Professional Documents
Culture Documents
mbito da comunicacin
Unidade didctica 9
Os medios de comunicacin
Pxina 1 de 77
ndice
1. Programacin da unidade ........................................................................................4
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 Encadramento da unidade no mbito social ................................................................. 4 Presentacin................................................................................................................. 4 Obxectivos didcticos ................................................................................................... 4 Contidos ....................................................................................................................... 5 Temporalizacin e actividades...................................................................................... 6 Recursos didcticos.................................................................................................... 10 Avaliacin ................................................................................................................... 10 Bibliografa utilizada para a elaboracin desta unidade didctica ............................... 11
2.
Texto 36: Marujeo ....................................................................................................... 64 Texto 37: Linguaxe e textos (aspectos tericos) ......................................................... 66 Texto 37: Relatos. Un relato de Suso Bahamonde ..................................................... 67 Texto 39: Un relato de Roberto Traba Velay............................................................... 69 Texto 40: Cartas al director......................................................................................... 71 Texto 41: La crnica ................................................................................................... 72 Texto 42: La crtica ..................................................................................................... 74 Texto 43: Linguaxe e textos (aspectos tericos) ......................................................... 75 Texto 44: O artigo ....................................................................................................... 76 Texto 44: A literatura nos medios de comunicacin audiovisual ................................. 77
Pxina 3 de 77
1.
1.1
Programacin da unidade
Encadramento da unidade no mbito social
Unidade 1
Bloque 1
Unidade 2
Mdulo 1 Bloque 2
Unidade 3 Unidade 4 Unidade 5 Unidade 6
Unidade 15 Unidade 16
1.2
Presentacin
Esta unidade est dentro do bloque Imos ao quiosco e denomnase Os medios de comunicacin. Cos contidos e as actividades que se inclen nesta unidade pretndese conseguir do alumnado adulto certas habilidades, actitudes e coecementos relacionados cos medios de comunicacin audiovisual e coas novas tecnoloxas; a utilizacin das linguas do mbito como instrumento para comprender e interpretar a informacin, como medio para procesar e utilizar a informacin, e como fin para a comprensin da realidade en que se vive.
1.3
Obxectivos didcticos
Interpretar e recoecer textos na lingua oral e na escrita dos medios de comunicacin audiovisual, e diferenciar a estrutura, os puntos de vista, os elementos formais, as caractersticas e as convencins da linguaxe destes medios, as como os seus elementos compositivos. Recoecer textos que indiquen presentacin de tarefas e instrucins. Planificar e compor textos coas caractersticas dos usados nos medios de comunicacin. Apreciar a presentacin coidada dos textos escritos, utilizando correctamente a ortografa e os signos de puntuacin.
Pxina 4 de 77
Participar en conversas sobre temas de actualidade utilizando os elementos non verbais na intervencin. Reflexionar ante as mensaxes que supoan calquera tipo de discriminacin procedentes dos medios de comunicacin. Diferenciar os usos formais e informais da lingua nos medios de comunicacin. Planificar e compor textos con cohesin utilizando conectadores textuais. Identificar as funcins sintcticas caractersticas dos substantivos, dos adxectivos e dos verbos. Comprender a situacin sociolingstica da lingua galega e analizar o seu uso nos medios de informacin. Valorar os textos literarios na lingua galega aparecidos nos medios de comunicacin. Analizar os elementos propios da narracin e do teatro en producins televisivas. Compor textos de intencin literaria: cartas.
1.4
Contidos
Comunicacin oral
Comprensin de textos propios dos medios de comunicacin audiovisual con especial atencin s
comunicacin.
Uso consciente dos elementos paraverbais e non verbais na intervencin oral planificada: ton
dixital, como noticias, entrevistas, editoriais e crnicas, e apreciacin das diferenzas entre informacin e opinin. Composicin de textos coas caractersticas formais usadas nos xneros propios dos medios de comunicacin: noticias e entrevistas. Anlise dos puntos de vista usados nos medios de comunicacin escritos e virtuais para transmitir a mesma informacin. Interese pola presentacin coidada dos textos escritos, en soporte impreso e dixital, utilizando adecuadamente a ortografa e os signos de puntuacin. Actitude reflexiva e crtica ante as mensaxes que supoan calquera tipo de discriminacin, con especial atencin s procedentes de reportaxes, crnicas ou entrevistas dos medios de comunicacin. Identificacin dos elementos formais e recoecemento dalgunhas caractersticas e convencins da linguaxe dos medios de comunicacin (columnas, titulares, entrada, imaxes, tamao, situacin, etc.). Interese ante as tecnoloxas da comunicacin e actitude crtica ante o seu uso. comunicacin e conciencia das situacins comunicativas en que resulten adecuados.
Coecemento da lingua
Coecemento das diferenzas entre usos formais e informais da lingua a travs dos medios de Identificacin e uso das variacins (frmulas de confianza e de cortesa) que adoptan as formas
das estruturas na construcin e revisin de textos, con emprego dunha terminoloxa sintctica axeitada: o substantivo como suxeito, o verbo como ncleo do predicado, o adxectivo como complemento do nome e como atributo. Lingua e sociedade
Coecemento xeral e concrecin no marco peninsular das causas que contriben formacin,
expansin, transformacin, minorizacin, substitucin e normalizacin das linguas, con manexo e interpretacin de mapas, tboas, textos e informacin dos medios e das tecnoloxas da
Pxina 5 de 77
comunicacin.
Comprensin da situacin sociolingstica da lingua galega a travs da abordaxe dos fenmenos
de contacto de linguas (bilingismo e diglosia), procurando informacin nos medios de comunicacin en diversos soportes. Comprensin e anlise do uso das das linguas de Galicia nos medios de comunicacin. Educacin literaria
Lectura e valoracin de textos literarios en lingua galega (artigos, ensaios, contos, etc) aparecidos
Idade Media.
Composicin de textos de intencin literaria: cartas.
1.5
Temporalizacin e actividades
Temporalizacin
16 perodos lectivos divididos en catro semanas. 1 semana. 1 sesin, en casteln. Textos 1e 2. 2 sesin, en galego. Textos 3 e 4. 3 sesin, en casteln. Textos 5 e 6. 4 sesin, en galego. Textos 7 e 8. 2 semana. 1 sesin, en casteln. Texto 9, 10 e 11. 2 sesin, en galego. Textos 12 e 13. 3 sesin, en casteln.Textos 14, 15, 16, 17, 18 e 19. 4 sesin, en galego. Texto 20. 3 semana. 1 sesin, en casteln. Textos 21, 22 e 23. 2 sesin, en galego. Texto 24, 25 e 26. 3 sesin, en casteln. Textos 27, 28, 29, 30 e 31. 4 sesin, en galego. Textos 32 e 33. 4 semana. 1 sesin, en casteln. Textos 34, 35 e 36. 2 sesin, en galego. Textos 7, 38 e 39. 3 sesin, en casteln. Textos 40, 41 e 42. 4 sesin, en galego. Textos 43, 44 e 45
Actividades
1 sesin: en casteln. Presentacin, por parte do profesor ou da profesora, da unidade didctica, dos elementos que contn e do xeito en que se levar a cabo. Amosarnselle os xornais ao alumnado e farase unha invitacin a achegarse a eles, a os manipular, aos recoecer os distintos elementos (portada, fotografas, plans, esquemas, publicidade, tamao de letras, encadramentos, seccins) e a comentar o que mis chame a atencin.
Pxina 6 de 77
Entregaranse as copias do texto 1 e do texto 2 e indicarase que se lean e que se faga unha valoracin persoal. Despois, o alumnado realizar as actividades propostas para os dous textos, onde o importante o recoecemento da orde da informacin e algunhas caractersticas lingsticas dos textos xornalsticos. 2 sesin: en galego. Entregaranse copias do texto 3 e explicarnselle ao alumnado as cuestins tericas que cumpra ata que se entendan as diferenzas entre os textos informativos e os de opinin, e o alumnado poida realizar as actividades propostas para ese texto. Entregarase copias do texto 4, onde se tratan aspectos tericos sobre a noticia como xnero informativo; estrutura e caractersticas que o alumnado ten que asimilar para poder levar a cabo as actividades propostas para este texto. 3 sesin: en casteln. Entregaranse copias do texto 5, onde o importante recoecer a orde da informacin en pargrafos para lles prestar especial atencin aos elementos ordenadores de cada texto. O alumnado ter despois que realizar as actividades propostas, intentando completar os cadros. Bscase as que o alumnado practique facendo esquemas. Entregarase o texto 6 e explicaranse as cuestins tericas que sexan mis difciles de asimilar, xa que se trata de regras gramaticais e prcticas de sintaxe, ata que o alumnado poida realizar pola sa conta as actividades propostas para eses aspectos tericos. 4 sesin: en galego. Entregar copias dos textos 7 e 8. O alumnado poder traballar con noticias dos medios de comunicacin audiovisual, recoecendo as sas caractersticas e os seus mecanismos, e intentar realizar as actividades propostas relativas aos textos. Na aula, traballarase sobre noticias dos textos entregados, pero cumprir realizar tamn actividades sobre outros medios de comunicacin, como a radio e a televisin. Esta parte das actividades realizarase nas propias casas do alumnado, e as conclusins exporanse na aula. O profesor ou a profesora prestaranlles especial atencin aos traballos que se realicen a partir das actividades realizadas na casa, para que a presentacin dos escritos cumpra os requisitos e se utilicen ben os signos de puntuacin. 5 sesin: en casteln. Entregaranse copias do texto 9 e explicaranse algunhas regras de puntuacin textual. O alumnado poraas en prctica cunha noticia que se lle quitaron os signos de puntuacin. O traballo con textos sinxelos. Pdese propor como actividade alternativa a lectura de textos aos que previamente se lle quitaran as comas, os puntos, etc. Entregarase o texto 10, onde se dan, como cuestiones tericas, algns conectadores textuais. Anda que o alumnado os coeza, ter que identificalos nos textos. Farase fincap neses conectadores, que xeralmente o alumnado non utiliza, e proporanse exemplos cos mis descoecidos para que despois se poidan recoecer nos textos. Entregaras o texto 11, un artigo de prensa en que xa aparecen marcados os conectadores. O alumnado ter que clasificalos axudndose do texto 9 e deber encher o cadro proposto para o caso. 6 sesin: en galego. Entregaranse copias do texto 12, onde aparecen reflectidos noticias e titulares aparecidas na prensa e que poen de manifesto o uso sexista da linguaxe nos medios de comunicacin audiovisual. O alumnado intentar realizar as actividades propostas para ese texto, que son extensibles aos outros medios, como a radio e a televisin, dos que tamn ter que realizar actividades. Intntase que o alumnado reflexione sobre as mensaxes que supoan calquera tipo de discriminacin.
Pxina 7 de 77
Entregaranse copias do texto 13. Trtase de que o alumnado traballe sobre distintos puntos de vista nos xornais e noutros medios de comunicacin. Cumprir facer as actividades relativas a este texto, s portadas. Traballarase tamn a adquisicin dun vocabulario imprescindible na unidade didctica e que o alumnado participe de forma oral na aula, tendo en conta nas sas participacins os elementos verbais e non verbais, e respectando as regras da comunicacin oral. 7 sesin: en casteln. Repartiranse copias dos textos 14 e 15, onde o traballo fundamental establecer unha orde nunha serie de xestos cotins mediante conectadores textuais. Trtase de fomentar a adquisicin do hbito de utilizar na escrita conectadores que xeralmente o alumnado utiliza na lingua oral, pero que na escrita lle supoen un esforzo. O hbito de os recoecer e os usar nos textos importante. Repartiranse copias dos textos 16, 17, 18 e 19; son textos narrativos humorsticos e o traballo consiste en transformar un texto narrativo nun texto de instrucins. A fase fundamental a seleccin da informacin para poder encher o cadro. importante que o profesor ou a profesora observen se o alumnado realiza con espontaneidade o cambio nos tempos verbais e se introduce formas impersoais no texto (uso do se). 8 sesin: en galego. Entregaranse copias do texto 20 e explicaranse os aspectos tericos includos nel, tendo presente que o mellor xeito de aprender as cuestins tericas a partir de exemplos prcticos. Xa que logo, imprescindible nesta sesin o contacto directo co computador por parte do alumnado. Nel ser mis doada a adquisicin dos conceptos e a sa aplicacin na prctica. Haber despois un bloque de actividades en que se intentara pr o alumnado en contacto directo co computador, que se traballe con el, que se procure en internet e que se sexa quen de recoecer, clasificar e discernir s informacins necesarias para elaborar os traballos. O profesor ou a profesora dirixirn a actividade e supervisarn o traballo co ordenador para que, no caso de xurdiren dificultades, se poidan superar. 9 sesin: en casteln. Entregaranse copias do texto 21, onde se tratan aspectos tericos sobre ortografa, o que adoita resultar arduo para o alumnado. Terase que acudir a todos aqueles exemplos que poida atopar ao respecto e, despois, o alumnado realizar as actividades propostas e o profesor ou a profesora deberan dirixilo sempre cara aos dicionarios cando xurdan dbidas, anda que sexa para comprobar, autocorrixirse e autoavaliarse. moi importante para o alumnado a adquisicin do hbito de usar dicionarios impresos e interactivos. Entregaranse copias do texto 22, onde se dan aspectos tericos sobre as entrevistas escritas: estrutura, elementos, etc. Entregaranse copias do texto 23, en que se reproducen varias entrevistas. O alumnado por por en prctica as cuestins tericas do texto 22. 10 sesin: en galego. Neste bloque entregaranse copias do texto 24, onde se suscitan algunhas cuestins tericas sobre as tcnicas de traballo imprescindibles para a realizacin de todo tipo de tarefas, non s as escolares. O alumnado por en prctica estas cuestins tericas aplicndollas a unha actividade prctica, relacionada cun texto xornalstico. Entregaranse copias do texto 25, en que aparece unha entrevista, e as actividades que o alumnado ten que responder oralmente. Trtase de que se participe en conversas e simulacins respectando as normas de comunicacin oral, e de que se sexa quen de usar os elementos verbais e non verbais na intervencin oral planificada.
Pxina 8 de 77
Entregaranse copias do texto 26 e explicaranse os tipos de cartas, as como o motivo polo que unha carta pode ser tamn literatura, tan importante que chegou a se converter nun subxnero literario. Realizaranse as actividades propostas para este texto e comprobaranse os tipos de cartas que calquera persoa pode escribir. 11 sesin: en casteln. Entregaranse os textos 27, 28, 29 e 30. Trtase de ler entrevistas a escritores sobre as sas preferencias literarias, e comprobar na actividade preparada para estes textos que as entrevistas non sempre se axustan s caractersticas xerais deste tipo de textos. Entregarase o texto 31, que contn aspectos tericos relacionados coas entrevistas orais e as sas caractersticas nos medios de comunicacin audiovisual, a radio e a televisin. O alumnado realizar as actividades correspondentes. 12 sesin: en galego. Entregaranse copias do texto 32, sobre o nacemento das linguas peninsulares. O alumnado realizar as actividades propostas. importante o uso do computador con acceso a internet para a realizacin destas actividades, xa que necesitarn achar mapas da presenza desas linguas en distintos perodos histricos. Entregaranse copias do texto 33. Susctanse nel cuestins tericas relacionadas coa coexistencia de linguas. Propense actividades relacionadas co contorno do alumnado e tamn cos medios de comunicacin audiovisual, polo que cumprir traballar na casa vendo a televisin e escoitando a radio para comprobar os casos de diglosia. As conclusins destes traballos presentaranse na aula para chegar, no posible, a conclusins comns. 13 sesin: en casteln. Entregaranse os textos 34, 35 e 36. Son textos de opinin, diferentes dos textos informativos. No primeiro deles dse informacin terica e nos seguintes dse tamn algunha informacin que sirva para os diferenciar mellor e poder imitalos na prctica. O alumnado xa coece as diferenzas, pero a realizacin dalgunhas actividades vaille permitir ter unha visin mis clara deles: o editorial e o artigo de opinin. O profesorado ter coidado de corrixir constantemente as actividades escritas, para evitar erros, e invitar o alumnado autocorreccin e autoavaliacin. 14 sesin: en galego. Entregarase o texto 37, onde se abordan algn aspectos tericos sobre a linguaxe e os textos da comunicacin audiovisual, nomeadamente sobre o conto e a novela, relatos que forman parte tamn dos medios de comunicacin e non s da lingua escrita. O alumnado debe caer na conta de que os relatos estn presentes na televisin, no cine, na radio, con adaptacins de textos literarios e as sas diferentes versins e adaptacins. Entregaranse copias dos texto 37 e 38. Trtase de relatos aparecidos en internet e que poden servir de exemplos doutras moitas pxinas. O alumnado deber construr textos semellantes aos lidos, baixo supervisin, acudindo constantemente aos dicionarios impresos ou virtuais, en caso de dbidas. 15 sesin: en casteln. Entregaranse os textos 41 e 42, que inclen exemplos dunha crnica e dunha crtica, respectivamente. Seguen a ser exemplos doutros textos de opinin con caractersticas propias. Inclen algns consellos para os redactar e actividades para os realizar. As actividades do alumnado sern en lingua escrita, polo que o profesor ou a profesora tern que prestar atencin s realizacins individuais. 16 sesin: en galego.
Pxina 9 de 77
Entregaranse copias do texto 43, onde se estudan algunhas caractersticas dos textos teatrais. Entregarase o texto 44, que un artigo aparecido nunha pxina de internet; nel explcase onde, cando e como se vai representar unha obra de teatro. importante que o alumnado adquira o hbito de localizar na rede actividades culturais, non s cinematogrficas ou musicais, senn tamn representacins teatrais. Proponse despois como actividade a elaboracin dunha sinxela obra de teatro. Nela fanse propostas sobre os personaxes, o tempo e o lugar. Cumprir, xa que logo, inventar os dilogos e os outros elementos lingsticos propios dun texto dramtico. O profesor ou a profesora explicarn a parte terica. Entregarase o texto 45, que corresponde tamn a unha actividade literaria aparecida nun medio de comunicacin audiovisual. Dbese atopar, neste caso na televisin, unha obra de teatro e achar as diferenzas coas obras de teatro escritas. As conclusins debateranse na aula.
1.6
Recursos didcticos
Na unidade didctica xa estn includos os textos sobre os que se vai traballar. imprescindible fotocopiar todos os textos necesarios e as actividades relativas a cada texto, e levalas aula antes de comezar cada sesin. imprescindible que na aula haxa unha serie de xornais, revistas e outros materiais especializados e non especializados, en lingua galega e en lingua castel, para que o alumnado os poida manipular, traballar sobre eles e revisalos cando cumpra. imprescindible a existencia de computadores con acceso a internet. moi importante que na aula haxa dicionarios en galego e en casteln para solucionar as dbidas de vocabulario que puidesen xurdir e, na medida do posible, acceso a dicionarios virtuais para resolver dbidas cando se traballe co computador. necesario algn gravador na aula para algunhas actividades.
1.7
Avaliacin
Nesta unidade didctica a avaliacin forma parte integrante do proceso. As propias actividades sern tomadas como referencia para a avaliacin do alumnado dado que, para as realizar, cmpren estratexias e instrumentos de cuxo uso o profesor ou a profesora poden extraer conclusins. Na primeira sesin, o manexo e o uso que o alumnado faga dos xornais, as revistas e o material impreso informativo serve de avaliacin inicial, as como os comentarios que se escoiten na aula con respecto aos contidos e os obxectivos da unidade didctica. Os aspectos procedementais avaliaranse a travs da observacin e da valoracin das tarefas propostas nas actividades. Valorarase a participacin nas actividades en grupo e individuais a travs da observacin e dos resultados dos traballos propostos. Non haber probas obxectivas para valorar os aspectos conceptuais. A evolucin das tarefas a travs da unidade completa ha marcar as pautas dos contidos adquiridos. En todas as sesins programadas hai actividades que poder servir de reforzo ou ampliacin, dependendo das necesidades do alumnado.
Pxina 10 de 77
1.8
Pxina 11 de 77
2.
Rasgos morfolgicos y sintcticos: Largos sintagmas nominales. Oraciones enunciativas. Uso de la tercera persona. Incisos explicativos. Aposiciones. Estilo directo de cita. Forma narrativa: pretritos perfectivos y presente histrico. Rasgos lxicos y semnticos: Lxico denotativo. Lxico especializado en el tema que se trata. Descuidos gramaticales: Estilo coloquial. Alteracin del rgimen verbal. Condicional de rumor. Empleo indebido de ciertas preposiciones y locuciones prepositivas. Impropiedades morfolgicas, lxicas y semnticas. Clichs y frases hechas. Adjetivos y adverbios en su grado mximo. Extranjerismos. Abusos de recursos literarios que llevan al sensacionalismo. Recursos retricos (metforas, paradojas, ironas, hiprboles, eufemismos, etc.).
Pxina 12 de 77
Texto 2: Noticia
La publicidad enfrenta a las televisiones con la UE
Las televisiones privadas espaolas se oponen al ultimtum de la Comisin Europea al Gobierno de Zapatero por no respetar los lmites publicitarios (12 minutos por hora) decretados por Bruselas en la directiva sobre Televisin sin Fronteras. Uteca, la entidad que agrupa a los operadores privados, se muestra contraria a que Bruselas imponga lmites de publicidad a los medios privados de comunicacin y recomienda a la comisaria Reding que se interese por evitar la "clara competencia desleal" de las televisiones pblicas espaolas, que se financian a travs de una doble va: publicidad y subvenciones. Bruselas cuestiona la "interpretacin" que Espaa hace de la directiva, mientras que Uteca asegura que la ley espaola est "en total consonancia" con la norma comunitaria. La principal discrepancia radica en si los espacios de televenta, publirreportajes o telepromociones son publicidad o no. El Pas, 9 de mayo de 2008
Secuencia de actividades (textos 1 y 2) S1. Busque en el texto 2 cinco rasgos lingsticos de los enumerados en el texto 1.
S2.
Escoja, entre los siguientes argumentos, los ms relevantes para producir un texto argumentativo en el que intentar convencer al lector de las ventajas que supone leer el peridico. Redacte los argumentos seleccionados acompandolos de ejemplos, datos, comentarios, interpretaciones, etc., y relacionndolos entre s. No se olvide de emplear el registro adecuado al texto.
Argumentos: El peridico es un documento que narra la historia de cada da, las variaciones de un mundo cambiante. Como puede doblarse, ocupa poco espacio.
Pxina 13 de 77
Permite leer las noticias una y otra vez. Sirve para matar el tiempo cuando no tienes nada mejor que hacer. Es una fuente cultural inmensa: ensea el pasado y el presente, y anticipa el futuro. Quien lee el peridico siempre est buscando ms y se plantea continuamente nuevas metas. Cuesta poco dinero. Implica a la gente en situaciones que de otro modo le seran desconocidas. Cmo podemos ser solidarios con los afectados por una catstrofe si no la conocemos? Convierte lo lejano en cotidiano. Ensea a moverse por el mundo y a entender el tiempo en que se vive. Es til para envolver paquetes.
Pxina 14 de 77
S4.
Escoite na radio ou procure na prensa unha noticia sobre un suceso recente e anote a informacin concreta sobre os feitos que achega.
Pxina 15 de 77
Secuencia de actividades S5. As noticias da actividade 1, do texto 3, dan resposta a todas estas preguntas?
Pxina 16 de 77
Secuencia de actividades S6. En el texto anterior estn mezclados prrafos pertenecientes a dos textos diferentes. Trate de reconstruirlos numerando sus prrafos y ordenndolos adecuadamente.
Agrupe los prrafos que crea que tienen relacin entre s. Establezca el orden ms adecuado entre ellos y justifquelo. Escriba las palabras y expresiones que le han ayudado a ordenar los textos en las fichas que tiene a continuacin.
Pxina 17 de 77
Texto A Proponga un ttulo apropiado: Prrafo (n) Palabras clave Expresiones clave
Texto B Proponga un ttulo apropiado: Prrafo (n) Palabras clave Expresiones clave
S7.
Una tienda de Nueva York, especializada en la venta de huesos y fsiles. Han sido encontrados restos de un crneo perteneciente al Homo erectus. El pasado mes de marzo. El crneo lleg a travs de un misterioso hombre, representante de un coleccionista de antigedades. Los expertos piensan que procede de Indonesia y que el crneo podra ser clave para las investigaciones sobre el origen del hombre.
Pxina 18 de 77
El sujeto est constituido por un sintagma nominal, esto es, un sustantivo o un grupo de palabras cuyo ncleo es un sustantivo o una palabra equivalente (por ejemplo, un pronombre) que concuerda en nmero y persona con el verbo. Aunque el nico elemento imprescindible del sintagma nominal es el ncleo, este puede ir acompaado por otros elementos. Determinante (artculo, demostrativo, etc.):................................................................ esa Adjunto (adjetivo): ............................................................................................ usadsima Ncleo (sustantivo o pronombre): ........................................................................ palabra Aposicin (sustantivo no precedido de preposicin):.......................................comodn Complemento del nombre (preposicin y sustantivo):..................................... del texto.
El predicado
El predicado est formado por un sintagma verbal, es decir, un verbo o grupo de palabras cuyo ncleo es un verbo, que concuerda en nmero y persona con el sujeto. El predicado nominal est formado por un verbo copulativo (ser, estar o parecer) y un atributo, que est representado por un sustantivo, un adjetivo o un grupo de palabras cuyo ncleo es un sustantivo o una palabra equivalente. El predicado verbal es todo el que no es nominal, esto es, el que no lleva verbo copulativo ni atributo.
Secuencia de actividades S8. Relacione coherentemente los sujetos de la columna de la izquierda con los predicados de la derecha para rehacer los titulares de prensa obtenidos el da 22 de noviembre de 1999, en la pgina de internet de los siguientes peridicos: El Peridico, ABC, El Mundo y La Vanguardia. Una vez rehechos los titulares, realice las actividades.
Letra A Sujetos Una nueva sonda Letra predicados negocia con Bill Gates un acuerdo sobre el castellano en internet alcanzar los 6.000 millones el 12 de octubre de 1999 es casi tan inteligente como el Homo Sapiens llega a Marte contraer Alzeimer cada ao
B C D E
La poblacin muundial Uno de cada diez mayores de 80 aos El hombre de Neanderthal La Real Academia de la Lengua
Pxina 19 de 77
S9.
Cuando sea posible, escriba en plural los sujetos de los titulares y nalos a sus predicados realizando en ellos los cambios pertinentes.
Pxina 20 de 77
Texto 7: Noticia
Galicia potencia neste sector, que non depende tanto de pensos e fertilizantes O leite ecolxico, unha opcin para non padecer a crise
As granxas galegas que se dedican producin de leite ecolxico en Galicia gozan de boa sade, asegura o director tcnico do Consello Regulador de Agricultura Ecolxica de Galicia, Ernesto Snchez. Unha situacin que contrasta coas dificultades que atravesan as explotacins convencionais e que se debe sa menor dependencia de pensos e fertilizantes, que sofren un forte encarecemento. Un factor importante que provocou, segundo recoece Ernesto Snchez, que moitas explotacins lcteas convencionais de Galicia se reformulen a sa orientacin produtiva cara ecolxica. A sa menor dependencia dos insumos externos est provocando que se volva mis atractiva, esgrimiu este tcnico, quen considerou relevante o feito de que, no que vai de ano, sete explotacins, ata agora convencionais, solicitaron a sa incorporacin na producin ecolxica. Esta reorientacin supn para as granxas que a alimentacin do seu gando debe provir principalmente dos pastos e forraxes da propia explotacin, nos que abonos e fertilizantes de orixe sinttica estn totalmente descartados. Ademais, por cada hectrea non pode haber mis de das vacas. En todo caso, Ernesto Snchez aclarou que os produtores de leite ecolxica comparten coas granxas convencionais a baixa de prezos do leite ou alzas como o gasleo. Con todo, ambos encarecementos non afectaron rendibilidade das 21 granxas que producen mis de nove millns de litros ao ano e facturan un volume prximo aos seis millns de euros anuais. Precisamente, un 60 por cento do leite ecolxico que se produce en Espaa procede de Galicia, que concentra 1.300 das 2.700 reses de vacn dedicadas a esta actividade no Estado. Galicia Hoxe
Pxina 21 de 77
Texto 8: Noticias
O Cervantes espallar a cultura galega
Apoio torre de hrcules: o presidente do Goberno galego, Prez Tourio, entrevistouse en Pars onte co director da UNESCO, Koichiro Matsuura.
Viaxe institucional do presidente Tourio a Pars para impulsar o labor de cooperacin entre o Goberno galego e o instituto que agora dirixe Carmen Caffarel, o mellor embaixador da cultura. Inaugura na capital de Francia unha exposicin da coleccin Caixanova con obras de dezaseis creadores, entre eles Menchu Lamas, Antn Lamazares, Xos Freixanes e Manuel Vilario. Pxina 33
Plan para crear xa neste ano cinco mil empregos no rural Motor da economa O vicepresidente Quintana e o conselleiro Surez Canal presentan unha ambiciosa estratexia de dinamizacin agraria, dotada con mis de douscentos millns de euros. Chamamento unidade do sector leiteiro para superar a crise da cada dos prezos. Pxina 6
A conselleira Tboas tndelles as mans aos concellos e rstalle importancia ao recurso de FEGAMP polas normas do Habitat. Pxina 9
Pxina 22 de 77
Secuencia de actividades (textos 7 e 8) S10. Nas anteriores noticias, intente dar resposta s preguntas que todas elas deben responder, de acordo co sinalado no texto 4.
Que? Quen? Onde? Cando? Como? Por que?
S11.
S12.
Tipo de programa (informativo, deportivo, cultural, etc.). Presentador ou presentadora. Un ou varios? Hai colaboradores ou convidados? Hai algunha referencia aos ontes? De que tipo. Funcin da msica no programa (s sintona, programa musical, etc.). Esquema: Como comeza? Que acontece deseguido? Como contina? Como remata?
Pxina 23 de 77
S13.
Un curso de bricolaxe
Un espazo promocional
S14.
Cales son os obxectivos bsicos da televisin? Busque programas que se estean a emitir nestes momentos en que predominen os obxectivos que acaba de enumerar.
S15.
Nun informativo televisivo, seleccione as noticias, prstelles atencin aos recursos sonoros, ao lugar da realizacin, decoracin, ao aspecto fsico dos presentadores e das presentadoras. Faga despois un pequeno informe escrito sobre ese programa.
Pxina 24 de 77
El punto y seguido se escribe al final de cada oracin. El punto y aparte se escribe al final de cada prrafo, o sea, cuando se cambia de tema o se trata otro aspecto del mismo tema. Despus del punto y aparte se escribe una lnea ms abajo y el inicio de la primera lnea del siguiente prrafo comienza un poco ms a la derecha que el resto; esa parte que se deja en blanco se conoce con el nombre de sangrado. El punto final se escribe al final de cada escrito.
Secuencia de actividades S16. Localice en la siguiente noticia un ejemplo de cada clase de punto: punto y seguido, punto y aparte y punto final.
El precio de la gasolina ha subido un 14% en un ao Los combustibles se encarecen 13 cntimos por litro El gasleo alcanza un nivel rcord de 1,03 euros. La escalada del petrleo ha trado de la mano los precios mximos que estn alcanzando la gasolina y el gasleo. Mientras que el litro de sin plomo de 95 octanos ya se paga a 1,084 euros; el de gasleo, que hace un mes traspas la barrera psiclogica del euro, ha alcanzado un nuevo mximo al superar los 1,03 euros, segn el Boletn Petrolero que ayer dio a conocer la Unin Europea. Este documento, que recoge todas las semanas los precios de los combustibles, se cerr el pasado lunes. Los datos que elabora la UE muestran cmo Espaa ha sufrido en mayor medida el incremento de los precios de los combustibles: mientras que tanto la gasolina como el gasleo espaoles son ahora cerca de un 14 % ms caros que hace un ao, el del resto de pases europeos aument algo menos, en torno al 13 %. Los espaoles pagan ahora 13,3 cntimos ms que hace un ao por la sper 95 y 12,4 por el gasleo. En cambio, la media de los 25 pases de la Unin sita en 1,31 euros el litro de sper 95 (15 cntimos ms que un ao antes) y 1,18 por un litro de gasleo (14 cntimos ms). En todo caso, el boletn muestra que los combustibles de automocin continan en Espaa por debajo de la media de los trece pases de la zona euro, donde el litro de sper 95 costaba el pasado lunes 1,302 euros.
S17.
Revise sus escritos y compruebe si ha colocado correctamente los puntos. En caso de que observe algn error, realice la ficha de correccin correspondiente a los fallos que ha cometido. La realizacin de fichas ayudar a evitar posteriores errores.
Pxina 25 de 77
Para comparar: as, de forma semejante, asimismo, igualmente, del mismo modo, de forma similar, por otra parte, igual...que, ms...que, menos...que, etc. Para indicar oposicin o contraste: pero, sin embargo, no obstante, en cambio, ahora bien, aunque, por contra, por el contrario, por otra parte, por un lado, etc. Para indicar causa: porque, pues, por eso, por ello, por tanto, a causa de (que), dado que, ya que, puesto que, etc. Para indicar consecuencia, resultado: luego, pues, por esto/ello/eso, por (lo) tanto, por consiguiente, en consecuencia, as (es) que, en efecto, de modo que, en definitiva, etc. Para indicar condicin: si, a condicin de que, en caso de que, siempre que, con que, con tal de que, etc. Para indicar concesin: aunque, si bien, aun cuando, a pesar de que, por ms que, en todo caso, hasta cierto punto, etc. Para indicar finalidad: para (que), con el objeto de (que), con vista a que, etc.
Espacio-temporales
Para indicar espacio: aqu, ah, all, ms all, arriba, abajo, delante, detrs, dentro, fuera, en medio, a ambos lados, enfrente, junto a, etc. Para indicar tiempo: cuando, antes, ahora, despus, simultneamente, al mismo tiempo, ms tarde, mientras tanto, seguidamente, a continuacin, entonces, finalmente, por ltimo, etc.
Metatextuales
Para introducir un tema: para empezar, el tema que vamos a tratar, ante todo, haba una vez, etc. Para iniciar un tema nuevo: en cuanto a, por lo que respecta a, respecto a, en relacin con, a propsito de, etc. Para enumerar o marcar un orden: primero, primeramente, en primer lugar, por otra parte, por fin, por ltimo, etc. Para ejemplificar: por ejemplo, en concreto, entre otros, en efecto, tal como, en particular, etc. Para enfatizar o insistir en algo: es decir, esto es, o sea, en otras palabras, mejor dicho, como ya se ha visto, como se ha sealado, del mismo modo, asimismo, etc. Para resumir: en resumen, resumiendo, en suma, en sntesis, en una palabra, en pocas palabras, brevemente, sintetizando, etc. Para terminar: finalmente, para terminar, para acabar, para concluir, en conclusin, por tanto, as pues, en definitiva, por ltimo, por fin, en fin, etc.
Pxina 26 de 77
Secuencia de actividades S18. En el texto anterior se da una serie de conectores, subrayados. Despus de leer el texto, intente clasificarlos en el cuadro siguiente. Tenga en cuenta la clasificacin de los conectores textuales que aparece en el texto 10, que se le ha entregado previamente:
Causa Tiempo Consec. Oposic. Comp. Finalid. Enfatizar
Una palabra
Dos palabras
Tres palabras
Pxina 27 de 77
(Bibliografa [4])
Secuencia de actividades S19. Comente os titulares e artigos de prensa analizando os aspectos sexistas e antisexistas que aparecen, e dea a sa opinin sobre eles.
Taslima Nasrin, escritora bengal ameazada de morte Sexismo lingstico
Melindres lingsticos
As da pata crebada
Pxina 28 de 77
S20.
Busque en peridicos e revistas novos titulares e artigos que se refiran discriminacin sexual na linguaxe.
S21.
Presentador ou presentadora.
S22.
Un curso de bricolaxe.
Un espazo promocional.
Un programa deportivo.
Pxina 29 de 77
S23.
A quen cre que vai dirixido cada un deses programas? Estn destinados especificamente a homes e mulleres en funcin do sexo?
Unha telenovela.
Un curso de bricolaxe.
Un espazo promocional.
Un programa deportivo.
S24.
Busque programas que se estean a emitir nestes momentos nos que considere que non hai discriminacin sexual (non conta a publicidade).
S25.
Nun informativo televisivo, preste atencin ao aspecto fsico dos presentadores e presentadoras, colaboradores,-as, periodistas... Hai diferenzas notorias entre homes e mulleres?
Pxina 30 de 77
Pxina 31 de 77
Secuencia de actividades S26. Vai estudar as portadas dos xornais do texto 13. Conteste oralmente s seguintes preguntas:
Pxina 32 de 77
S27.
Un xornalista comenta as sas impresins sobre unha capital europea que acaba de realizar unha viaxe
Unas fotografas ilustran un texto que nos explica as caractersticas e o funcionamento do Novo Museo do Mar de Bueu
S28.
Campo semntico: a prensa. Complete as palabras da dereita coa axuda das definicins que as acompaan sa esquerda.
Artigo periodstico sobre un tema de actualidade.
c____ __ __a
Xnero xornalstico en que o asinante sostn unha determinada opinin.
__r__ __go
Xnero xornalstico que consiste no relato extenso duns feitos presenciados ou investigados.
__ __p__ __ __ax__
Artigo que manifesta a opinin do equipo directivo do xornal ou da revista.
b__l__ __ __n
Publicacin peridica non diaria, xeralmente ilustrada, dedicada a diferentes temas.
__e__ __st__
Peridico que se publica todos os das.
__ __ar__o
Caderno anexo que un xornal ou unha revista publican de xeito independente dentro do nmero ordinario.
r__t__t__va
Pxina 33 de 77
Las instrucciones que aparecen desordenadas en el texto anterior son los pasos que hay que seguir para andar en bicicleta.
S29. S30. Ordnelas, poniendo un nmero delante de cada una de ellas. Sustituya cada nmero por algn conectador: primeramente, en primer lugar, a continuacin, posteriormente, en ltimo trmino, por ltimo, para empezar, despus, acto seguido
Nmero Conectador Nmero Conectador
Pxina 34 de 77
Secuencia de actividades
Las instrucciones que aparecen desordenadas en el texto que acaba de leer forman parte de los pasos que hay que seguir para preparar pompas de jabn.
S31. S32. Ordnelas, poniendo un nmero delante de cada una de ellas. Sustituya cada nmero por alguno de los conectadores que ya conoce.
Nmero Conectador Nmero Conectador
S33.
Compare el resultado con el de sus compaeros/as, hasta llegar a una ordenacin comn satisfactoria.
Pxina 35 de 77
Secuencia de actividades S34. Lea atentamente el texto anterior y seleccione la informacin que necesite para rellenar la ficha siguiente.
Nombre comn Nombre cientfico
Caractersticas fsicas
Tipos
Comportamiento
Otras
Pxina 36 de 77
Secuencia de actividades S35. Lea atentamente el texto anterior y seleccione la informacin que necesite para rellenar la ficha siguiente.
Nombre comn Nombre cientfico
Caractersticas fsicas
Tipos
Comportamiento
Otras
Pxina 37 de 77
Secuencia de actividades S36. Lea atentamente el texto anterior y seleccione la informacin que necesite para rellenar la ficha siguiente.
Nombre comn Nombre cientfico
Caractersticas fsicas
Tipos
Comportamiento
Otras
Pxina 38 de 77
Secuencia de actividades S37. Lea atentamente el texto anterior y seleccione la informacin que necesite para rellenar la ficha siguiente.
Nombre comn Nombre cientfico
Caractersticas fsicas
Tipos
Comportamiento
Otras
S38.
Compare sus fichas con las de los compaeros y haga las modificaciones necesarias para que se ajusten al guin propuesto.
Pxina 39 de 77
Se analizamos as caractersticas principais destes medio, cmpre sinalar: Libre acceso, dicir, sen rexistro previo. Dispoibilidade: o acceso aos seus contidos est aberto as 24 horas. Carcter multimedia, que permite ofrecer imaxes e sons coa mesma calidade da televisin e da radio, unha calidade visual dos textos semellante dos xornais de papel ou os libros ilustrados. Ademais, pode facer todas as funcins vez, dicir, ser un medio escrito, radiofnico e televisivo. Interaccin co usuario, a travs dos chats, foros, etc. Actualizacin mis ou menos inmediata. Posibilidade de imprimir e enviar texto. Buscador, que permite localizar noticias anteriores ou por seccins.
Pxina 40 de 77
Secuencia de actividades S39. Que diferenzas observa entre os dous medios? Cal lle resulta mis accesible? Cal mis completo?
S40.
S41.
S42.
Ten pxina web no seu centro? Se as, de que contidos se ocupa? Cada canto tempo se actualizan? En que lingua est escrita?
Pxina 41 de 77
S43.
Procure en Internet as seguintes informacins. Escriba entre parnteses o enderezo de Internet onde as atopou:
Unha librera galega onde poder mercar libros a travs de internet.
Unha editorial galega que ten como slogan libros para soar.
S44.
Localice en Internet a Biblioteca Virtual Galega e, usando os seus arquivos, conteste s seguintes preguntas:
Cal o enderezo electrnico da biblioteca? De que institucin depende? Quen a dirixe?
Cite cinco obras das que haxa edicin dixital nesta biblioteca virtual.
Pxina 42 de 77
La g delante de las vocales a, o, u (ga, go, gu): gallo, gol, guapa. Tambin gu seguida de las vocales e, i (gue, gui): guerra, guiar. No se pronuncia la u. Para que se pronuncie es necesario colocar sobre esta vocal el signo de la diresis (ge, gi): bilinge, lingstica.
Representan un sonido fuerte
La g delante de las vocales e, i (ge, gi): genio, girar. La letra j delante de las vocales a, e, i, o, u (ja, je, ji, jo, ju): jamn, mujer, jirafa, bajo, junto.
Palabras que se escriben con g
Los verbos terminados en ger, gir: coger, elegir. Excepto: tejer y crujir. Las palabras que comienzan por geo, gen: geografa, gente. Las palabras que terminan en gia, gio: magia, contagio. Las palabras derivadas de aquellas que se escriben con g: mgico.
Palabras que se escriben con j
Los verbos terminados en jar: trabajar. Las formas del verbo traer y sus derivados que tienen el sonido representado por la j: traje, distrajimos. Los verbos que no llevan g ni j en el infinitivo cuando necesitan el sonido: decir-dije Las palabras terminadas en aje (viaje), ejo (viejo), y la mayor parte de las palabras acabadas en jero (extranjero), jera (pasajera) y jera (relojera). Las palabras derivadas de las que se escriben con j: envejecimiento.
Secuencia de actividades S45. Escriba un verbo perteneciente a la misma familia lxica que cada una de estas palabras: caja, viejo, cojo, ojo, imaginacin, objetivo, ingenio, giro, refugio, consejo.
Pxina 43 de 77
S46.
Exagerar
Corregir
Exifir
Dejar
Trabajar
Distraer
Pxina 44 de 77
Saludar a la persona entrevistada al principio y agradecerle el tiempo dedicado, al final. Dejar claro el objeto de la entrevista. Formular preguntas de forma clara, sencilla, motivadora y respetuosa. Recuerde que el orden de las preguntas ha de ser adecuado. Emplear el registro correcto.
Estructura de la entrevista escrita
La entrevista consta de tres partes: Introduccin, en la que el/la periodista presenta al personaje que va a entrevistar. Cuerpo, formado por preguntas y respuestas. Cierre, donde el/la periodista sintetiza lo dicho o destaca algn aspecto importante de la entrevista (esta parte no siempre est presente).
Secuencia de actividades S47. En grupo, elabore una entrevista para hacrsela a un profesor o a una profesora. Redacte tanto las preguntas como las respuestas, teniendo en cuenta los datos que conozcan de esa persona. A qu medio de comunicacin (prensa, radio, televisin) corresponde la entrevista escrita?
S48.
Pxina 45 de 77
Secuencia de actividades S49. n el texto anterior, compruebe si contiene todas las partes necesarias de una entrevista (las tiene enumeradas en el texto 22).
Pxina 46 de 77
Cando lle encargan un traballo na clase, cando se propn construr un xogo ou cando proxecta unha sada ao monte cos seus compaeiros e as sas compaeiras, viralle moi ben dedicar uns momentos a pensar todos os preparativos. Estes son los pasos que hai que dar para planificar calquera actividade: Defina primeiro o traballo ou actividade que ten que facer. Faga, deseguido, unha listaxe con todo o que vai necesitar (materiais, colaboracin dalgunha persoa, etc). Elixa o camio que lle pareza mellor para realizar o traballo e escriba todos os pasos que vai seguir. Debe estar claro o que ten que facer en cada paso antes de dar o seguinte.
Secuencia de actividades S50. Planifique a realizacin da portada dun xornal.
Pxina 47 de 77
Est previsto que a obra gaadora estea nas tendas en maio. Chelo Surez asina ademais a novela A Venus de cristal, que acaba de editar Xerais. Nela, a autora btalle unha ollada ao renacemento italiano da man dun vidreiro obsesionado pola procura da beleza. Na sa novela A Venus de cristal aterra na Venecia do sculo XV e descrbea polo mido. De onde vn o seu interese polo Renacemento italiano? Nace no momento que puxen os ps en Venecia. unha cidade moi literaria, fantasticamente decadente, indestrutible e encerra outro tipo de realidades que se perciben, como dica o meu av, cos ollos da alma. A novela nace despois de visitar un obradoiro do vidro e de quedar abraiada coas pezas tan cheas de luz que consegua sacar o artesn. Case sen pensalo pxenme a escribir un relato breve que mis tarde, e despois de que me animasen a amplialo, tomara forma de novela. Recrea todos os elementos da sociedade e as caractersticas da repblica veneciana cun estilo que ten parecidos cos contos do Decamern. En parte si. Son admiradora do Decamern e pode que existan influencias da obra de Boccaccio no fondo da mia obra. Somos o que lemos, est claro. A segunda parte do seu libro desenvlvese ademais na Florencia dos Medici. Pareceume perfecto fundir a novela coa Florencia do sculo XV e renderlle unha homenaxe a Botticelli e aos Medici, porque significaron unha grande apertura en todas as artes. Precisamente un cadro do pintor, O nacemento de Venus, unha das claves do libro. Os Vespuci, Iuliano de Medici, a bela Simoneta e outros personaxes enfan unha historia na que nalgns momentos non est ausente o erotismo. O erotismo arriame. Na novela est moi presente o erotismo, pero non foi unha decisin intencionada. A historia sostense sobre feitos fantsticos. Nada tan real como o contan, a imaxinacin est para transmitir e dulcificar os acontecementos. Remata a novela cos versos "nos xardns de Eros rexen as pautas do amor". Parece que avanzan a realidade, que son unha premonicin do que despois sera gaar o Narrativas Quentes con Os milagres de Cristamar. Dalgunha forma si. A Venus de cristal foi elaborada recentemente, mentres que Os milagres de Cristamar levaba tempo gardada nun caixn. Antes de enviala ao concurso repaseina e descubrn abraiada que xa se apuntan temas que despois viron a luz na obra publicada por Xerais. NOs milagres de Cristamar tamn hai un vidreiro, prostitutas e ten presenza Venecia.
Pxina 48 de 77
Secuencia de actividades S51. Neste texto que vn de ler faltan elementos propios da entrevista. Enumere cales son os que non estn.
S52.
S53.
S54.
Mire algunha entrevista na televisin. Que diferenzas atopa coa entrevista escrita? Cal est mis preparada? Ten a mesma estrutura?
Pxina 49 de 77
S55.
Pxina 50 de 77
A un amor
Ao presidente da Xunta
Pxina 51 de 77
S57.
Destinatario
Un adulto que coece
S58.
Escriba unha carta para os seus pais durante unha viaxe. Elixa unha destas opcins:
Carta optimista para lles contar que est vendo moitos lugares interesantes. Carta pesimista para lles dicir que a viaxe non est a ser tan estupenda como vostede esperaba.
Pxina 52 de 77
Preguntamos a distintos escritores sobre sus preferencias literarias con motivo del Da del Libro. Nos comentaron (1) su libro preferido, (2) el que estn leyendo y (3) el que regalaran, adems de reconocernos de cul (4) de sus obras estn ms orgullosos.
1. Cualquiera de los mos, porque por modestos que sean son un trozo de m mismo y eso no lo puedo decir de ningn otro. 2. La historia en tres tomos del Tercer Reich de Richard J. Evans. 3. Uno cualquiera de Joyce Carol Oates, por ejemplo, o uno cualquiera que pensara poda emocionar, capturar y seducir la inteligencia del lector. 4. A todos les coge uno cario, aunque sean diferentes, porque son como pequeas criaturas que trae uno al mundo y se le parecen demasiado. Carlos Ruiz Zafn
1. La Odisea. 2. Venga a nosotros tu reino, de Javier Reverte. 3. La Carretera, de Cormac Mc Arthy y La Ciencia y la Vida, de Jos Luis Sampedro y Valentn Fuster. 4. Es difcil la respuesta, son como mis hijos, pero si tengo que elegir La Sangre de los Inocentes. Julia Navarro
1. La Celestina, de Fernando de Rojas. 2. El ltimo libro que he ledo es La muerte de Virgilio, de Hermann Broch. Ahora mismo me es imposible leer. 3. Concierto barroco, de Alejo Carpentier. 4. De ninguno. El libro del que podra estar orgulloso no est escrito an. Antonio Gamoneda
Pxina 53 de 77
1. Moby Dick, de Herman Melville, y El viejo y el mar, de Ernest Hemingway. 2. Los siete pilares de la sabidura, del Coronel Lawrence de Arabia. 3. Cien aos de soledad, de Gabriel Garca Mrquez. 4. Tuareg. Alberto Vzquez Figueroa
1. Don Quijote de la Mancha, de Miguel de Cervantes. 2. El espa que surgi del fro, de Le Carre, que no le en su da. 3. Estoy regalando La Carretera, de Cormack McCarthy. 4. El que acabo de publicar, Venga a nosotros tu reino. Javier Reverte
1. La triloga La guerra carlista, de ValleIncln. 2. Estoy releyendo los magnficos relatos de A sangre y fuego, de Manuel Chaves Nogales. 3. Cualquier novela de Anne Tyler. 4. Siempre el ltimo, as que Dientes de leche. Ignacio Martnez de Pisn
Pxina 54 de 77
Maruja Torres
1. Las obras completas de Shakespeare. 2. Cuentos de Colm Toibin. 3. Los penltimos, de Javier Montes, un autor joven que acaba de publicar esta novela. 4. Normalmente te gusta ms el ltimo que has escrito, en este caso, El abrecartas. Vicente Molina Foix
1. Esa pregunta no la puedo contestar. No puedo elegir ninguno. Es imposible que tenga que destacar un libro entre todos los que he ledo en 68 aos. 2. Hombres Salmonela en el planeta Porno, de Yasutaka Tsutsui. 3. Madame Bovary, de Gustave Flaubert. 4. Me siento igual de orgulloso de todos los libros que he escrito. Juan Jos Mills
Pxina 55 de 77
1. Ulises, de James Joyce. 2. Elogiemos ahora a hombres famosos, de James Agee. 3. 2666, de Roberto Bolao. 4. El comprador de aniversarios. Adolfo Garca Ortega
1. La educacin sentimental, de Gustave Flaubert y The transmigration of Timothy Archer, de Philip K Dirk. 2. El teorema de Almodvar, de Antoni Casas Ros. 3. Cualquiera de David Lodge o Margaret Atwood. 4. Luca Etxebarra
Secuencia de actividades (textos 27, 28, 29, 30) S59. Compruebe que en estos textos que acaba de leer no se cumplen las caractersticas y la estructura de una entrevista. No siempre se siguen las estructuras fijadas. Marque los elementos que faltan.
Si ha tenido algn olvido o ha cometido algn error, intente corregirlo y rehacer su trabajo para que se adapte a las normas de presentacin.
Pxina 56 de 77
Realice la entrevista oralmente y, si es posible, grbela. Despus, escchela en clase con sus compaeros y compaeras. Escuche alguna entrevista radiofnica o en televisin e intente comprobar si sigue la estructura de la entrevista.
Pxina 57 de 77
S65.
S66.
Ao longo da Reconquista, as linguas do norte foron estendndose cara ao sur, creando deste xeito o panorama das actuais linguas peninsulares. Podera facer tres mapas peninsulares onde se reflicta a situacin de tres etapas distintas: sculos X, XII e XIII? (procure os perfs dos mapas en Google).
Pxina 58 de 77
S68.
Pxina 59 de 77
S69.
En pequenos grupos, consulte a programacin televisiva galega e anote os seus espazos: informativos, series, deportivos, culturais, documentais, concursos, entrevistas, pelculas, publicidade... Cada membro do grupo ver un espazo diferente. Explique a lingua que se utiliza. Poan en comn as sas conclusins.
S70.
S71.
Busque un texto de instrucins, fgalle unha fotocopia e identifique nel as caractersticas deste tipo de textos.
S72.
Elabore unha redaccin no seu caderno na que explique que cre que se debera facer para a normalizacin do galego en todos os campos da vida social.
Pxina 60 de 77
Es un artculo que expresa la opinin del peridico sobre un asunto actual y polmico. No suele ir firmado y ocupa un lugar preferente y fijo en las pginas del peridico. El estilo es claro y conciso. Aunque es subjetivo nunca est escrito en primera persona. Su estructura suele dividirse en tres partes: Introduccin: hechos que motivan el artculo. Ncleo: argumentos que defienden la postura del peridico ante los hechos. Conclusin: tesis que resume la opinin de los redactores. No confunda los significados de el editorial y la editorial. El gnero, en este caso, indica un significado u otro. Tampoco significan lo mismo: el margen, la margen; el orden, la orden y algunas parejas ms.
Pxina 61 de 77
Secuencia de actividades S73. Estructure este texto en tres partes: introduccin, ncleo y conclusin. Marque las partes en el texto. Escriba un editorial sobre la necesidad de adoptar medidas internacionales para la proteccin de la infancia, sobre todo en los pases subdesarrollados.
S74.
El trabajo puede realizarse en grupos pequeos. Cada grupo elaborar un editorial. El editorial debe estructurarse en las tres partes enumeradas.
Pxina 62 de 77
Recuerden que el editorial expresa la opinin del peridico, por lo tanto, todos los miembros del grupo tienen que aportar sus argumentos. Elijan el editorial que la clase considere ms adecuado, pero pueden aadirse otras ideas que lo mejoren.
Pxina 63 de 77
El texto anterior de Elvira Lindo es un artculo de opinin. Si tiene que elaborar un artculo de opinin piense que: Deber firmarlo con su nombre. Ser un reflejo de su visin personal de un hecho concreto. Su estructura es totalmente personal, aunque puede usar la propuesta dada para redactar un editorial (texto 34). Es el gnero ms personal y se trata de lograr un estilo propio.
Secuencia de actividades S75. Como puede observar, Elvira Lindo, la autora de este texto, habla del uso del lenguaje informal en todos los mbitos sociales. Tiene alguna opinin al respecto? Escrbala en dos prrafos.
Pxina 64 de 77
S76.
Elabore un artculo de opinin sobre las normas que rigen actualmente el carnet de conducir por puntos.
Pxina 65 de 77
As orixes do conto atpanse na tradicin oral e foi un dos xneros que mis tardou en tomar forma literaria. Os seus argumentos deben estar cargados de intensidade, relatar algo extraordinario ou emocionante que non se axeite ampliacin. O autor ou a sa autora debe prescindir de todo o superfluo ou ornamental seguindo un proceso de condensacin. No conto dbese procurar unha tensin continua, xa que o relax estragara a sa emocin e a sa perfeccin esttica. Por iso debe ser lido dunha vez.
A novela
un relato de ficcin extenso en que a accin se atrasa para amosarnos os personaxes no seu contorno e coas caractersticas que este lles imprime. Recrea un ambiente, unha poca, uns costumes: a existencia. Ao analizar calquera texto narrativo, debemos atender ao punto de vista do narrador, organizacin do espazo e do tempo, as como ao xeito de caracterizar os personaxes.
Pxina 66 de 77
cunha bolsa do lixo, meteu a mia nai dentro e botouna ao contedor. Non me puiden nin despedir dela. Dende aquel da odio o Nadal. Mia tia e mis eu, fomos a vivir a outro contedor que non estivera nunha estrada con tantos coches. O contedor estaba ao lado do instituto Agra de Races. Al pasei toda a adolescencia ata que mia tia morreu unha noite de treboada de vellia. As que quedei s no mundo. Ao pouco tempo coecn a Carol, unha gatia amarela que chegara de Muxa faca pouco tempo, fuxindo dun enorme gato negro que non faca mis que abusar dela. Andabamos todo o da xuntos ata que nos namoramos e decidimos ir vivir xuntos. Eliximos un contedor amplo e cmodo situado na Calzada, que era unha ra moi tranquila, excepto os sbados. Al pasamos toda a vida xuntos, observando como esta vila a mudando pouco a pouco. Pasou de converterse nun pequeno e tranquilo sitio para vivir, a este intento de cidade no que quere converterse, con mis trfico do debido, con mis xente de ida e volta, con mis supermercados e centros comerciais que non teen demanda que abastecer, en fin, esquecendo as sas races, porque a sa beleza resida niso, no que era e non no que aspira a ser. Pero bueno, a prepotencia pgase cara. E dende este contedor da Calzada escribo estas lias antes de que Carol e mis eu, marchemos en busca de un lugar mis tranquilo, con menos trfico, onde poder vivir en paz. Porque non o esquecemos, en realidade, neste mundo todos somos gatos. Suso Bahamonde
Pxina 68 de 77
Texto 39
Pxina 69 de 77
S78.
O que o narrador nos di deles respecto descricin fsica, vestiario, descricin psicolxica e moral, e situacin social. As accins que eles mesmos acometen.
S79.
O narrador, obxectivo ou subxectivo? Cre que as pelculas da televisin e do cine teen os mesmos elementos e as mesmas estruturas que os relatos escritos? Que vantaxes cre que ten unha obra escrita sobre as sas adaptacins televisin ou ao cine?
Pxina 70 de 77
Recuerde que las cartas al director de un peridico deben ser breves y escuetas (muchos peridicos limitan el nmero de lneas), para que pueda ser publicada.
Secuencia de actividades S80. Escriba una carta al director del peridico Marca, quejndose de que en ese peridico nunca aparecen noticias sobre natacin.
Pxina 71 de 77
A pesar de que ya hemos dicho que cada vez se dan ms interferencias entre los distintos gneros, le recordamos otros dos que son especialmente hbridos. Se trata de la crnica y la crtica.
Crnica
Si ha de redactar una crnica debe mezclar elementos que pertenecen a otros gneros junto con la valoracin personal. De la noticia mantendr su estructura... y a ello puede aadir su valoracin personal y subjetiva, su interpretacin de los hechos y su opinin. Mantiene la estructura de la noticia con ttulo y subttulo. Aparece el nombre del corresponsal y el lugar desde el que la manda. Uno de los aspectos que caracterizan a la crnica es la rapidez, la inmediatez.
Pxina 72 de 77
Secuencia de actividades S81. Cree que el periodista muestra su opinin ante los hechos que cuenta en la crnica? Justifique su respuesta.
S82.
Transforme la crnica anterior en una noticia. Para ello invente un nuevo titular, extraiga la informacin necesaria y organcela en orden decreciente de importancia. Intente que no sobrepase los dos prrafos de extensin.
S83.
Redacte una crnica del acontecimiento deportivo ltimo que ms le haya interesado tratando de ajustarse a las normas que conoce. Recuerde que la rapidez no debe llevarle a cometer errores. Revise su trabajo y corrija lo que considere oportuno.
Pxina 73 de 77
La crtica
En una crtica se mezclan elementos puramente informativos con el comentario de los aspectos ms significativos, junto con la opinin ms personal de los mismos. En este tipo de textos la lengua utilizada depende en gran parte del tema tratado, del objetivo que se pretenda conseguir y del estilo personal; el estilo puede ir desde lo ms coloquial hasta lo ms literario o la mezcla de ambos.
Secuencia de actividades S84. Elabore una crtica de la ltima pelcula que ha visto, en la que se d informacin y opinin.
Pxina 74 de 77
Os textos teatrais, como os narrativos, dan conta dunha accin humana; refrense, xa que logo, situacin das persoas na vida e no mundo. Pero no teatro son os propios personaxes, a travs dos dilogos, os que o fan. Os textos teatrais estn concibidos para a representacin, e este feito condicinaos. A obra dramtica conta con dous elementos textuais: As anotacins: instrucins para a representacin e para que o lector vexa mentalmente a sa propia posta en escena. Son enunciadas polo autor nunha linguaxe convencional e nada literaria. Os dilogos: son as palabras e frases que din os personaxes. A forma dialogada do texto condicin imprescindible, pero non suficiente, para que un texto sexa considerado teatral.
Os dilogos deben cumprir estas condicins:
Expresar un conflito humano e facer que a accin avance modificando constantemente a situacin. Crear continuamente un espazo imaxinario en que vivan e se movan os personaxes. Evidenciar a presenza de obxectos e a realizacin de acenos con importancia visual para o desenvolvemento da accin. Ser expresivos, facerse or tanto na representacin como na lectura.
Pxina 75 de 77
Secuencia de actividades (textos 43 e 44) S85. Escriba un pequeno texto teatral a partir dos seguintes datos. Invente o argumento e non esqueza inclur anotacins sobre detalles da accin, os personaxes, o lugar, etc.
Personaxes: unha serea e un marieiro. Espazo: unha barca de pesca preto dos cants. Tempo: unha maancia de inverno.
S86. Localice nun xornal as pxinas culturais e anote o titular de todas as noticias relacionadas coa literatura: estrea de obras teatrais, novidades editoriais, premios literarios, etc.
Pxina 76 de 77
Secuencia de actividades S87. Localice na programacin televisiva galega unha obra de teatro. Intente analizar os aspectos esenciais da obra en relacin co teatro escrito.
Pxina 77 de 77