posterior ditadura franquista supuxeron o declive da literatura galega, pois moitos intelectuais foron fusilados, encarcerados ou exiliados.
Literatura de posguerra

Na Xeracin do 36 salientable a poesa social de Celso Emilio Ferreiro en Longa noite de pedra. Da Xeracin dos 50 ou Xeracin das Festas Minervais, os poetas mis destacados son Manuel Mara, Uxo Novoneyra e Xos Lus Mndez Ferrn, o autor de Con plvora e magnolias. No mbito da narrativa de posguerra imprescindible recoecer a traxectoria de Eduardo Blanco Amor (A Esmorga foi un fito do realismo social), nxel Fole e lvaro Cunqueiro (autor de Merln e familia, anda que cultivou todos os xneros literarios). Como representantes da Nova Narrativa sobresaen Carlos Casares, Mndez Ferrn e Mara Xos Queizn pola introducin das tcnicas renovadoras empregadas por Kafka, Joyce ou Faulkner. Tampouco podemos esquecer o xito dun autor inclasificable: Xos Neira Vilas, con Memorias dun neno labrego.
ltimos anos

Co fin da ditadura de Franco (1975) e a chegada da democracia, a poesa galega das ltimas dcadas do sculo XX ten unha ampla nmina de autores de gran calidade, como Yolanda Castao, lvarez Cccamo, Fernn-Vello ou Ana Roman. En xeral, unha poesa que amosa unha maior preocupacin pola palabra e o seu valor esttico, ao tempo que incrementa a sa variedade temtica. A diversidade de rexistros e posibilidades tanto temticas como formais tamn perceptible na narrativa galega dos anos 80 e 90 do sculo XX, unha poca de forte expansin. Ao lado de autores xa consagrados, consoldanse Vctor F. Freixanes, Alfredo Conde, Suso de Toro ou Manuel Rivas. Tamn o teatro galego medrou considerablemente nestes anos, sobre todo a partir da creacin do Centro Dramtico Galego en 1984. Entre os autores mis significativos, destaca Roberto Vidal Bolao.
Pxina 16 de 51

2.11

Na morte de Estrelia
Chambase Estrelia e era moi gabaxeira e linda. Dicalle a nai: Vai fonte, Estrelia. E Estrelia a fonte. Dicalle a nai: Vai horta, Estrelia, e dille a pap que deixe a poda e vea xantar. E Estrelia a a correr, moi contenta de cumpri-lo mandado e chamaba polo pai. Dicalle o pai: Ponte queda, Estrelia, que che vai traba-lo can. E Estrelia poase queda, toda a cara en lume, a surrir. E dicalle a irm casadeira: Vai escola, Estrelia. E Estrelia colla o catn e moi direita e leda ase camio da escola. E as sempre. E cando a van os outros picarios berraban xa de lonxe: Estrelia! Estrelia! E al a Estrelia a correr, depenicando un cornecho, e dballes un anaco e xogaban s moradas. E s veces, moi cedo, pasaba por baixo da sa fiestra un neno, e dica: Estrelia! E a cara de Estrelia, a sorrir tan campante, apareca na fiestra un intre. Un intre nada mis. E o neno ase a correr e a rir, coma se fixese unha trasnada. E as sempre. E un da Estrelia morreu. Estaba no cadaleito bonita coma sempre, e tan campante. E a nai, e a irm casadeira, atrs do cadaleito, choraban e lembraban as cousas midas das que a mida Estrelia faca tdolos das. E a nai case que non dica nada. S dica por veces, medindo e apoiando o pranto da filla casadeira: Estrelia, vai fonte. Estrelia, vai horta. Estrelia, vai escola... Estrelia onte! Estrelia hoxe! Estrelia ma! Rafael Dieste: Dos arquivos do trasno (1926)

Actividades propostas S18. Lea este conto de Rafael Dieste e perciba que, para este autor, o remate ten sempre un protagonismo especial, pois concentra toda a forza do relato. Que sensacins lle transmite?

Pxina 17 de 51

2.12

No nio novo do vento (lvaro Cunqueiro)


No nio novo do vento hai unha pomba dourada, meu amigo! Quen puidera namorala! Canta ao luar e ao mencer en frauta de verde olivo. Quen puidera namorala, meu amigo! Ten ers de frol recente, cousas de recn casada, meu amigo! Qun puidera namorala! Tamn ten sombra de sombra e andar primeiro de ro. qun puidera namorala, meu amigo!

lvaro Cunqueiro, Cantiga nova que se chama Riveira, 1933

Actividades propostas S19. Lea este poema de lvaro Cunqueiro, moi coecido polas adaptacins musicais que del se teen feito, e responda s seguintes cuestins:

Cal o tema desta composicin? Que elementos contriben a crear ritmo no poema?

Pxina 18 de 51

2.13

Os vellos non deben de namorarse (Castelao)


Lance terceiro. Escena I (Fondo negro e chan negro. Aparece Pimpinela sentada, coa nai sa dereita e o pai sa esquerda) A NAI: Anda Pimpinela! Anda mia varia de abelao! PIMPINELA: Non! NAI: Non reparas na que che espera se te casas con ese cuspe? Vivires nunha terroeira como esta, andares coma min. Chegares do traballo feita un esterco, sen roupa que mudar, sen frescuria para botares no xergn de casulo... PIMPINELA: Non! NAI: Ai, meu caravel de cera! Ai, como te diexaches rular por un pito cairo! Ai de ti, se non te coutas! Andars sempre co corazn enloitado, sen pan no forno, sen lume na lareira, sen estrume na corte. Mirrada de fro e chuchada de fame. O PAI: Faille caso a ta nai, Pimpinela! PIMPINELA: Non! NAI: Esvaeranse as cores que che pintou Noso Seor mantenta. Deixars de ser mazn e cereixa. Trocaraste nun figo merado. Cuberta de remendos, torrada pola raxeira, a fuxires dos espellos para non verte. En troques... PAI: En troques, se lle pos cara ao seor Fuco... PIMPINELA: Non! NAI: Que dis, tolia! Quen te cegou para non veres a regala do mundo? Quen che botou terra nos ollos? Esperta! PIMPINELA: Non! PAI: Queres ser un baldreu coma moitas? NAI: Qurenche poer brincos de ouro e ti queres piollos de miseria! Qurenche dar onzas recortadas e prefires lixos do ar! Ai, mia flor de gala, abre os ollos! Xa quixeran as fillas dos mis principales! PAI: Xa quixeran elas! PIMPINELA: Non! NAI: Teras unha casa de vinte fiestras e unha solaina; teras criadas e criados ao teu servizo; teras fartura de pan, de vio e de todo canto pode dar a terra. PAI: Das xuntas de bois e sete vacas. NAI: Arderan carballos enteiros para que a ta parrumeira botase fume e o seor Fuco cegara coa ta fermosura. PAI: E todos sairiamos desta pobreza. NAI: Arcas acuguladas de lenzo, almarios cheos de roupa, e ti a rir sempre coma se foses unha fidalga. Anda meu luceiro! PAI: E que diao! O seor Fuco un vello e cando lle chegue a s hora, xa vers ti como chaman na ta porta os mellores mozos da parroquia. NAI: O seor Fuco un home de ben e anda ceguio por ti, e valo desprezar, meu corazn! (O pai volve a tusir para impor respecto). NAI: Sers quen de desbotares o consello de teus pais? Unha filla tan boa coma ti...! Deixa ese mozo, Pimpinela (...) Boeno, mia fillia, boeno. Xa o pensars mellor (...) Compara, mia filla, e cavila no que che espera con un e co outro. Dunha banda, o rir, e da outra, o chorar.
PAI: O da e a noite. O pan e a fame. Escolle! A. D. Rodrguez Castelao: Os vellos non deben de namorarse (1941) (adaptacin)

Actividades propostas S20. Lea este texto e responda s seguintes cuestins:

O teatro un espectculo, polo que o autor d indicacins para a sa posta en escena (movementos, xestos, decorados, iluminacin...) s que chamamos anotacins ou didascalias. Localice neste fragmento dous exemplos, tendo en conta que adoitan ir entre parnteses. Cal a sa opinin sobre os matrimonios por interese, como o que lle recomendan a Pimpinela os seus pais?

Pxina 19 de 51

2.14

Outros textos de autores galegos do sculo XX


OS SEORES DA TERRA Tripou o cabalo pola canella, e chgou unha rara figura de home fracote, escanabouzado, xordo de comenencia e pitarroso de ollos [...] O recaudador. Pola porta da Pedreira metase todo o mundo: as arroiadas, os cs famentos, os labregos, os pedichs. Unha noite tamn entru o lobo e metuse na corte das ovellas. A fidalga recibiu home cunha curtesa de quen teima cobrir a vergonza ntema. Ben se decataba il da falta de cartos. Naquil tempo, a idea de Estado comezaba a facer forza na aldea. Astra entn gobernaban potenzas antergas, visibres, presentes. O poder estaba representado por monxes e cregos, por fidalgos cobradores e comedores, mais tempo cheos de confianza cos paisanos. Moito tardu a idea abstracta do Estado en se sentir nos eidos. Daquela entraba no pazo o Estado na persoa dun novo tipo, nin labrego nin seor. Co tempo, os recadadores fixronse seoritos. Ramn Otero Pedrayo: Os camios da vida (1928)

Ti dis Galicia ben pequena. Eu dgoche: Galicia un mundo. Cada terra coma se fose un mundo enteiro. Poderala andar en pouco tempo do norte para o sur, do leste para u oeste noutro tanto; poderala andar outra vez, mais non a has dar andado. E de cada vez que a andes, has atopar cousas novas e outras has botar de menos. Pode ela ser pequena en extensin; en fondura, en entidade, tan grande como queiras, e desde logo, moito meirande de como ti a ves []. Do grandor do teu esprito depende todo: canto mis pequeno sexa, mis terra precisar. Se o teu pensar fondo, a ta terra, para ti, non ter cabo, nela estar o mundo todo con todos os seus climas. Se o teu pensar se detn na codia das cousas non digas tampouco Galicia ben pequena. Es ti, que endexamais poders concibir nada grande. Vicente Risco: Leria (ensaio)

O ESCUDO O escudo de Galiza leva na parte central un cliz que simboliza a lenda do San Grial. E arredor do cliz, sete crucias en procesin. As sete vellas provincias que tia a nosa nacin! O cliz garda o misterio do vello credo druda: "SE NON TEMOS LIBERDADE, DE QUE VALE A NOSA VIDA?" As sete cruces, estrelas do Setestrelo a alumar todas as roitas da terra e os camios do mar. O noso escudo galego di dun pasado lonxn, ouh Galiza nacin celta, filla do pai Breogn...! Manuel Mara: As ras do vento ceibe

Amor, eterna inquedade, pon nos meus beizos dodos o cliz da Saudade! Dme a divina tristeza da nave que vai sen rumbo sobre do mar da incerteza! Dme o segredo chodo de ser roseira sen rosas e cantiga sen sonido! Dme o doce desespero de non saber se me quere morrndome do que a quero Dme a sagra vaguidade de ir tecendo a mia vida con soos de eternidade!

R. Cabanillas: A rosa de cen follas (1927)

Pxina 20 de 51

Espaa, sangue e area: trinta mills de farrapos atados a unha cadea. Todos levan sobre a faz un carimbo de tristura: vintecinco anos de paz. Paz de cuartel, paz de preso, paz de pobo asoballado, paz de pau e tente teso. Paz do conde de Fenosa, gran cabaleiro da industria que asulaga a terra nosa. Paz de osario e cimenterio, paz de chaira inhabitada, paz de oprobio e cautiverio. Paz de mazmorra e censura, paz de mansos periodistas lambecs da dictadura. Paz de roubo financiado, paz de pulpo monopolio, paz de fusil apuntado. Paz de bispo troglodita, solideo insolidario, don Oppas hermafrodita. Espaa, sangue e area: trinta mills de pantasmas van pasando en estadea.

Celso Emilio Ferreiro: Vintecinco anos de paz"

Pxina 21 de 51

3.

Secuencia de contenidos y actividades en lengua castellana


Comunicacin escrita Los textos administrativos (aspectos tericos)
Los textos administrativos son aquellos que sirven para establecer relaciones de comunicacin entre los diferentes organismos de la Administracin o entre los ciudadanos particulares y la Administracin. Una notificacin enviada por un ayuntamiento o una consellera de la Xunta, una instancia, un recurso, etc. son ejemplos de este tipo de textos. Tanto el lenguaje de los textos jurdicos como el de los administrativos es muy poco innovador y ha de cumplir tres requisitos bsicos: objetividad, claridad y precisin. Por ello, presenta las siguientes caractersticas: Palabras creadas a partir de prefijos o sufijos cultos: infraescrito... Formas estereotipadas para iniciar y cerrar escritos: haciendo uso de sus facultades, de conformidad con lo dispuesto, etc. Uso habitual de ttulos y tratamientos de cortesa: Magnfico y Excelentsimo Seor Rector, Vuestra Seora... La objetividad del enunciado se logra con el uso de oraciones impersonales y de oraciones con el verbo en gerundio o participio (transcurrido el plazo, cumpliendo la ley vigente, aprobada el acta...). Los documentos jurdicos o administrativos suelen presentar abundantes elementos icnicos: distribucin determinada de los distintos apartados, distintas columnas, distintos tipos de letra, apartados precedidos por nmeros o letras...

3.1

Pxina 22 de 51

3.2

Acuerdo de suspensin de la ejecucin de acto

Documento administrativo extrado de la siguiente direccin web: [http://www.060.es]

Pxina 23 de 51

Actividades propuestas S21. Lea el texto y responda a las siguientes cuestiones:

Este ejemplo es el modelo de un tipo de textos administrativos, cul es la finalidad de este modelo? Cmo describira el lenguaje y la presentacin formal utilizado en este documento? (sencillo, complicado, visualmente atractivo...) Por qu? Si tiene acceso a Internet, en la siguiente direccin web vea ms ejemplos de modelos de documentos administrativos y profesionales debidamente explicados: [http://www.060.es/guia_del_estado/como_trabaja_la_administracion/docume ntos_administrativos/index-ides-idweb.html]

Pxina 24 de 51


3.3

Conocimiento de la lengua Hipnimos e hipernimos (aspectos tericos)


En todas las lenguas existen palabras que por su significado engloban a otras. As ocurre, por ejemplo, con la palabra flor, cuyo significado abarca el de otros muchos trminos: clavel, rosa, tulipn, margarita, etc. Ese trmino general que puede ser utilizado para referirse a la realidad nombrada por otros ms particulares se denomina hipernimo. Diremos entonces que flor es hipernimo de clavel, rosa, tulipn, etc. Los trminos hipnimos son las palabras de significado restringido con las que se puede concretar otras de significado ms amplio. Las palabras clavel, rosa, jazmn, margarita, orqudea, etc., son hipnimos de flor. La sustitucin del hipnimo por el hipernimo es uno de los principales recursos para evitar repeticiones lxicas cuando se redacta y se considera un valioso mecanismo de cohesin que debe acostumbrarse a usar en sus escritos. Veamos un par de ejemplos:
El caniche es una raza de perros que desde el siglo XV se considera de uso exclusivo para el lujo de los aristcratas y nobles. Se trata de animales conocidos por su pelaje lanoso y rizado. El pescado debe estar muy presente en nuestra dieta, pues se trata de un alimento que aporta muchas protenas.

Actividades propuestas S22. Sustituya el hipernimo (en negrita) por el hipnimo ms adecuado.

He comprado las gafas en la tienda de Manuel. [_____________] Mete la ropa sucia en ese electrodomstico. [_____________] Su novio le regal una flor el da de San Valentn. [_____________] Fuimos a cenar a un establecimiento muy conocido. [_____________] De las vacas gallegas se obtiene una bebida muy nutritiva. [_____________] Cerveza. [_____________]
S23. Relacione los hipernimos de la izquierda con el hipnimo correspondiente:
Hipernimos Pjaro Flor Edificio Mueble Pariente Color Hipnimos Museo Armario Sobrino Mirlo Azul Tulipn

Pxina 25 de 51

S24.

Sustituya en este texto las palabras repetidas (en negrita) por hipernimos.

Yo me estaba comiendo una fresa con azcar. El mosquito revoloteaba intentando posarse en la fresa, en mi americana, en la cara Al final aterriz en la fresa y empez a chupar all. Despus se pos en mi americana y me la ensuci. El mosquito sigui revoloteando, molestndome constantemente. Al final, consegu darle un manotazo al mosquito y lo mat.

Pxina 26 de 51

3.4

Repaso de ortografa (aspectos tericos)


Si tiene dudas o desea realizar ms ejercicios sobre ortografa, puede consultar las siguientes direcciones: [http://roble.pntic.mec.es/~msanto1/ortografia/] [http://www.edu.xunta.es/contidos/premios/p2003/b/archaron9/Ejer_COMUNIC.htm] [http://personal.telefonica.terra.es/web/apuntesasr/ESOIndEjAcentuacion.htm]

Actividades propuestas S25. Coloque c o cc en la lnea de puntos de las siguientes palabras:


Coali.....in Alea.....in Co.....in Inye.....in Fa.....in Transa.....in

S26.

Coloque g o j en la lnea de puntos de las siguientes palabras:


Le.....timo Cnyu.....e Can.....ear Fin.....ir Diri.....ir Transi.....ir

S27.

Coloque s o x en la lnea de puntos de las siguientes palabras:


E.....plndido A.....fi.....ia E.....pecular E.....tructura E..tenso E..tranjero

S28.

Coloque b o v en la lnea de puntos de las siguientes palabras:


A..sor..er A..ogado .....aga.....undo Re..isar Her..........oro De.....astar

Pxina 27 de 51

3.5

Procusto ataca. La encrucijada de las libreras


Ver Glosario: procusto

Es un hecho que las grandes superficies, con Carrefour a la cabeza, han ido aumentando su cuota de mercado en los ltimos tiempos, y que es el suyo un modelo que funciona en determinados lugares y ambientes Ahora, se ha de deducir de su relativo exito que ese ha de ser el espejo en que miren todas las librera? Las de El Corte Ingls aunque an conservan buena parte de su peso retroceden y son cada vez algo ms residual en su propia organizacin, que las desplaza en favor de la marroquinera o los cosmticos Cul es entonces la alternativa? Fnac es una frmula limitada pero atractiva, de la que se sabe que esperar y que sirve bien a determinado tipo de pblico. pero hay temticas y editoriales muy mal o nulamente representadas. Bertrand, que esto das desembarca en espaa, aporta un buen conocimiento, el famoso know-how, mas el apoyo de otro gran grupo (Bertelsmann) y su exitosa experiencia en portugal. Aqui parte de cero y todos son posibilidades que esperamos no se vean defraudadas. Pero tampoco podr cubrirlo todo entre unos y otros quedan resquicios, huecos, que pueden ser aprovechados por los libreros independiente, especializados o no, que estn dispuestos, como los nuevos chefs, a hacer de la necesida virtual y manjares de las migas (que son muchas) que caen de las mesas de los grandes. son ellos los especialmente dotados para al venta institucional, siempre que las institucin pblicas asuman que no pueden por un lado defender la Cultura y por otra aceptar, cuando no imponer, condiciones leoninas i descuentos desorbitados que contravienen el mximo legal del 15%. [...]. Artculo de Antonio Rivero Taravillo. Revista sobre edicin Trama & Texturas, nmero dos, mayo 2007

Actividades propuestas S29. Lea el texto y haga lo siguiente:

Corrija en el texto los errores ortogrficos, de lxico, de estructura formal y de puntuacin que haya en l. Si dispone de un ordenador, reescriba con un procesador de textos este fragmento del artculo de Antonio Rivero con las correcciones que le hizo en el ejercicio anterior. Imprmalo.

Pxina 28 de 51

3.6

Repaso de categoras gramaticales


Si tiene dudas o desea realizar ms ejercicios sobre clases de palabras, puede consultar las siguientes direcciones: [http://www.xtec.cat/~jgenover/catgram1.htm] [http://www.edu.xunta.es/contidos/premios/p2003/b/archaron9/GRAMATICA/HOT/pal abras1.htm] [http://www.sierradesanpedro.org/lenguaylit/morfolo.ht]

Actividades propuestas S30. Copie e indique la clase de pronombres que halle en las siguientes oraciones.

Me gusta este. Cmpramelo. Alberto me devolvi los apuntes que le dej. Alguien recogi los tuyos antes de tiempo. Estos te podrn acompaar. Ninguno me supo dar noticias. Yo deseara que viniesen con l.
S31. Subraye los adverbios y seale de qu clase son.

Posiblemente nadie sabe hoy quin es el autor de la escultura. Por un destino muy significativo, en Espaa lo grande es annimo. Acaso el escultor, con su arte, haya esculpido aqu una de esas anttesis.
S32. Localice los sustantivos del siguiente texto:

Lady Sylvia tena el pelo dorado como el boj; sus ojos de pantera hambrienta relucan con los destellos de la calcopirita. Ojos en los que oscilaba la llama indecisa de un deseo inconfesable, y que subyugaban y atraan como un patbulo; sus cambiantes de luz, ya roja, ya mercurial, hacan pensar en las aguas quietas de los lagos, cuando la luna pasea por ellas la primera rfaga de su lvida linterna, escondiendo el lgamo herbceo que duerme en el fondo
S33. S34. Identifique los adjetivos calificativos del texto del ejercicio anterior. Complete la siguiente tabla:
Sustantivo Adjetivo Asombroso Inventar Flor Blanco Verbo

Pxina 29 de 51

3.7

Caballo de Troya
Mi reloj sealaba las tres de la tarde. Faltaban dos horas para que el Cementerio Nacional de Arlington cerrara sus puertas. Yo haba consumido la casi totalidad de aquel lunes, 12 de octubre, frente a las tres tumbas de los soldados desconocidos y a la minscula y perpetua llama anaranjada que da vida al rstico enlosado gris bajo el que reposan los restos del presidente John Fitzgerald Kennedy. Aunque a fuerza de leerla haba terminado por aprendrmela, consult una vez ms la clave que me haba entregado el mayor. Por ensima vez escrut el macizo sarcfago de mrmol blanco que se levanta en la cara este del Anfiteatro Conmemorativo y que constituye el monumento inicial y ms destacado de la Tumba al Soldado Desconocido. En la cara Oeste han sido esculpidas tres figuras que simbolizan la Victoria, alcanzando la Paz a travs del Valor. Pero aquel panel no pareca guardar relacin con mi clave... Lentamente, como un turista ms, borde el cordn que cierra la reducida explanada rectangular y fui a sentarme frente a la cara posterior de la tumba central, en las escalinatas de un pequeo anfiteatro. Exhausto, repas cuanto haba anotado. Frente a m, a cinco metros de las tumbas, un soldado de infantera del Primer Batalln de la Vieja Guardia, con sede en Fort Myer, paseaba arriba y abajo, fusil al hombro, luciendo el oscuro uniforme de gala. Aunque la cadena de seguridad me separaba unos diez metros de esta parte de la tumba, la leyenda grabada en el mrmol poda leerse con comodidad: Aqu reposa gloriosamente un soldado de los Estados Unidos que slo Dios conoce. Estar ah la clave?, me pregunt con nerviosismo. El solitario centinela, enjuto y fro como la bayoneta que remataba su brillante mosquetn, se haba detenido. Tras una breve pausa, gir, cambiando el arma de hombro. Segundos despus volva sobre sus pasos, detenindose frente a la tumba. All repiti el cambio de posicin de su fusil y, girando de nuevo, reinici su solemne desfile. Mi amigo el mayor norteamericano s haca referencia al soldado que monta guardia da y noche en el cementerio de los hroes, en Washington. El centinela que vela ante la tumba te revelar el ritual de Arlington, rezaba la primera frase de su postrera carta.... Bentez, J. J., Caballo de Troya I, Planeta, Barcelona, 2005

Actividades propuestas S35. Lea el texto y diga a qu categora gramatical pertenecen y qu funcin sintctica desempean las palabras marcadas en negrita.

Pxina 30 de 51


3.8

Lengua y sociedad Situacin sociolingstica de las restantes comunidades bilinges del Estado (aspectos tericos)
El contacto de dos o ms lenguas en una misma sociedad no suele ser armonioso, como hemos visto en el caso de Galicia. No debe olvidarse que la lengua materna forma parte constitutiva del individuo y este solo por obligacin, necesidad o cortesa accede a usar otra. Hasta tal punto ese sentimiento de posesin de la lengua propia puede ser tan fuerte en un pueblo, que la convivencia entre las dos lenguas es con frecuencia fuente de problemas polticos. Analicemos brevemente cul es la situacin en las restantes comunidades bilinges de Espaa.
Catalua, Valencia y Baleares

El cataln es la lengua propia de Catalua, las islas Baleares y Valencia, donde recibe el nombre de valenciano. Se habla tambin en algunas comarcas de Aragn, y es la lengua oficial de Andorra. Incluso durante la dictadura franquista, el cataln mantuvo el prestigio social, la lealtad lingstica de sus hablantes y los programas de investigacin del Institut dEstudis Catalans. Por ello, se encuentra en un estado de normalizacin muy avanzado, ya que nunca se redujo el cataln al dominio de la intimidad y sigue siendo un factor de promocin social.
Pas Vasco

El euskera no es mayoritario ni tiene el prestigio social del cataln, pero s posee un fuerte valor simblico. El hecho de que sea una lengua tan distinta del castellano dificulta la adquisicin del vasco, de ah que un porcentaje representativo de la poblacin vasca no conozca ambas lenguas. Los hitos ms importantes para el reconocimiento del euskera son la Constitucin (1978) y el Estatuto de Autonoma (1979). Desde entonces, la poltica lingstica se basa en tres pilares: enseanza, Administracin y medios de comunicacin.

Pxina 31 de 51

4.
4.1

Resumo de contidos
Resumo de contidos en lingua galega
Bloque de comunicacin escrita: o currculo

O currculo persoal o historial da nosa vida acadmica e profesional, onde tamn inclumos todos os outros mritos que consideremos importantes para un determinado posto de traballo. A presentacin debe ser clara e precisa seguindo estas pautas: Sempre se presentar escrito por unha cara. Debe estar redactado cun procesador de textos (salvo casos concretos). Hai que diferenciar o currculo xeral (que incle todos os datos persoais, acadmicos e profesionais do currculo concreto (mis abreviado, pois unicamente cita os datos relevantes para ese caso concreto). Atendendo sa estruturacin, distinguimos o currculo cronolxico do funcional (este ultimo presenta as actividades desenvolvidas en bloques independentes).
Bloque de coecemento da lingua: cambios de categora gramatical

A transformacin dunha clase de palabra noutra prodcese engadindo sufixos. Ademais, os determinantes (artigos e adxectivos determinativos) teen a facultade de transformar calquera clase de palabra nun substantivo.
Bloque de lingua e sociedade: a situacin lingstica en Galicia

En Galicia hai das linguas oficiais, pero nunha situacin de desigualdade. Desde os anos oitenta do sculo XX, existe unha promocin institucional da lingua galega que lle permitiu gaar prestixio, pois o idioma empregado no Parlamento, na televisin autonmica, na radio, no ensino, etc. A maior parte dos habitantes de Galicia son capaces de falar, escribir e comprender ambas as linguas, pero a lingua galega contina a perder falantes de xeito constante.
Bloque de educacin literaria: a literatura galega do sculo XX

Grupos. 1916: Irmandades da Fala, movemento que reivindica a lingua e a cultura de Galicia. Destaca Ramn Cabanillas. 1920: Grupo Ns, formado por Florentino Cuevillas, Vicente Risco, Otero Pedrayo e, en parte, Castelao. Modernizan o discurso e desenvolven a narrativa e o ensaio galego. Vangardas: rompen coas propostas estticas anteriores. Sobresaen Manuel Antonio (De catro a catro) e Rafael Dieste (Dos arquivos do trasno). A guerra civil espaola (1936-1939) e a ditadura franquista supuxeron un declive. Poesa Xeracin do 36: poesa social de Celso Emilio Ferreiro (Longa noite de pedra).

Pxina 32 de 51

Xeracin dos 50: Manuel Mara, Uxo Novoneyra e Xos Lus Mndez Ferrn (Con plvora e magnolias). ltimas dcadas do sculo XX. Hai unha gran variedade temtica e un maior interese polo valor esttico da palabra: Yolanda Castao, lvarez Cccamo, Fernn-Vello, etc. Narrativa. Narrativa de posguerra: Eduardo Blanco Amor (A Esmorga), nxel Fole e lvaro Cunqueiro (Merln e familia). Nova narrativa: introducen tcnicas renovadoras Carlos Casares, Mndez Ferrn e Mara Xos Queizn. ltimas dcadas do sculo XX: gran expansin. Diversidade temtica e formal. Consoldanse Vctor F. Freixanes, Alfredo Conde, Suso de Toro e Manuel Rivas. Teatro. Medrou considerablemente nas ltimas dcadas do sculo XX, sobre todo a partir da creacin do Centro Dramtico Galego en 1984. Destaca Roberto Vidal Bolao.

Pxina 33 de 51

4.2

Resumen de contenidos en lengua castellana


Bloque de comunicacin escrita: textos administrativos

Requisitos: objetividad, claridad y precisin. Lenguaje muy poco innovador: palabras con prefijos o sufijos cultos, formas estereotipadas para iniciar y cerrar escritos, uso habitual de ttulos y tratamientos de cortesa Uso de oraciones impersonales y de oraciones con el verbo en gerundio o participio. Abundantes elementos icnicos: distribucin determinada de los distintos apartados, distintas columnas, distintos tipos de letra, apartados precedidos por nmeros o letras...
Bloque de conocimiento de la lengua: hipernimos e hipnimos

Hipernimo: trmino general que por su significado abarca el de otras palabras de significado ms restringido. Hipnimo: palabra cuyo significado est englobado en el de otra. La sustitucin del hipnimo por el hipernimo es un mecanismo de cohesin muy til para evitar repeticiones lxicas.
Bloque de lengua y sociedad: la situacin lingstica de las restantes comunidades bilinges del Estado

Catalua, Valencia y Baleares: el cataln siempre mantuvo el prestigio social y la lealtad lingstica de sus hablantes. Su estado de normalizacin es muy avanzado. Pas Vasco: el euskera no es mayoritario ni tiene el prestigio social del cataln, pero posee un fuerte valor simblico. La poltica promocin lingstica del vasco se basa en tres pilares: enseanza, Administracin y medios de comunicacin.

Pxina 34 de 51

5.

Exercicios de autoavaliacin
1.
Que nome recibe o tipo de currculo no que se presentan as actividades desenvolvidas en bloques independentes?

Xeral. Concreto. Cronolxico. Funcional. 2.


Que categora gramatical ten a capacidade de transformar calquera clase de palabra nun substantivo?

Determinante. Adxectivo. Verbo. Adverbio. 3.


Que clase de palabra obtemos se ao adxectivo tranquilo lle engadimos o sufixo idade?

Verbo. Substantivo. Adxectivo. Adverbio. 4.


Cal dos seguintes obxectivos non foi acadado tras a aprobacin da Lei de Normalizacin Lingstica en 1983?

Ampliar o nmero de falantes de galego. Aumentar o prestixio do galego. Introducir o galego nas escolas. Incrementar os seus mbitos de uso. 5.
Que movemento crean os irmns Vilar Ponte para reivindicar a lingua e a cultura de Galicia?

A Xeracin das Festas Minervais. A Xeracin do 36. O grupo Ns. As Irmandades da Fala.

Pxina 35 de 51

6.

Quen escribiu De catro a catro?

Rafael Dieste. Manuel Antonio. Xos Lus Mndez Ferrn. Carlos Casares. 7.
Cal das seguintes obras escribiu Xos Neira Vilas?

Con plvora e magnolias. A esmorga. Memorias dun neno labrego. Merln e familia. 8.
En que xnero literario destacou Roberto Vidal Bolao?

Teatro. Ensaio. Novela. Poesa. 9.


Cal a caracterstica principal das vangardas?

A ruptura coas propostas estticas anteriores. O desenvolvemento da narrativa e do ensaio. A reivindicacin da lingua galega. A ampla variedade temtica. 10. Que poeta pertence a Xeracin dos 50? Celso Emilio Ferreiro. Miguel Anxo Fernn-Vello. Manuel Antonio. Uxo Novoneyra. 11. Que nome reciben o conxunto de escritores da literatura galega que desenvolveron o seu
labor entre 1920 e 1936?

Xeracin dos 50. Xeracin das Festas Minervais. Xeracin do 36. Grupo Ns.

Pxina 36 de 51

12. Cal dos seguintes non un requisito dos textos administrativos? Claridade. Beleza. Obxectividade. Precisin. 13. Cal un hipnimo de froita? Alimento. Comida. Pexego. Carne. 14. Cal o hipernimo de ciclismo? Deporte. Bicicleta. Ciclista. Balonmn. 15. Cal das seguintes palabras non est escrita correctamente? Hirmn. Coherente. Vehculo. Hemisferio.

Pxina 37 de 51

6.
6.1

Solucionarios
Solucins das actividades propostas en lingua galega
S1.

Partes principais que dun currculo funcional?


Primeiro bloque, datos persoais; segundo bloque, experiencia profesional; terceiro bloque, cursos efectuados; e cuarto bloque, formacin acadmica.

Caractersticas formais dun currculo.


Redaccin clara e simple, non utilizar formas rebuscadas nin complicar a sintaxe; debe ser un escrito breve e conciso; sempre se presentar escrito por unha cara; debe estar redactado cun procesador de textos. Nalgns casos concretos necesario elaboralo man.

Enderezo web.
Cumprir dirixirse pxina web que se lle indica no exercicio para ver os demais tipos de documentos administrativos e profesionais que existen en galego. Deste xeito, poder familiarizarse con eles.

S2.
Resposta libre. Cumprir seguir os apartados de contido e as caractersticas formais especficas hora de redactar o seu currculo.

S3.
Abatemento: abater Florista: flor Brancura: branco Patinaxe: patinar:

S4.
Cultura: cultural Distar: distante Azul: azulado Volcn: volcnico

Pxina 38 de 51

S5.
Humanizar: humano (adxectivo) Saborear: sabor (substantivo) Pacificar: paz (substantivo) Centrar: centro (substantivo)

S6.

Cambiar a clase de palabra.


Hospital Enfermeira Verde (adxectivo) Estudar (verbo) Avaliou Especial (adxectivo) Condimenta (verbo) Hospitalario (adxectivo) Enfermo (adxectivo) Verde (substantivo): non necesario engadir nin eliminar morfemas Estudo (substantivo), estudante (substantivo). Avaliacin (substantivo) Especialmente (adverbio) Condimento (substantivo)

Unha oracin con cada unha das palabras.


Cumprir seguir as indicacins do exercicio para a sa resolucin.

S7.

Ombro, orfo, herba, harmona, hiprbole, ovo, hemisferio, hectolitro, honrado, hoxe, inhumano, exhibir, bohemio, cohesin, baa, desinchar, cohibir, alel, adhesivo, inhbil, filharmnica, trun, vela, incoherente.
S8.

Correccin do texto.
A historia que arrastraba aquel estrao violinista escoiteina por primeira vez da boca dun msico que vive en Valmaior. Contouma no despacho do conservatorio, nun edificio que mira cara ponte de catro ollos que se ergue na desembocadura do ro. Uns anos antes estivera percorrendo en bicicleta o Baixo Danubio. Dende que a mia dona me enganase cun compaeiro de facultade, talvez para que ningun me recordase a amargura que sufrira despois daquel descubrimento, sempre viaxaba sen compaa. Daquel periplo por Austria lembro unha visita que me deixou unha pegada inesquecible. Despois de camiar polos recantos mis fermosos da abada beneditina de Melk, atopeime coa sa esplndida biblioteca. Quedei asombrado non s pola antigidade dos seus exemplares, senn pola luminosidade que amosaban os andeis dourados e o teito de delicada trazara. Uns quilmetros mis abaixo, collendo a ra peonil que bordea a marxe esquerda do Danubio, dexerguei un estrao personaxe. Vino camiando polas ras da vila de Drstein, coa cabeza sumida nas lousas e unha pesada mochila nas costas. Eramos os dous nicos visitantes naquela hora do medioda, cando o sol caa sen piedade e as sombras eran inexistentes. Eu estaba sentado no mazadoiro dunha casa. Tiven que recoller os ps para deixalo pasar. Esperaba a chegada dunha muller que me alugara un cuarto nunha casa situada no camio que suba ata o cumio do castelo. Pero coido que aquel home non reparara na mia presenza. Mentres suba cara s calellas mis empinadas da zona antiga,semellaba mergullado nas sas coitas.

Pxina 39 de 51

Cre que a presentacin formal do texto correcta?


Non, non correcta porque unha parte do texto non respecta as marxes debidas e, polo tanto, desentoa co resto do texto e pode dificultar a sa lectura. Xa que logo, a presentacin formal non coidada e dbese corrixir igualando as marxes dese anaco de texto coas do resto del.

S9.
Substantivo Prata Claridade Estudante Navegacin Adxectivo Prateado Claro Estudantil Navegable Verbo Pratear Clarear Estudar Navegar

S10.

Esa a primeira posibilidade de obter o agasallo. Esa: pronome; primeira: determinante; o: determinante. Non houbo moitos problemas para atopar algns cans. Moitos: determinante; algns: determinante. Trouxen outro porque ese libro xa o lera. Outro: pronome; ese: determinante; o: pronome.
S11.

Estaba tan triste que rematou chorando. A profesora vixiaba no exame fitando a un lado e outro. Atopounos comendo.
S12.

Ten gripe; con todo, vir ao concerto. Fai ti cinco fotocopias ou pdelle a Henrique que as faga el. Os exames estn ben, dicir, estades todos aprobados.
S13.

Concirne: verbo; ncleo de oracin. Probablemente: adverbio; CC. Moitos: indefinido; adxacente do substantivo (foros). A: artigo; determina o substantivo que acompaa (cuestin). Cuestin: substantivo; suxeito. Muller: substantivo; suxeito.

Pxina 40 de 51

De: preposicin; introduce funcins sintcticas desenvolvidas por outras clases de palabras. Literatura: substantivo; complemento do nome. Irrelevante: adxectivo; adxacente do substantivo (discurso).
S14.
A categora gramatical establece unha diferenza de tipo semntico e morfolxico entre os membros que a forman: verbo, adverbio, substantivo, adxectivo... Mentres que a funcin sintctica indcanos como se combinan e onde se deben situar as palabras nunha frase, oracin ou texto.

S15.
Carcter transversal: dise do carcter que incide en varias cousas ou planos e non se limita a un s. Implementacin do corpus: refrese a introducir ou inserir palabras e estruturas nunha lingua (o corpus) para completar e enriquecer a sa capacidade de expresin. Por exemplo, introducir nela novos termos cientficos e tcnicos, etc.

S16.
Resposta aberta, pero debe gardar relacin coa seguinte: necesario normalizar a lingua galega neses sete mbitos porque, en moitos, deles -por exemplo na xustiza- o uso do galego residual e, polo tanto, cmpre pr en marcha polticas dinamizadoras que fomenten o seu uso e que o estendan para chegar a esa pretendida normalizacin.

S17.
Resposta aberta, anda que a conclusin lxica do alumno, tendo en conta o que levamos visto ao longo desta e do resto das unidades, que o plurilingsmo un elemento enriquecedor porque nos ofrece unha diversidade de perspectivas maiores c feito de coecer s unha lingua.

S18.
Resposta aberta, pero esperable que o alumno ou alumna perciba que o final libera a tensin que se veu acumulando no conto.

S19.

Tema da composicin.
A temtica deste poema amorosa. De feito, recrase de xeito similar s cantigas de amigo.

Elementos que contriben a crear ritmo no poema.


Sobresaen as estruturas e procedementos paralelsticos que imitan lrica medieval galego-portuguesa (quen poidera namorala/ meu amigo!). A rima outro poderoso recurso para crear ritmo (o segundo e o cuarto verso de cada estrofa riman en asonante: dourada-namorala, olivo-amigo). Os versos son todos de arte menor e predominan os octoslabos.

Pxina 41 de 51

S20.

Localizar dous exemplos de anotacins.


Fondo negro e chan negro. Aparece Pimpinela sentada, coa nai sa dereita e o pai sa esquerda. O pai volve a tusir para impor respecto.

Opinin sobre os matrimonios por interese.


Resposta aberta.

Pxina 42 de 51

6.2

Soluciones de las actividades en lengua castellana


S21.

Finalidad del modelo.


Es el modelo para un acuerdo de suspensin de la ejecucin de un acto.

Lenguaje y presentacin formal de este documento.


La presentacin visual es clara y concisa. El lenguaje, aunque pretende ser conciso para evitar interpretaciones errneas, es complicado, ya que est lleno de estructuras oracionales o frases que hacen referencia al mbito jurdico, que puede desconocer la persona que rellena el formulario.

S22.

He comprado las gafas en la ptica de Manuel. Mete la ropa sucia en esa lavadora. Su novio le regal una rosa el da de San Valentn. Fuimos a cenar a un restaurante muy conocido. De las vacas gallegas se obtiene una leche muy nutritiva.
S23.
Hipernimos Hipnimos

Pjaro Flor Edificio Mueble Pariente Color

Mirlo Tulipn Museo Armario Sobrino Azul

S24.

Yo me estaba comiendo una fresa con azcar. El mosquito revoloteaba intentando posarse en la fruta, en mi americana, en la cara Al final aterriz en la fresa y empez a chupar all. Despus se pos en mi chaqueta y me la ensuci. El insecto sigui revoloteando, molestndome constantemente. Al final, consegu darle un manotazo al bicho y lo mat.
S25.

Coalicin, inyeccin, aleacin, faccin, coccin, transaccin.

Pxina 43 de 51

S26.

Legtimo, fingir, cnyuge, dirigir, canjear, transigir.


S27.

Esplndido, estructura, asfixia, extenso, especular, extranjero.


S28.

Absorber, revisar, abogado, herbvoro, vagabundo, devastar.


S29.

Correccin del texto.


Es un hecho que las grandes superficies, con Carrefour a la cabeza, han ido aumentando su cuota de mercado en los ltimos tiempos, y que es el suyo un modelo que funciona en determinados lugares y ambientes. Ahora, se ha de deducir de su relativo xito que ese ha de ser el espejo en que miren todas las libreras? Las de El Corte Ingls, aunque an conservan buena parte de su peso, retroceden y son cada vez algo ms residual en su propia organizacin, que las desplaza en favor de la marroquinera o los cosmticos. Cul es entonces la alternativa? Fnac es una frmula limitada pero atractiva, de la que se sabe qu esperar y que sirve bien a determinado tipo de pblico. Pero hay temticas y editoriales muy mal o nulamente representadas. Bertrand, que estos das desembarca en Espaa, aporta un buen conocimiento, el famoso know-how, ms el apoyo de otro gran grupo (Bertelsmann) y su exitosa experiencia en Portugal. Aqu parte de cero y todos son posibilidades, que esperamos no se vean defraudadas. Pero tampoco podr cubrirlo todo. Entre unos y otros quedan resquicios, huecos, que pueden ser aprovechados por los libreros independientes, especializados o no, que estn dispuestos, como los nuevos chefs, a hacer de la necesidad virtud y manjares de las migas (que son muchas) que caen de las mesas de los grandes. Son ellos los especialmente dotados para la venta institucional, siempre que las instituciones pblicas asuman que no pueden por un lado defender la Cultura y por otra aceptar, cuando no imponer, condiciones leoninas y descuentos desorbitados que contravienen el mximo legal del 15%. [...]

S30.

Me gusta este. Cmpramelo. Me: pronombre personal tono; este: pronombre demostrativo; me: pronombre personal tono encltico; lo: pronombre personal tono encltico. Alberto me devolvi los apuntes que le dej. Me: pronombre personal tono; que: pronombre relativo; le: pronombre personal tono. Alguien recogi los tuyos antes de tiempo. Alguien: pronombre indefinido; tuyos: pronombre posesivo. Estos te podrn acompaar. Estos: pronombre demostrativo; te: pronombre personal tono. Ninguno me supo dar noticias. Ninguno: pronombre indefinido; me: pronombre personal tono; Yo deseara que viniesen con l. Yo: pronombre personal; l: pronombre personal.

Pxina 44 de 51

S31.
Posiblemente nadie sabe hoy quin es el autor de la escultura. Por un destino muy significativo, en Espaa lo grande es annimo. Acaso el escultor, con su arte, haya esculpido aqu una de esas anttesis Posiblemente: adverbio de duda. Hoy: adverbio de tiempo Muy: adverbio de cantidad. Acaso: adverbio de duda. Aqu: adverbio de lugar

S32.
Lady Sylvia tena el pelo dorado como el boj; sus ojos de pantera hambrienta relucan con los destellos de la calcopirita. Ojos en los que oscilaba la llama indecisa de un deseo inconfesable, y que subyugaban y atraan como un patbulo; sus cambiantes de luz, ya roja, ya mercurial, hacan pensar en las aguas quietas de los lagos, cuando la luna pasea por ellas la primera rfaga de su lvida linterna, escondiendo el lgamo herbceo que duerme en el fondo.

S33.
Lady Sylvia tena el pelo dorado como el boj; sus ojos de pantera hambrienta relucan con los destellos de la calcopirita. Ojos en los que oscilaba la llama indecisa de un deseo inconfesable, y que subyugaban y atraan como un patbulo; sus cambiantes de luz, ya roja, ya mercurial, hacan pensar en las aguas quietas de los lagos, cuando la luna pasea por ellas la primera rfaga de su lvida linterna, escondiendo el lgamo herbceo que duerme en el fondo

S34.
Substantivo Asombro Invento Flor Blancura Adxectivo Asombroso Inventado Floreado Blanco Verbo Asombrar Inventar Florecer Blanquear

S35.
Mi: posesivo; determina al sustantivo que acompaa (reloj). Reloj: sustantivo; sujeto. De: preposicin; introduce funciones sintcticas desempeadas por otras clases de palabras. Mrmol: sustantivo; sintagma nominal. Blanco: adjetivo; adyacente del sustantivo al que acompaa (mrmol). Lentamente: adverbio; CC. El: artculo; determina al sustantivo que acompaa (solitario). Solitario: adjetivo: adyacente del sustantivo al que acompaa (centinela). Centinela: sustantivo; sujeto.

Pxina 45 de 51

6.3

Solucins dos exercicios de autoavaliacin


1.
Que nome recibe o tipo de currculo no que se presentan as actividades desenvolvidas en bloques independentes?

Xeral. Concreto. Cronolxico. Funcional. 2.


Que categora gramatical ten a capacidade de transformar calquera clase de palabra nun substantivo?

Determinante. Adxectivo. Verbo. Adverbio. 3.


Que clase de palabra obtemos se ao adxectivo tranquilo lle engadimos o sufixo idade?

Verbo. Substantivo. Adxectivo. Adverbio. 4.


Cal dos seguintes obxectivos non foi acadado tras a aprobacin da Lei de Normalizacin Lingstica en 1983?

Ampliar o nmero de falantes de galego. Aumentar o prestixio do galego. Introducir o galego nas escolas. Incrementar os seus mbitos de uso. 5.
Que movemento crean os irmns Vilar Ponte para reivindicar a lingua e a cultura de Galicia?

A Xeracin das Festas Minervais. A Xeracin do 36. O grupo Ns. As Irmandades da Fala.

Pxina 46 de 51

6.

Quen escribiu De catro a catro?

Rafael Dieste. Manuel Antonio. Xos Lus Mndez Ferrn. Carlos Casares. 7.
Cal das seguintes obras escribiu Xos Neira Vilas?

Con plvora e magnolias. A esmorga. Memorias dun neno labrego. Merln e familia. 8.
En que xnero literario destacou Roberto Vidal Bolao?

Teatro. Ensaio. Novela. Poesa. 9.


Cal a caracterstica principal das vangardas?

A ruptura coas propostas estticas anteriores. O desenvolvemento da narrativa e do ensaio. A reivindicacin da lingua galega. A ampla variedade temtica. 10. Que poeta pertence a Xeracin dos 50? Celso Emilio Ferreiro. Miguel Anxo Fernn-Vello. Manuel Antonio. Uxo Novoneyra. 11. Que nome reciben o conxunto de escritores da literatura galega que desenvolveron o seu
labor entre 1920 e 1936?

Xeracin dos 50. Xeracin das Festas Minervais. Xeracin do 36. Grupo Ns.

Pxina 47 de 51

12. Cal dos seguintes non un requisito dos textos administrativos? Claridade. Beleza. Obxectividade. Precisin. 13. Cal un hipnimo de froita? Alimento. Comida. Pexego. Carne. 14. Cal o hipernimo de ciclismo? Deporte. Bicicleta. Ciclista. Balonmn. 15. Cal das seguintes palabras non est escrita correctamente? Hirmn. Coherente. Vehculo. Hemisferio.

Pxina 48 de 51

7.

Glosario
Na mitoloxa grega, Procusto, tamn chamado Damastes (avasalador ou controlador), Polipemn (moitos danos) e Procoptas, era un bandido e pousadeiro da tica (ou segundo outras versins, dos arrabaldes de Eleusis). Taselle por fillo de Poseidn. Coa sa esposa Silea foi pai de Sinis. Procusto tia a sa casa nos outeiros, onde ofreca pousada ao viaxeiro solitario, seducao e invitbao a tombarse espido nunha cama de ferro. Se a vtima era alta, Procusto deitbaa nunha cama curta e serrballe as partes do corpo que lle sobresaan. Se, pola contra, era mis baixa, invitbaa a deitarse nunha cama longa, onde lle ataba as mans e a desfaca cun martelo ata estricala (de aqu vn o seu nome). Segundo outras versins, ningun coincida xamais co tamao da cama porque esta era secretamente regulable: Procrusto alongbaa ou acurtbaa segundo a sa vontade antes da chegada das sas vtimas. Procusto continuou co seu reinado de terror ata que se atopou co heroe Teseo, quen se deixou seducir, pero cando entrou na choza de Procusto axustouno cortndolle a cabeza e os pes a golpes de machado. Matar a Procusto foi a ltima aventura de Teseo na sa viaxe desde Trecn (a sa aldea natal do Peloponeso) ata Atenas. En xeral, denomnase procsteo a aquilo oposto ao ergonmico, dicir, que parte da idea de que o home quen debe adaptarse aos obxectos e non ao revs.

Procusto

Pxina 49 de 51

8.

Bibliografa e recursos
Bibliografa

Alarcos Llorach, Emilio, Gramtica de la lengua espaola, Espasa, Madrid, 1999. Bentez, J. J., Caballo de Troya I, Planeta, Barcelona, 2005. Borrazs, Xurxo, Costa Norte/ZFK, Galaxia, Vigo, 2008. Cabanillas, Ramn, A rosa ce cen follas, Xerais, Vigo, 1993. Cunqueiro, lvaro, Cantiga nova que se chama Riveira, Galaxia, Vigo, 2004. Dieste, Rafael, Dos arquivos do trasno, Galaxia, Vigo, 2007 GRIAL, Revista galega de cultura, nmero 181; xaneiro, febreiro, marzo 2009. Gmez Torrego, Leonardo, Ortografa prctica del espaol, Espasa-Calpe, Madrid, 2008. ILG e RAG, Normas ortogrficas e morfolxicas do idioma galego, ILG e RAG, Vigo, 2003. ILG e RAG, Vocabulario ortogrfico da lingua galega, ILG e RAG, 2004. Jardiel Poncela, Enrique, Amor se escribe sin hache, Blackie Books, Barcelona, 2010. Mara, Manuel, As ras do vento ceibe, Xistral, A Corua, 1979. Moure, Teresa, A Palabra das fillas de Eva, Galaxia, Vigo, 2005. Otero Pedrayo, Ramn, Os camios da vida, Galaxia, Vigo, 2003. RAG, Dicionario da Real Academia Galega, Xerais e Galaxia, Vigo, 2000. RAE, Diccionario de la lengua espaola (2 tomos), Espasa Calpe, Madrid, 2008. Risco, Vicente, Leria, Galaxia, Vigo, 2009. Trama & Texturas (revista), nmero dos, mayo 2007. Rodrguez Castelao, A., Os vellos non deben de namorarse, Galaxia, Vigo, 2004. VVAA, Novo Dicionario da lingua galega, Obradoiro-Santillana, Santiago de Compostela, 2005.

Ligazns de internet

[http://www.060.es/] [http://www.anosaterra.org/] [http://www.digalego.org/] [http://www.galipedia.org] [http://www.xunta.es/linguagalega/] [http://www.usc.es/snl/] [http://es.wikipedia.org]

Pxina 50 de 51

[http://vello.vieiros.com/publicacions/veredicion.php?Ed=38] [http://roble.pntic.mec.es/~msanto1/ortografia/] [http://www.edu.xunta.es/contidos/premios/p2003/b/archaron9/] [http://personal.telefonica.terra.es/web/apuntesasr/ESOIndEjAcentuacion.htm] [http://www.xtec.cat/~jgenover/catgram1.htm] [http://www.sierradesanpedro.org/lenguaylit/morfolo.htm]

Pxina 51 de 51

You might also like

  • Manual Aula de Galego 4 Unidade 2
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 2
    Document12 pages
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 2
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Aula2 Prof 13 Test1e2
    Aula2 Prof 13 Test1e2
    Document6 pages
    Aula2 Prof 13 Test1e2
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga1 Librodoprofesor Tests
    Celga1 Librodoprofesor Tests
    Document4 pages
    Celga1 Librodoprofesor Tests
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Aula2 Prof 12 Fichas
    Aula2 Prof 12 Fichas
    Document26 pages
    Aula2 Prof 12 Fichas
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Aula2 Prof 11 Maisexercicios
    Aula2 Prof 11 Maisexercicios
    Document6 pages
    Aula2 Prof 11 Maisexercicios
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 4 Unidade 1
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 1
    Document12 pages
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 1
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 4 Unidade 3
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 3
    Document12 pages
    Manual Aula de Galego 4 Unidade 3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga1 Librodoprofesor Maisexercicios Solucions
    Celga1 Librodoprofesor Maisexercicios Solucions
    Document5 pages
    Celga1 Librodoprofesor Maisexercicios Solucions
    Jose Luis Reboredo Penela
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade12
    Celga3 Unidade12
    Document20 pages
    Celga3 Unidade12
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade10
    Celga3 Unidade10
    Document18 pages
    Celga3 Unidade10
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga1 Librodoprofesor Fichas
    Celga1 Librodoprofesor Fichas
    Document17 pages
    Celga1 Librodoprofesor Fichas
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade11
    Celga3 Unidade11
    Document21 pages
    Celga3 Unidade11
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Peixe
    Peixe
    Document1 page
    Peixe
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade8
    Celga3 Unidade8
    Document20 pages
    Celga3 Unidade8
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade2 Celga3
    Unidade2 Celga3
    Document19 pages
    Unidade2 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade9
    Celga3 Unidade9
    Document20 pages
    Celga3 Unidade9
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade6 Celga3
    Unidade6 Celga3
    Document16 pages
    Unidade6 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade5 Celga3
    Unidade5 Celga3
    Document16 pages
    Unidade5 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 9
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 9
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 9
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Celga3 Unidade7
    Celga3 Unidade7
    Document22 pages
    Celga3 Unidade7
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade4 Celga3
    Unidade4 Celga3
    Document16 pages
    Unidade4 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade1 Celga3
    Unidade1 Celga3
    Document16 pages
    Unidade1 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Unidade3 Celga3
    Unidade3 Celga3
    Document15 pages
    Unidade3 Celga3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 10
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 10
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 10
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 6
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 6
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 6
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 4
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 4
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 4
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 7
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 7
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 7
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 8
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 8
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 8
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 5
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 5
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 5
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet
  • Manual Aula de Galego 2 Unidade 3
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 3
    Document8 pages
    Manual Aula de Galego 2 Unidade 3
    Departamento de Filosofía do IES Chano Piñeiro
    No ratings yet